De Vlaamse Schilder 01-2023

februari 2023

De Vlaamse Schilder

#70

NIEUWE TV BINNENBEPLEISTERINGEN WIVAGROUP RESTAUREERT ONTWIJDE KERK

LOSKOMENDE VERF OP OUD METSELWERK

Driemaandelijks vakblad Uitgave van Embuild Afwerking Kunstlaan 20, 1000 Brussel Afgiftekantoor Gent X Post P608094

UW VOERTUIG BESCHERMT U. MAAR WIE BESCHERMT UW VOERTUIG?

De Omnium van Federale Verzekering: de verzekering die uw voertuig beschermt.

U bent de gelukkige (toekomstige) eigenaar van een nieuwe bestel- of vrachtwagen? U koos voor zo wat alle opties voor uw veiligheid? Heel goed! U bent helemaal beschermd. Maar... wat met uw nieuwe voertuig? Bescherm het tegen materiële schade met onze verzekering Omnium, de onmisbare bescherming voor nieuwe voertuigen. Geniet van een dienstverlening op maat en ontdek het plezier van het rijden zonder zorgen...

NU

3 MAAND GRATIS *

Bereken uw premie op federale.be/3maandgratispro Voor iedereen met plannen in het leven

* Korting geldig vanaf het eerste jaar van de overeenkomst onderschreven tijdens de actie, rechtstreeks verwerkt in de berekening van de premie en pro rata herberekend bij verzekeringsduur van minder dan één jaar. Meer info en voorwaarden van onze actie op federale.be/3maandgratispro.

Federale Verzekering – V.U.: Tom De Troch - Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel BTW BE 0403.257.506.

INHOUD

10 ● TV Binnenbepleisteringen

Buildwise puliceerde recent een nieuwe TV over binnenbepleisteringen. En die schept meer duidelijkheid over het begrip ‘schilderklaar’!

5 ● Voorwoord Door Pedro Pattyn

6 ● Prikbord 8 ● Sectornieuws

Titaandioxide niet langer geklasseerd als kankerverwekkend

10 ● Buildwise

Nieuwe TV binnenbepleisteringen

12 ● Veiligheid en gezondheid

14 ● WIVAgroup

16 ● Bouwgebreken

De Wevelgemse WIVAgroup nam de afwerking van de ontwijde kerk in Aalbeke voor haar rekening. Het resultaat mag gezien worden!

Uit bouwgebreken vallen vaak ook interessante lessen te trekken. Lees hier wat er misging, waardoor het schilderwerk in een ondergrondse ruimte loskwam.

14 ● Project

24 ● Onderwijs

16 ● Lessen uit de praktijk

26 ● Energie

Leerlingen VTI Brugge nemen 160 jaar oude kapel onder handen

Aalbeekse Sint-Corneliuskerk krijgt tweede leven als bibliotheek

Renovatieverplichting is gamechanger voor verouderd woningenpark

Loskomende verf op oud metselwerk in een ondergrondse ruimte

20 ● Buildwise

28 ● Productnieuws

Kan je pvc-ramen schilderen?

22 ● Onderwijs

Jakob Depoortere valt in de prijzen tijdens WorldSkills Belgium

Strengere regels voor het verwijderen van asbesthoudende tegels en lijmlagen

Embuild - De Vlaamse Schilder Kunstlaan 20, 1000 Brussel Tel: +32 (0)2 545 57 10 Fax: +32 (0)2 545 58 59 www.embuild.be BTW: BE 406 479 092

Verantwoordelijke Uitgever Filip Coveliers Kunstlaan 20, 1000 Brussel filip.coveliers@embuild.be

Hoofdredactie

Bram Schittecatte Tel: 02/545 59 47; Fax: 02/545 58 59 bram.schittecatte@embuild.be

Advertentieverantwoordelijke Steve Caufriez Tel.: +32 (0)2 545 57 25 GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@embuild.be

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

Vormgeving

Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@embuild.be

Drukwerk Graphius

3

Verf & Gevelisolatie

Premium PU Extra Mat het neusje van de zalm voor een strakke en matte afwerking

Premium PU Extra Mat Premium PU Extra Mat is dé verf van topkwaliteit voor het verfraaien van wanden die een strakke gladde afwerking vereisen.

Gezien haar diepe matte aspect is deze verf ook uitermate geschikt voor uw plafonds.

Estetik Soft

Gebruik Binnenmuurverf + plafond Eigenschappen • Extra mat • Dekking: • Reinigbaarheid: • Afwerkingsgraad:

Eu E colabel : FR/044/012

Nieuw bij Rewah

Hoogdekkende halfmatte eindafwerking voor binnenmuren en plafonds.

• Schrobvastheidsklasse 1, niet opglanzend • Zeer goede vloei • Gemakkelijk verwerkbaar • Spat niet • Verpakkingen: 1L - 2,5L - 5L - 10L

Rewah nv Nijverheidsweg 24 2240 Zandhoven

03 475 14 14 info@rewah.com www.rewah.com

MADE IN BELGIUM

EDITO

‘Schilderklaar’ uitgeklaard

H

oewel de nieuwjaarsmaand achter de rug ligt, maak ik gebruik van deze eerste editie van ons vakblad in 2023 om jullie allen een gezond en voorspoedig jaar toe te wensen. De coronaperikelen zijn weggeëbd, we blijven achter met blijvende prijsstijgingen van lonen en diverse grondstoffen. De tijd nemen voor een degelijke prijscalculatie is op heden zeker een vereiste. Temeer omdat het nog wat koffiedik kijken is bij het inschatten van de conjunctuur in onze branche.

De krapte op de arbeidsmarkt blijft. Het is nog steeds verre van evident om geschoolde of ervaren schilders aan de haak te slaan. Anderzijds merken vele collega’s een vermindering in aantal prijsvragen op waardoor er soms getwijfeld wordt om tot aanwerving over te gaan.

Pedro Pattyn Voorzitter Embuild Vlaamse Schilders

Hoeveel keren moeten we als schilder niet horen dat gepleisterde oppervlakken “schilderklaar” zijn? En hoeveel keren leidt dit bijgevolg tot discussie wanneer de zienswijze van bouwheer, architect en aannemer verschillend is? Schilderklaar, klaar voor de schilder, … Het zijn geen eenduidige bepalingen van de toestand van een bepleistering. Om de betrokken partijen hierbij te helpen heeft Buildwise (ex WTCB) een Technische Voorlichting opgemaakt met meer info over afwerkingsgraden en toelichtingen bij het begrip schilderklaar. Het kan zeker een nuttig document zijn dat onenigheden voor of na de uitvoering van de werken kan vermijden.

Het VTI van Roeselare is er opnieuw in geslaagd om een enthousiaste jongere in de kijker te zetten. Jakob Depoortere volgt er het vijfde jaar schilderen en decoratie. Tijdens de voorbije editie van Worldskills Belgium kaapte hij een gouden en een zilveren medaille weg, meer dan goed genoeg om onze kleuren te verdedigen in de internationale competitie van Euroskills en Worldskills. We duimen voor Jakob!

Verder tal van interessante artikels in dit nummer: over het gebruik van titaanwit door fabrikanten, een getuigenis van één van onze leden die meewerkt aan de transformatie van een kerk in een bibliotheek, een project van het KTA Brugge, analyse van bouwgebreken door Buildwise, enzovoort. We wensen u veel leesplezier toe en maken van de gelegenheid gebruik om de vele verffabrikanten en groothandels te danken voor de sponsoring gedurende het voorbije jaar.

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

5

PRIKBORD

Prijzen energie-intensieve bouwmaterialen zullen blijven stijgen in 2023 De prijzen van bouwmaterialen zullen volgens bouwfederatie Embuild nooit meer hun precorona niveau bereiken. Meer nog, de energie-intensieve bouwmaterialen, zoals baksteen en cement, zullen de komende maanden verder stijgen qua prijs. De meeste andere bouwmaterialen, die doorgaans gelinkt zijn aan de grondstofprijzen, zullen qua prijs eerder stabiliseren. “Wij raden bouwondernemingen nog steeds aan om met prijsherzieningsclausules of dagprijzen te werken in hun contracten omdat de materialenmarkt nog steeds te volatiel is”, zegt Niko Demeester, gedelegeerd bestuurder van Embuild.

S

inds eind 2021 evolueerden de prijzen van volgende, courante bouwmaterialen als volgt, zo blijkt uit een analyse van bouwfederatie Embuild:

• Zand en grind: +24% • Baksteen: +10% • Cementproducten: +35% • Staal: +3,5% • Hout: -17,5% • Non ferro: -12% • Elektrische materialen: +10% • Glas: +21% • Natuursteen: +8% • Isolatie PIR en PUR: stabiel Wat 2023 betreft, ziet Embuild een dubbele tendens. Bouwmaterialen waarvan de productie veel energie vergt, zoals baksteen, cement of dakpannen, zullen qua prijs verder toenemen in 2023, terwijl bouwmaterialen die afhangen van de grondstofprijzen eerder zullen stabiliseren en mogelijk, hier en daar, licht dalen. In ieder geval zullen bouwmaterialenprijzen nooit meer het niveau van 2019 of begin 2020, voor corona uitbrak, bereiken.

