Centre of Expertise Social Innovation Rotterdam Zuid
Highlights Rotterdam
foto: Marina Meeuwisse
Zuid
2016-2017
Focuswijken
Kop van Zuid
Katendrecht
Tarwewijk
Heijplaat Oud Charlois
Carnisse Zuidplein
Pendrecht Zuidwijk
Charlois Zuidrand
ein
Noordereiland Feijenoord
Afrikaanderwijk
Oud-Ijsselmonde
Hillesluis
Beverwaard
Bloemhof Groot-Ijsselmonde Noord
Vreewijk
Groot-Ijsselmonde Zuid
Lombardijen
p4
Rotterdam Zuid Cijfers 2016
Nederland
Totaal G4
Rotterdam
Zuid
7 focus wijken
% huishoudens met WWB-AO-of WWuitkering (2014)
9% (9%)
15% (14%)
17% (16%)
21% (20%)
24% (24%)
Kinderen tot 18 jaar in een huishouden met inkomens tot 110% van het sociaal minimum in % van alle kinderen tot 18 jaar in een huishouden (2014)
11% (11%)
20% (20%)
24% (23%)
31% (30%)
34% (33%)
% nieuwe voortijdig schoolverlaters (2014/2015)
1,8% (1,9%)
3,0% (3,5%)
3,1% (3,9%)
3,6% (4,3%)
3,6% (4,7%)
57%
49% (48%)
48% (47%)
% jongeren met een startkwalificatie 18 t/m 22 jaar (2016) % leerlingen in 3 en 4 Havo/Vwo (2016)
46% (46%)
46% (43%)
38% (37%)
29% (27%)
27% (25%)
Citotoets groep 8 (2015)
535,1 (534,8)
534,2 (533,6)
533,4 (532,2)
530,8 (529,4)
529,8 (528,4)
% kinderen op de basisschool met laag opgeleide ouders (2015/2016)
9% (11%)
16% (21%)
20% (25%)
25% (32%)
31% (39%)
24% (24%)
35% (35%)
51% (51%)
% kwetsbare meergezinswoningen t.o.v. de woningvoorraad (2016) % inwoners met een migratie achtergrond (cijfer 2015) Gemiddelde WOZ-waarde van de woningen (2016)
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
22% (22%)
45% (48%)
50% (49%)
60% (60%)
75% (75%)
€ 204.500 (€ 211.000)
€ 204.450 (€ 194.925)
€ 149.077 (€ 148.885)
€ 113.688 (€ 112.802)
€ 90.253 (€ 89.519)
p5
1+1 was meer dan 3 Met de oprichting van de Centres of Expertise (CoE) stelt Hogeschool Rotterdam zich in staat om zich, naast de focus op excellent bacheleronderwijs, krachtig te profileren als innovatiepartner voor haven en stad Rotterdam. Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) is partner in het oplossen van complexe vraagstukken op Rotterdam Zuid. Het laatste jaar van een vierjarige cyclus van het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie is bijna achter de rug. In het afgelopen jaar hebben we gezien dat er meer samenhang en synergie is ontstaan tussen de pijlers onderwijs, werk, wonen, welzijn & gezondheid en de programma’s die daaronder vallen. Een synergie die niet, of moeilijker, bereikt zou zijn als die programma’s afzonderlijk van elkaar en in verschillende delen van de stad zouden zijn uitgevoerd. De meerwaarde van Centres of Expertise is het mogelijk maken van deze kruisbestuiving door de wijze waarop gewerkt wordt aan complexe vraagstukken in veelal multidisciplinaire Communities of Practice (CoP’s). Een mooi voorbeeld hiervan is het programma BRIDGE, Building the Right Investments for Delivering a Growing Economy, gefinancierd door het Europese fonds Urban Innovative Actions. Dit programma is begin 2017 van start gegaan en loopt tot eind 2019. In BRIDGE komen alle onderwijspartners samen met werkgevers, NPRZ en de gemeente tot een gezamenlijke aanpak om kinderen op Zuid vanaf de basisschool via het voortgezet onderwijs zo toe te rusten dat zij aan het einde van hun school via carrière startgaranties van werkgevers en aangesloten bedrijven naar passend werk toegeleid kunnen worden. Aandacht voor de talenten van kinderen staat centraal bij deze aanpak. We werken er naar toe dat innovatie ontstaat juist op de breuklijnen van po naar vo, van school naar werk, van ouders naar school, van werk naar ouders enzovoort. De onderdelen waar EMI op heeft ingetekend zijn: ouders en loopbaanoriëntatie, Mentoren op Zuid en loopbaanoriëntatie en inbedding van wetenschap & technologie in het basisonderwijs met een koppeling naar loopbaanoriëntatie. De verschillende onderdelen staan in de steigers, pilots zijn uitgevoerd en programma’s getest. We hebben ook verbindingen zien ontstaan tussen gezondheid en de inrichting van de openbare ruimte. Tussen kwetsbare en veerkrachtige bewoners. Tussen het programma Mama’s Garden, een programma voor moeders met jonge kinderen, en het programma Ouders op Zuid Maar ook tussen technologische en maatschappelijke innovaties. We verbinden de kennis en kunde van de partners op Zuid met het onderwijs en onderzoek van de hogeschool en andersom. De kenniscentra spelen een belangrijke rol in het aandragen van praktijkgericht onderzoek. Van deze onderzoeksgegevens maken we via EMI en in nauw overleg met de opleidingen