ELSEVIER GIDS
GIDS
BESTE ZIEKENHUIZEN 2016
2016
BESTE ZIEKENHUIZEN ZELF KIEZEN UIT: 93 ziekenhuizen 159 zelfstandige klinieken 32 patiëntenverenigingen PLUS checklist voor uw zorgpolis € 8,95
ZIEKENHUISGIDS COVER.indd 1
28-12-15 14:16
2
ELSEVIER GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016
Inhoud VOORWOORD EN COLOFON 3 ZORGVERZEKERING
4 Hebt u wel de polis die bij u past? Een overzicht van pakketten en tarieven, plus praktische tips. 9
Hoe darmkankerchirurgen prestaties vergelijken en openbaar maken.
BESTE ZIEKENHUIZEN
11
Introductie
JAAR VAN DE PIONIERS
12
ALLE ZIEKENHUIZEN
21 Hoe laat is het bezoekuur, welke specialismen zijn er? Kerncijfers en service-informatie. 125
Hoe intensivisten prestaties vergelijken en openbaar maken.
15esp007z002 2
136 Visitekaartjes van 159 klinieken met keurmerk van de branche.
WELKE SPECIALISMEN? 128 Overzicht van 159 klinieken en bijbehorende specialismen. 10X NIEUWBOUW 27, 37, 47, 57, 67, 77, 87, 97, 107, 117 Recent betrokken heel wat ziekenhuizen een nieuw gebouw. Tien fraaie staaltjes.
SUPERZUSTERS + TOPBROEDERS
154 Hooggespecialiseerd en bevlogen: zes verpleegkundigen.
PATIﾃ起TENVERENIGINGEN 161 Introductie
VAN APNEU TOT ZORGBELANG
Resultaten van het onderzoek Beste ziekenhuizen 2015.
PIONIERS (2): NICE
Introductie
VAN A TOT Z
162 Waar kunt u terecht met welke aandoening? De belangrijkste belangenbehartigers bij elkaar.
PIONIERS (3): MEETBAAR 177 BETER Hoe hartspecialisten prestaties vergelijken en openbaar maken.
REGISTER EN VERANTWOORDING
178
Omslagillustrtatie Peter ter Mors
PIONIERS (1): DICA
ZELFSTANDIGE KLINIEKEN 127
28-12-15 14:57
4
ELSEVIER GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016
Welke verzekering past bij u? Het aanbod van polissen, aanvullende verzekeringen, pakketten en kortingen is overweldigend. Dat maakt het lastig om te kiezen. Zeker is: verstandig beslissen is niet alleen een kwestie van euro’s. Nic Vrieselaar Illustratie Eliane Gerrits
Jong of oud, alleenstaande of gezinslid, fit of vaak in de lappenmand, de staat van het gebit – het kan allemaal meespelen bij de keuze voor een zorgpolis, verplicht basispakket en aanvullende verzekering. Sinds de invoering van het huidige verzekeringsstelsel in 2006 is een waar ritueel ontstaan. Tegen het einde van het jaar presenteren de zorgverzekeraars hun nieuwe tarieven en dan is het de vraag: overstappen of blijven? Inmiddels is een op de drie verzekerden wel eens van verzekeraar gewisseld. In de praktijk gaat het al gauw over een paar euro’s meer of minder. Maar wat wel zo belangrijk is: welke polis past bij uw persoonlijke behoeften? Met een handvol suggesties en tips helpt Elsevier u op weg.
15esp007z004 4
BUDGET, NATURA OF RESTITUTIE? Verzekeraars bieden drie typen polis aan. De goedkoopste is de budgetpolis. Daarmee heeft de verzekerde recht op alle zorg uit het basispakket zoals door de overheid is vastgesteld. Maar de klant kan slechts terecht bij een beperkt aantal zorgverleners, aangewezen door de verzekeraar. De meest gekozen vorm is de naturapolis. Die geeft toegang tot alle zorgverleners waarmee de verzekeraar contracten heeft – in de praktijk een ruim aanbod. Met als handig voordeel dat vrijwel alle kosten rechtstreeks door de verzekeraar aan de zorgverlener worden vergoed. Duurste variant is de resti-
tutiepolis. Daarmee heeft de verzekerde alle keuzevrijheid, maar dan moet deze in beginsel eerst zelf declareren, waarna vergoeding volgt.
