NIEUW!
UITNEEMBAAR
VAST KADER
Voor eenvoudige installatie
1 venster, meer daglicht, meer uitzicht
Eenvoudige installatie
Even snel als het installeren van 1 standaard dakvenster
Goedkoper
Meer waarde voor uw geld
Meer tevreden klanten
En meer punten in de VELUX Club
velux.be/nl-be/ggls
Dakwerker Sam Vanoutryve beheerste een aantal weken geleden de media omdat hij jongeren tussen de 16 en de 20 jaar zoekt die hij volledig wil opleiden vanaf nul. De reden hiervoor is simpel: op de reguliere arbeidsmarkt vindt hij geen arbeidskrachten en het onderwijs leidt amper nog dakwerkers op. Voor de media was dit nieuws, voor de bouw echter gekende materie. Jammer genoeg.
De cijfers zijn wat ze zijn: slecht. Al jaren schommelt het aantal openstaande vacatures in de bouw tussen de 14 000 en 18 000. Bovendien wint de uitstroom uit de sector het moeiteloos van de instroom. Uit een analyse van Embuild blijkt dat de uitstroom van werknemers in de bouw tussen het eerste kwartaal van 2018 en het tweede kwartaal van dit jaar aanmerkelijk hoger ligt (+7 %) dan de instroom. Daarnaast is het aantal leerlingen in de tweede en derde graad van het bouwvakonderwijs in ons land sinds het schooljaar 2016-2017 in vrije val (-12 %).
Deels hebben deze slechte cijfers te maken met een imagoprobleem dat de sector met zich meedraagt, hoewel de bouw de afgelopen jaren stevig geëvolueerd is naar lichter, properder, veiliger en technischer werk. Bovendien speelt een bouwvakker nu ook een sociale rol omdat hij aan duurzame woningen en gebouwen werkt. Om die transformatie te accentueren hebben Embuild en Constructiv samen met de vakbonden De Bouw Kijkt Verder opgezet, een imagocampagne die tien jaar zal duren. Bedoeling daarvan: de instroom aanzwengelen (+20 %) en de uitstroom beperken (-20 %).
De bouw wentelt zich dus niet in fatalisme. We doen er als sector nu al heel wat zelf aan om jongeren warm te maken voor de bouw. Die weg zullen we de komende jaren meer dan ooit moeten blijven volgen. Ondertussen is iedereen die gemotiveerd is om te werken welkom. Bij dakwerker Sam, maar ook bij een heleboel andere bouwondernemingen. Opleiding of ervaring
speelt geen rol meer. Bouwbedrijven geven die opleiding in toenemende mate op de werkvloer zelf, net zoals Sam dat doet. Iedereen die goesting heeft om te werken is welkom.
Daarnaast rekenen onze bedrijven erop dat er langs beleidszijde meer aandacht gaat naar het activeren van werkzoekenden en de inactieven op de arbeidsmarkt. Dat gebeurt nu al voor een stuk, maar kan nog beter. Het kan immers niet dat heel wat sectoren, waaronder de bouw, met een ernstig personeelstekort zitten, terwijl er anderzijds een reservoir aan talent beschikbaar is dat nu amper wordt aangesproken. Activering, vorming en omscholing moeten, meer dan ooit, de kern van het arbeidsmarktbeleid vormen.
Thomas Scorier Voorzitter Embuild" De bouw wentelt zich niet in fatalisme. We doen er net alles aan om jongeren warm te maken voor onze sector. "
3 ● Edito
Iedereen die wil werken, is welkom!
7 ● Regionaal standpunt
Van buitenlandse arbeidskrachten tot Minecraft.
PRIKBORD
8 ● Buildwise
Het WTCB is van naam veranderd!
BOUWBELANGEN
10 ● E-facturatie
Geen probleem met deze tool.
14 ● Prijsherziening
Hoe u de nieuwe index voor materialen moet gebruiken.
16 ● Een nieuw jaar komt eraan
En het komt met nieuwe wetten en regels.
DOSSIER
21 ● Intro
Het nieuwe verbintenissenrecht is belangrijk.
22 ● Waarom deze fiches?
Tips voor aangepaste contracten.
24 ● Startpunt
De principes van het nieuwe recht.
26 ● Algemene voorwaarden
De wijzigingen en hun gevolgen. .
30 ● Contracten sluiten
Informatie en goede trouw staan voorop.
E-FACTURATIE
Binnen afzienbare tijd zullen aannemers die overheidsopdrachten willen binnenhalen, elektronisch moeten factureren. Hebt u daarvoor geen software? Geen probleem, via Embuild heeft Unifiedpost een tool voor u.
NIEUW VERBINTENISSENRECHT
Op 1 januari 2023 wordt het nieuwe verbintenissenrecht van toepassing, de juridische regeling van uw contractuele relaties. Embuild heeft speciaal voor zijn leden hierover uitgebreide fiches opgesteld. Ze leggen in begrijpelijke taal hoe u dit recht kunt toepassen.
STEUN VOOR INNOVATIEVE AANNEMERS
Embuild Vlaanderen neemt deel aan een groot project dat innovatieve aannemers ondersteunt bij het marktrijp maken van hun idee. De focus ligt op energie & IT in de bebouwde omgeving, en er gaat bijzonder veel aandacht naar innovatieve kmo’s.
SECTOR & BEROEPEN
31 ● Erfgoed
Hoe maken we het klimaatneutraal?
34 ● EDIH - EBE
Nieuw project stimuleert innovatieve bouwkmo’s.
36 ● Visierapport Embuild
Vlaanderen
Verslag van een pittige presentatie.
40 ● Buildwise
• Het verschuiven van de dakopstand van platte daken geïsoleerd met PU-platen..
• Hoe bevestigt men een houten gevelbekleding?
PROJECTEN & BEDRIJVEN
44 ● BR3 in Mol
Interboring verzaagt het biologisch schild van een kernreactor.
47 ● Bouwmarkt
• Wienerberger: ClickBrick Pure, een handvormvariant van ClickBrick Cube.
• NOA outdoor living: een inspiratiepark voor buitenleven
48 ● Ledenvoordelen
Doe uw lidmaatschap renderen!.
50 ● Markant
• Arbeidskrachten vinden
Constructiv en VDAB slaan de handen in elkaar.
• Vacatures
We hebben er weer meer dan vóór corona.
KERNREACTOR ONTMANTELEN
Ons lid Interboring bv voert op dit moment ontmantelingswerken uit aan Belgian Reactor 3 in Mol. Een zeer interessant project, nu verschillende kerncentrales in België en het buitenland het einde van hun levensduur naderen.
administratiepakket
Offertes, facturen, nacalculatie, agenda, digitale werkbonnen, overzicht bewaren, planning, koppeling boekhoudpakket en materiaalleveranciers… het ging nog nooit zo snel!
Dat politieke overleg is slechts een klein deel onze inspanningen. Daarnaast maken we dag in, dag uit de jongeren warm voor een baan in de bouw, met onze campagne #Werfze als speerpunt. Onze tiktokfilmpjes bereikten al een miljoen jongeren. We waren er ook bij toen MNM op donderdag 10 november radio maakte op de bouwwerf van de nieuwe Innovatiecampus van Living Tomorrow. Kawtar & Keyaert van MNM checkten hoe elektrische kruiwagens werken en waarvoor je 3D-printers kunt gebruiken. En Embuild Vlaanderen deed via MNM een warme oproep aan alle gamende jongeren om vooral niet te stoppen met gamen. Er wacht hen namelijk een beloftevolle toekomst als dronepiloot, BIM-modelleur, 3D-betonprinting … in de bouw. Wat jongeren nu virtueel bouwen in games zoals Minecraft, kunnen ze straks realiseren op
"Met 7500 openstaande vacatures - en naar schatting 30 000 extra jobs tegen 2030heeft de Vlaamse bouwsector meer dan ooit buitenlandse werknemers nodig."
Zeg niet meer WTCB, zeg Buildwise. Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf werd opgericht in 1959 en na meer dan zestig jaar was het tijd geworden een moderner imago. De naamsverandering werd op 15 november bekendgemaakt op een persconferentie in het splinternieuwe gebouw van Buildwise in Zaventem.
Al meer dan zestig jaar zijn de Confederatie Bouw en het WTCB – heden Embuild en Buildwise – partners die nauw samenwerken. Hun oude namen waren een begrip in de bouwwereld. Maar dat is nu onderdeel van het verleden. Enkele maanden nadat Embuild geboren werd, herdoopte het WTCB zichzelf tot Buildwise.
Het onderzoekscentrum maakte het nieuws bekend in het ruime en lichte atrium van zijn nieuwe gebouw.
Johan Willemen (voorzitter Buildwise): “Dit nieuwe gebouw en onze nieuwe naam zijn een weerspiegeling van ons ambitieuze programma voor 2025. Beiden laten zien welke transformatie dit onderzoekscentrum geïmplementeerd heeft sinds 2019. De aannemers staan hierin centraal. Onze activiteiten sluiten nauw aan op de huidige en toekomstige behoeften op het terrein, voor thema’s zoals energetische renovatie en transitie, circulariteit, waterbeheer, maar ook digitalisering, industrialisering en logistiek. Onlangs nog heeft het WTCB zijn engagement ten opzichte van de bouwbedrijven versterkt, als gids die modernisering en innovatie stimuleert.”
Waar komt de nieuwe naam vandaan? Wat betekent hij? Olivier Vandooren (directeur-generaal van Buildwise) legt uit.
Olivier Vandooren: “Het woord ‘Build’ verwijst vanzelfsprekend naar de bouw, maar het Engelse ‘wise’ kan aan verschillende betekenissen geassocieerd worden, onder meer
wijsheid, kennis, kunde, zorgvuldigheid en een goed beoordelingsvermogen. Buildwise zegt in één woord wat ons onderzoekscentrum wil zijn: een referentiepunt en een expertisecentrum voor de bouw.”
Drie aspecten kenmerken de transformatie die Buildwise doormaakt. Het gaat om een versterking van het innovatievermogen door het stimuleren van samenwerkingen en een aanpak die transdisciplinair is.
Olivier Vandooren: “Wat betreft de innovatie wil Buildwise de hele waardeketen van kennisontwikkeling tot gebruik op het terrein behandelen, door te evolueren van een onderzoekscentrum naar een innovatiecentrum. Het doel? De toepassing op onze bouwplaatsen en in onze bedrijven van in-
novatieve oplossingen voor meer duurzaamheid, kwaliteit en efficiëntie.”
Daarnaast wil Buildwise zijn rol versterken als forum voor interactie en verbinding tussen de verschillende spelers in de sector.
Olivier Vandooren: “De bouw is gefragmenteerd en complex. Om zijn bestaan en plaats te rechtvaardigen moet Buildwise zijn verbindende rol versterken. Onze sector en onze samenleving worden geconfronteerd met uitdagingen die we alleen kunnen beantwoorden met nieuwe samenwerkingen en businessmodellen.”
De inrichting van het nieuwe gebouw kun je met enige fantasie zien als een vertaling van die verbindende rol. Het ruimtegevoel, de open kantoren en het atrium stimuleren de interactie tussen collega’s en tussen de belanghebbenden in de bouw en daarbuiten.
Ten slotte is er nog de transdisciplinariteit. Buildwise gaat op zoek naar innovatieve oplossingen voor alle bouwvakken. Ze hebben op dat vlak een multidisciplinaire expertise. Maar die moet transdisciplinair worden.
Olivier Vandooren: “Om goede oplossingen voor heel de sector te vinden, is een globale, geïntegreerde strategie nodig. Daarom staan onze ambities tegenwoordig op drie pijlers: digitale technologie, duurzaamheid en de bouwvakken. In de laatste pijler spelen de aannemers die onze technische comités aansturen een belangrijke rol.”
Al die plannen moeten concreet gemaakt worden in het nieuwe gebouw van Buildwise, dat op nummer 23 ligt in de Kleine Kloosterstraat in Sint-Stevens-Woluwe (Zaventem).
“Buildwise zegt in één woord wat ons onderzoekscentrum wil zijn: een referentiepunt en een expertisecentrum voor de bouw.”
Het nieuwe gebouw is het resultaat van een doorgedreven renovatie van een bestaand gebouw. Het voldoet aan zeer strenge energie-eisen en maakt geen gebruik van fossiele brandstoffen. Het biedt plaats aan een honderdtal medewerkers maar is nog niet in gebruik. Tot begin volgend jaar blijven deze mensen aan de slag in het gebouw aan de Lozenberg, aan de overkant van de Leuvense steenweg.
Voor de renovatiewerken zijn vanzelfsprekend technieken als BIM en Lean bouwen toegepast. Opvallend zijn de groengevels die gevoed worden met regenwater, maar ook de geothermische installatie met zijn warmtewisselaars in zestig boorgaten die tot 120 meter diep zijn.
Zoals opgemerkt moet nummer 23 aan de Kleine Kloosterstraat een innovatiecentrum worden dat de modernisering van de sector stimuleert. Het gebouw is dus niet alleen uitgerust met vergaderzalen maar ook met demonstratieruimtes. Aannemers kunnen er onder meer inspiratie vinden voor de digitalisering van hun bouwplaatsen en hun onderneming. In het komende nummer van Embuild Magazine gaan we dieper in op dit nieuwe gebouw, dat een sterk staaltje ontwerp- en bouwkunst is.
Buildwise blijft actief op zijn site in Limelette in Waals-Brabant, waar de laboratoria en proefopstellingen staan. In Brussel vind je Buildwise ook in Greenbizz, waar een incubator gevestigd is voor innovatieve projecten die bijdragen aan een duurzame, solidaire en circulaire economie.
CEO Niko Demeester van Embuild feliciteerde Buildwise met de nieuwe start.
Niko Demeester: “We wensen de teams van Buildwise veel succes. Zoals ze zelf zeggen is de bouwsector gefragmenteerd en complex. We zijn een hoogtechnologische sector geworden in een wereld die steeds sneller evolueert. Om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen moeten we ons moderniseren en meer dan ooit samenwerken. De slogan van Embuild is niet voor niks Progress. Together.”
Buildwise en Embuild, samen, hand in hand. Om de vooruitging van onze sector te bevorderen. We wensen Buildwise het beste toe.
Over een jaar zal elke aannemer die overheidsopdrachten wil binnenhalen, e-facturen moeten kunnen versturen. Heel wat aannemers hebben hiervoor op dit moment de nodige software niet in huis. Daarom heeft Embuild voor zijn leden een samenwerking met Unifiedpost Group opgezet. Daardoor krijgen ze eenvoudig toegang tot Billtobox, een flexibele en gebruiksvriendelijke tool voor (e)-facturatie.
Wat is Billtobox? We vroegen het aan Luc Caubergh (Sales Director Corporates Belux van Unifiedpost Group) en zijn collega Frederik Billiet (Sales Director Billtobox Belux).
Luc Caubergh: “Billtobox is een gebruiksvriendelijke applicatie in de cloud waarmee je op de eerste plaats e-facturen maar ook andere documenten kunt versturen en ontvangen. Waarmee we bedoelen: echte e-facturen, die automatisch verwerkt kunnen worden. Unifiedpost heeft intussen heel wat ervaring met Billtobox. Het systeem heeft al meer dan 85 000 gebruikers in heel Europa. Daarbij
onder meer Bouwend Nederland. Samen met Embuild kunnen we via ons digitaal netwerk een complete sector met elkaar verbinden en laten communiceren.”
Om misverstanden uit de weg te helpen: Billtobox is geen tool voor ERP, Enterprise Resource Planning, waarmee je de bedrijfsmiddelen beheert. Het is ook geen boekhoudprogramma.
Frederik Billiet: “Billtobox vult die twee aan. En omdat het een open platform is, kan het gemakkelijk geconnecteerd worden met de bestaande accounting- en ERP-software van de gebruikers. Bij Billtobox kan de aannemer altijd kiezen. Hij kan een echte e-factuur versturen, maar als de klant daarmee niet overweg kan ook een pdf. En ten slotte kun je de factuur afdrukken en per post versturen, maar dat vermijd je vanzelfsprekend beter.”
De leden van Embuild kunnen toegang krijgen tot het platform vanop de website van de beroepsorganisatie. De werking van Billtobox wordt uitgebreid uitgelegd op de website help.billtobox.com, met voorbeelden en video’s. Opvallend is het gebruiksgemak, dat nog groter wordt wanneer de gebruiker zijn klantenbestand naar Billtobox importeert.
