Heat + NL 02 - 2024

Natuurlijke warmte, stijlvol geleverd door Amber

Onze nieuwste Lucht/water-warmtepomp ‘Amber’ is een esthetisch vormgegeven monoblock dat op geen enkel uitbouw of terras misstaat. Of het nu gaat om een nieuwbouwproject of een slimme renovatie, Amber maximaliseert comfort, zonder dat er kostbare binnenruimte verloren gaat. www.ithodaalderop.be

• Monoblock warmtepomp met alleen buitendeel (+ regelmodule binnen)

• Gemakkelijk te installeren

• Verkrijgbaar in drie vermogens (6,5kW, 9,5kW en 12kW)

• Milieuvriendelijk koudemiddel (R290)/ geen F-gas certificering benodigd

• All-electric (ready): verwarmen, koelen en sanitair warm water

• Hoge aanvoertemperatuur tot wel 70°C mogelijk

• Combineerbaar met hoogwaardige voorraadvaten (staand, liggend en hangend)

• Fluisterstille werking

Techlink is er voor u!

Een nieuw jaar is ingezet en wij brengen u dan ook met veel enthousiasme het eerste nummer van ons magazine Heat+ van 2024. Tijd voor goede voornemens, voor uzelf, uw familie en uw onderneming. Het nieuwe jaar zorgt voor hernieuwde energie en vaak ook een verhelderend perspectief. En dat wensen het Bestuursorgaan en alle medewerkers van Techlink u ook toe.

We zullen de komende maanden onze stem luid en duidelijk laten horen. Alle politieke partijen bereiden hun verkiezingsprogramma klaar en daarin moet ons Ecosysteem van de multifunctionele installaties een prominente plaats krijgen. In een tijdperk waarin duurzaamheid centraal staat en de vraag naar hernieuwbare energieoplossingen groeit, spelen vakmannen én -vrouwen in ons Ecosysteem een cruciale rol. Zij staan in de frontlinie om al de vragen van hun klanten te beantwoorden en hen te begeleiden bij het maken van economische en ecologische verantwoorde keuzes.

Om jullie hierin bij te staan, moeten we inzetten op het versterken van competenties. De basis is om up-to-date te blijven over de technologische ontwikkelingen en de toepassing ervan in onze multifunctionele installaties. Niet ons product, maar de service naar de klant staat centraal.

Nieuwe digitale toepassingen brengen nieuwe en steeds geavanceerdere software mee. Onze leden moeten dus niet alleen over technische skills, maar ook over communicatieve skills beschikken om de oplossingen in een duidelijke mensentaal te kunnen overbrengen.

Techlink blijft zich inzetten om u te voorzien van waardevolle informatie, trends en inzichten die u kunnen helpen in onze snel evoluerende sector. Onze federatie omvat fabrikanten, invoerders, groothandels, installateurs en bedrijven actief in technisch onderhoud & energieen afvalbeheer. Het blijft onze prioriteit om de belangen van u allen te kunnen behartigen. Uw betrokkenheid en feedback zijn cruciaal voor ons succes.

Alexander Dewulf

Voorzitter

Techlink Linking Techniques

6 ● Energy Transition Congress

Op 11 december 2023 vond de tweede editie van het Energy Transition Congress plaats. Inzetten op een versnelling van de energietransitie is de boodschap!

3 ● Edito: Techlink is er voor u!

6 ● Event: Energy Transition Congress

12 ● Wetgeving: CSRD en de EU-taxonomie

14 ● Actualiteit: Communicatietraining op maat van installateurs

18 ● Event: Installers' Summit

26 ● Wetgeving: Het belang van een goede arbeidsovereenkomst

30 ● HR-trends Graag blikken wij met u mee op de nieuwigheden op het vlak van HR die vanaf 2024 het daglicht zullen zien of die reeds gestart zijn in 2023.

38 ● Vlaams Drinkwaterbesluit

Op 18 maart 2023 is het nieuw Vlaams drinkwaterbesluit met betrekking tot de kwaliteit, kwantiteit en levering van water bestemd voor menselijke consumptie in werking getreden. AquaFlanders licht de wetgeving toe en benadrukt dat dit ook van belang is voor fabrikanten en installateurs.

Embuild Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be

Verantwoordelijke Uitgever

Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be

Techlink vzw

Excelsiorlaan 91, 1930 Zaventem T. +32 2 720 40 80 info@techlink.be • www.techlink.be

Vooruitblik

30 ● HR-trends voor 2024

32 ● Ken jij de marketingtrends voor 2024 al?

36 ● Dossier: Sanitair warm water in collectieve woongebouwen

38 ● Wetgeving: Nieuw Vlaams Drinkwaterbesluit

42 ● Dossier: Is er een risico op legionellaontwikkeling in sanitaire warmtewisselaars?

46 ● Vraag en antwoord: Waterkwaliteit in CV installaties

50 ● Techlink Awards Night: Deelname & kandidatuur

Managing Director

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Publiciteit

Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

52 ● Dossier: Uw centrale verwarming verduurzamen (Deel 2)

56 ● Onderwijs: Opleiding is een speerpunt bij Techlink

60 ● Actualiteit: Nieuwe VEKA-tool: “is uw woning warmtepompklaar?”

62 ● Kort

64 ● De medewerker: Web Project Manager Estelle Foret

66 ● Productnews

Proofreading

Sofie Lapière sofie.lapiere@techlink.be

Vertaling

André Verkaeren, Metaphrasis bvba

Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Drukwerk Graphius

Inzetten op een versnelling van de energietransitie is de boodschap!

Op 11 december 2023 vond in de Bel.Brussels (Tour & Taxis) de tweede editie van het Energy Transition Congress plaats. Het evenement – dat gezamenlijk werd georganiseerd door Techlink, ODE Vlaanderen en Edora (de Nederlandstalige en Franstalige federaties voor hernieuwbare energie) –was een groot succes met meer dan 200 deelnemers, keynote sprekers en panelleden, die zich bogen over de cruciale vraag voor 2030: "Hoe kunnen we de energietransitie versnellen?"

Foto's: © Geoffrey

Fritsch

Terwijl tijdens de eerste editie van het Energy Transition Congress (hierna: ETC) vooral technische experts aan het woord kwamen, met een focus op “sectorale integratie”, was deze tweede editie meer politiek getint en gericht op de concrete acties die, onder impuls van Europa, op de ver­

schillende beleidsniveaus moeten worden ondernomen.

Aangezien de COP28 op hetzelfde moment plaatsvond in Dubai en er in de aanloop van Europese, federale,

regionale en lokale verkiezingen in 2024, was dit een goed moment om de genomen maatregelen te analyseren en aanbevelingen te formuleren aan het nieuwe beleid dat in 2024 zal worden geïnstalleerd.

Daarom richtte ETC zich op de vier overheidsniveaus (Europees, federaal, regionaal en lokaal), met telkens een plenaire sessie met bijdragen van experts in energietransitie, gevolgd door een debat met panelleden die dagelijks de energietransitie in praktijk brengen.

Samen gaan we verder

Met individuele en geïsoleerde acties gaat de decarbonisering van onze economie en maatschappij onvoldoende snel. Ondanks positieve evoluties op vlak van geïnstalleerde zonnepanelen, warmtepompen en warmte­

pompboilers, isolatie, slimme energiemanagement systemen, … is een collectieve, gecoördineerde en geïntegreerde aanpak nodig.

De dag begon om 9u30 met toespraken

van FILIP LESAFFER , voorzitter van de Raad van Bestuur van ODE Vlaanderen, FAWAZ AL BITAR , directeur van Edora, en ERIC PIERS , CEO van Techlink. Alle drie verwelkomden de deelnemers en herinnerden hen aan de urgentie van de situatie als we de klimaatdoelstellingen van de Europese Green Deal willen halen.

ERIC PIERS: ‘Ons land stelt het eindeloos uit om een einde te maken aan de vele directe en indirecte subsidies die fossiele brandstoffen nog steeds ontvangen, terwijl onze gewesten nog geen echt stappenplan hebben goedgekeurd voor een geleidelijke en geordende uitfasering van fossiele brandstoffen voor de verwarming van gebouwen. Om een eerlijke en toegankelijke klimaattransitie voor iedereen te bestendigen, is het ook essentieel dat duurzame oplossingen financieel aantrekkelijker zijn dan niet­duurzame. Een belastingwijziging, een taxshift waarbij elektriciteit minder belast wordt dan fossiele brandstoffen zou al een stap in de goede richting zijn. Het Vlaams Energie­ en Klimaatagentschap (VEKA) schat dat er tegen 2030 één miljoen extra warmtepompen in onze woningen moeten zijn; voor niet­residentiële gebouwen zou dit 70.000 extra warmtepompen betekenen. Daarnaast vindt VEKA dat de installatie van gas­ en olieketels vanaf volgend jaar volledig verboden moet worden, net als de verkoop van voertuigen met verbrandingsmotoren... Het valt nog te bezien wat politici hiervan zullen maken, maar de boodschap en de richting die we inslaan, of moeten inslaan, is duidelijk. Maar wie gaat deze energietransitie in de praktijk uitvoeren? Als we de energieprestaties van bestaande gebouwen met minstens 60% willen verbeteren, hebben we installateurs nodig... Heel veel installateurs. Het is daarom duidelijker dan ooit dat de energietransitie niet kan slagen zonder de bijdrage van ons Ecosysteem van multifunctionele installaties. We hebben het hier niet alleen over installateurs,

maar over alle spelers, te beginnen met de fabrikanten die de installaties ontwikkelen en produceren, de groothandelaren die de oplossingen van de fabrikanten naar de professionele installateursmarkt brengen en de onderhoudsbedrijven die later in het proces zorgen voor de continuïteit van de installaties. Er zijn dus ingrijpende maatregelen nodig om ervoor te zorgen dat er genoeg geschoolde werkkrachten zijn om de energietransitie in de praktijk te realiseren.’

IS BELGIË EEN GOEDE OF SLECHTE LEERLING VAN DE EUROPESE KLAS?

NAOMI CHEVILLARD, Head Of Regulatory Affairs bij SolarPower Europe, opende de eerste plenaire sessie op Europees niveau. Naomi gaf een overzicht van de fotovoltaïsche sector in Europa en België. In 2022 is er meer dan 40 GW geïnstalleerd in de EU, een recordjaar voor zonne­energie. En voor de komende 4 jaar wordt een nog sterkere groei verwacht, tot bijna 100 GW in 2026. België is niet te verslaan in deze overgang naar PV en staat op de 4e plaats wat betreft geïnstalleerd vermogen per inwoner (667W), na Nederland, Duitsland en Denemarken. Ondanks deze positieve vooruitzichten is er echter nog veel te doen op het gebied van harmonisatie van de maatregelen die

op verschillende niveaus worden genomen, de toekenning van vergunningen, flexibiliteit, de ontwikkeling van elektriciteitsnetwerken om de energieonafhankelijkheid van Europa te bevorderen... maar vooral is er nog veel werk aan de winkel om de mensen op een andere mindset te brengen!

Na deze eerste presentatie bracht

JOZEFIEN VANBECELAERE, Hoofd Europese Aangelegenheden bij de European Heat Pump Association, een duidelijke boodschap: we moeten de verhouding tussen de prijs van elektriciteit en de prijs van gas verlagen, zodat de meest duurzame vorm van verwarming ook de meest economisch aantrekkelijke is. Een tax shift in 2027 komt rijkelijk te laat! Het momentum is nu!

De Europese rondetafel bracht SOFIE DUFOUR (Transport & Milieu), TOMAS WYNS (VUB), MARINE CORNELIS (Next Energy Consumer) en JEAN-MARC JOSSART (Bionergy Europe) samen. In het panelgesprek werd de noodzaak van een globale visie, van vertrouwen en van samenhang in strategieën benadrukt die gericht zijn op burgers. Het is van primordiaal belang dat zij vertrouwen krijgen in hernieuwbare energie. Dit vertrouwen kan alleen maar worden opgebouwd door een goede communicatiestrategie. Het

begrip coherentie in strategieën en programma's kwam verschillende keren ter sprake tijdens het debat, net als coherentie in financieringsmodellen, belastingregimes en subsidieregelingen, waarbij duurzame opties echt goedkoper zijn dan fossiele brandstoffen. De panelleden waren het erover eens dat de huidige vraag niet is óf de energietransitie moet worden doorgevoerd, maar hóe. En in deze context is het essentieel dat burgers begrijpen dat zij een sleutelrol te spelen hebben.

WANNEER ZULLEN

HERNIEUWBARE ENERGIEËN

PRIORITEIT KRIJGEN IN ALLE BELEIDSDOMEINEN DIE HUN ONTWIKKELING BEÏNVLOEDEN?

Professor LEONARDO MEEUS , directeur van de Florence School of Regulation, opende het debat met een uiteenzetting over het energiebeleid in België en de cruciale rol van de nationale energie/klimaatactieplannen (Clean Energy en Fit­for­55), afgeleid van het Europese niveau. In het bijzonder benadrukte hij het feit dat fossiele brandstoffen elk jaar nog steeds meer dan € 13 miljard aan directe en indirecte subsidies ontvangen. Dit geld zou voor andere, veel duurzamere doeleinden gebruikt kunnen worden.

Het federale panelgesprek bestond uit DANIELLE DEVOGELAER (Sia Partners),

Gold sponsor Luminus

Als verantwoordelijke speler in de Belgische energiesector biedt Luminus zijn klanten oplossingen op vlak van energie-efficiëntie en investeren ze massaal in hernieuwbare energie en flexibiliteit. Elke dag bouwen ze aan een CO2-neutrale energietoekomst, waar bescherming van de planeet, het menselijk welzijn en economische groei met elkaar verzoend worden dankzij elektriciteit en innovatieve oplossingen en diensten. ‘Dat is onze bestaansreden, onze missie die ons elke dag drijft. We spelen een leidersrol in de energietransitie en zetten hiervoor in op onze drie kernactiviteiten: elektriciteit produceren, energie leveren en energieoplossingen aanbieden. Het is dan ook niet meer dan logisch dat we partner zijn geworden van het ETC-congres’, zegt FRANK SCHOONACKER , Director Corporate Affairs.

Frank was aanwezig en vond het congres inspirerend want er bestaat geen one fits all oplossing. Samenwerken en kruisbestuiving is dus essentieel. Het is daarom uiterst belangrijk dat gelegenheden gecreëerd worden waar alle betrokkenen mekaar kunnen ontmoeten om samen aan die noodzakelijke energietransitie te bouwen. ‘We gaan volop voor elektrificatie. Elektrificatie van mobiliteit, verwarming, zoveel als mogelijk industriële processen, … . Dit impliceert vanzelfsprekend dat we ook volop moeten inzetten op voldoende productiecapaciteit, zowel hernieuwbaar als stuurbaar, flexibiliteit en netinfrastructuur. En daar ligt de taak voor toekomstige regeringen’, zegt Frank.

PIETER VINGERHOETS (Vito/Energyville), FRÉDÉRIC DUNON (Elia Transmission Belgium) en PASCAL VERMEULEN (CLIMACT). "Lokaal produceren en verbruiken" waren de sleutelwoorden van deze rondetafel. Lokaal geproduceerde energie zal altijd het goedkoopst zijn. Daarom moeten we nu beginnen met een echt ambitieus beleid om de productie van hernieuwbare energie zoveel mogelijk te ontwikkelen en flexibiliteit te bevorderen. We moeten ons richten op zonne­ en windenergie, maar ook diversifiëren naar niet­variabele energiebronnen zoals duurzame bio­energie. Een stabiele langetermijnvisie zal ook het draagvlak vergroten!

ENERGIEGEMEENSCHAPPEN:

VAN STOOMTREIN TOT

HOGESNELHEIDSTREIN

DAPHNÉ BENZENNOU, Market Evolutions Manager bij Sibelga, opende het derde deel van ETC. Zij legde uit hoe de beheerder van de distributienetten voor elektriciteit en aardgas in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest lokale energiedeling in Brussel aanmoedigt en de rol die warmtenetten kunnen spelen in de energietoekomst van onze hoofdstad.

Gold

JAN DENAYER , medeoprichter van Extraqt, volgde zijn voorbeeld en benadrukte de voordelen van aquathermie, die hij omschreef als het heruitvinding van het warm water! Zijn presentatie werd aangevuld met een aantal concrete voorbeelden die door zijn bedrijf waren opgezet, waaronder in het kasteel de Merode in Westerlo (zie Power+ in mei 2023) en de tuinen van Annevoie (zie Power+ in september 2023).

KATHLEEN MARKEY (Efika Engineering CV), GAËTAN DURVAUX (Deplasse et Associés), JONI ROSSI (Flux 50) en PIERRE BAIJOT (Resolia) spraken, tijdens het panelgesprek, over de toekomst van warmtenetten en het energiedelen in België: wat zijn de overblijvende wettelijke belemmeringen voor een massale ontplooiing? Kunnen elektriciteits­ en gasnetbeheerders katalysatoren zijn voor de uitbreiding van warmtenetten?

De mensen overtuigen om stadsverwarmingsnetten te gebruiken kan alleen als de overheid stimulansen geeft.

STEDEN EN GEMEENTEN

IN DE FRONTLINIE BIJ DE ENERGIETRANSITIE

Het laatste deel van de dag, over het

sponsor Control & Protection

De energietransitie is één van de grootste uitdagingen van onze tijd en vereist een ongekend niveau van investeringen en samenwerking tussen regeringen, bedrijven, energiebedrijven en burgers. Met de sponsoring van het ETC-congres toont Control & Protection haar bewustzijn van deze uitdagingen en vastbeslotenheid om deel te nemen aan de discussie om mee te zoeken naar mogelijke oplossingen.

Energiebedrijven hebben een cruciale rol in het transitieproces, aangezien

zij moeten investeren in de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën en infrastructuur. Het samenbrengen van experts, bedrijven en beleidsmakers is essentieel om ervoor te zorgen dat de toeleveringsketen en het transport van energie op een veilige, verantwoorde en duurzame manier worden beheerd. En dat is waar de metrologie- en automatiseringsproducten en -diensten van Control & Protection een sleutelrol spelen.

EDDY VANBOCKRYCK, Key

lokale niveau, begon met een presentatie van IGHOR VAN DE VIJVER , adviseur fossielvrije warmte bij Stad Mechelen. Hij ging in detail in op de verschillende projecten, incentives en campagnes die zijn bestuur heeft opgezet om het gebruik van hernieuwbare energie door burgers te promoten.

Het laatste panel van de dag bestond uit JULIEN LECHAT (stad Charleroi), NADÈGE MEISTER (ICEDD), FRÉDÉRIC PRAILLET (Energie Commune) en LEEN PEETERS (Th!nkE). Ze benadrukten allemaal de centrale rol die gemeentelijke overheden moeten spelen in de energietransitie. Niet alleen door hun burgers te informeren, bewust te maken en te mobiliseren, of door wettelijke

Accountmanager Metrology, vond het congres vooral waardevol vanwege de netwerkmogelijkheden, het uitwisselen van ideeën en het verkrijgen van nieuwe inzichten. Hij benadrukte dat de mogelijkheid om bij te

dragen aan de discussie en te leren van andere experts verrijkend was en dat hij waardevolle contacten kon leggen voor samenwerkingen in de toekomst. Eddy onderstreepte ook het belang voor toekomstige regeringen om consistentie te tonen in het beleid met betrekking tot de energietransitie: ‘Heldere langetermijnvisies, ondersteund door passende regelgeving en stimulansen, kunnen investeringen in duurzame energie en innovatie stimuleren’, aldus Eddy.

