Handboek
1
2
CONTENTS 01 Introductie
5
02 Wat is Mama’s Garden? Mama’s Garden en EMI
6 7
03 Mama’s Garden: achtergrond en context Ontstaan Mama’s Garden Context Mama’s Garden Samenwerkingsverbanden
8 8 8 9
04 Doelen Mama’s Garden Doelen voor studenten Competentieprofiel voor studenten Studenten & stages
10 11 11
05 Visie van Mama’s Garden 13 De moeder als expert 13 Verbindende outreach 14 De Moeder Centraal 14 Kwetsbaarheid 15
3
06 Mama’s Garden in de praktijk Mama’s Garden bijeenkomsten Mama’s Garden Special Buddyschap Supervisie met studenten
16 16 17 17 17
07 Facts & figures Locaties Mama’s Garden, Rotterdam in 2018-2019 Bijeenkomsten & bezoekersaantallen in 2016-2017 Organogram Mama’s Garden
19 19 19 19
08 Taken voor projectmedewerker & studenten (checklist) Taken voor projectmedewerker(s) Taken voor studenten Voorbereiding van de bijeenkomst Klaarmaken van de ruimte / bijeenkomst Tijdens de bijeenkomst Na de bijeenkomst
20 20 20 20 21 21 22
09 Checklist materialen 23
10 Tips voor rapporten, artikelen en nieuws 24
11 Registratie aanwezigheid moeders 27
4
01
Introductie
Wat begonnen is als een minor opdracht voor studenten van de Willem de Kooning Academie- Hogeschool Rotterdam vanuit het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie, is inmiddels uitgegroeid tot een eigen programma met vaste bijeenkomsten, bijeenkomsten op mbo’s en een intensieve samenwerking tussen studenten, moeders en professionals. Dit handboek is mede mogelijk gemaakt door de Kiem Creative Subsidie waarbinnen wij samen met de oud studenten, het expertisecentrum U-Create en het lectoraat Verloskunde en Geboortezorg de mogelijkheid kregen om het concept product verder door te ontwikkelen en het bereik en de werving van onze bijeenkomsten te vergroten. Tevens heeft de bijdrage van het Oranjefonds en het Sint Laurensfonds gemaakt dat deze versie gepubliceerd is. Het is een levend document dat net als de bijeenkomsten van Mama’s garden kan worden aangepast en bijgesteld en vooral bedoeld ter inspiratie. Het beschrijft op welke wijze wij samenwerken met studenten en het belang van deze bijeenkomsten voor zowel moeders, als studenten als kinderen. Wij hopen dat een ieder die deze bijeenkomsten bezoekt, organiseert en/ of bezoekt, net zo geïnspireerd raakt als wij en er uiteindelijk een landelijk netwerk is waar moeders er kunnen zijn voor elkaar en hun kinderen veilig en gezond mogen opgroeien. Programmaleider Team Mama’s Garden Wietske Willemse
5
02
Wat is Mama’s Garden?
Bij Mama’s Garden organiseren studenten wekelijks informele bijeenkomsten voor zwangere vrouwen en moeders van jonge kinderen tot 4 jaar op Rotterdam Zuid. Uit onderzoek bleek dat moeders op Zuid behoefte hebben aan een sterker netwerk en meer contact met andere moeders. Bij Mama’s Garden kunnen (aanstaande) moeders met hun kind(eren) eenvoudig binnenlopen voor een kopje thee, praatje, een activiteit met hun kind of voor henzelf. Het gaat om ontmoeting, elkaar leren kennen, vragen stellen, en ervaringen uitwisselen rond ouderschap. Op deze manier draagt Mama’s Garden bij aan het sociale netwerk van (aanstaande) moeders en versterkt het gevoel van capabel ouderschap. Naast de wekelijkse bijeenkomsten werkt Mama’s Garden ook met studentbuddy’s en de Mama’s Garden Special.
Wat maakt Mama’s Garden uniek? Mama’s Garden heeft tijd voor de moeders door inzet van studenten en vrijwilligers. Mama’s Garden staat open voor alle moeders op Rotterdam Zuid en weet moeders die veelal buiten de reguliere hulpverleningsnetwerken vallen te bereiken en te betrekken. Mama’s Garden heeft buddy’s en leidt medewerkers van de toekomst op.
"Mama’s Garden is een fijne toegankelijke en kleinschalige plek waar moeders laagdrempelig naartoe kunnen. Zowel de moeders als wij - de studenten krijgen goede begeleiding en er wordt echt naar ons geluisterd." Carolien, student Verloskunde, jaar 1
Mama’s Garden en EMI Mama’s Garden maakt onderdeel uit van het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) van Hogeschool Rotterdam. Het expertisecentrum werkt aan het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken, ‘wicked problems’, op het gebied van wonen, werken, zorg en welzijn en onderwijs. Door op nieuwe manieren met gemeente, hogeschool en bedrijfsleven samen te werken ontstaat nieuwe kennis en kunde voor Zuid en duurzame onderwijsvernieuwing voor de HR. Voor meer informatie, kijk op www.EMIopZuid.nl. Hier staan ook filmpjes van Mama’s Garden.