Frederik Billiet: “We houden het systeem zo eenvoudig en intuïtief mogelijk. Bij het invullen van informatie is veel geautomatiseerd. Je moet een computer kunnen inschakelen en kunnen inloggen op een website. Meer computervaardigheden heb je niet nodig. En als er toch een probleem zou opduiken, is er de begeleiding door ons interne salesteam. Gewoon even bellen.”
Indien nodig, kunnen documenten toegevoegd worden aan de e-factuur. De geleverde producten of diensten kunnen handmatig ingevuld worden of uit een catalogus gehaald. Producten of diensten die daar nog niet instaan, kunnen er eenvoudig aan toegevoegd
worden. En dan gewoon op Verzenden klikken. Luc Caubergh: “Bij de aanmaak van een klant of een factuur detecteert het systeem of de klant ook gebruik maakt van Billtobox, en stuurt de factuur rechtstreeks naar daar. Maar het ziet ook of je de e-factuur moet versturen in overeenstemming met de data-formats die in het Peppol-systeem zitten. Dat zal het geval zijn bij overheidsopdrachten. Als het systeem niets detecteert, kan de gebruiker een e-mail of papieren factuur kiezen.”
Frederik Billiet: “Dat is de uitgaande kant. Maar Billtobox is veel meer dan dat. In het Doc-center kun je alle soorten digitale documenten archiveren en beheren. Een bestelbon of een ander document in het Doc-center kan met enkele kliks aan een e-factuur gekoppeld worden. Dat kan natuurlijk ook wanneer de aannemer deze documenten niet in het Doc-center archiveert.”
“Het archief blijft gedurende de wettelijke termijn bewaard. Het is ook altijd downloadbaar in XML, pdf of een ander formaat, kortom in alle relevante datastructuren.”
Ook inkomende facturen kunnen vanzelfsprekend met Billtobox behandeld worden. Hoe die factuur binnenkomt, doet er niet toe. Het gaat dus niet alleen om e-facturen maar ook om pdf’s die per e-mail arriveren. Die kunnen omgezet worden in data voor boekhoudsystemen. Interessant is dat ook betalingen mogelijk zijn binnen het platform, zonder dat daarbij een externe bank betrokken moet worden.
Luc Caubergh: “Via Unifiedpost Payments hebben we daarvoor de nodige licenties verkregen. Een inkomende factuur betalen kan door deze aan te vinken. Billtobox vraagt dan via welke rekening dat moet gebeuren. We bieden de service aan dat je daarvoor een rekening van Unifiedpost kunt gebruiken. Dan hoef je niet naar je onlinebank te surfen om de betaling goed te keuren. Bovendien kun je dan gemakkelijk alle betaalde en onbetaalde facturen in beide richtingen in het oog houden. Het systeem werkt onder toezicht van de Nationale Bank en is absoluut veilig, met een dubbele authenticatie.”
De timing hiervoor is intussen vastgelegd. Ze hangt af van de grootte van de opdracht.
OPDRACHTEN BOVEN DE EUROPESE
DREMPEL: bij publicatie sinds 1 november 2022.
OPDRACHTEN TUSSEN DE EUROPESE DREMPEL EN € 30 000 EXCLUSIEF BTW bij publicatie vanaf 1 mei 2023.
OPDRACHTEN ONDER € 30 000 EXCLUSIEF BTW: bij publicatie vanaf 1 november 2023.
Opgelet: er zijn geen uitzonderingen voor kleine ondernemingen . Wanneer e-facturatie verplicht wordt, hangt niet af van de ondernemingsgrootte.
In de toekomst zal e-facturatie ook verplicht worden tussen ondernemingen onderling (B2B). Dat staat in beleidsnota Financiën voor 2022 van minister Vincent van Peteghem.
In het vorige nummer van Embuild Magazine vindt u over e-facturatie een interessant interview met Serge Libert van de federale overheidsdienst Beleid & Ondersteuning (BOSA). Hij geeft meer informatie over het belang en de voordelen van e-facturen.
Je kunt ook andere documenten zoals een catalogus beheren, of zoals in dit voorbeeld, in één oogopslag een globaal beeld krijgen van de transacties.
Frederik Billiet: “Je kunt een factuur zelfs uitrusten met een betaalknop, waarop de klant gewoon moet klikken. Hij krijgt dan een QR-code die hij makkelijk kan scannen, en dus zo de factuur betalen.”
Luc Caubergh:
“We bieden een basispakket aan dat goed is voor 500 (e-)facturen of creditnota’s per jaar. Dat pakket kost 10 euro per maand exclusief btw. Als je er de betaalservice van Unifiedpost bij neemt, komt daar 12 euro per maand bij.”
“Hoe meer facturen, hoe goedkoper per factuur. Een pakket van 1000 documenten per jaar kost bijvoorbeeld 18 euro per maand, en de betalingsfaciliteit 20 euro per maand.”
Billtobox wordt voortdurend verder verfijnd. Vaak moet een aannemer ergens materiaal gaan halen bij een leverancier en krijgt dan een papieren factuur. Intussen heeft Unifiedpost daarvoor een app op de smartphone ontwikkeld. Als je daarmee de factuur scant wordt deze met artificiële intelligentie automatisch in een digitaal formaat omgezet, dat naar de accountant kan. Voor de zekerheid wordt de omzetting manueel gecheckt.
Met Unifiedpost heeft Embuild een Belgische partner gekozen die al meer dan twintig jaar bestaat en die met Billtobox al sterk vertegenwoordigd is op de Belgische markt. De beroepsfederatie van accountants ITAA, de HR-dienstverleners die lid zijn van Federgon en de verzekeraars van Assuralia zijn ook voor andere oplossingen met Unifiedpost in
Een pdf versturen via e-mail is géén e-facturatie.
Bij e-facturatie wordt de factuur opgesteld op de computer én is er een integraal digitale behandeling van:
● het verzenden door de aannemer;
● de ontvangst door de klant;
● het aanleveren aan de boekhouding die de factuur automatisch verwerkt;
● de goedkeuring van de betaling.
De eigenlijke betaling en het archiveren van de factuur vormen in principe geen onderdeel van het begrip e-facturatie. Maar softwarepakketten zoals Billtobox kunnen ook dergelijke diensten aanbieden.
zee gegaan. Voor Niko Demeester (CEO Embuild) is de samenwerking met Unifiedpost een manier om de leden te helpen bij hun professionalisering.
Niko Demeester: “Een administratieve vereenvoudiging door de digitalisering en automatische verwerking van facturen in een complexe omgeving van grote en kleine aannemers en hun toeleveranciers, betekent daar om een grote meerwaarde voor onze meer dan 16 000 leden. Bovendien laat het platform hen ook toe eenvoudig de facturen te betalen, wat zorgt voor een overzichtelijk en dus efficiënter cashbeheer. Niet onbelangrijk, zeker voor kmo’s, in het huidig economisch klimaat.”
Phillippe Kimpe (CEO BeLux van Unifiedpost Group) is opgetogen over de samenwerking. Embuild is een van de belangrijkste sectorfederaties is België.
Phillippe Kimpe: “Door rechtstreeks samen te werken met de bouwsector, en het bedrijfsleven in zijn geheel, verlagen we de drempels tot digitalisering en administratieve vereenvoudiging. Door een essentiële sector als die van de bouw toe te voegen aan zijn netwerk, verhoogt Unifiedpost bovendien zo alweer sterk de connectiviteit van zowel zijn huidige als toekomstige gebruikers.”
Veel aannemers gebruikten de I-index in hun prijsherzieningsformules. Maar deze verdwijnt. December 2022 is de laatste maand waarvoor hij gepubliceerd wordt. In de plaats moet de nieuwe I-2021-index gebruikt worden. Hoe ga je van de ene naar de andere index?
Het is al jaren bekend dat de oude I-index geen accurate weergave is van de reële prijsevolutie van materialen. Voor gebruik in prijsherzieningsformules is hij dus niet ideaal. Onder meer onder impuls van Embuild werd in 2020 dus een nieuwe en accuratere index opgesteld, I-2021. Begin 2021 publiceerde de FOD Economie deze voor de eerste keer, met als afspraak dat ook de I-index nog twee jaar gepubliceerd zou worden.
Die twee jaar zijn nu voorbij. I wordt nog een laatste keer gepubliceerd in januari 2023, met de I-waarde voor de maand december 2022. Intussen zijn er nog heel wat opdrachten die de I-waarde gebruiken in de herzieningsformule. Als bij een dergelijke opdracht zowel vóór als na het stopzetten van de oude index een prijsherziening toegepast wordt, ontstaat een vraag: hoe ga je over van deze index naar I-2021?
Bij wegenwerken wordt de I-waarde soms onterecht gebruikt. Hetzelfde kan voorkomen bij andere werken. In een dergelijk geval is het geen goed idee om over te gaan van I naar I-2021. De partijen bereiken dan beter een akkoord over een beter passende herzieningsformule.
Bij de overgang tussen I en I-2021 moet een geschikte berekening van de prijsherziening met twee elementen rekening houden:
· ze moet I en I-2021 op een correcte manier combineren, want de verhouding tussen I en I-2021 op het overgangsmoment is belangrijk;
· ze moet afhangen van de datum van de overgang van I naar I-2021.
Neem als voorbeeld deze formule:
Hierin kan de overgang naar I-2021 op de volgende manier geïntegreerd worden:
De symbolen in de formules hebben deze betekenis:
· P = de initiële prijs;
· p = de herziene prijs;
· S = de S-waarde voor de initiële referentieperiode;
· s = de S-waarde voor de periode waarop de herziening van toepassing is;
· i = de I-waarde voor de periode waarin men overgaat naar I-2021;
· I = de I-waarde voor de initiële referentieperiode;
· I-2021 is de waarde van de I-2021-index voor de periode waarin men overgaat naar deze nieuwe index;
· i-2021 ten slotte is de waarde van I-2021 voor de periode waarop de herziening van toepassing is.
Formule (II) integreert op een correcte manier de nodige elementen. Het is ook deze formule die men later moet blijven gebruiken.
In de contractuele documenten staat over welke periodes het precies gaat. Bij overheidsopdrachten is de initiële referentieperiode doorgaans de maand die voorafging aan de opening van de offertes. Bij privé-opdrachten telt doorgaans de maand vóór de ondertekening van het contract.
De periode waarop de revisie van toepassing is, is doorgaans de maand die voorafging aan het begin van de werken waarvoor de herziening berekend wordt.
De I-waarde gepubliceerd in januari 2023 heeft betrekking op december 2022. Zoals net opgemerkt, wordt deze I-waarde normaal gezien gebruikt voor de prijsherziening van werken uitgevoerd in januari 2023. De facturen of schuldvorderingen voor deze werken worden doorgaans verstuurd in februari 2023 of aan het einde van januari 2023.
Merk op dat de oude I-waarde nog gepubliceerd wordt voor de maand december 2022. Voor de facturen of schuldvorderingen verstuurd in februari (of eind januari) is de overgang naar de nieuwe index I-2021 dus niet nodig. Men kan de oude index nog altijd gebruiken.
Voor werken uitgevoerd in februari 2023 daarentegen heeft men een index nodig voor de maand januari 2023. De oude index wordt voor die periode niet meer gepubliceerd. Voor die facturen of schuldvorderingen moet de overgang naar I-2021 met de bovenstaande formule dus uitgevoerd worden. De partijen kunnen ook overeenkomen de overgang eerder te maken. Maar als ze dat niet doen, is de overgang automatisch voor de facturen of schuldvorderingen die betrekking hebben op de werken uitgevoerd in februari. De “i” en de “I2021” (met hoofdletter I) zijn in formule (II) dan de indexen die betrekking hebben op de maand december 2022. De “i-2021” (met kleine letter i) is de index voor de maand januari 2023.
Vanwege technische redenen kan de FOD Economie de nieuwe index I-2021 pas publiceren in het begin van de tweede maand die volgt op de betrokken periode. I-2021 voor maart 2023 verschijnt dus begin mei 2023. In vergelijking met de oude index is dat een vertraging van ongeveer twee weken.
Daardoor kan het voorkomen dat een aannemer een factuur of een schuldvordering wil opsturen met een herziene prijs maar nog niet beschikt over de nodige waarde van I-2021. De partijen kunnen dan kiezen uit verschillende mogelijkheden.
Embuild heeft voor zijn leden nuttige modeldocumenten opgesteld. Gebruik ze als u de overgang tussen de oude en de nieuwe index vlot wilt laten verlopen. U vindt deze in het ledengedeelte van www.embuild.be.
De factuur of schuldvordering kan enkele dagen uitgesteld worden, tot de nodige index gepubliceerd is en de prijsherziening correct gedaan kan worden.
De factuur of schuldvordering kan zonder herziening opgestuurd worden. De herziening kan dan apart bekomen worden, zodra de ontbrekende index gepubliceerd is of aan het einde van de opdracht. De factuur of schuldvordering moet dan preciseren dat ze uitgereikt wordt "ten provisionele/ voorlopige titel", in afwachting van de publicatie van de nodige indices.
De factuur of schuldvordering kan uitgereikt worden met een voorlopige prijsherziening die de laatst beschikbare waarde van de index gebruikt. Deze voorlopige herziening wordt later dan gecorrigeerd, zodra de ontbrekende index gepubliceerd is of aan het einde van de opdracht. Opnieuw moet dit gepreciseerd worden op de factuur of schuldvordering.
Ten slotte kan men een wijziging aan de herzieningsformule overeenkomen. Zo kan men vermijden dat ze verwijst naar een index die nog niet gepubliceerd is wanneer men de factuur of schuldvordering wil uitreiken. Meestal zal men dan niet de index van de normaal beoogde periode nemen, maar die van een maand daarvoor.
In dit geval moeten de betrokkenen wel beseffen dat ze afwijken van de bedoeling van een herzieningsformule. Deze dient immers om de reële kosten zo accuraat mogelijk door te rekenen in de factuur of schuldvordering.
Zoals altijd brengt een nieuw jaar allerlei veranderingen aan wetten en regels. We geven een kort overzicht van wat op dit moment bekend is.
Nieuw verbintenissenrecht Het nieuwe contractenrecht treedt in werking op 1 januari 2023. Het is van toepassing op alle nieuwe contracten die vanaf 1 januari 2023 worden gesloten. Het gaat om een verandering die aanzienlijke gevolgen kan hebben voor bouwondernemingen. In dit nummer van Embuild Magazine vindt u een dossier dat klaarheid schept.
In januari moeten de ondernemingen afrekenen met een grote loonindexering. Om de klap te verzachten, wordt de patronale bijdrage op de geïndexeerde lonen verminderd in de eerste twee kwartalen van 2023. Voor de laatste twee kwartalen van 2023 is er uitstel tot 2025.
De vermindering bedraagt 7,07 % van het nettobedrag van de patronale bijdrage. Dit nettobedrag wordt berekend aan de hand van het normale tarief van 25 % min de eventuele bijdrageverminderingen.
Voor alle duidelijkheid: het dus is niet zo dat men 7,07 % mag aftrekken van die 25 % om uit te komen op een tarief van (ongeveer) 18 %. Uitgedrukt in percentages gaat het om een daling van 25 % naar 23,23 %.
Voor een werknemer bestaan er twee systemen om zijn arbeidsprestaties te onderbreken of te verminderen om te zorgen voor de kinderen. Tot het kind 12 jaar wordt kan ouderschapsverlof worden opgenomen. Daaraan verandert niks. Daarnaast kan ook tijdskrediet met motief worden opgenomen tot het kind 8 jaar wordt. Dit laatste wordt vanaf 1 januari 2023 ingeperkt. Voltijds tijdskrediet zal opgenomen moeten worden vóór het kind de leeftijd van 5 jaar bereikt en de duurtijd wordt beperkt tot 48 maanden in plaats van 51. Noteer dat voltijds tijdskrediet trouwens pas openstaat als dit in een cao voorzien is, wat niet het geval is voor de arbeiders PC 124, maar wel voor de bedienden PC 200.
Eind oktober 2022 is een wetsontwerp goedgekeurd over een aantal aspecten van de arbeidsongeschiktheid. De maatregelen treden tien dagen na de publicatie in het Staatsblad in werking. Wanneer we dit schrijven is die publicatie nog niet gebeurd.