Niko Demeester, topman van Embuild: “Gezien deze opmerkelijke situatie raden we al een tijd aan om te werken met een herzieningsclausule in elk contract dat wordt opgesteld, zodat deze prijstoenames niet helemaal op de

6

kap van de aannemer vallen en men kan spreken van een evenwichtig contract waarbij beide partijen weten waar ze aan toe zijn. Een andere optie is om te werken met dagprijzen, net zoals bij bepaalde soorten vis of schaaldieren op restaurant.” Uit onderzoek dat Embuild eerder dit jaar realiseerde, bleek dat de helft van de bouwondernemingen (52%) hiermee werkte, maar de bouwfederatie is ervan overtuigd dat ondertussen steeds meer bouwbedrijven hiermee aan de slag zijn gegaan.

Meer weten?

www.embuild.be

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

PRIKBORD

Verkiezingen 2024: Embuild opent de werven Vergeet niet om vrijdag 17 maart vrij te houden in uw agenda. Op die dag tijdens Batibouw organiseert Embuild zijn BouwForum in paleis 10 van Brussels Expo op de Heizel. Het thema is dit jaar Verkiezingen 2024: Embuild opent de werven.

H

et is een cliché maar het is waar: de bouw is een hoeksteen van onze economie en onze samenleving. In 2024 vinden er weer verkiezingen plaats.

Dat is pas over een jaar, maar Embuild trekt zijn lobby-inspanningen nu al op gang. Intussen heeft uw beroepsorganisatie een gedetailleerde eisenbundel opgesteld voor de politieke partijen. Maar voor de leden wordt het startschot van onze campagne van belangenverdediging gegeven op 17 maart met het BouwForum 2023. Het event is gewijd aan de kwesties die hoog op de agenda zouden moeten staan tijdens de lokale, gewestelijke, federale en Europese verkiezingen die eraan komen.

Vier thema’s De sector heeft heel wat te vertellen aan de politieke wereld, over zaken die cruciaal zijn voor onze toekomst. Voor het BouwForum werden er vier uitgepikt, die eruit springen: betaalbare en duurzame woningen, digitalisering en automatisering, aantrekkelijke bouwjobs en ten slotte de nood aan hogere overheidsinvesteringen.

Onder de deskundige leiding van VRT-journalist Hanne Decoutere geeft BouwForum een verzameling eminente experts en kenners anderhalf uur de kans om deze uiterst relevante thema’s uit te diepen. Met enige trots kunnen we nu al melden dat Pierre Wunsch een van hen zal zijn.

Deze doctor in de Economie (UCL) is niet alleen gouverneur van de Belgische Nationale Bank, hij zetelt daarnaast in de raad van bestuur en de algemene raad van de Europese Centrale Bank en is gouverneur bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

PRAKTISCHE INFORMATIE Wanneer?

Vrijdag 17 maart 2023 van 11.00 tot 12.20 u.

U bent welkom vanaf 10.00 u. Na het BouwForum is er een gezellig netwerkmoment.

Waar?

Paleis 10 van Brussels Expo, in de Miramarlaan 11, 1000 Brussel.

Inschrijvingen en meer info www.bouwforumconstruction.be.

Netwerking Na het BouwForum is er een gezellig netwerkmoment.

Deelnemers aan het BouwForum krijgen een gratis toegangskaart voor Batibouw en voor INSTALLPRO.

DE VLAAMSE SCHILDEER • 02|2023

7

SECTORNIEUWS

Titaandioxide niet langer geklasseerd als kankerverwekkend Volgens een recente uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie op 23 november 2022 in Luxemburg is titaandioxide niet langer geclassificeerd als mogelijk kankerverwekkend. En dat is belangrijk nieuws voor de verfindustrie, want zonder ‘titaanwit’ geen witte verven!

T

itaandioxide, of ‘titaanwit’, zoals het ook genoemd wordt, is essentieel voor de verfindustrie. Het is namelijk de stof die aan witte verven hun witte kleur geeft. Maar deze kleurstof wordt ook gebruikt om tal van andere gebruiksvoorwerpen (plastics, papier, tandpasta,…) wit te maken. Wat de stof vooral zo onmisbaar maakt, is dat we momenteel geen valabele alternatieven hebben voor titaanwit.

In het verleden werd lange tijd loodwit gebruikt, maar die giftige stof is al geruime tijd verboden. Ook het alternatief zinkwit staat onder verdenking en wordt mogelijk verboden. Een witte grondstof als krijt zou een alternatief kunnen zijn, maar die haalt lang niet de dekkingsgraad van titaanwit.

Industrie ontstemd

Voor de industrie was het dus bijzonder slecht nieuws dat Europa in februari 2020 titaandioxide indeelde als ‘vermoedelijk kankerverwekkend (categorie 2)’ in het kader van de zogenaamde CLP-verordening.

Een verf op basis van titaandioxide kan met één laag reeds een donkere ondergrond wit maken. Wanneer er alternatieve kleurstoffen gebruikt worden, zijn er meestal 2 of drie lagen nodig om hetzelfde resultaat te krijgen. Fabrikanten van onder andere verven, kunststoffen, papier, geneesmiddelen, zonnebrandcrèmes en levensmiddelen,… kunnen dus niet zonder titaandioxide.

De CLP-verordening uit 2008 brengt het systeem van classificatie, etikettering en verpakking van chemische stoffen en mengsels van de Europese Unie in overeenstemming met het wereldwijd geharmoniseerde systeem. Stoffen en mengsels worden op basis van de CLP-verordening

8

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

ingedeeld in verschillende groepen, en dat heeft dan weer gevolgen op de waarschuwingen die erop moeten aangebracht worden, maar ook voor de toepassingen waarvoor de stoffen mogen gebruikt worden.

Toen titaandioxide in poedervorm in 2019 geklasseerd werd als ‘vermoedelijk kankerverwekkend in geval van inademing’, was dit dan ook een streep door de rekening van de industrie. Deze beslissing was van toepassing op stoffen met ten minste 1% titaandioxide-deeltjes kleiner dan 0,01 millimeter.

SECTORNIEUWS

De Europese koepelorganisatie van de verf- en drukinktindustrie (European Council of the Paint, Printing Ink and Artists‘ Colours Industry, of kortweg CEPE) was allesbehalve tevreden met deze beslissing en liet meteen haar ongenoegen blijken over de beslissing. Niet alleen omdat de stof momenteel onmisbaar is voor de industrie, maar vooral ook omdat de beslissing van de Commissie volgens CEPE gebaseerd was op een verouderd onderzoek bij ratten, in allesbehalve realistische omstandigheden.

Europese Unie, en die velde op 23 november een arrest dat de klassering van titaandioxide nietig verklaarde.

Volgens de beslissing van het Hof heeft het Comité Risicobeoordeling van het ECHA (RAC) bij zijn adviezen om titaandioxide als vermoedelijk kankerverwekkend in te delen zich niet gebaseerd op ‘betrouwbare en aanvaardbare studies‘.

Europese Commissie een beoordelingsfout heeft gemaakt door de adviezen van het RAC te volgen en beslist daarom om de klassering van de Europese Commissie nietig te verklaren.

Daarmee komt een voorlopig einde aan een jarenlang getouwtrek tussen verschillende belangengroepen.

Voor verschillende industrietakken, waaronder de verfindustrie, is het echter zeer goed nieuws, want titaandioxide wordt nu dus niet langer als een gevaarlijke stof beschouwd.

Voor de verffabrikanten is het alvast een geruststelling. Zij weten nu dat ze voor hun witte verven titaandioxide mogen blijven gebruiken.

Ook is volgens het Hof titaandioxide niet intrinsiek (met andere woorden uit zichzelf) kankerverwekkend, terwijl stoffen enkel als ‘kankerverwekkend’ kunnen worden geklasseerd wanneer ze intrinsieke eigenschappen hebben die kanker kunnen veroorzaken.

Indeling nietig verklaard

Verschillende fabrikanten, importeurs, downstreamgebruikers en leveranciers van titaandioxide vochten de beslissing van de Europese Unie aan bij het Hof van Justitie van de

Het Hof concludeert daarom dat de

Nu kun je perfect schuren Excentrische eenhandschuurmachine met toerentalregeling ORE 2-125 EC

Eenhand-vlakschuurmachine met toerentalregeling OSE 2-80 EC

Compacte deltaschuurmachine met toerentalregeling ODE 2-100 EC

Bestelnr. 468894

Bestelnr. 468932

Bestelnr. 468916

1 x ORE 2-125 EC 1 x klittenband-steunschijf 1 x PES-microfilterpatroon met filter

1 x OSE 2-80 EC 1 x klittenband-steunschijf 1 x PES-microfilterpatroon met filter

1x ODE 2-100 EC 1 x klittenband-steunschijf 1 x PES-microfilterpatroon met filter

Ook verkrijgbaar als ORE 2-125 EC Set in L-BOXX® (bestelnr. 468886)

Ook verkrijgbaar als OSE 2-80 EC Set in L-BOXX® (bestelnr. 468924)

Ook verkrijgbaar als ODE 2-100 EC Set inL-BOXX® (bestelnr. 468908)

Flex Power Tools

Toekomstlaan 4 - 2200 Herentals info@flex-tools.be 0032 14 220 569

this is proformance

230107_FLEX_Adv_VlaamseSchilder.indd 1

30/01/2023 12:51

DE VLAAMSE SCHILDEER • 02|2023

9

BUILDWISE

Nieuwe TV binnenbepleisteringen Eind 2022 publiceerde Buildwise (het vroegere WTCB) een nieuwe technische voorlichting over binnenbepleisteringen. De nieuwe TV 284 vervangt de oude TV’s 199 en 201.

