Ontwerples haas oversteken

Haas moet oversteken

Haas moet oversteken Onderzoekend/ontwerpend leren Thema Bouw Tijdsduur Kerndoel

Ontwerpend leren Faunavoorzieningen Onderbouw (1-2-3) 60 minuten 45 De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren

Inhoud In Rotterdam is het erg druk; er zijn veel snelwegen en er rijden veel auto’s. Overal zie je verkeer om je heen. Haas heeft dus een probleem. Hij wil graag naar de andere kant van de snelweg, maar kan niet zomaar oversteken zonder problemen. Hoe lossen we dit op?

Gebaseerd op http://ontwerpenindeklas.nl/casus/haas-en-mol/

Deze les sluit aan bij de onderzoek-/ ontwerpheld “Denk-en-doe-het-zelver” van WTwijzer.org.

1

Haas moet oversteken

Kennisdoelen • • •

De leerlingen kunnen met behulp van technische inzichten stevige constructies bouwen De leerlingen kunnen het juiste materiaal kiezen om mee te werken De leerlingen kunnen meten welke afstand ze moeten overbruggen en hun ontwerp daarop aanpassen

Ontwerp-/onderzoeksdoelen Durf fouten te maken: • Durf Breng ideeën tot leven: • Verschillende manieren (Wetenschapsknooppunt TU Delft, 2017).

Voor meer informatie, klik hier.

Attitudedoelen De leerling is origineel: • De leerling gaat een eigen richting uit • De leerling maakt niet alleen dingen na, doet niet alleen na, maar werkt ook aan eigen ideeën De leerling is onconventioneel • De leerling treedt buiten de bestaande kaders • De leerling heeft lef en staat open voor onbekendheid (SLO wetenschap en techniek, 2015).

Voor meer informatie, klik hier.

Niveau Begeleid: het probleem/de onderzoeksvraag geef je aan de leerlingen. De leerlingen bedenken zelf hoe ze het gaan aanpakken (SLO, 2016).

Voor meer informatie, klik hier.

Voorbereiding Zorg ervoor dat alle benodigde materialen verzameld zijn, dit kan eventueel worden gedaan door de leerlingen. Begin hier een aantal dagen van tevoren mee. Voor stap 1 van de les is het nodig dat de opstelling van de haas met de weg klaar staat voordat de les begint.

2

Haas moet oversteken

Materialen • Kosteloos materiaal (denk aan eierdozen, wc-rollen etc.)

• Een knuffel van een haas (of een knuffel van een ander dier dat in de Nederlandse natuur voorkomt) • Speelgoedauto’s • Een groen A3-vel met een snelweg erop • A4-vellen • Tekenmateriaal • Lijm • Linealen Woordenschat De snelweg, de (driehoeks)constructie, de overkant, de haas, de brug, de breedte en het ontwerp.

Tip: koppel een taalles aan deze les.

Lesverloop Fase 1: confronteren In het midden van de klas op een tafel staat een scène klaar. De leerlingen zitten om de tafel heen in de kring. De scène ziet er als volgt uit: Op de tafel ligt een autoweg (gemaakt van A3-papier) met een aantal speelgoedauto’s die over de weg rijden. Haas staat aan de ene kant van de weg. Stel de volgende soort vragen aan de leerlingen: wat zie je? Wat zou er aan de hand kunnen zijn denk je? Stuur richting de conclusie van het kringgesprek: Haas kan niet aan de overkant komen. Introduceer daarna de ontwerpvraag: Hoe kunnen we Haas naar de overkant helpen?

Fase 2: verkennen Samen met de leerlingen open je een klassikale brainstorm. Hoe zouden we Haas kunnen helpen om naar de overkant te komen? De leerlingen mogen hun ideeën noemen en op elkaar inhaken.

Fase 3: ontwerp schetsen Na de klassikale brainstorm bedenken de leerlingen voor zichzelf wat zij een goed idee vinden. Dit doen ze door hun ontwerp te schetsen. Als een leerling klaar is, mag hij of zij zijn ontwerp aan jou vertellen. Na goedkeuring kan de leerling het ontwerp gaan realiseren.

Fase 4: ontwerp realiseren De leerlingen gaan hun ontwerp realiseren. Ze maken hierbij gebruik van het kosteloos materiaal. Van tevoren bedenken de leerlingen welke spullen ze nodig hebben; dit zijn de spullen die ze van de materiaaltafel afhalen.

Fase 5: testen en bijstellen Tijdens het maken van het ontwerp is het belangrijk dat het werk ook daadwerkelijk breed genoeg is om bijvoorbeeld over de snelweg te passen (mocht de leerling iets in de trant van 3

Haas moet oversteken

een brug gebouwd hebben). De leerlingen mogen dus regelmatig even naar ‘’de weg’’ lopen om te kijken of ze hun ontwerp wel op de juiste grootte aan het maken zijn.

Fase 6: presenteren Als de prototypes van de leerlingen af zijn, mogen ze deze kort presenteren aan de klas. Stel een aantal richtinggevende evaluatievragen zoals: • Hoe heet jouw oplossing?

• Hoe werkt het?

• Waarom vond je dit zo’n goed idee?