Een opvallende verandering heeft te maken met de verplichting om een ziektebriefje voor te leggen bij een arbeidsongeschiktheid van korte duur (één dag). In ondernemingen met vijftig of meer werknemers zal een werknemer tot drie dagen per jaar zonder medisch getuigschrift een dag afwezig mogen zijn wegens ziekte.
Ondernemingen met minder dan vijftig werknemers mogen hiervan afwijken. Dan moet ook bij een arbeidsongeschiktheid van een dag een ziektebriefje voorgelegd worden.
Bouwondernemingen met minder dan twintig werknemers kunnen het gewaarborgd loon laten terugbetalen via hun patronale vereveningsdienst (PVD). Maar de PVD zal geen terugbetaling doen zonder medisch attest. Een onderneming die op deze terugbetaling rekent, zal in haar arbeidsreglement dus een bepaling moeten opnemen die een ziektebriefje ook verplicht bij arbeidsongeschiktheid van korte duur. Embuild heeft voor zijn leden een modelclausule opgesteld.
Op 10 november 2022 werd in het Staatsblad de wet van 3 oktober gepubliceerd die de arbeidsdeal in werking doet treden. Twee onderdelen hebben een invloed op het opleidingsbeleid dat onze sector al jarenlang voert.
Hoofdstuk 9 van de wet verplicht ondernemingen met twintig of meer werknemers om elk jaar een opleidingsplan op te stellen. Ze moeten dit plan voorleggen aan hun werknemers of, als die er is, aan de vakbondsafvaardiging. Het plan moet op z’n minst de formele en informele opleidingen bespreken, en uitleggen hoe het bijdraagt aan de investeringen van de onderneming in opleiding.
Hoofdstuk 12 van de wet verplicht ondernemingen met twintig of meer werknemers om in opleiding te investeren. Ze moeten daarvoor aan hun werknemers vier individuele dagen opleiding toekennen in 2023. Vanaf 2024 worden er dat vijf.
Deze doelstellingen moeten gespreid
over een periode van vijf jaar gehaald worden. Er bestaat dus enige flexibiliteit bij het toekennen en gebruiken van deze dagen, naargelang wat nodig is en wat kan in een specifiek jaar.
In ondernemingen met tien tot negentien werknemers heeft een werknemer het recht op één individuele dag opleiding per jaar. Hoofdstuk 12 is niet van toepassing op de ondernemingen met minder dan tien werknemers.
De bouw doet al jaren grote opleidingsinspanningen. Kenmerkend was onder meer dat het aantal dagen opleiding afgestemd werd op de noden van iedere arbeider. Hoofdstuk 12 veegt die inspanningen nu van de tafel. Het gaat het leven van een aannemer niet gemakkelijker maken, net nu de arbeidsmarkt van de bouw bijzonder krap is. Het grootste deel van onze bouwvakken is tegenwoordig een knelpuntberoep.
Tegen 2026 zal de aftrekbaarheid van autokosten verder beperkt worden in verschillende fases. Twee wijzigingen vinden plaats in 2023. Voor wagens op fossiele brandstoffen aangeschaft vanaf 1 juli 2023 worden de kosten voor maximaal 75 % aftrekbaar in inkomstenjaar 2025. Voor hybride wagens aangeschaft na 1 juli 2023 wordt de fiscale aftrekbaarheid van diesel-benzinekosten beperkt tot 50 %.
Vanaf volgend jaar kunnen nieuwe ondernemings- en btw-nummers beginnen met het cijfer 1. De nummers die starten met 0 raken stilaan uitgeput. Dit heeft gevolgen voor de gestructureerde mededeling die gebruikt moet worden bij de betaling van de bedrijfsvoorheffing. Het programma Finprof voor de berekening van de gestructureerde mededeling zal aangepast worden.
De bewaartermijn van facturen, boeken en andere stukken wordt verlengd van zeven naar tien jaar. Voor de niet- of laattijdige aangifte wordt de driejarige verjaringstermijn verlengd naar vier jaar. De zevenjarige
verjaringstermijn in geval van fraude gaat naar tien jaar.
We vermelden dit voor de volledigheid. Toen we dit schreven was deze wetgeving nog niet definitief goedgekeurd.
Bedrijven met meer dan één miljoen euro winst kunnen hun overgedragen fiscale verliezen slechts beperkt in aftrek nemen van de winst boven een miljoen.
Op dit moment moet van de winst boven een miljoen altijd 30 % belast blijven. Daarop moet dan het basistarief betaald worden.
In het federaal begrotingsakkoord staat een verhoging van dit percentage tot 60 % (deze wetgeving was nog niet definitief goedgekeurd bij druk van dit nummer).
De jaarlijkse vennootschapsbijdrage wordt vanaf volgend jaar opnieuw geïndexeerd. Dat was niet meer gebeurd sinds 2003.
Dit jaar bedraagt de bijdrage 347,50 euro voor bedrijven met een balanstotaal van minder dan 746 410,17 euro. Voor bedrijven met een hoger balanstotaal bedraagt de bijdrage 868,00 euro. De geïndexeerde bedragen zijn nog niet bekend (deze wetgeving was nog niet definitief goedgekeurd bij druk van dit nummer)
Vanaf het boekjaar dat begint na 30 december 2022 wordt de notionele intrestaftrek afgeschaft. Bedrijven kunnen wel nog van de overgedragen notionele intrestaftrek van voorgaande jaren gebruik maken (deze wetgeving nog niet definitief goedgekeurd bij druk van dit nummer).
RSZ-korting voor werkgever om langdurig werkzoekenden in dienst te nemen
De Vlaamse Regering vervangt de aanwervingsstimulans door een RSZ-korting die administratief eenvoudiger aan te vragen is en bedrijven stimuleert om mensen aan te werven die al langer dan twee jaar niet actief zijn.
De werkgever kan gratis jobcoaching aanvragen als de werknemer in Vlaanderen werkt, behoefte heeft aan extra ondersteuning in zijn baan en die baan een jaar of minder dan een jaar uitoefent. De jobcoach begeleidt de werknemer gedurende maximum zes maanden op de werkvloer. Hij helpt hem zich in te werken, te functioneren in een team en een juiste werkhouding aan te nemen. Jobcoaching kan aangevraagd worden op werkgevers.vdab.be/werkgevers/coaching.
Het gaat hier om een goedgekeurd wetsontwerpen, maar toen we dit schreven waren deze nog niet gepubliceerd.
In Wallonië bestaan twee premiesystemen naast elkaar. Het eerste heet WALLORENO en wil de gemiddelde energieprestaties van de Waalse gebouwen tegen 2050 verbeteren tot een A-label. Voor deze premies is een energie-audit verplicht. Deze legt het stappenplan voor de verschillende ingrepen vast. De grootte van de premie hangt af van een berekende energiebesparing.
Het tweede premiesysteem is er voor werken van minder dan 3000 euro (btw niet inbegrepen) en voor de isolatie van daken. In dit geval is er geen audit nodig.
Minister Philippe Henry heeft in oktober aangekondigd dat de energiepremies hervormd en verhoogd zullen worden. Ook het budget voor de renteloze Renopack- en Ecopack-leningen zal stijgen. Over welke bedragen het precies gaat, is nog niet bekend wanneer we dit schrijven.
Onlangs keurde de Waalse regering een voorontwerp van decreet goed met wijzigingen aan de Code du développement territorial (regelgeving op het ruimtelijk beleid). Intussen is er met Embuild Wallonie overleg over de plannen. De wijzigingen hebben verschillende doelstellingen. Ze zouden onder meer het ruimtelijk beleid moeten optimaliseren en de beschikbare instrumenten verbeteren. Daarnaast zouden ze de procedures voor omgevingsvergunningen efficiënter moeten maken en de juridische zekerheid vergroten.
We taggen, traceren en connecteren allerlei soorten assets.
Maar het plaatje is groter. Je bent niet alleen op zoek naar ’de hijskraan’, Jos de metser of je voertuigen. Je bent op zoek naar optimalisatie.
Centralize your data. Smartify your decisions.
Onderschrijf
Op 1 januari 2023 wordt het nieuwe verbintenissenrecht van toepassing, de juridische regeling van uw contractuele relaties. Embuild heeft speciaal voor zijn leden hierover uitgebreide fiches opgesteld. Ze leggen in begrijpelijke taal en met talrijke tips uit wat het nieuwe verbintenissenrecht inhoudt en hoe u het kunt toepassen.
Vergis u niet: het nieuwe verbintenissenrecht is zeer belangrijk. De rol van algemene voorwaarden, de manier waarop een contract tot stand komt en nog veel meer –het zal juridisch anders geregeld zijn, soms met subtiele, soms met ingrijpende wijzigingen. Deze fiches van Embuild zijn essentiële lectuur voor alle leden.
In het juni-nummer van Embuild Magazine – toen nog Bouwbedrijf genoemd – vond u een eerste dossier over het nieuwe verbintenissenrecht. Het focuste op de inzet van de veranderingen. Nu is het tijd voor een meer praktijkgerichte benadering. Embuild stelde daarvoor een reeks nuttige fiches op. We leggen uit wat hun bedoeling is, en wat ze voor u kunnen doen.
Maar vooraf nog even dit: wat is dat nieuwe boek 5 van het burgerlijk wetboek? Kort samengevat omvat het de algemene regels inzake het contractenrecht. Het heeft verschillende doelstellingen, waarbij:
• de modernisering van het oude burgerlijke wetboek, door het een betere structuur te geven;
• de integratie van de bestaande rechtspraak. Over een aantal discussiepunten werden knopen doorgehakt.
Het nieuwe boek putte ook inspiratie uit het recht van andere Europese landen, waardoor nieuwe elementen werden ingevoerd.
Voor de contractuele relaties van bouwondernemingen heeft het nieuwe boek 5 gevolgen die soms aanzienlijk kunnen zijn. Deze zullen voor een aantal aspecten aanzetten tot een andere omgang met contractuele partners.
De fiches
Embuild heeft uitgebreide fiches opgesteld voor onze leden. Ze bieden een eerste algemene en concrete benadering van een aantal relevante bepalingen in boek 5 van het burgerlijk wetboek, dat dus op 1 januari 2023 in werking zal treden.
De onderwerpen van de fiches zijn nauwgezet gekozen. Het gaat om de onderwerpen die in het algemeen het meest relevant zijn voor aannemers wanneer ze contracten en algemene voorwaarden opstellen of aanvaarden. Op sommige plaatsen zal de lezer de aanduiding NIEUW zien. Om verwarring te vermijden, is dat alleen wanneer het onderwerp in kwestie volledig nieuw is.
Gebruiksgemak
Veel gebruikers van deze fiches zullen geen jurist zijn. Embuild is zich daarvan bewust.
We hebben dus veel aandacht besteed aan het gebruiksgemak van deze fiches. Ze hebben een specifieke opbouw, waardoor je geen jurist hoeft te zijn om de essentie te begrijpen.
Deze rubriek beschrijft de tekst van boek 5 die gaat over het onderwerp van de fiche.
De commentaar verheldert, onder meer door praktijkvoorbeelden te geven. Het kan dan bijvoorbeeld gaan over de toepassingsvoorwaarden of de gevolgen van een tekst in het nieuwe boek 5.
De commentaar stelt de lezer in staat te begrijpen waar het om draait. Daardoor weet hij wat hij in het oog moet houden bij het opstellen of aanvaarden van een contract. Indien nodig legt de commentaar uit welke elementen in de praktijk belangrijk zijn, en waarom ze dat zijn.
Om het nieuwe boek 5 begrijpelijk te maken, wordt soms ook commentaar gegeven bij het voorbereidende werk dat eraan voorafging.
De lezer krijgt praktische tips over het thema van de fiche. Soms worden modelclausules voorgesteld. Dit onderdeel van de fiches respecteert de geest van het nieuwe boek 5. Dat gaat uit van
• het evenwicht in de contractuele betrekkingen;
• de goede trouw;
• het belang van de continuïteit van het contract;
• de duurzaamheid van de relatie tussen de partijen.
Wat betreft de modelclausules die we voorstellen: het staat iedereen vrij deze op te nemen in contracten of algemene voorwaarden, of ze aan te passen. Bij de opmaak van deze clausules kon uiteraard geen rekening gehouden worden met de specifieke, concrete omstandigheden van een opdracht. Maar Embuild pleit in ieder geval voor evenwichtige contractuele relaties, want deze vormen het beste draagvlak voor een succesvol bouwproject.
In dit dossier kunnen we niet alle fiches behandelen. Maar we willen wel benadrukken dat ze een ruim gebied bestrijken. Daarom geven we hier voor de volledigheid de lijst van onderwerpen, zoals deze bekend zijn wanneer we dit schrijven. Embuild heeft over het nieuwe boek 5 intussen al enkele webinars georganiseerd en staat in nauw contact met onze lokale verenigingen.
Onderhandelingen en sluiten van het contract
Fiche 1: Onderhandelingen
• Contractuele vrijheid
• Onderhandelingsvrijheid
• Informatieplicht
• Aansprakelijkheid in kader van onderhandelingen
Fiche 2: sluiten van het contract
• Aanbod en aanvaarding
• Recht om af te zien van het contract (herroepingsrecht)
• Bevoegdheid om de onderneming te verbinden (vertegenwoordiging)
• Algemene voorwaarden
* Algemene voorwaarden als onderdeel van het contract
* Conflicten met betrekking tot algemene voorwaarden
Geldigheidsvereisten van het contract en sancties
Fiche 3: Geldigheidsvereisten, geen vormvereisten (consensualisme) en de nietigheid als sanctie
Fiche 4: Verbod van onevenwichtig contract
• Misbruik van omstandigheden
• Onrechtmatige bedingen
Het contract onder voorwaarde, zijnde een voorwaardelijke verbintenis
Fiche 5: De verbintenis onder opschortende en ontbindende voorwaarde
Gevolgen van het contract
Fiche 6: Principe van bindende kracht van het contract
• De overeenkomst als wet
• De uitvoering te goeder trouw en het verbod van rechtsmisbruik
Fiche 7: Afwijkingen op het principe van bindende kracht van het contract
• Verandering van omstandigheden
• Overmacht
Nakoming van verbintenissen van het contract
Fiche 8: Betaling
Fiche 9: Interesten en kapitalisatie van interesten
Niet-nakoming van verbintenissen van het contract
Fiche 10: Algemeen
• Mogelijke sancties
• Principe van toerekenbaarheid van de niet-nakoming van het contract
• Ingebrekestelling
Fiche 11: Recht op uitvoering in natura van de verbintenis en de vervanging van de schuldenaar
Fiche 12: Recht op herstel van de schade
• Herstel van voorzienbare schade en schadebeperkingsplicht
• Herstel op basis van een schadebeding
• Beperking van herstel door bevrijdingsbeding
Fiche 13: Het recht op (voortijdige) ontbinding van het contract
Fiche 14: Het recht op prijsvermindering
Fiche 15: Het recht om de uitvoering van zijn eigen verbintenis op te schorten
Overdracht van verbintenissen
Fiche 16: Overdracht van een schuld
Fiche 17: Overdracht van het contract
Het tenietgaan van het contract
Fiche 18: Algemeen
Fiche 19: Wegvallen van voorwerp
Fiche 20: Postcontractuele verbintenissen en bedingen
Wat in boek 5 van het burgerlijk wetboek staat, is grotendeels van aanvullend recht. Dat wil zeggen dat het de zaken regelt die niet in het contract zelf geregeld worden. Wat in het contract staat, is – in principe – de vrije beslissing van de partijen. In de praktijk is het evenwel iets complexer.
In principe geldt er contractuele vrijheid. De partijen beslissen volledig vrij wat er in hun contract moet komen. Het contract geldt vervolgens als wet tussen partijen. Voorziet men niets in het contract, dan is boek 5 van het burgerlijk wetboek van toepassing. Boek 5 omvat de algemene regels die van toepassing zijn op alle contracten. Het is van aanvullende aard, wat betekent dat het de gevallen regelt die partijen zelf niet in het contract hebben geregeld.
Maar er bestaan in de wetgeving ook bepalingen van dwingend recht. Dat zijn regels waarvan niet afgeweken mag worden in een contract. Bepalingen van dwingend recht vormen dus een beperking op het principe van die contractuele vrijheid. Bepalingen van dwingend recht zitten onder meer in een aantal bijzondere wetten. Maar ook boek 5 bevat een aantal van dergelijke bepalingen.