D

e oude TV’s 199 en 201 over binnenbepleisteringen dateerden uit 1996 en konden dus wel een opfrissing gebruiken. In de voorbije kwarteeuw is er immers heel wat veranderd. Niet alleen op het vlak van de materialen die gebruikt worden voor binnenbepleisteringen, maar ook op de manier van aanbrengen, denk maar aan de introductie van spuitmachines voor spuitgipsen. De industriële gipspleisters hebben bovendien definitief de plaats ingenomen van de vezelversterkte bastaardmortel afgewerkt met een witte kalkbepleistering.

Door de toegenomen aandacht voor duurzaamheid worden er tegenwoordig veel meer ‘traditionele’ producten gebruikt dan 25 jaar geleden, zoals bijvoorbeeld klei- of leempleisters. Daarom is het hoofdstuk over deze traditionele producten in de nieuwe TV veel uitgebreider dan in de oude versie. Door dieper in te gaan op deze onderwerpen, sluit de nieuwe TV dus beter aan op de realiteit op de werven anno 2023.

Ook is de rol van de binnenbepleistering veranderd. In het verleden was de rol van een binnenbepleistering vooral

10

om de ruwbouw te egaliseren en te zorgen voor een esthetische afwerking of om een verdere afwerking op aan te brengen. Nu kan deze echter een groot aantal functies krijgen die verband houden met specifieke eigenschappen (lucht- of waterdichtheid, hygrothermische en akoestische prestaties ...).

Basis ongewijzigd De manier waarop een stukadoor de pleister aanbrengt en afwerkt, en de ondergronden waarop hij werkt, zijn in de voorbije decennia nauwelijks veranderd. De hoofdstukken van de TV die deze onderwerpen behandelen, zullen voor ervaren vakmensen dus weinig nieuws bevatten. Het gaat voornamelijk om een opfrissing en actualisering van de vorige versies.

Wel nieuw is dat de kwaliteitsniveaus voor gladde afwerkingen (Q1 tot Q4), die in de praktijk al veel langer gebruikt werden, nu ook opgenomen zijn in de TV. Dit is een belangrijke toevoeging, het maakt nu voor iedereen duidelijk aan welke afwerkingsgraad het pleisterwerk moet voldoen en welke visuele gebreken wel of niet toelaatbaar zijn. De

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

BUILDWISE

Toelaatbare gebreken aan het oppervlak (1) (visuele controle (2))

Kwaliteitsniveaus van gladde afwerkingen volgens de norm NBN EN 13914-2 Niveau (³)

Gladde uitvoering

Q1

Geen vereisten

Q2

Q3

Q4

Ondergrond voor structuurbehang, structuurwandbekleding of structuurverf

Onregelmatigheden (4)

Golvingen

4 / 4 m²

2/2m

Ondergrond voor matte verf (5), glad behang of gladde wandbekleding Ondergrond voor halfglanzende (satijn-) verf en/of scheerlicht (6)

2 / 4 m²

1) Het oppervlak mag geen plaatselijke putten of krassen vertonen van dieper dan 1 mm, noch andere systematische oppervlaktegebreken of krimpscheuren die te wijten zijn aan de droging van de bepleistering. Netvormige haarscheurtjes zijn wel aanvaardbaar.

(2) Het kwaliteitsniveau wordt nagegaan door het fictief verschuiven van een vierkant met zijden van 2 m.

(3) Geen kwalitatief onderscheid tussen Q1, Q2 en Q3. Tenzij anders vermeld, wordt ervan uitgegaan dat Q1 van toepassing is. Gladde bepleisteringen (kwaliteitsniveaus Q1 tot Q4) vereisen systematisch voorbereidende werken voor bepaalde afwerkingen (niet door de stukadoor) voor schilderwerken).

(4) Onregelmatigheden: plaatselijk onregelmatig gepolijste zones van maximaal 0,5 dm², spaanstrepen of zandkorrels.

(5) Sommige matte verven vereisen kwaliteitsniveau Q4. Dit moet door de opdrachtgever gemeld worden aan de stukadoor.

(6) Voor de toepassing van glanzende verven kunnen aanvullende eisen gesteld worden

kwaliteitsniveaus bepalen bovendien ook de toegestane geometrische afwijkingen, die eveneens in de TV beschreven staan. In onderstaande tabel vind je de belangrijkste karakteristieken.

Paragraaf ‘schilderklaar’ Opvallend is dat de TV nu een aparte paragraaf bevat over het begrip ‘schilderklaar’. Je vindt er geen precisering van wat het veelgebruikte begrip schilderklaar nu precies inhoudt, maar net het tegenovergestelde. Er wordt namelijk uitgelegd dat dit begrip geen eenduidige definitie is van de afwerking van een bepleistering en dus best niet gebruikt wordt. Deze term geeft immers geen enkele informatie

over de uitvoeringsgraad van de latere afwerking.

Tot slot is de TV ook aangepast aan de nieuwe manieren van bouwen, denk bijvoorbeeld aan de steeds belangrijker wordende luchtdichtheid. Verschillende soorten aansluitingen staan gedetailleerd beschreven in een apart hoofdstuk: aansluitingen ter hoogte van de muurvoet, het plafond, met het schrijnwerk, met ondergronden van verschillende aard, met structurele elementen uit metaal, ter hoogte van voegen in de ondergrond,….

Aannemers kunnen de nieuwe TV gratis downloaden via de Buildwise-website (rubriek ‘Publicaties’).

DE VLAAMSE SCHILDEER • 02|2023

11

VEILIGHEID EN GEZONDHEID

Strengere regels voor het verwijderen van asbesthoudende tegels en lijmlagen De Inspectie Toezicht Welzijn op het Werk laat weten dat het verwijderen van asbesthoudende tegels en lijmlagen vanaf 1 februari 2023 enkel nog in hermetisch afgesloten zones mag gebeuren. Deze methode wordt net als die van de couveusezak aangeleerd in de opleiding van “erkend asbestverwijderaar” (32 lesuren).

W

erken die na 1 februari 2023 worden aangevat, zullen enkel nog mogen uitgevoerd worden volgens de methode van de eenvoudige handelingen (basisopleiding van 8 uren) als kan worden aangetoond dat de offerte voor het uitvoeren van de werken werd goedgekeurd vóór 01/02/23 én indien aan de asbestvezelconcentratievereisten voor eenvoudige handelingen is voldaan (max. 0,01 vezel/cm³).

Asbesthoudende lijmen?

In huizen van voor 1990 gebruikte men vaak asbesthoudende vinyltegels (bv. Floorflex) als vloerafwerking. Vaak werden die tegels ook vastgelijmd met een lijm die versterkt was met asbestvezels. De reden hiervoor was dat deze lijm betere isolatiewaarden had dan standaard lijm. Asbesthoudende lijmen waren bovendien ook beter bestand tegen brand, dit verklaart waarom deze lijmen ook dikwijls gebruikt werden in combinatie met houten vloeren. De

12

asbestlijmen zijn doorgaans te herkennen aan de zwarte kleur van de lijm.

Vinylvloertegels werden vaak gebruikt in vochtige ruimten, zoals toiletten en keukens. Deze asbesthoudende vloertegels zijn hard en een beetje glanzend, vaak met een wit gevlamde decoratie.

Het asbest kan rechtstreeks in het materiaal geïntegreerd zijn of enkel aanwezig zijn in de gekartonneerde onderkant van de bekleding.

Meer weten?

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

Meer info bij de Regionale directies Toezicht op het Welzijn op het Werk.

PRIKBORD

‘Economedy’: Kamal Kharmach brengt comedyshow over economie voor onze aannemers Embuild-Afwerking organiseert in de maanden mei en juni drie voorstellingen van econoom-comedian Kamal Kharmach. De naam van de show luidt ‘Economedy. Het belooft een humoristische uiteenzetting te worden over het belang van economie in onze levens en onze jobs.

C

omedian Kamal Kharmach is bij het grote publiek vooral bekend van zijn comedyshows en van het tv-programma ‘Andermans zaken’, waarin hij noodlijdende ondernemingen uit de rode cijfers tracht te helpen. Wat niet iedereen weet, is dat hij eigenlijk behoorlijk onderlegd is in de economie. Kharmach is namelijk docent bedrijfseconomie aan de Karel De Groote hogeschool in Antwerpen.

wel een hilarische show, vol met anekdotes die uit het leven gegrepen zijn en voor iedere aannemer heel herkenbaar zullen overkomen.

Met ‘Economedy’ wil Kamal Kharmach de bezoekers op minder dan een uur overtuigen waarom economie zo boeiend, leuk en vooral alomtegenwoordig is in onze levens.

Verwacht geen droge cursus, maar

• 31/05/2023 Tienen CC De Kruisboog

Hieronder vindt u alvast de data van de drie voorstellingen, meer details volgen later via de informatiekanalen van Embuild.

• 02/05/2023 Merksem Schouwburg Noord

• 01/06/2023 Roeselare CC De Spil

Het roosrode Viva Magenta wordt dé kleur van 2023

H

et Pantone Color Institute maakt ieder jaar de tendkleur voor het nieuwe jaar bekend. Voor 2023 is dat Viva Magenta geworden, een rode tint met een nuance van roze. Volgens Pantone belichaamt deze kleur 'vitaliteit, stevigheid en kracht'.Over de keuze van de trendkleur wordt grondig nagedacht. Elk jaar komt een comité van veertig experts uit verschillende disciplines samen. De experts analyseren de laatste ontwikkelingen op het vlak van mode-, design-, film- en televisie, maar ook de politieke en maatschappelijke bewegingen en internationale evenementen;Viva Magenta heeft de kleurcode PANTONE 18-1750 .