6
"Ik heb gemerkt dat de moeders in de omgeving behoefte hadden aan zo’n plek als Mama’s Garden waar je samen kan komen. Er hangt een open en positieve sfeer, waardoor je je er snel op je gemak kan voelen." Annelot student Verloskunde, jaar 2
7
03
Mama’s Garden: achtergrond en context
Ontstaan Mama’s Garden Mama’s Garden is in 2016 ontstaan na onderzoek door hogeschoolstudenten onder aanstaande moeders en moeders van jonge kinderen in Rotterdam Zuid. Het bleek dat deze moeders behoefte hebben aan informeel contact met andere moeders over het ouderschap en andere aanverwante onderwerpen. Ander onderzoek (NJI, 2018) laat ook zien dat moeders hulpverlening vaak complex en onoverzichtelijk vinden. Deze moeders geven aan dat ze hulp en ondersteuning graag dichtbij en informeel hebben, bijvoorbeeld met iemand uit het eigen netwerk. De activiteiten van Mama’s Garden sluiten aan bij deze behoeften. Het bleek dat deze behoeften niet alleen gelden voor kwetsbare moeders, maar voor moeders in het algemeen. Mama’s Garden staat dan ook open voor alle moeders, vanaf het moment van zwangerschap totdat hun kinderen 4 jaar zijn. Context Mama’s Garden Mama’s Garden is ontstaan en geworteld in de Rotterdamse context. In het kort is de Rotterdamse grootstedelijke context voor ouders als volgt te beschrijven. Volgens de gemeente Rotterdam weet 65% van de (aanstaande) ouders goed de weg te vinden bij vragen over opvoeden en opgroeien. Ongeveer 30% kan wel een steuntje in de rug gebruiken en ongeveer 5% van de (aanstaande) Rotterdamse moeders is qua problematiek kwetsbaar (Gemeente Rotterdam, 2016). Mama’s Garden richt zich vooral op moeders uit de middengroep, die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken, maar staat ook open voor andere moeders. Door de focus op Rotterdam Zuid is het mogelijk dat sommige problemen bij ouders vaker voorkomen dan in andere gebieden in Rotterdam en in Nederland, denk bijvoorbeeld aan armoede. In Nederland groeit ongeveer een op de tien kinderen op in armoede (CBS, 2018). In Rotterdam ligt dat percentage aanzienlijk hoger met 15% en in Rotterdam Zuid heeft 25% van de kinderen te maken met armoede. 3
Wat is armoede? Een alleenstaande leeft in armoede als hij of zij per maand maximaal 1040 euro te besteden heeft. Voor een alleenstaande ouder met een kind ligt dit bedrag op 1380 euro en voor een paar met twee kinderen op 1960 euro. Er is sprake van een langdurige armoede als huishoudens minstens vier jaar moeten rond komen van een laag bedrag. (NJI, 2018)
3 AD, feb. 2019: https://www.ad.nl/rotterdam/rotterdam-telt-niet-meer-de-meeste-mensendie-in-armoede-leven~ac001e8b/; Factsheet Sint Laurensfonds, 2017: https://www.sintlaurensfonds. nl/wp-content/uploads/2017/10/Factsheet-kinderen-in-armoede-in-Rotterdam.pdf
8
Opgroeien in armoede neemt verschillende risico’s met zich mee, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid, persoonlijke en sociale ontwikkeling. Door complexe problematiek die armoede met zich mee kan brengen, vallen sommige moeders buiten de regulieren netwerken waardoor ook hun kinderen op achterstand staan. Het is soms moeilijk om met deze groep in contact te komen, maar met laagdrempelige en informele activiteiten lukt het Mama’s Garden om ook moeders te bereiken, die buiten de reguliere hulpverlening vallen. Specifieke groepen waar Mama’s Garden oog voor heeft, zijn (aanstaande) moeders die een mbo-opleiding volgen en vluchtelingen die zwanger zijn of jonge kinderen hebben. Samenwerkingsverbanden Mama’s Garden werkt samen met verschillende partijen in Rotterdam. Oa. de gemeente Rotterdam, het Centrum voor Jeugd en Gezin en Welzijn & zorg in de wijk.
"Ik kom zelf uit Rotterdam Noord en had toch een negatief beeld van Rotterdam Zuid. Maar na vijf maanden is mijn beeld in positieve zin veranderd. Zuid kenmerkt zich door de verschillende culturen en religies die je tegenkomt. Ik heb geleerd dat het belangrijk is om de wijk in te gaan en te communiceren met de mensen De moeders zijn erg open, behulpzaam en willen graag informatie delen. Naarmate ik vaker de bijeenkomsten bijwoonde, leerde de moeders mij wat beter kennen, waardoor het contact verstevigde."
Samira student Social Marketing, jaar 3
9
04
Doelen Mama’s Garden
Mama’s Garden draagt bij aan: - Vergroten van het gevoel van capabel ouderschap - Vergroten van het sociale netwerk - Veilige omgeving en vertrouwen voor alle aanstaande moeders samen met jonge kinderen (-9 maanden-4 jaar) - Ondersteuning bieden bij lichte hulpvragen (koppeling aan buddy’s) - Doorverwijzen naar professionals - Mama’s en kinderen een fijne, veilige ontmoetingsplek bieden
Doelen voor studenten Mama’s Garden draagt voor studenten bij aan: 1. Kennismaken met de praktijk (grootstedelijke vraagstukken) 2. Communicatie- en gespreksvaardigheden 3. Meer inzicht in de sociale kaart van Rotterdam Zuid 4. Samenwerken met een andere beroepsgroep 5. Kennis en inzicht in vragen van mama’s
Wat maakt Mama’s Garden uniek voor de studenten en de Hogeschool Rotterdam? - Mama’s Garden biedt voor diverse opleidingen stageplaatsen - Mama’s Garden geeft studenten praktijk inzicht in de vragen van moeders - Mama’s Garden leert studenten intercultureel te werken en sensitief te worden - Mama’s Garden geeft input voor het curriculum van de opleiding verloskunde - Mama’s Garden kan door alle leerjaren van de opleidingen heen worden gebruikt - Studenten krijgen inzicht in manieren van praktijkgericht onderzoek (Hanneke Torij, Lector verloskunde en geboortezorg)
10
Competentie voor studenten Bijv. competenties (van oa. Social work, Logopedie, Verloskunde, Social marketing)
Hoofd: professionele deskundigheid, onderzoekende grondhouding, kennis van concepten en technieken van sociaal gedrag.