In boek 5 staan er vijf bepalingen van dwingend recht, die steeds nageleefd moeten worden en waarvoor in het contract niets anders voorzien mag worden. Het gaat om de volgende onderwerpen:
• onrechtmatige bedingen;
• uitvoering te goeder trouw en verbod van rechtsmisbruik;
• schadebeding;
• bevrijdingsbeding;
• en ten slotte de kapitalisatie van intresten.
Merk op dat er een heleboel andere wetgeving bestaat die relevant is voor de bouw en die regels van dwingend recht bevat. Een korte opsomming:
• de wet Breyne (relatie B2C en C2C);
• consumentenbescherming (relatie B2C);
• precontractuele informatieverplichtingen (relatie B2B en B2C);
• onrechtmatige bedingen (relatie B2B);
• betalingsachterstand (relatie B2B).
PRINCIPE
Contractuele vrijheid
= Partijen bepalen de inhoud van hun contract
Bepalingen dwingend recht
= Bepalingen in (bijzondere) wetgeving waarvan niet kan worden afgeweken
Aanvullend recht
De fiches die Embuild heeft opgesteld, gaan niet in op deze laatste wetgevingen. In het oude burgerlijke wetboek stonden ook regels van dwingend recht die we hier nog niet vermeld hebben. Opnieuw gaan we hierop niet verder in. Zij maken het voorwerp uit van een ander boekdeel van de wetgeving, dat in opmaak is. Onder meer de tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer, die van openbare orde is, komt daarin aan bod.
Het nieuwe contractenrecht treedt in werking op 1 januari 2023. Het is van toepassing op alle nieuwe contracten die vanaf 1 januari 2023 worden gesloten.
In de bouwsector wordt heel vaak gewerkt met met algemene voorwaarden. Het
is aangewezen deze tijdig af te toetsen aan het nieuwe recht.
Wat met de lopende contracten, dus alle contracten die vóór 1 januari 2023 tot stand kwamen?
Het gesloten contract en het oude recht blijven in principe van toepassing, ook als het gaat om langdurige contracten of raamcontracten en hun uitvoeringscontracten.
Uiteraard kunnen partijen in het kader van hun handelsrelatie (meer in het bijzonder bij langdurige contracten) steeds gesprekken aangaan om bepaalde artikelen van boek 5 toch van toepassing te maken op een lopend contract.
Ten slotte nog dit: op een onrechtstreekse manier kan het nieuwe boek 5 toch van toepassing zijn op oude contracten. Het nieuwe boek 5 regelt namelijk aspecten die niet geregeld werden door de oude wetgeving. Bij een rechtszaak over dergelijke aspecten, die betwist bleven onder de oude wet, wordt de rechtspraak op geen enkele wijze gehinderd om rekening te houden met de nieuwe bepalingen.
Contracten leggen de regels rond de handelsrelaties van uw onderneming vast, zowel ten aanzien van de opdrachtgever als ten aanzien van de leverancier en de aannemer als onderaannemer. Boek 5 heeft hierop een belangrijke impact. Wat mag, kan en wil uw onderneming in de toekomst nog contractueel bepalen? Dat is de grote vraag.
uw partner voor vandaag en inspirerende gids voor morgen.
• Technisch advies op maat
• Opleidingen en publicaties
• Handige rekentools en apps
• Innovatiebegeleiding
Ontdek meer op buildwise.be
Zeer belangrijk in het nieuwe verbintenissenrecht is de regeling van conflicten tussen de algemene voorwaarden van ondernemingen. In de bouw zijn op dat vlak in de loop der jaren een aantal gewoontes ontstaan, die nu in vraag gesteld worden. Als eerste concrete voorbeeld van de fiches die Embuild voor u opstelde, beginnen we dus met de algemene voorwaarden.
Standaardbedingen of algemene voorwaarden zijn bedingen die op voorhand door één van de partijen zijn opgesteld voor een algemeen en herhaald gebruik. Traditioneel worden ze opgelegd zonder onderhandeling met de andere partij.
De algemene voorwaarden maken slechts deel uit van het contract wanneer de partij er effectief kennis heeft kunnen van nemen of ten minste de mogelijkheid had om er effectief kennis van te nemen, en deze ook aanvaard heeft.
“Kennisname” veronderstelt:
• dat de algemene voorwaarden aan de andere partij meegedeeld zijn vóór het sluiten van de overeenkomst;
• dat de voorwaarden meegedeeld werden in een voor de andere partij begrijpbare taal, en dat ze leesbaar zijn. Dus geen minuscule lettertjes of vrijwel onleesbare gekleurde lettertekens enzovoort.
• kan uitdrukkelijk of stilzwijgend zijn.
• het bewijs van de aanvaarding rust op de partij die zijn algemene voorwaarden als deel van het contract wil laten aannemen.
Ter herinnering: de bewijsvoering tegenover een privépersoon/consument is aan striktere regels onderworpen dan de bewijsvoering tegenover een onderneming.
van partijen. Deze regeling wordt de “formulierenstrijd” of “battle of forms” genoemd. Kort samengevat komt het hierop neer.
Verwijzen aanbod en aanvaarding naar verschillende algemene voorwaarden?
→ Het contract komt tot stand. Beide algemene voorwaarden maken deel uit van het contract, met uitzondering van de onverenigbare bedingen.
→ Maar het contract komt niét tot stand als vóór de totstandkoming van het contract uitdrukkelijk – niet in de algemene voorwaarden zelf – is gesteld dat bij onverenigbare algemene voorwaarden, het contract niet zal worden gesloten.
Is er een conflict tussen de algemene voorwaarden van een van de partijen en de onderhandelde voorwaarden?
→ Dan komt het contract tot stand en de onderhandelde voorwaarden hebben voorrang.
In de praktijk zal deze regeling wellicht veel onzekerheid veroorzaken.
De partijen willen een contract zoveel mogelijk tot stand laten komen … maar het risico bestaat dat bepalingen uit de algemene voorwaarden gewoonweg niet van toepassing zullen zijn. Dat gaat in tegen de praktijk in de bouwsector, waar de algemene voorwaarden substantiële (doorslaggevende) elementen van het contract zijn.
Boek 5 voorziet een regeling die steunt op de vermoede gemeenschappelijke bedoelingen
In theorie biedt de regeling in het nieuwe verbintenissenrecht de mogelijkheid om die onzekerheid te vermijden. Een partij kan bijvoorbeeld vooraf duidelijk en apart melden op de offerte dat ze niet gebonden
NIEUW Conflicten met betrekking tot algemene voorwaarden
wil zijn door de algemene voorwaarden van de andere partij, en het contract wel tot stand komt met toepassing van enkel de eigen algemene voorwaarden. Maar dit is niet steeds bevorderlijk voor een samenwerking waarvan de uitvoering nog moet beginnen.
Welke juiste oplossing is er dan om tegemoet te komen aan de courante praktijk in de bouwsector, waarbij de ene partij zijn algemene voorwaarden bij zijn offerte voegt en de andere partij de offerte aanvaardt maar een aantal bepalingen van de algemene voorwaarden schrapt en/of aanpast?
Ten eerste hebben beide partijen er belang bij op een rechtszekere en transparante manier met elkaar om te gaan. Daarom moet best al op de offerte een duidelijke en evenwichtige procedure vermeld worden voor de aanvaarding van algemene voorwaarden. De partijen zouden de mindset moeten hebben dat ze elkaar tijdig de nodige informatie overmaken.
Een partij die een verzoek tot offerte doet, dient daarbij meteen mee te delen of de eigen algemene voorwaarden van toepassing zullen zijn. Ze moet de andere partij de mogelijkheid geven van deze voorwaarden kennis te nemen.
De andere partij moet kleur bekennen wanneer ze de offerte overmaakt. Ze dient de algemene voorwaarden die zij wenst toe te passen, mee te delen aan de andere partij.
Voor Embuild is de kwaliteit en de duurzaamheid van de relaties tussen de partijen een prioriteit. Het is ten zeerste aangewezen dat ze elkaar tijdig de nodige informatie geven, en tot een akkoord komen waarmee beiden kunnen leven.
Ten tweede is het nu eenmaal zo: de toepassing van twee verschillende algemene voorwaarden zal altijd een complexe situatie creëren. In die context lijkt het noodzakelijk dat de partijen de onverenigbare bedingen in hun algemene voorwaarden vóór het begin van de werken uitklaren.
Voor dringende tussenkomsten dient een oplossing geval per geval gevonden te worden. Maar in ieder geval moeten de goede trouw en de evenwichtigheid van het contract voorop staan. Dat zijn basisprincipes.
Tenslotte nog dit: in principe kunnen onderhandelde voorwaarden niet eenzijdig zijn. Het formuleren van eenzijdige opmerkingen, eenzij-
dige aanpassingen van de algemene voorwaarden van een partij zonder enige reactie of goedkeuring van deze partij zal in de meeste gevallen voor discussies zorgen. Achteraf kan men zich immers afvragen of dit wel degelijk onderhandeld was en of deze aanpassingen door de betrokken partij aanvaard werd. In overeenstemming met het bewijsrecht kan uit de uitvoering van de werken eventueel afgeleid worden dat de goedkeuring stilzwijgend was.
Algemene conclusie: de partijen hebben er alle belang bij dat ze duurzaam met elkaar omgaan. Dat veronderstelt een minimum aan transparantie en redelijkheid.
Een partij vraagt een offerte van een andere partij? Dan deelt ze meteen mee of met eigen algemene voorwaarden zal gewerkt worden. Ze maakt de algemene voorwaarden meteen over.
Een partij maakt een offerte over? Dan voegt ze er meteen haar algemene voorwaarden bij als ze wil dat deze van toepassing zijn. Ze meldt eventueel uitdrukkelijk op de offerte zelf dat deze algemene voorwaarden substantieel zijn. Ze meldt eveneens dat de offerte onderworpen is aan de bijgevoegde algemene voorwaarden.
Wees aandachtig. Ga na of de partij die de offerte uitdrukkelijk aanvaardt haar algemene voorwaarden heeft toegevoegd of ernaar verwijst. Reageer indien nodig schriftelijk en zo snel mogelijk. Stuur een nieuwe, aangepaste offerte op met aangepaste voorwaarden, of organiseer overleg. Deel mee dat er in afwachting geen contract tot stand komt, of weiger het contract. Maak hoe dan ook duidelijk of het contract al dan niet tot stand komt.
Bij werken met vaste onderaannemers is het aangewezen een raamcontract af te sluiten dat van toepassing zal zijn op alle opdrachten die binnen dat raamcontract aan de onderaannemer kunnen worden toegekend en uitgevoerd worden. Dit neemt niet weg dat partijen voor een bepaalde opdracht bij schriftelijk onderling akkoord steeds kunnen afwijken af het raamcontract.
Het nieuwe boek 5 van het burgerlijk wetboek bevat een aantal aspecten die van fundamenteel belang zijn voor het proces dat voorafgaat aan het sluiten van een contract. Concreet gaat het om de contractuele vrijheid, de onderhandelingsvrijheid, de informatieplicht en de aansprakelijkheid in het kader van onderhandelingen.
Het staat iedereen vrij om al dan niet een contract te sluiten en om zijn medecontractant te kiezen. Hij moet de redenen van zijn keuze niet verantwoorden, tenzij de wet het anders bepaalt. Maar aan de vrijheid om de inhoud van het contract te bepalen, bestaan er ook beperkingen. We hadden het eerder al over de bepalingen van dwingend recht. De wet schrijft een aantal geldigheidsvereisten voor. De oorzaak van een contract moet bijvoorbeeld geoorloofd zijn, met andere woorden: niet in strijd met de openbare orde (of, opnieuw, met het dwingend recht).
Een contract hoeft niet schriftelijk gesloten te zijn. Het volstaat dat partijen het eens zijn over de elementen die essentieel zijn, zijnde het voorwerp en de prijs. Vanwege de bewijswaarde is een geschreven contract vanzelfsprekend nuttig. Een geschreven contract staat toe de wil van partijen, het voorwerp van de overeenkomst, de overeengekomen prijs en dergelijke te bewijzen.
OMSCHRIJVING
De partijen zijn vrij onderhandelingen aan te vatten, te voeren en af te breken alvorens er sprake is van een contract. Ze moeten wel handelen in overeenstemming met de goede trouw. Goede trouw wordt steeds vermoed.
De goede trouw verwijst naar de eerbiediging van gedragsnormen. Te goeder trouw handelen slaat op het omgaan met bepaalde gegevens of informatie die men kende of behoorde te kennen. Een persoon zal te kwader trouw zijn, wanneer hij iets kende of in de gegeven omstandigheden behoorde te kennen maar bewust en dus opzettelijk ontkende.
Het komt erop neer dat iedere partij goede bedoelingen heeft wanneer zij onderhandelt en contracten sluit. In de praktijk wordt een bepaal-
Als tweede voorbeeld van de inhoud van een fiche, bespreken we hier de totstandkoming van een contract. Hopelijk maakt het duidelijk dat ook de andere fiches, die we wegens plaatsgebrek niet kunnen analyseren, absoluut het lezen waard zijn.
de gedraging afgetoetst aan hoe men denkt dat een normaal voorzichtig en redelijk persoon in dezelfde omstandigheden zou hebben gehandeld.
In de praktijk zullen de concrete omstandigheden bepalen of een normaal voorzichtig en redelijk persoon in dezelfde omstandigheden zou hebben gehandeld en aldus de toepasselijke zorgvuldigheidsnormen zou hebben gerespecteerd.
Geef aan de personen die voor uw onderneming contracten onderhandelen een aantal duidelijke instructies mee om te goeder trouw te onderhandelen om tot een evenwichtig contract te komen. Onevenwichtige contracten houden immers steeds het risico in dat een van de partijen zich benadeeld voelt. Daardoor wordt de kans groter dat een bepaling in het contract in vraag gesteld zal worden.
Het kan zeer nuttig zijn om een risico-analyse te maken van een contract dat in onderhandeling is. Zo kan een onderneming beter inschatten of ze de mogelijke gevolgen al dan niet kan dragen. Bovendien kan ze beter evalueren of het evenwichtig zou zijn een bepaling in een contract of in de algemene voorwaarden te aanvaarden of een aanpassing te vragen.
OMSCHRIJVING
De partijen verstrekken elkaar tijdens de precontractuele onderhandelingen de informatie die hen opgelegd wordt door de wet, de goede trouw en de gebruiken, daarbij rekening houdend met
• de hoedanigheid van de partijen;
• hun redelijke verwachtingen;
• en het voorwerp van het contract.
De precontractuele informatieplicht is bedoeld om de andere partij met kennis van zaken te laten beslissen over het voorwerp en de voorwaarden van het contract.
In de relatie aannemer – consument is de
precontractuele informatieplicht in detail verder uitgewerkt.
De informatieplicht kan slaan op een hele reeks elementen en aspecten van de uit te voeren opdracht en/of de uit te voeren werken:
• het voorwerp zelf van het contract: de omvang en de inhoud van de prestaties en de daarvoor te betalen prijs (wat is precies inbegrepen in de werken en wat is niet inbegrepen);
• de verwachtingen van de partijen: aan de andere partij meedelen of het beoogde werk al dan niet overeenkomt met haar bedoelingen en haar oriënteren naar de juiste keuze van materialen en technieken;
• het alert maken van de andere partij: de andere partij wijzen op een aantal verplichtingen of mogelijkheden, zoals een eventuele vergunningsplicht, de mogelijkheid om subsidies of andere financiële tegemoetkomingen te krijgen enzovoort;
• een algemene waarschuwings- en reactieplicht: wijzen op lacunes of fouten in het ontwerp, het bestek enz. en op het feit dat het werk in de gegeven omstandigheden niet kan uitgevoerd worden volgens de regels van goed vakmanschap en dus gebreken zouden vertonen. Maar ook: de andere partij inlichten over de grenzen van de eigen technische kennis, erkenningen of toelatingen (bijvoorbeeld voor het verwijderen van asbest).
Enkele voorbeelden illustreren wat de informatieplicht in de praktijk inhoudt.