Gold sponsor ENGIE

ENGIE, hoofdrolspeler in de energietransitie, is een wereldwijde referentie in kool stofarme energie en diensten. Het bedrijf wil koolstofneutraal worden tegen 2045. Om deze ambitie te kunnen verwezenlijken, doet ENGIE intensief aan R&D via zijn onderzoekscentrum ENGIE Laborelec en ontwikkelt het innovatieve, koolstofarme oplossingen voor zijn klanten. Het ETC-congres is de ideale gelegenheid voor ENGIE om zijn strategie in de kijker te zetten en aan diverse stakeholders toe te lichten waar ENGIE voor staat: energietransitie én

decarbonisatie.

In de energietransitie is er een belangrijke rol weggelegd voor duurzame mobiliteit. Naast het plaatsen van laadpalen bij bedrijven, bij mensen thuis en in steden en gemeentes, wil ENGIE nu ook enkele honderden snelladers plaatsen

kaders op te stellen om investeringen te sturen, maar ook door een voorbeeld te stellen voor de renovatie van openbare gebouwen. Deze uitdaging werd al met succes aangegaan door grote steden zoals Mechelen en Antwerpen, maar is moeilijk op te nemen door kleinere gemeenten waar zelden een verwarmingsnetwerkdeskundige wordt aangesteld.

De next level: beleid dat (samen)werkt!

Al deze speeches en discussies hebben ontegensprekelijk aangetoond dat België beter kan en moet. Om de energie uit het verleden binnen één generatie de rug toe te keren, moet België nog een veel duurzamer, geïntegreerder en betaalbaarder energiesysteem uitbouwen, waarin consumenten tegelijkertijd consumenten, producenten en leveranciers van flexibiliteit worden, hetzij individueel, hetzij als leden van gemeenschappen voor hernieuwbare energie.

Door het beleid op verschillende bevoegdheidsniveaus te coördineren en te integreren, kan een geïntegreerde

langs autosnelwegen en op strategische locaties doorheen heel België. ‘De snelladers zullen een vermogen van 150 tot 300 kilowatt kunnen leveren, waarmee een bestuurder zijn elektrische wagen in een half uurtje kan opladen met 100% groene energie’, zegt FRANÇOIS DETROUX , Managing Director Energy Solutions Benelux. Een aanzienlijke versnelling in de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen, voornamelijk wind- en zonne-energie, is essentieel om de stijgende nood aan groene elektriciteit in te vullen. ‘Tegen 2030 willen wij 1000 MW windenergie op het land ontwikkelen

en volop inzetten op de installatie van zonnepanelen om 300 MW te bereiken’, aldus NICOLAS VAN DEN ABEELE , Managing Director Renewables Benelux.

Ondanks de bestaande regelgeving en de klimaatdoelstellingen, blijft de uitrol van hernieuwbare infrastructuur een uitdaging. Tijdens het congres onderlijnde ENGIE het belang en de noodzaak hiervan in het kader van de energietransitie.

politieke actie op netwerkniveau worden ingevoerd. Energie is nauw verbonden met ruimtelijke ordening, mobiliteit, huisvesting, waterbeheer etc. Alleen door duurzame energie op netwerkniveau aan te pakken en de voordelen van sectorale koppeling toe te passen, zal het mogelijk zijn om dit op een kosteneffectieve manier te bereiken.

Om iedereen mee te krijgen is positieve communicatie nodig die door middel van succesverhalen laat zien dat duurzaamheid hand in hand gaat met een comfortabele, gezonde en

betaalbare levensstijl. Door sensibilisering moeten de voordelen van de energietransitie duidelijker gemaakt worden voor het publiek. De energietransitie is een zaak van iedereen!

Download Policy Briefing

KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE?

Tijdens Cebeo Technologie laten we je kennismaken met de nieuwste oplossingen voor renewables, HVAC en energiemanagement. Samen met zo’n 150 topfabrikanten dompelen we je onder in alle innovaties, met een speciale ‘Green & Smart-zone’. Na je bezoek aan Cebeo Technologie ben je klaar voor de toekomst!

CEBEO 2024 TECHNOLOGIE

LET’S ENERGIZE OUR FUTURE 14-16 MAY

BRUSSELS EXPO HALL 5

Schrijf je gratis in

De CSRD en de EU-taxonomie: waarom zijn ze relevant voor uw installatiebedrijf?

Kent u de CSRDrapportagevereisten al? CSRD staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Vanaf 2025 moeten grote ondernemingen, aan de hand van die richtlijn, verplicht rapporteren over hun duurzaamheidsinspanningen.  Ver van uw bed?

Toch niet! Zelfs zonder rapportagevereisten kunnen u en uw kmo maar beter op de hoogte zijn van de CSRD en de bijbehorende EU-taxonomie. In dit artikel ontdekt u waarom.

Wat is de CSRD?

De CSRD­richtlijn is een onderdeel van de Europese Green Deal: een reeks beleidsinitiatieven die ervoor wil zorgen dat Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent wordt.

Met de CSRD wil de EU de transparantie van duurzaamheidsinformatie in de bedrijfswereld vergroten. De richtlijn vraagt bedrijven om transparant en consequent te rapporteren over de ESG­onderwerpen die voor hen van toepassing zijn. Daarbij staat ESG voor Environmental, Social & Governmental, ofwel duurzaamheid in de breedste zin van het woord. In afbeelding 1 vindt u de precieze categorieën en onderverdeling van ESG­onderwerpen.

Van CO2­uitstoot en circulariteit tot genderquota: over welke ESG­topics een bedrijf rapporteert, verschilt van bedrijf tot bedrijf. Om die onderwerpen te bepalen is een “dubbele materialiteitsbeoordeling” nodig. Tijdens die denkoefening bekijkt een bedrijf welke impact het heeft op mens en milieu, en welke kansen en risico’s

Wie moet de CSRDrichtlijn naleven?

Een bedrijf is “groot” en dus CSRDplichtig als het voldoet aan twee van de volgende drie criteria:

● Meer dan 250 medewerkers

● Een omzet van meer dan

€ 50 miljoen

● Een balans van meer dan

€ 25 miljoen

Aan het einde van de uitrol van de rapportageverplichtingen (2025-2029) zullen meer dan 50.000 Europese bedrijven de CSRD-richtlijn naleven.

(toekomstige) duurzaamheidsontwikkelingen kunnen creëren.

De CSRD en uw kmo

Als kmo bent u momenteel niet verplicht om rapporten op te stellen volgens de CSRD­normen. Toch heeft deze regelgeving een grote impact op duurzaamheid en verantwoord ondernemen in het algemeen. Op drie gebieden kan de richtlijn kleinere bedrijven in de installatiesector (indirect) beïnvloeden:

Groeistrategie met als doel om Europa als eerste continent klimaatneutraal te maken tegen 2050.

1Los veranderende verwachtingen in: klanten, investeerders en leveranciers zullen steeds strengere duurzaamheidseisen opleggen. Vroeg of laat zullen ze ook aan kleinere bedrijven ESG­informatie vragen (bv. over hun CO2­voetafdruk). Die kunnen zich voorbereiden door een voorbeeld te nemen aan grotere ondernemingen, die verplicht zijn om hun eigen waardeketen te bevragen over ESG­zaken.

2Trek grotere klanten aan: de CSRD­richtlijn verplicht grotere bedrijven om actief na te denken over hun energieverbruik. Om hun grondstoffengebruik te optimaliseren, zullen ze sneller kijken naar alternatieve energiebronnen zoals cogeneratie­units – waaronder misschien uw dienstverlening?

3Word een aantrekkelijke werkgever: op termijn zullen kmo’s over duurzaamheid kunnen rapporteren via een “mini­versie” van de CSRD. Zo’n vrijwillige rapportage brengt niet alleen uw ESG­onderwerpen en ­actiepunten in kaart, maar profileert u ook als aantrekkelijke werkgever en zakenpartner.

Wat is de EU-taxonomie?

De EU­taxonomie is een classificatiesysteem voor duurzame bedrijfsactiviteiten. Het definieert wat een project duurzaam maakt, op basis van zes milieudoelstellingen. Een bedrijfsactiviteit is “duurzaam” als ze bijdraagt aan ten minste één doelstelling en geen significante schade toebrengt aan de andere criteria. Ook moet de activiteit minimale sociale waarborgen naleven (o.a. mensenen arbeidsrechten), en voldoen aan

de technische screeningcriteria van de EU­wetgeving. Bedrijven moeten in hun duurzaamheidsrapport vermelden hoeveel van hun activiteiten de EU­taxonomie respecteren (incl. omzet, uitgaven, etc.).

Op basis van de classificering wil Europa organisaties en instellingen aanzetten om duurzame investeringen te doen. Banken, grote investeerders, pensioenfondsen etc. moeten bepaalde duurzaamheidsquota respecteren, waardoor zij snel zullen moeten evolueren naar een groener portfolio. Als een bedrijf – groot of klein – haar duurzaamheid kan aantonen, dan wordt het dus automatisch aantrekkelijker voor financiering en subsidies. De EU­taxonomie is daarbij een cruciaal hulpmiddel.

De EU-taxonomie en uw kmo

Veel activiteiten rond warmtekrachtkoppeling liggen in lijn met de doelstellingen van de EU­taxonomie. Leeft uw installatiebedrijf correct alle regels na rond duurzame materialen, waterverbruik, de uitstoot van broeikasgassen, etc.? Dan mogen uw werkzaamheden “duurzaam” genoemd worden.

Steven Van Praet en Bert Stoelen spraken op 21 november 2023 over CSRD op de studiedag EU Green Deal van ODE Vlaanderen en COGEN Vlaanderen. Techlink was ook aanwezig.

Inspiratie: voorbeelden van duurzame

installatie-activiteiten

● Installatie, onderhoud en reparatie van technologieën voor hernieuwbare energie

● Installatie, onderhoud en reparatie van energie-efficiënte apparatuur (met het oog op klimaatmitigatie)

● Installatie en bediening van elektrische warmtepompen

● Warmtekrachtkoppeling van warmte/koude en energie uit biomassa

● Technisch advies en technische activiteiten (met het oog op klimaatmitigatie)

Hoewel uw kmo momenteel geen directe verplichtingen heeft met betrekking tot de EU­taxonomie, is het nuttig om de doelstellingen en criteria te kennen en te begrijpen. Deze inzichten kunnen helpen om kansen voor duurzame groei te creëren en te anticiperen op toekomstige regelgevingen.

Conclusie

Kmo’s vallen momenteel niet onder het bereik van de CSRD en de EU­taxonomie, maar de impact ervan is vandaag al voelbaar. Als uw kmo het duurzaamheidsthema proactief benadert, dan doet u zoveel meer dan u voorbereiden op de toekomst. Het helpt u om uw bedrijfsprocessen groener te maken, uw eco­imago te (blijven) verbeteren, en de aandacht te trekken van investeerders én klanten. Maar hoe begint u daar eigenlijk aan? Geen nood: bij Futureproofed kan u terecht voor handige CSRD­introsessies. In slechts 1 à 2 uur tijd geven zij u alle informatie en tips die uw kmo nodig heeft, inclusief een praktisch stappenplan waarmee u meteen aan de slag kan.

AUTEURS:

Bert Stoelen, Sustainable Business Consultant bij Futureproofed Steven Van Praet, Teamleader en oprichter van Futureproofed

Syntra Midden-Vlaanderen ontwikkelt een communicatietraining op maat van installateurs

De energietransitie is volop aan de gang en maakt van de installateur ook meer en meer een adviseur. Daarom heeft Syntra Midden-Vlaanderen in de schoot van het project Opleidingen van de Toekomst, gefinancierd door Europa WSE, een nieuwe verkoop- en communicatietraining ontwikkeld, speciaal voor installateurs van groene energietechnieken. Het werkte daarvoor samen met Green Energy park, Techlink en Fonds 323. Wij waren alvast benieuwd en stelden een aantal vragen aan Stijn Schaubroeck.

Hoe is het idee voor een communicatietraining speciaal voor installateurs ontstaan?

STIJN: ‘De energiesector is in volle transitie. Onder meer naar aanleiding van de klimaatverandering zijn we de voorbije jaren op een andere, bewustere manier met energie beginnen omgaan. Bestaande technieken worden doorontwikkeld of vervangen door nieuwere en groenere alternatieven.

Al die technologieën worden digitaal aangestuurd en moeten op een slimme manier met elkaar communiceren. Tezelfdertijd past de energiemarkt zich aan en probeert wetgeving bij te benen. Wat we krijgen is een complexe situatie waarin steeds meer mensen door de bomen het bos niet meer zien. Zij richten hun vragen in de eerste plaats tot diegenen met wie ze rechtstreeks in contact komen: de installateur,

van wie ze een pasklaar antwoord verwachten op al hun vragen.’

Op welke manier haakt jullie opleiding op deze nieuwe omstandigheden in?

STIJN: ‘De nieuwe rol die ze in de toekomst zullen moeten opnemen, veronderstelt bij de installateurs, naast een brede en geactualiseerde technische kennis, natuurlijk ook be­

paalde competenties waarover ze op dit moment zeker niet allemaal beschikken. Dan hebben we het in het bijzonder over een aantal communicatieve vaardigheden om met de klant over complexe of delicate onderwerpen in interactie te gaan. Hoe leg je bijvoorbeeld op een heldere manier de werking van een warmtepomp uit aan iemand die daar niets of heel weinig van afweet? Of hoe overtuig je iemand die absoluut zonnepanelen wil plaatsen, om toch maar eerst zijn woning te isoleren? En wat doe je als installateur wanneer blijkt dat er bij de klant niet genoeg budget is? Door praktische handvaten te bieden om met die situaties op een professionele manier om te gaan, tracht deze training alvast een aantal gaps in het competentieprofiel van de doorsnee installateur te dichten.’

Bestaat de doelgroep van deze opleiding dan enkel uit installateurs?

STIJN: ‘Neen, zeker niet. Deze competentieverschuiving beperkt zich niet tot de installateurs, maar is een feit voor iedere professional die de komende jaren in de bouw­, energie­ en vastgoedsector aan de slag wil blijven. We richten ons met deze opleiding tot een brede doelgroep waartoe ook syndici, architecten, projectontwikkelaars en andere bouwberoepen behoren.’

Hoe hebben jullie deze opleiding op de doelgroep afgestemd?

STIJN: ‘Installateurs zijn over het algemeen pragmatisch ingestelde mensen. Dat gegeven werd doorgetrokken in de opleiding. Dit betekent dat we de opleiding bewust zo kort mogelijk hebben gehouden en dat we die hebben

Deze opleiding werd ontwikkeld in het kader van het ESF-project

Opleidingen van de Toekomst – thema ENERGIE.

gestript van alles wat voor de installateur en de rest van de doelgroep niet relevant is. In vier sessies van een drietal uren duiken we telkens meteen de praktijk in. Herkenbaarheid is een essentieel kenmerk van deze opleiding. We vertrekken daarom steeds vanuit een aantal concrete situaties waarmee de installateur in de praktijk ook zal geconfronteerd worden. Die worden dan onder meer aan de hand van rollenspel aangereikt. Het is dus allerminst een opleiding waarbij de deelnemers braafjes op een bankje twee aan twee luisteren naar een docent die zijn slides van commentaar voorziet. Integendeel. Het is een opleiding voor doeners, een workshop in de zuiverste zin van het woord, voor deelnemers die niet bang zijn om uit hun schulp te kruipen. Dit betekent niet dat er geen theoretisch kader wordt geboden. Waar nodig wordt zeker de nodig achtergrondkennis bijgebracht. Maar die is nooit een doel op zich en staat altijd ten dienste van de praktijkopdrachten.’

Welke onderwerpen komen zoal aan bod?

STIJN: ‘De training volgt grosso modo het traject dat de installateur met de klant doorloopt. In de eerste sessie draait alles om actief luisteren. De deelnemer gaat aan de slag met een aantal technieken die hij tijdens een verkennend gesprek kan inzetten om de verwachtingen, de motieven en de voorkennis van de klant te identificeren. In deel twee leert hij die informatie gebruiken om het waardenpatroon en de communicatiestijl van de klant te bepalen. Om dat concreet te maken, werken deelnemers met een soort klantentypologie die is samengesteld uit een aantal veelvoorko­

mende gedragspatronen bij klanten. Tijdens de derde sessie trachten we een antwoord te formuleren op twee vragen: “Welk product of welke service kan ik aanbieden om deze klant te helpen?” en “Op welke manier kan ik de klant hierover het best informeren?” De nadruk ligt hier heel duidelijk op het correct en objectief informeren van de klant, en niet op het verkopen. Sluwe strategieën, gladde praatjes en keiharde onderhandelingstactieken krijgen met andere woorden geen plaats in deze training. Tijdens de slotsessie brengen de deelnemers de verworven inzichten samen in een individuele leidraad. Dat kan een stappenplan zijn, een overzichtje met do’s­and­don’ts, of een lijst met voorbeeldvragen. Het is de deelnemer zelf die hier bepaalt welke vorm voor hem het best werkt.’

Wat maakt jullie opleiding anders dan alle andere communicatietrainingen?

STIJN: ‘Er werd bewust getracht om niet de zoveelste communicatietraining te maken. In de eerste plaats doen we dat door de contextuele inbedding. Alle cases waarrond er tijdens de sessies wordt gewerkt, hebben immers rechtstreeks betrekking op de uitdagingen waarmee zowel installateurs als mensen uit de bouw­ en vastgoedsector zullen te maken krijgen. Voorts ligt het accent resoluut op het correct en objectief informeren van de klant en niet op het genereren van zo veel mogelijk omzet. Onze ambitie is om deze training naderhand door te ontwikkelen tot een volwaardige opleiding tot onafhankelijk energieadviseur, een profiel waar volgens ons in de toekomst steeds meer vraag zal naar zijn.’

Bespaar energie en verhoog je zelfconsumptie met Niko Home Control

Met een smart home systeem zoals Niko Home Control, krijg je een gedetailleerd beeld van de energie die je verbruikt en de energie die je zelf produceert met je zonnepanelen. Die gegevens worden vervolgens gebruikt om jouw energie-efficiëntie te optimaliseren:

• Ontvang meldingen in de app bij pieken in je verbruik of een overschot aan zonne-energie.

• Voorkom extra kosten door je verbruik automatisch te spreiden doorheen de dag.

• Optimaliseer je zelfconsumptie en laat automatisch apparaten inschakelen of je warmtepomp activeren wanneer voldoende zonne-energie beschikbaar is.

• Maak komaf met sluimerverbruik dankzij een handige alles uit-routine.

Eerste “Europese Dag van de Installateur” gevierd op de Installers' Summit

Op 9 november 2023 lanceerden EuropeOn en GCP Europe – de organisaties die Techlink op Europees niveau vertegenwoordigen op elektrotechnisch en HVACS gebied – de eerste “Europese Dag van de Installateur” tijdens hun Installers’ Summit in het Europees Parlement. Dé uitgelezen kans om onze Europese collega federaties te ontmoeten en te discussiëren over de gemeenschappelijke uitdagingen (zoals Skills en Artificial Intelligence) in onze sector. Niet minder dan 26 organisaties, uit 16 Europese landen nemen deel aan deze tweedaagse top (9/11 en 10/11).

Foto's event: © Geoffrey Fritsch

Dit nieuwe jaarlijkse evenement, geïntroduceerd tijdens de Installers’ Summit 2023, heeft als doel het belang van de installatiesector en al zijn werknemers (mannen én vrouwen) en hun bijdragen aan energie en digitale transities te erkennen en te waarderen. Het wil ook de prestaties en innovaties van de sector onder de aandacht brengen en de behoeften van installateurs belichten, terwijl er nieuwe manieren worden gecreëerd om stakeholders die met installatieprofessionals werken, met elkaar in contact te brengen.