Hart: in interactie met mensen, zelfkennis, vraagt en luistert voor verheldering, cultureel sensitief, professionele relatie onderhouden, gezamenlijke besluitvorming.
Handen: beslissen, samenwerken, interventies, ondersteunt , begeleidt, behartigt, verleent, faciliteert, behandelt. Initiëren. Gespreksvaardigheden, motiveren/activeren.
Voeten: organiseren, verbeteren, leren. Bewerkstelligen van maatschappelijke of sociale gedragsveranderingen, innovatie
Studenten & stages Bij Mama’s Garden kunnen studenten van verschillende opleidingen stage lopen en Mama’s Garden trekt voornamelijk studenten aan van sociale, pedagogische en zorgende opleidingen. Persoonlijke ontwikkeling staat bij Mama’s Garden centraal, voor alle deelnemers, moeders, medewerkers en studenten van zowel hbo als mboopleidingen. Hieronder volgen een aantal voorbeelden. Stage Pedagogisch medewerker (PEM), jaar 1 Voor de Associate Degree-opleiding PEM, lopen eerstejaars studenten een halve dag per week mee tijdens de Mama’s Garden bijeenkomsten. Dit doen ze naast 11
hun reguliere, meerdaagse stage bij bijvoorbeeld een kinderdagverblijf. Bij de MGbijeenkomsten zien de PEM-studenten wat het belang is van laagdrempelig contact met andere moeders, welke vragen er spelen en kunnen hun ervaring en kennis ook op een andere, meer informele manier inzetten. Ze kunnen deze inzichten en ervaringen gebruiken als aanvulling op hun reguliere stage. Stage social work, jaar 2 Als tweedejaars hbo-opleiding Social Work werken Nino, Maxime en Elseligia 1 dag per week bij Mama’s Garden. Deze studenten organiseren met regelmaat een reguliere Mama’s Garden bijeenkomst, of die voor de Mama’s klas bij Zadkine of bij het Albeda. De studenten zijn verantwoordelijk voor het programma, de activiteit, de werving en de uitvoering. Ook maken ze na afloop een verslag van de bijeenkomst en een deel van de studenten is op verzoek ook buddy van een moeder. Stage Persoonlijk begeleider, jaar 2 Voor de mbo-opleiding Persoonlijk Begeleider, hebben Didi en Aleyna 2 jaar stage gelopen bij Mama’s Garden. Hun taken waren gericht op de voorbereiding van de bijeenkomsten, begeleiding van de activiteiten, contact met de moeders met werving vooraf en tijdens de bijeenkomsten. Onderzoek Minor Opvoedschakels, jaar 4 Als onderdeel van hun hbo-minor Opvoedschakels hebben in 6 studenten in een groepje de sociale voorzieningen van een wijk in Rotterdam-Zuid in kaart gebracht. Ze moesten een voor hen voornamelijk nieuw gebied eigen maken en op een overzichtelijke manier de kaart visualiseren en presenteren. Het heeft de studenten inzicht gegeven in het totaal van maatschappelijke organisaties en hoe die samenhangen en van elkaar verschillen. Tevens hebben zij de student medewerkers van Mama’s Garden bevraagd en het product gemaakt dat voor hen het beste werkbaar is. Onderzoek Minor Social Marketing, jaar 4 Studenten van de hbo-minor Social Marketing zetten hun marketingkennis in voor sociale projecten, zoals Mama’s Garden. Mama’s Garden zich richt op het versterken van sociale netwerken van nieuwkomers in Rotterdam-Zuid, denk bijvoorbeeld aan vluchtelingen uit Syrië. Maar juist omdat dit mensen zijn nieuw en onbekend zijn in de stad, is het lastig hen te bereiken. De minor-studenten hebben hun kennis van marketing ingezet en een plan gemaakt hoe je met social media Syrische moeders beter kan bereiken. Afstudeerstage MDW, jaar 4 Voor haar hbo-afstudeeronderzoek kijkt Sabrin de samenwerking tussen maatschappelijk werk en Mama’s Garden. Formele hulpverlening van maatschappelijk werk en informele vragen van Mama’s Garden hebben veel raakvlakken, en het kan voor een goed begrip van het werkveld interessant zijn om te weten waar maatschappelijk werk wel en waar het niet aan kan haken, of andersom.
12
05
Visie van Mama’s Garden
Mama’s Garden is een gezellige ontmoetingsplek voor moeders op Zuid We zijn open en toegankelijk, iedereen is welkom.
Mama’s Garden zet moeders centraal Mama’s Garden ziet moeders als experts van hun opvoeding. Studenten van Mama’s Garden bieden lichte ondersteuning, tijdens bijeenkomsten, als buddy. Professionele inmenging is laag, studenten van Mama’s Garden kunnen doorverwijzen als nodig.
Mama’s Garden heeft aandacht en tijd De studenten van Mama’s Garden zijn er voor de moeders. Ze knopen een praatje aan met moeders, luisteren, stellen vragen. Ze geven de kinderen aandacht, de moeder is even ‘vrij’.