Neem een aannemer van schilderwerken. Hij stelt vast dat de ondergrond waarop hij moet schilderen niet beantwoordt aan de norm. Dan moet hij de bouwheer daarvan op de hoogte brengen vóór hij begint te schilderen. Pas wanneer de bouwheer ondanks deze informatie toch vraagt de werken uit te voeren zonder bijkomende voorzorgen, kan de aannemer geen tekortkoming in de informatieplicht verweten worden. Dat ontslaat hem overigens niet van de eventuele verantwoordelijkheid in de uitvoering van de werken.
Of neem een opdrachtgever die nieuwe ramen laat plaatsen en de aannemer duidelijk zegt dat hij het grootste belang hecht aan akoestische isolatie. Dan moet deze aannemer de opdrachtgever informeren en raadplegen over de verschillende uitvoeringsmogelijkheden, de materialen en de aan te wenden methodes.
Onderhandelingsvrijheid mét afbreekvrijheid blijft het uitgangspunt. Dit betekent niet dat alles mag in de fase vóór de totstandkoming van het contract. Onderhandelingen moeten immers te goeder trouw gevoerd worden, partijen hebben een informatieplicht ten aanzien van elkaar en mogen onderhandelingen niet foutief afbreken.
Schending van deze principes kan leiden tot precontractuele aansprakelijkheid. Het gevolg hiervan kan zijn:
• de nietigheid van het contract (als het tot stand komt);
• of herstel (al dan niet door middel van schadevergoeding) wanneer het contract niet tot stand komt.
Precontractuele aansprakelijkheid kan zich voordoen bij het foutieve afbreken van onderhandelingen, met als gevolg:
• de benadeelde terugplaatsen in de situatie waarin hij zich bevond vóór de onderhandelingen;
• het herstel van het verlies van de verwachte netto-voordelen uit het niet gesloten contract, wanneer het rechtmatig vertrouwen is gewekt dat het contract zonder enige twijfel gesloten zou worden. Dit zal slechts in uitzonderlijke omstandigheden het geval zijn.
De schending van de informatieplicht kan als gevolg hebben dat de benadeelde teruggeplaatst moet worden in de situatie waarin hij zich bevond vóór de onderhandelingen. Onder bepaalde voorwaarden kan de nietigheid van het contract het gevolg zijn.
Voor onderhandelingen die foutief worden afgebroken moet de schade hiervan worden vergoed. Doorgaans zullen dit de gemaakte nutteloze kosten en de vergoeding van het verlies van een kans zijn, maar niet de kosten die men sowieso zou gemaakt hebben.
Bij schending van de informatieplicht betekent de precontractuele aansprakelijkheid de verplichting om de schade die door de andere persoon wordt geleden, te herstellen.
Als de schending van de informatieplicht zich voordoet onder de vorm van bedrog of misbruik van omstandigheden dan kan ook de nietigheid van het contract worden gevorderd.
Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf. Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!
Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s –Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.
In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.
Korting -10%*
“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden.
Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!
Wat zijn de voordelen voor u?
Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!
Vraag nu uw kortingsbon aan. Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting!
Ga naar go.federale.be/build-safe-confed
Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep
go.federale.be/build-safe-confed
*Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed
doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.
Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.
En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders. Onze klanten delen dus mee in onze winst! In 2021 verdeelden wij zo meer dan € 10 miljoen onder onze klanten.
Redactie: Federale Verzekering
Als lid van Embuild, krijgt u – bovenop de Build-Safe-korting –een werfradio cadeau*!
**De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.
Ons gebouwenbestand moet tegen 2050 CO2-neutraal zijn. Maar is CO2neutraliteit wel mogelijk en wenselijk voor erfgoed? En wat zegt de regelgeving daarover? Dat werd onderzocht tijdens een boeiende studienamiddag georganiseerd door Embuild Vlaanderen op 24 oktober.
De studienamiddag vond plaats in het begijnhof in Leuven, een Vlaamse parel die door Unesco uitgeroepen werd tot werelderfgoed. Met ongeveer 150 deelnemers was de belangstelling zeer groot, in die mate zelfs dat op het laatste moment uitgeweken moest worden naar een grotere zaal.
Het publiek was divers: aannemers, studiebureaus, architecten, opdrachtgevers, bouwheren en eigenaars van onroerend erfgoed. Er was bovendien een grote vertegenwoordiging van overheidswege, met daarbij een vijfentwintigtal lokale besturen. Kortom: deze studiedag was nodig.
Het startschot werd gegeven door Dirk Vanhecke, gedelegeerd bestuurder van Verstraete – Vanhecke en voorzitter van het Restauratieforum van Embuild Vlaanderen. Hij maakte een belangrijk punt.
Dirk Vanhecke: “Willen we ons onroerend erfgoed kunnen behouden dan moet het ook worden gebruikt en ten dienste staan van inwoners, overheden en bedrijven. Dit kan enkel maar als ons onroerend erfgoed mee evolueert met de tijd en er antwoorden worden geboden op uitdagingen rond de thema’s duurzaamheid, klimaatambities en dure energieprijzen.”
Inge Appermont van het Agentschap Onroerend Erfgoed gaf vervolgens toelichting bij de regelgeving. De Vlaamse regering is ervan overtuigd dat erfgoed zijn steentje moet bijdragen aan het streven naar klimaatneutraliteit.
De grote nieuwigheid op dat vlak is dat vanaf nu zonnepanelen in principe toegestaan
zijn op erfgoed. Maar ook op het vlak van de inhoudelijke ondersteuning beweegt er wat. Er bestaan intussen voor verschillende aspecten zogenaamde afwegingskaders: dakisolatie, schrijnwerk, gevelisolatie, technische installaties enzovoort. Deze zullen gebruiksvriendelijker gemaakt worden in 2023. Volgend jaar staat ook een studie gepland over CO2arm verwarmen en koelen van woningen met erfgoedwaarde.
Van 2017 tot 2021 liep er met Europese steun het Task 59-project. Dat heeft geleid tot een databank met cases. Deze laten zien hoe men op een kosteneffectieve manier energie kan besparen bij de renovatie van erfgoed. Ook bij het erfgoedenergieloket bestaat er een databank met cases
Intussen is er ook een studie uitgevoerd over de ontwikkeling van een energieprestatiecertificaat voor beschermde woningen. Zoals het er nu uitziet, komt dat specifieke EPC er niet. Het zou de creatie van een nieuw type energiedeskundige vereisen, en dat zou een dure ingreep zijn. Vanuit kosten-baten-overwegingen is dit EPC dus afgevoerd.
In de plaats is er wel een nieuw instrument ontwikkeld, het erfgoed-energie-advies of EEA. Dit EEA geeft aanvullend advies bij het bestaande EPC. Het doet aanbevelingen op maat, met de nadruk op een hoger comfort en een lager energieverbruik. Normaal gezien wordt het EEA in het najaar van 2023 gelanceerd. Een eigenaar die over een recent EPC beschikt, kan het EEA kosteloos aanvragen.
Op het vlak van de financiële ondersteuning benadrukte Inge Appermont dat de premie voor de energie-audit van erfgoed blijft bestaan, ondanks het feit dat de ondersteuning van energie-audits via VEKA afgeschaft is.
Het gebruik van erfgoed raakt aan verschillende aspecten van de Vlaamse regelgeving. Een daarvan is de Vlaamse Codex Wonen. Deze legt minimale energienormen op, waaraan ook beschermd erfgoed moet voldoen. De handhaving si-
tueert zich enkel op de huurmarkt, maar gezien het Klimaatplan komt er wel een verstrenging van deze minimumnormen. In 2040 zullen appartementen en gesloten bebouwingen een label C moeten halen. Voor halfopen en open bebouwingen zal dat label D zijn.
Uit onderzoek blijkt intussen dat het merendeel van de beschermde panden gerenoveerd kan worden tot een label C, en bij doorgedreven maatregelen tot label B. Bij een klein percentage zijn deze doorgedreven maatregelen wellicht niet mogelijk.
In principe is erfgoed ook onderworpen aan de EPB-regelgeving op renovaties en ingrijpende energetische renovaties (IER). Er bestaan vrijstellingen. Maar een algemene vrijstelling, bijvoorbeeld voor schrijnwerk, daken of vloeren, is alleen mogelijk bij een gewone renovatie, niet bij een IER. Er kan in dat geval wel een individuele uitzondering aangevraagd worden. Deze kan een vrijstelling van een EPB-eis zijn, of een minder strenge eis.
Maar opgelet: vrijstellingen van het vereiste E-peil of van de verplichting om hernieuwbare energie te plaatsen, zijn niet mogelijk.
Wanneer een gebouw van eigenaar veranderd, moeten binnen vijf jaar een bepaald energielabel gehaald worden en moeten een aantal energiebesparende ingrepen uitgevoerd zijn. Het vereiste label is vanaf volgend jaar D. Maar het wordt geleidelijk strenger gemaakt. Voor woningen gaat het vanaf 2040 naar A.
Voor erfgoed maakt deze verplichting een onderscheid tussen residentiele en niet-residentiële gebouwen. Een beschermd woongebouw dat deel uitmaakt van een beschermd cultuurhistorisch landschap, stads- of dorpsgezicht of voorkomt op de inventaris van bouwkundig erfgoed, is vrijgesteld van de renovatieverplichting.
Voor niet-residentiële gebouwen geldt deze vrijstelling niet. Er is wel een algemene vrijstelling voor zaken als dakisolatie, beglazing en het energielabel, maar
geen vrijstelling voor de minimumverplichtingen op het vlak van verwarming en koeling. Wellicht zullen we evolueren naar een renovatieverplichting voor erfgoed, maar dan met mogelijke individuele afwijkingen.
Het bleef niet bij regelgeving en theorie op deze studienamiddag. Tijdens de pauze stond een wandeling in het Leuvense begijnhof op het programma, met een toelichting bij enkele energetische renovaties.
Maar de hoofdmoot op praktisch vlak waren de twee bijdragen gewijd aan indrukwekkende voorbeelden van erfgoedrestauraties: het Pauscollege in Leuven en het historische stadhuis van Antwerpen. Luc Karremans van de Divisie Monumenten en Bouwkundig Onderhoud van de KULeuven besprak het Pauscollege, dat beheerd wordt door de universiteit. Filip Descamps van het bouwfysisch-ingenieursbureau Daidalos Peutz analyseerde de aanpak van het stadhuis van Antwerpen.
Opmerkelijk is hoe de restauratie er in beide gevallen in slaagde om de unieke erfgoedwaarden te behouden, terwijl ook de functie van het gebouw bewaard bleef: hoofdzakelijk studentenhuisvesting in Leuven, en de politieke, administratieve en ceremoniële functie in Antwerpen.
Volgens een studie uit 2016 zou de renovatie van het Pauscollege leiden tot 35 % minder energieverlies via de gebouwschil. Met de huidige gasprijzen zou dat de factuur met 93 000 euro verminderen. Interessant in Leuven is ook dat bepaalde ingrepen de biodiversiteit proberen te verhogen.
Uit de bijdrage van Filips Descamps bleek dan weer dat men niet louter mag focussen op energie. Als zaken zoals akoestiek en luchtkwaliteit niet meegenomen worden, bestaat het risico dat het resultaat een oncomfortabel gebouw is dat uiteindelijk zijn functie verliest. Filips Descamps toonde ook glashelder aan hoe belangrijk de studiefase is bij dergelijke restauraties. De duur kan oplopen tot het dubbele van de uitvoeringsfase.
Vooraleer Marc Dillen (directeur-generaal Embuild Vlaanderen) tot de conclusies overging, besprak Roel Hendrickx van het Labo Renovatie en Erfgoed van Buildwise nog vier technieken die gebruikt kunnen worden bij erfgoedrestauraties: de innovatieve aerogelmatten voor dunne Sarkingdaken, achterzetramen, vacuümbeglazing en ten slotte verf met lage emissiviteit voor infraroodstraling.
Volgens praktijkonderzoek van Buildwise kunnen de eerste drie technieken de U-waarde van de gebouwschil – of toch een deel daarvan – zeer sterk verbeteren. Maar wondermiddelen zijn ze niet. Aerogel in een Sarkingdak bijvoorbeeld doet de problemen met de aansluiting tussen constructiedelen niet verdwijnen. De vierde techniek, verf met lage IR-emissie, bleek een teleurstelling. Metingen in reele omstandigheden konden geen effect ontdekken. Het valt af te wachten wat verder onderzoek of nieuwe producten in dit geval zullen brengen.
Wat moeten we besluiten uit deze studienamiddag? Voor Marc Dillen was één conclusie alvast dat het debat over erfgoed veel ruimer is dan verwacht.
Marc Dillen: “Het gaat niet alleen over energie maar ook over binnenklimaat, innovatie en zelfs biodiversiteit. Erfgoedrestauratie is vanwege de grote complexiteit een voorloper van gewone renovaties. De erfgoedsector kan in zekere zin een voorsprong nemen, want er is creativiteit nodig om erfgoedwaarden en energie-efficiëntie te combineren.”
Hij sloot zich aan bij de algemene teneur van de studienamiddag – erfgoed moet een betaalbare maatschappelijke functie blijven hebben – maar oordeelde
ook dat erfgoed een specifieke aanpak verdient.
Marc Dillen: “We moeten naar de lifecycle kijken. Door bestaande materialen te behouden, leggen we minder beslag op primaire grondstoffen. En bovendien veroorzaken we geen bijkomende CO2-uitstoot door de productie en het transport van nieuwe materialen.”
Op de eisen gesteld door de Wooncode en de andere regelgeving moeten volgens Embuild Vlaanderen algemene uitzonderingen en individuele vrijstellingen en afwijkingen mogelijk blijven. In het algemeen moet de continuïteit in de overheidsbudgetten ter ondersteuning van erfgoedrestauraties gegarandeerd blijven, anders kunnen de doelstellingen niet gehaald worden. Als de markt voor deze ingrepen voldoende groot is, kunnen onze ondernemingen bovendien de nodige gespecialiseerde vakkennis op peil houden. Dit aspect van de bouw zal de sector ook aantrekkelijk maken voor jongeren.
Puur technisch gezien is er ook nog werk aan de winkel. Zo bestaat er voor bepaalde materialen gebruikt bij restauraties nog geen gevalideerde U-waarde.
Marc Dillen: “In overleg met de restauratie- en erfgoedaannemers gaan we met Embuild Vlaanderen onderzoeken wat deze tak van de bouwsector nodig heeft. In de aanloop naar de komende verkiezingen in 2024 zullen we dit voorleggen aan de overheid.”
Verantwoordelijk minister Matthias Diependaele sloot deze boeiende studienamiddag af. Hij besprak kort de plannen van de overheid, maar was tegelijk vol lof voor de bouw.
Matthias Diependaele: “U werkt voor de eeuwigheid. Uw sector is dus het summum van duurzaamheid.”
Wat volgens hem nu nodig is, is geloof in de toekomst.
Matthias Diependaele: “Ik mis soms het vertrouwen in de toekomst. Het is onze taak om aan te tonen dat u en wij de uitdagingen aankunnen. Ik heb het geloof dat we het kunnen!”
INFO :
Embuild Vlaanderen dankt de KULeuven, Buildwise, VLAIO, het Agentschap Onroerend Erfgoed en Daidalos Peutz voor hun medewerking aan deze studienamiddag.
De conclusies van de namiddag werden getrokken door Marc Dillen van Embuild Vlaanderen.
De sprekers en het team dat de namiddag organiseerde en begeleidde. Helemaal in het midden: minister Matthias Diependaele.
Een innovatief idee hebben, is één ding. Het marktrijp maken … dat is helaas nog iets anders. Voor kmo’s kan het een torenhoge drempel zijn. Daarom is er nu een nieuw project dat ruime ondersteuning geeft aan innovatieve bouwbedrijven, met bijzondere aandacht voor kmo’s De focus ligt op ICT voor energie in de bebouwde omgeving.
Stel: u bouwt mee aan een nieuwe woonwijk en ziet een mogelijkheid om met een digitaal systeem het energieverbruik in de wijk en de opbrengst van de zonnepanelen op de daken beter op elkaar af te stemmen. Hoe clever dat idee ook moge zijn, u botst meteen op problemen. Om uw idee te doen functioneren, zou u eigenlijk moeten weten welk energiegedrag de bewoners vertonen. Het systeem uitwerken vraagt een investering maar u hebt dat geld niet en ziet ook niet meteen hoe u investeerders kunt vinden. De input van experts zou heel nuttig zijn maar waar vind je die in ’s hemelsnaam?
