Heat + NL 05 - 2024

Natuurlijke warmte,

stijlvol geleverd door Amber

Onze nieuwste Lucht/water-warmtepomp ‘Amber’ is een esthetisch vormgegeven monoblock dat op geen enkel uitbouw of terras misstaat. Of het nu gaat om een nieuwbouwproject of een slimme renovatie, Amber maximaliseert comfort, zonder dat er kostbare binnenruimte verloren gaat.

• Monoblock warmtepomp met alleen buitendeel (+ regelmodule binnen)

• Gemakkelijk te installeren

• Verkrijgbaar in drie vermogens (6,5kW, 9,5kW en 12kW)

• Milieuvriendelijk koudemiddel (R290)/ geen F-gas certificering benodigd

• All-electric (ready): verwarmen, koelen en sanitair warm water

• Hoge aanvoertemperatuur tot wel 70°C mogelijk

• Combineerbaar met hoogwaardige voorraadvaten (staand, liggend en hangend)

• Fluisterstille werking

Techlink Awards Night is er voor alle actoren

Voorzitter

Techlink Linking Techniques

In mei gaat alle aandacht naar de derde editie van onze Techlink Awards Night! Techlink brengt hulde aan haar leden die het voortouw genomen hebben en duurzaam ondernemen in hun DNA verweven hebben. Of u nu een installateur, groothandel of fabrikant/importeur bent, als lid van Techlink, kon u een dossier indienen in één van de 3 categorieën: duurzame renovatie, nieuwbouw of Sustainable Management. Onze multifunctionele installaties zijn immers de motor van de maatschappij!

De innovatieve systemen en installaties zijn de echte drijvende kracht voor de energietransitie in onze maatschappij. Gezien de klimatologische, economische en sociale uitdagingen waar we voor staan, moeten we het startsein geven voor de hoognodige renovaties van de Belgische gebouwen. Deze revolutie zal een enorme impact hebben op energiesystemen en de sector van de multifunctionele installaties.

Tijdens deze avond krijgt u de kans om uw collega's te ontmoeten en ideeën uit te wisselen, waardevolle professionele banden te smeden en samen te klinken op de successen van ons Ecosysteem van multifunctionele installaties. Of u nu een genomineerde, een deelnemer of gewoon een geïnteresseerde Techlinker bent, deze avond belooft een bron van inspiratie en eerbetoon aan onze sector te worden.

Zoals u weet zijn we sinds juni 2022 de federatie van alle actoren in de installatiesector, juist omdat elke schakel in de waardeketen van ons Ecosysteem belangrijk is en we elkaar nodig hebben om van de energietransitie een (klimaat)schappelijk succes te maken. Afspraak dit jaar op 31 mei vanaf 18u00 in de Grande Abbaye de la Ramée in Jodoigne!

Alexander Dewulf

EASY•RADIANT modulaire

■ Automatische uitlijning

■ Verkrijgbaar met 3, 4 of 5 aansluitingen

■ Hoofdaansluiting 1”

■ Aansluitingen 3/4” EK

■ O-ring voor perfecte afdichting

26 ● Value Chain Symposium

Op dinsdag 26 maart 2024 nodigden

Techlink en Fesah distributeurs en fabrikanten van verwarming, ventilatie, airconditioning en sanitaire systemen uit op het Value Chain Symposium in Château de l’Ardoisière. Tijdens dit event werd ook de “InstallData Award” uitgereikt aan de fabrikant voor zijn inzet om de meest kwaliteitsvolle data aan te leveren.

3 ● Edito: Techlink Awards Night is er voor alle actoren

6 ● Actualiteit: Techlink presenteert haar memorandum

8 ● Event: TechBiM

10 ● Wetgeving: Nieuwe regelgeving jaarlijkse vakantie

13 ● Column: Instroom: waar het schoentje knelt...

16 ● Actualiteit: Verbinden van jong talent met de installatiesector!

18 ● Interview: Katleen Adriaesens over Internationale Vrouwendag

20 ● Interview: Ecotechniq over Wereld Loodgietersdag

Embuild

Kunstlaan 20, 1000 Brussel embuild.be

Verantwoordelijke Uitgever

Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be

Techlink vzw

Excelsiorlaan 91, 1930 Zaventem T. +32 2 720 40 80 info@techlink.be • www.techlink.be

30 ● F-gassenverordening

De andere transitie: hoe snel kunnen warmtepompen van de F-gassen af?

Op 20 februari 2024 werd de nieuwe EU-verordening rond gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie en trad deze in werking op 11 maart 2024. De nieuwe F-gassenverordening is dan ook brandend actueel én relevant.

24 ● Lid aan het woord: Geberit

26 ● Event: Value Chain Symposium

30 ● Dossier: Nieuwe F-gassenverordening van kracht

34 ● Dossier: Milieu-impact van technische installaties

38 ● Techlink Awards Night

42 ● Dossier: Overweeg zeker warmtepompen in renovatie

48 ● Dossier: De rol van hybride warmtepompen in de klimaatambities

52 ● Dossier: Uw centrale verwarming verduurzamen (Deel 3)

Managing Director

Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Publiciteit

Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Techlink organiseerde ook dit jaar een roadshow, deze keer in samenwerking met Buildwise, waarbij we langsgingen bij verwarmingsinstallateurs in hun eigen regio om informatie te verstrekken over de installatie van warmtepompen bij renovatie. Het was een ideale gelegenheid om bij te leren en in gesprek te gaan met onze experten.

56 ● Dossier: Buildwise tools Calc&Go en RevTool

58 ● Actualiteit: Werkgroep HVAC-S Brussel Vlaams-Brabant

60 ● Dossier: de absorptiekoelmachine

62 ● Actualiteit: Terugbetaling van elektriciteitskosten via thuislaadpaal

64 ● Actualiteit: Is er al een car policy opgemaakt?

68 ● Kort

70 ● De medewerker: Senior Legal Advisor Roeland Verlinden

72 ● Productnews

Proofreading

Sofie Lapière sofie.lapiere@techlink.be

Vertaling

André Verkaeren, Metaphrasis bvba

Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@embuild.be

Drukwerk Graphius

42 ● Roadshow

Techlink stelt memorandum voor de verkiezingen voor

In de aanloop van de Europese, federale en regionale verkiezingen werkte Techlink een uitgebreid memorandum uit. Daarin onthult jullie beroepsfederatie haar drie prioriteiten voor het Ecosysteem van multifunctionele installaties. Met dit memorandum reiken we de hand uit naar alle beleidsmakers om samen de uitdagingen aan te pakken waar we voor staan!

Verkiezingen zijn altijd een belangrijk moment voor alle bestuursniveaus (lokaal, regionaal, federaal). Het is het juiste moment om ideeën te vernieuwen, beleid te optimaliseren of te bekrachtigen, een stap terug te zetten en misschien uw standpunt te veranderen. Wat de uitslag van de stem ming ook is, verkiezingen zorgen altijd voor een frisse wind.

‘Reeds in 2020, met LINK2030, heeft Techlink haar visie op de toekomst van de multifunctionele installatie-

sector gegeven. De 3D’s werden tot speerpunten van onze beroepsfederatie gemaakt. Met het oog op de komende verkiezingen in 2024 heeft Techlink drie prioriteiten voor de sector multifunctionele installaties vastgelegd op basis van deze 3 assen en hebben we onze eisen gebundeld in het memorandum dat we vandaag presenteren’, zegt CEO Eric Piers.

De 3D's van energietransitie

Deze nota is opgesteld op basis van de bevindingen en analyses van ons Ecosysteem en is bedoeld als bijdrage aan

de politieke debatten in de aanloop naar de verkiezingen en aan de acties die na de verkiezingen zullen worden ondernomen.

Onze prioriteiten situeren zich rond de 3D’s:

● Decarbonisatie

● Decentralisatie

● Digitalisering

Concreet vraagt Techlink aan politici om:

● hernieuwbare energie aan te moedigen

● duurzame mobiliteit te stimuleren

● verschillende regelgevingen te harmoniseren

●

De extra “D”

Aan deze 3D's voegt Techlink een 4e toe: de uitdaging van de War For Talent. Het vinden van nieuwe werknemers blijft een probleem voor 8 op de 10 bouw- en installatiebedrijven, niet alleen voor specifieke functieprofielen, maar ook om het algemene vakmanschap dat de sector nodig heeft. Bovendien zullen de installateurs van de toekomst (nog) meer groene vaardigheden nodig hebben.

Meer info volgt…

In het memorandum worden de uitdagingen voor de multifunctionele installatiesector opgesomd en mogelijke oplossingen aangedragen. Techlink informeert haar leden binnenkort over dit uitgebreide memorandum. Stay tuned!

Politici kunnen de multifunctionele installatiesector in de nieuwe legislatuur een boost geven én aan de bedrijfsleiders van ons Ecosysteem de “goesting” geven om te (blijven) ondernemen!

Daikin Multi + Eén enkel systeem voor verwarming, koeling en sanitair warm water

Inefficiënte of verouderde systemen vervangen door een moderne oplossing! Dat kan op een eenvoudige manier. De Multi + is dé ideale warmtepomp om in kleinere woningen een verouderd verwarmingssysteem te vervangen. Bespaar energie en geniet elke dag van een aangenaam comfort.

ū Eenvoudige installatie: sluit een 90 of 120 liter warm watertank en tot 3 airco units aan op één enkele Multi + buitenunit

ū Eenvoudige configuratie: sneller installeren dankzij voorgeprogrammeerde instellingen

ū Non-stop comfort: een speciale ‘comfort’ modus garandeert sanitair warm water, zelfs indien de rest van het appartement wordt afgekoeld

ū Besparing op energiekosten: dankzij een hoog rendement en een efficiënt koelmiddel R32 met een lage GWP.

MULTI + De alles-in-één oplossing

Succesvolle eerste TechBiM Summit

Op donderdag

22 februari 2024 was het verzamelen geblazen in de Greenhouse BXL voor de eerste TechBiM Summit van Techlink. Het was meteen een schot in de roos, met 15 standhouders, 16 boeiende sprekers uit de hele bouwsector én meer dan 230 inschrijvingen. Joris Van Bossche, Project Manager Digitalisation, was jullie gastheer op het event en dat smaakt naar meer…

De bouwindustrie staat aan de vooravond van een nieuwe digitale transformatie, en TechBiM geeft een significante impuls aan de installatiesector! We presenteerden praktijkvoorbeelden die aantonen hoe TechBiM alle actoren, inclusief de fabrikanten, binnen de technische installaties actief ondersteunt en met elkaar verbindt. TechBiM is hét BIM standaardisatie-initiatief voor technische installaties, maar heeft ook navolging gekregen voor andere disciplines.

TechBiM als oplossing

De essentie van TechBiM ligt in het doorbreken van silo's en het bevorderen van samenwerking. Het initiatief streeft ernaar om de barrières tussen verschillende actoren in de bouwketen te slechten, zodat informatie naadloos

kan stromen. Dit resulteert niet alleen in een efficiënter proces van ontwerp tot oplevering, maar ook in een verhoogde innovatie binnen de sector.

‘In de afgelopen jaren heeft TechBiM reeds op diverse fronten aanzienlijke vooruitgang geboekt, en greep daarom dit momentum aan om onze prestaties te presenteren aan de gehele bouwsector tijdens het TechBiM Summit event’, zegt Joris.

TechBiM Summit event

De volledige bouwgemeenschap, variërend van ontwerpers en uitvoerders tot facility managers, fabrikanten, softwarepartijen en dienstverleners, was aanwezig op dit event. Het TechBiM Summit bood een unieke gelegenheid om de meerwaarde van dit innovatieve concept te verkennen,

“We zullen nog harder werken om dit Ecosysteem tot een succes te maken. En zoals we tijdens het event herhaaldelijk hebben benadrukt: dit kunnen we alleen bereiken door samen te werken!”

JORIS VAN BOSSCHE

ondersteund door inspirerende praktijkcases gepresenteerd door vooraanstaande sprekers en bedrijven uit de volledige bouwketen. Wat volgt is slechts een selectie uit een hele reeks van boeiende sprekers.

KEYNOTE SPREKER

Naast vele sprekers uit de Belgische bouwsector, kwam ook Rik Vera ons inspireren. Hij is auteur, futuroloog, bedrijfsfilosoof, coach en bovenal een inspirerende keynote spreker. Hij is gepassioneerd over waarom en hoe bedrijven in de toekomst relevant kunnen blijven. Samen met hem doken we dieper in het thema van samenwerken binnen bouwecosystemen: ‘Een ecosysteem zoals TechBiM biedt tig van mogelijkheden. Zoals bijvoorbeeld het bepalen van de impact van een gebouw voor het geplaatst wordt of om tot be-

MET DANK AAN ONZE SPONSORS:

tere ontwerpen te komen om toekomstige technieken te kunnen integreren die je gebouw beter maken.’

ONTWERPER, BEHEER & ONDERHOUD EN FABRIKANT AAN HET WOORD

PIETER DE BLESER van Overzicht: ‘Dankzij het afsprakenstelsel van TechBiM kunnen ontwerpende partijen aan de slag met generieke content die in een latere fase in het bouwproces verrijkt kan worden met fabrikantsdata zoals afmetingen, technische fiches, prijzen en andere correcte data.’

YVES FONTEYN van Bimplan: ‘TechBiM speelt een belangrijke rol om de brug te maken van ontwerp en uitvoering naar beheer en onderhoud om data ter beschikking voor de eindgebruiker en zo de cirkel rond te maken voor de volledige levenscyclus van een gebouw.’

LUC THYS van Soudal: ‘Dankzij het TechBiM initiatief kunnen we fabrikantsdata op een hele eenvoudige, toegankelijke, gestandaardiseerde én betrouwbare manier heel diep in de markt aanbieden.’

spreker Rik Vera: ‘We hebben

Oproep!

We doen een oproep aan alle bedrijven in de bouwsector, ongeacht hun discipline, om zich te engageren! Neem contact met ons op zodat we samen kunnen kijken hoe we de (digitale) bouwwereld de broodnodige boost kunnen geven.

Een (overkoepelend) open digitaal Ecosysteem is meer dan een wens of een droom: het is een noodzaak.

Bekijk onze aftermovie!

We nemen u zo graag even terug mee naar een onvergetelijk event! www.techbim.be

Testimonials

Een testimonial video of video interview is een videoformat waarbij sprekers, deelnemers, partners of sponsors aan het woord komen. ‘Belangrijk bij het opnemen van een testimonial is dat we niet met een vast script werken, maar dat we ervoor zorgen dat ze spontaan hun verhaal doen’, zegt redacteur Dirk De Wolf. Herbekijk de 14 testimonials op ons YouTubekanaal.

Keynote

de kans om te herdenken hoe we in de toekomst bouwen. Data, AI en digitale twins worden cruciaal.’

Nieuwe regelgeving jaarlijkse vakantie: algemeen kader

Na een advies van de Nationale Arbeidsraad heeft de Belgische wetgever de regels over de “opname van jaarlijkse vakantie” in overeenstemming gebracht met de Europese rechtspraak en Arbeidstijdrichtlijn. In dit kader werden een aantal wijzigingen aangebracht in de Belgische vakantiewetgeving inzake opname en overdracht van vakantiedagen. Ingevolge hiervan, gelden vanaf het vakantiejaar 2024 aldus een aantal nieuwe regels. Advocatenkantoor Claeys & Engels zet kort de krijtlijnen uiteen.

Context

In België bouwen werknemers vakantiedagen op tijdens het vakantiedienstjaar, die ze vervolgens in het volgende jaar (het vakantiejaar) kunnen opnemen. Zo hebben werknemers in het vakantiedienstjaar 2023 de vakantierechten voor het vakantiejaar 2024 opgebouwd. Tot 31 december 2023 was het nog zo dat, wanneer een werknemer bijvoorbeeld ziek werd tijdens zijn jaarlijkse vakantie, hij deze vakantiedagen verloor. Deze dagen konden niet omgezet worden in ziektedagen en de werknemer was deze vakantiedagen dus kwijt.

Daarnaast is het principe overeenkomstig de Belgische vakantiewetgeving dat werknemers hun wettelijke vakantiedagen vóór het einde van het vakantiejaar moeten opnemen. Een werknemer die zijn/haar vakantie niet kon opnemen binnen deze termijn van twaalf maanden, kon zijn/ haar vakantiedagen niet overdragen

naar het volgende kalenderjaar. De werknemer verloor met andere woorden deze vakantiedagen.

De Belgische vakantiewetgeving was op deze punten evenwel in strijd met de Europese Arbeidstijdrichtlijn (2003/88/EG) die bepaalt dat alle werknemers jaarlijks recht hebben op een vakantie van minstens vier weken (met behoud van loon). In het licht van deze regelgeving oordeelde het Europese Hof van Justitie dat een werknemer het recht heeft om zijn/ haar vakantiedagen later op te nemen als hij ziek wordt tijdens een periode van betaalde vakantie.

Aanpassingen aan de Belgische vakantiewetgeving

Hiermee rekening houdend werd de Belgische vakantiewetgeving vorig jaar aangepast:

● Enerzijds hebben werknemers sedert 1 januari 2024 het recht om hun vakantiedagen over te dragen als er zich een arbeidsonderbreking voordoet tijdens een periode van jaarlijkse vak antie. Meer specifiek gaat het om dagen van arbeidsonderbreking omwille van (beroeps) ziekte, een (arbeids)ongeval, moederschapsrust of vaderschapsverlof, geboorteverlof, profylactisch verlof, adoptieverlof of pleegouderverlof/pleegzorgverlof. Met andere woorden: deze dagen van arbeidsonderbreking zullen vanaf het vakantiejaar 2024 niet meer als jaarlijkse vakantiedagen aangerekend mogen worden, ook niet wanneer de oorzaak zich voordoet tijdens de jaarlijkse vakantie. Een werknemer die geconfronteerd wordt met één van voornoemde schorsingsgronden tijdens zijn/haar jaarlijkse va-

kantie, zal dus geen vakantiedagen meer verliezen.

● Anderzijds kunnen werknemers vanaf het vakantiejaar 2024 hun niet opgenomen vakantiedagen nog opnemen tot 2 4 maanden na het einde van het vakantiejaar, wanneer de oorzaak van de niet opgenomen vakantie te wijten is aan één van de hiervoor vermelde schorsingsgronden. Het enkel vakantiegeld voor de overgedragen vakantiedagen zal in het vakantiejaar, waarin de jaarlijkse vakantie in principe had moeten worden opgenomen, uitbetaald worden, zowel voor arbeiders als voor bedienden.

LET OP! De nieuwe regeling heeft enkel betrekking op dagen van arbeidsonderbreking die zich voordoen tijdens een periode van wettelijke jaarlijkse vakantie. Dit blijkt uit de gewijzigde wetteksten, maar ook uit de context van de wetwijziging: de Europese regelgeving voorziet immers dat er minstens 20 vakantiedagen per jaar moeten zijn voor een voltijdse werknemer. De voornoemde wijzigingen uitbreiden naar een ruimer begrip dan de 20 wettelijke vakantiedagen lijkt niet in lijn te zijn met de bedoeling van de (Europese) wetgever. Wanneer een werknemer bijvoorbeeld ziek wordt tijdens extralegale vakantiedagen (dit zijn de extra vakantiedagen die de werkgever toekent bovenop de wettelijke jaarlijkse vakantie) of tijdens sectorale anciënniteitsverlofdagen, dan zijn voornoemde wijzigingen niet van toepassing en bestaat er dus geen recht op overdracht. Ook ADV-dagen mogen wettelijk gezien niet worden overgedragen naar een volgend jaar. Indien deze zouden worden overgedragen, zou de toepasselijke sectorale gemiddelde wekelijkse arbeidsduur niet langer gerespecteerd worden over de referteperiode. Het is ook niet mogelijk om de ADV-dagen uit te betalen, want ook dan zou de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur nog steeds overschreden

zijn binnen de referteperiode. Dit is niet toegelaten en wordt bovendien strafrechtelijk gesanctioneerd.

Bijkomende verplichtingen in hoofde van de werknemer en de werkgever

Wanneer de werknemer die arbeidsongeschikt wordt tijdens een periode van jaarlijkse vakantie het recht op het behoud van vakantiedagen wenst uit te oefenen, dan moet hij enkele bijkomende verplichtingen naleven:

● Ten eerste moet de werknemer onmiddellijk zijn/haar werkgever op de hoogte brengen van zijn/haar verblijfsadres indien hij zich niet op zijn/haar thuisadres bevindt (dus ook wanneer de werknemer in het buitenland is).

● Daarnaast moet de werknemer (binnen de normale termijn die van toepassing is binnen de onderneming) zijn/haar werkgever steeds een geneeskundig getuigschrift bezorgen, dat minstens het volgende moet vermelden:

• de arbeidsongeschiktheid;

• de waarschijnlijke duur ervan;

• of de werknemer zich buitenshuis mag begeven.

De werknemer kan hiertoe gebruik maken van een specifiek model van geneeskundig getuigschrift (dat vastgesteld werd bij een koninklijk besluit) voor de arbeidsongeschiktheid van de werknemer die zich voordoet tijdens een periode van jaarlijkse vakantie. Het gebruik van dit specifiek model van geneeskundig getuigschrift is niet verplicht.