3
Hieronder volgen een aantal uitgangspunten van Mama’s Garden, beschreven vanuit literatuur. Denk aan publicaties in boeken, in dossiers van kennisinstituten, en andere rapporten. Meer tips over rapporten staan opgenomen in de bijlage. De moeder als expert Mama’s Garden ziet moeders als expert in hun ouderschap, in lijn met de ouderschapstheorie van Van der Pas. We gaan ervan uit dat elke moeder het beste voor heeft voor haar kind en een besef van verantwoordelijkheid heeft. Als je dat als professional uit het oog verliest, kan je de verbinding verbreken en tegenover de ouder komen te staan. Ook denken we dat ouderschap kwetsbaar maakt. Geen enkele opvoeding verloopt vlekkeloos; het is niet haalbaar en realistische om het altijd goed te doen. Een respectvolle, positieve en belangstellende benadering is van belang. Je sluit ook aan bij wat de ouder belangrijk vindt. Moeder ben je je hele leven, als professional loop je maar een stukje mee. 4 Dit neemt niet weg dat moeders vragen hebben. Uit het behoefteonderzoek van Mama’s Garden onder moeders in Rotterdam Zuid bleek dat moeders soms vragen hebben over het ouderschap en dat ze daar graag met andere moeders over praten 3 Zie bijvoorbeeld instructies voor studenten: ga niet op je telefoon zitten, zorg ervoor dat je er voor de moeders bent, etc. En kernpunten als: Aandacht / Empathie / Presentie / Moeder centraal. 4 Ouderschapstheorie Alice van der Pas – Nederlands Centrum Jeugdgezondheidszorg, https://assets.ncj.nl/docs/443a5d62-ffa3-4365-8bbc-a2201a9e3aee.pdf
13
en in contact mee komen. Verbindende outreach Mama’s Garden past binnen de outreachend hulpverlening. Kenmerken van deze ‘Verbindende Outreach’ zijn volgens Jurriaan Omlo (2017): - Stimuleren van sociale samenhang, - Activeren van informele steun- en hulpbronnen en het bevorderen van de participatie en emancipatie van bewoners ("eerder pragmatisch dan politiek"). - De focus op aanspreken van aanwezige, maar nog onvoldoende benutte, krachtbronnen in en rondom een lokale gemeenschap zonder daarbij al te zeer de aandacht te vestigen op sociale ongelijkheid en sociale uitsluiting. - De professional spreekt mensen aan op straat en komt ongevraagd bij mensen thuis om ze te vragen wat zij voor de wijk kunnen betekenen. Hij probeert mensen met een hulp- of ondersteuningsvraag te verbinden aan bewoners die beschikken over de benodigde capaciteiten. Hoe herken je dit bij Mama’s Garden? - Mama’s Garden heeft als doel sociale netwerken te versterken - Mama’s Garden brengt studenten en andere moeders bij elkaar op een informele, laagdrempelige manier. - Activiteiten van Mama’s Garden zijn gericht op ontmoeting, uitwisselen van persoonlijke ervaringen, moeders in hun kracht zetten en netwerken versterken - Mama’s Garden werft moeders uit de omgeving, bijvoorbeeld door op straat te flyeren. Kort samengevat vallen deze uitgangspunten vallen te herkennen aan het persoonlijke en informele contact met moeders en het doel van Mama’s Garden om een laagdrempelige ontmoetingsplek te zijn. Mama’s Garden wil moeders in hun kracht zetten, door ze in contact te brengen met andere moeders en door met hun te praten over hun ervaringen als moeder en zo hun gevoel van capabel ouderschap te versterken ("de onvoldoende benutte krachtbronnen"). De Moeder Centraal Bij Mama’s Garden staat de moeder centraal. Dat is niet altijd eenvoudig, omdat we geneigd zijn snel te oordelen over de situatie van een ander. Een bijzonder voorbeeld van de moeder centraal zetten en vanuit haar perspectief te handelen, wordt beschreven in het artikel met dezelfde titel. Medisch maatschappelijk werker Bob de
‘‘Ik heb gemerkt dat ik, als verloskundige in opleiding, ook bedacht moet zijn op de sociale omgeving. Bij Mama’s Garden heb ik gezien wat dat kan betekenen voor een moeder. Je kunt iemand al met kleine dingen helpen. Al is het alleen maar een luisterend oor, of dat iemand naar je toe kan komen voor vragen.’’
14
Annelot, student Verloskunde, jaar 2
Raadt beschrijft hoe hij in gesprek raakt met een moeder die op het eerste oog geen mogelijkheden heeft om haar ongeboren kind op te voeden. De moeder is nieuw in de stad, verhuisd vanuit het noorden van Nederland, werkte voorheen in de seksindustrie, is bekend met drugs- en drankgebruik en de vader is niet in beeld. Maar De Raadt probeert deze vrouw vanuit haarzelf te zien: wat zijn haar verlangens, haar behoeften, wat zijn haar twijfels en welke mogelijkheden ziet ze daarvoor? Door vragen te stellen, te luisteren, zich in haar positie te verplaatsen, in eerste instantie zoveel mogelijk zonder oordeel, lukt het De Raadt om niet alleen integer en open contact met de vrouw te leggen, maar ook om ouderschapsversterkende ervaringen te vinden. Het stellen van vragen, inleven in de ander, op zoek gaan naar ‘goede ouder’ervaringen, zijn voorbeelden van toepassen van de ouderschapstheorie en het bufferdenken in de praktijk. Deze methoden kunnen ook bij Mama’s Garden van pas komen, als studenten in gesprek gaan met moeders, vanuit een oprecht geïnteresseerde houding. Het vraagt veel oefening en reflectie om vragen te stellen die sturend maar niet beoordelend zijn. Naast de bijeenkomsten biedt de supervisie van Mama’s Garden hier verdieping en oefenruimte voor. Kwetsbaarheid Mama’s Garden vermijdt bewust de term ‘kwetsbare moeders’. Kwetsbaarheid is verwarrend, aangezien er wel 50 verschillende definities van kwetsbaarheid bestaan, volgens onderzoek van Erasmus MC. Ook is het een extern oordeel en niet een label dat moeders zichzelf toeschrijven. We zijn nog nooit een moeder tegengekomen die zichzelf ‘kwetsbaar’ noemt. Iemand kwetsbaar noemen, objectiveert iemand en creëert afstand. Mama’s Garden zoekt juist de verbinding en gelooft in de kracht van moeders.