DE VLAAMSE SCHILDEER • 02|2023

13

PROJECT

Aalbeekse Sint-Corneliuskerk krijgt tweede leven als bibliotheek De Wevelgemse WIVAgroup mocht eind vorig jaar de pleister- en schilderwerken uitvoeren en ook de volledige schoonmaak van de ontwijde Sint-Corneliuskerk van Aalbeke. Geen alledaagse opdracht, bovendien was er heel wat flexibiliteit nodig om de werken tijdig klaar te krijgen. “Maar dat is eigenlijk waar we met WIVAgroep voor staan. Flexibiliteit is ons handelsmerk!”

H

et loopbaantraject van zaakvoerder Wim Vanwijnsberghe is allesbehalve klassiek te noemen. Nadat hij asftudeerde als opvoeder, ging hij aan de slag als magazijnier bij een groothandel voor schilders. Zo rolde hij wat later in het schildersvak en belandde hij bij een schilder-plamuurder. Tijdens de eerste zeven jaren van zijn loopbaan combineerde hij zijn dagjob steeds met avondschool om zich verder te vervolmaken en bij te studeren.

schilderen en daarna de werf schoonmaken. Wanneer een klant met een dringend project naar WIVAgroup toestapt, kan Wim Vanwijsberghe bovendien de planning van al zijn bedrijven omgooien om de klant in kwestie snel uit de nood te helpen.

“Die flexibiliteit is een van onze grootste troeven,” aldus de 36-jarige ondernemer. “Dat we eigen stukadoors hebben, is bijvoorbeeld een groot gemak.

Anders ben je als schildersbedrijf altijd afhankelijk van de planning van stukadoors en duurt het vaak lang eer je met de schilderwerken kan beginnen.

Dat probleem heb ik nu niet meer. Ik kan de pleisterwerken met mijn eigen mensen of vaste onderaannemers uitvoeren en ik blijf zo steeds meester over de agenda van mijn schildersbedrijf. Ook wanneer een werf bij oplevering helemaal moet schoongemaakt worden, kan ik de klant ter hulp schie-

Na enkele jaren als schilder in dienstverband, ging hij als zelfstandige aan de slag, om wat later ook eigen personeel in dienst te nemen. Maar daar bleef het niet bij, want naast het uitvoeren van (spuit-)plamuurwerken en schilderwerken (WIVAgroup schilderwerken), heeft Wim Vanwijnsberghe ook een eigen schoonmaakbedrijf uit de grond gestampt (WIVAgroup schoonmaak), is hij bestuurder bij een bouwonderneming (Deva) en bezit hij een eigen immokantoor (Wivaimmo).

Alsof dat allemaal nog niet volstaat, is hij zijn activiteiten ook nog aan het uitbreiden naar de textielsector en zit hij op ondernemingsniveau ook aan boord bij een groot textielspeler op de internationale markt. Een bezige bij dus!

Flexibiliteit en vakmanschap

Al die bedrijven, het lijkt een heel kluwen, maar er zit wel degelijk een vernuftig businessplan achter. Alle activiteiten versterken elkaar namelijk en de bedrijven volgen ook de logica van het bouwproces: eerst bepleisteren, dan

14

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

ten met mijn schoonmaakbedrijf.

Het tweede fundament van de WIVAgroup is kwaliteit. Ik wil enkel mensen in dienst nemen die échte stielmannen zijn, en waarvan ik verzekerd ben dat ze kwalitatief werk gaan afleveren. Daar wil ik ze dan ook goed voor betalen, maar ik neem niet zomaar iedereen in dienst. De lat ligt hoog! Ik ben ook niet altijd de goedkoopste aannemer, maar mijn klanten weten dat ze kwalitatief hoogstaand werk krijgen van ons.”

De hoogte van het gebouw maakte de opdracht wat complexer, maar WIVAgroup leverde prachtig werk af.

Restauratie

Omwille van die focus op kwaliteit werd WIVAgroup door de Group Monument gevraagd om de renovatie van de Sint-Corneliuskerk in Aalbeke voor zijn rekening te nemen. Ook daar waren vakmanschap en flexibiliteit cruciaal om tot een goed eindresultaat te komen. De ontwijde kerk moest namelijk eerst gerestaureerd worden vooraleer de openbare bibliotheek er haar intrek kon in nemen.

“De kerk stond al een tijd leeg toen ik voor het eerst ter plaatse ging en het gebouw was bovendien ook niet verwarmd,” aldus Wim Vanwijnsberghe “Daardoor waren de muren erg vochtig. Op mijn aandringen en in samenspraak met de klant hebben we al het aanwezige (leem-)pleisterwerk onderzocht. Op sommige plaatsen kwam de bepleistering immers los en wanneer je daarop verder werkt, zou het wel eens kunnen dat er hele stukken naar beneden komen.”

WIVAgroup begon vervolgens met het herstellen van al het pleisterwerk.

Geen eenvoudige klus door de grote hoogte van het gebouw. De stukadoors moesten hoogwerkers gebruiken om de hoogste delen van de kerk te kunnen bereiken. Al het pleisterwerk en de sierlijsten werden zorgvuldig hersteld.

Maar door de beperkte ventilatie en het gebrek aan verwarming, verliep ook het drogingsproces niet van een leien dakje.

Bijkomende werken

aangebracht, het maatwerkmeubilair en de technieken geïnstalleerd,… we moesten ons telkens aanpassen aan de werken van anderen. Maar wanneer het kon, hebben we er steeds met 6 à 8 mensen gewerkt om ervoor te zorgen dat de werken goed opschoten.

Wim Vanwijsberghe: “Vervolgens hebben we technisch advies gevraagd aan de mensen van Akzo Nobel, omdat we zeker wilden zijn dat we met de juiste producten zouden werken. Volgens het lastenboek moesten we voor de schilderwerken een afwasbare verf gebruiken, zodat de bibliotheek makkelijk onderhouden zou kunnen worden. In samenspraak met de mensen van Akzo nobel hebben we gekozen voor Zenit Grund van Herbol als grondlaag. Dat is een hechtingsverbeterende grondverf die de zuigverschillen in de ondergrond wegwerkt. Daarop kwamen vervolgens twee lagen Supercolor Soft van Herbol, een fluweelmatte acrylaat muurverf.

In de loop van de werken kregen we ook de vraag of wij de elastische voegen voor onze rekening konden nemen.

Ook daar hebben we ons flexibel opgesteld en we hebben die werken er nog bijgenomen. En toen de klant na afloop nog een firma zocht om de werf op te ruimen, kon ik met mijn schoonmaakbedrijf ter hulp schieten. Voor de klant was het heel makkelijk dat hij alles kon regelen via één aanspreekpunt. En voor ons was het uiteraard een mooi project.

Het doet plezier om een historisch gebouw als deze kerk een tweede leven te kunnen geven en voor te bereiden voor de komende decennia.

Dit project was bijzonder voor ons, niet alleen omwille van de omvang en de hoogte, maar ook door de manier waarop we moesten werken. Voor de opdrachtgever was het erg belangrijk dat we de deadline zouden halen, maar daarvoor waren we in grote mate afhankelijk van de andere aannemers.

Zo moesten we onze schilderwerken constant aanpassen aan de planning van de andere bouwbedrijven. Wij hebben dit project in vier fasen gerealiseerd, maar tussendoor hebben andere aannemers de akoestische isolatie

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

We blijven met WIVAgroep en onze medewerkers vastberaden, maar ambitieus verder werken aan onze toekomst, want stilstaan is achteruitgaan!”

Meer weten?

15

wivapaints.be

LESSEN UIT DE PRAKTIJK

Loskomende verf op oud metselwerk in een ondergrondse ruimte De bouw evolueert non-stop. Er duiken continu nieuwe materialen en bouwmethoden op en als aannemer is het niet evident om met alle ontwikkelingen mee te zijn. Niet onlogisch dus dat er af en toe iets fout loopt, maar daar kunnen we vaak leerzame lessen uit trekken. Experten van Buildwise, het vroegere WTCB, nemen deze bouwgebreken onder de loep en leggen uit wat we eruit kunnen leren.

De case

De ruimte in kwestie.

Een oude abdij wordt gerestaureerd. In de ondergrondse ruimten worden de muren van (natuursteen) metselwerk behandeld met een dampopen kalkverf. Een zestal maanden na de uitvoering komt het verfsysteem op een aantal plaatsen los.

De situatie

Het verfsysteem is losgekomen op een kolom en op twee muren. Wanneer de deskundigen op deze plaatsen over de nog niet losgekomen verf wrijven, heeft deze eveneens de neiging om los te komen.

Vervolgens meten de experten het massavochtgehalte van het metselwerk.

Dat bedraagt 2,5 à 3 % voor de kolom en ongeveer 4 % voor de muren. Zoutmetingen met indicatiestrookjes tonen aan dat er hygroscopische zouten aanwezig zijn: nitraten en chloriden.

De onderzoekers stellen vast dat ook de achterzijde van de muren en de voeten van de kolommen rechtstreeks in contact staan met de grond.

Mogelijke oorzaken

In deze situatie zijn er twee mogelijke oorzaken. Aangezien de achterzijde

16

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

van de muren en de onderzijde van de kolommen permanent in contact staan met grond, zonder de aanwezigheid van een afdichting tussen beide, is het mogelijk dat (opstijgend) grondvocht hier een rol gespeeld heeft.

In de onderstaande tabel, die afkomstig is uit de TV 252 ‘Vocht in gebouwen.

Bijzonderheden van opstijgend vocht’, wordt aangegeven vanaf welk massavochtgehalte van metselwerk een behandeling tegen opstijgend vocht noodzakelijk is.