Conferentie in het Europees Parlement

Een daadkrachtige aanpak én de onmiskenbare rol van de installateur zijn vandaag belangrijker dan ooit om ons Europees continent door de noodzakelijke transities te loodsen. Het was strategisch om deze editie van de Summit in Brussel te houden, aangezien in 2024 het Europees Parlement en de Commissie worden vernieuwd.

SKILLS

In de geest van het Europees Jaar van de Vaardigheden was het eerste deel van de Summit gericht op vaardighe­

Europarlementslid ILANA CICUREL opende het woord door de nadruk te leggen op het bevorderen van skills in de Europese beroepsbevolking, en riep op tot een "Bolognaproces van skills" (In het kader van het Bolognaproces voeren de Europese regeringen overleg over hervormingen van het hoger onderwijs en proberen zij de obstakels voor een Europese ruimte voor hoger onderwijs uit de weg te ruimen.).

den, met debatten en de bijdrage van verschillende sprekers: Europarlementslid Ilana Cicurel, David Goodhart, journalist (en auteur van “Head, Hand, Heartf”) en Pär Lundström, senior beleidsadviseur bij IN.SE Zweden.

Tijdens het afsluitende gedeelte van dit onderdeel benadrukte Oliver

Jung, secretaris­generaal van GCP Europe, de noodzaak om oplossingen te vinden om de huidige kloof tussen beschikbare en vereiste geschoolde vakmensen in de installatiesectoren te bestrijden. Verder legde hij uit dat het noodzakelijk is om talenten aan te trekken die zowel Artificial Intelligence (AI) als traditionele tools kun­

Hoogtepunten uit de Skills-werkgroep waarin EuropeOn en GCP Europe samenwerken. PÄR LUNDSTRÖM was gastheer van een interactief panel over best practices en prees het vermogen van onze werknemers om zich aan te passen en mee te surfen op de vier golven: energie, klimaat, digitaal en materialen.

nen gebruiken om de ontwikkeling van innovatieve installatiepraktijken te stimuleren.

AI

Het tweede deel van de Summit, gewijd aan AI, bestond uit vijf andere sprekers: Martin Ulbricht Senior Expert in de Commissie Eenheid voor Kunst­

MARTIN ULBRICH (links) van DG Connect bij de Europese Commissie liet zijn licht schijnen over de AI Act, noodzakelijke wetgeving om positieve AIontwikkeling in Europa te ondersteunen.

THIERRY GEERTS (rechts), directeur bij Google België, verwees naar de concepten ubiquitous computing / ambient technology om onze relatie met AI te definiëren, die geen eigen intelligentie produceert maar een nuttige spiegel is van de onze.

matige Intelligentie Beleidsontwikkeling en Coördinatie, Thierry Geerts, Country Director Google Belgium & auteur van Homo Digitalis, Josh Bone, Directeur van ELECTRI International (VS), Troels Blicher Danielsen, Administratief Directeur bij Tekniq Arbejdsgiverne (Denemarken) en Luc Vercruyssen van KNX Association.

Als afsluitende opmerking benadrukte Julie Beaufils, secretaris­generaal van EuropeOn, het transformatiepotentieel van AI voor de installatiesector en hoe aannemers van werktuigbouwkundige installaties AI steeds meer moeten zien als een nieuw instrument in hun arsenaal.

Toch moeten installateurs en belanghebbenden systematisch toegang hebben tot data om deze digitale overgang tot een succes te maken. Ook moet er meer steun komen voor KMO's en moet er voortdurend aandacht zijn voor veiligheid.

Galadinner

Diezelfde avond ontmoette Techlink zijn Europese tegenhangers in het kader van de Installers’ Summit voor een galadiner in het wondermooie Vaudeville theater, in het hartje van Brussel. Onze Managing Director Kris Van Dingenen verwelkomde alle aanwezige federaties om te netwerken.

KRIS VAN DINGENEN: ‘De War For Talent is een enorm probleem voor installatiebedrijven, distributeurs en fabrikanten! Onze sector is sexy, maar wordt niet altijd als zodanig ervaren. De technieken zijn sterk geëvolueerd en jongeren krijgen dit niet altijd te horen op school. Als we ze kunnen laten zien hoe belangrijk digitalisering is en hoe onze nieuwe technische installaties bijdragen aan een duurzamere toekomst, zullen technische banen ongetwijfeld aantrekkelijker worden. Samen moeten we ons inleven in de onmiskenbare rol die we spelen in de maatschappij.’

Programmeerbare thermostaten RAM800 top3

✓ Intuïtieve bediening op de thermostaat of vanaf uw smartphone via de gratis RAMSES top3 app en een lokale Bluetooth-verbinding

✓ Duidelijk display met gemakkelijk herkenbare iconen

✓ 3 vooraf ingestelde en aanpasbare weekprogramma’s

✓ Externe ingang voor vloer- of ruimtevoeler, raamcontact of aanwezigheidsmelder

✓ Net, batterij of draadloze versies

RAM811 top3 2 batterijen, 2-draads, ideaal voor renovatie

RAM812 top3 RAM812 top3 16A 230 V, 3- of 4-draads

RAM813 top3 HF set1 Draadloos, met ontvanger voor DIN-rail

RAM813 top3 HF setA Draadloos, met ontvanger voor wand

Bezoek aan “The Wings”

In het kader van de Installers’ Summit, bezochten de Europese federaties uit de installatiesector op 10 november 2023 “The Wings”, een realisatie van Ghelamco. Dit ultramodern gebouwencomplex is één van de meest innovatieve in België en een showcase voor duurzame technische installaties. Het behaalde verschillende onderscheidingen voor zijn hoge duurzaamheidsnormen: BREEAM Excellent, WELL Gold & DGNB Gold.

Ter illustratie:

● Meer dan 200kWp aan zonnepanelen

● Uitsluitend BEO­veld voor verwarming en koeling, geen gasaansluiting

● Opvang van 420.000 liter voor sanitair hergebruik

● Groendaken en wadi’s

● Eerste gecertificeerde CO2­ en energieneutrale kantorencomplex in België

Ghelamco heeft een patent op grensverleggende ontwikkelingen met een gedurfde architectuur. “The Wings” past helemaal in dit plaatje, want het project brengt werk en welzijn perfect in evenwicht op een triple­A­locatie. De site is gelegen in Diegem, op een strategisch knooppunt nabij de luchthaven, de Brusselse Ring en een aantal belangrijke verkeerswisselaars.

Het werd ontworpen door assar architects (ze ontworpen ook het toekom­

stige Techlink gebouw in Kortenberg) en scoort hoog op het vlak van circulair bouwen.

Dit project werd mee uitgevoerd door volgende lidbedrijven van Techlink: EQUANS Facility Management en SPIE Belgium.

EQUANS

Lidbedrijf Equans hecht veel belang aan het zero carbon beleid, wat zich weerspiegelt in dit gebouw. Ze waren verantwoordelijk voor een aantal technische gebieden: van elektriciteit, verlichting tot branddetectie en sprinklersysteem. Projectmanager ROBBY SWINNEN licht toe: ‘Het Equans­team was verantwoordelijk voor het ontwerp van alle elektrische borden, het noodstroomsysteem, busbarsysteem voor de laadinfrastructuur elektrische wagens en de verlichting met intelligente sturing. Equans nam de praktische uitvoering van wing 1/2/3, Atrium, parking en het hotelgedeelte voor zijn rekening. Vanuit de hoofdverdeelbor­

den omvatte het project de volgende taken voor Equans: de installatie van elektrische borden, het plaatsen van kabelbanen en stopcontacten, het trekken van voedingskabels naar de verschillende lokalen en de aansluiting van de verschillende elementen die gevoed moeten worden. Op vlak van veiligheid voldoet het gebouw aan alle normen en standaarden. Toegangscontrole, videofonie, branddetectie en noodverlichting behoorden ook tot het takenpakket. Branddetectie is voorzien in vloeren, ruimtes en valse plafonds met behulp van verschillende technieken zoals detectoren en aspiratie met het atrium als meest complexe ruimte omwille van de hoogte en de grote glazen koepel.

Naast het gedeelte elektriciteit was ook de afdeling Fire Protection van Equans bezig met dit indrukwekkende project voor het installeren van het sprinklersysteem. Het sprinklersysteem is uitgerust met een elektropomp die ge­

Het Atrium

Efficiënt verwarmen en koelen met de full monoblock lucht-water warmtepomp Compress 2000 AWF.

Met de Compress 2000 AWF lanceert Bosch haar eerste full monobloc warmtepomp. Alle componenten zijn geïntegreerd in de buitenunit. Deze warmtepomp is bijgevolg ideaal voor installatie in eengezinswoningen en appartementen. De Compress 2000 AWF heeft een energieefficiëntiebereik tot A+++ en is dankzij de 3 geluidsmodi uiterst stil.

Ontdek de Compress 2000 AWF op www.bosch-homecomfort.be

voed wordt door een noodaggregaat van Equans bij stroomuitval. Het systeem is verdeeld in vier zones, met één controlepost per wing. Die controleposten bestaan uit een overwaakte terugslagklep die een alarm activeert zodat de gebruiker weet in welke wing de sprinklers geactiveerd zijn. Het alarmsysteem is gekoppeld aan het gebouwbeheersysteem en het branddetectiesysteem. Een leuk detail: op verschillende niveaus zijn de sprinklerleidingen niet in standaard rood uitgevoerd maar in RAL­kleuren aangepast aan de inrichting van de eindklant.’

SPIE BELGIUM

Ook lidbedrijf SPIE Belgium, de Belgische dochteronderneming van SPIE, was voor het HVAC­luik betrokken bij het project The Wings. Hun Business Unit (BU) Building Projects HVAC Geel, die technische installaties voor HVAC en sanitair ontwikkelt en realiseert, legt de focus op duurzame installaties en duurzame energiebronnen (niet­fossiele brandstoffen).

GUY VANUYTVEN en JO MAES , Project managers bij SPIE, benadrukken dat elk project een nieuwe uitdaging is:

‘Of we nu HVAC­installaties of industriële werven realiseren. Nieuwe gebouwen of totale renovaties. Stadions of smart cities. Het begint allemaal met engineering met focus op energie­efficiënte. Op elk gebied dat u maar kunt bedenken.’

SPIE Belgium is er trots op een bijdrage te mogen leveren aan een kantoorgebouw dat perfect is toegerust om te beantwoorden aan de hoogste eisen inzake duurzame inrichting, flexibiliteit en levenskwaliteit op het werk. ‘De samenwerking met de opdrachtgever verliep in de beste omstandigheden. Onze aanpak op het vlak van flexibiliteit naar planning en prefabricatie d.m.v. BIM werd bijzonder gewaardeerd door onze partners in dit project. Op basis van de specificaties van het studiebureau hebben we de HVAC­installaties geplaatst. De

technische ruimte bevindt zich zowel in de kelders als op het dak van het gebouw. Enkel door het feit om, samen met studiebureau Macobo­Stabo, de volledige engineering van de technische installaties in 3D te doen en alles op te bouwen vanuit prefabricatie in onze eigen ateliers was het mogelijk om de strakke deadlines van het project aan te houden. Zo konden bijvoorbeeld de technische ruimtes op het dak al gemaakt worden in onze ateliers terwijl de bouwfase nog niet beëindigd was.’

Als “Top Employer” in België levert SPIE Belgium talrijke inspanning­

en op het gebied van o.a. integratie van nieuwe medewerkers en mogelijkheid tot (door)groeien, enz. ‘In dit project werden de werken uitgevoerd door een ervaren projectteam aangestuurd door ervaren project­ en werfleiders. Zij werden aangevuld met jonge potentials die we op die manier ook de kans geven om zich verder te specialiseren in hun vak. Kennis van geothermische installaties met warmtepomptechnologie zijn in die zeer technologisch en duurzame kantoorgebouw zeker een must. Dit is ook één van de redenen dat we ons hierin kunnen onderscheiden omdat we hier in veel ervaring hebben.’

BIM

Real life

Arctic HT R290 lucht-water

Monobloc warmtepomp

De ideale warmtepomp voor het vervangen van een oude ketel

Watertemperatuur tot 75°C

Hoog rendement A+++

Natuurlijk koelmiddel R290

GWP = 3

Optie om actief te koelen

Alles in 1 systeem

Arctic Box

Warmtepomp met externe aansluiting voor sanitair warm water

Arctic Monobloc 100% hydraulische Monobloc-warmtepomp

Arctic Tower Warmtepomp met geïntegreerde sanitaire warmwatertank

ONTDEK HET VOLLEDIGE MIDEA

ARCTIC GAMMA

Het belang van een goede arbeidsovereenkomst

Een sollicitatieproces vergt vaak grote inspanningen en leidt niet altijd tot een succesvol resultaat. Vaak is de opluchting dan ook zeer groot wanneer een onderneming eindelijk de perfecte kandidaat aan boord kan halen voor die moeilijk in te vullen functie. Op het ogenblik dat deze werknemer beslist heeft om in te gaan op het aanbod van de werkgever, wordt de opmaak van een schriftelijke arbeidsovereenkomst al eens uitgesteld, als zijnde “een formaliteit”. Onterecht weliswaar… De tijdige opmaak én ondertekening van een correcte en volledige arbeidsovereenkomst is niet alleen nuttig, maar vaak ook noodzakelijk. Door de nodige aandacht te besteden aan de inhoud van deze arbeidsovereenkomst, kunnen overigens vele problemen in een later stadium worden vermeden. Omwille van het belang van de juiste opmaak van een arbeidsovereenkomst, willen we een aantal zaken onder de aandacht brengen.

Geschrift en timing

Een arbeidsovereenkomst hoeft eigenlijk niet steeds schriftelijk te worden aangegaan, opdat deze geldig kan zijn. Zo kan een voltijdse arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur perfect mondeling tot stand komen. Het is evenwel raadzaam om toch te zorgen voor een arbeidsovereenkomst “op papier”, als u als werkgever bepaalde afspraken wil formaliseren en later ook wil afdwingen.

Soms is een geschreven overeenkomst wél wettelijk verplicht: de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk, de arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid, de vervangingsovereenkomst, de overeenkomst voor de tewerkstelling van studenten en huisarbeiders, de arbeidsovereenkomst voor telewerk of de overeenkomst voor uitzendarbeid. Er kan dan ook niet genoeg benadrukt worden dat een schriftelijke arbeidsovereenkomst de sleutel vormt tot een succesvolle samenwerking. Maar ook het tijdstip waarop deze arbeidsovereenkomst wordt afgesloten, is van belang. In de gevallen waarbij een geschreven arbeidsovereenkomst noodzakelijk is, moet dit geschrift immers opgemaakt én ondertekend zijn door beide parti­

jen vooraleer de werknemer zijn prestaties aanvat.

Flexibiliteit

In de arbeidsovereenkomst kan een ook een zogenaamde ‘flexibiliteitsclausule’ worden opgenomen, waarbij de partijen overeenkomen dat bijvoorbeeld de functie of de arbeidsplaats geen essentiële arbeidsvoorwaarden uitmaken. Immers, een essentieel bestanddeel van de arbeidsovereenkomst kan niet in een belangrijke mate eenzijdig door de werkgever gewijzigd worden. Een flexibiliteitsclausule kan de werkgever op dat vlak dan iets meer flexibiliteit gunnen (al is een dergelijke clausule geen absolute vrijgeleide).

Taal

Alhoewel ons land gekenmerkt wordt door een verscheidenheid aan talen, is de taal die moet worden gebruikt in de relatie tussen werkgevers en werknemers wettelijk voorgeschreven. Afhankelijk van de plaats van de exploitatiezetel waaraan de werknemer is verbonden, zullen werkgevers en werknemers in het Nederlands, Frans of Duits met elkaar moeten communiceren. Ga er als werkgever met internationale relaties dus niet zomaar van uit dat een arbeidsovereenkomst in het Engels geldig zal zijn. Of nog, dat je als onderneming met zetel in Vlaanderen een Franstalige arbeidsovereenkomst kan afsluiten voor een werknemer met Franse

OPSIVENT®

Concentrische ventilatie voor systeem D

Het OpsiVent systeem is een kwalitatieve oplossing, ideaal voor de aansluiting van systeem D ventilatietoepassingen. Dankzij de rubberdichting, is OpsiVent bruikbaar voor toepassingen met luchtdichtheidsklasse D (volgens EN 12237).

De concentrische galva elementen (buis in buis systeem) zijn makkelijk monteerbaar en laten toe tijdsbesparend te werken. Zowel de aanvoer van verse lucht als de afvoer van verbruikte lucht verlopen via 1 binnen- en 1 buitenbuis. Er is minder slijpwerk ter plaatse nodig, en bovendien wordt ruimte gewonnen in de technische koker van het gebouw. De besparing in werkuren kan op deze manier maar liefst 20% bedragen tov een klassiek systeem.

> DUBBELWANDIGE AANSLUITSTUKKEN

> LUCHTDICHTE APPLICATIE

> TIJDSBESPAREND

> RUIMTEBESPAREND

> MONTAGEVRIENDELIJK

CONTACTEER ONS VOOR MEER INFORMATIE

PRONOX NV - Industrieterrein “De Prijkels”

Venecoweg 22, B-9810 Nazareth (België)

+32 (0)9 381 09 40 - info@opsinox.com

WWW.OPSINOX.COM

De directe weg naar duurzaam bouwen.

Slim. Slimmer.

De nieuwe Ecolift L

Vrijstaande hybride opvoerinstallatie

Duurzaam

De pomp draait alleen bij terugstuw

Veilig

Betrouwbare bescherming bij terugstuw

Kostenbesparend

Voordelig in gebruik

www.kessel-belgie.be/ecolift-l

moedertaal. Wel integendeel, de opmaak van een arbeidsovereenkomst in de voorgeschreven taal is essentieel.

Drie verschillende wetgevingen liggen aan de basis van deze strenge taalvereisten: de Taalwet Bestuurszaken, het Nederlandse Taaldecreet en het Franse Taaldecreet. De voorschriften zijn telkens verschillend. Ook de gevolgen van de miskenning van de juiste taal bij de opmaak van een arbeidsovereenkomst zijn verschillend. Zo laat de Taalwet Bestuurszaken die vooral in Brussel, het Duitse taalgebied en faciliteitengemeenten toepassing vindt, retroactieve rechtzettingen nog toe. Het Nederlandse en het Franse Taaldecreet zijn daarentegen een pak strenger: Een document dat niet in de juiste taal is opgesteld is nietig en wordt geacht nooit te hebben bestaan.

Op het ogenblik van de opmaak van de arbeidsovereenkomst moet dus steeds nagegaan worden welke van de drie voormelde wetgevingen van toepassing is en welke taal deze voorschrijft. De arbeidsovereenkomst moet dan in die taal opgemaakt worden (en ook alle latere communicaties met de werknemer moeten in deze taal gebeuren).