EDIH
Zeker voor kmo's zijn dit ernstige problemen die hun innovatiepotentieel kunnen fnuiken. De Europese Commissie is zich daarvan bewust en heeft daarom in de EU een netwerk van meer dan honderd European Digital Innovation Hubs of EDIHs opgezet. Deze moeten de implementatie van digitale technologie in diverse sectoren een duw in de rug geven, zowel bij de private als bij de publieke spelers.
Deze EDIHs zullen een centrale rol spelen in het Digital Europe Programme. In het kader van dit programma bracht VITO (de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) als partner van het energie-onderzoekscentrum EnergyVille een aantal partijen samen om een energie-gerelateerd EDIH-project voor de bouwsector in te dienen.
Johan Vangrunderbeek (VITO): “De Europese Commissie zet sterk in op de digita-
lisering van onze economie. Zij heeft voor projecten op dit gebied dus veel geld over.”
Het project kreeg de naam Energy in the Built Environment (EBE), in het Nederlands Energie in de bebouwde omgeving. Naast VITO zijn er een groot aantal projectpartners. Om te beginnen de andere onderzoekspartners van EnergyVille imec, UHasselt en KULeuven, maar ook T2 Campus/SyntraPXL, Flux 50, POM Limburg en last but not least Embuild Vlaanderen en Embuild Limburg. Onze sectororganisatie Techlink is affiliated partner. De VDAB is associated partner met als focus de arbeidsmarkt. VITO coördineert de werking van dit consortium.
Ondanks dit indrukwekkende lijstje was het niet zeker dat Europa dit project zou co-financieren, want er was flinke competitie van andere projecten, zegt Benedikt
Declercq van Embuild Vlaanderen.
Benedikt Declercq: “Er is een preselectie gebeurd in Vlaanderen door de diensten van Hilde Crevits, die toen nog minister van Innovatie was. Energy in the Built Environment was een van de tien projecten die naar de Commissie mochten. Uiteindelijk zijn er daarvan slechts drie goedgekeurd.”
De technologieën waarover Energy in the Built Environment gaat, moeten behalve een relatie met de bouw ook een relatie met ICT hebben. De isolatie van een woning verbeteren telt bijvoorbeeld niet mee. Daarnaast moet er een band bestaan met energie. Dus administratieve procedures verbeteren telt ook niet mee.
Johan Vangrunderbeek: “In de huidige omstandigheden zal dit vrijwel automa-
BENEDIKT DECLERCQ
tisch een sterke link hebben met de strijd tegen de klimaatverandering. Essentieel is de zeer ruime benadering van dit project. De partners in het consortium beslaan alle aspecten van een geslaagd innovatieproces, met uitzondering van het bedenken van de innovatie zelf.”
Benedikt Declercq: “We gaan een onestop-shop zijn voor de begeleiding van het marktrijp maken van innovaties. Er bestaat erg veel potentieel in de bebouwde omgeving. Ik denk dan aan zaken als lokale energiegemeenschappen, die recent nog aan bod kwamen op de presentatie van het visierapport van Embuild Vlaanderen. Maar daarnaast zijn er ook Smart Grids, artificiële intelligentie voor de sturing van energiegebruik en -opwekking van gebouwen enzovoort.”
Energy in the Built Environment (EDE) zal bedrijven ondersteunen op vier verschillende domeinen:
· ecosysteem & netwerken voor innovatie;
· vaardigheden en training op het vlak van energie en ICT;
· testen vóór het investeren;
· het vinden van investeerders.
De dienst Vaardigheden en training wordt geleid door T2-campus in nauwe samenwerking met Embuild Vlaanderen, Embuild Limburg, Flux 50 en de twee universiteiten. Binnen dit pakket zullen gespecialiseerde opleidingen worden ontwikkeld.
Bedrijven kunnen ook informatie krijgen bij hun zoektocht naar gepaste bestaande opleidingen in binnen- en buitenland.
De dienst Testen vóór het investeren wordt geleid door de KU Leuven en zorgt
voor het beschikbaar stellen van de nodige technische expertise en testinfrastructuur bij Flux50 en de onderzoekspartners van EnergyVille.
Johan Vangrunderbeek: “Deze dienst wil verder gaan dan simulaties in laboratoria. Er is een living lab in opbouw op de THOR-campus, met woonhuizen voor tests in reële omstandigheden. Wat betreft energieverbruik kan bijvoorbeeld VITO gebruikersprofielen leveren, gebaseerd op jarenlang verzamelde data.”
Daarnaast zullen contacten worden gelegd met het Vlaamse supercomputer-centrum en met een andere EDIH, gewijd aan artificiële Intelligentie. Dit versterkt de werking van het project met gerichte expertise.
POM Limburg is de trekker van de dienst Ondersteuning om investering te vinden. Deze dienst biedt coaching en expertpanels aan, en brengt deelnemers aan het project in contact met investeerders en financieringsmogelijkheden op maat. Dat gebeurt in samenwerking met Embuild Vlaanderen, Embuild Limburg en Flux50, maar ook met de Incubathor op het Thorpark, VLAIO en EEN (Enterprise Europe Netwerk).
Belangrijk voor onze leden: het werkpakket Ecosysteem & netwerken voor innovatie wordt geleid door Embuild Vlaanderen. Als grootste ledenorganisatie voor de bouwsector is het daarvoor ideaal geplaatst. Benedikt Declercq: “De bedoeling is de link met de markt te maken. Daarvoor zullen bedrijven uit onze sector samengebracht worden met andere sectorfederaties en beleidsmakers. We gaan workshops organiseren, bezoeken, events, infosessies voor innovatievolgers, webinars … Kortom, we gaan alle informatiekanalen bespelen. Ik ben ervan overtuigd: zodra de bal aan het rollen gaat, zal dit werken.”
KOM
“De focus van de dienstverlening ligt op kmo’s. Zij kunnen er gebruik van maken tegen zeer sterk gereduceerde voorwaarden.”
JOHAN
VANGRUNDERBEEKInnovatie wordt vaak beschouwd als een privilege van de grote ondernemingen. Met dat idee willen Digital Europe en de EDIH EBE komaf maken.
Johan Vangrunderbeek: “De focus van de dienstverlening ligt op kmo’s. Zij kunnen er gebruik van maken tegen zeer sterk gereduceerde voorwaarden. De grote ondernemingen betalen de marktprijs van de dienstverlening. We doen dus echt iets voor de kleine spelers. Ze worden op alle vlakken ondersteund en begeleid met advies, contacten, datasimulatie enzovoort.”
Benedikt Declercq: “Merk trouwens op dat voor het begrip ‘kmo’ in dit project de Europese definitie gebruikt wordt: een onafhankelijke onderneming met minder dan 250 werknemers die onder een bepaalde omzet blijft. De overgrote meerderheid van de Vlaamse bouwondernemingen zijn volgens deze definitie kmo’s en kunnen dus profiteren van dit project.”
Europa financiert EBE voor de helft, de rest komt van de uitvoerende partners en van de sponsors: de stad Genk, de provincie Limburg en het Limburgse klimaatbedrijf NUHMA. Energy in the Built Environment heeft een looptijd van drie jaar en start in januari 2023 voor de ruime doelgroep
Nog vragen? Stel ze aan benedikt. declercq@embuild.be. INFO :
EDIH – EBE gaat plechtig van start op 31 januari 2023 met een kick-off-meeting op het THOR-park in Waterschei (Genk), waar ook EnergyVille gevestigd is.
U bent zeer hartelijk uitgenodigd – want u bent als aannemer een essentiële schakel in het innovatieproces.
De precieze details zijn nog niet bekend wanneer we dit schrijven. Hou Embuild Flash en onze andere communicatiekanalen dus in het oog!
“We gaan een one-stop-shop zijn voor de begeleiding van het marktrijp maken van innovaties.”
Op 13 oktober presenteerde Embuild Vlaanderen zijn visierapport in het Maison de la Poste van Tour & Taxis in Brussel. Het was traditiegetrouw een boeiend en afwisselend event dat nagels met koppen sloeg.
In het vorige nummer van Embuild Magazine kon u meer lezen over de inhoud van het visierapport 2022 van Embuild Vlaanderen. De presentatie aan de leden vond net te laat plaats om dat nummer nog te halen, maar we willen u dit event niet onthouden, want zoals ceremoniemeester Goedele Wachters van het VRT-journaal benadrukte: klimaatneutraliteit is ook voor onze sector een “fris en actueel thema”.
Marc Dillen (directeur-generaal Embuild Vlaanderen) legde uit waarom dat laatste het geval is. Het is in belangrijke mate vanwege de ambities van de EU. De Europese Green Deal heeft als doelstelling de klimaatneutraliteit in 2050. Het Fit for 55-programma beschrijft meer in detail wat tegen 2030 moet gebeuren.
Marc Dillen: “In essentie bestaan deze programma’s erin dat we minder moeten consumeren en meer investeren. Het aandeel van de bouw in de economie zal daardoor toenemen. Er zijn duidelijke energiedoelstellingen vooropgesteld in het Fit for 55-programma. Het meest opvallend is de verdubbeling van het renovatieritme, dat al in de Green Deal stond ingeschreven.”
Daarnaast zijn andere doelstellingen geformuleerd, onder meer op het vlak van de elektromobiliteit en de circulaire economie.
Marc Dillen: “Heel de bouwketen wordt betrokken bij het gezamenlijk realiseren van de klimaatdoelstellingen, van ontwerp, uitvoering, levering tot bouwmaterialenproducenten, maar ook onderhoudsfirma’s en dergelijke.”
Welke concrete gevolgen heeft dit voor onze bedrijven? Welke voorwaarden moeten vervuld zijn opdat de bouw zijn rol kan spelen? Daarvoor verwijzen we naar het artikel in het vorige nummer van Embuild Magazine.
Maar het is verheugend om vast te stellen dat de bouwsector niet stilzit. Dat bleek uit de video’s met getuigenissen die tijdens de presentatie van het visierapport getoond werden. De spits werd afgebeten door Buildwise, met een primeur: een reportage over zijn gloednieuwe demo-centrum. Directeur-generaal Olivier Vandooren en architect Salvatore Bono van BOVA Architects vertelden hoe het gebouw na de renovatie een prototype van duurzaamheid moet zijn. Lennert Dehertoghe van Vanhout ging dieper in op enkele technische aspecten zoals het BEO-veld, de warmtepompen en de zuinige verlichting met leds.
De tweede reportage liet zien hoe Van Roey al stappen heeft gezet naar de CO2vrije bouwplaats. Op een aantal plaatsen is dit lid van Embuild overgeschakeld op batterijen en gebruikt het geen dieselgeneratoren meer voor de aandrijving van werfmachines. De ervaring wijst uit dat door de batterijen een aansluiting van slechts 40 Ampère volstaat voor twee grote torenkranen.
Zogenaamde energiegemeenschappen zijn nog relatief zeldzaam in Vlaanderen, maar hun aantal neemt toe. Een voorbeeld is MegaWattPuur, een burgervereniging uit het Waasland die investeert in hernieuwbare energie en energiebesparende maatregelen. Bestuurder Wouter Overmeire gaf toelichting bij de ambities om de energietransitie in de regio te versnellen, en merkte op dat er in Vlaanderen nog heel
Karl Neyrinck: “De openbare aanbesteding aan de laagste prijs zal de lading niet meer dekken. Ik geloof niet dat een hedendaags complex gebouw in één prijs gevat kan worden.”
zat vol in Tour & Taxis. De coronapiek is voorbij.
Gerrit Jan Schaeffer: “Investeringen in het elektriciteitsnet en in warmtepompen en warmtenetten zullen lonen, dit in combinatie met de afbouw van het gasnetwerk.” Foto
wat onbenut potentieel bestaat voor zonnepanelen. MegaWattPuur heeft een jaar na de oprichting al meer dan 260 coöperanten verzameld.
De twee volgende reportages gingen dieper in op klimaatvriendelijke materialen. Co-CEO Jochen Daneels van Beddeleem en Sustainability Officer Anne De Coninck toonden hoe de onderneming kantoorwanden ontworpen heeft die niet alleen milieuvriendelijk geproduceerd worden, maar bovendien herbruikbaar zijn. Met Beddeleem Circulair is zelfs terugname mogelijk. Dit lid van Embuild is een pionier: het was enkele jaren geleden de eerste en enige producent in de wereld die een wandsysteem aanbood dat het niveau zilver behaalde voor het Cradle-to-Cradle-certificaat, de nieuwe standaard in de circulaire economie. Opdrachtgevers die een BREEAM-label nastreven, krijgen door
Gerrit De Goignies (rechts) wordt gefeliciteerd door Karl Neyrinck. Gerrit, die Embuild binnenkort verlaat, schreef doorheen de jaren meer dan 4000 bladzijden visierapport voor Embuild Vlaanderen en de Vlaamse Confederatie Bouw. Foto Dann ©
het gebruik van Cradle to Cradle Certified ® producten extra punten.
Ook de baksteenindustrie werkt hard aan CO2-neutraliteit. In de laatste video kwam Vandersanden Group aan het woord, een van de grote baksteenfabrikanten in Europa. Na vier jaar ontwikkeling brengt de onderneming volgend jaar een nieuw CO2arm product op de markt.
Voorzitter Karl Neyrinck van Embuild Vlaanderen vatte de boodschap van de avond samen. Hij pleitte voor meer ketensamenwerking en een langetermijnvisie. Op dat laatste punt is volgens hem de Vlaamse overheid een voorloper, onder meer door de renovatieverplichting nadat een woning van eigenaar verandert.
Hij stelde zich ook de vraag of de huidige steunmechanismen voor investeringen wel volstaan. Zou het een goed idee zijn om privé-middelen te mobiliseren, à la de wet
Cooreman-Declercq? Maar ook op andere vlakken kan de overheid nog meer doen.
Karl Neyrinck: “De openbare aanbesteding aan de laagste prijs zal de lading niet meer dekken. Ik geloof niet dat een hedendaags complex gebouw in één prijs gevat kan worden.”
Schaeffer
Eregast van de avond was Gerrit Jan Schaeffer, de nieuwe general manager van EnergyVille, de samenwerking tussen KU Leuven, VITO, imec en UHasselt voor onderzoek naar duurzame energie en intelligente energiesystemen.
EnergyVille publiceerde recent een studie over de meest optimale manier om een klimaatneutraal België te bereiken tegen 2050, en dit tegen de laagste maatschappelijke kostprijs. Het gaat om een modelstudie met drie scenario’s. Het eerste daarvan gaat uit van de technologische ontwikkelingen van vandaag. Het tweede vertrekt van een
Foto Dann ©
Dann ©
De zaal
Mensen zijn blij dat ze elkaar nog eens in levenden lijve kunnen zien. Foto Dann ©
grootschalige elektrificatie, en het derde ten slotte van zogenaamde “duurzame moleculen” en een beperkte koolstofopslag. De focus lag daarbij op milieuvriendelijk geproduceerd waterstof en de brandstoffen die daarvan afgeleid kunnen worden.
Eén van de conclusies was alvast opmerkelijk: “In alle scenario’s is duidelijk dat we moeten elektrificeren wat kan,” aldus Gerrit Jan Schaeffer. “Uit al onze studies blijkt dat het gasnet moet verdwijnen.” Groene waterstofproductie daarentegen speelt volgens de resultaten geen rol van betekenis vóór 2030, ook niet in de industrie.
Voor onze sector doet de studie twee belangrijke vaststellingen. We zullen onmisbaar zijn, en we zijn geen eiland. Een klimaatneutraal België in 2050 vereist een doorgedreven interactie tussen alle betrokkenen.
Gerrit Jan Schaeffer: “De uitbouw van hernieuwbare energie en bijhorende infrastructuur is prioritair, net zoals de renovatie van het gebouwenbestand. Investeringen in het elektriciteitsnet en in warmtepompen en warmtenetten zullen lonen, dit in combinatie met de afbouw van het gasnetwerk. Hiervoor is flexibiliteit noodzakelijk: flexibiliteitsmarkten, slim laden en flexibiliteit op het niveau van gebouwen of in de industrie.”
Offshore wind en zonne-energie moeten sterk worden uitgebouwd. De kosten kunnen bovendien verminderd worden door innovaties zoals kleine modulaire
kernreactoren. Deze kunnen evenwel pas vanaf 2045 een rol spelen, gezien de technologische stand van zaken.