Het massavochtgehalte van de kolom (2,5 à 3 %) valt dus in de veilige zone, terwijl voor de muren (4 %) een behan-

Kolom waarop het verfsysteem onthecht.

Nood aan een behandeling tegen opstijgend vocht in functie van het vochtgehalte van het metselwerk.

vocht en zouten’ gaat dieper in op dit onderwerp.

Vochtgehalte [% massa]

Behandeling tegen opstijgend vocht

Werking

<3

Overbodig

3-5

Aan te raden in geval van duidelijke schadebeelden of als er een afdekking aangebracht wordt (bv. thermische isolatie of andere)

>5

Noodzakelijk

Bij een hoge luchtvochtigheid nemen de hygroscopische zouten het vocht uit de lucht op. Ze vertonen bovendien een cyclisch gedrag, waardoor ze afwisselend als uitbloeiend of als hygroscopisch zout voorkomen (naargelang het luchtvochtgehalte).

Het gedrag van de zouten is immers afhankelijk van de omgevingsomstandig-

deling tegen (opstijgend) vocht te overwegen valt. Maar aangezien het schilderwerk in de abdij slechts zeer lokaal loskwam, en niet over het volledige oppervlak van de muren en kolommen, besluiten de onderzoekers dat dit wellicht niet de belangrijkste oorzaak is van het probleem.

Muren waarop het verfsysteem loskomt.

In plaats daarvan kijken ze naar de aanwezigheid van hygroscopische zouten. Zoutmetingen met indicatiestrookjes tonen namelijk aan dat er hygroscopische zouten aanwezig waren: nitraten en chloriden.

De risico’s van hygroscopische zouten worden uitgebreid besproken in de TV 249 ‘Leidraad voor de goede uitvoering van schilderwerken’ en de hierboven genoemde TV 252. Ook de Innovation Paper 2.2 ‘Gids voor de restauratie van metselwerk. Deel 2: Opstijgend grond-

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

17

LESSEN UIT DE PRAKTIJK

Resultaat van de chloride- en nitraatmetingen op de muren met behulp van indicatiestrookjes.

heden en van de verschillende soorten aanwezige zouten, die elkaar onderling beïnvloeden. Zuiver natriumchloride (NaCI) komt bijvoorbeeld meestal voor onder de vorm van kristallen, bij een relatieve luchtvochtigheid lager dan 75 %. Wanneer de relatieve luchtvochtigheid dit evenwichtspunt overschrijdt, zal natriumchloride het vocht opnemen en oplossen. In een droge omgeving zal zuiver natriumchloride zich dus gedragen als een uitbloeiend zout, terwijl natriumchloride in een zeer vochtige omgeving vooral een hygroscopisch gedrag zal vertonen, waardoor de droging van het metselwerk verhinderd wordt. In omstandigheden waar de relatieve vochtigheid schommelt rond 75 %, zal het zout onderhevig zijn aan cycli van kristallisatie en oplossing, die desastreuze gevolgen kunnen hebben voor het metselwerk en de afwerking.

In de praktijk wordt men meestal geconfronteerd met een mengsel van zouten, dat zowel kristallisatie als hygroscopiciteit kan veroorzaken en dat de individuele eigenschappen van de verschillende zouten wijzigt in vergelijking met hun zuivere toestand. Het is bijgevolg zeer moeilijk om het gedrag

18

van een mengsel van zouten in een metselwerk te voorspellen uitsluitend op basis van de omgevingsomstandigheden.

Mogelijke herstellingsmaatregelen

Bij de aanwezigheid van hygroscopische zouten zijn er verschillende mogelijkheden om de schade te herstellen: • een binnenafwerking onafhankelijk van de muur voorzien, door bijvoorbeeld gebruik te maken van stijve noppenplaten. De authentieke sfeer van de ruimte kan hierdoor echter verloren gaan. Dergelijke noppenplaten zijn bovendien moeilijk aan te brengen op gebogen oppervlakken • de zouten in het metselwerk isoleren door een voldoende dichte coating (type epoxy, aan te brengen op een (cementgebonden) egaliseerpleister) of door een volledig dicht membraan aan te brengen, waarna men de structuur kan schilderen. Hierbij kan de authentieke sfeer van de ruimte evenmin behouden blijven • een saneerpleister aanbrengen. Dit biedt evenwel geen garantie en bovendien beschikken deze pleisters over een beperkte levensduur. Ook

dit kan ten kosten gaan van de authentieke sfeer van de ruimte • geen binnenafwerking voorzien. Het vocht zal hierdoor min of meer visueel zichtbaar blijven, wat louter een esthetische hinder oplevert (functioneel wordt het metselwerk niet aangetast) • een afwerklaag aanbrengen en een systematisch onderhoud voorzien: jaarlijks de aangetaste zones bijwerken (wat redelijk gelimiteerd zal blijven gezien de tot op heden beperkte aangetaste zones).

Ideaal was echter geweest om deze problemen te voorkomen. Dat had gekund door voor aanvang van de schilderwerken indicatieve zoutmetingen uit te voeren met behulp van teststrookjes.

Maar ook die methode biedt geen volledige zekerheid. Zoals hierboven beschreven, kan het immers gebeuren dat de zouten slechts heel plaatselijk voorkomen en dus is het mogelijk dat ze niet opgemerkt worden tijdens de indicatieve zoutmetingen.

Meer bouwgebreken raadplegen? https://www.buildwise.be/nl/publicaties/bouwgebreken

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

De innovatieve waxcrème voor een langdurige, ademende en waterafstotende houtbescherming.

 GEBASEERD OP WAX  VOEDEND & ADEMEND  WATERAFSTOTEND  ZELFREINIGEND  AFWERKING IN 1 LAAG KAN

RUBIO MONOCOAT service@rubiomonocoat.com • www.rubiomonocoat.com

Buiten is het essentieel om houten oppervlakken te behandelen met het juiste product. Je wilt tenslotte dat het hout er lang mooi uitziet. Rubio Monocoat WoodCream is gebaseerd op hydrofobe technologie, speciaal ontwikkeld voor maximale houtbescherming.

Lees meer over deze innovatie op www.rubiomonocoat.com.

VOLG ONS OP

BUILDWISE

Kan je pvc-ramen schilderen?

In bepaalde situaties is het mogelijk om pvc-ramen te schilderen. Deze aanpak is echter niet zonder gevolgen. Om het risico op beschadiging te beperken, moet er immers bijzondere aandacht besteed worden aan de voorbereiding van de ondergrond en de keuze van de verf. Bovendien zullen er regelmatig onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd moeten worden.

De plaatsing van pvc-ramen is sinds de jaren 1990 sterk toegenomen. Dit succes is vooral te danken aan hun onderhoudsgemak, dat voornamelijk bestaat uit een regelmatige reiniging met water, maar ook aan het feit dat ze niet overschilderd hoeven te worden.

Na verloop van tijd kan er echter vergeling of verkleuring optreden. Het kan ook gebeuren dat de eigenaar van het gebouw niet meer dezelfde smaak heeft en het uitzicht van het gebouw of de binnendecoratie wil veranderen. Door de ramen te overschilderen, vermijdt men om ze volledig te moeten vervangen. Dit is zowel mogelijk bij in de massa gekleurde profielen als bij deze bedekt met een decoratieve folie. Hierbij moet er echter wel toegezien worden op: • de goede voorbereiding van het te schilderen oppervlak • een doordachte keuze van de verf • een regelmatig onderhoud.

1 Het schilderen van pvc-ramen is mogelijk, maar moet goed voorbereid worden.

Voorbereiding van de ondergrond

De te schilderen oppervlakken moeten proper, droog en ontvet zijn. Voor het ontvetten kan er gebruikgemaakt worden van specifieke producten van de verffabrikant of van een detergent. Vervolgens moeten de oppervlakken gespoeld worden met water. Bij ramen met een decoratieve folie is het aangeraden om, alvorens de voorbereidingswerken aan te vatten, de hechting van de folie na te gaan door eventueel in enkele minder zichtbare zones een cross-cuttest uit te voeren (zie Buildwise-artikel 2012/02.12) (1).

Pvc is een glad materiaal dat aanleiding kan geven tot een gebrekkige hechting van de verf. Een oplossing is om het te schilderen oppervlak op te ruwen met fijnkorrelig schuurpapier (150 of 180). Hierbij moet de beglazing goed beschermd worden. Om het pvc niet te beschadigen, mag er geen grofkorrelig papier gebruikt worden. Oppervlaktegebreken (groeven, krassen, poliersporen ...) kunnen immers niet volledig gecamoufleerd worden, waardoor ze zich door de verf heen kunnen aftekenen. Daarom zal alleen een uitvoeringsgraad I (basisafwerking, zonder correctie van de ondergrond) mogelijk zijn (zie TV 249).

Na het ontstoffen moet er een specifieke primer voor pvc aangebracht worden (bij een omgevingstemperatuur tussen ongeveer 10 en 25 °C). Deze bestaat doorgaans uit water- of oplosmiddelgedragen acrylaathars. Het gebruik van een oplosmiddelgedragen primer wordt afgeraden in gebouwen. Om een reactie met de decoratieve folie te vermijden, is het bovendien belangrijk om de verenigbaarheid van de primer en de ondergrond na te gaan door middel van proeven of door rechtstreeks contact op te nemen met de fabrikant.

(1) Bepaalde bedrijven zijn gespecialiseerd in de vervanging en herstelling van deze decoratieve folies. Deze oplossing is een goed alternatief voor het schilderen.