Geldig ondertekenen

Een schriftelijke arbeidsovereenkomst veronderstelt uiteraard ook een handtekening. De vraag rijst of ook arbeidsovereenkomsten elektronisch ondertekend kunnen worden, want tegenwoordig kan toch alles met ITSME of E­ID? Inderdaad, ook arbeidsovereenkomsten kunnen in principe elektronisch ondertekend worden, in zoverre er toepassing wordt gemaakt van de elektronische identiteitskaart of de gekwalificeerde elektronische handtekening. Deze gekwalificeerde elektronische handtekening is de meeste veilige vorm van elektronische handtekening, waaraan een gekwalificeerd

certificaat is verbonden. De wetgeving voorziet evenwel dat de elektronisch ondertekende arbeidsovereenkomst ook moet gearchiveerd worden bij een gekwalificeerde dienstverlener. En daar wringt het schoentje: Op vandaag is er slechts één dienstverlener die dat correct kan uitvoeren en deze is nog maar zeer recent erkend. Zolang de werkgever niet samenwerkt met de betrokken dienstverlener, is het in principe nog niet mogelijk om digitaal aan te werven (al nam de FOD WASO hieromtrent in het verleden wel reeds een soepel standpunt in).

Verplichte informatie bij de aanvang van de arbeidsovereenkomst Het bestaan van een arbeidsovereenkomst vereist de aanwezigheid van arbeid, loon en gezag. Sowieso moet een arbeidsovereenkomst dan ook informatie bevatten over de te leveren arbeid (Wat? Waar? Wanneer?) en het hier tegenover staande loon. Alle partijen hebben er immers baat bij dat hierover duidelijkheid bestaat. Een Wet van 7 oktober 2022 kwam met een nieuwe, uitgebreide informatieverplichting in hoofde van de werkgever. Zo moet de werkgever de werknemer voorafgaandelijk én schriftelijk informeren omtrent de precieze identiteit van de partijen bij de arbeidsrelatie, de aanvang en plaats van het werk, de functie/titel/rang/hoedanigheid/categorie van de arbeid, gedetailleerde informatie omtrent het loon, enz. Vooral dit laatste behoeft extra aandacht: Uit een vraagstelling aan de FOD WASO blijkt immers dat

deze van oordeel is dat ieder loonelement afzonderlijk moet worden opgenomen waarbij dan verwezen wordt naar de toepasselijke rechtsbron. Het is daarbij niet nood zakelijk om ieder loonelement zelf gedetailleerd toe te lichten, maar per loonelement moet er wel verwezen worden naar een rechtsbron (bijvoorbeeld de wet of een sectorale/ondernemings­cao).

De werkgever kan ervoor kiezen om deze uitgebreide informatie op te nemen in de arbeidsovereenkomst. Of hij kan ervoor opteren om een afzonderlijk inlichtingendocument op te maken. In ieder geval is het belangrijk om op het ogenblik van de aanwerving van een nieuwe werknemer, deze nieuwe, uitgebreide informatieverplichting niet uit het oog te verliezen!

Samengevat

Neem als werkgever de nodige tijd om na het invullen van een vacature ook de indiensttreding van de werknemer correct te formaliseren. Een tijdig door beide partijen ondertekend geschrift in de juiste taal en met een passende inhoud is allerminst een overbodige luxe. Het zorgt ervoor dat gemaakte afspraken kunnen afgedwongen worden en dat ook problemen na uitdiensttreding kunnen vermeden worden. Beschouw de ondertekening van een correcte arbeidsovereenkomst dus niet als overbodige rompslomp…

AUTEUR: Mieke Deconinck, AdvocaatSenior Associate bij Claeys & Engels

HR-trends voor 2024

Het begin van 2024 wordt naar jaarlijkse gewoonte afgetrapt met de aankondiging van nieuwe HR trends. Graag blikken wij ook met u mee op de nieuwigheden die vanaf 2024 het daglicht zullen zien of die reeds gestart zijn in 2023. Hoewel we niet op alles in detail kunnen ingaan, zullen onderstaande topics uitgebreid toegelicht worden in onze digitale nieuwsbrieven. Aarzel zeker niet om deze door te nemen voor meer details!

De Federal Learning Account (FLA)

Collectief opleiden of individueel opleiden? Opleidingsplannen bespreken, opmaken, onderhandelen, registreren? Opleidingen betalen of opleidingen betaald krijgen?

2023 was reeds het jaar waarin de overheid de introductie maakte van het individueel opleidingsrecht. Als sector zette Techlink zwaar in om het individueel opleidingsrecht geleidelijk aan in te voeren en niet onmiddellijk de vijf individuele dagen die opgelegd werden door de Wet op de arbeidsdeal van 3 oktober 2022. Diezelfde wet blies ook de verplichting tot het opstellen van een jaarlijks opleidingsplan in het leven.

In 2024 gaat men verder. Elke werkgever, of zijn gemandateerde, heeft de

verplichting om vanaf 1 april 2024 alle individuele opleidingen die de werknemers volgen te registeren in de FLA. De FLA is een digitale toepassing die werknemers een overzicht geeft van hun individueel opleidingsrecht.

De concrete uitwerking van deze tool ligt bij de RSZ en Sigedis. Wij houden je uiteraard op de hoogte van de verdere uitbouw van deze tool.

Uitbreiding van de flexijobs

In het begrotingsakkoord van de federale regering van oktober 2023, werd onder meer opgenomen dat de flexijobs worden uitgebreid naar 12 nieuwe sectoren. Noch de elektrosector of de bouwsector vallen onder één van de twaalf sectoren waarbij flexijobs automatisch toegelaten zijn.

Een bijkomende aanvullende vergoeding voor tijdelijke werkloosheid

Vanaf januari 2024 daalt het percentage van de tijdelijke werkloosheidsuitkeringen, behoudens in geval van overmacht (incl. medische overmacht). Werknemers hebben vanaf dan nog slechts recht op een uitkering gelijk aan 60% van hun geplafonneerd loon in plaats van 65%. Ter compensatie van het loonverlies voor de werknemer wordt er een bijkomende aanvullende vergoeding tijdelijke werkloosheid gelanceerd die ten laste is van de werkgever of het Fonds voor Bestaanszekerheid. Deze bijkomende vergoeding komt bovenop de bestaande aanvullende vergoedingen, voorzien in de wet, cao’s of andere ondernemingsafspraken.

Bij het schrijven van dit artikel is er nog niet geweten hoe de bouwsector of de elektrosector hiermee zullen omgaan. We raden dan ook aan om de nieuwsbrieven van de desbetreffende sectoren nauwgezet op te volgen.

Jaarlijkse vakantie –nieuwe regels bij ziekte

Tot eind 2023 moesten werknemers hun vakantiedagen tegen het einde van het vakantiejaar opnemen. Deden ze dit niet, dan verloren ze deze dagen in de meeste gevallen. Dit is sinds 1 januari 2024 veranderd. Vanaf nu kunnen werknemers hun vakantiedagen naar de volgende jaren overdragen als ze die omwille van bepaalde schorsingen, zoals ziekte, niet op tijd konden opnemen. De werknemer kan deze dagen tot 24 maanden na het einde van het vakantiejaar opnemen.

EN WAT ALS JE WERKNEMER ZIEK WORDT TIJDENS DE VAKANTIE? Vanaf 2024 kunnen werknemers hun vakantiedagen soms later nog opnemen. Dat kan enkel bij bepaalde schorsingen van de arbeidsovereenkomst. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een ziekte tijdens de vakantie.

Tot eind 2023 kon een werknemer die ziek werd tijdens de vakantie die dagen niet overdragen naar een periode na die vakantie. Die regel was niet in overeenstemming met het Europees recht en werd in de Belgische vakantiewetgeving aangepast. Een werknemer moet immers elk jaar kunnen genieten van vier weken vakantie. Een werknemer die ziek wordt tijdens de vakantie kan dat niet.

Verrekening van enkel vertrekvakantiegeld: nieuwe berekeningswijze Op 1 januari 2024 worden de regels voor de verrekening van het enkel vertrekvakantiegeld van bedienden en het vakantiegeld bij de overgang van arbeiders­ naar bediendestatuut fundamenteel gewijzigd.

Wanneer een bediende een werkgever verliet, ontving hij vertrekvakantiegeld: vakantiegeld voor de vakantie­

dagen die hij niet heeft opgenomen in het jaar van zijn vertrek en vakantiegeld voor de prestaties die hij verricht heeft in het jaar van zijn vertrek.

Dit vakantiegeld wordt onder andere vastgelegd in documenten die vakantieattesten worden genoemd. Tot eind 2023 werd bij de berekening van het dubbel vakantiegeld door de nieuwe werkgever het hele vakantieattest in één keer verrekend. In die maand van verrekening ontving de werknemer dus vaak weinig of zelfs geen loon.

De sociale partners hebben zich over deze problematiek gebogen en in zijn advies nr. 2.297 stelde de Nationale Arbeidsraad een oplossing voor die leidde tot de toepassing, vanaf 1 januari 2024 (vakantiejaar 2024, vakantiedienstjaar 2023) van een nieuwe praktijk waarbij het enkel vertrekvakantiegeld wordt afgetrokken.

Deze nieuwe oplossing tot verrekening van het vertrekvakantiegeld van de vorige werkgever(s) en het vakantiegeld bij de overgang van arbeider naar bediende, voorziet in een aftrek van 90% per opgenomen vakantiedag die gedekt is door het vakantieattest en een correctie in december.

De nieuwe procedure voor de verrekening voorziet daarom twee fasen: een eerste fase waarin de vakantierechten worden bepaald op het ogenblik van

de opname van de vakantiedagen en een tweede fase waarin in december een eindverrekening wordt gemaakt van het vertrekvakantiegeld voor het enkel vakantiegeld.

Sociale Verkiezingen

Elke 4 jaar organiseren bedrijven met 50 of meer personeelsleden sociale verkiezingen, nu in 2024. Daarbij kiezen werknemers hun vertegenwoordigers in de ondernemingsraad (OR) en/of het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) voor de volgende 4 jaar.

De sociale verkiezingen 2024 zullen plaatsvinden van 13 tot en met 26 mei 2024. Ondertussen heeft elke onderneming zijn verkiezingsdag reeds vastgelegd.

LET OP! Niet enkel worden de leden voor de OR en/of het CPBW verkozen, ook zal de syndicale delegatie vernieuwd worden. Zij door verkiezingen, zij door aanduiding. Techlink zal in het voorjaar een infosessie geven omtrent de werking van de syndicale delegatie in de elektrosector en voornamelijk hoe werkgevers en leidinggevenden hiermee moeten omgaan.

Flitscontroles in 2024

Ook in 2024 zet de sociale inlichtingen ­ en opsporingsdienst (SIOD) de strijd tegen de sociale fraude verder.

Daartoe organiseren zij opnieuw nationale flitscontroles in een aantal sectoren. Eind 2023 kondigden we reeds aan dat januari de maand was voor de flitscontroles in de bouwsector en de elektrosector. Aarzel niet om Techlink te contacteren indien u verdere vragen hieromtrent heeft of bijstand wenst.

Hogere fietsvergoeding in 2024

Vanaf 1 januari 2024 zal de sociale en fiscale vrijstelling van de fietsvergoeding verhoogd worden tot 0,35 euro per kilometer. Op die manier wil de overheid het gebruik van de fiets voor woon­werkverplaatsingen bevorderen. Daarnaast wordt er ook een jaarlijks plafond van € 2.500 ingevoerd.

Toch wensen we te benadrukken dat de sociale partners in de elektrosector een fietsvergoeding toekennen van € 0,27 per kilometer.

Mocht u nog specifieke vragen, stuur dan een mailtje ter attentie van Nathalie Kaniewski – Senior Legal Advisor/ Bedrijfsjuriste – en/of Geert Verschraegen – Teamleader Legal Department bij Techlink (consult@techlink.be).

VRAGEN ?

Wat zijn de marketing trends voor 2024?

AI, sociale media, algoritmen, ... . Deze technologieën beïnvloeden ons leven en onze koopgedrag. Ze zijn de afgelopen 2 jaar in een stroomversnelling geraakt en hebben een impact gehad op onze installatiebedrijven. Om bij te blijven met deze technologieën en te anticiperen op deze trends, moet u een marketingstrategie opstellen, zelfs als u geen marketeer in huis hebt. Onze Marketing & Communication Manager geeft u een paar tips om uw weg te vinden in de marketing trends van 2024.

Wat is marketing?

Marketing is het proces van het begrijpen, beïnvloeden en vervullen van de behoeften en wensen van consumenten. Dit omvat marktonderzoek, segmentatie, targeting, promotie, distributie en product­/ dienstbeheer, waarbij nieuwe technologieën en digitale platforms worden geïntegreerd om vooraf gedefinieerde doelen op een effectieve en relevante manier te bereiken. Of het nu gaat om klanten, werknemers, aandeelhouders, de media of het algemene publiek, marketing richt zich op het opbouwen van langdurige

relaties, het bieden van gepersonaliseerde ervaringen en een aanpak met toegevoegde waarde voor belanghebbenden. Het implementeren van een optimale marketingstrategie voor uw installatiebedrijf, ongeacht de grootte, vereist het in overweging nemen van de toekomstige trends.

AI ja... maar met mate!

AI is overal en ontwikkelt zich in hoog tempo! Dankzij het groeiende vermogen om binnen enkele seconden enorme hoeveelheden gegevens te verzamelen, te verwerken en te analyseren, kunnen bedrijven

“AI, influencermarketing, social listening, sociale netwerken, social commerce, … deze marketing trends mogen niet ontbreken in uw agenda voor 2024!”

CAROLE METZMACKER

MarCom team van Techlink

de behoeften en voorkeuren van hun klanten beter begrijpen en dus meer gepersonaliseerde en aantrekkelijke ervaringen bieden. Het stelt marketeers ook in staat om bepaalde vervelende taken te automatiseren, waardoor marketingprocessen verbeteren, tijd wordt bespaard en kosten worden teruggedrongen.

‘U moet echter kritisch blijven kijken naar de content die AI genereert’, legt CAROLE METZMACKER uit. ‘U moet de informatie documenteren, controleren en verifiëren. Om uw marketingstrategie te ontwikkelen en de impact van uw campagnes te maximaliseren, kan AI een onschatbaar hulpmiddel zijn, ook voor het optimaliseren, automatiseren en personaliseren van de klantervaring... U dient er echter ook voor te zorgen dat u het auteursrecht respecteert! Er gaat niets boven een “menselijke” controle om kunstmatig gegenereerde inhoud te valideren!’

Influencermarketing

De wereldwijde markt voor influen­

cermarketing wordt geschat op $ 21 miljard (McKinsey, 04/23) en zal binnen 3 jaar met 109% groeien (Deloitte, herfst 2023). AI is geen vreemde in deze ontwikkeling; dankzij de automatisering van repetitieve taken en de creatie van content is het de beste vriend van een influencer geworden.

In termen van marketingstrategie is het belangrijk om influencers te selecteren die aansluiten bij uw merk en profielen die de waarden van uw installatiebedrijf echt belichamen. Het is het beste om samen te werken met erkende experts om geloofwaardigheid te garanderen, of met micro­influencers voor authentieke content.

"Social listening"

‘Er is niets nieuws aan het feit dat regelmatige monitoring fundamenteel is voor elk bedrijf, of het nu gaat om concurrentie, technologie, commercie of milieu’, legt Carole uit. ‘En dat geldt ook voor sociale netwerken.’ Door sociale netwerken te monitoren, kunnen bedrijven hun online reputatie in de gaten houden, analyseren

wat hun concurrenten doen, anticiperen op en omgaan met crisissituaties, trends detecteren... Tegen 2024 zullen 5,17 miljard mensen actief zijn op sociale netwerken (Statista)!

‘Social listening stelt bedrijven nu in staat om conversaties te monitoren en hun reputatie te beschermen’, zegt Carole. Dankzij deze realtime analyse is het mogelijk om een merkverhaal op te bouwen op basis van feedback van consumenten en om in te spelen op trends op sociale netwerken. Maar pas op voor negatieve publiciteit! Het is van vitaal belang om een klantgerichte strategie te handhaven.

Sociale netwerken worden de benchmark zoekmachine

Vandaag de dag wordt er gezocht via sociale netwerken. 76% van de consumenten gebruikt ze om te zoeken naar nieuwe merken, producten of diensten (TINT's State of Social & User­Generated Content ­ 2023). Deze verandering zal een grote

Hannelore Verheyen, oprichter en CEO van Boostways, gelooft dat ‘goede marketing begint, gaat én staat met een sterke, solide strategie. Dit is echt de basis: eerst strategie, dan de rest.’

Door in te zetten op een duurzame marketingstrategie met waardevolle content voor uw doelgroep, ademt uw installatiebedrijf expertise uit. Maar wat moet er dan juist strategisch in orde zijn voordat er ingespeeld kan worden op andere dingen? ‘Eerst en vooral: positionering’, legt ze uit. ‘Ik zeg altijd dat dit één van mijn stokpaardjes is, gewoon omdat het zo ontzettend belangrijk is. Een duidelijke positionering maakt echt het verschil tussen mensen die u opmerken of over het hoofd zien. Positionering betekent dat u met uw bedrijf een heldere positie in de markt inneemt. Wie bent u? Wat biedt u aan? En waarom bent u uniek? Daarbij is het belangrijk om niet alleen te focussen op de functionaliteit van de producten of diensten, maar ook op de toegevoegde waarde die u uw klanten te bieden heeft.’

Hannelore voegt hieraan toe: ‘In een wereld die razendsnel digitaliseert, is een krachtige online aanwezigheid van onschatbare waarde. Zo ook voor technische bedrijven die niet altijd meesurfen op deze golf. Ik zie heel vaak dat

impact hebben op zakelijke marketing, alleen al op het gebied van zoekmachineoptimalisatie. Traditionele zoekmachines passen zich aan en geven prioriteit aan UGC: User­Generated Content.

‘Als u een Google­zoekopdracht uitvoert over een bepaald onderwerp, zullen de eerste resultaten die u krijgt verwijzingen naar UGC zijn’, legt Carole uit. Door samen te werken met influencers kunnen we content creëren die vragen van internetgebruikers beantwoordt; content die inspirerend, onderhoudend, educatief, praktisch en nuttig is (how­to's, tutorials, enz.); content die goed zal presteren op zowel zoek­ als sociale media. De marketingstrategie is multiplatform: u moet zoekwoorden genereren en virale trends identificeren op sociale media (dankzij

social media op de eerste plaats komen en daarna pas de website. Een sterke online aanwezigheid begint met een goede website.

Het is echt het digitale visitekaartje van uw bedrijf en daarmee ook een krachtig instrument voor verkoop. Ondanks de social media-hype blijft e-mailmarketing een krachtig instrument, zeker met de recente veranderingen bij Meta (het voormalige “Facebook”-bedrijf). Aanpassingen in privacybeleid en algoritmes hebben de organische zichtbaarheid van merken op platforms als Facebook, Instagram en WhatsApp beïnvloed. E-mailmarketing daarentegen blijft ongedeerd door deze veranderingen. Het biedt directe, op maat gemaakte communicatie, los van externe algoritmes en bovendien kan u deze communicatie nauwgezet opvolgen.’

social listening). En tot slot moet deze inhoud worden gedeeld via verschillende kanalen.

"Social Commerce"

In een context waar budget een echte beperking vormt, kan investeren in social commerce misschien wel de sleutel zijn. Deze trend ontwikkelt zich langzaam en zou in 2024 op volle snelheid moeten komen. De sleutel is om u aan te passen aan uw consumenten en ze te vinden waar ze zijn: identificeer de juiste platforms, experimenteer met winkelfuncties, werk samen met influencers en gebruik hun door gebruikers gegenereerde inhoud om uw merk te promoten, enz.