15
06
Mama’s Garden in de praktijk
Mama’s Garden heeft verschillende activiteiten waarmee moeders hun sociale netwerk kunnen versterken en hun gevoel van capabel ouderschap kunnen vergroten. Concreet richt Mama’s Garden zich op: - Bijeenkomsten: vrije inloop met een activiteit voor moeders en voor kinderen - Mama’s Special: dit zijn bijeenkomsten die georganiseerd door een van de moeders onder de vlag van Mama’s Garden. - Buddyprogramma: moeders spreken regelmatig af met een studentbuddy. De studentbuddy kan helpen met praktische of persoonlijke vragen of gewoon gezellig samen iets ondernemen. Supervisie Voor de deelnemende studenten is er daarnaast nog supervisie. Elke 6 weken reflecteren studenten met gesprek of met een activiteit op hun ervaringen bij Mama’s Garden en hun professionele rol. Mama’s Garden bijeenkomsten Mama’s Garden vindt wekelijks plaats op verschillende locaties in Rotterdam Zuid. In de planning staat een overzicht. Een bijeenkomst van Mama’s Garden bestaat altijd uit twee onderdelen: 1. Een (creatieve) activiteit voor de kinderen 2. Een (creatieve of informatieve) activiteit voor de moeders Voorbeelden van activiteiten voor moeders zijn bijvoorbeeld het negen maandenspel en het communicatiespel (zie hieronder). Studenten kunnen ook zelf een interactief spel bedenken, bijvoorbeeld gericht op communicatie of ouderschap. Je kunt ook een uitje plannen (bijvoorbeeld met moeders en buddy’s). Peil bij de moeders wie er mee zou willen en vraag wat hen leuk lijkt. Ook kun je een gastspreker uitnodigen. Neem dan altijd eerst even contact op met Wietske. Mama’s Garden heeft een groot netwerk van externe contacten. Tijdens de bijeenkomst Studenten zorgen er tijdens de bijeenkomst voor dat moeders zich welkom voelen. Elke moeder wordt apart verwelkomd door de student die tevens zorg draagt voor het verzamelen van de contactgegevens. Belangrijk is dat moeders zich op hun gemak voelen, wat te drinken krijgen, ze vertelt wordt wat er gaat gebeuren. Studenten zijn er tijdens de bijeenkomst voor de moeders. De moeders en hun kinderen krijgen aandacht van de studenten, ze stellen vragen, bieden een luisterend oor. Zo zetten studenten de moeder centraal. Ze weten wat er speelt en waar moeders vragen of interesse in hebben.
16
Mama’s Garden Special Bij Mama’s Garden staat het delen van ervaring, die moeders per definitie hebben met hun kind, en het maken van contact centraal. Om dit kracht bij te zetten, nodigt Mama’s Garden moeders ook uit om zelf bijeenkomsten te organiseren: de Mama’s Garden Special. Bij een Mama’s Garden Special is een moeder in de lead. Studenten werken mee met de moeder, bijvoorbeeld door mee te denken over de opzet, het regelen van materialen, hand-en-spandiensten tijdens de bijeenkomst, zorg voor haar kind, etc. Het initiatief ligt bij de organiserende moeder. Het is dus belangrijk om te weten hoe de moeder de bijeenkomst voor zich ziet en wat zij wil. De Mama’s Garden Special is ook een manier waarop Mama’s Garden in andere gebieden van de stad georganiseerd kan worden. Buddyschap Moeders kunnen indien zij dat willen gekoppeld worden aan een student of studenten duo. Als methodiek gebruikt Mama’s Garden de Buddy Actie Diamant. Dit model is ontwikkeld door onderzoek bij de Artevelde Hogeschool in Gent. Zij bekeken welke acties een buddy allemaal onderneemt tijdens een bezoek en hoe deze verschillende acties zich ten opzichte van elkaar verhouden. Het exploratief onderzoek heeft een vijftal categorieën blootgelegd waaronder de buddy-acties verdeeld kunnen worden (McCourt 2009). Een moeder kan zich zelf aanmelden, of studenten kunnen de moeder de suggestie doen. Supervisie met studenten Naast reguliere begeleiding vanuit school, zet Mama’s Garden stevig in op persoonlijke ontwikkeling van de verschillende deelnemende studenten. Een belangrijk onderdeel is de 6 wekelijkse supervisie bijeenkomst waarbij alle studenten die actief zijn bij Mama’s Garden aansluiten. Tijdens deze bijeenkomsten worden er onder diverse thema’s verschillende workshops gedaan, leren de studenten elkaar beter kennen, denken zij na over werving van moeders, delen zij ervaringen met elkaar tijdens intervisie en bedenken zij nieuwe activiteiten voor de moeders. Verder is er altijd één medewerker gekoppeld aan een student die ook nog 1-op-1-tijd reserveert voor het bespreken van leerdoelen, opdrachten en (stage) voortgang.
Samira, student Social Marketing jaar 3
"Door Mama’s Garden ben ik in aanraking gekomen met studenten van verschillende opleidingen, die ik tijdens mijn opleiding nooit heb ontmoet. Ik heb geleerd om samen te werken met en activiteiten te organiseren met andere studenten. Daarnaast hebben ik kennis kunnen uitwisselen over mijn vakgebied en heb ik geleerd hoe andere opleidingen te werk gaan."
17
07
Facts & figures
Locaties Mama’s Garden in 2018-2019 Vaste locaties van Mama’s Garden: - EMI Werkplaats - Dock Charlois - Dock Milinxparkhuis - Humanitas Stichtse Plein - Pinstergemeentede Banier, Rotterdam Charlois Flexlocaties: - Albeda College (studenten die moeder of aanstaande moeder zijn) - Zadkine Startcollege (jonge moedersklas) Bijeenkomsten en bezoekersaantallen in 2018-2019
Locatie
Aantal bijeenkomsten
12 bijeenkomsten
EMI Werkplaats
10 bijeenkomsten
Dock Charlois
11 bijeenkomsten
Mama’s Garden Special
8 bijeenkomsten
Zadkine College
6 bijeenkomsten
Albeda Slingeplein
3 bijeenkomsten
Eindfeest (Dock Millinxparkhuis)
1 bijeenkomst
Bibliotheek Feijenoord
* Bezoekers zijn: moeders, kinderen, begeleiders of overige bewoners. ** Overige locaties zijn: Albeda college, Huis van de Wijk Carnisse en SNTR.