20

ROOF BELGIUM • 02|2023

BUILDWISE

door de thermische uitzetting te vermijden, is het gebruik van donkere kleuren dan ook afgeraden.

Bij het aanbrengen van de afwerking moet elke laag licht opgeschuurd worden met een fijne korrel om de hechting te verbeteren en eventuele kleine gebreken weg te werken (lopers ...). Hierbij moet er bijzondere aandacht besteed worden aan de randen. Doordat de verf hier minder dik kan zijn, zal de schokweerstand er ook beperkter zijn. Hierdoor kan de verf gemakkelijker afschilferen en zal de ondergrond zichtbaar worden (zie afbeelding 2).

Vervolgens kan het moeilijk zijn om de verf te verwijderen, omdat er geen gebruikgemaakt mag worden van een chemisch afsteekmiddel, een verfafbrander of een grofkorrelig schuurpapier. Het is dus belangrijk om de verf vanaf het begin zorgvuldig uit te kiezen en om vooraf de hechting ervan op een beperkt oppervlak te controleren (bv. met behulp van een kleefband), evenals het esthetische aspect ervan na te gaan (kleur, glans ...).

Onderhoud van de ramen 2 Beschadiging van zwarte verf op witte pvc-ramen.

Keuze van de verf

De traditionele lakken (bv. hout- of metaallakken) kunnen toegepast worden als afwerkingsverven. Er moet in de technische fiche of bij de fabrikant zelf wel nagegaan worden of hun weerstand tegen blocking (²) toereikend is om bijvoorbeeld schade door de verlijming van de dichtingsvoegen op de verf te vermijden.

Er moet ook goed nagedacht worden over de kleur van de verf. De thermische-uitzettingscoëfficiënt van pvc-ramen is namelijk vaak groter dan die van andere bouwmaterialen (3). Hierdoor zullen de thermische bewegingen van lichtkleurige profielen die met een donkerdere verf geschilderd worden (zwart in een extreem geval) toenemen, wat aanleiding kan geven tot overmatige vervormingen ter hoogte van de voegen en bevestigingen, het moeilijk openen en sluiten van de ramen, permanente vervormingen van het raamkader en dichtingsgebreken. Het risico op deze verschijnselen wordt nog groter wanneer de ramen in de vlakke zon gelegen zijn (tussen het zuidoosten en het zuidwesten). Omgekeerd kunnen de thermische bewegingen van donkergekleurde profielen verminderd worden door een lichtkleurige verf te gebruiken. Om problemen

Een geschilderd buitenraam moet regelmatig onderhouden worden om het uitzicht te behouden en eventuele beschadigingen te herstellen (afschilferingen, krassen ...).

In bepaalde gevallen kan de regelmatige toename van de verfdikte het sluiten van de raamvleugels bemoeilijken. In deze contactzones is het aangeraden om de aangebrachte verfdiktes te verminderen door de vorige lagen op te schuren.

Andere kunststoffen ondergronden

Deze verschillende aanbevelingen kunnen uitgebreid worden naar andere kunststoffen bouwelementen (leidingen, gevelbekledingen ...). Alvorens de werken aan te vatten, moet echter de aard van de kunststof bepaald worden.

Sommige polymeren, zoals polypropyleen en polyethyleen, kunnen immers niet geverfd worden omdat ze onvoldoende hechting bieden voor om het even welke verf. Andere kunststoffen kunnen dan weer geplamuurd worden om tot een uitvoeringsgraad II te komen. Voor meer informatie verwijzen we naar de aanbevelingen uit TV 249 en meer in het bijzonder naar de tabellen 26 en 38, alsook naar hoofdstuk 5.3.5.

E. Cailleux, dr., laboratoriumhoofd, laboratorium ‘Bouwchemie’, Buildwise Bron: Buildwise nov-dec 2022

(2) Blocking is een ongewenst hechtingsverschijnsel dat optreedt wanneer twee oppervlakken, waarvan minstens één geschilderd is, na een bepaalde drogingsperiode tegen elkaar aangedrukt worden.

(3) De thermische-uitzettingscoëfficiënt van pvc bedraagt zo’n 78.10-6 m/m/°C, terwijl die van aluminium rond de 23.10-6 m/m/°C ligt en die van staal rond de 12.10-6 m/m/°C. Een element uit pvc zal dus ongeveer drie keer meer uitzetten dan aluminium en zes keer meer dan staal.

DE VLAAMSE SCHILDER

• 02|2023

21

ONDERWIJS

Jakob Depoortere valt in de prijzen tijdens WorldSkills Belgium De 15-jarige Jakob Depoortere van het vijfde jaar schilderen en decoratie van het VTI Roeselare behaalde tijdens de voorbije editie van WorldSkills Belgium een knappe gouden en zilveren medaille.

De talentvolle jonge schilder richt nu zijn blik op de Europese en wereldkampioenschappen voor de beroepen.

W

orldSkills is het wereldkampioenschap voor beroepen. In 48 beroepen uit 6 verschillende activiteitensectoren kunnen jongeren bewijzen wat ze in hun mars hebben. Ze moeten het daarbij opnemen uit tegenstanders van over de hele wereld. De wedstrijd is geen lachertje. In veel landen worden de deelnemers gedurende maanden

22

DE VLAAMSE SCHILDER

klaargestoomd en oefenen ze alle verplichte onderdelen honderden keren opnieuw in, tot ze alles perfect in de vingers hebben.

In ons onderwijssysteem is het echter niet mogelijk om de kandidaten zo intensief voor te bereiden, maar desondanks gooien Belgische deelnemers toch regelmatig hoge ogen.

Zo behaalde Valerie Hauspie uit Moorslede in 2021 nog een knappe negende plaats tijdens het Europese kampioenschap voor de beroepen (EuroSkills) in het Oostenrijkse Graz.

En ook dit jaar liet een West-Vlaamse kandidaat in de richting schilderen en decoratie zich opmerken.

Nationaal en internationaal succes

Van zondag 13 november tot dinsdag 15 november 2022 vonden in Ciney de

• 02|2023

ONDERWIJS

zogenaamde Startech’s Days plaats, de Belgische kwalificatiewedstrijden voor de Europese- en wereldkampioenschappen. In totaal namen niet minder dan 188 jongeren aan de wedstrijd deel.

In het onderdeel schilderen en decoratie moesten de jongeren zich drie dagen lang bewijzen in verschillende onderdelen: aflijnen met de vrije hand, behangen, een snelheidsproef, een vrije decoratieve oefening en het schilderen van een deur met lijstwerk met de vrije hand. Hoewel hij een van de jongere deelnemers was, wist Jakob Depoortere van het VTI Roeselare toch de gouden medaille in de wacht te slepen, een indrukwekkende prestatie die het beste laat verhopen voor de toekomst.

Samen met het Belgische concours werd ook een internationale wedstrijd gehouden, zodat deelnemers

uit andere landen ook extra wedstrijdervaring konden opdoen. In de internationale wedstrijd moest Jakob Depoortere enkel de duimen leggen voor een 23-jarige Fransman met veel ervaring in dit soort wedstrijden.

Een puike prestatie dus!

Het vervolg

“Omdat Jakob heeft getoond dat hij uit het juiste hout gesneden is en over de juiste motivatie beschikt, gaan we hem nu klaarstomen voor de WorldSkills en EuroSkills,” legt zijn leerkracht en vaste begeleider Jürn Selvais van het VTI Roeselare uit. “Daar komt heel wat bij kijken, zo moet Jakob deelnemen aan teambuildings en proeven om zijn mentale en fysieke paraatheid aan te tonen.

Al die activiteiten vinden telkens in Ciney plaats, wat een einde rijden is vanuit Roeselare. Hij moet er dus heel wat voor overhebben!

DE VLAAMSE SCHILDER

• 02|2023

Momenteel zijn de WorldSkills een volledig Waalse aangelegenheid. Er nemen slechts een handvol Vlaamse leerlingen deel. Ik vind dat heel erg jammer en ik zou de wedstrijd graag naar Vlaanderen halen. Om de technische beroepen te promoten zou dat een goede zaak kunnen zijn. Je merkt bovendien dat het concours echt leeft over de taalgrens. Zo waren er in Ciney 8.000 toeschouwers, die de wedstrijd ter plaatse gevolgd hebben, wat ook voor de deelnemers erg leuk was.

Het is erg jammer dat de WorldSkills momenteel enkel in Wallonië leven.

Hopelijk kunnen we daar binnen afzienbare tijd verandering in brengen.”

23

ONDERWIJS

Leerlingen VTI Brugge nemen 160 jaar oude kapel onder handen

De leerlingen van het VTI waren gedurende 12 lesdagen aan de slag in de kapel.

En het resultaat mag gezien worden!

Zeven leerlingen van het zevende specialisatiejaar Decoratie en Restauratie Schilderwerk van VTI Brugge hebben in de eerste maanden van het nieuwe schooljaar restauratiewerken uitgevoerd in een historische kapel op de Centrale Begraafplaats van Brugge. Voor de jongeren was het een ideale manier om de restauratietechnieken in de praktijk in te oefenen.

“T

ijdens de reguliere schildersopleidingen krijgen de leerlingen vooral decoratieve technieken aangeleerd”, legt leerkracht Hans Van de Casteele van het VTI Brugge uit. “De restauratietechnieken bieden we enkel aan in het zevende specialisatiejaar.

Dat omvat verouderingstechnieken als hout- en marmerimitaties, maar we doen dus ook graag dit soort projecten in de praktijk”.