Duurzame, ethische en authentieke marketing

‘Consumenten zijn niet langer alleen

op zoek naar een product of dienst die aan hun behoeften voldoet. Ze zijn op zoek naar authenticiteit en transparantie van bedrijven op het gebied van duurzame ontwikkeling. Ze zullen zich steeds meer identificeren met bedrijven die zich bewust zijn van de sociale en milieu­uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd en die de waarden uitdragen die ze ondersteunen’, zegt Carole. Bedrijven moeten duurzame ontwikkeling integreren in hun marketingstrategie. Deze trend zal zich in 2024 voortzetten, met milieuvriendelijkere producten en diensten, verantwoorde interne prak tijken en sociale verbintenissen met consumenten. Ook hier zijn micro­influencers belangrijke bondgenoten om deze initiatieven te delen en de geloofwaardigheid van een merk te versterken.

Sanitair warm water in collectieve woongebouwen

Om de gevolgen van een onjuiste dimensionering van een installatie voor de productie van sanitair warm water (SWW) in een collectief woongebouw te vermijden, heeft Buildwise een methode, en zelfs een rekentool, ontwikkeld waarmee een efficiënte en energiezuinige installatie ontworpen kan worden die geen risico inhoudt voor de gezondheid van de bewoners van het gebouw.

In samenwerking met de Universiteit Antwerpen en de hogeschool Thomas More Kempen heeft Buildwise daarom een nieuwe ontwerp­ en dimensioneringsmethode ontwikkeld voor de productie van SWW in collectieve woongebouwen (appartementsgebouwen). 1

De dimensioneringsregels van deze methode werden bepaald volgens drie fundamentele uitdagingen:

● COMFORT: de installatie moet pieken in de vraag aankunnen

● ENERGIE: de installatie moet zo weinig mogelijk energie verbruiken. Dit kan bereikt worden door te grote opslagvaten te vermijden, de retour van te warm primair water naar de generator te voorkomen of korte aan/uit­cycli te beperken

Tot op heden bestond er in België geen uniforme, erkende methode voor het ontwerp en de dimensionering van in_ stallaties voor de productie van SWW. Een onjuiste dimensionering heeft nochtans aanzienlijke gevolgen:

● ondergedimensioneerde installaties voldoen niet aan het gewenste sanitaire comfort, een aspect waar de bewoners erg gevoelig voor zijn

● overgedimensioneerde installaties verbruiken doorgaans meer energie, verminderen de waterkwaliteit, brengen bijkomende kosten met zich mee en nemen meer ruimte in beslag in de technische ruimten.

● GEZONDHEID: het opgeslagen water moet regelmatig ververst worden om gezondheidsproblemen te voorkomen. Een mogelijke oplossing bestaat erin om te opteren voor een installatie met een beperkt watervolume 2

Vermogen/volumeof PV-curves

Voor de aanmaak van SWW wordt er vaak gebruikgemaakt van opslagvaten, omdat deze toelaten om het vermogen van de warmtegenerator te verminderen. Bijgevolg wordt de dimensionering van de installatie voor de warmwaterproductie zowel in vermogen als in opslagvolume uitgedrukt.

Om de juiste combinatie van vermogen en volume te kiezen, maakt

de nieuwe methode gebruik van ‘vermogen/volume’­ of PV­curves. Deze grafische benadering toont voor verschillende vermogens welk opslagvolume er nodig is om aan de warmwatervraag te voldoen.

Om deze curven correct te gebruiken, is het belangrijk om te weten naar welk vermogen en volume de curven verwijzen:

● het aangegeven vermogen is het vermogen dat nodig is voor de warmtewisselaar

● het aangeduide volume is het werkelijke volume van het opslagvat of de opslagvaten.

Dimensionering in functie van het hydraulische ontwerp

De onderzoeken hebben aangetoond dat de dimensionering van een installatie afhangt van het hydraulische ontwerp. De PV­curves van de nieuwe methode zijn daarom perfect geschikt om rekening te houden met verschillende hydraulische ontwerpen: ● ogenblikkelijke productie

● semi­ogenblikkelijke productie door middel van een opslagvat met een interne warmtewisselaar

● semi­ogenblikkelijke productie door middel van een opslagvat met een externe warmtewisselaar

● uitsluitend accumulatieve productie.

Het opslagvat kan sanitair of technisch water (d.w.z. afkomstig van de verwarmingskring) bevatten.

Een aantal andere ontwerpcriteria

Voorbeeld van een hydraulisch schema aangemaakt door de rekentool WaterDim.

zijn eveneens van groot belang voor de dimensionering. Hiermee werd dan ook rekening gehouden bij de opstelling van de PV­curves. Het kan hier onder meer gaan om:

● het debiet van de verdeellus

● de positie van de retourleiding van de verdeellus in een opslagvat

● de temperatuur van het primaire water.

Rekentool

Om deze nieuwe methode daadwerkelijk toepasbaar en gebruiksvriendelijk te maken, werd er een rekentool ontwikkeld met de naam WaterDim. Deze tool is volledig gratis en is beschikbaar via de volgende link: waterdim.buildwise.be.

De tool stelt de gebruiker in staat om: ● het aantal en het type appartementen in te voeren

● de gewenste installatie te beschrijven door enkele eenvoudige vragen

te beantwoorden zoals:

● ben je van plan om een opslagvat te plaatsen?

● wordt in het opslagvat technisch of sanitair water opgeslagen?

● wordt volledige accumulatie van SWW toegepast?

● hoeveel opslagvaten zijn er aanwezig?

Enkele korte teksten helpen de gebruiker om deze vragen te beantwoorden. Bovenaan het scherm geeft een balk de voortgang aan. Wanneer alle gegevens ingevoerd zijn, geeft de tool: ● een samenvatting van alle gegevens

● de PV­curve die overeenkomt met de beschrijving van het gebouw en de gewenste installatie. Met één enkele klik op een willekeurig punt op de curve kent de gebruiker de verhouding vermogen/volume voor dat punt

● een gedetailleerd hydraulisch schema van de beoogde installatie.

Dit schema is ‘dynamisch’: als de ontwerper op het nummer van een element in de hydraulische installatie klikt, verschijnt er een venster met bijkomende informatie (zie hieronder), zoals een alternatief ontwerpvoorstel of advies over de dimensionering van bepaalde uitrustingen.

BRON:

Buildwise Magazine juli-augustus 2023: Sanitair warm water in collectieve woongebouwen: hoe de warmtegenerator dimensioneren? (blz. 6-7), van B. Poncelet en B. Bleys.

NOTEN:

1 De resultaten van dit project zijn beschikbaar op https://coock-sww.be/.

2 Voor meer informatie hierover zie Innovation Paper 31 gepubliceerd door Buildwise of de Best Beschikbare Technieken over legionella op de website van het Vlaamse Departement Zorg.

Infosessie AquaFlanders focust op nieuw Vlaams Drinkwaterbesluit

Op 18 maart 2023 is het Vlaams drinkwaterbesluit met betrekking tot de kwaliteit, kwantiteit en levering van water bestemd voor menselijke consumptie in werking getreden. Tijdens haar infosessie op Aquarama

Trade Fair – vond plaats op 19 oktober 2023 –stond AquaFlanders stil bij de actieplannen van de waterbedrijven die voortvloeien uit dit nieuwe besluit. Met meer dan 100 deelnemers, was het opnieuw van een geslaagde editie.

`De Vlaamse waterbedrijven en rioolbeheerders werken dag in dag uit om ervoor te zorgen dat kwaliteitsvol en betaalbaar water altijd in voldoende mate beschikbaar is voor iedereen in Vlaanderen’, was de boodschap van CARL HEYRMAN , algemeen directeur van AquaFlanders bij aanvang van de infosessie. ‘Daarnaast bouwen ze mee aan een klimaatbestendige en schone leefomgeving waarin water opnieuw de plaats krijgt dat het verdient, zonder een bedreiging te vormen. Dat doen ze op een toekomstgerichte manier via intense onderlinge samenwerking en een integrale benadering van waterbeheer. De sector werkt dan ook met vereende krachten mee aan de uitvoering van het Vlaams Drinkwaterbesluit.’

Omzetting Europese Drinkwaterrichtlijn

Tijdens de infosessie gaf KRIS VAN DE BELT, toezichthoudend ambtenaar drinkwater bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) eerst en vooral meer uitleg over de krachtlijnen van de omzetting van de Europese Drinkwaterrichtlijn. ‘Het kader omvat een risico­gebaseerde benadering voor watervoorziening’, aldus Kris Van den

Belt. ‘Ons gewest heeft op dat vlak een voorsprong. Vooral voor wat betreft de huishoudelijke leidingnetten staan we echter nog voor uitdagingen. Zo is er een overschrijdingspercentage van de toekomstige loodnorm van 5 microgram per liter aan de kraan bij de klant van zo’n 4 procent. Dat is niet zo goed. We scoren hiermee slechter dan andere landen. Er rest ons nu nog 15 jaar om dat probleem beter in kaart te brengen en op te lossen. Het materialenbeleid dat Europa net lanceerde zal ons hierbij helpen. Naast lood, vergen ook legionella en de aanwezigheid van terugslagkleppen de nodige aandacht. Er zullen ook bijkomende verplichtingen gelden voor de rapportering aan de EU over de toepassing van bijvoorbeeld de risicobenadering en initiatieven rond toegang tot water. We moeten ons daarop voorbereiden.’

De waterlevering verzekeren

De klimaatverandering creëert nieuwe uitdagingen om de levering van voldoende kwaliteitsvol drinkwater te verzekeren. ‘Tijdens droge periodes, zoals vijf van de zes voorbije zomers, is er minder oppervlaktewater beschikbaar’, vertelde FILIP VANCOILLIE , voorzitter van de AquaFlanders­werkgroep “Beheer Lineaire Assets”. ‘Tegelijk is er dan een heel grote watervraag. Door de lokale waternetten beter met elkaar te verbinden, kunnen we tijdens droge periodes grondwater aanvoeren vanuit andere regio’s. In de winter maken we de omgekeerde beweging en sparen we grondwater door overvloedig beschikbaar oppervlaktewater in te zetten. We kiezen bewust voor strategische waterbuffers, zowel

bovengronds in de vorm van waterspaarbekkens als ondergronds met opslag in ondergrondse waterlagen.’

Risicogebaseerde

benadering

Om de kwaliteit van het kraanwater te garanderen is een risicogebaseerde benadering van bron tot kraan nodig. ‘Hierbij maken we gebruik van een risico­matrix waarmee we een risicobeoordeling doen’, stelt Betty Baée, voorzitter van de AquaFlanders­werkgroep “Water Safety Plans”. ‘We leggen de risico’s van elke zuiveringsstap vast en kijken welke technologie het best geschikt is om de risico’s te verlagen. Er is ook een nieuwe meldingsplicht voor nieuwe watervoorzieningssystemen die in gebruik worden genomen. Vóór de bouw en op het moment dat de eerste keer water bij een klant wordt geleverd, moet er melding worden gemaakt bij VMM.’

Materiaalgebruik heeft invloed op waterkwaliteit

‘Het is belangrijk om het gebruik van lood zoveel mogelijk te vermijden bij materialen die in contact komen met water dat bestemd is voor menselijke consumptie’, aldus GUNTER MATHIEU, voorzitter van de AquaFlanders­werkgroep “Materialen”. ‘In het openbare distributienet zijn bijna alle loden leidingen intussen vervangen. Het nieuwe Vlaams Drinkwaterbesluit vraagt nu een analyse van de huishoudelijke leidingnetten. Daarbij moeten risico’s in kaart gebracht worden. De nadruk ligt daarbij op: lood en legionella. Het uiteindelijke doel is om ervoor te zorgen dat binneninstallaties

“Ook fabrikanten en installateurs dragen een bepaalde rol en verantwoordelijkheid in het nieuwe Drinkwaterbesluit.”

materiaaltechnisch correct worden aangelegd en onderhouden met het oog op het behoud van de drinkwaterkwaliteit. Er zijn echter heel wat betrokken partijen. Van particulieren, syndici en beheerders van publieke gebouwen die instaan voor een goed beheer van de binneninstallatie, tot de installateur, die we gericht moeten sensibiliseren om loodvrije materialen voor sanitaire binneninstallaties te gebruiken.’

‘Daarom heeft de sector samen met andere stakeholders een actieplan uitgewerkt. Dat zet onder meer in op richtlijnen rond het spoelen van huishoudelijke binneninstallaties na langdurige stilstand en sensibilisering. Daarnaast willen de waterbedrijven in samenwerking met de vakscholen – de loodgieters van morgen – en met alle betrokken partijen een technische handleiding voor ontwerp, onderhoud en monitoring van een veilig (huishoudelijk) drinkwaternet opmaken.’

‘Ook op Europees niveau wordt actie ondernomen’, vervolgt Gunter Mathieu. ‘Het uiteindelijke doel is een Europees keurmerk voor producten en materialen die geschikt zijn om te gebruiken in drinkwaterinstallaties. Momenteel is men volop bezig om procedures en methodes voor het testen en aanvaarden van uitgangsstoffen en materialen te ontwikkelen. Daaruit moeten dan Europese positieve lijsten voor uitgangsstoffen voortvloeien die de basis vormen om vervolgens eindmaterialen te testen en al dan niet een keurmerk toe te kennen. Zo’n keurmerk maakt het voor zowel installateurs als beheerders veel eenvoudiger om de kwaliteit van materialen in contact met drinkwater bestemd voor menselijke consumptie in te schatten.’

Monitoring

Naast het hanteren van een risicogebaseerde benadering en correct materiaalgebruik, is ook monitoring een belangrijke pijler om de water­

kwaliteit te bewaken. ‘Nieuw is dat niet­aansluitbare klanten nu gratis een controle van hun putwater kunnen aanvragen’, vertelt PAUL BIELEN , voorzitter van de AquaFlanders­werkgroep “Kwaliteit Water”. ‘Verder zijn er een aantal nieuwe normen en aangepaste normen en parameters.’

Toegang tot water en informatie aan het publiek

De omzetting van de nieuwe Europese Drinkwaterrichtlijn legt de focus op risicobeheer van bron tot kraan. Daarnaast zijn een verbetering van de toegang tot veilig drinkwater voor iedereen, de promotie van kraanwater en een betere voorlichting van het grote publiek over de openbare waterbevoorrading ook belang rijke speerpunten van het beleid. ‘De sector is momenteel volop bezig met het in kaart brengen van de toegang tot water voor kwetsbare doelgroepen zoals dak­ en thuislozen, minderheidsculturen en vluchtelingen’, licht INE GODEFROID, voorzitter van de AquaFlanders­werkgroep “AWVR” toe. ‘De entiteit Leefmilieu zal op basis hiervan een actieplan opmaken om de toegang tot water voor eten, drinken en sanitatie verder te verbeteren.’

‘Aanvullend zetten de waterbedrijven ook volop in op sensibiliseringscampagnes rond kraanwater’, vertelt KOEN JANSSEN , sales manager bij water­link. ‘Bovendien vinden we het belangrijk dat consumenten correcte en actuele informatie krijgen over de kwaliteit en oorsprong van hun kraanwater.’

‘De nieuwe wetgeving betekent een grote stap voorwaarts’, concludeerde AquaFlanders­voorzitter BRECHT VERMEULEN . ‘Het mag echter geen eindpunt zijn. De waterbedrijven en rioolbeheerders werken in een sterk wijzigende context waarin zowel een tekort aan water als wateroverlast acute, strategische uitdagingen vormen. Op die uitdagingen zal de sector samen met alle stakeholders en beleidsmakers antwoorden moeten bieden.’

één V-bek voor koper én C-staal met hetzelfde V-profiel

diameters van ø 15 tot ø 54 mm

niet geperst zichtbaar lekverlies en meetbaar drukverlies

10 jaar praktijktest

10 miljoen fittingen

10 jaar praktijktest

correcte persing geen lek na onder druk zetten

meer weten?

www.desco.be

Is er een risico op legionellaontwikkeling in sanitaire warmtewisselaars?

Legionellaontwikkeling in sanitaire installaties wordt doorgaans beschouwd als een opslagprobleem. Uit recent onderzoek is echter gebleken dat dit verschijnsel zich ook kan voordoen bij onmiddellijke warmwaterproductie op lage temperaturen. Een productietemperatuur van 60 °C blijkt veel veiliger, ook bij sanitaire warmtewisselaars.

Buildwise-onderzoek

De ontwikkeling van legionella in sanitaire warmwaterinstallaties wordt vaak beschouwd als een opslagprobleem, omdat de bodems van boilers bekendstaan als een risicozone voor de groei van deze bacterie.

Als er zich in een sanitaire warmtewisselaar tijdens een periode van stilstand een biofilm vormt, gaat men er vaak van uit dat deze door de hoge stroomsnelheden vanzelf zal uitspoelen wanneer de installatie opnieuw gebruikt wordt.

Buildwise heeft deze twee beschouwingen onderzocht. Aangezien een vermindering van het energieverbruik voor de productie van sanitair warm water steeds belangrijker wordt en er tegelijk ook

voldoende aandacht besteed moet worden aan het gewenste comfortniveau voor de bewoners, hebben we ons in dit onderzoek gericht op een doorstroomsysteem met een warmwaterproductietemperatuur van 45 °C. Onze resultaten zijn eveneens relevant voor warmtenetten en combilusinstallaties op lage temperatuur.

Proefopstelling

Om na te gaan welke specifieke maatregelen er genomen moeten worden om legionellaontwikkeling bij ogenblikkelijke warmwaterproductie op een lage temperatuur te voorkomen, werd de volgende proefopstelling gebouwd:

● voor de warmwaterproductie werd er gebruikgemaakt van een elektrische ketel en een kleine platenwarmtewisselaar met een inhoud van 112 ml

Afbeelding 1: Concentratie legionellabacteriën aan de uitgang van de sanitaire warmtewisselaar.

ONTDEK ONS UITGEBREID MASTER3PLUS ASSORTIMENT OP PIPELIFE.BE

+200 HULPSTUKKEN ENKEL OF DUBBEL GEMOFT OM NOG GEMAKKELIJKER EN SNELLER TE WERKEN

DE DICHTINGSRING GARANDEERT EEN BETROUWBARE VERBINDING EN VERGEMAKKELIJKT DE INSTALLATIE

WITTE BINNENLAAG VOOR EENVOUDIGE INSPECTIE EN ONDERHOUD

GEMOFTE OF GLADDE BUIS, AAN U DE KEUZE

● in een aparte watertank werden er legionellabacteriën gekweekt die gebruikt werden voor de initiële besmetting van de warmtewisselaar (worstcasebenadering). Zodra de biofilm gevormd was, werd de proefopstelling aangesloten op een nieuwe, onbesmette drinkwaterverdeling. Daarna werden er geen legionellabacteriën meer toegevoegd

● de warmwaterproductietemperatuur in de warmtewisselaar werd ingesteld op 45 °C en werd niet meer gewijzigd

● tijdens de volledige duur van de proeven werd er dagelijks 160 liter water getapt, uitgaande van een typisch tapprofiel voor een vierpersoonsgezin dat overgenomen werd uit een eerder onderzoek.

Uitspoeling en thermische schokken

Toen de installatie een tijd in werking was, hebben we eerst de hypothese van de automatische uitspoeling van de biofilm beproefd bij verschillende debieten (2, 4 en 9 l/ min) om te proberen een stabiele legionellaconcentratie van minder dan 1.000 KVE/l (kiemvormende eenheden per liter) te bereiken 1 . Het geaccrediteerd Buildwise­laboratorium bepaalde de legionellaconcentraties aan de hand van de kweekmethode volgens de norm ISO 11731. Hieruit is gebleken dat de gevormde biofilm bij geen enkele van de beproefde debieten automatisch uitgespoeld werd (zie afbeelding 1).