● Indien de werknemer onmiddellijk na de periode van arbeidsongeschiktheid zijn/haar “verloren vakantiedagen” wenst op te nemen, dan zal hij dit uiterlijk op het moment van voorlegging van het medisch attest moeten meedelen

aan de werkgever die daartoe zijn akkoord zal moeten verlenen. Er is dus geen automatische verlenging van de vakantieperiode, doch enkel mits akkoord van de werkgever. Deelt de werknemer dit verzoek niet mee, dan is er geen verlenging onmiddellijk volgend op het einde van de voorziene vakantie, maar dan behoudt de werknemer wel nog het recht om zijn/haar vakantiedagen later op te nemen. Dat recht verliest de werknemer dus niet als het verzoek om de vakantie te verlengen niet was opgenomen.

Indien een werknemer zou nalaten om de werkgever onmiddellijk te informeren omtrent zijn/haar verblijfplaats (indien dit niet het laatst meegedeelde thuisadres is) of nalaat het medisch attest binnen de vooropgestelde termijn mee te delen, kan de werkgever trouwens weigeren om de werknemer het gewaarborgd loon uit te betalen voor de dagen die hieraan voorafgaan.

LET OP! In hoofde van de werkgever rust ook een verplichting: de hierboven vermelde modaliteiten van overdracht van jaarlijkse vakantie in geval van samenloop met een arbeidsongeschiktheid moeten sedert 1 januari 2024 in het arbeidsreglement worden vermeld. Het arbeidsreglement kan eenvoudig aangepast worden, zonder de strikte wijzigingsprocedure te moeten volgen.

AUTEUR: Renée Vandekendelaere, Advocaat bij Claeys & Engels

Jouw personeel met korting verzekeren?

tot 20%* korting op je polis!

Als je personeel in dienst hebt, dan is een polis arbeidsongevallen wettelijk verplicht! En wij kunnen je nu tot 20% korting geven op je polis! En daarbovenop kan je nog genieten van - de gepaste waarborgen - preventie-advies , want voorkomen is altijd beter - slachtofferbegeleiding bij een zwaar arbeidsongeval - een snelle en efficiënte aangifte , opvolging en behandeling van uw arbeidsongevallen via onze online tool...

De actie loopt tot 30/06/2024! Maak dus snel je vrijblijvende afspraak via de QR code, en claim je korting!

Instroom: waar het schoentje knelt...

De bouw- en installatiesector staat voor een uitdagende periode waarin het tekort aan gekwalificeerd personeel schrijnend wordt. De cijfers liegen er niet om: jaarlijks blijven er meer dan duizend vacatures onbezet in de sectoren van elektriciteit, verwarming en sanitair. En dit is slechts het topje van de ijsberg. Met de op handen zijnde energietransitie wordt niet alleen een grotere vraag naar arbeidskrachten verwacht, maar ook een toenemende behoefte aan hoogopgeleide professionals vanwege de groeiende complexiteit van technische systemen.

Volgens de "Skills roadmap voor de Vlaamse klimaattransitie" zijn er in de komende 15 jaar maar liefst 30.000 nieuwe medewerkers nodig om aan de eisen van de tijd te voldoen. Echter, de realiteit toont een zorgwekkend tekort aan instroom in het technisch onderwijs, zowel nu als in de nabije toekomst. Als sectorfederatie staan we voor een urgente uitdaging en roepen we op tot het vinden van duurzame oplossingen voor dit prangende probleem.

Oproep aan de politiek

Het is tijd om een kritische blik te werpen op ons onderwijssysteem. Te midden van een overvloed aan scholen en een overdaad aan vrijheid in onderwijskeuzes, lijden onze onderwijsinstellingen onder een verouderde infrastructuur. Praktijklabo's hinken achterop, niet aangepast aan de snel evoluerende technologieën van vandaag, laat staan die van morgen. Dit leidt tot gedemotiveerde leerkrachten, vaak gedwongen om vakken te onderwijzen waar ze geen expertise in hebben, en helaas, tot een nijpend tekort aan docenten.

Hoe kunnen we van ouders en kinderen verwachten dat ze kiezen voor richtingen waarin deze problemen heersen? Voordat we beschuldigend naar het bedrijfsleven wijzen, laten we eens kijken naar de waardevolle bijdragen die werkgevers, zowel groot

als klein, al leveren. Maar deze inspanningen worden tenietgedaan zonder een goed onderwijsbeleid dat onze onderwijsinstellingen ondersteunt en moderniseert.

Dames en heren politici, laten we niet vergeten dat de toekomst van ons land en onze samenleving rust op het fundament van onderwijs. Laten we dit fundament dan ook koesteren en versterken met passende beleidsmaatregelen.

Het is tijd voor actie, voor vernieuwing, voor een onderwijssysteem dat onze kinderen voorbereidt op de uitdagingen van morgen. Laten we deze verantwoordelijkheid niet onderschatten.

Vraag aan de ouders

In een tijd waarin technologische vooruitgang de wereld in een steeds sneller tempo transformeert, staat één vraag centraal: waar willen we dat onze kinderen naartoe groeien? Als er één ding is dat we zeker weten, is het dat de vraag naar technische vaardigheden en expertise alleen maar zal toenemen. Daarom is het hoog tijd om het technisch onderwijs te omarmen als een pad naar een welvarende toekomst voor onze kinderen.

Laten we eerlijk zijn, er zijn nog steeds misvattingen over technisch onderwijs. Sommigen zien het als een tweederangskeuze, een optie voor degenen die 'niet goed genoeg' zijn voor andere academische richtingen. Maar laten we deze misvattingen doorbreken. Technische profielen verdienen goed, zoals blijkt uit diverse salariskompassen. Het zijn carrières met een solide financiële basis en talloze mogelijkheden voor groei en ontwikkeling.

Maar misschien maakt u zich zorgen over het imago van technische beroepen, of bent u bezorgd dat uw kinderen letterlijk vuile handen zullen krijgen. Laten we deze zorgen wegnemen. Een technisch beroep vereist niet alleen denken, maar ook doen. Het is een combinatie van intellectuele uitdaging en praktische vaardigheden. Het zijn geen

“De energietransitie moet versnellen, maar bij de instroom blijft het knellen.”

gemakkelijke richtingen, maar dat maakt ze des te waardevoller.

We nodigen u uit om een elektrisch schakelbord te monteren of een warmtepomp te repareren. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de praktische taken die technische professionals dagelijks uitvoeren. Het vergt vakmanschap, precisie en toewijding om dit te kunnen doen. En laten we eerlijk zijn, er is iets bijzonder trotsmakends aan het kunnen creëren, repareren of verbeteren van de wereld om ons heen.

Dus laten we samen het technisch onderwijs omarmen als een bron van kansen voor onze kinderen. Laten we hen aanmoedigen om hun talenten te ontwikkelen en hun passie te volgen, ongeacht of dat nu in de traditionele academische wereld ligt of in de spannende en dynamische wereld van techniek en technologie.

Laten we onze kinderen de tools geven die ze nodig hebben om te gedijen in de wereld van morgen. En laten we trots zijn op de rol die technische educatie daarin speelt.

Ons Ecosysteem speelt ook een

rol

Jullie spelen een cruciale rol in onze samenleving, van installatiefirma's tot fabrikanten, importeurs en groothandels, groot en klein. Jullie inzet wordt erkend, maar laten we niet stilstaan. Er is meer te doen, niet alleen voor de maatschappij, maar ook voor jullie eigen toekomst.

De uitdagingen waar jullie voor staan zijn talrijk, en een van de grootste is het vinden van nieuw talent. Dit gaat over jullie groei en zelfs overleven op de lange termijn. Daarom willen we jullie aanmoedigen om actief samen te werken met technische scholen in jullie buurt.

Overweeg om materiaal te schenken dat misschien niet meer commercieel bruikbaar is, maar nog steeds van onschatbare waarde voor onderwijsdoeleinden. Of nog beter, word een gastspreker op

een school en deel jullie waardevolle expertise en ervaring rechtstreeks met de volgende generatie technici.

We begrijpen dat jullie tijd kostbaar is, maar er zijn systemen ontwikkeld die dit soort samenwerkingen soepeler laten verlopen. En geloof ons, de scholen zullen jullie meer dan dankbaar zijn. Samen kunnen we een positieve impact hebben op de toekomst van ons vakgebied en de volgende generatie technische talenten helpen gedijen.

Allemaal samen spelen we een rol

Als vertegenwoordigers van de technische sector roepen we onze collega-sectororganisaties op – zowel die binnen dezelfde beroepsgroepen als die in andere technische disciplines – op om samen te werken. Techlink heeft al tal van initiatieven ontplooid, zoals Install Skills, Install Tomorrow en een studentenprogramma tijdens onze Install Day-beurs. We erkennen de inspanningen die jullie ook leveren en waarderen het initiatief dat iedereen toont.

Echter, het prangende probleem van de knelpuntberoepen bedreigt nu de bedrijven die wij vertegenwoordigen. Dit is een situatie die we niet kunnen negeren. Daarom doen we een dringende oproep om gezamenlijk actie te ondernemen. We moeten de handen ineenslaan en samen een oplossing vinden voor dit vraagstuk.

Auteur:

Wilfried De Greef, Education & Skills manager bij Techlink

Schrijf je nu in!

We inspire at www.duco.eu RENOVATIE SESSIES

Bespaar nu tot 70 % op water!

Met elektronische kranen van SCHELL.

Elektronische kranen van SCHELL besparen u echt geld.

Enerzijds omdat u enkel water verbruikt als het echt nodig is.

Anderzijds omdat u ook op energie voor warm water bespaart.

Waar wacht u nog op. Verander nu!

Meer informatie op www.schell.eu

Meer informatie op

Verantwoordelijkheid voor gezondheid.

Verbinden van jong talent met de installatiesector!

Op 16 april waren meer dan 200 bezoekers aanwezig op de eerste

Install Skills Inspiration Day bij JZ Tranzit in Kortrijk. De aanwezigen, waaronder ook redacteur Dirk De Wolf en Education & Skills manager Wilfried De Greef, ervaarden een uniek belevingsevent met live demo’s & workshops die aandacht hadden voor techniek, vakmanschap en technologie binnen de HVAC/S sector.

Install Skills Plumbing & Heating

Install Skills is een initiatief van Embuild West-Vlaanderen, Techlink en RTC West-Vlaanderen. Doelstelling van de wedstrijd is een synergie te creëren tussen het technisch onderwijs en het (installatie)veld.

‘Met Install Skills, dat we dit jaar al voor de achtiende keer organiseren, willen we jongeren een kans geven om reële ervaring op te doen, de kneepjes van het vak te leren en hun opgedane kennis in de praktijk te brengen. Ook willen we hen laten kennismaken met nieuwe technieken en materialen’, zegt GERD DECOENE, Directeur onderneming en omgeving bij Embuild West-Vlaanderen.

‘Install Skills is een voorbeeld van wat Techlink voor de sector kan en wil betekenen. We hopen dat zulke initiatieven bijdragen om de instroom in onze

attractieve sector te vergroten’, zegt WILFRIED DE GREEF

Inspiration Day

JC Tranzit was op 16 april het mekka van innovatie in sanitair en verwarmingstechnieken voor de 182 aanwezige leerlingen uit het beroeps- en technisch onderwijs uit Oost- en West-Vlaanderen. Maar liefst 22 ondernemingen tekenden paraat om de aanwezige leerlingen de techniek, het vakmanschap en de technologie binnen deze sector te laten ervaren aan de hand van workshops, infosessies en demonstraties. Van meetgereedschap en warmtepompradiatoren tot slimme technologie toegepast op sanitair met focus op waterbesparing.

SAMMY DECOENE , Directeur RTC West-Vlaanderen, vult aan: ‘We hebben ook een app voorzien waar zowel de standhouders, leerkrachten, leerlingen en bezoekers zich konden re-

Radio Quindo

De beats & sounds werden verzorgd door jongerenradio Quindo. Live radio verzorgd door jonge mediamakers van Medialab met de ondersteuning van Howest en Stad Kortrijk. Vijf uur interviewden Sem Van Poucke en Omer Vandriessche heel wat middelbare leerlingen Sanitair Installateur, organisatoren, leerkrachten, standhouders en meer.

in hun beroepscarrière ook zullen gebruiken.

SOFT SKILLS

gistreren. Op die manier was alle info, zoals het programma, de aanwezige exposanten, de workshops, ... voorhanden.’

HARD SKILLS

Hard skills of harde vaardigheden zijn de dingen die men heeft geleerd te doen of te gebruiken, zoals tools, technologieën of bekwaamheden. De basis is om steeds up-to-date te blijven over de technologische ontwikkelingen en de toepassing ervan in onze multifunctionele installaties. Mee zijn

met de digitale oplossingen is van essentieel belang omdat heel wat van die oplossingen en systemen de katalysator zijn om energie, water en materialen efficiënter te gaan gebruiken.

Voor de exposanten was het een uitstekende gelegenheid om met de jongeren in contact te komen en warm te maken voor onze sector. Het geeft de exposanten extra naamsbekendheid. Als jongeren in deze fase rechtstreeks in contact komen met hun merk en product, is de kans groter dat ze het

Soft skills of zachte vaardigheden zijn interpersoonlijke vaardigheden die beschrijven hoe men met anderen werkt en omgaat. Niet ons product, maar de service naar de klant staat centraal. Die moeten installateurs in mensentaal begrijpbaar maken voor de consument zodat we hen kunnen informeren over integrale oplossingen.

Welqome, het jongerenproject van Travi, ondersteund door de federale overheid was ook één van de exposanten. De nadruk lag op “Hoe klaar ben ik voor mijn job?” (www.testyourselfie.eu), meer bepaald: Heb ik een juiste houding? Kan ik goed genoeg omgaan met kritiek of commentaar? Ben ik voldoende flexibel? Allemaal belangrijke punten waar de jongeren maar beter goed op scoren als ze een toffe job willen behouden.

Dirk De Wolf was één van de geïnterviewden. Ze polsten naar zijn indrukken over de eerste Install Skills Inspiration Day.

Internationale Vrouwendag 2024

Jaarlijks op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Het is een dag die vrouwen wereldwijd viert, steunt en inspireert. Ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag laten we Katleen Adriaesens, zaakvoerster van Adriaesens uit Mortsel, aan het woord. Ze werd bekroond tot de Jonge Aannemer van het Jaar 2023 en hiermee viel nog eens een bedrijf uit de installatiesector in de prijzen.

Katleen is met haar positie een inspirerend voorbeeld als vrouwelijke leider in een traditioneel door mannen gedomineerde sector. Adriaensens is al méér dan 60 jaar vakman aan huis en is een echt familiebedrijf. Ze plaatsen met passie en kennis sanitair, verwarming en daken. De activiteit bestaat voornamelijk uit renovaties van installaties en badkamers in de ruime omgeving van Antwerpen. Met een 20-tal werknemers is het groot genoeg om zowat alle opdrachten in eigen beheer uit te voeren, maar toch compact genoeg om flexibel te blijven. Katleen hecht veel belang aan een familiale aanpak en rechtstreeks contact met de klant.

‘Deze prijs is een weerspiegeling van het harde werk en de toewijding van het hele team bij Adriaensens, die zich inzetten voor onze visie op duurzaamheid en innovatie in de bouw- en installatiesector. Ik hoop dat deze award er zal voor zorgen dat meer vrouwen kiezen voor de bouwen installatiesector’, aldus Katleen Adriaensens.

Wat betekent Internationale Vrouwendag voor u?

In minder voor de hand liggende sectoren zoals de bouw- en installatiesector is zo’n Internationale Vrouwendag nog steeds nodig en relevant. Als vrouwelijke bedrijfsleider kan ik een voorbeeld zijn voor jonge vrouwen. Vrouwelijke rolmodellen in leidinggevende functies stimuleren andere

Katleen Adriaesens bij de mascotte van haar familiebedrijf. Dat verwijst naar haar papa die z’n hart en ziel in de loodgieterij heeft gestoken. ‘Ik had geen loodgietersopleiding, maar ben er wel mee opgegroeid.’

vrouwen om ook hogerop te komen, want ze laten zien dat het mogelijk is.

Er zijn uiteraard verschillen tussen mannen en vrouwen maar laat die verschillen nu net een troef zijn in onze sector. Zo spreken vrouwen doorgaans minder in bouwjargon, ze kijken verder dan het puur technische en hebben meer oog voor detail.

Hoe ervaart u het als vrouw binnen de bouw- en installatiewereld?

Wie als meisje in een technische richting wil beginnen, vormt dikwijls een kleine minderheid in een zee van jongens. Als twaalfjarige moet je dan sterk in je schoenen staan om vol te houden. Nochtans is er geen enkele reden waarom meisjes niet zouden kiezen voor installatietechniek, ook al omdat fijn werk, inregelen en precieze afwerking daar hoe langer hoe belangrijker zijn.

Ik kijk verder dan puur het technische, heb meer oog voor het esthetische en zorg ervoor dat alles mooi wordt afgeleverd. Vrouwen hebben ook die finishing touch. De verwarmingsketel zal bij mannen technisch perfect geïnstalleerd zijn, maar laten soms hun vuiligheid eronder liggen bijvoorbeeld. Vrouwen vinden het vaak fijner als ik naar de werf kom. Ik kan in mensentaal uitleggen waar we mee bezig zijn en dat stelt hen gerust. Aan mij kunnen ze “domme” vragen stellen. Ik vind het ook niet erg dat ik niet alles weet. Hoeveel druk bij een expansievat? In het begin wist ik dat niet en vroeg het gewoon aan mijn leveranciers, … Niet bang zijn om iets te vragen!

Wat vindt u de grootste uitdaging van het ondernemen, moeilijkste/leukste?

LEUKSTE?

“Vooral passie is bepalend: als je iets doet, doe het dan met passie!”

KATLEEN ADRIAESENS

voortouw, inspireer en zet de koers uit. Mijn werknemers zetten hun expertise in binnen de uitgezette kaders, en pakken verantwoordelijkheid over hun eigen werkgeluk en ontwikkeling. Leiderschap is een gedeelde verantwoordelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid tussen de leidinggevende en de medewerkers. Ieder vanuit hun eigen rol. Als team helpen en versterken we elkaar en bereiken dan ook mooie resultaten. Allemaal tezamen!

MOEILIJKSTE?

Als zaakvoerder ervaar ik soms wel druk, stress en verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat we het inkomen van al onze werknemers kunnen blijven garanderen. Het lukt ons al jaren, maar het is voor niemand een vanzelfsprekendheid. Daarnaast is er ook de moeilijke balans werk-privé want ik ben ook een moeder van drie kinderen. Gelukkig heb ik een man die meer taken in het huishouden op zich kan nemen.

UITDAGING?

Het leukste aan mijn job is dat we dingen realiseren bij mensen, tastbare zaken. Nieuwe leidingen, een badkamer of de verwarming installeren. Als zaakvoerder neem ik het HEAT+ • 05|2024

Als ondernemer heb ik het gevoel dat we heel veel moet kennen: wetgeving, HR, juridisch, technisch, boekhou-

ding, … . En in een familiaal bedrijf zit alles bij de zaakvoerder. Het is ook niet mijn ambitie om 100 mensen in dienst te hebben. Als er teveel tussenpersonen aan te pas komen, verlies men het zicht op de dagelijkse praktijk, en dat is niet wenselijk als bedrijfsleider.

Welk misverstand wilt u uit de wereld helpen over uw beroep?

We worden al te vaak nog geassocieerd met het klassieke loodgietersambacht. Dat laatste heeft natuurlijk nog altijd zijn plaats, maar installateur zijn omvat vandaag veel meer dan een lavabo ontstoppen of een wastafel monteren. Het is veel technischer dan we denken en niet enkel voor jongeren die met zijn/haar handen graag werkt. Installatietechniek blijft ondergewaardeerd!

Tot slot: wat is uw tip voor andere vrouwen die in de installatiesector willen gaan werken?

Je moet doen wat je graag doet! Als je een technische richting wilt inslaan, mag je je zeker niet laten afschrikken door het (cliché) image van ons beroep. Als je ervoor openstaat, kan je als vrouw ook groeien binnen de installatiesector. De techniek staat niet stil, zodat men de kans heeft om te groeien in het vak en een bijdrage te leveren aan comfort en energiezuinigheid. Ik zie bij mijn leveranciers toch een groei in het aantal vrouwelijke contacten. Ik ben trouwens altijd op zoek naar vrouwen (knipoogt).

Wereld Loodgietersdag 2024

Loodgieters krijgen niet de erkenning die ze verdienen. Ze worden vaak stereotiep weggezet maar daardoor vergeten we nog wel eens dat de loodgieter in onze maatschappij een onmisbare rol heeft. Jaarlijks op 11 maart wordt er stilgestaan bij hoe belangrijk hun werk is. Ter gelegenheid van Wereld Loodgietersdag gingen we langs bij lidbedrijf Ecotechniq waarbij we de veelzijdigheid van de job willen aantonen.

We ontmoeten KEVIN WOLFCARIUS, Projectmanager HVAC, en het team sanitair op één van de werven van Ecotechniq: een appartementsgebouw in Nazareth waar ze de verwarming en het sanitair voor hun rekening nemen.