De leerlingen mochten al van bij het begin van het schooljaar aan de slag op de prachtige Centrale Begraafplaats van Brugge. Op die schitterende begraafplaats vind je honderden eeuwenou-

24

de praalgraven en grafmonumenten, waaronder dat van priester-dichter Guido Gezelle. Centraal op het kerkhof ligt de kapel van het kapittel van de Sint-Salvatorkathedraal. Daarin liggen meer dan 100 kanunniken begraven.

Na eerdere restauraties rond 1910 en in de periode van 1985 tot 1992, was de kapel aan een nieuwe opfrisbeurt toe. Het gebouw had vooral veel last van vochtproblemen. Enerzijds doordat sommige dakgoten beschadigd waren en er dus water via de gevels binnensijpelde, anderzijds doordat de crypte onder de kapel onder water stond. En dat trok via de muren naar omhoog en zorgde er voor vochtproblemen.

DE VLAAMSE SCHILDER

Een waaier aan materialen en ondergronden

“Onze eerste opdracht was dus om de vochtoorzaken aan te pakken,” legt Hans Van de Casteele uit. “We hebben de dakgoten eerst hersteld en opnieuw geschilderd. Daarna zijn we verdergegaan aan de buitenzijde met het herstellen van het schrijnwerk.

Waar mogelijk hebben we het houtrot verwijderd. We hebben de houten deuren herschilderd met een vijflaags systeem en de natuursteen gereinigd met een biologische enzymenreiniger.

Vervolgens hebben we het interieur onder handen genomen. We hebben het pleisterwerk hersteld waar nodig en de muren herschilderd met twee la-

• 02|2023

De lokale pers en Monseigneur Lode Aerts, de bisschop van Brugge, kwamen de afgewerkte kapel bewonderen.

gen Histolith kalkverf. De keuze voor de verven en afwerkingsproducten gebeurde in samenspraak met de mensen van Caparol. Zij hebben ons technisch advies gegeven bij dit project. Dat was geen overbodige luxe, want we hebben hier op uiteenlopende ondergronden gewerkt, en die vragen allemaal om een aparte benadering en de het gebruik van geschikte producten.

Verder hebben we de ornamenten afgestoft en bijgewerkt. Om die te herschilderen hebben we op aanraden van de technisch adviseurs een synthetische verf gebruikt. Tot slot hebben we het hout van het altaar een in de boenwas gezet”.

“Extra kennis verwerven”

“Het was wel apart om van bij het begin van het schooljaar al meteen aan de slag te gaan op dit project”, vindt de 19-jarige Laura Sneyaert. “We hebben onze praktijkvakken dus meteen hier gekregen, maar dat maakte het wel leuk en minder schools. Een bijkomend voordeel is dat je zo je eigen stad wat beter leert kennen. Want hoewel ik in

Laura Sneyaert poseert voor de kapel.

de buurt woon, was ik nog nooit op deze historische begraafplaats geweest. Ik had geen idee dat het hier zo’n speciale plek was.

het ijzerwerk gerestaureerd. En eerder hadden we ook al de oorlogsgraven op het kerkhof van Oostkamp gereinigd en herschilderd.

Ik heb gekozen voor het zevende specialisatiejaar omdat ik nog wat extra kennis en technieken wil aanleren.

We leren dit jaar bijvoorbeeld ook met bladgoud werden, we zien verschillende houttechnieken, het zijn allemaal zaken die in de vorige jaren niet aan bod kwamen. Ik had ook nog nooit eerder met kalkverf geschilderd. En aangezien ik later misschien wel mijn brood wil verdienen met dit soort restauraties, is het goed dat we dit allemaal meekrijgen.

We leren via deze projecten dus niet alleen op uiteenlopende ondergronden werken, het is ook leuk dat we nuttig werk doen, en niet zomaar op een oefenwand staan te schilderen.”

We hebben hier ook gewerkt vanop een rolsteiger en een vaste stelling, dat zijn zaken die je op school niet zomaar kan nabootsen. Dat maakt dit soort projecten in de praktijk wel boeiend en uitdagend. Het was trouwens niet de eerste keer dat we zo’n project deden. Vorig jaar hebben we al een kleinere kapel in Oostkamp aangepakt, daar hebben we de binnen- en buitenmuren herschilderd, het kruis op het dak behandeld en

DE VLAAMSE SCHILDER

• 02|2023

ZELF OOK EEN LEUK PROJECT? LAAT HET ONS WETEN! Embuild Vlaamse Schilders draagt de schildersopleidingen een warm hart toe. Al onze schildersbedrijven zijn immers continu op zoek naar geschoolde vakmensen, en dus steunen wij ieder initiatief dat mensen warm wil maken voor een carrière als schilder.

Ben je actief in een school, bedrijf of opleidingscentrum dat ook leuke initiatieven of projecten organiseert?

Geef onze redactie dan gerust een seintje, dan brengen we ook verslag uit van jullie project!

25

ENERGIE

Renovatieverplichting is gamechanger voor verouderd woningenpark Wie in 2023 een energieverslindende woning koopt, moet verplicht binnen de vijf jaar een energierenovatie tot label D doorvoeren. Maar Embuild Vlaanderen verwacht dat huishoudens nu al veel beter zullen willen doen dan de huidige vereiste. Want de Vlaamse overheid legt in de komende jaren de lat steeds hoger voor energierenovaties om finaal label A op te leggen voor woningen in 2040 en voor appartementen in 2045. Bovendien is een energierenovatie voor huishoudens noodzakelijk om de energiecrisis duurzaam te bezweren en om te ontsnappen aan een Europese CO2-taks vanaf 2027. De renovatieverplichting is uiteraard ook goed nieuws voor onze aannemers

E

mbuild Vlaanderen verwacht dat de meeste huishoudens nu al beter zullen doen dan renoveren tot EPC-label D. Want ook bij nieuwbouw zagen we de afgelopen jaren dat huishoudens veel meer deden dan het vereiste E-peil beogen. Zij kenden immers het verstrengingspad voor nieuwbouw en zij wilden hun woning van meet af aan future proof maken. Dezelfde evolutie valt te verwachten voor de steeds strengere renovatieverplichting, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen.

Verstrengingen in 2028, 2035, 2040 en 2045

Vanaf 1 januari 2023 zullen nieuwe eigenaars van een energieverslindende woning (met een EPC-label E of F) binnen de vijf jaar een energierenovatie tot EPC-label D moeten bewijzen met een nieuw energieprestatiecertificaat (EPC). Maar de overheid legt de lat stelselmatig hoger in 2028, 2035 en 2040. Voor woningen geldt vanaf 2028 minimaal label C, vanaf 2035 label B en vanaf 2040 label A. Voor appartementen geldt een ander verstrengingspad: vanaf 2028 geldt minimaal label C, vanaf 2040 label B en vanaf 2045 label A. Label A betekent in de praktijk dat een woning niet meer dan 100 kWh/m² mag verbruiken.

Die stapsgewijze verstrengingen zijn van groot belang aangezien vandaag 75% van de woningen nog niet beschikt over label B of A. Kandidaat-kopers moeten dus nu al op voorhand nadenken over de renovatiekosten van de woning. Bovenop de aankoopprijs moeten ze ook al het nodige renovatiebudget voorzien. De energierenovatie heeft uiteraard wel als voordeel dat de energiefactuur aanzienlijk zal verlagen.

26

Die budgettaire ruimte helpt de nieuwe eigenaars ook om een energielening te financieren. Ook kunnen ze tijdelijk een fiscaal voordeel krijgen als ze beter doen dan de eisen voor een ingrijpende energierenovatie. Zo is de woning meteen future proof met hernieuwbare energietoepassingen zoals bijv. pv-panelen en een warmtepomp.

Mijnverbouwpremie.be

De Vlaamse overheid voorziet bovendien een nieuw pakket aan ondersteuningen voor huishoudens. Alle info daarover vind je op mijnverbouwpremie.be. Onder meer wordt het renteloos renovatiekrediet aanvullend bij een woonkrediet voor een energieverslindende woning (label E of F) in 2023 omgevormd tot een rentesubsidie. Hoe hoger de energieambitie, hoe hoger de korting op de rente (bv. renovatie tot label A: krijg je 3,5% korting, bij label B 3%, bij label C 2,5% en bij renovatie tot label D krijg je 2% korting).

Categorieën van werken

Er zijn verschillende categorieën van werken die in aanmerking komen voor Mijn VerbouwPremie: • dak: o plaatsen van nieuwe dak- of zolderisolatie o verwijderen van asbest o afbraak van dakstructuren en vervanging door draagkrachtige elementen o plaatsen van een onderdak bij hellende daken

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

ENERGIE

o plaatsen van waterdichte bedekking, vb. dakpannen, roofing, …

o plaatsen van nieuwe buitenmuurisolatie langs de binnenkant van de buitengevel

o behandeling van houten dakstructuren tegen zwammen en insecten

o verwijderen van asbesthoudende gevelbekleding

o plaatsen van een dakdoorbreking, zoals de dak(vlak)ramen en de lichtkoepels met een U-waarde(open definitie) van maximaal 1,0 W/m²K en de lichtkoker o vervangen en plaatsen van dakgoten en afvoerpijpen.