CONTRACT OF NIET? Alleen ziekenhuizen waarmee de verzekeraar afspraken kon maken over de prijs en kwaliteit van behandelingen, worden gecontracteerd. Wie naar een ander ziekenhuis gaat, moet zelf een deel van de rekening betalen. Controleer daarom altijd welke zorgverleners zijn gecontracteerd. Dat kan eenvoudig via de website van de verzekeraars. Vergewis u er ook van voordat u daadwerkelijk naar een ziekenhuis, fysiotherapeut of polikliniek gaat. Elk jaar nog krijgen patiënten onverwacht een rekening thuisgestuurd,
omdat ze vergaten dat even te checken.
EIGEN RISICO: LAAG OF HOOG? De overheid stelt elk jaar vast welk deel van de zorg verzekerden zelf moeten betalen voordat de verzekeraar de kosten vergoedt. De verplichte bijdrage eigen risico in 2016 is 385 euro. Dat bedrag geldt voor het hele jaar, dus niet per behandeling. Eenvoudige zorg, zoals een consult bij de huisarts, valt buiten het eigen risico. Zo’n 12 procent van de verzekerden kiest vrijwillig voor een hoger eigen risico. Dat kan tot een bedrag van 500 euro per jaar extra. Daar staat een premiekorting van zo’n 250 euro tegenover. Mogelijk een optie voor wie gezond leeft en zelden of nooit medicijnen slikt. Het is voor eenieder een persoonlijke afweging. Wie voor minder dan 630 euro zorg verbruikt, is met zo’n hoog eigen risico per saldo goedkoper uit. Maar ook gezonde mensen kunnen ziek worden of een ongeluk krijgen.
OVERVERZEKERD OF ONDERVERZEKERD? De meeste verzekerden hebben een aanvullende verzekering. Voor kraamzorg, fysiotherapie, tandarts, anticonceptie, bril, of alternatieve geneeswijzen. Die extra zekerheid kost geld, varierend van een paar tientjes tot honderden euro’s per jaar. Het kan lonen na te gaan hoeveel u in het verleden van zulke pakketten gebruikmaakte, of hoeveel u verwacht
28-12-15 12:43
6
ELSEVIER GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016
er gebruik van te maken. Voor tandartscontrole en gebitsreiniging kunt u beter zelf sparen. Voor spoedhulp in het buitenland bent u al verzekerd, tot het Nederlandse tarief. De extra kosten neemt een reisverzekeraar voor zijn rekening, mits u een polis heeft. Die kost zo’n 30 euro per jaar. Maar let ook op dat u niet onderverzekerd raakt. Sommige verzekeraars bieden kleine aanvullende modules. Daarmee bent u bijvoorbeeld voor een paar euro per maand toch verzekerd tegen schade aan het gebit na een ongeluk.
INDIVIDUEEL OF COLLECTIEF? Verzekeraars mogen leden van collectieven tot 10 procent korting geven op de premie van hun basisverzekering, en zelfs meer op de aanvullende verzekering. Bijna 70 procent van de verzekerden krijgt zo’n korting. Dat kan via de werkgever, ouderenbond, patiëntenorganisatie, consumentenclub en sportvereniging. Sluit niet zomaar een polis met collectieve korting af. Verken altijd de markt. Een goedkopere verzekeraar kan ook zonder collectiviteitskorting nog voordeliger zijn dan een dure verzekeraar met korting.
VOORUITBETALEN EN EXTRA KORTING? Veel zorgverzekeraars geven klanten een (kleine) korting als zij hun premie per kwartaal, per half jaar of per jaar betalen. Dat scheelt de verzekeraar namelijk administratiekosten. Het voordeel kan oplopen tot enkele tientjes per jaar.