Wat betekent Wereld Loodgietersdag voor u? Dagelijks werken onze loodgieters met veel plezier aan verschillende projecten groot en klein. Van een verstopping tot een cv onderhoudsbeurt of bijvoorbeeld de installatie van een nieuwe badkamer, onze loodgieters staan voor u klaar. Deze werf in Nazareth toont de veelzijdigheid van hun job: het plaatsen van toevoerleidingen, afvoeren, regenwaterpompen, drukverhogingsinstallaties, brand-

leidingen, … zowel in nieuwbouw als renovatie, woningen, residenties, … kent geen geheimen voor hun. Ik vind dat het vak van loodgieter moderner en technisch onderlegd is geworden. De carrièrekansen voor loodgieters en andere technische vakmensen zijn groter dan ooit. Garantie op werk én een mooie loopbaan!

Zo’n Wereld Loodgietersdag is dus zeker nog nodig want onze job is ondergewaardeerd terwijl het een veelzijdige job is waarbij geen enkel project hetzelfde is.

Is de naam “loodgieter” ondertussen niet wat achterhaald?

De naam “loodgieter” heeft zijn geschiedenis maar is wat achterhaald. Veel jongens en meisjes die nu een be-

Korter douchen is in elk geval een voor de hand liggende tip om water te besparen. Maar de dag van vandaag heeft het grootste deel van de kranen ook een “eco” versie, wat een groot verschil maakt in verbruik en zo moet men niet inboeten aan comfort. ‘We merken een steeds grotere vraag naar regendouches Eco. Een tendens hierbij is dat de klanten meer gaan voor zwart geborsteld chroom wat een zachte look & feel geeft’, zegt Kevin.

“Iedereen van het team moet met de neuzen in dezelfde richting staan om een optimaal resultaat te realiseren”

KEVIN WOLFCARIUS

Koen is reeds drie jaar werkzaam bij Ecotechniq en was hiervoor een industriële bakker. Door zijn motivatie en ingesteldheid leerde hij het loodgietersvak.

roep kiezen, zullen zich niet enorm aangesproken voelen door die naam. Een sanitair installateur zou een betere omschrijving zijn want dan denken we aan een allround installateur die ook vertrouwd is met ventilatie, verwarming, hernieuwbare energie, …

Er is een tekort aan loodgieters en installateurs. Merkt u dat ook? Mede door de energietransitie zijn er de komende jaren veel technische vakmensen nodig. Bij Ecotechniq zijn er volop carrièrekansen voor praktische probleemoplossers met de nodige technische kennis en de wil om te leren. Koen is zo’n voorbeeld.

Ecotechniq ondersteunt ook de online campagne, “Install Tomorrow” van Techlink. Eén van onze jongeren (Arthur) kwam aan bod met zijn getuigenis. Hij haalt voldoening vooral uit het feit dat hij elke dag bijleert. De technologie verandert voortdurend en met al die nieuwe kennis voelt hij zich ook slimmer worden.

Hoe evolueert jullie vakgebied?

We zien ons vakgebied veranderen: het wordt steeds breder, innovatiever en digitaler. Denk aan de integratie van hernieuwbare energie, waterbesparing en -hergebruik, … . Door het lezen van Heat+ en andere vakmedia, het bezoeken van Install Day en ISH blijven we op de hoogte van de laatste trends. Op zo’n beurzen zoeken we met volle toewijding de perfecte systemen om de installaties voor onze klanten nog beter, nog efficiënter en nog meer future-proof te maken.

Loodgieters doen véél meer dan alleen het verhelpen van lekkages en verstoppingen. Maar dat neemt niet weg dat zaakvoerder Jurgen Vankeirsbilck en projectmanager HVAC Kevin Wolfcarius wel kunnen lachen met het stereotiepe beeld.

Duurzaamheid en ecologie worden steeds belangrijker. Hoe spelen jullie daarop in?

Iedere klant, ieder project is uniek en dient van scratch bekeken te worden om een juist voorstel te kunnen maken. Hernieuwbare energie en sanitair zijn meer dan vroeger een belangrijke combinatie geworden. Wat zijn de sanitaire wensen van de klant? In functie van deze verwachtingen en ook die voor de verwarming dient er bekeken te worden wat de mogelijkheden zijn om warm water en verwarming zo duurzaam en ecologisch mogelijk op te wekken.

Luisteren naar de klant is hierbij een heel belangrijk gegeven. Hierin proberen wij het verschil te maken door onze persoonlijke en directe aanpak, voor ons telt niet enkel de verkoop, maar ook dat de klant nadien tevreden is.

‘Het volledige Ecotechniq team heeft een goed contact met elkaar en staan in nauw contact met architecten en klanten waardoor het project soepel verloopt’, aldus Kevin.

www.valvulasarco.com

MIÑO COUPLING

MINO serie zijn handbediende metalen gaskogelkranen. Ze zijn ontworpen om manipulatie en demontage van componenten te voorkomen.

• Europese messing CW617N

• Stevige handgreep met blokkeersysteem

• Eenvoudige installatie mogelijk.

• CE-markering. Voldoet aan norm EN-331:2015

• Brandwerend getest volgens norm EN1775:2007

• Getest en gecertifieerd door GAS.BE-ARGB-KVBG laboratorium.

De nieuwe kleine opvoerinstallatie Miniformaat.

De Minilift S voor grijs water maakt alles mogelijk:

Verschillende pompcapaciteiten

Bestand tegen heet water en pekelwater (waterverzachters)

5 toevoeren en selecteerbare persaansluitingen

Variabel instelbaar pompvolume

www.kessel-belgie.be

Duurzaamheid en innovatie in de sanitaire wereld

Ons Ecosysteem van multifunctionele installaties omvat sinds de fusie ook fabrikanten in sanitair- en verwarmingstechnieken. Met welke opportuniteiten en uitdagingen dienen ze rekening te houden? Hoe gaat de sector verder evolueren? Heat+ ging langs bij Geberit, waarbij Managing Director José Wyns ons te woord stond.

We ontmoeten José in het hoofdgebouw van Geberit België in het Brixius Business Park in Meise. In de inkomhal van het gebouw maakt een imposante hydraulische toren indruk; deze stelt een sanitaire afvoerinstallatie met meerdere verdiepen voor alsook een regenwaterafvoer. Dit leermiddel belicht de technische kenmerken, uitdagingen en valkuilen van een betrouwbare en optimale afvoerinstallatie. ‘Deze Geberit showroom, belevingsen opleidingscentrum inspireert, adviseert en deelt knowhow, voor steeds meer toegevoegde waarde. Dit gebouw heeft sinds 2022 hoe dan ook een nieuwe dynamiek op gang gebracht.’

Een geschiedenis van 150 jaar

Geberit viert dit jaar zijn 150ste verjaardag. Wat in 1874 begon als een eenmanszaak in het Zwitserse Rap-

perswil, bloeide uit tot een wereldwijde onderneming die een prominente rol speelt binnen de sanitaire sector. Het productienetwerk telt 26 productievestigingen, waarvan 4 overzees. Met meer dan 10.000 medewerkers in bijna 50 landen, behaalde Geberit in 2023 een netto-omzet van CHF 3,1 miljard. ‘De trends voor sanitaire producten verschillen enorm tussen de verschillende landen. Het situeert zich meer op lokaal niveau. Als sanitaire speler zijn we aanwezig waar we het verschil kunnen maken.’

De waarden en normen van Geberit zijn in de afgelopen 150 jaar grotendeels onveranderd gebleven: een nuchtere kijk, kwaliteitsbewustzijn en het streven naar uitmuntendheid, kenmerken ook vandaag nog steeds de bedrijfscultuur. ‘In ons 150 jaar bestaan hebben we altijd geïnvesteerd in onze onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling (R&D) om onze sanitaire producten te verbeteren en om te innoveren. Er werken zo’n 400 mensen op R&D.’

De B2B-markt is altijd de kernactiviteit van Geberit geweest. 70% van de sanitaire oplossingen zit verborgen achter de muur van elke badkamer, geïnstalleerd door een installateur-vakman. Maar de laatste jaren heeft Geberit zijn aanwezigheid op de B2C-markt ook versterkt door zich, naast douche-wc’s, te richten op het 30% zichtbare deel van de badkamer, zoals douches, wastafels en meubels.

Belang van opleiding en informatie

Geberit wil zijn klanten – groothandels, installateurs, ontwerpers en architecten – maximaal ondersteunen. Opleiding en informatie maken daar een centraal deel van uit. ‘Vorig jaar hebben we 1700 mensen opgeleid. Hiervoor beschikken we over 2500 m2 opleidingsruimte die onder meer bestaat uit twee ruime opleidingszalen – voor telkens maximaal 40 personen – en twee volledig uitgeruste praktijkruimtes. Installateurs dienen we op een correcte manier op te leiden.

“We

willen partners en klanten met al hun zintuigen aanspreken. Een bezoek aan Geberit moet een belevenis zijn en tegelijkertijd ons DNA laten zien.”

JOSÉ WYNS

Ook onze eigen werknemers volgen hier opleidingen. Elke dag bewijzen onze medewerkers hoe innoverende sanitaire systemen en producten in combinatie met een professionele service het verschil uitmaken op de bouwwerf. Onze buitendiensten zijn adviseurs. Zij gaan met de installateur op de werf en adviseren hen het beste materiaal. Hoe ze het moeten plaatsen en waar ze best op letten. In de praktijk merken we dat er veel nood is om toe- en afvoertechniek op een juiste manier toe te passen. Grotere projecten vragen dan ook een benadering “op maat”.’

Duurzaamheid heeft prioriteit

Een andere belangrijke ontwikkeling die hoog op de agenda staat, is duurzaamheid. ‘Geberit speelt een leidende rol in de transformatie naar een duurzame sanitairbranche. Al sinds 2007 passen we het eco-design principe toe bij de ontwikkeling van alle nieuwe producten. Zo is elk nieuw product milieuvriendelijker dan zijn voorganger. Producten van Geberit staan bovendien bekend om hun

lange levensduur. We garanderen de beschikbaarheid van reserveonderdelen tot 50 jaar voor alle vervangbare mechanische onderdelen van het inbouwreservoir en de bedieningsplaat. Wij geloven dat de grootste bijdrage die wij kunnen leveren aan een circulaire economie, bestaat uit het blijven creëren van nieuwe normen voor productkwaliteit en duurzaamheid.’

Waterbesparing is een “hot item” ook bij Geberit. ‘In 1952 gebruikten we 70 liter water per persoon per dag voor de toiletspoeling. Vandaag is het nog maar 14 liter. Dat is een daling van 80%. Het is zeker geen probleem om met minder water goed te spoelen. Geberit heeft een lange traditie in het vervaardigen van producten die water besparen, met name in- en opbouwspoelreservoirs.’

Sanitair bij renovatie

België heeft een vrij oud woningpark. Renovatie is dermate belangrijk. ‘Het is ondertussen een groot deel van onze business geworden om renovatie op een correcte manier te doen. We zitten in een niet-gestandaar-

‘Inspireren, adviseren en knowhow delen, voor steeds meer toegevoegde waarde’ zegt José Wyns die trots naast een imposante hydraulische toren poseert.

diseerde bouwmarkt (lees: weinig prefab) en hierdoor worden we altijd geconfronteerd met de realiteit van de bouwwerf waarbij een correcte berekening van de installatie noodzakelijk is. Bij sanitair kan het fout gaan als het niet goed is berekend. Verstoppingen worden vaak pas later ontdekt. Onze buitendienst (omvat 28 mensen) staat elke dag opnieuw klaar om de installateur te adviseren over plaatsingstechniek (welke diameter, …).

Groothandelaars daarentegen hebben grotere behoefte aan de juiste data van onze producten. Geberit was één van de eerste fabrikanten om alle data te centraliseren. Groothandelaars hebben belang bij een efficiënte logistiek en daarbij is deze data onmisbaar.’ Geberit is gelinkt aan InstallData (www.installdata.be/nl/).

Macro-economische effecten zullen hun impact hebben op de renovatiemarkt. ‘Maar sanitair is een basisbehoefte: goed en modern sanitair zal altijd blijven bestaan en een markt hebben. Zelfs al plaatst men geen nieuwe wc, dan zal men deze herstellen door een onderdeel te vervangen.’

Grundfos en Villeroy & Boch ontvangen een InstallData Award

Op dinsdag 26 maart 2024 nodigden Techlink en Fesah distributeurs en fabrikanten van verwarming, ventilatie, airconditioning en sanitaire systemen uit op het Value Chain Symposium in Château de l’Ardoisière. Tijdens dit event werd ook de “InstallData Award” uitgereikt aan de fabrikant voor zijn inzet om de meest kwaliteitsvolle data aan te leveren.

Keynote speeches

De talrijke deelnemers werden verrijkt met een aantal inzichten die hen toelaten om meer kansen te halen uit de uitdagingen van vandaag. Op het programma stonden keynote speeches met een (arbeids)economische insteek van STIJN BAERT (Professor empirische arbeidseconomie aan de UGent) en PHILIPPE LEDENT (Senior Economist bij ING).

InstallData Awards

De behoefte aan hoogwaardige product- en marktgegevens wordt steeds belangrijker om aan de behoeften van installateurs te voldoen. Daarom bekroont Techlink ook dit jaar de fabrikanten met de hoogste kwaliteit

Eric Piers, CEO van Techlink, opende het symposium.

productgegevens. Techlink heeft de fabrikanten in onze sector onderverdeeld in 2 categorieën, namelijk HVAC en Sanitair. ‘Met deze Awards willen we die fabrikanten in de kijker zetten die de digitalisering aanjagen door hun gegevens beschikbaar te stellen aan de markt’, zegt BRUNO VAN DER STAPPEN , Member Affairs Manager bij Techlink.

HVAC

Of het nu gaat om HVAC, drukverhoging, watervoorziening, vuilwater, brandpompen of meer, bij Grundfos Bellux is er een wereld van technische innovatie. DAMIEN BOEN , CSSC Manager DBS, was vereerd de Techlink InstallData Award “HVAC” in ont-

vangst te nemen: ‘Het was een hele eer om deze prijs in ontvangst te mogen nemen. Het belang van data wordt nog vaak onderschat. Maar eenmaal dat men deze data nodig heeft, is het fijn om toegang te hebben tot deze data. Dat is het resultaat van een heel team die de data over de modellen van pompen bijwerken en bijhouden. Data management is een bedrijfsbreed vraagstuk en is voor Grundfos Bellux een echte prioriteit.’

Sanitair

Aan het hoofd van het Belux-filiaal van sanitairfabrikant Villeroy & Boch staat MARC DE BACKER . Hij nam met trots de Techlink Install Data Award “Sanitair” in ontvangst:

Philippe Ledent gaf een vooruitblik op de Belgische en Europese economie & bouwsector op korte en middellange termijn. Vier trends die ons op lange termijn zullen beïnvloeden: demografie, decarbonisering, deglobalisering en deleveraging.

Damien Boen, CSSC Manager DBS bij Grundfos Bellux.

Marc De Backer, Country Manager BeLux bij Villeroy & Boch.

De War For Talent is actueler dan ooit in onze sector. Professor Baert had het over de uitdagingen voor de Vlaamse en Belgische arbeidsmarkt.

‘Het was een hele eer om deze prijs in ontvangst te mogen nemen. Villeroy & Boch staat voor design en kwaliteit. Kwalitatieve uitwisseling van data is essentieel voor onze klanten én voor onszelf. Dank aan iedereen die bijdroeg aan het realiseren van deze prestatie, bijzondere dank aan onze data expert Cor de Rooij! En dank aan Techlink en Fesah voor de erkenning.’

Cor de Rooij vult aan: ‘Zoals Marc terecht stelt, is data-uitwisseling cruciaal voor de verkoop van onze producten. Data is al lang niet meer

beperkt tot een beknopte productbeschrijving, maar omvat een breed scala aan beschrijvende attributen, geclassificeerde attributen, afbeeldingen, documenten en mediabestanden. Net als in België, vereisen andere landen soms landspecifieke aanpassingen aan de data. Dit kan zowel de inhoud als de aanleverstructuur betreffen. Daarom is het voor ons essentieel dat er in elk land een centrale database beschikbaar is waar onze klanten de benodigde data kunnen ophalen. Dit voorkomt dat we op klantniveau aanpassingen moeten doorvoeren, wat een inefficiënt en tijdrovend proces is.’

Networking

De deelnemers genoten van hapjes geserveerd door Choux de Bruxelles en met aangepaste wijnen van Château de l’Ardoisière. Enkele sfeerbeelden.

Op naar volgend jaar…

Techlink hoopt met deze Install Data Awards ook andere fabrikanten te overtuigen van het belang van kwaliteitsvolle data. Data is de toekomst en met de snelle digitalisering wint het belang van data meer en meer. Wij zijn reeds benieuwd naar de winnaars van volgend jaar!

Meer weten? www.wilo.be

www.caleffi.com

*Voorbehouden aan erkende installateurs. Keuze uit 4 modellen zolang de voorraad strekt. Geldig op de deelnemende gamma’s: HiMulti 3, TWI 5-SE, Extract FIRST COMFORT, Isar BOOST5 of RAIN1-3. Actie geldig van 1 mei tot en met 31 augustus 2024.

Caleffi ontwikkelde een compleet assortiment producten voor de juiste werking, efficiëntie en veiligheid van warmtepompsystemen. Allemaal voor een langere levensduur en bescherming van de installatie. CALEFFI GUARANTEED.

Nieuwe F-gassenverordening van kracht

Op 20 februari 2024 werd de nieuwe EU-verordening rond gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) gepubliceerd in het Publicatieblad van de Europese Unie en trad deze in werking op 11 maart 2024. De EUverordening moet ervoor zorgen dat het gebruik en de uitstoot van deze F-gassen steviger wordt afgebouwd en dat er sneller wordt ingezet op onder meer F-gas vrije koel-, airco- en warmtepompapparatuur en elektrische schakelinrichtingen.

Heat+ had een gesprek met SVEN CLAEYS , beleidsmedewerker klimaat bij het VEKA, die aangeeft dat deze nieuwe EU-verordening kadert in een ambitieus Europees klimaatbeleid. F-gassen hebben een zeer hoog aardwarmingspotentieel (Global Warming Potential of afgekort GWP) en hebben dus een grote (negatieve) invloed op de opwarming van de aarde. Met de wet in voege verdienen de installateurs onze volle aandacht, want zij zullen tot actie moeten overgaan.’

Sven benadrukte ook het belang van de EU-regelgeving rond F-gassen: ‘het legt verplichtingen op aan exploitanten van koelinstallaties zoals periodieke lekdichtheidscontroles, verplichte terugwinning van F-gassen uit installaties, bevat een certificeringsverplichting voor onderhouds-

technici en bedrijven, stelt eisen met betrekking tot etikettering van de apparatuur die F-gassen bevat en legt rapportageverplichtingen op. Het bevat ook verbodsbepalingen voor het op de markt brengen van toepassingen die F-gassen bevatten.’

Snellere afbouw van HFK's Een beperking in het aanbod van HFK’s wordt ingevoerd door middel van een quotasysteem voor importeurs en producenten van HFK’s (phasedown). Dit quotasysteem zal er voor zorgen dat tegen 2030 de hoeveelheid HFK’s die op de markt worden gebracht met 95% zal zijn gereduceerd ten opzichte van de hoeveelheid die in 2015 op de markt is gebracht (in CO2-equivalenten uitgedrukt) en tegen 2050 zullen geen nieuw geproduceerde HFK’s nog op de EU-markt mogen

worden geplaatst (zie grafiek 1). De verwachting is dan ook dat de kostprijs van F-gassen zal stijgen en de beschikbaarheid zal dalen.

HFO-koudemiddelen vallen nu ook onder de EU-verordening Sommige F-gassen zijn per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) of stoffen waarvan is aangetoond of vermoed wordt dat zij tot PFAS worden afgebroken. Ook HFO-koelmiddelen zoals HFO-1234yf en HFO-1234 behoren tot deze categorie van stoffen. Om deze reden worden de uitbatingsvoorwaarden voor onder meer koelinstallaties, airco’s en warmtepompen zoals deze al bestaan voor installaties die HFK-koelmiddelen bevatten, uitgebreid naar HFO-bevattende installaties. Concreet betekent dit dat net

Grafiek 1 Het nieuwe Europese afbouwschema voor F-gassen. Nieuwe afschaling F-gasquota tonnen co2-eq. t.o.v. 2015 (in %)

nieuw

Tabel 1 Frequentie lekdichtheidscontrole

Koelinstallatie, airco of warmtepomp met HFK’s

Koelinstallatie, airco of warmtepomp met HFO’s

2Ten tweede op basis van het aantal kilogram koudemiddel .

Wanneer een lekkagedetectiesysteem aanwezig is, mag de frequentie van de lekdichtheidscontroles worden gehalveerd.

Hermetisch gesloten apparatuur die minder dan 10 ton CO2-equivalenten aan HFK’s of minder dan 2 kg aan HFO’s bevat moet niet op lekkage worden gecontroleerd op voorwaarde dat de apparatuur is geëtiketteerd als hermetisch gesloten. Indien zo’n hermetisch gesloten toestel bovendien in een residentieel gebouw staat en minder dan 3 kg koudemiddel bevat, is het eveneens uitgesloten van de controleverplichting.

Iedere 12 maanden

Iedere 6 maanden

Iedere 3 maanden

(*)

Vanaf 5 ton CO2-eq

50 tot 500 ton CO2-eq ≥ 500 ton CO2-eq (*)

zoals voor HFK’s, PFK’s en SF6, ook de uitstoot van HFO’s naar de atmosfeer verboden is en alle technisch en economisch haalbare maatregelen moeten worden getroffen om de uitstoot te vermijden. Koel-, airco en warmtepompinstallaties die 1 kg of meer aan HFO’s bevatten moeten bovendien regelmatig gekeurd worden op lekkage.