beroepsproducten en eigentijds onderwijs. Samen met RDM CoE zijn we van start gegaan met het vormgeven van een meerjarige samenwerking met de gemeente op het programma Resilient Rotterdam waarin acties centraal staan die Rotterdam maken tot een veerkrachtige toekomstbestendige stad. Op 26 juni is deze samenwerking bestendigd in een convenant tussen Hogeschool Rotterdam en de gemeente. Het onderwerp Resilient Cities is ook opgenomen in de agenda van de MRDH (Metropool Rotterdam – Den Haag) Next Education werkgroep. Prominent in de programma’s is de rol van docenten. Hun kennis en kunde is een belangrijke schakel in het vormgeven van contextrijk onderwijs gebaseerd op praktijkvraagstukken. Studenten hebben volop de mogelijkheden benut door als aanstaande professionals stage te lopen, op interessante onderwerpen af te studeren in minoren en projectgroepen vraagstukken beet te pakken en deel te nemen aan netwerkbijeenkomsten, congressen en symposia. Van stakeholders, partners en bewoners op Zuid hebben onze studenten en docenten weer veel geleerd, andersom geldt dat ook. Kortom 1 + 1 was méér dan 3! Ik hoop u allen snel weer te ontmoeten om energiek verder te bouwen aan Rotterdam Zuid, dé plek voor grootstedelijke en maatschappelijke vernieuwing. Carolien Dieleman directeur 2016-2017
foto: Jordy Brada
@marliesvdwee
Studenten ICSD winnen prijs voor meest creatieve presentatie met installatie over impact van plastic afval bij @ZuidInspireert @EMIopzuid
p8
2016 > 2017 Programmaschema EMI heeft in samenspraak met NPRZ voor vier hoofdthema’s gekozen: onderwijs, werk, zorg & welzijn en wonen. Elk van deze thema’s kent meerdere programma’s waaraan gewerkt wordt in Communities of Practice. Er ontstaan ook dwarsverbanden tussen de verschillende thema’s. Per studiejaar worden de programma’s vastgesteld in samenspraak met praktijkpartners, de opleidingen en veelal met input van praktijkgericht onderzoek, uitgevoerd door lectoren en promovendi. Dit alles tegen het licht van actuele ontwikkelingen in de samenleving en de invloed die dat heeft op de wijze waarop professionals hun beroep uitvoeren. De stedelingen zelf, in dit geval de inwoners van Zuid, zijn een belangrijke bron van kennis en kunde en dragen bij aan oplossingen voor vraagstukken die hen bezig houden. Het programmaschema voor 2016-2017 ziet er als volgt uit:
Onderwijs
Werken
Children’s zone
Loopbaanoriëntatie
Onderwijs Onderzoek Praktijk
(CoP’s) Communities of Practice
Mentoren op Zuid Ouders op Zuid Verbeteren samenwerking met ouders Thuis in Taal Ouderbetrokkenheid bij LOB Impuls Ouderbetrokkenheid Versterken opvoedkracht ouders Oudernetwerken Digitale opvoedtool Professionalisering Gereedschapskist Themakring ouderbetrokkenheid
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
Techniek op Zuid Aanbod basisscholen Scholing leerkrachten basisschool
Van Social Return naar sociaal ondernemerschap BRIDGE* Wetenschap & technologie en LOB in po LOB in MoZ LOB en ouderbetrokkenheid
*Programma in opbouw in samenwerking met NPRZ, gemeente Rotterdam en partners op Zuid. (p11)
p9
‘Communities of Practice: situated learning, oftewel de praktijk centraal, iteratief en lerend.’ Dr. Tamara Metze, masterclass: leren veranderen in communities of practice 2016
Zorg en Welzijn
Wonen
Maatsch. ondersteuning Zorginnovatie
City Life
Nieuw in 010
Sense of the City
Gezond op Zuid
Urban Innovation
Gezonde leefstijl Gezonde leefomgeving
Frontlijnaanpak*
Resilient South Rotterdam Vitale leefomgeving Particuliere woningvoorraad
* Programma van ISO in samenwerking met Bureau Frontlijn
2016-2017
Centre of Expertise Social Innovation Rotterdam Zuid
p 10
Onderwijs Children’s Zone Mentoren op Zuid
Ouders op Zuid
Instituut EAS, IBK, IFM, ISO, IVG, IvL Kenniscentrum KCT
Instituut ISO Kenniscentrum KCT
In het afgelopen schooljaar zijn de volgende mijlpalen gerealiseerd: • Handboek methodiek ontwikkeld • Ontwikkeling en implementatie van de Mentorapp, een applicatie waardoor het proces en de logistiek van Mentoren op Zuid wordt verbeterd • Opschaling van het programma door duurzame borging in het curriculum van de nieuwe opleiding Social Work (ISO) • Uitbreiding mentorprogramma in de Lerarenopleiding (IvL) • Uitbreiding scholennetwerk op Zuid, ook in het primair onderwijs • Verbreding mentoractiviteiten naar loopbaanoriëntatie (daar waar relevant en effectief) • Overdraagbaar maken methodiek aan andere hogescholen in Rotterdam (Pabo Thomas More) • Opstart doorstartstrategie voor continuering programma.