• Etc. Fase 7: verdiepen en verbreden Een oplossing om dieren zich te laten verplaatsen van de ene kant van een snelweg naar de andere kant zijn o.a. ecoducten/natuurbruggen. Als verdieping van deze les is het leuk om de leerlingen hier wat meer over te vertellen. Eventueel kun je een ecoduct/natuurbrug bezoeken met de klas. Zo kunnen leerlingen een speurtocht doen over de natuurbrug Zanderij Crailoo.

Didactische ondersteuning • Les aanpassen naar middenbouw/bovenbouw: gebruik een andere context dan Haas die naar de overkant moet. Zo mogen zwijnen ecoducten niet gebruiken. Wat kunnen oplossingen zijn voor deze zwijnen? (Meer info, klik hier) • Het kringgesprek en het tekenen van het ontwerp en het maken van het ontwerp kan meer tijd in beslag nemen dan van tevoren wordt gedacht. Verdeel dan de les in twee lessen Bijlagen • Achtergrondinformatie en weetjes • PowerPoint Bronnenlijst MJPO. (sd). De oplossingen - soorten faunavoorzieningen. Opgehaald van Meerjarenprogramma Ontsnippering: http://www.mjpo.nl/de-oplossingen/soortenfaunavoorzieningen.html Schijndel, C., Schijndel, C., Boot, C., Rijn, E., & Weerden, G. (2015, Januari 5). Paddentunnels.

Opgehaald van Klimaatpad: http://www.klimaatpad.nl/klimaatpunten/paddentunnels/ SLO. (2016, Maart). Wetenschap en technologie in het basis- en speciaal onderwijs.

Opgehaald van SLO Natuur & Techniek: http://natuurentechniek.slo.nl/Paginas/Publicatie.aspx?pubid=1622 SLO. (sd). Kerndoel 45. Opgehaald van TULE Inhouden & Activiteiten: http://tule.slo.nl/OrientatieOpJezelfEnWereld/F-L45.html 4

Haas moet oversteken

SLO wetenschap en techniek. (2015, Oktober 1). Uitwerking bij W&T - Aspecten van houdingen. Opgehaald van SLO Wetenschap en techniek: http://wetenschapentechnologie.slo.nl/componenten-van-w-ent/houding/uitwerking Wegenwiki. (2017, December 3). Ecoduct. Opgehaald van Wegenwiki: https://www.wegenwiki.nl/Ecoduct Wetenschapsknooppunt TU Delft. (2017). Handleiding Ontwerpen in beeld.

5

Haas moet oversteken

Achtergrondinformatie en weetjes Ecoduct Een ecoduct is een soort viaduct. De bovenste laag van dit viaduct is zo gemaakt dat dieren de weg kunnen oversteken. De ecoducten hebben als functie om de terugloop van de biodiversiteit af te remmen. De oversteek is vaak gecombineerd met een tunnel voor klein wild. Dit is speciaal voor dieren die last hebben van het licht en geluid dat van een weg afkomt. Een ecoduct wordt ook wel een natuurbrug of ecopassage genoemd (Wegenwiki, 2017). Momenteel zijn er dertig ecoducten te vinden in Nederland. Het is de bedoeling dat daar nog twintig bijkomen.

Paddentunnel Behalve ‘’bruggen’’ bestaan er ook tunnels om dieren van de ene kant naar de andere kant te krijgen. Padden trekken jaarlijks van hun winterverblijf naar het water om zich daar voort te planten. Ze kunnen dan een afstand afleggen van wel 1,5 km. Ze trekken hierbij een rechte lijn, waar de pad eventueel hindernissen kan tegenkomen. Via de tunnels, kunnen padden gemakkelijk hun weg vinden (Schijndel, Schijndel, Boot, Rijn, & Weerden, 2015).

Faunatunnel Er bestaat ook een tunnel voor wilde dieren, zoals genoemd bij het ecoduct. Er zijn grote en kleinere tunnels en ze bevinden zich meestal onder de weg of onder het spoor. Allerlei wild, maar ook verschillende amfibieën kunnen zo veilig oversteken (MJPO, sd).

Ecoduiker Een ecoduiker zorgt ervoor dat wateren met elkaar verbonden worden door een buis of tunnel onder de weg. In deze duiker is ook vaak een droge looprichel aanwezig. Nietzwemmende dieren en amfibieën kunnen zo ook veilig oversteken (MJPO, sd).

Boombrug Door een boombrug kunnen eekhoorns en boommarters oversteken. Een boombrug bestaat uit een touw of een raster dat aan elke kant verbonden is met een boom. Soms wordt er een portaal-constructie gemaakt (inclusief verkeersborden) zodat dieren makkelijk kunnen oversteken (MJPO, sd).

Hop-over Door het aanleggen van wegen en sporen, kan het zo zijn dat vleermuizen, vogels en vlinders hun gebruikelijke vliegroute niet meer kunnen afleggen. Er zijn dan bijvoorbeeld niet genoeg bomen om in te schuilen. Door Hop-overs, kunnen dieren toch veilig oversteken door een veilige vliegroute over een weg (MJPO, sd).

6

Haas moet oversteken

Wist je dat er tijdens het maken van een faunavoorziening rekening moet worden gehouden met • Of de buis van een tunnel vierkant of rond is? De meeste dieren vinden een vierkante buis prettig (MJPO, sd); • Hoe donker de tunnel is? Voor bepaalde dieren is het erg prettig als hier en daar wat licht valt (MJPO, sd); • Welke dieren de faunavoorziening gaan gebruiken? Elk dier heeft andere beplanting nodig (MJPO, sd)

7