Wat verandert er met de nieuwe verordening voor de installateur?

LEKDICHTHEIDSCONTROLE & LOGBOEK

De frequentie van verplichte lekdichtheidscontroles van koel-, aircoen warmtepompapparatuur die HFK-koelmiddelen bevat, is afhankelijk van de tonnage aan CO2-equivalenten die in een toepassing aanwezig is. Hoe schadelijker het koelmiddel

Vanaf 1 kg

Vanaf 10 kg

Vanaf 100 kg (*)

(hoe hoger de GWP-waarde) en hoe meer kg koelmiddel in de installatie, hoe frequenter er moet worden gecontroleerd op lekkage. Voor installaties met HFO-koelmiddelen wordt wel enkel naar het gewicht gekeken. Vanaf 1 kg koelmiddel is elke 12 maanden een lekdichtheidscontrole verplicht. Zie tabel 1.

BELANGRIJK! Dit geldt ook voor gemengde koudemiddelen, die bestaan uit HFK’s én HFO’s. Dit betekent dus dat u bij een HFK/HFO-blend (R-454-serie [een blend van R-32 en R-1234yf] en de R-449-serie [blend van R-32, R-125, R-134a en R-1234yf]) twee dingen moet checken om te zien of er een lekcontroleverplichting is:

1Ten eerste op basis van CO2equivalent (GWP van het koudemiddel keer het aantal kg)

Net zoals voor HFK-koelinstallaties, moet er bij HFO-koelinstallaties (vanaf 1kg koelmiddelinhoud) een logboek bewaard worden.

Nieuw is ook dat nu expliciet wordt gesteld dat teruggewonnen F-gassen enkel kunnen worden hergebruikt voor het vullen of navullen van apparatuur als het gas is gerecycled of geregenereerd.

BIJVULLEN INSTALLATIE

Sinds 2020 is het gebruik (= bijvullen) van nieuw geproduceerde F-gassen met een GWP-waarde van 2500 of meer in bestaande koelsystemen met een koudemiddelinhoud van meer dan 40 ton CO2-equivalenten verboden. Vanaf 2025 geldt dit voor alle stationaire koelsystemen en vanaf 2026 geldt dit ook voor airco’s en warmtepompen.

Vanaf 2030 mogen ook gerecycleerde/ geregenereerde F-gassen met een GWP > 2500 niet meer worden gebruikt in koelingsapparatuur en vanaf 2032 geldt dit ook voor airco’s en warmtepompen. Het gaat onder meer om R404 en R507.

Lekcontrole na reparatie moet na 24 uur (dus niet op dezelfde dag

de apparatuur moet voorzien zijn van een lekkagedetectiesysteem dat de exploitant of het onderhoudsbedrijf voor elke lekkage waarschuwt.

©RCC Koude- en luchtbehandeling

Erkenningsregeling voor technici en bedrijven

Enkel een erkende koeltechnicus mag werkzaamheden uitvoeren aan stationaire koelinstallaties (bijv. industriële koeling, diepvriezers, aircosystemen of warmtepompen) met gefluoreerde broeikasgassen of ozonlaagafbrekende stoffen of koeleenheden van koelwagens en koelaanhangwagens (+ 3,5 ton) die F-gassen bevatten, en er een risico bestaat op emissies van deze schadelijke koelmiddelen. Het gaat om de installatie, het onderhoud, de reparatie, de buitendienststelling, de controles op lekkages en de terugwinning van deze koelmiddelen.

MEER INFO:

www.vlaanderen.be/erkenning-alskoeltechnicus

als de reparatie), maar binnen de maand plaatsvinden.

CERTIFICERING

De nieuwe EU-verordening breidt de certificeringsverplichtingen voor onderhoudstechnici en bedrijven die werkzaamheden verrichten aan apparatuur die F-gassen bevatten, uit. Technici die werkzaamheden verrichten aan stationaire koel-, airco- en warmtepompinstallaties met HFO’s of natuurlijke koelmiddelen zullen in de toekomst ook een erkenning moeten behalen.

De geldigheid van de afgeleverde certificaten of opleidingsattesten wordt beperkt tot 7 jaar. Daarna zal een herevaluatie of opleiding moeten gebeuren om de geldigheid te verlengen. Dit heeft consequenties voor bv. de erkenning van technici die aan airco’s in personenwagens werken en technici die aan SF6-schakelaars werken. Voor de koeltechnici die werken aan stationaire koel-, airco- en warmte-

Ook de bedrijven die in het Vlaamse Gewest bepaalde werkzaamheden uitvoeren aan stationaire koelinstallaties (bijv. industriële koeling, diepvriezers, aircosystemen of warmtepompen) met gefluoreerde broeikasgassen of ozonlaagafbrekende stoffen waarbij er een risico bestaat op emissies van deze schadelijke koelmiddelen, hebben daarvoor een Vlaamse erkenning nodig. Het gaat om de installatie, het onderhoud, de reparatie en de buitendienststelling van koelinstallaties die deze koelmiddelen bevatten.

MEER INFO:

www.vlaanderen.be/informatie-vooreen-koeltechnisch-bedrijf

pompinstallaties is dat minder relevant want daarvoor is er reeds een Vlaamse 5-jaarlijkse certificering.

Meer gedetailleerde Europese regels over deze bijkomende certificeringsen opleidingsverplichtingen moeten nog worden opgesteld in de eerstvolgende jaren. Ook de bestaande examen- en erkenningsprocedures moeten nog aangepast worden.

UITBREIDING

VERBODSBEPALINGEN

De lijst met apparatuur die tegen een vooropgezette datum niet langer bepaalde schadelijke F-gassen mogen bevatten, wordt sterk uitgebreid. Bijlage IV bij de verordening bevat de lijst met verbodsdata rond het op de markt brengen van apparatuur met F-gassen. Voor een aantal toepassingen wordt een maximum toelaatbaar aardopwarmingsvermogen (GWP) opgelegd, voor een aantal toepassingen wordt op termijn een totaalverbod op F-gassen vooropgesteld (met

uitzonderingen in geval van veiligheidseisen.

Een aantal voorbeelden:

● Vanaf 1 januari 2025 mogen nieuwe single-splits met een inhoud van minder dan 3 kg alleen nog F-gassen bevatten met een GWP van minder dan 750.

● Vanaf 1 januari 2027 mogen alle nieuwe airco’s en warmtepompen met een vermogen van maximaal 12 kW alleen nog F-gassen bevatten met een GWP van minder dan 150.

● Vanaf 1 januari 2035 mogen alle nieuw geïnstalleerde splits met een vermogen van 12 kW of lager geen F-gassen meer bevatten.

●

Tot slot

Bij Techlink omarmen we de klimaattransitie naar milieuvriendelijkere alternatieven. De noodzakelijke overschakeling naar milieuvriendelijke alternatieve koelmiddelen brengt echter nieuwe uitdagingen met zich mee. Denk aan het hoger veiligheidsrisico van propaan en de risico’s bij ondeskundige installatie en onderhoud bij de toepassing van propaan als koelmiddel.

Vanuit het VEKA horen we dat een doelgerichte, vlotte kennisverspreiding en communicatie omtrent regelgeving rond het gebruik van F-gassen en alternatieve koelmiddelen daarom noodzakelijk is. Als Techlink kunnen we dit enkel toejuichen.

Meer info

Op de webpagina “20 februari 2024: Nieuwe F-gassenverordening gepubliceerd” van het VEKA staat een overzichtelijke samenvatting.

Milieu-impact van technische installaties

De milieu-impact van technische installaties berekenen? De invloed ervan op de milieuimpact van het totale energieverbruik van gebouwen bepalen?

Dit is voortaan mogelijk door de technische installaties te integreren in TOTEM, de Belgische tool voor de beoordeling van de milieu-impact van gebouwen.

Uit analyses is gebleken dat het vanuit milieuoogpunt beter is om de isolatie te verbeteren dan om de technische installaties te vervangen. Dezelfde analyses tonen nochtans ook aan dat een zorgvuldig gekozen warmtepomp in combinatie met een balansventilatiesysteem de milieu-impact van een nieuw of gerenoveerd gebouw kan verminderen.

Milieu-impact van de technische installaties en van het energieverbruik van gebouwen: onlosmakelijk verbonden

De TOTEM-tool (www.totem-building.be) kan voortaan gebruikt worden om de milieu-impact van een gebouw te beoordelen rekening houdend met de technische installaties. Daarom hebben we een correct geïsoleerd, nieuw gebouw, in dit geval een niet-vrijstaande eengezinswoning van 175,6 m², onderworpen aan twee scenario’s (zie scenario’s 1 en 2 in afbeelding 1):

● voor het eerste scenario, meer be-

paald een gasketel en een mechanisch ventilatiesysteem van het type C zonder warmteterugwinning, is de milieu-impact van de materialen van de technische installatie gelijk aan 5 % van de impact van de materialen van het gebouw

● voor het tweede scenario, meer bepaald een warmtepomp in combinatie met een balansventilatiesysteem, stijgt dit percentage tot 17%.

De totale milieu-impact van een woning met een warmtepomp ligt echter lager, omdat de toename van de impact van de materialen (van 5% naar 17%) gecompenseerd wordt door de afname van de impact van het energieverbruik.

Om de voordelen van deze afname te maximaliseren, moet de toename van de milieu-impact van de materialen echter beperkt en, indien mogelijk, geoptimaliseerd worden. Een warmtepomp is op zich al verantwoordelijk voor 85% van de impact van de ma-

terialen van de technische installaties. Het is dus cruciaal om dit toestel zorgvuldig uit te kiezen.

Keuze van de warmtepomp

De keuze van de warmtepomp is vooral gebaseerd op zijn technische en functionele prestaties. Voor gelijke prestaties zijn er twee criteria die een grote invloed hebben op de milieuprestaties: ● het gewicht van het toestel ● het gebruikte koudemiddel.

Het gewicht van het toestel varieert sterk naargelang het toestel in kwestie. Zo kunnen bepaalde modellen tot meerdere honderden kilo’s wegen. Voor een ‘licht’ toestel zijn minder materialen nodig, waardoor de milieu-impact van de fabricage kleiner is. Rekening houdend met het feit dat de warmtepomp tijdens de levensduur van het gebouw over het algemeen twee keer vervangen moet worden, is de hiermee gepaard gaande vermindering van de milieu-impact des te groter.

Milieu-impact van een niet-vrijstaande eengezinswoning van 175,6 m², nieuw of gerenoveerd, over de hele levenscyclus voor verschillende scenario’s (resultaten volgens TOTEM versie 3.0.4 - NBN EN 15978).

Het gebruikte type koudemiddel (zie pagina …) heeft ook een grote invloed op de milieuprestaties. De verspreiding van bepaalde gassen in de atmosfeer ten gevolge van een lek tijdens de gebruiksfase en aan het levenseinde heeft een aanzienlijke impact op de klimaatverandering 1 Voor 5 kg R134a-koudemiddel dat gebruikt wordt in een warmtepomp met een jaarlijks lekpercentage van 2 %, zal er gedurende de levensduur van het gebouw bijvoorbeeld 6 kg gas uitgestoten worden, d.w.z. in totaal 8.580 kg CO2-eq. Het gebruik van een warmtepomp met R290 (propaan) zou de uitstoot over de levensduur van het gebouw dan weer kunnen verminderen tot 18 kg CO2-eq. Voor gassen die een significante impact hebben op de klimaatopwarming, bestaan er andere opties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen:

● voor gelijke prestaties en voor dezelfde gassoort, het verkiezen van een installatie met een beperkte hoeveelheid gas

● ervoor zorgen dat verliezen door het lekken van koudemiddel tijdens het gebruik en aan het levenseinde van het systeem tot een minimum beperkt worden.

Isoleren blijft prioritair

Moet u prioriteit geven aan de vervanging van de technische installaties of aan het aanbrengen van isolatie om de milieu-impact van een niet-geïsoleerd gebouw te verminderen? TOTEM kan de gebruiker nu helpen om deze vraag te beantwoorden.

We hernemen ons voorbeeld van het typegebouw van 175,6 m² en passen er twee renovatiescenario’s op toe (zie scenario’s 3 en 4 in afbeelding 1):

● de vervanging van de technische installatie in plaats van het aanbrengen van isolatie

● de volledige renovatie van het gebouw.

In scenario 3 worden een warmtepomp en een balansventilatie uitge­

voerd. Hoewel de milieu-impact van het energieverbruik groter is dan wanneer men gekozen had voor de isolatie van het gebouw, is ze kleiner dan wanneer de oorspronkelijke gasketel en mechanische ventilatie in een niet-geïsoleerd gebouw behouden zouden zijn (initiële situatie die niet getoond wordt in afbeelding 1). De technische installaties moeten echter overgedimensioneerd zijn (hogere energievraag) in vergelijking met gelijkaardige installaties in een identiek, maar geïsoleerd gebouw. Daar komt nog bij dat de installatie van een warmtepomp aanpassingen aan de bestaande installatie vereist. Het lagetemperatuurregime dat specifiek is voor warmtepompen vereist onder meer grotere radiatoroppervlakken om aan de verwarmingsbehoeften te voldoen. Deze zorgen echter voor een directe toename van de milieu-impact van de installaties.

Scenario 4 komt overeen met een volledige renovatie van de woning (isolatie van de buitenmuren, warmtepomp en balansventilatie). Hoewel de milieu-impact van de materialen groter is dan bij scenario 3, is de totale impact kleiner. Het aanbrengen van isolatie is dus de te verkiezen strategie om de milieu-impact van een gebouw te verminderen.

Naast de keuze tussen isolatie en technische installaties brengt de installatie van een warmtepomp bij renovaties een aantal uitdagingen met zich mee (zie pagina …). Andere oplossingen zouden kunnen helpen om de milieu-impact van gebouwen geleidelijk te verminderen (hybride verwarming, gedeeltelijke isolatie van de gebouwschil, ...).

Dit artikel werd opgesteld in het kader van de Normen-Antenne ‘Milieu-impact en circulaire economie’, gesubsidieerd door de FOD Economie, en van de Technologische Dienstverlening C-Tech, gesubsidieerd door Innoviris.

Campagne warmtepompen

De decarbonisatie van onze maatschappij is volop aan de gang en voor onze sector gaat dit gepaard met de opkomst van warmtepompen. Daar waar dergelijke installaties gemakkelijk in te plannen zijn voor nieuwe gebouwen, ligt dit bij renovatieprojecten een stuk moeilijker. Om de toepassing ervan te versnellen en te vergemakkelijken, heeft Buildwise een specifieke communicatiecampagne over het gebruik van warmtepompen in renovatieprojecten gelanceerd. De informatie is op een toegankelijke en visuele manier beschikbaar door middel van 6 korte video's die ingaan op een aantal vragen die u uzelf waarschijnlijk stelt: welke warmtepomptechnologieën bestaan er? Hoe moeten warmtepompen gedimensioneerd worden? Kunnen de bestaande radiatoren hergebruikt worden? Is het mogelijk om ook sanitair warm water te produceren? Of nog, hoe kan de bestaande installatie aangepast worden om de warmtepomp te beschermen? https://buildwise.direct/ warmtepompcampagne.

BRON:

Buildwise Magazine juli-augustus 2023: Milieu-impact van technische installaties: een nieuwe evolutie voor TOTEM (blz. 16-17), van É. Douguet en L. Wastiels.

NOTEN:

1 Opgelet: de TOTEM-tool houdt momenteel nog geen rekening met lekken aan het levenseinde van de installatie.

Het nieuwe Logamax plus gamma: drie toppresteerders - voor elke vereiste

Logamax plus GB192i.2 15, 25, 35 en 45 kW

Logamax plus GB182i.2 20, 25, 35 en 45 kW

Logamax plus GB172i.2 24 kW

Een eigentijdse upgrade voor onze uiterst betrouwbare wandketels.

Maak kennis met onze nieuwste innovatie, het geavanceerde Buderus Logamax plus gamma - revolutionaire verwarmingsoplossingen die efficiëntie, flexibiliteit en elegantie naadloos combineren. Met hun moderne witte design zijn deze ketels niet alleen esthetisch aantrekkelijk, maar ook uitzonderlijk energie-efficiënt. Dit is vooral te danken aan hun opmerkelijke modulatiecapaciteit van 1:8 tot 1:10 (afhankelijk van het type) en de diversiteit aan uiteenlopende vermogens. Mede hierdoor zetten deze ketels een nieuwe standaard in woningverwarming voor elk type woning.

Meer informatie vindt u op www.buderus.be

* De classificatie toont de energie-efficiëntie van het Buderus systeem bestaande uit de Logamax plus 172i.2/182i.2/192i.2 in combinatie met het geïntegreerde Logamatic systeem bedieningspaneel. De classificatie kan variëren afhankelijk van de componenten en de grootte van het vermogen.

We zien elkaar op de Techlink Awards Night!

Voor het derde opeenvolgende jaar zal Techlink hulde brengen aan lidbedrijven die het voortouw genomen hebben en duurzaam ondernemen in hun DNA verweven hebben! Installateurs, groothandels of fabrikanten/importeurs komen samen op 31 mei 2024 in de Grande Abbaye de la Ramée in Jodoigne. Het evenement bij uitstek om te "netwerken" voor alle leden van ons Ecosysteem van de multifunctionele installaties.

Techlink en haar leden hebben een voortrekkersrol te spelen in het sensibiliseren van de consumenten. Onze sector beschikt over innovatieve technologieën die belangrijk zijn in het behalen van de klimaatdoelstellingen en het tij te kunnen doen keren.

Tijdens deze avond krijgt u de kans om uw collega's te ontmoeten en ideeën uit te wisselen, waardevolle professionele banden te smeden en samen te klinken op de successen van ons Ecosysteem.

Drie categorieën

Deze Awards geven onze leden de opportuniteit om hun geleverde bijdrage aan innovatieve en duurzame oplossingen in het kader van de energietransitie te belichten en zo kans te maken op een Award als erkenning van onze sector voor hun inspanningen.

We hebben drie categorieën vastgelegd:

1 Duurzame renovatie (Op welke manier en met welke technieken heb ik het energieverbruik van een bestaand gebouw tijdens een renovatie drastisch gereduceerd?)

2 Nieuwbouw (Op welke manier heb ik voor een nieuwbouwproject de meest energiezuinige of klimaatneutrale oplossing geadviseerd en geïnstalleerd?)

3 Sustainable Management (Hoe trekt uw bedrijf "duurzaamheid" door in het dagelijkse beheer?)

Het programma

• 18.00u: Welkomstcocktail

• 19 00u: Uitreiking van de Techlink Awards

• 19 45u: Netwerken en aperitief

• 21 .00u: Diner

• 23 30u: DJ-set

• 03 00u: Einde

Unieke locatie

We zullen alles uit de kast halen om jullie een onvergetelijke avond te bezorgen in het betoverende decor van

deze geklasseerde 13e-eeuwse cisterciënzerabdij! De locatie alleen al is op zijn minst indrukwekkend te noemen, helemaal in het groen (op minder dan een uur van Brussel) en ademt rust en klasse uit.

Praktisch

• Datum: Vrijdag 31 mei 2024

• Locatie: Rue de l'Abbaye 19 1370 Jodoigne

• Overnachting: Op de site, die volledig afgehuurd is voor het event, zijn ook kamers beschikbaar vanaf 15u00: € 175 (excl. BW) voor een dubbele kamer, inclusief ontbijt. De site beschikt bovendien over ruime en gratis parkeergelegenheid.

• Nog vragen?

U kan altijd terecht bij ons MarCom Team via events@techlink.be

Roadshow: Overweeg zeker warmtepompen in renovatie

Tussen 1 februari en 28 maart 2024 ging

Techlink, in samenwerking met Buildwise, langs bij verwarmingsinstallateurs in hun eigen regio om informatie te verstrekken over de installatie van warmtepompen bij renovatie. Er zijn namelijk belangrijke stappen waar u als installateur rekening mee dient te houden.

Aanleiding

In totaal kwamen er 412 deelnemers naar de roadshows in 5 Vlaamse en 4 Waalse locaties!

De evolutie van de wamtepomptechnologie laat toe dat er op hogere temperaturen kan worden verwarmd. Maar het is een feit dat warmtepompen veel efficiënter werken bij lagere afgiftetemperaturen en het blijft dus

een logisch streefdoel om naar een lagere temperatuurafgifte toe te werken.

Tijdens de Techlink roadshows in 2022 (zie 02/2023 van Heat+: blz. 1820) verduidelijkten onze sprekers dat op korte termijn de klassieke verwarmingstoestellen vervangen zullen moeten worden door een duurzamer systeem. In dat opzicht dienen de installateurs vakmannen een hybride systeem tegenwoordig altijd in overweging te nemen bij renovatieprojecten. Maar een warmtepomp installeren bij renovatie is niet altijd eenvoudig.

Roadshow: Warmtepompen in renovatie

De belangrijkste stappen in een succesvolle renovatie

● Ideaal = grondige energetische renovatie

● Huidige en toekomstige prestaties van de gebouwschil

● Haalbaarheid van vloerverwarming

● Staat van huidige systemen: verwarming & elektrische installatie

● Berekening van de warmtebelasting

● Keuze van het concept: Warmtepomp alleen of hybride

● Het afgiftesysteem kiezen en/of aanpassen

● Keuze van de warmtepomp

Heat+ kwam op 19 maart een kijkje nemen bij Embuild Oost-Vlaanderen in Zwijnaarde waarbij de sprekers dieper ingingen op de verwarmingsbehoefte van een gebouw, de manieren om warmtepompen te integreren in bestaande installaties en de voordelen ervan.