18
Organogram Mama’s Garden
Samira el Moubtahij (student-assistent) Samira Kossir (project medewerker) Julia van Olffen (communicatieadviseur)
Wietske Willemse (programmaleider)
Sofia Smeets (methodiekontwikkelaar)
19
08
Taken voor projectmedewerker & studenten (checklist)
Taken voor projectmedewerker(s) Bij Mama’s Garden Rotterdam is Samira Kossir Projectmedewerker - Planning met bijeenkomsten - Per bijeenkomst verdeling van verantwoordelijke studenten - Suggesties voor thema’s per bijeenkomst - Thema’s zijn bijvoorbeeld: kennismaken, vitaal, liefde, verbinding relaties, verleiding, schulden, winter/lente/zomer/herfst, Pasen, Kerst, Moederdag, andere feestdagen, social media, invloed van media, televisie, (voor)lezen, fotografie, kunst, buiten spelen, op stap, politiek/verkiezingen, - Aanwezig op bijeenkomst als achterwacht, vraag en antwoord, helpende hand. - Stage begeleiding en intervisie. Taken voor studenten Voorbereiding van de bijeenkomst 1. Per bijeenkomst zijn 1 of 2 studenten verantwoordelijk voor de organisatie 2. Vraag, kies of bedenk een thema (in overleg met projectmedewerker) 3. Maak een afspraak met je medestudent, wissel telefoonnummers uit (vraag evt. projectmw) 4. Brainstorm met je medestudent over het thema a. Activiteit voor moeders, activiteit voor kinderen. Evt. gastspreker, of uitje? b. Bedenk een activiteit waarmee je alle aanwezige moeders kan betrekken, en die de moeders stimuleert om samen te werken met elkaar. Bijvoorbeeld: spel, gesprek, workshop. Kijk in het Groeiboek voor inspiratie of vraag projectmedewerker voor tips. c. Denk na over hoe je de zorg voor aanwezige kinderen goed regelt: wie, hoe? 5. Ga langs op de locatie, zodat je een goed beeld hebt van wat er mogelijk is. 6. Maak een draaiboek van de bijeenkomst waarin de duur van activiteiten en taakverdeling staat (vraag voorbeeld aan projectmw) 7. Werving: maak een plan voor de werving. Begin minstens één dag van tevoren. Voorbeelden: flyeren en moeders aanspreken bij metro Zuidplein/Maashaven, in speeltuinen, parken, buurthuizen, wijkcentra, vroegschoolse educatie (peuteropvang), bij het CJG (in het pand bij Feijenoord). Op woensdag staat er op Zuidplein een springkussen waar veel moeders en kinderen op af komen. a. Flyers en give aways graag een week van tevoren aanvragen bij projectmedewerker. b. Berichten op social media en email: via projectmedewerker 20
8. Materialen: verzamel een week tot een paar dagen van tevoren de materialen. a. Vergoeding: alleen met kassabon. Let op: kijk wat er al aanwezig is op locatie en/of kantoor. Let op: - Als je een gastspreker wil uitnodigen, vraag ook de projectmedewerker en programmaleider voor input. Zij hebben een groot netwerk. - Als je een uitje wil organiseren, overleg met projectmedewerker en zorg voor goede voorbereiding: uitnodiging en bevestiging van moeders minstens een week van tevoren. Klaarmaken van de ruimte / bijeenkomst Kom evt. 30 minuten eerder voor het inrichten van de ruimte 1. Tafels en stoelen in goede opstelling: één tafel voor moeders, één tafel voor kinderen met kleurplaten, potloden, stickers en klei. Kleed met speelgoed voor kleine kinderen. 2. Catering: hoek met koffie/thee, en koekjes, of alles op tafel (let op dat jonge kinderen het er niet af kunnen trekken), siroop voor kinderen en bordjes met (gezonde) versnaperingen. 3. Materialen voor activiteit: leg alles op twee tafels (één voor moeders, één voor kinderen) 4. Materialen van Mama’s Garden o Ideeënbox met kaartjes + pennen op tafel of bij de koffie/ thee. o Banner Mama’s Garden goed zichtbaar, andere posters, flyers, give aways op tafel of in de ruimte verspreid. o Vriendenboek en polaroidcamera (altijd terug meenemen naar kantoor) 5. Geef alle aanwezigen een naambadge, zorg dat alle aanwezige studenten weten wat de taakverdeling is (coördineren, activiteit(en) begeleiden, foto’s maken, moeders ontvangen, contactpersoon voor evt. gastspreker, etc.) Tijdens de bijeenkomst 1. Ontvangst moeders: Als een moeder binnen komt, ontvang je haar, en help je eventueel met het wegzetten van de kinderwagen. Je biedt koffie of thee aan, drinken voor het kind en wijst op de activiteit van de bijeenkomst. 2. Nieuwe moeders: Als er een nieuwe moeder is, dan stel je haar voor aan andere moeders. Ook vul je samen het vriendenboek in en maak een polaroidfoto voor in het vriendenboek. Vraag of je haar gegevens mag noteren voor de maillijst, en of je en of je foto’s mag maken van haar en haar kind(eren). Voor foto’s moet de moeder het toestemmingsformulier ondertekenen. Plaats dit formulier achterin het vriendenboek. 3. Naambadges: Elke aanwezige student en moeder krijgen een houten badge, dan hoeft niemand te raden naar namen en kun je iemand toch persoonlijk aanspreken. 21