• ramen en deuren: o plaatsen van nieuwe hoogrendementsbeglazing zoals hoogrendementsglas, transparante kunststofplaten (polycarbonaat) of lichtkoepels o afbreken en plaatsen van ramen en buitendeuren met hoogrendementsbeglazing o plaatsen van volle buitendeuren (buitendeur zonder glas) o afbreken en plaatsen van borstweringen of balustrades bij lage ramen o plaatsen van een dakdoorbreking, zoals de dak(vlak)ramen en de lichtkoepels met een U-waarde(open definitie) van maximaal 1,0 W/m²K en de lichtkoker. o Premies voor lichtkoepels en dakramen kunnen ook onder de categorie dak aangevraagd worden op voorwaarde dat het dak wordt geïsoleerd of wanneer aangetoond kan worden dat het dak in het verleden reeds geïsoleerd werd.

• binnenrenovatie: o afbraak van binnenmuren en de vervanging door nieuwe muren, inclusief de dragende of steunende elementen in die muren, zoals kolommen, balken en lateien o afbraak en opbouw van draagkrachtige vloerelementen en dekvloeren tussen de woonverdiepingen o behandeling van binnenmuren tegen optrekkend vocht door een waterkerende laag te plaatsen of de muren te injecteren met producten die de muur waterdicht maken

o afbraak van buitenmuren en vervanging door nieuwe buitenmuren (inclusief de dragende of steunende elementen in die muren, zoals kolommen, balken en lateien) samen met het aanbrengen van buitenmuurisolatie o behandeling van buitenmuren tegen optrekkend vocht door een waterkerende laag te plaatsen of de muren te injecteren met producten die de muur waterdicht maken o behandeling van de muren tegen kelder- of huiszwam o afbraak van borstweringen of balustrades bij balkons en o plaatsen van nieuwe borstweringen of balustrades bij balkons o aanbrengen van natte of droge bepleistering op de binnenkant van de buitenmuren, samen met het aanbrengen van buitenmuurisolatie langs de binnenkant van de buitengevel o afwerken van buitenmuren met gevelsteen, gevelbekleding of -bepleistering in speciaal daartoe bestemde materialen telt alleen mee in combinatie met het aanbrengen van nieuwe buitenmuurisolatie langs de binnenkant of de buitenkant van de buitengevel. Als de spouwmuur geïsoleerd werd, komt de afwerking van buitenmuren niet in aanmerking.

• vloer: o plaatsen van nieuwe vloerisolatie op volle grond of kelderplafondisolatie o fundering en behandeling van stabiliteitsproblemen o afbraak en opbouw van draagkrachtige vloerelementen en funderingsplaten op het gelijkvloers en asbestverwijdering o aanbrengen van een dekvloer (‘chape’) o behandeling van draagvloer tegen zwammen en insecten o behandeling van ondergrondse muren tegen insijpelend vocht.

o behandeling van de muren tegen kelder- of huiszwam o Natte of droge bepleistering op de binnenmuren, op het plafond en de onderkant van dakstructuren. Gips-, kalk- en leembepleistering op de binnenkant van de buitenmuren

• elektriciteit en sanitair • hernieuwbare energieproductie: zonneboiler,

o plaatsen van vaste trappen in de woning zodat de verbinding tussen de verdiepingen veilig beloopbaar is, met inbegrip van het plaatsen van leuningen en borstweringen.

• gascondensatieketel.

warmtepomp, warmtepompboiler

• buitenmuur: o navullen van een bestaande spouwmuur o plaatsen van nieuwe buitenmuurisolatie langs de buitengevel

DE VLAAMSE SCHILDER

Meer weten?

mijnverbouwpremie.be

• 02|2023

27

PRODUCTNIEUWS

Gegarandeerd gladde muren met de pastaplamuren van Copagro Copagro, de marktleider in de Benelux in de distributie van vakproducten voor de schilder – decorateur biedt fijne pastaplamuren aan voor het vullen, uitvlakken en afwerken van gladde muren en plafonds onder het Copagromerk. De makkelijk te verwerken plamuren springen eruit dankzij een uitstekende kwaliteit aan een uitstekende prijs. Momenteel staat de Medium Finish 10L in promotie: 2 + 1 gratis!

D

e kant-en-klare Copagro-plamuren in ecologische verpakking zijn zowel manueel als met airlessapparatuur, makkelijk te verwerken. Ze hebben een zeer goede hechting op diverse ondergronden en zijn makkelijk schuurbaar.

Dankzij een lichte en zijdezachte textuur is een mooi, glad eindresultaat verzekerd. Het Copagro-assortiment telt 3 pastaplamuren: Medium Finish, Façade en All Pro.

Medium Finish

De Medium Finish is een gebruiksklare pastaplamuur voor binnen. Er kan een onberispelijk gladde afwerking van binnenmuren en plafonds mee worden bekomen. Deze witte plamuur is daarnaast ook perfect voor het dichten van naden tussen gipsplaten. Beschikbaar in emmer van 10L en zak van 15L.

Façade

Façade is geschikt voor binnen en buiten. De gebruiksklare grijze pastaplamuur met hoog vullend vermogenis zeer goed waterbestendig. Dat maakt van Façade de ideale oplossing voor het egaliseren, repareren en afwerken van muren buiten, en van vochtige ruimtes binnen. Beschikbaar in emmer van 10L.

28

All Pro

Op zoek naar een flexibele, polyvalente pastaplamuur voor binnen en buiten? All Pro is een allround plamuur die dankzij een hoge elasticiteit ook ideaal is voor het opvullen van barsten. Kleur: gebroken wit. Beschikbaar in emmer van 10L.

Kenmerken

• Vullen, uitvlakken & afwerken • Lichte, zijdezachte textuur • Gebruiksklaar • Snel en makkelijk verwerkbaar • Manueel of met airlessapparatuur • Uitstekende hechting op diverse ondergronden

• Mooi, glad eindresultaat • Uitstekende kwaliteit aan een uitstekende prijs Verkrijgbaar bij uw Copagro groothandel. De Medium Finish is in actie vanaf 06/02/2023 t.e.m. 31/03/2023.

Benieuwd naar de voorwaarden?

Ontdek alle acties in de bijgesloten Copagronews 71!

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

Meer weten?

www.copagro.be

Herbol Center Mariakerke Kleimoer 1c 9030 Mariakerke T 09 235 47 70

VERFGROOTHANDEL

info@polarpaints.be

Voor SCHILDER en INDUSTRIE Paintbox: afhalen verf 24/7 Professionele begeleiding en dienstverlening Flexibele service 3 verfdistributiecentra met kwaliteitsproducten Vloerbekleding, behang, raamdecoratie, ….

Polar Paintshop Gent Nieuwe vaart 7 9000 Gent T 09 374 78 26 info@polarpaintshop.be

Sikkens Service Center IZ De Gevels 2 9991 Adegem T 050 38 07 10 order@polarpaints.be

EXPERT WALL

GLASWEEFSEL & RENOVATIEVLIES Kwalitatief afgewerkte muren & plafonds Glasweefsel & -vlies • Ultrasterk, scheuroverbruggend • Vochtbestendig • Klassieke, elegante of meer indrukwekkende structuren • Kwaliteiten: standaard, voorgeschilderd, voorgelijmd of magnetisch

Nu beschikbaar bij uw Copagro groothandel

Renovatievlies • Strakke, supergladde muren • Werkt kleine oneffenheden weg • Scheuroverbruggend & overschilderbaar • Kwaliteiten: 145g - 25x1m & 150g project - 50x1m

03 760 00 10 | Adv_ExpertWall_2023_Copagro_VlaamseSchilder_BEnl.indd 1

DE KEUZE VAN DE VAKMAN www.copagro.be | info@copagro.be 30/01/2023 9:09:49

PRODUCTNIEUWS

Is jouw strategie bestand tegen moeilijke tijden?

Wat staat er op de planning?

• Sessie 1: Wat wil je bereiken? Business Model Canvas en andere businessmodellen • Sessie 2: Hoe wil je je doel bereiken? Jouw sterktes, zwaktes, kansen en opportuniteiten zijn hierin bepalend.

E

lk bedrijf gaat wel eens door een moeilijke periode. Hoge energieprijzen, loonindexering, personeelstekort – er zijn heel wat omstandigheden die je plannen misschien veranderen. Maar daar hoeft jouw bedrijf niet onder te lijden. Met een goede strategie bouw je een sterk en veerkrachtig bedrijf uit.

Daarom slaan Deloitte Private en Embuild Vlaanderen de handen in elkaar voor een Lerend Netwerk, waarin jij met behulp van experts en de ervaringen van andere deelnemers leert om een ijzersterke strategie te maken.

In een kleine groep ga je aan de slag zodat je uiteindelijk een basis hebt om op verder te bouwen. Op het einde krijg je de kans om deze nog te verfijnen tijdens een halve dag individuele begeleiding.

30

• Sessie 3: Waar sta je nu? En hoe behoud je die waarde in deze moeilijke tijden?

• Sessie 4: Van theorie naar praktijk De sessies vinden plaats in Gent en Sint-Niklaas tussen 28 maart en 13 juni. Inschrijven kan via www.topics-vlaanderen.be. Voor meer informatie kan je terecht bij Freija Jongbloet op freija.jongbloet@embuild.be.

Meer weten?

www.topics-vlaanderen.be

DE VLAAMSE SCHILDER • 02|2023

Perfect together

BOSS PAINTS VERF & VERFTOEBEHOREN: DE PERFECTE COMBO Wil je als vakschilder piekfijn schilderwerk afleveren? Kies voor BOSS paints verven én verftoebehoren. Zo bekom je de allerbeste resultaten. Al onze verftoebehoren zijn van dezelfde hoogwaardige kwaliteit als onze verven.

Ontwikkeld voor én met professionele schilders, steeds met de beste afwerking voor ogen.

Ontdek zelf de perfecte combo van BOSS paints verf en verftoebehoren op pro.bosspaints.be!