HELPEN WEBSITES BIJ KIEZEN VAN POLIS? Vergelijkingswebsites als independer.nl, zorgkiezer.nl, hoyhoy.nl en pricewise.nl zijn voor veel consumenten onmisbaar
15esp007z006 6
WAT BETAALT U? Premies zorgverzekeringen
Zorgverzekeraar
Pr em ie b ij m ax Ba Ba im sis sis Ve aa rsc p pre l Ve eig rem Zo rsc hil m e rgk ie 2 ie 2 nr i hil n eu i e s 0 in 0 uro ico 16 15 ze %
ZEKUR Gewoon ZEKUR PMA/Menzis Basis Voordelig Univé Select Menzis Basis Voordelig De Friesland Zelf Bewust Besured Bewuzt Promovendum AnderZorg Ditzo FBTO Naturapolis CZdirect UnitedConsumers/VGZ Goede Keuze Kiemer OHRA PMA/Menzis Basis ZieZo Zilveren Kruis Basis Budget HEMA UnitedConsumers/VGZ Ruime Keuze Interpolis ik! Select Zorg Plan C4Me DSW UMC PMA/Menzis Basis Vrij YouCare VGZ Goede Keuze FBTO Restitutiepolis ZEKUR Gewoon Zekur Vrij PNOzorg VVAA CZ Zorgbewustpolis
om polissen en vooral prijzen te vergelijken. Het is wel aan te bevelen om meer dan één website te raadplegen, als u zoekt naar de beste polis voor de laagste prijs. Want ook de vergelijkingssites zelf kunnen optreden als consumentencollectief en korting bieden op de verzekeringspremie.
beperkt € 86,00 ruim € 88,00 ruim € 89,95 ruim € 90,75 ruim € 91,75 ruim € 91,90 ruim € 92,00 ruim € 92,20 ruim € 93,00 vrij € 93,85 ruim € 94,25 ruim € 94,95 ruim € 94,95 vrij € 95,95 vrij € 96,10 ruim € 96,75 ruim € 96,75 beperkt € 96,95 ruim € 97,00 ruim € 97,15 ruim € 98,50 ruim € 98,50 ruim € 98,51 vrij € 98,75 vrij € 98,90 vrij € 99,32 ruim € 99,60 ruim € 99,95 vrij € 99,95 vrij € 100,80 vrij € 101,15 vrij € 101,15 ruim € 101,30
€ 71,00 € 68,00 € 74,95 € 70,75 € 69,75 n.v.t. € 77,00 € 77,90 € 69,00 € 71,35 € 73,42 € 75,00 € 79,95 € 73,95 € 79,43 € 76,76 € 74,75 € 78,45 € 73,00 € 82,15 € 80,00 € 80,00 € 80,01 € 75,75 € 86,40 € 79,32 € 81,10 € 84,95 € 79,12 € 85,80 € 76,15 € 76,15 € 83,80
Praktische tip: blijf niet hangen bij de top-3 op een website, maar klik door naar het volledige premieoverzicht. Dan kunt u de polisvoorwaarden beter vergelijken. De verzekeraar die boven aan de lijst staat, hoeft niet per definitie de gunstigste premie en voorwaarden voor uw situatie te bieden.
€ 82,50 € 85,25 € 85,00 € 90,75 € 90,75 € 85,90 € 85,00 € 92,20 € 93,00 € 89,95 € 92,00 € 91,15 € 91,95 € 90,95 € 91,87 € 88,50 € 89,75 € 89,95 € 97,00 € 97,15 € 93,95 € 92,21 € 95,00 € 98,90 € 91,00 € 93,23 € 95,95 € 98,50 € 100,80 € 96,60 € 96,60 € 97,00
€ 3,50 € 2,75 € 4,95 € 0,00 € 1,00 € 6,00 € 7,00 € 0,00 € 0,00 € 3,90 € 2,25 € 3,80 € 3,00 € 5,00 € 4,23 € 8,25 € 7,00 € 7,00 € 0,00 € 0,00 € 4,55 € 6,30 € 3,75 € 0,00 € 8,32 € 6,37 € 4,00 € 1,45 € 0,00 € 4,55 € 4,55 € 4,30
4% 3% 6% 0% 1% 7% 8% 0% 0% 4% 2% 4% 3% 5% 5% 9% 8% 8% 0% 0% 5% 7% 4% 0% 9% 7% 4% 1% 0% 5% 5% 4%
GEZIN OF ALLEENSTAAND? Gezinsleden kiezen vaak voor eenzelfde verzekeraar. Dat is overzichtelijk, maar niet per se voordelig. De een doet wellicht minder een beroep op zorg dan de ander en kan dus toe met een goedkopere verzekering, of heeft helemaal geen aanvul-
28-12-15 12:43
GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016 ELSEVIER
7
zorgverzekering betalen, hebben daar recht op.