Warmtepompen spelen een cruciale rol in de energietransitie door verwarmingssystemen efficiënter te maken en onze ecologische voetafdruk te verkleinen! Als onderdeel van een renovatieproject zal het steeds gebruikelijker worden om een bestaande ketel te vervangen (of aan te vullen) door een warmtepomp. Om de prestaties van een warmtepomp tijdens een renovatie te maximaliseren, zijn er een paar punten waar rekening mee dient gehouden te worden.

AANDACHTSPUNTEN

De efficiëntie van een warmtepomp is echter niet constant. Deze hangt im-

mers af van het temperatuurverschil tussen de koude bron (bv. buitenlucht in het geval van een lucht-waterwarmtepomp) en de warme bron, dat wil zeggen de centrale verwarmingskring. Dit is anders dan bij stookketels, waarbij de efficiëntie vrij constant blijft. De efficiëntie van een warmtepomp zal altijd beter zijn bij het laagst mogelijke temperatuurregime.

De voornaamste uitdaging bij de plaatsing van een warmtepomp bij renovaties ligt eerder bij het warmteafgiftesysteem. De bestaande radiatoren werden immers ontworpen voor een hoger temperatuurregime (bv. 80/60 °C) dat gemakkelijk haalbaar was met de oorspronkelijke ketel. Om de prestaties van een warmtepomp te maximaliseren, is het mogelijk om deze radiatoren op een lager regime te laten werken, maar dan zullen ze slechts een veel lager verwarmingsvermogen kunnen leveren.

Er werd door de sprekers voldoende aandacht besteed aan het

Grote opkomst in OostVlaanderen.

Tools voor een warmteverliesberekening

bredere kader waarin een warm tepomp dient te functioneren. Kijken naar de elektriciteitsvoorzieningen, gebouwschil, ... en hoe dit allemaal meespeelt in de keuze van de warmtepomp. Bovendien laat dit toe om het bestaande warmteafgiftesysteem te doen werken bij lagere temperaturen, wat perspectieven opent voor de warmtepomp.

TIP! Houdt in uw achterhoofd dat een goede gebouwisolatie essentieel is voor een hoog rendement van de warmtepomp. Als het huis niet voldoende geïsoleerd is, gaat er te veel warmte verloren en kan de warmtepomp niet optimaal presteren.

Een andere belangrijke factor bij het plaatsen van een warmtepomp is de aanwezigheid van vloerverwarming. De woning verwarmen met vloerverwarming en/of ventilo-convectoren? Dan zit uw klant sowieso goed. Een warmtepomp op gewone radiatoren aansluiten, kan maar wordt eerder afgeraden.

TIP! De oude verwarmingselementen dienen niet altijd vervangen te worden door vloerverwarming, maar een juiste behoefte en warmteverliesberekening per ruimte is wel noodzakelijk. Zo kan dan ook een juiste keuze in warmtepompvermogen gebeuren.

Warmtepompen zijn bij renovatie ze ker mogelijk, mits voldoende aandacht voor correcte warmteverliesberekening (lees: géén vuistregel toepassen, zie figuur 1) en controle op voldoende elektrisch vermogen. Warmtebelasting = warmteverlies (wanden + ventilatie + lekken) én eventueel opwarmvermogen. En dit op twee niveaus: 1 Gebouw/woning => Warmtepomp dimensionering

Themapagina rond warmtepompen bij renovatie

Buildwise bundelde voor bouw- en installatieprofessionals op een handige overzichtspagina de belangrijke aandachtspunten voor het succesvol installeren van warmtepompen bij renovaties. Deze pagina helpt installateurs niet alleen hun klanten heel gericht te adviseren, ze vinden er alles om hun werk makkelijker te maken.

Zes korte video’s verhelderen de meest cruciale vragen:

2 Per ruimte => Afgiftesysteem dimensionering (radiatoren, convectoren, vloerverwarming)

Deze berekening is een voorwaarde voor de dimensionering van een warmtebron (ketel, warmtepomp of andere bron) of een afgiftesysteem (radiatoren, vloerverwarming enz.). Er zijn verschillende methoden mogelijk om deze warmtebelasting te berekenen, elk met zijn voor- en nadelen (zie figuur 1).

Het vermogen van de bestaande radiatoren gebruiken om het warmteverlies in te schatten? Geen goed idee! In geval van renovatie van een bestaand systeem, wordt afgeraden het vermogen van de bestaande radiatoren te gebruiken om het warmteverlies te bepalen. Het is namelijk zeer waarschijnlijk dat de radiator werd overgedimensioneerd. Een correct uitgevoerde berekening

1 Is het mogelijk om een warmtepomp te installeren bij een renovatie?

2 Wat zijn de bestaande WP-technologieën en de laatste evoluties?

3 De warmtebehoefte berekenen – een essentiële stap!

4 Kunnen de bestaande radiatoren hergebruikt worden met een warmtepomp?

5 Kan de warmtepomp ook Sanitair Warm Water produceren?

6 Hoe moet de bestaande installatie gereinigd en aangepast worden om de warmtepomp te beschermen?

https://buildwise. direct/warmtepompcampagne

Efficiënt verwarmen en koelen met de full monoblock lucht-water warmtepomp

Compress 2000 AWF.

Met de Compress 2000 AWF lanceert Bosch haar eerste full monobloc warmtepomp. Alle componenten zijn geïntegreerd in de buitenunit. Deze warmtepomp is bijgevolg ideaal voor installatie in eengezinswoningen en appartementen. De Compress 2000 AWF heeft een energieefficiëntiebereik tot A+++ en is dankzij de 3 geluidsmodi uiterst stil.

Ontdek de Compress 2000 AWF op www.bosch-homecomfort.be

van de warmteverliezen heeft net tot doel na te gaan of de bestaande radiator voldoende vermogen heeft of niet, mogelijk bij een lagere temperatuur dan de initiële temperatuur.

Maar hoe weet u zeker dat het vermogen van deze bestaande radiatoren nog steeds voldoende is als u de temperatuur verlaagt? U moet een schatting maken van hun vermogen bij de nieuwe temperatuurregime, maar vaak is de technische documentatie niet meer beschikbaar en is deze informatie simpelweg niet te vinden. Buildwise stelt de gratis PowerHeat App ter beschikking.

OPSLAG VIA BUFFERVAT

Met deze applicatie kan u snel het vermogen van een bestaande radiator inschatten, en dit voor verschillende temperatuurregimes. De resultaten zijn gebaseerd op de vermogenswaarden in de technische fiches van oude en nieuwe radiatoren. Radiatoren met een vergelijkbare geometrie leveren een vergelijkbaar vermogen. Er is echter enige variatie in het afgegeven vermogen tussen merken, dat voor sommige modellen laag is en voor andere hoog is. Deze applicatie zal het vermogen van bepaalde modellen een beetje onderschatten, om te voorkomen dat er een situatie van thermisch ongemak ontstaat. Als de technische fiche van de radiator beschikbaar is, zal deze nauwkeurigere resultaten geven.

In een hybride installatie is een buffervat bijna altijd onvermijdbaar:

● Minimale draaitijd van de warmtepomp;

• ON/OFF werking van de compressor vermijden door iets langere werk tijden

• Stelregel:

• Min. draaitijd 10 minuten

• Max. 3 start/stops per draaiuur van de compressor

● De stilstanden te verlengen, om voldoende drukreductie te bereiken binnen het koeltechnisch gedeelte van de warmtepomp;

● Energie-inhoud voor de ontdooifunctie van de warmtepomp;

● Minimale waterinhoud van de installatie.

Extra voordelen:

● Beheer van de debieten, de functie van een evenwichtfles overnemen;

● Ruim gedimensioneerd buffervat, opslaan van restwarmte als er een overschot is, bij de productie door bijvoorbeeld de biomassaketel, zonnecollectoren of andere bronnen.

Zowel een serie als een parallelle aansluiting zijn mogelijk. Fabrikanten raden een seriebuffer af, vanwege:

● Het juist afstellen van het verschildrukventiel (overstroomventiel) blijkt lastig te zijn;

● Bijkomend, moet de circulatiepomp een min. toerental (drukverhoging) meekrijgen.

Feedback van de deelnemers

De vraag ‘Waar heeft u het meeste van opgestoken tijdens deze infosessie?’ kreeg veel reacties bij het invullen van de tevredenheidenquêtes. Een greep uit de reacties:

● Warmtepompen moeten nog meer naar voor durven gebracht worden als oplossing. Ook in renovaties!

● De vele parameters waarmee rekening te houden bij de dimensionering.

● De makkelijke tools voor radiatoren te berekenen aan lage temperatuur. De elektrische wetgeving voor de warmtepomp.

● Combinatie van warmtepomp met renovatie vraagt de nodige aandacht naar isolatie en aansluitingen.

● Dat een HVAC'er niet zonder opleiding met elektriciteit kan bezig zijn en omgekeerd. Beide disciplines moeten dus samenwerken!

● …

PowerHeat

Enkele sfeerbeelden

Maak kans op een duo-ticket op de Olympische Spelen voor de wedstrijd van de Belgian Cats tegen de USA op 01/8/2024!

Toebehoren

Modulair systeem

Stel zelf je box samen

Airflex

Antistatisch & Antibacterieel & Schimmelwerend

Ø 63, 75 & 90 mm

Tijdelijk in elke RAL

Scan de QR-code om uw registratie te voltooien:

ONTDEK AL ONZE

VENTILATIEOPLOSSINGEN www.egeda.be/merken/#ventilatie Doe mee en signeer het charter op safetymypriority.be

Een beeld uit de Kanaal Z-reportage waarin de uitdagingen en kansen rondom renovatie en duurzame energie werden belicht.

De rol van hybride warmtepompen in de klimaatambities

Woningen minder CO2 laten uitstoten en tegelijkertijd de energiekosten beheersen. Er bestaat jammer genoeg nog geen universele oplossing voor dit dilemma. Toch moeten we het Belgische gebouwenpatrimonium dringend renoveren, want er valt hier nog veel winst te boeken. Maar verduurzamen gaat maar moeizaam, onder meer omdat de bouw- en installatiesector bijzonder wordt geraakt door stijgende rentevoeten en materiaalprijzen. Kunnen hybride warmtepompen hier bijdragen als oplossing? We gingen in gesprek met Techlink, Climafed, Fluvius, UGent, Bouwunie en Remeha om uitdagingen en kansen te bespreken.

De uitdagingen van renovatie

Professor JOHAN ALBRECHT van de Universiteit Gent benadrukt de stag natie in de renovatiegraad ondanks stimulerende beleidsmaatregelen: ‘We praten al 15 jaar met veel enthousiasme over renoveren. We hebben daar ook heel veel beleid voor: renovatiesubsidies, fiscale voordelen, noem maar op. Maar de renovatiegraad blijft eigenlijk vlak, die beweegt amper. Dit duidt op de barrières die huiseigenaren ervaren, waardoor de benodigde versnelling in renovaties uitblijft. We stellen in de praktijk vast dat we in ons land een zeer heterogeen gebouwenpark

hebben. Wat betekent dat men moet gaan denken aan een totaalrenovatie wat leidt tot een grote factuur om dat optimale energiepeil te bereiken. Dan moet men natuurlijk kijken naar wat eventuele alternatieven zijn en dan kijkt men best naar technologieën die beschikbaar zijn per type woning. Dus algemene oplossingen zijn er nog altijd niet, denk ik, men moet gaan elektrificeren, warmtenetten, groene moleculen, hybride warmtepompen.’

We staan aan de vooravond van een cruciale periode waarin we de komende 10, 15, tot 20 jaar belangrijke beslissingen moeten nemen om de

transitiefase richting 2050 of 2060 door te komen, waarbij we streven naar volledige decarbonisatie. Dit blijft een open vraagstuk, een soort glazen bol waar niemand vandaag de dag met zekerheid een antwoord op heeft. We moeten daarom diverse wegen bewandelen om de doelen van 2050 te bereiken. Het is duidelijk dat dit geen rechte weg zal zijn, daar zijn we van overtuigd. Een hybride warmtepomp is hier een perfect voorbeeld van hoe we flexibel kunnen schakelen tussen energievormen, afhankelijk van wat beschikbaar is.

VINCENT VANCAEYZEELE , Technology

& Innovation Manager bij Techlink, benadrukt het belang van de vakman in het renovatieproces: ‘Het eerste aanspreekpunt is de installateur, die zich verder moet bekwamen in de toepassing van warmtepompen bij renovaties. Het is cruciaal dat er correcte informatie wordt verschaft en dat de installateurs goed getraind worden. We bevinden ons op een punt waar veel mensen nog niet vertrouwd zijn met alle tussenoplossingen die beschikbaar zijn naast de traditionele technieken. De echte uitdaging voor de sector is dan ook het verhogen van het bewustzijn en de kennis bij zowel de consumenten als de installateurs. Een veelbelovende eerste stap voor de energie-uitdagingen is dan inderdaad de hybride warmtepomp. Het blijft wel een proces dat langer zal duren dan een klassieke oplossing, aangezien installateurs gedetailleerder de renovatie moeten voorbereiden om te kunnen voldoen aan de efficiëntievereisten om te kunnen verwarmen op lage temperatuur. Daar ligt de sterkte van hybride warmtepompen, hiermee kan u op elk moment toch even overschakelen op een hogere werkingstemperatuur als het nodig is.’

De rol van hybride warmtepompen

Deze technologie biedt een pragmatische overgangsoplossing die huis-

eigenaren toestaat om bij te dragen aan milieudoelstellingen zonder ingrijpende wijzigingen of hoge voorafgaande kosten. YVES VANPOUCKE van Climafed verduidelijkt: ‘Die hybride warmtepomp, het leuke daaraan is dat u naast de bestaande ketel een warmtepomp kunt plaatsen en zodoende van die twee werelden kunt profiteren. Deze aanpak biedt huiseigenaren die recent in traditionele systemen hebben geïnvesteerd, de mogelijkheid om deel te nemen aan de energietransitie. Deze evolutie is ook ingezet. Vorig jaar bestond ongeveer 20 % van de markt uit hernieuwbare bronnen, terwijl 80 % nog steeds afhankelijk was van fossiele brandstoffen zoals aardgas en stookolie. Dit is een positieve trend, maar we zijn nog maar net begonnen en we moeten onze inspanningen versnellen om onze doelen te bereiken. Hybride warmtepompen vormen één van die oplossingen die een versnelling kunnen geven aan de transitie, omdat ze zelfs bij bestaande installaties kunnen worden toegevoegd om direct CO2-reductie en een omschakeling van gas naar elektriciteit te realiseren.’

Financiële overwegingen bij renovaties

Het kopen van een woning en deze volledig renoveren, inclusief het aanpassen van de verwarmingssys-

“Men moet eigenlijk per segment in het vastgoedgebeuren kijken naar de beste technologieën die beschikbaar zijn en daar een keuze in maken.”

JOHAN ALBRECHT

temen naar hogere temperatuurnormen, kan ontmoedigend zijn door de hoge kosten, die gemakkelijk € 150.000 kunnen bedragen voor een gemiddeld huis. De mogelijkheid om deze kosten te spreiden over tijd, samen met het kiezen van technologieën die snel bijdragen aan milieudoelstellingen, maakt het proces toegankelijker en minder overweldigend. Dit maakt de hybride warmtepomp een aantrekkelijke optie voor veel huishoudens.

Echter, er bestaat nog veel onzekerheid over de rendabiliteit van deze systemen, vooral vanwege de huidige prijsverhoudingen tussen gas en elektriciteit. In België is deze verhouding veel minder gunstig dan in de buurlanden, wat een serieuze uitdaging vormt voor de terugverdientijd van investeringen. ‘Deze situatie moet eerlijk bekeken worden en er is een duidelijk signaal nodig van de overheid dat ze hier aan zullen werken en dat in de komende jaren de prijsverhouding zal verbeteren. Anders zal de onzekerheid bij potentiële klanten te groot blijven’, merkt Vincent op. Dit zal noodzakelijk zijn om milieuvriendelijke technologieën zoals de hybride warmtepomp te stimuleren.

In België is de markt voor hybride warmtepompen groeiende, maar de acceptatie is langzamer dan gehoopt. Lokale overheden en energiebedrijven werken samen om de voordelen van deze technologie te promoten. Projecten in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten laten zien dat hybride systemen effectief de energie-efficiëntie kunnen verbeteren zonder in te leveren op comfort.

Voordelen van hybride systemen

De voordelen van hybride systemen zijn aanzienlijk. Naast een onmiddellijke reductie van 35% in CO2-emissies en een halvering van de gasfactuur dragen deze systemen bij aan het behouden van netevenwichten

DOSSIER

en verbeteren ze de energieprestaties van gebouwen zonder in te boeten op comfort. Ook voor het beheer van elektriciteitsnetten hebben hybride systemen voordelen. JEANPIERRE HOLLEVOET van Fluvius verduidelijkt: ‘We staan voor de grote uitdaging om massaal te investeren in het elektriciteitsnetwerk, dat niet alleen de warmtevraag moet kunnen beheren, maar ook de toenemende mobiliteitsvraag. De productie van energie wordt steeds intermitterender door de toename van zonne- en windenergie, wat grote schommelingen in energiebeschikbaarheid veroorzaakt. Hybride systemen bieden de flexibiliteit om tussen verschillende energievormen te schakelen, afhankelijk van het aanbod, en zo een evenwicht te bewaren tussen vraag en aanbod. Dit maakt ze een essentieel onderdeel van een toekomstig, duurzaam energielandschap, waarbij niet alleen wordt ingezet op elektrificatie maar ook op het gebruik van meerdere energievormen

“Het is cruciaal dat er correcte informatie wordt verschaft en dat de installateurs goed getraind worden.”

VINCENT VANCAEYZEELE

om stabiliteit en betrouwbaarheid te garanderen.’

Stabiele beleidsvisie is noodzakelijk

Tot slot is het cruciaal dat er een duidelijk en stabiel beleid komt dat niet alleen de keuze voor burgers vereenvoudigt, maar ook de financiële en praktische onzekerheden wegneemt

die nu vaak nog een drempel vormen. Een uniforme regelgeving en betrouwbare informatievoorziening zullen essentieel zijn om de volledige deelname van alle burgers te garanderen in het streven naar een CO2-neutrale toekomst. De energietransitie moet sneller, goedkoper, en efficiënter worden uitgevoerd, waarbij iedereen, van overheid tot individuele burger, wint.

OPROEP TOT HET INDIENEN VAN EEN PROJECT

Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Heat+.

Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie?

Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).

fischer Installatiesystemen.

Solide oplossingen om leidingen efficient en veilig te bevestigen.

De technische eisen aan de gebouwentechniek en daarmee ook aan bevestigingen worden steeds hoger. Installatiesystemen van fischer staan voor veilige en efficiënte montage- en bevestigingselementen voor veelzijdige toepassingen in de gebouwentechniek.

De bevestigingsoplossingen van gegalvaniseerd, thermisch verzinkt en roestvast staal zijn geschikt voor lichte, normale en zware leidinginstallaties. Het assortiment bestaat uit montagerailsystemen, pijpklemmen, fixpoints, glij-elementen, ventilatiebevestigingen,

bevestigingen aan staalbouwelementen en een uitgebreide hoeveelheid montageaccessoires. Geschiktheidsbewijzen van VdS, FM en UL evenals een brandbeveiligings- en geluidsisolatietest zorgen voor extra zekerheid.

Inst. techniek

Uw centrale verwarming verduurzamen: hoe aanpakken? (Deel 3)

Voor een verduurzaming van de gebouwverwarming zet het Vlaams Energieen Klimaatplan in op warmtenetten en warmtepompen. Dat vergt een andere aanpak voor het ontwerp en de inregeling van cvinstallaties. Vandaar dat Techlink hieraan aandacht wil besteden en Eddy Janssen aan het woord laat in een reeks van artikelen, de focus van dit derde artikel ligt op “ontwerptemperatuur voor de keuze van het warmteafgiftesysteem”

Bij condensatieketels is er een gunstige invloed van een lagere watertemperatuur op de efficiëntie en op het nuttig vermogen, maar bij warmtepompen is dat nog veel meer uitgesproken. Dit vergt een grotere investering (bv. vloerverwarming) en bij radiatoren of convectoren is er ook meer ruimtebeslag. Minder gekend is de invloed van het debiet op het temperatuurprofiel. Toch maakt dat wel degelijk een verschil, met een belangrijk onderscheid tussen warmtepompen en condensatieketels.

BIJ CONDENSATIEKETELS is de rookgastemperatuur ongeveer 10 °C hoger dan de retourtemperatuur, en bij deellast zelfs maar een 5-tal °C. Zo een klein temperatuurverschil is te danken aan de performante rookgaswarmtewisselaar. Afhankelijk van de branderafstelling start de condensatie bij retourtemperaturen rond 50 °C, en elke graad lager levert rendementswinst. Bij condensatieketels is dus vooral de retourtemperatuur bepalend voor het rendement. Hier bekijken we hoe deze kan verlaagd worden zonder noemenswaardige investering.