Vervolgens werden er wekelijks thermische schokken van 10, 30 en 60 minuten op 60 °C toegepast (gele punten in afbeelding 1). Deze bleken onvoldoende om de concentratie onder de drempelwaarde van 1.000 KVE/l te krijgen. Zelfs wekelijkse schokken gedurende 10 en 30 minuten op 65 °C (blauwe punten in afbeelding 1) volstonden niet. Na de uitvoering van

deze proeven werd de warmwaterproductietemperatuur verhoogd tot continu 60 °C. Dit leidde tot veel betere resultaten, waarbij de meeste waarden rond 1.000 KVE/l schommelden en sommige concentraties zelfs onder de detectielimiet vielen.

Tabel 1 geeft een overzicht van de maatregelen die toegepast werden tijdens de proef.

Besluit

De ontwikkeling van legionella bij warmwaterproductie in sanitaire installaties vormt niet alleen een risico bij een boiler, maar ook bij een doorstroomsysteem met een lage warmwaterproductietemperatuur. Bij een continue productietemperatuur van 45 °C zal een gevormde biofilm niet uitspoelen. Thermische schokken bij 60 °C en 65 °C bleken evenmin doeltreffend om stabiele legionellaconcentraties onder de 1.000 KVE/l te bereiken.

Een continue productietemperatuur van 60 °C gaf veel betere resultaten. De aanbeveling van de Best Beschikbare Technieken ‘Legionella’, name­

lijk een continue sanitairwarmwaterproductietemperatuur van 60 °C, blijkt dus ook van toepassing op sanitaire warmtewisselaars.

Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het TETRA­project ‘Kwalitatieve Warmtenetten’, gesubsidieerd door VLAIO.

BRON:

Buildwise Magazine juli-augustus 2023: Bestaat er een risico op legionellaontwikkeling in sanitaire warmtewisselaars? (blz. 8-9), van B. Bleys, L. Vos en K. Dinne.

NOTEN:

1 De Hoge Gezondheidsraad van België adviseert voor hoogrisicoinrichtingen (bv. ziekenhuizen en rusthuizen) een maximumniveau van 1.000 KVE/l Legionella pneumophilabacteriën om het risico op infecties tot een minimum te beperken.

Tabel 1: Overzicht van het verloop van de proef.

MIÑO COUPLING

MINO serie zijn handbediende metalen gaskogelkranen. Ze zijn ontworpen om manipulatie en demontage van componenten te voorkomen.

• Europese messing CW617N

• Stevige handgreep met blokkeersysteem

• Eenvoudige installatie mogelijk.

• CE-markering. Voldoet aan norm EN-331:2015

• Brandwerend getest volgens norm EN1775:2007

• Getest en gecertifieerd door GAS.BE-ARGB-KVBG laboratorium.

www.valvulasarco.com -publi

BURGERHOUT

CONCENTRISCH ROOKGASAFVOERSYSTEEM

TwinSafe is een uiterst veelzijdig, concentrisch rookgasafvoersysteem voor HR-ketels. De buitenkant is vervaardigd van gepoedercoat metaal. De binnenpijp is gemaakt van PP met een HR EPDM afdichtring.

TwinSafe geeft geen vervuiling in de HR cv-ketel door de kunststof binnenpijp. Met de uitzetting van de kunststof binnenpijp hoeft u geen rekening te houden. De uitzetting van de binnenpijp is namelijk fabrieksmatig in de constructie geborgd. Met het TwinSafe concentrische rookgasafvoersysteem van Burgerhout bent u langdurig verzekerd van een veilige werking voor al uw nieuwbouw en renovatie projecten

Voor meer informatie: burgerhout.com/be/nl/twinsafe/

FAQ over waterkwaliteit in CV installaties

Na alles wat er al geschreven en samengevat werd rond TV 278 en waterkwaliteit – we verwijzen naar vroegere artikels in Heat+ en de bijlage in de mei-editie 2023 dat Techlink eerder samenstelde – is het tijd voor enkele eenvoudige antwoorden op de normale vragen die een installateur zich stelt. Eén ding is zeker: een goede waterkwaliteit is het gevolg van een correct werkend systeem. Met name een correct drukbehoud en de juiste controles (onderhoud en monitoring) zijn absolute noodzaak, een jaarlijkse wateranalyse is dat niet.

Mag ik een cv-installatie vullen met gewoon drinkwater uit de waterleiding?

Natuurlijk!

In de meeste gevallen voldoet leidingwater prima zonder enige behandeling. Maar, het is altijd goed om de hardheid eruit te halen om te vermijden dat ketelsteen zich vormt in de warmtegenerator. Wilt u weten of dat echt nodig is, bereken dan de “specifieke waterinhoud” door de waterinhoud van uw installatie te delen door het vermogen van de warmtegenerator.

Een speciaal geval zijn lichte (wand­) ketels met hoog vermogen (specifieke waterinhoud generator <0.3l/kW).

Voorbeelden:

● Waterinhoud 200 liter, vermogen 20kW → specifieke waterinhoud 10l/kW → ontharden niet vereist

● Waterinhoud 1000 liter, vermogen 40kW → specifieke waterinhoud 25l/kW → ontharden nodig als het leidingwater harder is dan 30°fH, tenzij u een compacte warmtegenerator hebt met verhoudingsgewijs erg hoog vermogen (bv. wandketel met minder dan 0.3l/kW waterinhoud), dan ligt de grens op 15°fH

● Waterinhoud 5000 liter, vermogen 2 x 120kW → specifieke waterinhoud 42l/kW → ontharden tot onder 0.5°fH

Tips om de oorzaak van ketelsteen te vermijden: ontharden of demineraliseren volgens onderstaande tabel

Ontharden met waterverzachter of demineraliseren?

Om ketelsteenvorming te vermijden zijn beide methodes gelijkwaardig, en daar draait het toch vooral om. Er zijn echter ook belangrijke verschillen en weetjes. Waterverzachters met ionenuitwisseling (klassiek harsbed) halen de hardheid uit het water door calcium te vervangen door natrium, er kan dan geen ketelsteen meer gevormd worden. De elektrische geleidbaarheid van het water blijft dezelfde alsook de bereidheid van het water tot zelf­alkalisatie en dus pH stijging. Aluminium componenten (bv. ketellichamen) beschermen zich tegen oxidatie door de vorming van een oxidehuid (alumine genaamd). Bij een hoge pH lost alumine weer op in het water, waardoor het aluminium terug kan oxideren als er zuurstof in het systeem intreedt. Algemeen wordt 8.5 als grens genomen, maar sommige ketelfabrikanten aanvaarden een pH tot 9. Hoe dan ook, waterverzachters zijn dan dus geen goed idee.

Demineralisatie is een techniek waarbij alle opgeloste zouten uit het water gehaald worden, dus ook de hardheid. Geen ketelsteen meer en geen pH stijging o.i.v. zelfalkalisatie. Bovendien verkrijgt u een lagere electrische geleidbaarheid van het water waardoor de zuurstofcorrosiereactie trager verloopt (als er zuurstof zou ingetreden zijn). Alleen maar pluspunten dus. U kan demineraliseren door op te vullen doorheen een zgn. mixed­bed patroon, maar u kan ook opvullen met hard water en aansluitend demineraliseren in nevenstroom. Of u kan een lading gedemineraliseerd water bestellen die in containers of per vrachtwagen geleverd worden (zgn. RO­water). Er bestaan zelfs ook mobiele RO­toestellen.

Al deze methodes hebben hun grenzen inzake onthardingscapaciteit. Let er dus bij een verzachter op dat hij tijdig regenereert en bij demineralisatiepatronen dat ze niet uitgeput zijn.

TE ONTHOUDEN:

1Een waterverzachter voorkomt ketelsteen, maar is een risico bij aluminium componenten.

2Demineraliseren is beter en verlaagt zelfs de corrosiesnelheid (maar voorkomt geen corrosie!)

pH van het drinkwater soms hoger liggen dan 8.5

● De pH van het systeemwater kan uit zichzelf stijgen (zelfalkalisatie)

Een chemische buffering houdt de pH dan binnen aanvaardbare grenzen. Chemische waterbehandeling is altijd een zaak voor gespecialiseerde bedrijven die werken met samengestelde producten waarvan de doeltreffendheid door de fabrikant aangetoond kan worden en conform zijn met Belgaquaregelgeving. De juiste dosis is van het grootste belang en het product moet met water vermengd worden voor het ingebracht wordt. Een standaardpatroon injecteren van het type “alles­inéén” voldoet dus niet aan de eisen van TV 278. De concentratie moet jaarlijks opgevolgd worden, zo nodig gecorrigeerd en in het logboek genoteerd.

Als het vulwater té hard was, kunnen chemicaliën helpen om te voorkomen dat hardheid zich afzet in de vorm van ketelsteen, wat niet nodig is als men ontharding toegepast heeft. Chemische waterbehandeling is ook nooit de oplossing om zuurstofintrede tegen te gaan, het spreekt voor zich dat men de oorzaken moet oplossen in plaats van symptomen te bestrijden.

sie bij de opstart normaal. Dan vormt zich een héél klein laagje zwart slib (magnetiet) wat bezinkt en verder niemand stoort. Als er geen verse zuurstof binnenkomt in de installatie, kan er ook geen corrosieschade ontstaan. Miljoenen verwarmingsinstallaties met dood water bewijzen al gedurende vele decennia dat er verder weinig hocus pocus nodig is om een probleemloze installatie gedurende lange tijd probleemloos te laten draaien. Hoe zou u immers oxides kunnen laten vormen als er geen zuurstof (oxygeen) is?

Om corrosie mogelijk te maken zijn drie dingen nodig: metaal, zuurstof en een electrolyt (water) die de electronen geleidt.

Is het nodig om een chemisch additief toe te voegen?

Wat is dood water?

Alleen in speciale gevallen bij aluminium componenten, omdat bij een té hoge pH de alumine oxidehuid terug kan oplossen in het water. Bij intrede van zuurstof is het aluminium dan onbeschermd. ● In de streek rond Verviers kan de

Zuurstofintrede veroorzaakt corrosie op metaal en vormt dus slijk (oxides). Als het water “dood” is (geen opgeloste zuurstof) valt het corrosieproces stil. Leidingwater bevat echter zuurstof en dus is een heel klein beetje corro­

Zuurstof verwijdert zichzelf in sneltempo door te binden met het metaal en een oxide te vormen. Wat overblijft is metaal, GEEN zuurstof en DOOD water (zonder zuurstof) en een héél klein beetje oxide.

Hoe komt het dat er soms toch slijk gevormd wordt?

Omdat er zuurstof intreedt. TV 278 legt dat heel mooi uit:

● Expansievaten zijn (bijna altijd) de grote boosdoener omdat bij onvoldoende correct drukbehoud lucht (en dus zuurstof) ingezogen wordt (zgn. “ademen” van het systeem).

● Zuurstof doorlatende componenten zijn een catastrofe. Gelukkig hebben we tegenwoordig kunststof leidingen die zuurstofdicht zijn, maar rubber flexibels laten nog steeds veel zuurstof naar binnen.

● Bijvullen is nooit goed, maar de impact ervan is (wat corrosie betreft) kleiner dan men denkt.

Schilfers uit een sanitaire warmtewisselaar

Waarom hebben wandketels met sanitair warmwaterbereiding soms problemen met het dichtslibben van de sanitaire warmtewisselaar?

Omdat het drukbehoud (expansievat) niet OK is.

Expansievaten zijn vaak te klein, worden zelden op de juiste voordruk gecontroleerd en ze verliezen hun voordruk. En dan krijgt men (na afkoeling) onderdruk waardoor massaal zuurstof intreedt, en corrosie in gang zet. Het drukverlies veroorzaakt na enige tijd ook overdreven bijvullen/ontluchtingsproblemen, en als dat bijvulwater niet onthard is krijgt men bovendien ketelsteenvorming. In wandketels zet de ketelsteen zich dan af in de

warmtewisselaar. Onder de vorm van schilfers en brokjes – een combinatie van calcium – en magnesiumcarbonaat en magnetiet, in sommige gevallen zelfs hematiet, komen die dan los door thermische spanningen en gaan de sanitaire warmtewisselaar verstoppen. Er bestaan toestellen met ingebouwde filter die de schilfers uit de sanitaire warmtewisselaar houden en in tegenstroom in de installatie spoelen, wat neerkomt op een verplaatsen van het probleem uit de ketel naar de installatie. Het gebruik van chemische additieven maskeert dit fenomeen. De oorzaak is daarmee niet verholpen en met een beetje pech komen er zelfs nevenwerkingen.

gevuld werd (zie 1e vraag). Geen rubber flexibels, geen zuurstof doorlatende componenten (kunststof zonder diffusiescherm). Een kwalitatief expansievat, liefst een maatje groter, met de juiste voordruk, in de zuig van de circulatiepomp. Een correcte manometer met correcte groene zone. Een waterteller op de bijvulleiding. En een logboek, waarin alles genoteerd wordt.

KWALITEIT

Technische Voorlichting 278

Hoe zorg ik er dan voor dat de waterkwaliteit goed is?

Door niet te focussen op de waterkwaliteit, maar op de installatie. Een goede waterkwaliteit is het gevolg van een goede installatie, die correct

PUBLICATIE TECHLINK ROND BUILDWISE TV 278

Sinds juli 2021 onderstreept Buildwise het belang van kwaliteitsvol vul-, bijvul- en systeemwater voor verwarmingsinstallaties. In de TV 278 worden tal van aanbevelingen gegeven ter voorkoming van afzettingen en corrosie in cv-installaties. Deze publicatie zat vervat als bijlage in de mei-editie 2023 van Heat+.

fischer Installatiesystemen.

Solide oplossingen om leidingen efficient en veilig te bevestigen.

De technische eisen aan de gebouwentechniek en daarmee ook aan bevestigingen worden steeds hoger. Installatiesystemen van fischer staan voor veilige en efficiënte montage- en bevestigingselementen voor veelzijdige toepassingen in de gebouwentechniek.

De bevestigingsoplossingen van gegalvaniseerd, thermisch verzinkt en roestvast staal zijn geschikt voor lichte, normale en zware leidinginstallaties. Het assortiment bestaat uit montagerailsystemen, pijpklemmen, fixpoints, glij-elementen, ventilatiebevestigingen,

bevestigingen aan staalbouwelementen en een uitgebreide hoeveelheid montageaccessoires. Geschiktheidsbewijzen van VdS, FM en UL evenals een brandbeveiligings- en geluidsisolatietest zorgen voor extra zekerheid.

Inst. techniek

Wint u ook een Techlink Award?

Voor het derde opeenvolgende jaar zal Techlink hulde brengen aan lidbedrijven die het voortouw genomen hebben en duurzaam ondernemen in hun DNA verweven hebben! Of u nu een installateur, groothandel of fabrikant/importeur bent, als lid van Techlink, kan u nu een dossier indienen in één van de drie categorieën: duurzame renovatie, nieuwbouw of Sustainable Management.

Drie categorieën

1DUURZAME RENOVATIE

Op welke manier en met welke technieken heb ik het energieverbruik van een bestaand gebouw tijdens een renovatie drastisch gereduceerd?

2NIEUWBOUW

Op welke manier heb ik voor een nieuwbouwproject de meest energiezuinige of klimaatneutrale oplossing geadviseerd en geïnstalleerd?

3SUSTAINABLE MANAGEMENT

Hoe trekt uw bedrijf 'duurzaamheid' door in het dagelijkse beheer?

Nieuw tijdens de 2024 editie!

Dit jaar nodigen we fabrikanten en groothandels uit om een aanvraag in te dienen in samenwerking met een installateur (al dan niet lid van Techlink) wiens project ze willen ondersteunen.

Procedure

Gemakshalve kan het aanvraagformulier online worden ingevuld. Vergeet niet uw aanvraag kracht bij te zetten met foto's, schema’s, plannen... of zelfs een video.

Een onafhankelijke jury, bestaande uit erkende experts in onze sector, beoordeelt de inzendingen en reikt finaal de Awards uit aan de winnende bedrijven. U kan een inzending indienen in verschillende categorieën.

Als uw inzending wordt geselecteerd door onze jury, is uw deelname aan de

Laat u verrassen!

Afspraak dit jaar op 31 mei om 18.30 u in de Grande Abbaye de la Ramée in Jodoigne. We zullen alles uit de kast halen om jullie een onvergetelijke avond te bezorgen in het betoverende decor van deze geklasseerde 13e­eeuwse cisterciënzerabdij!

Of u nu een genomineerde, een deelnemer of gewoon een geïnteresseerde Techlinker bent, deze avond belooft een bron van inspiratie en eerbetoon aan onze sector te worden.

Gala avond

Tijdens deze avond krijg je de kans om uw collega's te ontmoeten en ideeën uit te wisselen, waardevolle professionele banden te smeden en samen te klinken op de successen van ons Ecosysteem.

Bovendien staan er een boeiend programma en tal van verrassingen op jullie te wachten, om jullie een onvergetelijke ervaring te laten beleven.

Nieuw in 2024 is dat de uitreiking van de Techlink Awards zal worden geïntegreerd in het feestgebeuren, waardoor u in een ontspannen sfeer kan genieten.

Inschrijven voor Techlink Awards Night

Overnachten in de abdij

Ook dit jaar heb je de mogelijkheid om één van de 110 tweepersoonskamers in Abbaye de la Ramée te boeken, zodat je 's avonds voluit en op een veilige manier kan feesten. Bovendien kan u de volgende dag deze prachtige omgeving ontdekken. Check­in vanaf 15.00 uur.

www.techlinkawardsnight.be

Techlink Awards Night volledig gratis voor 2 personen!

Kandidatuur

Ervaar de kracht van de Eurolyzer S1 voor inbedrijfstelling en onderhoud van CV-installaties.

Bediening via touchscreen en touchpad

QR code voor stabiele gegevensoverdracht Compatibel met software voor digitale attesten

7 jaar Omnium garantie aan vaste prijs voor kalibratie en onderhoud

www.eurolyzer.be

GRATIS BW Clip CO

Gasmonitor ter waarde van € 211 voor detectie van koolmonoxide.

*

DOSSIER

Uw centrale verwarming verduurzamen: hoe aanpakken? (Deel 2)

Voor een verduurzaming van de gebouwverwarming zet het Vlaams Energieen Klimaatplan in op warmtenetten en warmtepompen. Dat vergt een andere aanpak voor het ontwerp en de inregeling van cvinstallaties. Vandaar dat Techlink hieraan aandacht wil besteden en Eddy Janssen aan het woord laat in een reeks van artikelen, de focus van dit tweede artikel ligt op “de energiekost van een warmtepomp in vergelijking met een gasketel”

Wanneer is een warmtepomp goedkoper in verbruik?

Door gratis warmte te winnen uit de omgeving is de output van een warmtepomp groter dan het elektriciteitsverbruik. De verhouding tussen beide noemt men de COP (Coefficient Of Performance). Bij lucht­waterwarmtepompen veranderen de bedrijfsomstandigheden dermate dat men beter de ‘gemiddelde’ of Seasonal COP (SCOP) hanteert.

VOORBEELD: 1 kWh elektriciteit + 4 kWh omgevingswarmte geeft 5 kWh nuttige warmte, zodat COP = 5.

Anderzijds is elektriciteit beduidend duurder dan aardgas. Om te weten bij welke energieprijzen de warmtepomp goedkoper is in verbruik, moet de BVW (bovenste verbrandingswaarde) gehanteerd worden als referentie voor het seizoenrendement van een gasketel omdat deze ook gehanteerd wordt als referentie voor de gasprijs.