OUD EN GEBREKKIG?
Zorgverzekeraar
Pr em ie b ij m ax Ba Ba im sis sis Ve aa rsc p pre l Ve eig rem Zo rsc hil m e rgk ie 2 ie 2 nr hil i n eu isi e in 0 0 uro 16 co 15 ze %
Salland ZorgDirect ruim ik! Keuze Zorg Plan vrij Stad Holland vrij UnitedConsumers/VGZ Eigen Keuze vrij Delta Lloyd vrij IZZ Basisverzekering Natura ruim CZ Zorg-op-maatpolis ruim De Friesland Alles Verzorgd ruim ONVZ vrij AZVZ Zorg Zeker ruim Zorg en Zekerheid Zorg Zeker ruim Menzis Basis ruim Univé Geregeld ruim IZZ Basisverzekering Restitutie vrij De Amersfoortse vrij VGZ Ruime Keuze ruim Azivo ruim Avéro Achmea Select Zorg Plan ruim Pro Life Principe Polis ruim Zilveren Kruis Achmea Basis Zeker ruim OZF ruim Zorg en Zekerheid Zorg Vrij vrij De Goudse Ruime Keuze ruim Menzis Basis Vrij vrij CZ Zorgkeuzepolis vrij De Friesland Vrije Keus vrij Univé Zorg Vrij vrij Salland ruim Pro Life Principe Restitutie vrij Zilveren Kruis Achmea Basis Exclusief vrij Avéro Achmea Keuze Zorg Plan vrij VGZ Eigen Keuze vrij De Goudse Eigen Keuze vrij
lende polis nodig. Ook goed om te weten: kinderen zijn tot hun 18de gratis meeverzekerd, ook bij de aanvullende polis. Verzeker kinderen mee bij de ouder met de meest uitgebreide verzekering. Wees bij het kiezen van een aanvullende verzekering ook voorbereid op specifieke kosten, zoals voor
15esp007z007 7
€ 101,66 € 101,92 € 102,00 € 102,55 € 103,20 € 103,28 € 104,95 € 106,50 € 106,65 € 106,95 € 106,95 € 107,00 € 107,00 € 107,72 € 107,95 € 107,95 € 108,00 € 109,45 € 109,45 € 109,45 € 109,45 € 109,45 € 109,50 € 109,75 € 110,70 € 111,50 € 112,00 € 112,95 € 113,25 € 113,25 € 113,25 € 113,95 € 113,95
€ 84,16 € 83,42 € 79,00 € 87,55 € 86,53 € 88,28 € 87,45 € 84,50 € 81,65 n.v.t. € 81,95 € 87,00 € 90,39 € 92,72 € 82,95 € 92,95 € 93,00 € 90,95 € 90,95 € 90,95 € 90,95 € 84,45 € 94,50 € 89,75 € 93,20 € 89,50 € 95,32 € 95,45 € 94,75 € 94,75 € 94,75 € 98,95 € 98,95
kinderen die misschien een beugel nodig hebben.
JONG EN GEZOND? Voor jongeren, vaak kerngezond, loont het om te kiezen voor een extra hoog eigen risico. Kijk ook eens naar de studentenpolissen die verzekeraars aanbieden: die hebben
€ 91,45 € 99,00 € 102,55 € 98,78 € 103,28 € 100,50 € 101,95 € 101,85 € 101,95 € 104,25 € 107,00 € 107,72 € 102,95 € 107,95 € 105,25 € 102,45 € 102,45 € 102,45 € 103,00 € 104,45 € 109,50 € 108,25 € 106,00 € 106,50 € 112,00 € 100,95 € 106,25 € 106,25 € 106,95 € 113,95 € 113,95
€ 10,21 € 3,00 € 0,00 € 4,42 € 0,00 € 4,45 € 4,55 € 4,80 € 5,00 € 2,75 € 0,00 € 0,00 € 5,00 € 0,00 € 2,75 € 7,00 € 7,00 € 7,00 € 6,45 € 5,00 € 0,00 € 1,50 € 4,70 € 5,00 € 0,00 € 12,00 € 7,00 € 7,00 € 6,30 € 0,00 € 0,00
11% 3% 0% 4% 0% 4% 4% 5% 5% 3% 0% 0% 5% 0% 3% 7% 7% 7% 6% 5% 0% 1% 4% 5% 0% 12% 7% 7% 6% 0% 0%
vaak een iets lagere premie, en de aanvullende pakketten zijn beter afgestemd op jongeren, zoals vergoedingen voor anticonceptie en vaccinaties bij reizen naar het buitenland. Vergeet ook niet om zorgtoeslag aan te vragen: die is in 2016 ruim 1.000 euro. Let op: ook studenten van wie de ouders de
De gebreken komen met de jaren. Een goede zorgverzekering is voor senioren dus noodzakelijk. Hoewel huisarts en griepprik buiten het verplichte eigen risico vallen, ligt het voor ouderen minder voor de hand om een hoger eigen risico te nemen. Voor senioren is het ook opletten bij het afsluiten van een aanvullende verzekering: verzekeraars vragen oudere klanten steeds vaker een hogere bijdrage. Sommige modules worden daardoor zo prijzig dat het aantrekkelijk is om zelf voor bijvoorbeeld de eerste 21 – niet vergoede – fysiotherapiebehandelingen te sparen.