In het algemeen besluit de studie van EnergyVille dat een klimaatneutraal België tegen 2050 mogelijk en betaalbaar is mét behoud van de Belgische industriële output. Maar zoals de auteurs van de studie zelf opmerken: het gaat hier om de resultaten van een model, een “best mogelijke wereld” waarin iedereen verstandige beslissingen neemt tegen een minimale maatschappelijke kostprijs. De echte wereld “zal daar uiteraard van afwijken” …
Aan het einde van het event werden zoals elk jaar de Awards voor de Jonge Vlaamse Aannemers uitgereikt. Uit elke Vlaamse provincie werd een laureaat naar voren geschoven. De winnaars waren Jelle Jordan van Oostkaai Design & Build; Claus Vertessen van Fluentis; Jens Dhuyvetter van Dhuyvetter Bouw; Sébastien Montaufraix van Be Smart Energy; en ten slotte Jannick Raman van L-DOOR Nassau.
Zij kregen hun award uit de handen van Jean Marie Bollen van Federale Verzekering, dat deze awards mogelijk maakt. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om uit te leggen wat Federale voor zijn klanten doet op het vlak van duurzaamheid.
Dan was het tijd voor een gezellig netwerkmoment. Maar eerst viel Karl Neyrinck nog de taak te beurt om Gerrit De Goignies in de bloemetjes te zetten. Gerrit is sinds mensenheugenis de auteur van de visierapporten van Embuild Vlaanderen en de Vlaamse Confederatie Bouw. Gerrit verlaat binnenkort onze beroepsorganisatie. We wensen hem veel geluk en kijken met bewondering naar de meer dan 4000 bladzijden visierapport die hij schreef. Het zal niet gemakkelijk zijn om Gerrit op te volgen.
Met een clevere app op de smartphone konden de aanwezigen stemmen over enkele interessante vragen waarmee aannemers geconfronteerd worden in het klimaatdebat.
Op welke component van de CO ²-reductie zet u het hardst in? Volgens het publiek in Tour & Taxis kan de gebouwschil nog altijd beter maar liggen de grote winsten ergens anders. 39 % stemde namelijk voor efficiëntere installaties. Op twee stond circulaire bouwen met 25 %, nipt voor de betere gebouwschil die 23 % haalde.
Wat moet de Vlaamse overheid vooral doen? Vier op tien vond een beleid op de langere termijn de grootste prioriteit. Dat andere heikele punt – de financiële steun aan particulieren – kreeg een kwart van de stemmen en stond daarmee op plaats twee.
In zijn bijdrage stelde ook Gerrit Jan Schaeffer van Energyville een interessante vraag: hoe lang kan een gemiddeld gezin het doen met de elektrische energie opgeslagen in de batterij van een elektrische wagen? Het publiek scoorde excellent. 40 % antwoordde een week, 38 % drie dagen. Het juiste antwoord, ongeveer zes dagen, ligt hier mooi tussen.
Een houten gevelbekleding geeft de gevel een warme uitstraling. De bevestiging ervan dient echter correct te gebeuren. In de Technische Voorlichting nr. 243 van Buildwise (het vroegere WTCB) worden een aantal methoden getoond waarmee dit mogelijk is.
Houten gevelbekledingen kunnen mechanisch bevestigd worden met niet-gladde nagels of schroeven. Nieten worden afgeraden. Ze kunnen ook uitgevoerd worden met verlijmde platen
De nagels of schroeven moeten schuin naar beneden aangebracht worden. Ze moeten minstens 25 mm in de draagstructuur doordringen en moeten een zekere speling van het bekledingsmateriaal toelaten. De schroeven moe-
ten zich daarom gecentreerd in voorgeboorde gaten bevinden die vrijgemaakt zijn van spaanders. Om de spanning in de schroeven te beperken, moeten deze eerst volledig vastgeschroefd en dan een kwartdraai terug losgeschroefd worden. Een horizontale gevelbekleding wordt gewoonlijk van beneden naar boven aangebracht.
Indien de profielen elkaar overlappen en de bevestigingen zichtbaar blijven, dan moeten deze laatste op minstens 15 mm van de onderrand van de planchet geplaatst worden, zonder de
onderliggende planchet te doorboren. Indien de bevestigingen onzichtbaar zijn, dan volstaat één enkel exemplaar op 15 mm van de bovenrand van de planchetten. Om te vermijden dat de planchetten zouden scheuren aan hun uiteinden, moeten de nagels of schroeven aangebracht worden op een afstand die overeenstemt met het vijfvoud van de nageldiameter of met het drievoud van de schroefdiameter (indien het hout voorgeboord is).
Profielen met tand en groef en opengewerkte profielen kunnen zowel zichtbaar als onzichtbaar bevestigd worden. Een onzichtbare bevestiging is enkel mogelijk bij planchetten met een nuttige
breedte van minder dan 125 mm. In dit geval wordt er één bevestiging aangebracht in de onderkant van de tand. Bij een zichtbare bevestiging voorziet men in één of twee bevestigingen per lat, al naar gelang hun nuttige breedte respectievelijk kleiner of groter is dan 125 mm. Houtcomposietplanchetten worden gewoonlijk geplaatst volgens de voorschriften van de fabrikant en dit, met behulp van specifieke bevestigingen die vergelijkbaar zijn met deze die gebruikt worden voor platen.
Naargelang van het type, de dikte en de blootstelling van de plaat leggen de fabrikanten een bepaalde afstand tussen de bevestigingspunten op.
Een zichtbare bevestiging (schroeven of klinknagels) gebeurt meestal door de plaat heen op een onderstructuur uit aluminium. De bevestigingen moeten minstens 20 mm van de plaatranden verwijderd zijn om te vermijden dat het element plaatselijk zou barsten. De afstand is hoogstens gelijk aan het tienvoud van de plaatdikte. Het voorgeboorde boorgat moet iets breder zijn dan de schroefdiameter om de vrije uitzetting van de platen niet te belemmeren.
Een onzichtbare bevestiging kan als volgt gebeuren:
• op een onderstructuur uit aluminium met behulp van krammen of ophangingen
• met een elastische lijm met hoekprofielen uit metaal of kunststof voor gegroefde platen. Ze moeten weerstand kunnen bie-
Afb. 2 De bevestiging kan zichtbaar blijven, zoals onderaan, of onzichtbaar gemaakt worden, zoals bovenaan.
den aan de wind, het eigengewicht van de platen, corrosie en dergelijke meer. Het water moet vrij kunnen afvloeien door gaten met een diameter van minstens 8 mm te boren op de plaatsen waar het water kan stagneren. Aan de aansluiting tussen de platen moet er een afstand van minimum 8 mm gelaten worden opdat ze zouden kunnen bewegen in de lengte en de breedte. Deze ruimte kan opengelaten worden of afgedicht met een dichtingsprofiel uit aluminium, pvc of EPDM.
De houten leien worden bij voorkeur op horizontale latten bevestigd. De draad van het hout moet verticaal blijven. De verticale voegen moeten minstens 40 mm verspringen over drie opeenvolgende rijen. Er moet in een speling van 5 mm tussen de houten leien voorzien worden, zodanig dat het hout nog lichtjes zou kunnen werken.
De bevestiging gebeurt doorgaans met twee nagels die geplaatst worden op 40 mm boven de vrijvlaklijn en op 20 mm van de randen. Indien de breedte van de houten leien groter is dan 200 mm, dan wordt er in een derde bevestiging tussen de eerste twee voorzien.
Een verlijming is enkel mogelijk bij platen. Het resultaat zal doeltreffender en duurzamer zijn wanneer dit in de fabriek gebeurt (bv. op metalen profielen). De omstandigheden op de bouwplaats (temperatuur, vochtigheid ...) moeten hiervoor immers optimaal zijn, wat in België niet altijd het geval is.
• U kan de TV nr. 243 met behulp van uw toegangscodes downloaden via de website buildwise.be.
• Het staat u eveneens vrij om een gedrukt exemplaar of een pdf te bestellen via de dienst Publicaties van Buildwise (het vroegere WTCB) (e-mail: publ@bbri.be, tel.: 02/716.42.11). De prijs bedraagt 15 EUR voor aannemers, 20 EUR voor andere bouwprofessionelen en 24 EUR voor particulieren
Platte daken worden vaak geïsoleerd met platen uit polyurethaan (PU). Sinds enkele jaren stellen we bij deze daken een verschuiving van de dakopstand naar de buitenzijde vast, een pathologie die vervorming of scheurvorming veroorzaakt in het ETICS of in het gevelmetselwerk. Hoewel we bepaalde oorzaken reeds konden identificeren, zoals de uitzetting van de platen door bevochtiging, zijn we momenteel nog niet in staat om te verklaren waarom dit verschijnsel zich enkel bij sommige PU-platen voordoet.
Tussen 2017 en 2021 werden er bij
Buildwise (het vroegere WTCB) ongeveer vijftig gevallen van een verschuiving van de dakopstanden naar de buitenzijde gemeld (zie afbeelding 1). Deze gevallen betreffen recente eengezinswoningen (vaak 3 tot 5 jaar oud) met daken met uiteenlopende dakopbouwen en verschillende bevestigingswijzen die geïsoleerd zijn met PU-platen van diverse merken. Meestal worden deze platen in twee lagen aangebracht en zijn ze bekleed met een gemineraliseerd glasvlies. Het dampscherm is doorgaans bitumineus of bestaat uit een polyethyleenfolie. De gevel is gewoonlijk voorzien van een ETICS of is opgebouwd als een spouwmuur. In het merendeel van de gevallen wordt de dakopstand uitgevoerd met cellenbetonblokken of, in sommige gevallen, met bakstenen, snelbouwstenen of sandwichpanelen.
Op vraag van de Technische Comités ‘Dichtingswerken’ en ‘Plafonneer-, voeg- en gevelwerken’ werd er een studie uitgevoerd om dit verschijnsel (spanningen en vervormingen) te begrijpen en te kwantificeren, de mechanische sterkte van de dakopstanden te meten en preventieve maatregelen voor te stellen.
Op basis van de geraadpleegde referentiedocumenten en contactpersonen is gebleken dat:
• er vaak dimensionale schommelingen optreden in de PU-platen. Deze zouden te wijten zijn aan vocht, wat ook de reden is waarom er proeven onder bepaalde temperatuur- en/of vochtigheidsvoorwaarden uitgevoerd worden. Het probleem van het ver-
schuiven van de dakopstanden lijkt echter niet gekend te zijn
• het uitvoeren van de dakopstand door de plaatsing van cellenbetonblokken in een vol mortelbed op de dakvloer, een techniek is die in onze buurlanden veel minder courant toegepast wordt dan in België. De dakopstanden zijn eerder opgebouwd uit gewapend beton dat één geheel vormt met de ondergrond of uit betonblokken of andere materialen die voldoende in de ondergrond verankerd zijn
Uit de door ons uitgevoerde proeven bleek dat er uitzettingen of drukspanningen ontstonden ten gevolge van een opgelegde (versnelde) bevochtiging van de platen. Platen van verschillende soorten en merken werden getest. Of het nu ging om nieuwe platen of platen die ontnomen werden bij schadegevallen, het is onmogelijk te verklaren waarom deze vervormingen zich uitsluitend bij bepaalde platen voordeden.
De krachten die uitgeoefend werden per strekkende meter isolatieplaat werden op verschillende manieren gekwantificeerd. Dit was ook het geval
voor de hechting aan de ondergrond van de met mortel geplaatste cellenbetonblokken. Een niet-exhaustieve controle heeft bevestigd dat de toevoeging van een hechtingsverbeteraar aan de mortel zorgde voor een hogere sterkte De gemeten waarden zijn beter dan de tabelwaarden in de norm, behalve bij het gebruik van een metselmortel zonder hechtingsverbeteraar met een traditioneel (niet-hydrofoob) cellenbeton. We raden aan om in alle gevallen een mortel te gebruiken waarvan de hechting met de gebruikte blokken en met de ondergrond gevalideerd werd Bij de schadegevallen hebben we opgemerkt dat er soms een breuk optreedt in het cellenbeton, ongeacht het wel of niet gebruiken van een hechtingsverbeteraar.
Uit de vergelijking van onze proefresultaten blijkt dat de krachten die veroorzaakt worden door de uitzetting van een bevochtigde PU-plaat van dezelfde grootteorde kunnen zijn als de sterkte van de dakopstand. Vooral gezien het feit dat deze krachten nog vele malen groter kunnen zijn doordat aanliggende, los geplaatste platen en/of platen die geplaatst werden in meerdere lagen samen vervormen.
Aangezien het aangetoond is dat de PU-platen onder invloed van vocht kunnen uitzetten en de dakopstanden kunnen wegduwen en het voor ons momenteel onmogelijk is om te voorspellen of een plaat onderhevig zal zijn aan dit verschijnsel of niet:
• moet men nog meer aandacht besteden aan het beperken van een bevochtiging van dergelijke platen (gebruik van droge materialen, juiste keuze en uitvoering van de afdichting en van het dampscherm). Omdat het onrealistisch is om elke bevochtiging uit te sluiten, moeten de hierna vermelde aanbevelingen ook toegepast worden
moet men opteren voor PU-platen waarvan de eigenschappen beproefd werden voor dit gebruik. Hoewel er
ook bij dergelijke platen schade vastgesteld werd, biedt dit meer zekerheid.
Als de fabrikant van de PU-isolatie de stabiliteit van zijn platen niet kan garanderen, dan is het aan te raden dat de ontwerper bepaalt welke bijkomende maatregelen er genomen moeten worden. Zo zal deze bij voorkeur kiezen voor een opstand uit één geheel of een opstand die mechanisch verankerd wordt in de dakvloer (zie afbeeldingen 2 en 3). Indien dit niet voorzien is, dan zal men moeten opteren voor een andere oplossing, zoals de keuze voor een ander isolatiemateriaal dat toepasbaar is op platte daken of het aanbrengen van een soepele voeg langs de omtrek van de PU-isolatielaag. Bij deze laatste oplossing is het evenwel moeilijk om de afdichting correct uit te voeren op een kritieke plaats die sterk onderhevig is aan windbelasting, wat dus risico’s met zich kan meebrengen voor de afdichting van het bouwwerk.
Bij opstanden van cellenbetonblokken zal de ruwbouwaannemer steeds een aangepaste mortel moeten gebruiken of een geschikte hechtingsverbeteraar aan de mortel moeten toevoegen om de sterkte van de verbinding met
Afb. 3 Opstand uit cellenbeton die mechanisch verankerd is in de dakvloer.
de ondergrond te verbeteren. Voordat hij start met zijn werkzaamheden, zal de dichtingswerker moeten controleren of de dakopstand niet losgekomen is van de ondergrond.
Bij een verankering van de dakopstand (de meest aangewezen oplossing), is het niet nodig om in een soepele strook te voorzien, behalve wanneer de fabrikant van de isolatie niet kan garanderen dat de vervormingen beperkt zullen blijven om andere problemen in het dakoppervlak te voorkomen.
Dit artikel van de hand van de ingenieurs E. Noirfalisse, E. Mahieu en S. Mertens, respectievelijk hoofd van het laboratorium ‘Isolatie, dichting en daken’, hoofd van de afdeling ‘Technisch advies en consultancy’ en projectleider bij het laboratorium ‘Bouwmaterialen’ van Buildwise (het vroegere WTCB), is verschenen op de pagina’s 10 en 11 van het Buildwise-Magazine (vroeger WTCB-Contact) van maart-april 2022. van maart-april 2022. Enkel de originele tekst geldt als referentie.
Ons lid Interboring bv voert op dit moment ontmantelingswerken uit aan Belgian Reactor 3 in Mol. Een zeer interessant project, nu een aantal kerncentrales in België en het buitenland het einde van hun levensduur naderen. Een project ook dat je niet aan de eerste de beste onderneming kunt toevertrouwen.
Het debat over kernenergie in België heeft ons met de neus op de feiten geduwd: binnenkort moeten een aantal kerncentrales stilgelegd en ontmanteld worden. Hoe doe je dat best? Dat wordt in ons land bestudeerd tijdens de ontmanteling van Belgian Reactor 3 door SCK CEN, het Belgische nucleaire onder-
zoekscentrum in Mol. BR3 trad in werking in 1962 en werd definitief stilgelegd in 1987. Hij was de eerste drukwaterreactor in Europa, en een prototype voor de reactoren in Doel en Tihange.