Ervan uitgaand dat de gasketel en de warmtepomp evenveel warmte moeten leveren, berekenen we eerst de eenheidsprijs van nuttige warmte (€/kWh), met GP en EP als notatie voor respectievelijk de gasprijs en de elektriciteitsprijs, en ηs,ketel als notatie voor het seizoenrendement van de ketel t.o.v. de BVW. Hierbij moeten alle variabele energiekosten (dus waar in de factuurdetail staat: €/kWh, inclusief BTW) worden meegeteld.

warmteprijs gasketel = GP η s,ketel

warmteprijswarmtepomp = EP SCOP

Voor beide is de energiekost gelijk wanneer: EP = GP SCOP η s,ketel of als EP = SCOP GP η s,ketel

Hoeveel is een warmtepomp goedkoper in verbruik?

Goede woningisolatie is een voorwaarde om een warmtepomp zinvol te kunnen inzetten. Bij dergelijke ge­

bouwen daalt de kamertemperatuur nauwelijks wanneer men de verwarming gedurende één nacht uitschakelt. Nachtverlaging levert bij warmtepompen dan ook geen energiebesparing op, integendeel.

● Enerzijds stijgt de prijs van warmtepompen sterk met het vermogen, en er zijn nog meer redenen waarom men best geen te grote warmtepomp kiest. Met een klein vermogen zou de opwarming ’s morgens erg lang duren.

● Anderzijds is er ook een vermogensprobleem aan de afgiftezijde, want een snelle opwarming vergt een hoger watertemperatuur, en dat is ongunstig voor de COP.

Hieruit kunnen we besluiten dat het warmteverbruik bij een woning met warmtepomp mogelijk iets hoger is door het ontbreken van nachtverlaging, maar het verschil is onbeduidend.

Het jaarlijks warmteverbruik van een woning (afgekort door WV) is de nuttige output van een gasketel, en kan berekend worden door het gasverbruik (afgekort door GV, in kWh/jaar, zie gasfactuur) te vermenigvuldigen met het geschatte seizoenrendement van de ketel (afgekort door η s,ketel):

0,07 €/kWh kost de warmte

0,07/0,88 = 0,08 €/ kWh. Voor een A+++ ­warmtepomp met een SCOP = 5 en bij een elektriciteitsprijs van 0,3 € /kWh kost de warmte

0,3/5 = 0,06 €/kWh. Dat is 0,02 €/ kWh of 25 % goedkoper dan bij aardgas. Met een warmteverbruik van 10.000 kWh/jaar bedraagt de besparing €172/jaar. Bij vervanging van een hoogrendementketel met een seizoenrendement van 0,7 loopt de winst op tot 280 €/jaar.

Invloedsfactoren voor de SCOP

Rond een SCOP van 5 komt elk tiende winst overeen met een energiebesparing van 2%.

Dat blijkt uit de formule:

Deze formule is in grafiek weergegeven met een SCOP van 4,5 als referentie. Bij een SCOP van 5,5 loopt de besparing op tot bijna 20%.

Eventueel moet het verbruik van een gasfornuis afgetrokken worden op basis van een schatting, bv. ­500 kWh/ jaar.

In de veronderstelling dat het warmteverbruik niet verandert wanneer men omschakelt naar een warmtepomp, kan de besparing op de energiekost (afgekort door BESP wp) gemakkelijk als volgt berekend worden:

VOORBEELD: Bij een goed werkende condensatieketel (bv. ηs,ketel = 88 %) en een aardgasprijs van

De SCOP is vooral afhankelijk van de constructie van de warmtepomp en van de bron­ en afgiftetemperatuur.

1CONSTRUCTIE VAN DE WARMTEPOMP

Omdat de prestaties van warmtepompen zo afhankelijk zijn van de temperatuurniveaus, is overdimensionering van de verdamper en de condensor een voordeel. Neem bijvoorbeeld een lucht/water warmtepomp. Om warmte te kunnen onttrekken aan de buitenlucht moet de koelvloeistof een lagere temperatuur hebben. Hoeveel lager hangt af van de warmtewisselende oppervlakte en van het venti­

latortoerental. Een grotere en duurdere verdamper vergt een kleiner temperatuurverschil, met een hogere verdampingstemperatuur en een betere SCOP tot gevolg.

Nog meer constructie­eigenschappen zijn bepalend voor de energieprestaties. Het globale effect kan best beoordeeld worden aan de hand van de SCOP, maar dan bij dezelfde omstandigheden voor verschillende merken. Zo mag de SCOP van een warmtepomp van merk X bij een watertemperatuur van 35 °C, niet vergeleken worden met de SCOP van merk Y bij 55 °C.

2EEN LAGE WATERTEMPERATUUR IS GUNSTIG VOOR DE SCOP

● Bij nieuwbouw is een lage watertemperatuur goed realiseerbaar, zelfs met radiatoren of convectoren, want door het kleine warmteverlies van de woning hebben de verwarmingstoestellen aanvaardbare afmetingen.

● Bij bestaande gebouwen is een warmtepomp mogelijk met behoud van de radiatoren, mits deze ruim bemeten zijn. Dat komt vaak voor dankzij de veiligheidsfactoren die gehanteerd zijn bij de dimensionering, in combinatie met latere isolatiewerken aan het gebouw. Voor uitsluitsel kan men best de 50 °C­test uitvoeren (zie kadertekst op p 54).

Vloerverwarming is ideaal voor de COP omwille van de lage watertemperatuur, en omdat deze gebouwen minstens een redelijk isolatiepeil hebben vanwege de beperkte warmteafgifte per m² vloer.

Radiatoren vervangen door vloerverwarming is niet vanzelfsprekend omwille van de investering. Bij een beperkte beschikbare hoogte voor de vloeropbouw kan men een duurder systeem overwegen met een kleine opbouwhoogte, tot 2 cm tussen de isolatie en de vloerafwerking.

WV = GV x η s,ketel (kWh/jaar)

relatieve winst = SCOPalternatief - SCOP referentie SCOPalternatief

DOSSIER

Vooral de vloer van de laagste verdieping moet degelijk geïsoleerd zijn omdat dit warmteverlies niet ten goede komt aan een lagergelegen bouwlaag.

Een goed geïsoleerde gebouwschil zorgt voor een stabiele binnentemperatuur en elimineert op die manier het nadeel van de traagheid bij vloerverwarming. Tegelijk vergroot ze het zelfregelend effect van vloerverwarming, want als bij een vloertemperatuur van slechts 24 °C, de kamertemperatuur o.i.v. zonnewinsten stijgt van 20 naar 22 °C, halveert het temperatuurverschil en daarmee ook het afgegeven vermogen van de vloer.

3EEN HOGERE BRONTEMPERATUUR IS GUNSTIG VOOR DE COP Voor warmtepompen die warmte onttrekken uit de buitenlucht daalt de COP naarmate het buiten kouder is. Dat wordt vaak aangehaald als een nadeel van lucht/water warmtepompen in vergelijking van bodem/water, maar de specificaties bewijzen soms

het tegendeel.

De A+++ ­toestellen hebben een SCOP > 5, afhankelijk van de klimaatzone. De specificaties kunnen ook uitsluitsel geven of deze toestellen voldoende vermogen kunnen leveren bij strenge vorst.

TE ONTHOUDEN!

● In Vlaanderen geldt bij nieuwbouw een ontwerp­watertemperatuur van hoogstens 45 °C. In andere gevallen waar deze verplichting niet geldt, zou de ontwerp­watertemperatuur vermeld moeten worden op de offerte omdat die een grote impact heeft op de omvang en de prijs van de radiatoren.

● Met de huidige energieprijzen is een warmtepomp met een goed energielabel goedkoper in verbruik dan een goede gasketel. Wel is de terugverdientijd relatief lang, zelfs bij nieuwbouw of wanneer een ketel aan vervanging toe is en men enkel de meersprijs van de

Uitvoeren van de 50 °C-test

warmtepomp wil terugverdienen. Uiteraard kunnen de prijzen evolueren, waarbij ook het prijsverschil kan toenemen.

● Gelet op mogelijke en logische accijnsverschuivingen van elektriciteit naar aardgas en bijkomende voordelen van een warmtepomp (betere EPC­score, hogere verkoop­ of verhuur waarde van het pand en het klimaatvoordeel) is de warmtepomp in veel situaties een verstandige keuze.

● Het is het risicovol om te wachten op energieprijzen die gunstiger zijn voor warmtepompen want dan kunnen de wachttijden en de prijzen voor het plaatsen van een warmtepomp oplopen.

AUTEUR:

ing. Eddy Janssen, voormalig docent en voorzitter van de vakgroep energie van de Universiteit Antwerpen

Verlaag de maximum watertemperatuur tot 50 °C, raadpleeg hiervoor de handleiding van de ketelregeling. Als het vervolgens bij vriesweer binnen te koud is, kan de instelling in kleine stappen verhoogd worden, en omgekeerd kan de ondergrens afgetast worden door stapsgewijs verder te verlagen.

Als de watertemperatuur bij strenge vorst hoger moet zijn dan 50 °C zijn dit de opties (in volgorde):

a. BIJKOMEND ISOLEREN: hierdoor kan men op drie manieren energie besparen:

1. Kleiner transmissieverlies via de wanden dank zij de lagere U-waarde

2. Hogere oppervlaktetemperatuur aan de binnenzijde van de wand (paarse stippellijn) waardoor het comfortgevoel verbetert, of waardoor de thermostaat wat lager kan en het transmissie- en ventilatieverlies nogmaals vermindert.

3. Dank zij het kleinere warmteverlies kunnen bestaande radiatoren op een lagere temperatuur werken , met een hogere SCOP tot gevolg.

b. RADIATOREN VERVANGEN OF BIJPLAATSEN. Dynamische radiatoren zijn ook een optie. Deze zijn uitgerust met ventilatoren die de warmteafgifte vergroten, en dat maakt ze compacter maar ook duurder.

c. VLOERVERWARMING PLAATSEN : deze optie is duurder en niet altijd mogelijk.

d. EEN WARMTEPOMP MET PROPAAN ALS KOELMIDDEL KAN EEN HOGERE WATERTEMPERATUUR LEVEREN . Hiermee kan ook sanitair warm water worden aangemaakt met een minimum aan weerstandsverwarming.

www.caleffi.com

Caleffi ontwikkelde een compleet assortiment producten voor de juiste werking, efficiëntie en veiligheid van warmtepompsystemen. Allemaal voor een langere levensduur en bescherming van de installatie.

CALEFFI

WIJ VERBINDEN TOEKOMST

Uw 360-graden-overzicht over de actuele en toekomstige ontwikkelingen van de branche.

Trends, producten, technologieën: digitaal, duurzaam, esthetisch

Focusthema montage-optimalisatie: simpel, snel en veilig – voor vakmensen en monteurs

Omvangrijk randprogramma: scholing en nascholing, rondleidingen, monteursdagen en nog veel meer

Zorg dat u klaar bent voor de toekomst met de SHK+E ESSEN!

www.shke-essen.de | # shkpluseessen |

Opleiding is een speerpunt bij Techlink

ESF Vlaanderen lanceerde in 2022 een oproep naar organisaties die in partnerschap opleidingen herwerken of nieuwe opleidingen ontwikkelen. De dynamiek op de arbeidsmarkt vereist immers een nieuw, toekomstgericht opleidingsportfolio. Samenwerking met onderwijs en de verschillende opleidingsinstellingen behoort tot de kernbezorgdheden van Techlink. In 2023 was Techlink één van de partners in het ESF project 'Opleidingen van de toekomst' dat onder de oproep 566 werd ingediend. Techlink had hierbij de lead over het subthema 3.1 ‘Warmtepompen’ en werkte mee aan de uitwerking van een training over laadpalen.

De doelstelling van het project bestaat uit het kunnen anticiperen op de dynamiek van de arbeidsmarkt en het opleidings­ en onderwijsaanbod hierop beter te laten aansluiten. Hiervoor is een gerichte focus op competenties noodzakelijk. Het project liep van 1/1/2023 tot 31/12/2023.

Veranderende competenties

Verschillende evoluties maken dat de traditionele waardeketen en wijze van energievoorziening onder druk komen te staan: het toenemend samenspel van energievectoren (warmte, koude, elektriciteit), de sterke integratie van ICT­mogelijkheden, de grote toe­

name aan nieuwe technologieën, een aantal nieuwe businessmodellen die worden gelanceerd, de noodzakelijke systeemintegratie binnen en buiten gebouwen, de evolutie van gebouwen naar energy active buildings doordat de particulier of onderneming niet enkel eindklant maar tevens producent van energie kan zijn, en de evolutie naar een koolstofarme economie. Parallel zien we de verdichting van de bouwschil en de vereisten op vlak van EPC en EPB. Evenals de opkomst van de elektrische mobiliteit die in heel dit gegeven een belangrijke sleutel vormt.

Dit alles zorgt voor de introductie van (nieuwe) energietechnologie in wonin­

gen/kantoren/bedrijven met het oog op energie­efficiëntie, de optimalisatie van het binnenklimaat, het gehele energiesysteem. Het betreffen (geïntegreerde) technologieën die betrekking hebben op elektriciteitsvoorziening, opslagsystemen, verwarming, luchtcirculatie, de voorziening van warm water en van koeling, het slim inregelen en monitoren. ‘De (toekomstige) veranderingen in competenties die deze (nieuwe) energie technologieën met zich meebrengen, vormt het onderwerp van de opleidingen onder dit maatschappelijk thema’, zegt JAN CAERELS , Adviseur bij Techlink.

Subthema 3 Technieken Binnen dit subthema werden drie

technieken behandeld: warmtepompen, laadpalen en opslagsystemen waarbij Techlink de lead had over ‘warmtepompen’ en meewerkte aan de uitwerking van training over laadpalen. In het bijzonder hoe een elektrisch voertuig werkt, de onderdelen van een laadpunt en de installatie ervan, AREI­ en veiligheidsaspecten, evenals het hele gedeelte over slim laden.

Voor het warmtepomp onderwerp stelde Techlink een syllabus (Overschakelen naar de warmtepomp: de monoblok L/W warmtepomp) samen van zo’n 30 blz. waarbij Techlink adviseurs Kurt Van Campenhout en Georges Gronsfeld hun expertise met

Mooi voorbeeld van samenwerking tussen onze federatie en scholen die elkaar versterken!

plezier neerschreven met medewerking van o.a. Buildwise en Volta.

Demolessen

Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV) en HIK Volwassenenonderwijs werden ook betrokken in het verhaal, aangezien zij de vakman technici van morgenzijn. We namen enkele scholen mee in het project als testschool om zo hun input te kunnen meenemen in de ontwikkeling. Dat is de gelegenheid voor leerkrachten uit de verschillende niveaus (dagonderwijs, beroepsopleiding, hogescholen, avondonderwijs, …) om ervaringen te delen en van gedachten te wisselen. In het onderwijslandschap mag men niet op zijn eiland blijven zitten; anders raakt de kennis versnipperd en gaan best practices verloren.

‘Met ons hiervoor te engageren, wil Techlink de onderlinge informatiestromen op gang brengen en bekijken wat de sector kan doen om de opleidingen te ondersteunen’, zegt Jan.

Eerste demoles bij PTS Boom

PUBLIEK?

3e graad ­ 6e jaarKoel­ en Warmtetechnieken

LESGEVERS?

Marc Van Camp, leerkracht HVAC bij PTS Boom & Jan Caerels, adviseur bij Techlink

WAAR?

PTS Boom

Theodoor Van Ryswycklaan 2, 2850 Boom

INHOUD VAN DE LES?

Jan Caerels gaf een korte projectinleiding en situering van de installateur in het warmtepomp landschap. Jan keek naar de rol van de warmtepomp in België en Europa. Geen rocket science, maar direct en overal toepasbaar, wat heel wat kansen geeft voor de sector om de komende jaren te ontdekken en te mee te surfen op de groei. De (toekomstige) installateur is het aanspreekpunt voor advies i.v.m.

Mooi voorbeeld van samenwerking tussen onze federatie en scholen die elkaar versterken!

de vervanging en vergroening van een verwarmingsinstallatie in een (bestaande) woning.

Marc Van Camp heeft op basis van de cursus een PowerPoint samengesteld van zo’n 124 slides. Waarop dient men te letten bij het plannen, installeren en in bedrijf nemen van een warmtepomp in vergelijking met de traditionele gasof oliecondensatie­technologie? Een goede kennis van het werkingsprincipe van de warmtepomp is essentieel voor een succesvolle planning (stap­

“De constante reflectie en samenwerking tussen werkgevers, fabrikanten, sectorfederaties en school is cruciaal. Het is ook voor ons uitdagend maar tezelfdertijd boeiend en we maken er elke dag werk

van!”

MARC VAN CAMP

penplan), installatie en de efficiënte werking ervan. Het energieverbruik en de elektriciteitskosten voor de werking van de warmtepomp zijn sterk afhankelijk van de temperatuur van de warmtebron en de verwarmingscurve van het of de radiatoren. Daarom is een beoordeling van de bestaande warmteafgiftesystemen, het hydraulisch uitbalanceren en de selectie van geschikte verwarmingshydraulica van groot belang.

Samen met onze adviseurs en WoonWijzer warmtepomp­specialist wordt er dieper ingegaan op de werking en toepassing van warmtepompen.

WAT IS DE LEERLINGEN

BIJGEBLEVEN?

De presentatie van Jan kwam achteraf ter sprake bij de aanwezige leerlingen

omdat het hen inzicht verschafte in de marktcijfers. In 2022 werden er 30.000 warmtepompen geïnstalleerd in België. Volgens cijfers van de European Heat Pump Association zijn er in 2022 drie miljoen warmtepompen verkocht in Europa. De leerlingen kregen voor het eerst concrete cijfers over hun toekomstig werkveld en dat economisch verhaal werd geapprecieerd.

Toen Marc begon over het verschil (voor­ en nadelen) tussen monoblock en split warmtepomp had hij de volledige aandacht van de aanwezige leerlingen. Bij een monoblock warmtepomp zijn alle onderdelen (compressor, condensor, expansieventiel en de verdamper) in de buitenunit geïntegreerd. Er komt geen koudemiddel aan te pas om de warmtepomp in de woning te krijgen, dit is namelijk water. Bij een split warmtepomp zijn de buitenunit en binnenunit met elkaar in verbinding door een koudemiddelleiding. In de buitenunit zijn de compressor, verdamper aanwezig. In de binnenunit vindt het condensatieproces plaats met de condensor. Er is sprake van een gesloten systeem waar in het koudemiddel circuleert.

De techniek die achter een warmtepomp zit, boeide de leerlingen enorm. Wanneer Marc over de milieuvriendelijkheid van warmtepompen sprak, telt niet enkel het rendement mee. Ook het GWP (Global Warming Potential) speelt een rol.

Vervolg…

Er vonden ook demolessen plaats in PTS Diepenbeek (technisch secundair onderwijs) op 28/11 en bij CVO HIK Geel (volwassen avondonderwijs) op 12/12.

Wanneer is een woning warmtepompklaar, volgens de nieuwe VEKA-tool?

Heel wat mensen weten niet of hun woning geschikt is voor een warmtepomp. Nochtans is deze manier van verwarmen één van de manieren (denk ook aan bv. warmtenetten, …) van de toekomst, omdat ze zo energiezuinig en klimaatvriendelijk is. Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) presenteert een nieuwe online tool: “is uw woning warmtepompklaar?”. Hiermee kunt u in enkele stappen achterhalen of een huis of appartement duurzaam verwarmd kan worden met een warmtepomp.