4. Aanwezigheid bijhouden: van elke bijeenkomst houden de verantwoordelijke studenten bij hoeveel moeders, kinderen, evt. andere bezoekers er zijn geweest en welke bezoekers voor het eerst komen (zie formulieren in de bijlagen). Aandachtspunten tijdens bijeenkomsten: - Privacy – mailings. De wet AVG is in werking getreden en dit betekent dat we zorgvuldig met gegevens moeten omgaan. Zorg dat moeders akkoord zijn met gebruik van gegevens voor mailings etc. De projectmedewerker heeft hiervoor een formulier. - Privacy – foto’s. We vragen elke moeder met een toestemmingsformulier of zij en haar kind op de foto wil en of deze mogen worden gebruikt voor publicatie. Het is leuk om foto’s te maken van bijeenkomsten, maar probeer dan de kinderen op de rug te fotograferen of maak ze onherkenbaar via blur (bijv. op Instagram, Facebook). - VOG – Elke student die actief is bij Mama’s Garden moet in het bezit zijn van een geldige VOG verklaring. • - Afwezigheid - Mocht je als student niet aanwezig kunnen zijn en je bent medeorganisator zorg dat je medestudent op de hoogte is (bellen of via whatsapp) en zorg ervoor dat je vervanging regelt. Na de bijeenkomst: 1. Opruimen & meenemen: sommige materialen blijven op de locaties. Een volledig overzicht van de materialen staat in de Checklist bijeenkomsten in de bijlage. Het vriendenboek en de polaroidcamera worden altijd mee teruggenomen naar kantoor / EMI. 2. Verslag: Na elke bijeenkomst wordt een verslag geschreven door de studenten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering en toegevoegd aan het groeiboek. Het verslag van de bijeenkomsten is altijd geanonimiseerd, zodat de moeders niet direct te herleiden zijn. Gebruik hiervoor het format. Inhoud van het verslag: 1) aantal aanwezige moeders en kinderen, 2) korte beschrijving van de bijeenkomst (doel, activiteit voor moeders, voor kinderen), 3) evaluatie: wat ging goed, wat kon beter, waar liep je tegenaan, wat had je nodig? 4) Over de bijeenkomst: wat je is opgevallen, welke hulpvragen je gehoord hebt, welke de behoeftes en signalen je opgevangen (denk aan aandachtspunten, vragen). Vraag de projectmedewerker evt. om een voorbeeldverslag. Het verslag is maximaal een anderhalf A4 en wordt uiterlijk 3 dagen na de bijeenkomst per e-mail opgestuurd naar w.k.m.willemse@hr.nl en s.kossir@hr.nl.
22
09
Checklist materialen
Materialen op locaties Op vrijwel elke locatie is er een kast of box te vinden met basis materiaal. Je kunt hierbij denken aan papier, scharen, lijm, potloden, stiften, plakband, stickers etc. Na gebruik van deze materialen dient alles netjes worden opgeborgen in de kast, een eventuele lijst op de deur met de inhoud van de kast wordt goed bijgehouden. Mis je materiaal of zijn deze op, dan kun je dit op de lijst aangeven, of aan de projectmedewerker. Voor de Mama’s Garden Special kun je gebruik maken van de rolkoffer (Rochussenstraat 14e etage), hierin kun je materiaal kwijt die je op een andere locatie nodig hebt. Deze koffer dient na gebruik leeg achtergelaten te worden, de materialen berg je weer netjes op in de kast en de koffer zet je terug op de kamer. Dock Charlois: hier staat een krat met materialen, zo kun je denken aan papier (gekleurd), scharen, potloden, stiften, lijm, vloerpuzzels en een paar bordspelletjes. Ook deze materialen worden na gebruik weer netjes opgeborgen. Dock Milinxparkhuis: hier staat een krat met materialen, zo kun je denken aan papier (gekleurd), scharen, potloden, stiften, lijm, vloerpuzzels en een paar bordspelletjes. Ook deze materialen worden na gebruik weer netjes opgeborgen Humanitas Stichtseplein: meer info volgt Pinkstergemeente de Banier: meer info volgt EMI Werkplaats: Hier staat een kast met alle materialen, zorg dat je de werkplaats weer netjes en opgeruimd achterlaat. Afwas in de afwasmachine, keuken netjes, wc even nakijken. Overige locaties: Bij locaties als het Albeda en ROC Zadkine, stemmen we altijd met de coÜrdinatoren aldaar af wat zij zelf hebben en wat wij meenemen.