ZORGTOESLAG: MEER OF MINDER? Met de verdwijning in 2006 van ziekenfonds en particuliere verzekering ontstond de zorgtoeslag. Die bedraagt in 2016 maximaal 84 euro per maand. Eenpersoonshuishoudens krijgen maximaal 1.008 euro per jaar, meerpersoonshuishoudens maximaal 1.935 euro. Ruim de helft van alle huishoudens komt in aanmerking voor zorgtoeslag. De kosten daarvan zijn de laatste jaren snel gestegen: van 2,5 miljard euro in 2006 tot meer dan 5 miljard in 2013. Om de kosten terug te dringen, heeft de overheid de inkomensgrens aangescherpt en kwam er een vermogenstoets, waardoor minder mensen de toeslag krijgen. AOW’ers kregen extra vrijstelling op hun vermogen, maar die is per 2016 ook vervallen. Sommige ouderen hebben dus geen recht meer op zorgtoeslag. De trend wat betreft de zorgtoeslag is eerder minder dan meer; voor veel huishoudens iets om rekening E mee te houden.
28-12-15 12:43
12
ELSEVIER GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016
Het jaar van de pioniers ONDERZOEK / Waar is de zorg veilig en effectief en welk ziekenhuis houdt het meeste rekening met de patiënt? Beoordeling van alle algemene ziekenhuizen in het jaarlijkse onderzoek van Elsevier en bureau SiRM.
15esp007z012 12
Arthur van Leeuwen
V
ier ziekenhuizen mogen zich rekenen tot de beste van het land. Het Meander Medisch Centrum in Amersfoort, de Gelre Ziekenhuizen locatie Zutphen, het Beatrixziekenhuis in Gorinchem en Tergooi in Hilversum halen de maximale score in het onderzoek Beste ziekenhuizen 2015. Veilig, nauwgezet en up-to-date in de medische zorg. Betrouwbaar en solide als organisatie, optimaal als begeleider en voorlichter van de patiënt. Dat zijn de eisen aan een goed functionerend ziekenhuis in het jaarlijkse Elsevier-onderzoek, voor het zesde jaar uitgevoerd met ondersteuning van bureau SiRM.