De eerste stap is een glijdende watertemperatuur. Hogere watertemperaturen zijn immers maar nodig bij strenge vorst en tijdens de opwarmfase ’s morgens. De overige tijd kan de ketel op een lagere temperatuur werken en condenseren, zelfs bij een hoge ontwerptemperatuur zoals regime 80/60. Glijdende watertemperatuur is niet hetzelfde als weersafhankelijke regeling met buitenvoeler en stooklijn, want ook bij een kamerthermostaat die de brander aanstuurt, fluctueert de watertemperatuur met de weersomstandigheden. In die situatie is er weinig rendementswinst bij een lagere ontwerptemperatuur en is 70/50 een goede keuze.

Zelfs bij hogere watertemperaturen kan er bij een condensatieketel wel degelijk efficiëntiewinst zijn t.o.v. een hoogrendementsketel, enerzijds door de performantere rookgaswarmtewisselaar en de lagere rookgastemperatuur, en anderzijds als gevolg van

de gesloten verbrandingskamer die leidt tot minder stilstandsverliezen. Daarom kunnen condensatieketels ook zinvol ingezet worden bij radiatoren en convectoren die geselecteerd zijn voor een hogere watertemperatuur.

De tweede stap gaat over het debiet. Bij een constant vermogen is dat omgekeerd evenredig met het verschil in temperatuur tussen het in- en het uitstromende water (θ in -θ uit). Een groter temperatuurverschil (bv. regime 80/60 i.p.v. 75/65 ) met eenzelfde gemiddelde watertemperatuur (in dit voorbeeld is dat 70 °C) geeft ongeveer eenzelfde afgegeven vermogen maar wel een lagere retourtemperatuur

(60 i.p.v. 65 °C). Bovendien is bij regime 80/60 het debiet half zo groot als bij regime 75/65. Dat maakt dunnere leidingen en kleinere regelkranen mogelijk, en tegelijk is het pompvermogen kleiner. Een win-winsituatie dus!

Natuurlijk zijn er beperkingen aan de retourtemperatuur. Zo is bijvoorbeeld regime 40-20 fysisch onmogelijk bij een kamertemperatuur van 22 °C, want warmte vloeit alleen van hoge naar lage temperatuur. Men moet ook rekening houden met het minimum debiet dat de ketelfabrikant oplegt, afhankelijk van de waterinhoud. Er mag ook niet overdreven worden met extreem kleine debieten, want dan moet de aanvoertemperatuur ontoelaatbaar hoog zijn. De retourtemperatuur benadert dan de kamertemperatuur waardoor de radiator inefficiënt gebruikt wordt. Zo zal regime 90-30 een vermogen opleveren dat 30% kleiner is dan men zou verwachten uit de gemiddelde watertemperatuur van 60 °C.

Hieruit kan worden besloten dat re-

gime 40/30/20 zinvol is bij de meeste condensatieketels in combinatie met vloerverwarming. Voor radiatoren is regime 70/50/20 zinvol, maar men kan beter vooruit kijken en mikken op een toekomstige implementatie van een warmtepomp.

BIJ WARMTEPOMPEN verbetert de COP naarmate de bron- en afgiftetemperatuur dichter bij elkaar liggen. Omdat het hier gaat over de dimensionering van verwarmingslichamen richten we ons op de afgiftetemperatuur, meer bepaald de watertemperatuur. Bij warmtepompen is niet de retourtemperatuur maar wel de aanvoertemperatuur bepalend voor de efficiëntie. Dat komt omdat het gros van de condensorwarmte afgegeven wordt bij een constante temperatuur, namelijk de temperatuur waarbij het koelmiddel condenseert. Een lagere retourtemperatuur helpt dus niet veel bij het verhogen van de COP omdat de condensatietemperatuur sowieso hoger moet zijn dan de aanvoertemperatuur. Dit heeft belangrijke implicaties op de ontwerp-watertemperatuur en dus op het regime waarbij het afgiftesysteem wordt geselecteerd.

Daarom is in Vlaanderen voor nieuwbouw een maximum ontwerp-

temperatuur van 45°C opgelegd, ook voor radiatoren en convectoren. Voor kleinere verbouwingen en totaalrenovaties geldt deze verplichting niet. In ieder geval moet het afgiftesysteem bij deze temperatuurvoorwaarde voldoende vermogen afgeven, zoals aangegeven door de warmteverliesberekening volgens NBN EN 12831-1 (2017). Deze maatregel heeft een grote impact op bijvoorbeeld de grootte van de radiatoren, want t.o.v. regime 70/50/20 moet de radiator bij regime 45/35/20 een factor 2,5 groter zijn, en bij regime 35/30/20 zelfs een factor 4,5.

Een aanvoertemperatuur van 35 °C is heel wat lager dan het wettelijk opgelegd maximum van 45 °C. Toch is het wenselijk voor een goede COP. Het levert een stijging van de SCOP rond 0,5 %-punt, bv. 4,5 naar 5, wat resulteert in een energiebesparing van 10 %.

De retourtemperatuur van 30  °C is niet veel lager dan de aanvoertemperatuur, maar een lagere retourtemperatuur is niet wenselijk omwille van de warmteafgifte. Bij radiatoren zou een radiator bij regime 35/25/20 ongeveer 48 % groter moeten zijn dan bij regime 35/30/20. Bij vloerverwarming zou de pasafstand kleiner moeten zijn, met langere buizen tot gevolg. Veronderstel een pasafstand van 10 cm wat neerkomt op een leidinglengte van 10 m per m². Gewoonlijk hanteert men een maximale leidinglengte van 120 m, want een langere leiding veroorzaakt te grote drukverliezen en een kortere leiding vergt meer parallelle kringen en dus een bredere collector. Men zou kunnen opteren voor een iets kortere leidinglengte, waarbij de bijkomende kost zich beperkt tot enkele extra aftakkingen op de collector. Dit kan leiden tot een besparing op het pompvermogen, maar het is vooral relevant bij dunne buizen die gebruikt worden bij systemen met zeer kleine opbouwhoogte.

Het kleine temperatuurverschil bij regime 35/30/20 van slechts 5 °C vereist een groter debiet en leidt tot dikkere leidingen en meer pompvermogen, maar mits een goede dimensionering wordt dit bij warmtepompen ruimschoots gecompenseerd door de betere COP.

Dat lage regime 35/30/20 vergt een hogere investering en soms ook extra ingenomen ruimte, maar isolatiemaatregelen reduceren het benodigde vermogen en maakt lagetemperatuurverwarming ook haalbaar met radiatoren of convectoren. Wanneer men zou opteren voor één hogetemperatuurkring (combinatie van radiatoren en vloerverwarming bij een verschillend regime) zoals vaak wordt toegepast bij ketels, moet alle warmte worden opgewekt bij de hogere temperatuur en dat is nefast voor de COP. Alle verwarmingslichamen ontwerpen op dezelfde watertemperatuur heeft ook als voordeel dat mengkringen kunnen vermeden worden.

Te onthouden!

● Bij individuele installaties is er geen reden meer om te kiezen voor een hoogrendementsketel. Bij individuele ketels in appartementsgebouwen was de collectieve schoorsteen vaak de remmende factor om over te schakelen naar condensatieketels. Deze drempel kan best overwonnen worden door - indien mogelijk - over te schakelen naar een warmtepomp.

● Wanneer men geen warmtepomp wenst te plaatsen, is de condensatieketel de tweede keuze. Spijtig genoeg is de beslissing om nu nog te investeren in een nieuwe ketel, deels het gevolg van het beleid dat achterblijft inzake een verschuiving van accijnzen van elektriciteit naar fossiele brandstoffen, en anderzijds het feit dat particulieren niet voorbereid zijn en bij een plots opduikend defect snel beslissen.

● Omdat het rendement bij condensatieketels vooral bepaald wordt door de retourtemperatuur, is een glijdende watertemperatuur sterk aan te bevelen. Bij een constante keteltemperatuur gaat veel energie verloren en kan er dus veel bespaard worden!

● Bij ketels met een kleine waterinhoud zijn evenwichtsleidingen een noodzakelijk kwaad. Om in dat geval de impact op het rendement tot een minimum te beperken, is een glijdende ketelwatertemperatuur een absolute vereiste.

● Een lage ontwerptemperatuur ten behoeve van warmtepompen (regime 35/30/20) leidt bij radiatoren tot grotere afmetingen, en dat heeft een impact op de investering en de ingenomen ruimte. Het is haalbaar mits goede woningisolatie, dus bij nieuwbouw of na ingrijpende energetische renovatie.

● Ook in projecten waar de verplichting rond de maximum ontwerptemperatuur van 45°C niet van toepassing is, moet het overwogen worden. Nog beter streeft men naar regime 35/30/20 in het vooruitzicht van een toekomstige implementatie van een warmtepomp. De dimenionering van verwarmingslichamen hangt nauw samen het isolatiepeil, en dat besef is belangrijk om gedane investeringen later niet te moeten herdoen. Als volgende stap moet er zorg besteed worden aan de selectie van de leidingdiameter en van de regelkranen.

AUTEUR: ing. Eddy Janssen, voormalig docent en voorzitter van de vakgroep energie van de Universiteit Antwerpen

Programmeerbare thermostaten

RAM813 top3 set 1

RAM813 top3 set A

RAM811 top3

RAM812 top3

RAM812 top3 16A

✓ Intuïtieve bediening op de thermostaat of via de app (Bluetooth)

✓ Duidelijk display met gemakkelijk herkenbare iconen

✓ Externe ingang voor ruimtevoeler, aanwezigheidsmelder, enz.

✓ 3 vooraf ingestelde en aanpasbare weekprogramma’s

✓ Net, batterij of draadloze versies

Ontvanger

De onmisbare rol van de Buildwise tools Calc&Go en RevTool

In het hart van de dynamische HVAC-sector ligt de uitdaging om projecten rendabel te houden te midden van fluctuerende prijzen en strakke marges. HVACtechnici kennen de strijd van het jongleren met kostenberekeningen en prijsstellingen.

Buildwise heeft met dit in gedachten twee krachtige hulpmiddelen ontwikkeld: Calc&Go en RevTool. Deze tools zijn geen overbodige luxe, maar een essentieel onderdeel van de gereedschapskist van elke HVACprofessional die gericht is op winstgevendheid en gemoedsrust.

Calc&Go: De financiële gids voor HVAC-installateurs

Voor de HVAC-installateur die streeft naar een solide financieel fundament, is Calc&Go de digitale calculator die antwoord geeft op vragen die de winstgevendheid van hun onderneming bepalen. Door een interactieve interface in MS Excel helpt Calc&Go installateurs te begrijpen wat hun diensten echt waard zijn, van het nodige uurtarief tot materiaalkosten en de marges hierop. De tool zet het een duidelijke koers uit voor enerzijds de winst die ze voor hun onderneming

willen bereiken en/of anderzijds het nettoloon dat zij zich graag zouden willen uitbetalen.

Het is niet langer een raadsel hoeveel uren er gefactureerd moeten worden om de gewenste winstmarge te behalen. Calc&Go biedt real-time inzicht in prestatie versus facturatie, en helpt zo de faalkosten, die in de HVAC-industrie vaak een grote zorg zijn, te elimineren. Het gaat verder dan de basis door de ondernemer te voorzien van opvolgingstabellen en registratietools die de afstemming tussen gewerkte uren en effectief gefactureerde uren verfijnen.

RevTool: Prijsstijgingen bemeesteren

Terwijl Calc&Go zich binnenshuis richt op de financiën, brengt RevTool de focus naar buiten – naar de onvoorspelbare wereld van economische schommelingen. Deze tool maakt het voor HVAC-bedrijven mogelijk om vooruit te kijken en adequaat te reageren op prijsstijgingen van materialen en arbeid, essentieel voor het behoud van winstgevendheid.

RevTool is intuïtief ontworpen om ondernemers door het proces van indexering en prijsherziening te leiden. Het houdt maandelijkse updates bij van relevante indexen en biedt de mogelijkheid om in vier heldere stappen de impact van deze veranderingen op projectbudgetten te beoordelen. Het resultaat is een transparante en onderbouwde communicatie naar klanten over prijsaanpassingen.

Tools gericht op de praktijk De ware kracht van beide tools ligt in hun praktische toepasbaarheid. HVAC-installateurs vinden in Calc&Go een partner voor het verduidelijken van financiële doelen, terwijl RevTool fungeert als een schild tegen de grillen van de markt. Het gebruik van deze tools vereist geen geavanceerde boekhoudkundige kennis – ze zijn gemaakt door professionals voor professionals, met een directe link naar de realiteit van het werkveld.

Professionele

ondersteuning en training

Buildwise begrijpt dat het overstappen op nieuwe systemen vragen kan oproepen. Daarom bieden ze toegang tot experts die klaarstaan om HVAC-installateurs te begeleiden bij het gebruik van Calc&Go en RevTool. Training en ondersteuning zijn slechts een e-mail of telefoontje verwijderd, waardoor deze tools niet alleen instrumenten zijn, maar ook een verlengstuk van het team.

Conclusie

De HVAC-sector evolueert voortdurend en vereist dat professionals niet alleen technisch vaardig zijn, maar ook financieel behendig. Met Calc&Go en RevTool van Buildwise krijgen HVAC-installateurs de middelen in handen om financiële uitdagingen met vertrouwen tegemoet te treden en hun ondernemingen te leiden naar duurzaam succes.

MET DANK AAN: Mike Bogaerts van de afdeling beheer en kwaliteit van Buildwise.

Mooie opkomst bij Werkgroep HVAC-S

Brussel Vlaams-Brabant

Techlink beschikt over een aantal actieve werkgroepen die dezelfde doelstellingen hebben als de Sectorcomités, maar waar het thema eerder transversaal is en dus meerdere deelsegmenten bestrijkt of zelfs de ganse installatiesector. Op het niveau van provincies zijn er ook bijeenkomsten van bijvoorbeeld de Werkgroep HVAC-S in Techlink Brussel Vlaams-Brabant. We gingen op maandag 22 april eens een kijkje nemen waarbij we trots konden vaststellen dat er kennisoverdracht en -uitwisseling plaatsvond tussen de aanwezige installateurs.

kosten en hoe verdien ik deze terug?

● Waar gaat er geld verloren?

Tegelijkertijd werd hen een spiegel voorgehouden: wat komt er allemaal bij kijken om voor uzelf te werken?

groep bespreekt de trends en evoluties in de HVAC-S sector. In het algemeen maar ook meer specifiek voor de provincie Brussel Vlaams-Brabant.

Word meester in uw marges

MIKE BOGAERTS van de afdeling Customer Service van Buildwise kwam Calc&Go voorstellen aan de 40-tal aanwezige installateurs. Dit is een financiële rekentool voor zelfstandigen, om gemakkelijk alle belangrijke cijfers voor hun zaak te berekenen. Calc&Go biedt een antwoord op vragen zoals:

● Wat kost 1 uur arbeid en wat is het verkoopstarief?

● Welke winstmarge dien ik te nemen op onder meer mijn materialen?

● Hoeveel bedragen mijn indirecte

Éen van de aanwezigen bracht het regieloon ter sprake. Een regieloon komt vooral ter sprake wanneer u vooraf geen offerte, en dus geen gedetailleerde kostprijsberekening, kan maken. Of bij onvoorziene meerwerken. Weet u hoeveel u dan per uur moet factureren, om uit de kosten te geraken én er nog iets aan over te houden? Mike Bogaerts gaf tips en kan op aanvraag langskomen om samen met u uw regieloon, … te berekenen. Gratis, want dit zit vervat in de jaarlijkse Buildwise-bijdrage.

BENIEUWD?

Ontdek dan snel deze tool door de QR-code te scannen.

Activiteiten van de provinciale werkgroep Techlink informeert, begeleidt, ondersteunt, lobbyt… Maar wist u dat Techlink ook verbindt? Onder meer via onze unieke werking in de verschillende provincies.

INFORMATIE VAN DE BRON: de werk-

De vergaderingen hebben meestal een technische insteek. Af en toe komt Kurt Van Campenhout, Sector Manager HVAC & Plumbing bij Techlink, of een andere expert toelichting geven op deze vergaderingen. De ideeën die uit de werkgroep komen, vormen vaak de basis voor latere initiatieven in de Sectorcomités.

NETWERKING: de aanwezige collega-installateurs staan allen voor gelijkaardige uitdagingen en met hun specifiek installateur-technische vragen kunnen ze bij elkaar terecht! Bovendien zorgt het netwerk ook voor interessante samenwerkingen.

Bestuurder en initiatiefnemer DIRK ARTOIS leidde de vergadering in goede banen: ‘Er zijn vele voordelen aan onze werkgroep: je kan overleggen met collega’s uit dezelfde regio, je legt belangrijke informele contacten, … . Het is ontzettend fijn om collega’s te helpen en door hen geholpen te worden. Soms komen daar ook interessante uitstappen uit voort. ’

Deelnemen aan onze (provinciale) werkgroepen?

Neem contact op met uw Accountmanager Dirk Baetens via consult@techlink.be.

DE SLEUTEL TOT DUURZAME

GEBOUWEN

Gebruikscomfort, efficiëntie en veiligheid: drie essentiële aspecten waaraan moderne gebouwen moeten voldoen. Gebouwautomatisering is daarom onmisbaar geworden. Deze technologie controleert, stelt af en monitort alle functies in een gebouw. Makkelijk, toch? De vooruitgang in digitalisatie en innovatie maar ook politieke richtlijnen, zoals de verplichte ESG-rapportage, zorgen ervoor dat de vraag naar slimme oplossingen in de bouwsector toeneemt.

Met een uitgebreide gamma aan oplossingen en diensten is WAGO een betrouwbare partner voor de planning, uitvoering en opvolging van uw project.

Wat maakt WAGO uniek?

● Expertise: met onze vele jaren ervaring ontwikkelen we WAGO systeemoplossingen die uw werk vereenvoudigen en uw gebouwen transparanter maken.

● Flexibiliteit: WAGO biedt oplossingen op maat voor de planning en inbedrijfstelling van gebouwinstallaties, van gestandaardiseerde tot individuele, projectspecifieke vragen.

● Sterk netwerk: met het WAGO Solution Provider programma verenigt WAGO projectspecifieke klanten en implementatie-experts.

Ontdek ons aanbod

● Building Controllers: low code/no code oplossingen of programmeerbare controllers voor uiteenlopende besturingstaken zoals verlichting, HVAC, en meer.

● WAGO I/O-systemen 750: hardware concepten voor volledig geïntegreerde gebouwautomatseringsoplossingen.

● Tools en software: voor efficiënte engineering en indienststelling, zoals onze WAGO Solutions Builder.

● Switchen: een uitgebreid gamma voor betrouwbaar en veilig dataverkeer.

● Touch panels en displays: voor veeleisende besturings- en visualisatietaken.

Ontdek alles op onze website!

Koelen met warmte: de absorptiekoelmachine

In conventionele koelinstallaties laat men een koelmiddel verdampen onder lage druk (koeleffect) en condenseren onder hoge druk (afgifte van warmte) d.m.v. een compressor en een ontspanner. Deze toestellen verbruiken vrij veel elektriciteit. Absorptiekoelmachines daarentegen doen het met warmte (en slechts een klein beetje elektriciteit). Indien deze warmte wordt genereert a.d.h.v. thermische zonnepanelen zorgt dit voor lage verbruikskosten om te koelen. Deze combinatie is ook ideaal daar zonnestraling en koeling meestal samengaan in de tijd.

Als we het over koelsystemen hebben spreken we meestal over een damp compressie koelsysteem. Vloeibaar koudemiddel verdampt in een verdamper en onttrekt hierbij warmte. Met een mechanische compressor wordt het verdampte koudemiddel aangezogen en naar de hogere condensatiedruk gebracht. De condensatiewarmte wordt in de condensor afgevoerd waardoor het koudemiddel weer vloeibaar zal worden. Deze systemen verbruiken veel stroom en er zijn koeleenheden nodig om de warmte af te voeren. Maar er bestaan nog andere methoden zoals thermo-elektrisch koelen, magnetische koeling en absorptiekoeling. Absorptiekoeling is daarvan de meest bekende.

Absorptiekoeling

Absorptiekoeling is een goede oplossing voor iedereen die aan de ene kant behoefte heeft aan koeling en aan de andere kant beschikt over thermische energie. Door het benutten van (rest) warmte wordt primaire energie uitgespaard en dat vermindert de kosten. Absorptiekoeling heeft een laag elektrisch vermogen. Het is toepasbaar als er restwarmte voorhanden is en als de koelbehoefte gedurende een lange periode ongeveer gelijk is. Als warmtebron is het duurzaam om zonne-energie als bron te gebruiken, of restwarmte in de vorm van stoom of heet water uit industriële processen of verbrandingsmotoren. Hoe hoger de temperatuur van de restwarmte is, hoe beter gekoeld kan worden en hoe beter het rendement van een absorptiekoelmachine is.

WERKINGSPRINCIPES

Hier heeft men geen compressor nodig. Er wordt gewerkt met de chemische aantrekkingskracht tussen zout en water.

Het koudemiddel is hier gewoon water. Dit verdampt (bij verneveling onder vacüum) in de verdamper [1] bij lage temperatuur. Hier vindt het koeleffect plaats. Dit verdampen wordt bevorderd door de aantrekkingskracht van een sterke zout/water oplossing (lithiumbromide) in de absorber [2], die in open verbinding staat met de verdamper. Deze zout/water oplossing in [2] trekt de waterdamp aan vanuit de verdamper (net zoals keukenzout vochtig wordt als het zoutvaatje open blijft).