De Europese Commissie selecteerde BR3 als proefproject om de technische en economische aspecten van een reactorontmanteling in reële omstandigheden te onderzoeken. Na de buitendienststelling verloopt de ontmanteling in twee fasen: de afbraak, die tien tot twintig jaar in beslag kan nemen, en dan de herbestemming van de site.
Rond een kernreactor zit een biologisch schild, een constructie die de omgeving en de mensen beschermt tegen de straling geproduceerd door de reactor. Het is dit schild van BR3 dat Interboring nu aan het afbreken is. De onderneming is een Vlaams familiale kmo met zetel in Zonhoven, die in 1983 opgericht werd door Erik Witters.
In het begin van zijn bestaan voerde Interboring vooral boorwerken in beton uit. Maar dat evolueerde naar het zagen van beton en het boren en zagen van metaal op basis van diamant. De onderneming heeft ook afbraakrobots die werken uitvoeren op plaatsen waar mensen niet kunnen werken of beter wegblijven. Intussen legt ze zich daarnaast toe op zaken als niet-destructief betononderzoek.
Belangrijk voor de huidige opdracht in Mol is dat Interboring ruime ervaring heeft in delicate afbraakwerken, vertelde ons CEO Jos Spilstijns.
Jos Spilstijns: “In de nucleaire sector is Interboring al decennialang een betrouwbare partner voor Electrabel, SCK CEN, NIRAS en Belgoprocess. Daarnaast werken we onder meer voor de farmaceutische, de voedings-, metaal- en de chemische nijverheid.”
De constructie die de reactor bevatte.
(foto SCK CEN)
“Eind 2021 zijn we bijvoorbeeld gestart met het verzagen van twee cyclotrons in Fleurus in opdracht van NIRAS, de nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen. Ze dienden om medische radio-isotopen mee te produceren. Midden oktober 2022 waren we bijna klaar met het versnijden van de cilinderkop van het grootste cyclotron dat ooit ontmanteld is in België. Het woog ongeveer 300 ton, was 2,6 meter hoog, 5,2 meter lang en 2,3 meter breed. Het tweede cyclotron weegt 200 ton.”
“Het gaat om massieve stukken metaal die we in kleinere stukken snijden, waardoor ze vervoerd kunnen worden voor verdere verwerking. Voordat de werkzaamheden starten, worden radiologische metingen uitgevoerd en worden monsters genomen die worden geanalyseerd om de radioactiviteit van het metaal op verschillende diepten en plaatsen te bepalen.”
“Op basis van deze analyse brachten we de cilinderkop in kaart en is een snijplan opgesteld om de belangrijkste uitdaging van elk ontmantelingsproject aan te gaan: het volume radioactief afval beperken en de fractie materiaal die kan worden gerecycleerd maximaliseren, dit om de kosten zoveel mogelijk te drukken Gezien de radioactiviteit hebben we daar gewerkt met een afzuiginstallatie voor de metaaldeeltjes die vrijkwamen, een primeur in België.”
In de jaren 1990 al heeft Interboring ook de anti-missile slabs boven BR3 verzaagd, de betonnen platen die de reactor moeten beschermen tegen neerstortende vliegtuigen en der-
Het biologisch schilde wordt door Interboring met een diamantkabelzaag in blokken gezaagd.
(foto SCK CEN)
"Het spreekt voor zich dat vooraleer de werken op het terrein aanvangen, er maximale aandacht gaat naar veiligheid, en dit op alle vlakken."
gelijke. De onderneming verzaagde daarnaast de schil van de hot cells, de afgesloten ruimtes waarin radioactieve stoffen vanop afstand met robots of robotarmen gemanipuleerd werden.
Interboring haalde de opdracht voor de huidige werken aan de BR3 binnen na een openbare aanbesteding.
Jos Spilstijns: “Het aanbestedingsdocument voor de ontmanteling van het biologische schild telde ongeveer 300 bladzijden. Er werd onder meer een casestudy gevraagd, die meetelde bij de beoordeling. Naast de prijs speelden ook zaken als ervaring, referenties en veiligheid mee.”
De blokken, die ongeveer 10 ton wegen, worden met de laadbrug verplaatst.
(foto SCK CEN)
“De voorbereiding van de uitvoering van deze opdracht heeft ettelijke maanden in beslag genomen. Wij hebben aan SCK CEN meerdere berekeningsnota’s en uitvoeringsmethodes voorgelegd om tot de beste techniek te komen. SCK CEN probeert uit deze ontmanteling best practices te bepalen. Ons werk wordt wetenschappelijk opgevolgd en er wordt regelmatig over gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. We zijn vereerd en trots dat we daaraan een operationele bijdrage mogen leveren.”
Maar zoals ingenieurs Bart Geerkens van Interboring opmerkt: die fierheid moet je verdienen.
Bart Geerkens: “Onze jarenlang opgebouwde kennis en onze technieken creëren een marktvoordeel voor ons, maar daartegenover staat dat we voor dergelijke opdrachten ook grote investeringen moeten doen in materieel, mensen en engineering, om mee te kunnen nadenken over oplossingen. Een substantieel deel van de aannemingssom gaat naar investeringen in machines. De overheid en de opdrachtgevers moeten zich daarvan bewust zijn.”
Interboring is al sinds de jaren 1990 een pionier van het diamant-kabelzagen in ons land. Het is deze techniek die gebruikt wordt om het biologische schild rond BR3 in stukken te zagen.
Jos Spilstijns: “Het versnijden moet heel precies gebeuren, gezien de veiligheidsmaatregelen. De wanden zijn 14 meter hoog, met een dikte die varieert van 80 tot 120 centimeter. We zagen hem met een verplaatsbare zaaginstallatie in een honderdtal blokken die elk
tien ton wegen. Een laadbrug tilt deze op en verplaatst ze.”
Bart Geerkens: “Vaak wordt een diamant-kabelzaag met water gekoeld. Maar mocht er nog radioactiviteit in het beton zitten, dan verhoogt dat het risico op contaminatie. SCK CEN vraagt dus dat we droog werken. Maar dat veroorzaakt veel stof dat moet opgevangen worden, dus we moeten het zaagproces optimaliseren. Wij voeren dan tests en simulaties uit en leggen de resultaten voor aan SCK CEN, dat een conclusie trekt.”
Er op het vlak van radioactiviteit werd er geen enkel risico genomen voor de mensen van Interboring.
Jos Spilstijns: “Het spreekt voor zich dat vooraleer de werken op het terrein aanvangen, er maximale aandacht gaat naar veiligheid, en dit op alle vlakken. Maar waar we nu werken staat alleen nog een betonnen structuur, de rest is al ontmanteld. Zelfs de verf is al afgeschuurd. Interboring komt meestal pas tussen wanneer de grote schoonmaak van hoogradioactieve stoffen al voorbij is. En vanzelfsprekend dragen onze mensen beschermende pakken.”
En wat als de machines besmet worden met radioactiviteit?
Bart Geerkens: “In dit geval is daarvoor contractueel een vergoeding voorzien. Dat is niet altijd zo, maar een vergoeding maakt dergelijke opdrachten beter haalbaar voor een onderneming.”
Opvallend is de efficiënte inzet van mankracht. Op een typische dag zijn er twee of drie mensen van Interboring aan de slag.
Jos Spilstijns: “Dit is geen opdracht voor mensen die pas in dienst zijn. Je moet je bewust zijn van de situatie en van wat er kan foutlopen. Onze medewerkers hebben een opleiding Nucleaire Veiligheidscultuur gekregen, net als een opleiding werken op hoogte. Dit soort opdrachten laten wij door onze meer ervaren medewerkers uitvoeren.”
Het is de bedoeling het terrein in Mol weer in zijn oorspronkelijk staat te herstellen. De expertise die SCK CEN opdoet tijdens de ontmanteling van BR3, wordt nationaal en internationaal ter beschikking gesteld.
Onder in het de ruimte omringd door het biologische schild.
(foto SCK CEN)
" Ons werk wordt wetenschappelijk opgevolgd en er wordt regelmatig over gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. We zijn vereerd en trots dat we daaraan een operationele bijdrage mogen leveren."
Met de introductie van ClickBrick tilde Wienerberger zijn keramische gevelstenen naar een hoger circulair niveau. Vandaag wordt daar een esthetische dimensie aan toegevoegd: Clickbrick Pure biedt een handvormvariant op de bestaande strengperssteen ClickBrick Cube. De nieuwe versie heeft de typische grillige, karaktervolle textuur van een handvormgevelsteen. Voor het droogstapelsysteem worden deze stenen ook vlak geslepen en voorzien van groeven. Met behulp van RVS-clips worden de gevelstenen via de groeven aan elkaar gekoppeld.
Voor de aannemer maakt ClickBrick een wereld van verschil. Het is de eerste keer misschien wel wat wennen om zonder mortelspecie of lijm te werken, maar het systeem biedt een rendementsvoordeel in vergelijking met traditioneel metselen. Verder laat het toe te werken bij koud of heet weer, terwijl dat met lijm of mortel niet mogelijk is. Bovendien is er geen werfafval en hoeft er geen
metselgerei meer gereinigd te worden. Daarnaast begeleidt Wienerberger de aannemer van bij de projectvoorbereiding. De fabrikant berekent welke stenen in welke aantallen nodig zijn, om grote overschotten te voorkomen.
Meer weten? www.wienerberger.be
NOA outdoor living, het meest complete inspiratiepark voor buitenleven, opende in november 2022 zijn deuren in Kruisem (Oost-Vlaanderen). Een unicum, want NOA brengt er op 30.000 m² meer dan 30 high-end merken samen in 12 tuinen. Die geven een indrukwekkend, maar tegelijk ook realistisch beeld van de eindeloze mogelijkheden op het vlak van buitenleven.
De initiatiefnemer achter NOA outdoor living is Renson, fabrikant
van zonwering, ventilatie en buitenleefruimtes. Het Belgische familiebedrijf was al een tijdje op zoek naar een manier om zijn outdoor-livinginnovaties anders te kunnen presenteren. Niet als apart product, maar als een inspirerend totaalplaatje voor de tuin. “NOA outdoor living ontstond uit een logische evolutie in een voortdurend veranderend landschap. Consumenten die hun tuin willen verfraaien zijn niet langer op zoek naar één product zoals een overkapping, bui-
tenmeubel of vloerbekleding, maar naar een totaaloplossing. Dankzij de unieke samenwerking tussen al deze high-end merken is NOA outdoor living daarvoor de best mogelijke inspiratiebron. Maar het is ook een ecosysteem geworden waar we als partners elkaar door kruisbestuiving helpen ontplooien en uiteindelijk versterken", zegt Paul Renson, CEO van Renson.
Meer weten? www.noa-outdoor.com
Er zijn veel mogelijkheden om de arbeidstijd aan te passen aan de vaak veranderende omstandigheden op bouwplaatsen, maar deze zijn niet goed bekend en worden daarom niet genoeg gebruikt door bouwbedrijven.
De regels met betrekking tot de arbeidstijdorganisatie zijn herhaaldelijk veranderd. Daarom heeft de aannemer, om zo goed mogelijk aan zijn behoeften te voldoen, verschillende mogelijkheden. Met verschillende arbeidsregelingen kan trouwens hetzelfde resultaat bereikt worden. Niet al deze regelingen worden echter vanuit fiscaal oogpunt op dezelfde manier behandeld. Daarnaast heeft de loonlastenvermindering ook een impact.
Om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen, is het essentieel dat de aannemer over een praktisch instrument beschikt dat alle mogelijkheden biedt. Deze mogelijkheden staan overigens in een grote overzichtstabel op A3-formaat. Deze tabel toont u de belangrijkste kenmerken van de verschillende arbeidsregelingen en omvat ook hun fiscale aspecten
Daarom is er een nieuwe uitgave van de brochure "Arbeidstijdorganisatie" gemaakt. Ze is heel concreet. Zo staan er bijvoorbeeld overzichtstabellen en vele voorbeelden in zodat de zaken snel duidelijk worden. Bovendien vullen verschillende praktische fiches deze informatie aan en in de bijlagen vindt u uitvoeriger uitleg over bepaalde meer technische aspecten.
Sinds de publicatie van deze brochure in 2020 hebben wijzigingen in de regelgeving ertoe
geleid dat wij de brochure op 1 maart 2022 hebben geactualiseerd. Deze bijwerking is nu beschikbaar en zal bij de brochure worden gevoegd.
Verkoopprijs (exclusief btw):
● leden: € 50
● niet-leden: € 90
Deze uitgave kan besteld worden door een mail te sturen naar bestellingen@embuild.be
Naast de meeste winkelacties geniet je ook het hele jaar door van deze professionele voordelen:
-5% op het volledige assortiment bij Dreambaby*
-7% op school- en kantoorbenodigdheden bij DreamLand*
-5% op een ruim assortiment bij DreamLand*
*zie voorwaarden op businesskaart.be
Ontdek alle acties op businesskaart.be
Embuild Magazine is het maandblad van de vzw Embuild, Kunstlaan 20, 1000 Brussel
Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Kunstlaan 20, 1000 Brussel
Afgiftekantoor: Gent X
Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 peter.graller@embuild.be
Vormgeving: nikka.cuypers@embuild.be abder-razzaaq.boujdaini@embuild.be
Druk: Graphius
Reacties - vragen: communicatie@embuild.be
Met de medewerking van: de studiedienst van Embuild tel. 02 545 56 36 officeteam@embuild.be
Heb je Sint- of kerstcadeautjes nodig? Ontdek ons uitgebreid assortiment speelgoed en zoveel meer!
Met de Businesskaart van ColliShop Professional geniet je op elk moment van het voordeligste tarief in alle winkels van DreamLand en Dreambaby.
Toon bij professionele aankopen steeds je Businesskaart aan de kassa om deze mooie kortingen in ontvangst te nemen.
Vraag nu jouw Businesskaart aan bij Embuild via bestellingen@embuild.be
• Embuild Vlaanderen Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 johan.walewijns@embuild.be
• Embuild.Brussels Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 morgane.cendoya@embuild.be
• Embuild Wallonie Katia Bogaard tel. 02 545 56 68 katia.bogaard@embuild.be
Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 claude.bernaerts@embuild.be
Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@embuild.be of kde@embuild.be.
Prijs jaarabonnement
Leden van Embuild: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en portkosten) / buitenland: € 300 (incl. btw en portkosten)
Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers
bossen. De duurzaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.
Haal voordelig de leukste cadeautjes in huis met de Businesskaart!
Heel wat bouwvakken staan hoog op de lijst van knelpuntberoepen. Op vraag van toenmalig minister van Werk Crevits ondertekenden Constructiv en VDAB dus een actieplan om de krapte op de arbeidsmarkt van de bouw aan te pakken. Het bevat vier prioriteiten en definieert vijftig acties die tegen 2024 uitgevoerd worden. Daarbij onder meer de ambitie om 5000 werkplekleeracties per jaar te realiseren. In functie van de knelpunten kunnen werkzoekenden via VDAB hun rijbewijs B behalen. Werkzoekenden met een technische bagage zullen gericht met bedrijven in contact gebracht worden. Digitale leerpakketten zullen verder uitgewerkt en gepromoot worden. De sector zal maximaal inzetten op mentorwerk. Belangrijk is vanzelfsprekend ook de imagocampagne De bouw kijkt verder, die de samenwerking van de sector met VDAB in de kijker zet. Huidige minister van Werk Jo Brouns maakt zich sterk dat “met deze vereende krachten het best mogelijke scenario klaarligt” om de krapte op de arbeidsmarkt terug te dringen.
In het tweede kwartaal van dit jaar hadden de Belgische bouwondernemingen samen 16 158 vacatures. Volgens de driemaandelijkse enquête van de FOD Economie werden in het tweede kwartaal van 2021 nog 18 479 vacatures aangeboden door de sector. In een jaar tijd was er dus een daling van 13 %. Maar er waren wel meer bouwvacatures dan vóór de coronacrisis. In het eerste kwartaal van 2020 zochten de bouwbedrijven 12 200 werknemers.
In de economie in haar geheel waren er in het tweede kwartaal 213 822 vacatures. Dat is 24 % meer dan een jaar eerder. Toen werden in onze economie 172 437 banen aangeboden.