23
10
Tips voor rapporten, artikelen en nieuws
De rapporten en artikelen in deze lijst kunnen studenten, medewerkers en moeders gebruiken voor meer informatie over moeders van jonge kinderen, armoede in Rotterdam, en daar buiten. Gemeente Rotterdam, Programma Stevige Start. https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/stevige-start/ Samenvatting: In 2016 ontwierp Rotterdam, samen met de professionals in de stad, het programma Stevige Start, zodat meer kinderen gezond ter wereld komen en zich optimaal kunnen ontwikkelen. Stevige Start geeft het gemeentelijk beleid vorm rondom zwangerschap, geboorte en het opgroeien van de allerjongsten. Het programma Stevige Start is één van de programma’s uit Rotterdam Groeit. Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) – dossier Ouderschap https://www.ncj.nl/themadossiers/ouderschap/krachtig-ouderschap/ ouderschapstheorie/ Ouderschapstheorie Alice van der Pas https://assets.ncj.nl/docs/443a5d62-ffa3-4365-8bbc-a2201a9e3aee.pdf Samenvatting: Kennis over ouderschap biedt inzicht in wat professionals kunnen doen om ouders te kunnen helpen bij het (her-)vinden van hun kracht. Zelfs in de soms minimale tijd die beschikbaar is. De ouderschapstheorie en het bufferdenken van Alice van der Pas geven handvatten. Nederlands Jeugdinstituut (NJI) (2015) Opgroeien en opvoeden in armoede https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Publicatie-NJi/Opgroeien-en-opvoeden-inarmoede.pdf Samenvatting: Ongeveer een op de tien kinderen leeft in armoede. Welke kinderen lopen vooral risico om op te groeien in armoede? Wat betekent armoede voor hun dagelijkse situatie en welbevinden? Hoe gaan kinderen met armoede om? Wat betekent armoede voor de ouders? Welke gevolgen heeft armoede voor opvoeden en de ontwikkeling van kinderen? Dit rapport gaat in op deze vragen. Nederlands Jeugdinstituut (NJI) (2018) Op weg naar nog effectievere ondersteuning en hulpverlening voor Rijnmondse mbo-studenten https://www.nji.nl/nl/Op-weg-naar-nog-effectievere-ondersteuning-en-hulpverleningvoor-Rijnmondse-mbo-studenten Samenvatting: De huidige organisatie van de hulpverlening voor mbo-studenten in de RMC regio Rijnmond is complex en wordt soms ervaren als onoverzichtelijk in de uitvoeringspraktijk. Dit onderzoek geeft inzicht in de behoeften van mbo-studenten ten aanzien van hulpverlening en ondersteuning in de RMC regio Rijnmond. Het onderzoek kijkt naar mogelijkheden om deze ondersteuning en hulpverlening optimaal te organiseren. Sint Laurensfonds (2017) Factsheet Kinderen in armoede in Rotterdam https://www.sintlaurensfonds.nl/wp-content/uploads/2017/10/Factsheet-kinderen-inarmoede-in-Rotterdam.pdf 24
Een op de vier kinderen leeft minstens een jaar in armoede in Rotterdam. Een op de acht kinderen leeft langdurig (vier jaar of langer) in armoede. Van der Hulst M., De Groot M.W., De Graaf J.P., et al. (2018) Targeted social care for highly vulnerable pregnant women: protocol of the Mothers of Rotterdam cohort study. BMJ Open 2018;8:e020199. doi:10.1136/ bmjopen-2017-020199 https://bmjopen.bmj.com/content/8/3/e020199.info Samenvatting: overzichtsartikel met feiten en cijfers over kwetsbare, zwangere vrouwen in Rotterdam en Rotterdam-Zuid. De Raadt, B. en D.H. Stuit (2017) De moeder centraal: Ouderbegeleiding bij kwetsbare, zwangere vrouwen, Ouderschapskennis 20/3: 44-56. http://www.ouderschapskennis.nl/de-moeder-centraal/1027789 Samenvatting: Een leesbare maar complexe casus, waarin medisch maatschappelijk werker Bob de Raadt beschrijft hoe hij de methodische ouderschapsbegeleiding (Van der Pas) en contextuele benadering (Noordergraaf) in de praktijk gebruikt. Je leest over het belang van vragen stellen om de context van binnenuit te begrijpen en het herkennen van buffermechanismen, zoals solidariteit, taakverdeling, ‘goede ouder’-ervaringen en reflectie. Kennisplatform Integratie & Samenleving (2019) Ouders ondersteunen bij weerbaar opvoeden https://www.kis.nl/publicatie/ouders-ondersteunen-bij-weerbaar-opvoeden Samenvatting: Religieuze ouders met een migratieachtergrond hebben soms extra ondersteuning nodig om hun kinderen op zo’n manier op te voeden dat zij zich thuis voelen in en verbonden met Nederland. Het ministerie van SZW en vijf gemeenten hebben met pilots ‘weerbaar opvoeden’ gewerkt aan de ondersteuning van deze ouders bij de opvoeding. De inzichten van deze pilots verwerkten we in een onderzoek. J. Omlo (2017) Tijd voor generalistische wijkteams: zes modellen van outreachend werken https://www.socialevraagstukken.nl/tijd-voor-generalistische-wijkteams-zesmodellen-van-outreachend-werken/ Samenvatting: Mama’s Garden past binnen outreachend werken. Gemeenten zetten daar volgens Jurriaan Omlo massaal op in, zonder dat ze scherp hebben welke doelen die wijkteams moeten realiseren. Hij ziet zes interventierepertoires voor outreachend werken. CBS (2019) Armoede en sociale uitsltuiting 2018 https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2018/03/armoede-en-sociale-uitsluiting-2018 Eens in de twee jaar verzorgt het CBS op verzoek van SZW een uitgebreide rapportage over de ontwikkelingen in het armoederisico van huishoudens en personen in Nederland. Algemeen Dagblad (feb. 2019) Rotterdam telt niet meer de meeste mensen die in armoede leven https://www.ad.nl/rotterdam/rotterdam-telt-niet-meer-de-meeste-mensen-die-inarmoede-leven~ac001e8b/ NRC (maart 2017) Waarom Rotterdam al jaren ‘bijstandshoofdstad’ van Nederland is 25
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/03/09/rotterdam-worstelt-met-langdurige-bijstand7139255-a1549557 Rotterdam worstelt met langdurige bijstand. Waaraan ligt dat? En wat doet de stad eraan? Algemeen Dagblad (feb. 2019) Antropologe brengt armoede in beeld: Rotterdam is booming maar niet iedereen profiteert daarvan https://www.ad.nl/rotterdam/antropologe-brengt-armoede-in-beeld-rotterdam-isbooming-maar-niet-iedereen-profiteert-daarvan~a099c04f6/ Rotterdam is hip en happening, maar niet iedereen profiteert daarvan. Opdat we de schaduwzijde niet vergeten, ging antropologe Laisa Maria op zoek naar minderbedeelden. In het project Vergeten Voordeuren legt ze hen vast in woord en beeld.
26
11
Registratie aanwezigheid moeders
27
28