Daar de opname van water verminderd de aantrekkingskracht van de absorber. Om het proces gaan te houden, moet de concentratie zout in de absorber op peil blijven en moet er steeds vers water naar de verdamper gaan. Daarom wordt er vanuit de absorder zoutrijke

vloeistof naar de generator [3] gepompt. Hier wordt d.m.v. heet water (energiebron) zuiver water uit de zoutoplossing verdampt. Het uitgedampte zoutrijke concentraat stroomt terug naar de absorber nadat het via een warmtewisselaar [5] zijn warmte terug heeft afgegeven aan het toestromende mengsel. De waterdamp uit de generator wordt weer neergeslagen tot water in de condensor [4] met behulp van koelwater. Het gecondenseerde water kan weer terug naar de verdamper.

MERK OP! Vaak wordt een absorptiekoelinstallatie gecombineerd met elektrische koeling voor het opvangen van pieken.

VOORDELEN

Het grootste voordeel van absorptiekoeling is dat er water als koelmiddel wordt gebruikt. Het speelt bovendien in op de trend om elektriciteit te vervangen door thermische energie. Andere voordelen zijn dat het betrouwbaar, energiezuinig (inspelen op de gewenste reductie van energieverbruik), onderhoudsvriendelijker en relatief stil is omdat er geen compressor in de installatie zit. Door de afwezigheid van een compressor belast deze techniek het elektriciteitsnet veel minder in de zomer. Ook gunstig is dat er veel minder CO2 vrijkomt en dat absorptiekoelmachines geheel (H) CFK of HFK vrij zijn.

Connect & Aduro laat je woning ademen

Heatpex Aria Connect en Aduro zijn universele kanalensystemen die lucht verplaatsen tussen de ventilatie-unit en de aan-en afvoerventielen, evenals tussen binnen- en buitenlucht.

Connect flexibels

 a ntistatische flexibels

 Ultra-Fresh® antibacteriële bescherming

 hygiënisch getest

 stille werking

 minimaal drukverlies en laagste weerstand

 hoge vormvastheid tot 500N

Connect luchtverdeelsysteem

 flexibel en modulair systeem met slechts 6 basis-elementen en flexibel

 stil én economisch

 OneClick technology

 compact

Aduro geïsoleerde aan- en afvoerkanalen

 3 diameters: 125, 160, 200 mm

 uit te breiden naar 150 en 180 mm met EPDM reductie

 geen luchtweerstand door slanke connectiemoffen

 universele beugel voor alle diameters

 licht, duurzaam, luchtdicht en isolerend EPS verrijkt met grafiet

badkamers verwarming technieken

Aalst Aartselaar Antwerpen Braine l’Alleud Brugge Châtelineau Diest Dison Ekeren Forest | Vorst Gembloux Gent Habay Ieper Kuurne Liège Lier Lummen Malmedy Marche-en-Famenne Mechelen Mons Namur Temse Tournai Turnhout Wemmel Wijnegem Zaventem Zele www.desco.be

meer info in onze folder

Minister verduidelijkt terugbetaling van elektriciteitskosten via thuislaadpaal

De minister heeft onlangs in reactie op een parlementaire vraag helderheid verschaft over de voorwaarden voor de terugbetaling van elektriciteitskosten voor elektriciteit die thuis is opgeladen via een laadpaal. Het belangrijkste leerpunt is dat het niet (meer) vereist is voor de werkgever om deze laadpaal ter beschikking te stellen aan de werknemer, opdat slechts één voordeel alle aard wordt toegepast (nl. dat van de bedrijfswagen).

Wanneer de werkgever een laadpaal bij de werknemer thuis ter beschikking stelt, samen met een elektrisch aangedreven bedrijfswagen, zijn zowel de kosten van de installatie als de kosten van het gebruik, waaronder dus ook

de elektriciteitskost, van de laadpaal inbegrepen in het voordeel alle aard van de bedrijfswagen. Voor deze bijkomende kosten, wordt als administratieve tolerantie, geen bijkomend voordeel alle aard aangerekend.

Tot op heden werd aangenomen dat deze administratieve tolerantie enkel van toepassing was indien de werkgever ook daadwerkelijk de laadpaal aan de werknemer ter beschikking stelde. Als dit niet het geval was en de werknemer een eigen laadpaal gebruikte, zou er een extra voordeel alle aard worden toegepast op de vergoeding aan de werknemer voor het verbruikte elektriciteitsgebruik.

Nieuwe positie van de minister

maakte elektriciteitskosten op basis van de administratieve tolerantie.

Belangrijke voorwaarde blijft wel dat de laadkosten op verifieerbare wijzen moeten kunnen worden vastgesteld via een specifiek communicatiesysteem (daarbij wordt ook een tussenteller aanvaard). Ondanks dat het in de praktijk uitdagend blijft, blijft de minister vasthouden aan de eis dat de vergoeding gebaseerd moet zijn op de werkelijke elektriciteitskosten.

Hieronder worden, ter verduidelijking, nogmaals alle voorwaarden opgelijst:

● De werkgever stelt een elektrische/ plug-in hybride bedrijfswagen ter beschikking van de werknemer;

● De car policy voorziet in een dergelijke terugbetaling door de werkgever;

Uit het antwoord van de minister op de voormelde parlementaire vraag blijkt nu dat dit standpunt wordt gewijzigd. De minister laat er geen enkele twijfel meer over bestaan: “de werknemer mag [...] zijn eigen laadpaal gebruiken om zijn bedrijfswagen thuis op te laden. De werkgever hoeft geen laadpaal ter beschikking te stellen voor de toepassing van de administratieve tolerantie. De terbeschikkingstelling van een laadpaal is immers geen voorwaarde op zich voor de toepassing van die administratieve tolerantie".

● Via het laadsysteem dat nu eigendom is van de werknemer kunnen de laadkosten voor het thuis opladen van zijn bedrijfswagen op een verifieerbare wijze worden vastgesteld;

Bijkomend werd door de minister bevestigd dat de administratieve tolerantie zowel geldt voor 100% elektrische alsook voor plug-in hybride bedrijfswagens.

Bijgevolg kan ook een werknemer die een elektrisch of plug-in hybride bedrijfswagen ter beschikking wordt gesteld, maar over een eigen laadpaal beschikt, genieten van een “vrijgestelde” terugbetaling van de ge-

● De terugbetaling door de werkgever gebeurt op basis van de werkelijke elektriciteitskosten;

● Deze terugbetaling heeft uitsluitend betrekking op de elektriciteit getankt voor de door hem ter beschikking gestelde bedrijfswagen.

Uiteraard kijken wij graag mee naar de mogelijkheden die voorgaande zaken u al dan niet kunnen bieden.

AUTEURS:

Frank Vancamp, Partner bij KPMG Tax, Legal & Accountancy

Tom Ieven, Supervisor bij KPMG Tax, Legal & Accountancy

Arno De Haen, Adviser bij KPMG Tax, Legal & Accountancy

Concentrische ventilatie voor systeem D OPSIVENT®

Het OpsiVent systeem is een kwalitatieve oplossing, ideaal voor de aansluiting van systeem D ventilatietoepassingen. Dankzij de rubberdichting, is OpsiVent bruikbaar voor toepassingen met luchtdichtheidsklasse D (volgens EN 12237).

De concentrische galva elementen (buis in buis systeem) zijn makkelijk monteerbaar en laten toe tijdsbesparend te werken. Zowel de aanvoer van verse lucht als de afvoer van verbruikte lucht verlopen via 1 binnen- en 1 buitenbuis. Er is minder slijpwerk ter plaatse nodig, en bovendien wordt ruimte gewonnen in de technische koker van het gebouw. De besparing in werkuren kan op deze manier maar liefst 20% bedragen tov een klassiek systeem.

> DUBBELWANDIGE AANSLUITSTUKKEN

> LUCHTDICHTE APPLICATIE

> TIJDSBESPAREND

> RUIMTEBESPAREND

> MONTAGEVRIENDELIJK

CONTACTEER ONS VOOR MEER INFORMATIE

PRONOX NV - Industrieterrein “De Prijkels” Venecoweg 22, B-9810 Nazareth (België) +32 (0)9 381 09 40 - info@opsinox.com WWW.OPSINOX.COM

ZEER GESCHIKT VOOR NIEUWBOUW- EN RENOVATIEPROJECTEN

De beste oplossing voor rookgasafvoer in gestapelde woningbouw. Het kunststof flexibel rookgasafvoersysteem van Burgerhout is eenvoudig en snel te monteren door de slimme geïntegreerde klikverbindingen. Dit zorgt voor montagegemak en levert een veilige sterke trekvaste verbinding op. Voor meer informatie bezoek www.burgerhout.be of bel 016 76 80 00

Is er al een car policy opgemaakt?

Het thema (groene) mobiliteit leeft bij de bedrijven in ons Ecosysteem van multifunctionele installaties. Elektrische bedrijfswagens zijn de toekomst. Daarbij dienen werkgevers na te denken over de strategie en het beheer van hun elektrisch wagenpark. Er komt immers heel wat meer bij kijken, zeker de laatste jaren: car policy, vragen rond fiscaliteit, het aankoopproces, de administratie, het onderhoud en de herstellingen van de vloot … . Techlink legde haar oor te luisteren bij een expert van ons sociaal secretariaat: Karolien Van Herpe, Teamlead - Senior Legal Consultant bij Acerta Consult.

De arbeidsovereenkomst en de car policy leggen vast wie aanspraak kan maken op een bedrijfswagen en onder welke voorwaarden. Een bedrijfswagen is een voordeel in natura en moet vermeld worden in de arbeidsovereenkomst. De toekenningsvoorwaarden kunnen eventueel in de car policy van het bedrijf geregeld zijn.

‘Een car policy is geen wettelijke verplichting, maar in mijn ogen wel een handig instrument waarin u duidelijk richtlijnen meegeeft en afspraken maakt met de werknemer over het

gebruik van de wagen. Maar eens ingevoerd heeft de car policy wel een juridisch bindend karakter. De car policy is geen overeenkomst tussen beide partijen, maar een bindend en afdwingbaar reglement dat werd ingevoerd door de werkgever. Veel car policies evolueren mee met de tijd en bedrijfsvoering’, zegt Karolien.

Praktische afspraken

De car policy beschrijft de rechten en plichten van de bestuurder van een bedrijfswagen, wanneer er ook van een privé-voordeel genoten wordt. Voor chauffeurs van lichte vrachtwagens en vrachtwagens, waar de bestuurders dus geen privé-voordeel genieten, ligt dit moeilijker want ook dergelijke wagens worden soms (beperkt) privé gebruikt. De werknemer kan die wagen dan huren van de werkgever of er wordt VAA op de werkelijke waarde geboekt.

Goede afspraken maken goede vrienden! De spelregels worden duidelijk omschreven, zo vermijd u vervelende discussies. Een goede car policy definieert minstens volgende elementen:

● Wie kan aanspraak maken op een firmawagen?

● Betaalt de werknemer eigen bijdrage of niet?

● Over welk budget beschikt de werknemer en wat zit er in het budget: CO2-bijdrage, huurkosten, onderhoud en reparatie, verzekering, brandstof, …?

● Welke opties zijn verplicht? Kan de werknemer extra opties aan de wagen aanvragen? Wie betaalt en wat als de werknemer uit dienst gaat?

● Is er een beperking in keuze van merken?

● Hoe loopt de bestelprocedure?

●

TIP! Of een werknemer boven budget mag gaan bij het kiezen van een bedrijfswagen legt u best duidelijk vast in de car policy. Vaak zal het stuk boven budget via loonruil of met een eigen bijdrage geregeld worden. Het kan handig zijn om hier een vast supplement aan te koppelen (vb. € 50 of € 75 extra inhouding per maand voor een wagen boven categorie).

Om alles op wieltjes te laten verlopen, neemt u best deze (al te vaak vergeten) onderwerpen op in uw policy:

● Wie is aansprakelijk tijdens het privégebruik van de bedrijfswagen?

● Welke afspraken zijn er bij een ongeval?

“Een duurzaam mobiliteitsplan op maat van werknemers is een prioriteit voor elke zaakvoerder.”

KAROLIEN VAN HERPE

● Mag een tank- of laadkaart gebruikt worden in het buitenland?

● Wat met schade aan de wagen bij uitdiensttreding?

●

‘Wist u dat elektrische en hybride bedrijfswagens vragen om een specifieke “e-car policy” met een aantal bijzondere clausules? Denk maar aan regels en afspraken rond het thuislaadpunt, laadkaarten, snelladen, … . De vergoeding van de elektriciteitskosten aan de werknemer is vaak ook een discussiepunt … . Het kan aan te raden zijn om een plafond op het te laden/tanken bedrag te zetten om misbruiken te voorkomen. Als de werknemer dan boven dat plafond gaat, zijn alle bijkomende kosten voor rekening van de werknemer. Die meerkost kan ingehouden worden op het loon van de werknemer, maar dan moet de werknemer hier wel steeds akkoord mee gaan.’

Laadmix: laden op het werk, on the road of thuis?

Als de werkgever tussenkomt in de laadkosten, moet hij er ook op toezien dat er voldoende laadmogelijkheden zijn. Omdat publiek laden nog altijd de duurste optie is, is het mogelijk dat de werkgever ervoor kiest alleen tussen te komen in de laadkosten op het werk en thuis. Daarnaast zou een werkgever kunnen opleggen altijd zoveel mogelijk de goedkoopste optie te gebruiken.

‘Als de werkgever wil dat de werknemer hier kostenbewust mee omgaat, moet hij dat goed uitleggen in de car policy’, zegt Karolien. ‘Het is belangrijk dat de werkgever daarin de laadmix goed omschrijft, en hoe hij wenst dat daarmee wordt omgegaan. De werkgever kan bijvoorbeeld vastleggen dat publiek snelladen alleen in uitzonderlijke omstandigheden of bij salesfuncties is toegelaten.’

THUISLADEN

‘Wanneer de werkgever een laadpaal ter beschikking stelt én de werknemer een bedrijfswagen heeft,

dan zijn de terugbetaalde elektriciteitskosten en installatiekosten voor de installatie van een laadpunt bij de werknemer thuis – onder bepaalde voorwaarden – in het voordeel van die bedrijfswagen inbegrepen. Kortom, dezelfde behandeling als de tankkaart of laadkaart als onderdeel van het voordeel van de bedrijfswagen.

Wanneer de werkgever een laadpaal ter beschikking stelt én de werknemer met zijn eigen wagen rijdt (dus geen bedrijfswagen), dan vormen die laadpaal en de terugbetaling van de afgenomen elektriciteit voordelen die belastbaar zijn en onderworpen zijn aan sociale bijdragen. Meer specifiek is het deel van het voordeel dat betrekking heeft op de zuivere privéverplaatsingen onderworpen aan sociale bijdragen. Fiscaal is het deel van het voordeel dat betrekking heeft op de zuivere privéverplaatsingen en op het woon-werkverkeer een belastbaar voordeel. Het voordeel moet zo juist mogelijk geraamd worden op basis van de werkelijke waarde’, legt Karolien uit.

LADEN OP HET WERK

Los van wat er wel of niet verplicht is, is het voor ondernemers natuurlijk sowieso aan te raden om laadpalen te laten installeren. Dit omdat er gewoon veel vraag naar oplaadpunten is, en die vraag zal de komende jaren alleen maar groeien.

Laden op het werk:

1. is goedkoper (energieprijzen zijn overdag goedkoper wegens voorradige zonne-energie, zowel lokaal als op systeemniveau)

2. is groener (nogmaals door de zonne-energie)

3. vindt plaats op een sterker ontwikkeld gedeelte van het net

TIP! Maak goede afspraken met uw werknemers om te plannen wanneer iedereen de laadpalen kan gebruiken.

Tot slot

Elektrische mobiliteit is een onderdeel

“Staar

u niet blind op de leasewaarde van een bedrijfswagen bij de toekenning van wagenbudgetten, maar bekijk ook eens het totale kostenplaatje.”

KAROLIEN VAN HERPE

van onze toekomstige mobiliteit. Voor overheden en werkgevers is de overgang naar elektrische mobiliteit best een uitdaging: het vraagt de nodige investeringen en opmaak van een nieuwe/aangepaste car policy. Door te werken met zo’n policy kunnen heel wat discussies vermeden worden.

Karolien beantwoordt nog een viertal vragen die regelmatig terugkomen over dit topic.

Waarop letten met de payroll als uw werknemer met een elektrische bedrijfswagen rijdt?

Wat betreft payroll is een elektrische wagen niet echt complexer dan een wagen op fossiele brandstof. Alleen zal het voordeel alle aard (VAA) van wagens op fossiele brandstof de komende jaren fel stijgen omdat de referentie-uitstoot een duik neemt door al die elektrische wagens met uitstoot van 0g. Dat is iets waar werkgevers werknemers best al wat over sensibiliseren.

Kan u als bedrijf de kosten voor de terugbetaling van de elektriciteit aftrekken?

Wanneer u als werkgever onderworpen bent aan de vennootschapsbelasting kunnen de kosten met betrekking tot de terbeschikkingstelling van een laadpas of de terugbetaling van de elektriciteit in aanmerking komen als aftrekbare beroepskosten. Hierbij gaat het uitsluitend over de kosten van de elektriciteit gebruikt voor het

laden van de ter beschikking gestelde bedrijfswagen. Ook de kosten met betrekking tot een home audit voor de plaatsing van een laadstation bij de werknemer komen in aanmerking als aftrekbare beroepskost.

Wat als de werkgever, nadat de arbeidsovereenkomst verbroken wordt, uit goodwill de werknemer nog een paar weken de bedrijfswagen laat gebruiken?

Niet alleen is dit een risico op vlak van schade (laat zeker een document ondertekenen m.b.t. verlengd gebruik van de wagen, zodat eventuele schade nog verhaald kan worden op de werknemer), maar er moet in dat geval ook nog een VAA aangerekend worden. Dat is lastig omdat de werknemer uit dienst is en er ook geen loon meer betaald wordt.

Hierop kan geanticipeerd worden door bij de uitdienstberekening ook alvast het VAA voor de komende weken/maand te verrekenen.

Wat zijn de opties wanneer een werknemer uit dienst gaat tijdens een lease overeenkomst en wat is het lot van de betreffende laadpaal?

Er zijn twee opties:

● Werkgever verwijdert de laadpaal

● Eigendom gaat over op de werknemer

● Restwaarde dient vergoed te worden

• Wordt bepaald ifv afschrijvingsduur van 4 jaar.

• Geacht in lijn te liggen met de economische waarde van de laadpaal op dat moment: je kan ook een pro rata voorzien in de car policy (vb. 100% jaar 1 – 80% jaar 2 etc.)

● RSZ op de restwaarde

• Uitzondering: als de werknemer deze restwaarde rechtstreeks aan de werkgever zou betalen

● Fiscaal: geen bijkomende belastbaarheid

DE MENING VAN ECHTE PROFESSIONALS

Gesnoerd vermogen met slechts één

18V-accu – Bosch BITURBO Brushless lijkt wel te mooi om waar te zijn. Dus lieten we vakmensen het zelf testen. Zij zijn overtuigd. Jij ook?

"Wat fijn dat je deze tafelzaag op locatie kan meenemen dankzij de accu."

Timo de Gruijter Loodgieter en installateur

"De machine heeft me positief verrast. De accu gaat lang mee, zelfs voor het zware sloopwerk dat wij doen."

"Na alle zaagsneden die ik heb uitgevoerd, heb ik nog steeds 3/5 van mijn accucapaciteit."

Roy van Haarlem Timmerman

"Ik ben heel erg tevreden. Het is een krachtige machine."

Bekijk alle echte BITURBO test-video's

Bas Peters Timmerman

Gaëtan Grandjean Pro

Van ATTB naar Climafed

Bouwcorner: Wedstrijd

Nu klimaatverandering een steeds acutere uitdaging vormt, heeft de Associatie voor de Thermische Technieken in België (ATTB) zichzelf heruitgevonden. Onder de nieuwe naam Climafed, en met een volledig nieuwe organisatiestructuur en een scherpere focus op haar missie, wil de Belgische federatie voor klimaattechnologieën een krachtig signaal uitsturen naar haar leden en stakeholders over haar toewijding aan het vormgeven van een duurzame en veerkrachtige toekomst.

Als één van haar stakeholders was ook Techlink aanwezig op het lanceringsevent. De keynote speech van klimatoloog Jean-Pascal Van Ypersele onderlijnde duidelijk waarom decarbonisatie een absolute must is. Dit is ook één van de elementen die in onze LINK2030 studie aan bod komt.

OH Leuven - Union St Gilloise

Op 2 maart 2024 nodigde Techlink

Brussel Vlaams-Brabant haar leden uit op de "Bouwcorner" in samenwerking met Oud-Heverlee Leuven. Ze gaven de aftrap voor de wedstrijd met een netwerkmoment tussen bouwprofessionals en vervolgens konden ze de topmatch OHL tegen competitieleider Union meepikken. Twee werelden werden samengebracht: netwerken én voetbal.

Delegatie van

Keynote spreker Jean-Pascal van Ypersele, Eric Piers, Dirk De Wolf, Carole Metzmacker en Sofie Lapière.

Techlink Brussel VlaamsBrabant.