Nog eens acht ziekenhuizen volgen als ‘kopgroep’ pal achter de winnaars, waaronder het Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk, dat van 2010 tot en met 2014 het beste resultaat haalde van alle ziekenhuizen. Op pagina 13 (zie ‘Winnaars 2015’) staan ook de ziekenhuizen genoemd die zich op onderdelen van de beoordeling onderscheiden. Het meest patiëntgericht zijn het Spaarne Gasthuis in Haarlem, Tergooi en Meander Medisch Centrum. De beste medische zorg bieden het laatstgenoemde en het Ziekenhuis St Jansdal. Deze vier worden gevolgd door acht en zeven subtoppers. Ook dit jaar is het onderzoek gebaseerd op de openbare gegevens die de ziekenhuizen zelf verplicht aanleveren aan de Inspectie voor de Gezondheids-
28-12-15 14:17
13 VOOR AL L E R E SU VAN HET ONDERLZTATEN BESTEZI OEK EKENHU IZ GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016 ELSEVIER
WINNAARS 2015
EN.ELSE VIER.NL
Algemeen winnaars Meander Medisch Centrum Gelre Ziekenhuizen Zutphen Beatrixziekenhuis Tergooi
Amersfoort Zutphen Gorinchem Hilversum
Kopgroep Slotervaartziekenhuis Rijnstate Medisch Centrum Haaglanden Bronovo Medisch Spectrum Twente Spaarne Gasthuis Ziekenhuis St Jansdal Spaarne Gasthuis ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen
Amsterdam Arnhem Den Haag Enschede Haarlem Harderwijk Hoofddorp Terneuzen
Meest patiëntgericht Spaarne Gasthuis Tergooi Meander Medisch Centrum
Haarlem Hilversum Amersfoort
Koen van Weel/ANP
Kopgroep
zorg en het Kwaliteitsinstituut van het Zorginstituut Nederland. De ziekenhuizen zijn door Elsevier en SiRM beoordeeld op 395 punten. Daarnaast tellen de volumenormen voor operaties mee zoals de verenigingen van medisch specialisten en inspectie die voorschrijven (zie ‘Ervaring maakt van dokters betere dokters’ op pagina 16). Ziekenhuizen die daaraan niet voldoen, krijgen een lagere score. In het overzicht ‘Eindoordeel’ (op pagina 18) is de score van elk ziekenhuis af te lezen aan het aantal bolletjes. Vier bolletjes is de maximale score. Welke indicatoren zijn geselecteerd en hoe de uitslag is berekend, is te vinden in ‘Hoe zijn alle ziekenhuizen beoordeeld en vergeleken?’ op pagina 14 en in de achtergrond-
15esp007z013 13
BovenIJ Ziekenhuis Slotervaartziekenhuis St. Anna Ziekenhuis Beatrixziekenhuis Spaarne Gasthuis ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen LangeLand Ziekenhuis Gelre Ziekenhuizen Zutphen
Amsterdam Amsterdam Geldrop Gorinchem Hoofddorp Terneuzen Zoetermeer Zutphen
Beste medische zorg Meander Medisch Centrum Ziekenhuis St Jansdal
Amersfoort Harderwijk
Kopgroep Gelre Ziekenhuizen Zutphen Rijnstate Medisch Centrum Haaglanden Bronovo Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis Medisch Spectrum Twente Beatrixziekenhuis Tergooi
Zutphen Arnhem Den Haag Dirksland Enschede Gorinchem Hilversum
© Elsevier
Bron: Elsevier/SiRM (2015)
28-12-15 14:17
GIDS BESTE ZIEKENHUIZEN 2016 ELSEVIER
21
Samenstellers: Laurens Bluekens en Arthur van Leeuwen
93 ZIEKENHUIZEN Waar is het precies? Wanneer zijn de bezoektijden, kun je vlakbij parkeren en wat kost dat? Simpele vragen voor wie een patiënt wil bezoeken. En voor de patiënt zelf is het handig om snel toegang te hebben tot praktische informatie over één of meer ziekenhuizen in de buurt, dan wel verder weg als de huisarts of zorgverzekeraar dat aanbeveelt. Over alle negentig algemene en drie gespecialiseerde ‘categorale’ ziekenhuizen zijn hier praktische gegevens bij elkaar gebracht. Te beginnen bij adressen, bezoektijden en de website. Daarnaast zijn kerncijfers te vinden over het aantal bedden, klinische opnamen en dagopnamen per jaar, aantallen medewerkers en medisch specialisten. Ook is te zien of een ziekenhuis een spoedeisende hulp heeft en wanneer die open is. Verder is het niveau van de intensive care (IC) aangegeven: basis-, midden- of hoogste niveau. Kort gezegd: van de IC in een gewoon ziekenhuis tot de IC in een ‘topklinisch’ en een academisch ziekenhuis. Daarbij zijn de laatst beschikbare gegevens, uit 2013, aangehouden. Het kan dus zijn dat in sommige ziekenhuizen de IC inmiddels op een hoger of lager niveau functioneert. Per ziekenhuis zijn de voornaamste medisch specialismen en de bijzondere expertise genoemd, plus de ‘missie’. Bij de meeste ziekenhuizen is een korte schets van de historie vermeld. En waar dat van toepassing is: recente naamswijzigingen en fusies.
15esp007z021 21
28-12-15 14:03