De tool is er in de eerste plaats voor woningeigenaars, maar het is ook interessant voor installateurs om te weten dat deze tool bestaat. Na het invullen van enkele eigenschappen zoals de oppervlakte, de isolatie van dak, muren, vensters en vloeren en de huidige manier van verwarmen, krijgt de woning een score:

● klaar voor een warmtepomp

● er is een tussenstap nodig met een hybride toestel (dat is de combinatie van een gasketel en een luchtwaterwarmtepomp)

● nog niet geschikt en nood aan bijkomende isolatie.

Is de woning warmtepompklaar? Dan geeft de tool aan welk type warmtepomp het best past, wat dat ongeveer zal kosten en hoeveel plaats en welke werken nodig zijn. Extra nuttig is ook dat er een indicatie gegeven wordt van hoe het EPC erop vooruitgaat na het plaatsen van een warmtepomp. Is de woning nog niet klaar voor de toekomst? Dan komt men te weten welke stappen men kan zetten.

De tool geeft een eerste inschatting, op basis van de ingevoerde gegevens en enkele aannames. Voor een ontwerp en advies op maat van de woning raadt het VEKA een gecertificeerde installateur aan.

Achter de schermen van de tool

In 2023 liet het VEKA door EnergyVille een studie “Onderzoek naar beleidsmaatregelen omtrent warmtepompen in bestaande woongebouwen” uitvoeren om na te gaan vanaf welke isolatiegraad een warmtepomp haalbaar is. Deze studieresultaten vormen de basis van de rekenmotor achter de tool “Warmtepompklaar”.

En voor nieuwbouw?

Nieuwbouwwoningen en nieuwbouwappartementen zijn sowieso warmtepompklaar. Volgens de Energiekaart van het VEKA plaatste 1 op 2 een warmtepomp in een nieuwbouwwoning (48%), in de EPB­aangiften van vergunningsaanvragen van 2021. Voor

vergunningsaanvraagjaar 2020 was dat nog 1 op 3 (34 %). Voor nieuwbouw is sinds aanvraag jaar 2021 de warmtepomp zonder twijfel doorgebroken. Voor vergunningsaanvragen sinds 2021 mag een aardgasaansluiting niet meer voorzien worden bij verkavelings­ en vergunningsaanvragen vanaf 25  (woon)eenheden, en sinds 2023 vanaf 5  (woon)eenheden. Voor vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2025 zal een aardgasaansluiting niet langer toegestaan zijn voor álle nieuwe woningen en appartementen. Dat zal de komende jaren ongetwijfeld tot een verdere groei leiden van het aantal warmtepompen.

Logamax plus GB182i.2

Moderne verfijning:

Opvolger van de GB172i

een eigentijdse upgrade voor onze uiterst betrouwbare wandketel.

Maak kennis met onze nieuwste innovatie, de geavanceerde Buderus Logamax plus GB182i.2 wandketel - een revolutionaire verwarmingsoplossing die efficiëntie, flexibiliteit en elegantie naadloos combineert. Met zijn moderne witte design is deze ketel niet alleen esthetisch aantrekkelijk, maar ook uitzonderlijk energie-efficiënt. Dit is vooral te danken aan zijn opmerkelijke modulatiecapaciteit van 1:10 en de diversiteit aan uiteenlopende vermogens (20kW, 25kW, 35kW & 45kW). Mede hierdoor zet hij een nieuwe standaard in woningverwarming voor grotere appartementen en eengezinswoningen. Meer informatie kunt u vinden op www.buderus.be

Jaarlijks nieuwjaarsetentje Techlink

Jaarlijkse traditie bij Techlink! Op vrijdag 12 januari vond er naar goede gewoonte een nieuwjaarsetentje plaats in Brasserie Taste te Peutie. Dit was het ideale moment om als team te reflecteren over het afgelopen jaar. Het delen van persoonlijke successen, maar ook groeipunten, versterkt niet alleen onze band als team, maar herinnert ons er ook aan hoe waardevol en inspirerend het is om als team samen te werken. Op naar een jaar vol succesvolle samenwerkingen en nieuwe connecties!

OPROEP TOT HET INDIENEN VAN EEN PROJECT

Techlink plaatst haar leden graag in de kijker.

Dit blijkt ook uit deze editie van Heat+.

Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie?

Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ESTELLE FORET

→ Geboren op 1 januari 1977

→ Sterrenbeeld: Steenbok

→ Functie: Web Project Manager

→ In dienst sinds April 2022

→ Lievelingseten: Escalope à la parmigiana

→ Favoriete boek: King Kongtheorie (Virginie Despentes)

→ Favoriete film: Into the Wild

“Creatieve eigen stijl is een must en vormt mijn visitekaartje!”

Na haar studie aan La Cambre in 2001 heeft Estelle zo’n 16 jaar gewerkt als grafisch ontwerpster in een MarCom team voor een Amerikaans bedrijf, wat haar de kans gaf om te leren en te groeien op het gebied van marketing en communicatie. Ze heeft een uitstekend esthetisch gevoel en zo kwam ze ook op de radar van Carole Metzmacker, Marketing & Communication Manager bij Techlink, die een professionele en creatieve grafisch ontwerper zocht om het MarCom team te versterken.

‘Momenteel werk ik dus parttime als Web Project Manager bij Techlink en freelance de rest van de tijd voor mijn eigen visuele communicatiestudio (www.e­studio.be) in WaalsBrabant. De manier waarop een beroepsfederatie werkt, was compleet nieuw voor mij en ik ontdekte in dit MarCom team ook wat er bij de organisatie van evenementen komt kijken. Het is een hoop adrenaline en je krijgt echt een gevoel wat het woord “TEAMWORK” betekent.’

Creativiteit

Estelle is een creatief “Zwitsers zakmes”, zit vol ideeën en helpt graag bedrijven/organisaties met het definiëren en ontwikkelen van hun visuele identiteit voor alle soorten communicatiemiddelen, waaronder web, print, logo's, … .

‘Ik ben verantwoordelijk voor de lay­out en het invoegen van content in onze nieuwe Techlink website. We zijn al een heel eind op weg en ik kijk ernaar uit om te zien wat dit hun aan het einde van de rit gaan brengen. Daarnaast creëer/beheer ik alle satellietsites voor onze evenementen. Ik creëer ook de visuele inhoud voor onze communicatie en de lay­out voor onze publicaties (met

uitzondering van de magazines). Denk aan logo’s, rollups, flyers, brochures, enz.’ Wanneer iemand creatief bezig is, is zijn/haar geest op zijn scherpst. Creativiteit zorgt voor een bepaalde positieve energie.

Waals-Brabant

Estelle heeft twee tieners – dochter Lena (17 jaar) en zoon Ruben (13 jaar) – in huis en samen wonen ze in een klein dorpje op het platteland in Waals­Brabant. ‘Ik vind het zalig hier want we kunnen ontsnappen aan de stad. Ik heb nood aan groen, stilte en (open) ruimte die zorgt voor een luchtig gevoel.’

Fotografie

‘Werk, schoolactiviteiten van de kinderen, vrienden, sporten, …: mijn agenda staat iedere week bomvol. Om te ontsnappen aan de drukke dagelijkse agenda, maak ik tijd vrij om te gaan wandelen, fietsen, bezienswaardigheden te bezoeken. Ik ben gepassioneerd door fotografie en ik maak graag landschaps­ en portretfoto’s die ik meestal fotografeer in Waals­Brabant, mijn geliefde regio. Er zijn daar veel valleien, bossen, weilanden. Daarnaast maak ik ook graag (verre) reizen, denk hierbij aan Cap Ferret (zie foto) waar je kan genieten van een gevarieerd en rustgevend landschap. Aan de ene kant het bekken, aan de andere kant de oceaan, en daar tussenin bos, en natuurlijk veel dorpjes en oesterhavens. Heel pittoresk en authentiek!

Ik probeer vooral unieke en opvallende momenten vast te leggen, of het nu de schoonheid van een landschap is of het licht van een moment. Fotografie is voor mij een manier om wat ik voel met anderen te delen.’

STG neemt Sanidel over en breidt haar netwerk in België uit

BME Group (BME) en de aandeelhouders van Sanidel hebben een akkoord bereikt over de verkoop van Sanidel. Sanidel is een gespecialiseerde groothandel in sanitaire, verwarmings­ en installatieproducten en baat drie vestigingen uit in Wallonië (Namen, Marcheen­Famenne en Luik). De overname stelt BME in staat om haar netwerk van Sanitair Technische Groothandel (STG) verder uit te breiden in de Waalse regio van België. De vestiging van Sanidel in Luik zal worden samengevoegd met de bestaande vestigingen van STG in Luik en Alleur. De andere twee vestigingen blijven operationeel en breiden het bestaande STG­netwerk uit naar de regio Namen en de Ardennen. ‘De overname van Sanidel is een logische geografische uitbreiding naar nationale dekking in België voor onze activiteiten sanitair, verwarming en installatiemateriaal en bouwt voort op de recente overname van Induscabel in 2022’, zegt Remco Teulings, CEO van de Groep. ‘We zijn blij om het team van Sanidel te verwelkomen binnen BME Group.’ www.stg-group.be/nl

Nieuwe hoekregelkraanthermostaat van Schell beschermt tegen verbranding

Hoge watertemperaturen zijn bijzonder gevaarlijk voor kinderen, ouderen, zieken en andere personen met een beperkt reactievermogen. Daarom heeft Schell, de Duitse sanitairfabrikant, een hoekregelkraanther­

mostaat op de markt gebracht voor kinderopvang, (kleuter)scholen, verzorgingstehuizen en ziekenhuizen. Dankzij de instelbare, constante watertemperatuur zorgt hij voor een betrouwbare bescherming tegen verbranding. Ook bij uitval van de toevoer van koud water is de bescherming tegen verbranding volgens EN 1111 gegarandeerd. Dankzij het praktische ontwerp kan de hoekregelkraanthermostaat eenvoudig worden geïnstalleerd ­ zelfs in de krappe ruimte zoals die vaak voorkomen bij kinderwastafels. Door drie slimme verbindingsstukken is ook de montage op bestaande sanitaire installaties eenvoudig. De nieuwe hoekregelkraanthermostaat heeft één afdichtingspunt minder dan zijn voorganger. De kleine extra thermostaat wordt boven de hoekregelkraan op de warmwaterleiding gemonteerd en met behulp van een koperen leiding of een flexibele Clean­S Flex slang ook op de koudwaterleiding aangesloten. De onderdelen worden in een speciale montageset bij de thermostaat geleverd. www.schell.eu

Ontdek hoe de energiezuinige boilers van Itho Daalderop legionellagevaar voorkomen

Bij Itho Daalderop combineren we geavanceerde technologie met een lange traditie van kwaliteit. Dat resulteert in boilers die niet alleen uiterst efficiënt zijn, maar ook de gezondheid en veiligheid waarborgen. Anders dan de meeste boilers met een spiraalvormig verwarmingselement, gebruikt Itho Daalderop een gepatenteerde en innovatieve technologie, die ervoor zorgt dat het water gelijkmatig en efficiënt wordt verwarmd. Dankzij onze innovatieve injectieen aftaptechniek op verschillende lagen, vereisen onze boilers slechts een verwarmingstemperatuur van 55°C om legionella effectief te bestrijden, in tegenstelling tot een verwarmingseis van 67°C voor een boiler met spiraalvorm. Dat resulteert in aanzienlijke energiebesparingen en een veiligere wateromgeving voor elk huishouden. Geproduceerd met trots in onze Neder­

landse fabriek, zetten onze Close­in® keukenboilers met hun volledig koperen design, en ons nieuwste gamma van voorraadvaten, vervaardigd uit gerecycled roestvrij staal, de standaard voor duurzaamheid en kwaliteit.

www.ithodaalderop.be/nl-BE/consument/ boilers-en-warm-water

D-Soft: techniek maakt het verschil

Vijand nummer één van een sanitaire installatie is hard water. Het bevat veel kalk, dat zich na verwarming in de buizen afzet. Hoe hoger de temperatuur, hoe groter de afzetting. De kalkneerslag wordt dikker en dikker, zodat de diameter van de waterleiding langzaam vernauwt. Huishoudtoestellen (wasmachine, koffiezet, …) raken verstopt en moeten hersteld of moeten vervangen worden. De kalkneerslag doet de kranen lekken. De boiler lijdt een belangrijk energieverlies, met als gevolg de verhoging van de energiefactuur. Reden genoeg om hard water te behandelen. D­soft werkt met een chemische ontharder met zout. De calcium­ en magnesiumionen, die verantwoordelijk zijn voor de hardheid, worden uitgewisseld in een harsbed door een equivalente hoeveelheid natriumionen uit zout. De ingebouwde zelfreinigende voorfilter garandeert een lange levensduur van de harsen. D­Soft’s slimme ontwerp heeft ook een innovatieve, gepatenteerde stuurknop, een voorgemonteerde bypass voor een makkelijke installatie en een stevige omkasting. Bovendien zorgt D­Soft voor een minimaal verbruik en een maximale capaciteit. Eén D­soft installatie is geschikt voor een gezin van 1 tot 8 personen in een woning met 1 tot 4 badkamers.

www.d-soft.be

Nieuwe RAM800 top3 klokthermostaten van Theben

De nieuwe RAM800 top3 klokthermostaat regelt de ruimtetemperatuur volgens geprogrammeerde tijden. Door uw verwarming aan uw gewoonten aan te passen, kunt u uw energieverbruik verlagen en het

milieu beschermen. De RAM800 top3 thermostaat heeft drie standaard weekprogramma's die u aan uw behoeften kunt aanpassen. U kunt ook de temperaturen van de bedrijfsmodus instellen: comfort als u aanwezig bent, besparingstemperatuur 's nachts en vorstbeveiligingstemperatuur voor als uw lange tijd weg bent. Het duidelijke display met gemakkelijk herkenbare pictogrammen biedt toegang tot de bedrijfsmodi en instellingen. Bovendien schakelt het energiebesparende display automatisch uit als het niet wordt gebruikt. De bediening is eenvoudig en intuïtief, rechtstreeks op de thermostaat of op afstand via de gratis RAMSES top3 app op uw smartphone, via een lokale Bluetooth­verbinding. Verkrijgbaar in batterijgevoede, netgevoede of draadloze versies, kan de RAM800 top3 aan bijna elke installatie worden aangepast. Kies voor prestaties, energiebesparing en gebruiksgemak met de RAM800 top3 klokthermostaat. www.tempolec.com

Cascade tot 16 units

De nieuwe Buderus Logatherm WLW276 lucht/water­warmtepomp is uitermate geschikt voor het verwarmen of koelen en de warmwaterbereiding van grotere gebouwen. De warmtepompen hebben een vermogensbereik van 16 tot 89 kW (A­7/W35). Er kunnen maximaal 16 units in een cascade worden aangesloten en een combinatie met andere warmtebronnen om een hybride systeem te vormen is eveneens mogelijk. De lucht/water warmtepomp kan worden gebruikt als een flexibele systeemoplossing voor nieuwe gebouwen en voor het moderniseren van het verwarmingssysteem van bestaande gebouwen. Mogelijke toepassingen zijn productie­, werkplaats­, magazijn­ of fabrieksgebouwen, administratieve gebouwen, scholen of restaurants en hotels. www.buderus.com/be/nl/

myFrigro webplatform

Werk nog efficiënter dankzij het myFrigro webplatform: uw persoonlijke online toegang tot al onze diensten. Een beperkt gedeelte is publiek toegankelijk. Indien u myFrigro ten volle wenst te benutten, raden we u aan om een persoonlijke myFrigro login aan te vragen. Uw voordelen:

• Steeds bereikbaar.

• Gebruik onze handige tools voor het maken van berekeningen en offertes.

• Beheer uw Frigro administratie.

• Wordt beloond met e­Points en spaar voor mooie geschenken.

Bovendien is onze webshop te koppelen met diverse administratiesoftware zoals onder andere: Cafca, Plenion, Visma Bouwsoft, … . Bent u professioneel actief als koeltechnieker, warmtepomp installateur of monteur van panelen en koelcellen? Vraag dan vandaag nog uw persoonlijke myFrigro login aan via www.frigro.be.

SHK Essen breidt uit met elektrotechniek

Op de volgende editie van de vakbeurs SHK Essen, die van 19 tot 22 maart 2024 zal plaatsvinden, zal het aanbod aan exposanten uitgebreid worden met elektrotechnische toepassingen. Dit is een logische stap gezien het toenemend belang van elektrische systemen in HVAC. Op de vorige edities konden initiatieven over de elektrificatie al op een sterke belangstelling rekenen. Naast warmtepompen zullen er dus ook batterijen, energie­managementsystemen, laadpalen en dergelijke te vinden zijn. Het evenement wordt dan ook omgedoopt tot SHK+E, om de sector overschrijdende dimensie duidelijk te maken. Oplossingen voor verwarming, elektriciteit en mobiliteit zijn steeds meer met elkaar verbonden. Met de diversificatie wil de organisatie vooruitlopen op de ontwikkelingen in het vak en de bezoekers een toekomstgericht aanbod geven. www.shke-essen.de

Resideo toonde evolutie binnen comfort en veiligheid op VSK 2024

Resideo, de toonaangevende leverancier van Honeywell Home thermostaten, bepaalt al decennialang de trends in dit marktsegment. Op de VSK­beurs toonde de leverancier een overzicht van deze legacy; van het “gouden rondje” tot de moderne DT4 Ruimtethermostaat. Daarnaast is er ook een groeiend assortiment rond veiligheid dat bij Resideo een opmerkelijke opmars maakt. Van waterlekkage­, rook­ en CO­detectoren tot een draadloze en cloudgebaseerde technologie voor centrale alarmering in appartementsgebouwen. www.resideo.com/be/nl/

VSK toonde de weg naar een groene toekomst

De Jaarbeurs in Utrecht stond van 6 t.e.m. 9 februari opnieuw volledig in teken van VSK. De beurs bij uitstek om up to date te blijven over alle ontwikkelingen in de installatiewereld. Met name duurzame technieken stonden dit jaar in de kijker. DUCO was in 2024 opnieuw van de partij en pakte uit met ventilatieoplossingen voor de toekomst. Op vlak van ventilatie zet DUCO mee de schouders onder de transitie naar een duurzamere toekomst. De focus ligt op energiezuinige ventilatieoplossingen die klaar zijn om een woning voor een lange periode naar een hoger niveau te tillen. En dat voor nieuwe én bestaande woningen. www.duco.eu/be_nl/

Ook genieten van exclusieve voordelen?

Alles van sanitair, HVAC en hernieuwbare energie, vind je bij STG. Waar je ook bent, we zijn altijd dichtbij. Kom langs in een van de 43 ProShops of 24/7 op stg-pro.be. Service staat bij ons op 1. Maar onze échte prioriteit, dat ben jij! In de STG ProClub, sta jij centraal en geniet je van heel wat exclusieve voordelen. Meer dan 2600 installateurs, zijn al lid. En jij? Scan de QR-code en ontdek alle voordelen of neem een kijkje op stg-group.be

Bij STG sta IK centraal!

Scan de QR-code en ontdek alle voordelen

Een hybride

warmtepomp,

dat is de slimste in huis!

Wist je dat...

je een hybride warmtepomp kan aansluiten op je bestaande gasketel en zo tot 65% kan besparen op gas?

Kom naar de op Batibouw: dé place to be om alles te weten te komen over duurzaam verwarmen.

35% minder CO2uitstoot, het hele jaar door.

Past in bijna elke soort woning.

Altijd een warm huis, het hele jaar door.

17-25 februarihal 7 stand 07528