BouwForum 2024

Techlink maakt deel uit van Embuild en was dan ook aanwezig op het BouwForum, het informatie- en netwerkevent voor bouwprofessionals, dat plaatsvond op 23 februari in Paleis 10 van Brussels Expo. Embuild had voor deze editie uit zijn memorandum drie thema’s gekozen: duurzaam en betaalbaar wonen, meer overheidsinvesteringen en aantrekkelijke bouwbanen. Twaalf partijen waren uitgenodigd, zes Nederlandse en zes Franstalige, en hielden een pittig politiek debat over de eisenbundel van de bouw. Deze sluit ook nauw aan bij de bezorgdheden van onze leden uit ons Ecosysteem van multifunctionele installaties.

Van links naar rechts: Joris Van Bossche, Dirk De Wolf, Karl Neyrinck, Eric Piers, Kris Van Dingenen, Carole Metzmacker en Sofie Lapière.

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ROELAND VERLINDEN

→ Geboren op 15 februari 1974

→ Sterrenbeeld: Waterman

→ Functie: Senior Legal Advisor

→ In dienst sinds januari 2022 bij F.E.E. en sinds 16 juni 2022 bij Techlink

→ Lievelingseten: Ossobuco alla Milanese (met gremolata uiteraard)

→ Favoriete boek: Onder professoren (Willem Frederik Hermans)

→ Favoriete film: No country for Old Men

SENIOR LEGAL ADVISOR

ROELAND VERLINDEN

“Trek er op uit als het kan, ga resoluut voor die langere fietstocht!”

Het is niet ongebruikelijk dat advocaten, na een aantal jaar in de advocatuur te hebben gewerkt, een overstap maken naar het bedrijfsleven. Dit geldt ook voor Roeland. Als advocaat was Roeland gespecialiseerd in bouwgeschillen en betwistingen rond onroerend goed. Gedurende ruim 20 jaar heeft hij zich met toewijding ingezet voor de verdediging van aannemers, architecten, bouwheren en eigenaars. ‘Na zoveel jaar in de geschilbeslechting te hebben gezeten en geconfronteerd te zijn geweest met alle moeilijkheden die met een rechtsgang in België gepaard kunnen gaan, wou ik ook nog wel iets anders doen. Daarbij was de mogelijkheid om een positieve maatschappelijke impact te realiseren voor mij een belangrijk criterium bij de carrièrewending.’

‘Uiteindelijk koos ik voor Techlink omdat zij als federatie een centrale positie wil innemen in de energietransitie en de circulaire economie, terwijl er ook een link behouden bleef met de door mij gekende bouwwereld.’

Geloof in een circulaire economie

De circulaire economie biedt veel uitdagingen en opportuniteiten. Een ambitieus afval- en materialenbeleid behoort daartoe, denk aan recyclage. Om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen inzake uitgebreide producentenverantwoordelijkheid werden destijds, door de fabrikanten en invoerders van elektrotoestellen en van batterijen, de beheersorganismen Recupel en Bebat opgericht in de schoot van de F.E.E. Later is daar nog PV Cycle bijgekomen als beheersorganisme voor de zonnepanelen.

‘Voor Techlink ben ik zeer nauw betrokken bij deze beheersorganismen, zowel wat betreft het bestuur als wat betreft de lobbywerkzaamheden. Voorts kunnen de leden van Techlink bij mij terecht voor hun juridische vragen.’

Fietsen met vrienden

Fietsen met vrienden gaat verder dan kilometers maken en bergen overwinnen. Het afzien, het zweten, het kicken op de prestaties en de gesprekken kunnen mensen voor eeuwig aan elkaar verbinden. Roeland fietst met een groepje vrienden die hij al kent sinds zijn jeugdjaren. ‘Door met een vast groepje te fietsen, merk ik dat ik gedwongen wordt om boven mezelf uit te stijgen, waardoor ik snel sterker wordt. Bovendien is het een stuk makkelijker om de discipline op te brengen voor de wekelijkse tochtjes ter voorbereiding van onze jaarlijkse fietsweek in het buitenland. We rijden dan graag in de Elzas, de Moezelstreek of de Ardennen.’

Oostende-liefhebber

Roeland is samenwonend met zijn partner Saskia en daarnaast wonen er nog twee studerende kinderen –Joachim (22) en Phaedra (20) – in huis. Als gezin gaan ze met plezier tijdens de weekends naar de koningin der badsteden. ‘Uitwaaien aan ’t zeetje, het is zonder twijfel één van onze favoriete manieren om even helemaal te ontspannen en onze batterijen weer op te laden. Dé stad aan zee heeft een aangename vibe en al wandelend of fietsend glijdt de stress van onze schouders en boost het ons immuunsysteem. (lacht)

Testo lanceert volautomatische vacuümpomp voor het vacumeren van koelsystemen en warmtepompen

Testo, de specialist in slimme meetoplossingen, innoveert andermaal met de testo 565i vacuümpomp. Door een volautomatische vacumering van koelsystemen en warmtepompen zorgt de 565i voor een aanzienlijke tijdsbesparing en meer flexibiliteit in het dagelijks werk. ‘Efficiëntie en flexibiliteit worden steeds belangrijker, zeker in tijden van een gebrek aan geschoold personeel. Daarom gaan we voor een verbeterde workflow, met consequente connectiviteit tussen de instrumenten en met de smartphone als centraal platform. Zo kan met de testo Smart App het hele vacumeringsproces via de smartphone worden geregeld en kunnen alle verzamelde gegevens worden opgeslagen of rechtstreeks als meetrapport worden

verstuurd. Dat biedt klanten een maximale flexibiliteit en bedieningscomfort’, zegt Jeroen Van der Kelen, managing director van Testo België. Naarmate de behoefte aan klimaatvriendelijke oplossingen toeneemt, spelen brandbare koudemiddelen een steeds grotere rol en worden ze alsmaar vaker toegepast. Om voor moderne koelsystemen en warmtepompen gewapend te zijn, garandeert Testo met zijn nieuwe vacuümpomp ook bij brandbare koudemiddelen van de klassen A3 en A2L een veilige toepassing. www.testo.com/nl-BE

Uitbreiding Frigro gamma

De koeltechnische groothandel Frigro, kondigt met trots aan dat Haier vanaf heden deel uit maakt van hun gamma. Het Haier-gamma lucht-lucht warmtepompen sluit perfect aan op het huidige aanbod van Panasonic warmtepompen. Dit betekent nog meer keuze en flexibiliteit voor de installateur. Uiteraard kan men blijven rekenen op de gekende Frigro-ser-

vice, zoals ondersteuning bij selectie en installatie. Bovendien wordt ook het Panasonic gamma verder uitgebreid met chillers op R32 en R290 (propaan). Verder werd er geïnvesteerd in een nieuwe site met magazijnen, om voldoende toestellen en onderdelen op voorraad te houden. Zo zijn ze in staat om snel te kunnen inspelen op de vraag van de installateur.

www.frigro.be

De meerwaarde van het Caleffi buffervat

Door de steeds vaker voorkomende hete zomers is er meer vraag naar koeling tijdens de zomermaanden. De buffervaten van Caleffi hebben een temperatuurbereik van -10 tot 95 °C zonder ijsvorming. Ze kunnen dus naast warm ook koud water voorzien aan de installatie om het hele jaar comfortabel door te komen. Het nieuwe Caleffi buffervat is vervaardigd uit kwaliteitsvolle roestvrij staal (INOX) en voorzien van isolatieschalen. Omdat er steeds meer gebruik wordt gemaakt van kleinere watervolumes in installaties, voorziet Caleffi bijzonder compacte buffervaten. De buffervaten zijn verkrijgbaar in volumes van 15l, 20l, 25l, 30l en 50l.

www.caleffi.

com/nl-nl

Focus

op de Innovation Paper over smart buildings.

Een slim gebouw: hoe begin je eraan?

Een gesprek met Thomas Verstaen (EEG Group)

Buildwise bracht zopas een nieuwe Innovation Paper uit: ‘Smart buildings: hoe eraan beginnen?’. Deze publicatie kwam tot stand op basis van de praktijkervaring van professionals uit de bouwsector. Thomas Verstaen van EEG Group nam actief deel aan de opstelling van het document. Hij vertelt over zijn rol hierin en waarom aannemers en installateurs het document zeker gelezen moeten hebben.

Wat doet de EEG Group en welke rol vervul jij?

“EEG Group is werkzaam in heel België en is gespecialiseerd in gebouwentechnieken. Zelf leid ik het team Digital Building Solutions, dat voornamelijk bestaat uit programmeurs die systemen integreren om gebouwen optimaal te doen functioneren.”

Gebouwen worden ‘slimmer’. Hoe gaan jullie daarmee om?

“Vroeger zaten heel wat functionaliteiten van gebouwen in aparte silo’s. Vandaag eist de markt de integratie van verschillende technieken en de mogelijkheid tot interactie ertussen. Dat vormt een bijkomende uitdaging tijdens de projectfase, maar biedt ook een grote toegevoegde waarde in de gebruiksfase: voor de klant, maar ook voor de aannemer en installateur, die een bijkomende en betere dienstverlening kunnen aanbieden. Ook voor datagedreven onderhoud en voor de energietransitie bestaan er grote kansen. De krapte op de arbeidsmarkt is een andere belangrijke stimulans om te automatiseren.”

Waarom moeten aannemers en installateurs de Innovation Paper zeker lezen?

“De Innovation Paper biedt niet alleen een uitstekende stand van zaken op basis van objectieve kennis, maar ook een praktijkgericht stappenplan en concrete cases. Er wordt op het terrein veel gepraat, maar niet altijd op basis van de juiste inzichten. Je moet mee zijn, zeker ook omdat de klant er steeds meer naar gaat vragen. Wanneer je als bedrijf een goed idee hebt van wat een slim gebouw wel en niet is, zie je vanzelf of je goed bezig bent.”

Hoe hebben jij en de EEG Group kunnen bijdragen aan deze publicatie?

“We hebben deelgenomen aan de werkgroep binnen het Technisch Comité Smart & Sustainable Constructions. Zelf heb ik vooral feedback gegeven vanuit onze praktijkervaring. Kennis delen is belangrijk! Het is geen eenvoudig onderwerp, maar we zijn zeer tevreden met het eindresultaat!”

Smart buildings: hoe eraan beginnen?

Daikin lanceert nieuw vertrouwenslabel voor warmtepompinstallateurs

Daikin Europe N.V. lanceert Stand By Me - Certified Partner, een uniek Europees ondersteuningsprogramma voor warmtepompinstallateurs. Het programma helpt installateurs bij het beheer van de residentiële warmtepomptechnologieën van Daikin, en is toegankelijk voor alle installateurs. Het bouwt verder op traditie van het merk om een sterk, Europees netwerk van hooggekwalificeerde installateurs en technici voor Daikin warmtepompen te verzekeren. Met het Stand By Me - Certified Partner programma versterkt Daikin haar Europese dienst na verkoop. Het programma staat de installateurs toe om de residentiële warmtepomptechnologieën van Daikin, inclusief het nieuwe Daikin Altherma 4 gamma, volledig te beheren. Ze krijgen praktische kwaliteitsvolle opleidingen, zowel online als fysiek, over hoe ze moeten werken met de verschillende Daikin Altherma units om de warmtepompen gedurende hun hele levensduur probleemloos en veilig te laten functioneren. Installateurs kunnen zich aanmelden en registeren via de volgende link: https://www.sbm-cp.daikin.eu/

Wilo Groep: Toonaangevende pionier in

duurzaamheid en innovatie

Wilo Groep staat bekend als een voortrekker op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Ze worden erkend als een leider in de prestigieuze internationale studie "Managing Sustainable Innovations". Met een sterke toewijding aan milieuvriendelijke oplossingen en baanbrekende technologieën toont Wilo zich als een voorbeeld van bedrijven die werken aan een duurzamere toekomst. Dit toont niet alleen Wilo's

streven naar een betere wereld, maar nodigt ook anderen uit om samen te werken aan een duurzamere toekomst. ‘We geloven sterk in de synergie tussen innovatie- en duurzaamheidsmanagement. Duurzame innovaties zijn cruciaal voor de toekomst en zullen op de lange termijn de boventoon voeren’, aldus Oliver Hermes, President & CEO van de Wilo Groep. ‘Bij Wilo verbinden we elke innovatie direct aan onze duurzaamheidsdoelstellingen. Het maakt integraal deel uit van onze bedrijfsstrategie.’

www.wilo.be

Climacon is exclusief Midea verdeler Midea is één van de meest toonaangevende producenten van koelmachines, residentiële airco’s en warmtepompen voor kantoren en winkels. De aerothermische systemen van Midea voorzien de woning van airconditioning, verwarming en warm water door middel van een warmtepomp. Deze energie-efficiënte systemen maken het mogelijk om het

huishoudelijk energieverbruik drastisch te verlagen. Midea is erin geslaagd de nieuwste technologieën en innovaties samen te brengen in de Arctic range, een energie-efficiënt systeem dat het hele jaar door maximaal comfort biedt. Bij Climacon zijn we dan ook ontzettend trots om exclusief Midea verdeler te zijn in België.

www.climacon.be

EXPO24: Een blik op de toekomst van Sanitair & HVAC

STG nodigt professionals uit de sanitair- en HVAC-industrie uit om deel te nemen aan EXPO24. Dit unieke evenement biedt een blik op de toekomstige normen en is de uitgelezen kans voor professionals om voorop

Follow, like en share Install Tomorrow, een initiatief om onze geweldig boeiende sector te promoten bij jonge talenten!

Want installeren doe je samen. En campagne voeren ook!

Installeer jij morgen mee?

te lopen in de ontwikkelingen die zullen bijdragen aan het vormgeven van onze leef- en werkomgevingen. De nieuwste innovaties en trends, van revolutionaire sanitaire oplossingen tot geavanceerde HVAC-technologieën en out-of-the-box thema's zoals artificiële intelligentie komen aan bod, zowel in de sessies als bij de talrijk aanwezige exposanten. Meer dan 35 leveranciers tekenen present op EXPO24. Ze tonen er de meest geavanceerde sanitaire oplossingen, futureproof producten die de duurzaamheid bevorderen en slimme HVAC-systemen die de energie-efficiëntie verbeteren.

www.stg-group.be/nl/expo24

De SCHELL showtruck is in België onderweg

Al twee jaar is de rode demo-bus van Schell, de Duitse fabrikant van kranen en spoelsystemen, onderweg om bij installatiebedrijven en klanten demo’s en trainingen te geven over de werking en de toepassing van de Schell-systemen. Van elektronische, contactloze wastafel- en keukenkranen via douchepanelen

tot wc- en urinoirmodules: aan boord is alles wat het hart van iedere klant sneller doet slaan. Ook het multitalent voor gekoppelde kranen, het watermanagementsysteem SWS, is aanwezig. In samenwerking met dealer FACQ, bezoekt hun demobus van 7 mei tot 5 juni verschillende vestigingen van FACQ. www.schell.eu/nl-be/

Desco breidt gamma Alupex uit

Alupex bestaat uit een breed palet geïntegreerde systemen voor drink- en regenwater, verwarming en vloerverwarming. Met Alupex ben je zeker van 100% systeemgarantie want alle Alupex componenten worden onder één dak geproduceerd: de meerlagenbuis, mantel, isolatie en de fittingen. Bovendien kan je Alupex gerust combineren met andere gangbare merken (meer informatie in onze Alupex folder). Deze unieke en gecertificeerde meerlagenbuis van

Italiaanse topkwaliteit is de ideale compromis tussen stabiliteit en plooibaarheid. En sinds kort is er goed nieuws voor de fans van Alupex want Desco biedt de 4m lange meerlagenbuis en de fittings nu ook aan in de – grotere – diameters 40, 50 en 63 mm. www.desco.be/nl-be/folders

DUCO organiseert renovatie & ventilatie sessies voor installateurs

De verschuiving van nieuwbouw naar renovatie met een focus op duurzame technieken, zoals ventilatie, is een onmiskenbare trend in de sector. Om installateurs voor te bereiden op deze evolutie en het examen tot erkend installateur van ventilatie, organiseert DUCO een reeks renovatie sessies in verschillende steden (Veurne, Gent en Herentals). DUCO erkent het cruciale belang van ventilatie in renovatieprojecten en wil installateurs voorzien van de nodige kennis en vaardigheden om deze trend te omarmen. Het belang van deze sessies reikt verder dan alleen professionele ontwikkeling. Door het behalen van de erkenning kunnen installateurs hun klanten ook laten profiteren. www.duco.eu/be_nl/sessie-renovatie-ventilatie

Building the future together

Soudal lanceert 'Soudal Healthy House®'

Duurzaamheid staat hoog op de agenda van de Soudal Group. Een belangrijk aspect van deze betrokkenheid is de ontwikkeling van duurzamere producten. Daarom introduceert Soudal het Soudal Healthy House® productassortiment, waarmee Soudal klanten in elke productgroep (schuimen, lijmen en kitten) een duurzamer alternatief biedt. Elk van de producten in het assortiment voldoet aan twee belangrijke criteria: het is minder schadelijk voor de eindgebruiker en het heeft minder impact op het milieu en/of klimaatverandering. Met een fris design en een duidelijke verpakking legt elk product nauwkeurig zijn verdiensten als duurzame keuze uit, hoe die positief bijdraagt aan de leefomgeving en/of hoe het klimaatverandering tegengaat. Alle artikelen in dit assortiment voldoen aan de hoge kwaliteitsnormen van Soudal en garanderen uitstekende resultaten. www.soudalgroup.com/nl

Nieuwe ecodesign-eisen voor individuele verwarming

De Europese Commissie heeft nieuwe ecodesign-eisen ingevoerd voor individuele verwarmingstoestellen. De regeling slaat onder meer op elektrische kachels,

kachels op gas of olie, elektrische radiatoren, handdoekdrogers, infrarood toestellen en elektrische vloerverwarming. Enerzijds wordt het bereik van de ecodesign-eisen uitgebreid: er vallen nu ook bijvoorbeeld handdoekdrogers en weerstandsverwarming zonder eigen regeling onder. Bovendien wordt er een bovengrens ingesteld voor het verbruik in laagstand. Tenslotte wordt de repareerbaarheid van de toestellen gegarandeerd door de verplichting voor fabrikanten om wisselstukken op voorraad te houden. De Europese Commissie schat dat deze maatregelen een uitstoot van 6,6 megaton CO2-equivalent zullen besparen.

energy.ec.europa.eu

Thomas Scorier (TS Construct) volgt Johan Willemen op als voorzitter

van Buildwise

Thomas Scorier, stichter en CEO van TS Construct, neemt de fakkel over van Johan Willemen (CEO Willemen Groep) als voorzitter van Buildwise, het kennis- en innovatiecentrum van de bouwsector. Dat maakte Buildwise bekend op hun NEXT event, waar ze samen met ruim 400 bouwprofessionals een blik wierpen op de toekomst van de sector. Johan Willemen was negen jaar voorzitter en werkte in die hoedanigheid nauw samen met CEO’s Jan Venstermans en Olivier Vandooren. Onder het bewind van Willemen transformeerde het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor de Bouw tot Buildwise en kwam er een nieuw hoofdkwartier in Zaventem. Nieuwe voorzitter Thomas Scorier, die tot dit voorjaar voorzitter was bij Embuild, zal de ingeslagen weg verderzetten. ‘Johan Willemen heeft samen met CEO Olivier Vandooren de fundamenten gelegd voor een sterk Buildwise. Johan is een echte mentor en ik wil dan ook graag zijn werk verderzetten’, stelt Thomas Scorier. ‘Onze bouwondernemingen rendabeler en toekomstbestendig maken, hen verder leren kijken dan hun eigen bedrijven en projecten om effectiever te gaan samenwerken, duurzaamheid en circulariteit… er is nog werk op de plank!’. www.buildwise.be

HEALTHY HOUSE

24

De toekomst van sanitair & HVAC Technologie en innovatie

Schrijf jou nu in.

Plaatsen zijn beperkt!

Hét evenement voor professionals

4 data - 4 locaties

Vrijdag 24 mei

Oostende 9u00 - 18u00

Vrijdag 7 juni

HeusdenZolder 9u00 - 18u00

• Neutrale infosessies met pratische tips & tricks

• Interactieve voordracht over artificiële intelligentie

• Leveranciersbeurs

Vrijdag 14 juni

Antwerpen 9u00 - 18u00

Vrijdag 21 juni

Gent 9u00 - 18u00

Inschrijven

Procasa I ProOne I Arco Valvulas I Ariston I Artissan I Begetube I Bosch I Bulex I Caleffi I DAB I Delabie I Euro-Index I Geberit

Grundfos I Henco I Kabelwerk Eupen I Kermi I LG I Midea I Radson I Remeha I Renson I Resideo I Riifo I Rothenberger Schell I SFA I Spirotech I Stelrad I Ubbink I Vaillant I Vasco I Viega I Vuerto I Watergenius I Watts I Wedi I Wilo I Zehnder

Gratis evenement exclusief voor de professionele installateur sanitair & HVAC. Inschrijven verplicht!

https://www.stg-group.be/nl/expo24

Een hybride warmtepomp,

dat is de slimste in huis!

Wist je dat...

je een hybride warmtepomp kan aansluiten op je bestaande gasketel en zo tot 65% kan besparen op gas?

35% minder CO2uitstoot, het hele jaar door.

Past in bijna elke soort woning.

Altijd een warm huis, het hele jaar door.

Kom er alles over te weten op gas.be of bekijk de getuigenis van Patrick hier