Het lectoraat Ouders in Rotterdam Zuid, een samenwerking van Kenniscentrum Talentontwikkeling, Social Work (ISO) en EMI, werkt aan een betere samenwerking met ouders en versterkt de opvoedkracht van ouders. In 2016-2017 hebben leerkrachten op 13 basisscholen en een peuterspeelzaal-organisatie gewerkt aan het beter ondersteunen van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van hun kind. Leerkrachten van vijf nieuwe scholen hebben instapbijeenkomsten bijgewoond. Op twee vmbo-scholen zijn activiteiten, eerder bedacht door leerlingen, ouders en mentoren samen, uitgevoerd om ouders beter te betrekken bij de loopbaankeuzes van hun kinderen. Op acht scholen is de monitor van de verbetertrajecten (ondersteund door CPS en Sezer voor diversiteit) afgerond, in samenwerking met ouders. De gids voor beter samenwerken met ouders helpt scholen te bepalen welke verbeteringen zij willen aanbrengen.
1152 035 1152
studenten
docenten
leerlingen
Ouders op Zuid
056 005 004 1521
studenten
docenten
lector
ouders
De Gereedschapskist voor beter samenwerken met ouders is van start gegaan, waarin elke maand een wetenschappelijk onderbouwde en in de praktijk van Rotterdam Zuid beproefde werkwijze wordt uitgegeven. Voor de Gereedschapskist zijn ook films opgenomen met voorbeelden van informele, kennismakingsen voortgangsgesprekken met ouders die gebruikt worden op de pabo. Op 21 juni heeft een succesvol afstudeersymposium plaatsgevonden waarbij 30 studenten hun onderzoeken over samenwerken met o uders deelden.
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
foto: Karlijn van Alten
Mentoren op Zuid is in 2016-2017 gegroeid tot het grootste mentorprogramma van Nederland. In dit jaar zijn meer dan 1100 studentmentoren getraind en ingezet als mentor voor leerlingen op Zuid. De focus van het programmateam lag dit jaar op het in goede banen leiden van die groei, maar ook op het voorbereiden van het programma voor verduurzaming en uitbreiding met andere hogescholen. De grootste inspanningen zijn dan ook geleverd in het kader van kwaliteitsbewaking, verduurzaming en bestendiging van het programma. Essentieel is dat de uitvoering van de mentoring effectief en efficiënt verloopt en dat elke mentor/ mentee koppeling leidt tot een goed verlopen traject, waarbij de studentmentor leert, en de mentee stappen zet richting een betere toekomst.
Mentoren op Zuid
foto: Karlijn van Alten
@lauraaah93
Complimenten van @Jet_Bussemaker voor Mentoren op Zuid @EMIopzuid @hsrotterdam bij @rvcdehef #gelijkekansenalliantie
p 12
Werken Loopbaanoriëntatie Van Social Return naar sociaal ondernemerschap
Techniek op Zuid Instituut IVL Kenniscentrum n.v.t.
Instituut IBK, IFM Kenniscentrum KBI
Op Zuid is door een groei in arbeidsproductiviteit en kennisintensivering veel laaggeschoold werk verdwenen. Maatschappelijke uitdagingen als deze, zogenaamde ‘wicked problems’, kunnen alleen domeinoverstijgend worden aangepakt en niet eendimensionaal. Dit vraagt om sociaal ondernemerschap. Studenten zijn uitgedaagd om de systeemwereld kritisch te beschouwen en veranderingen/vernieuwingen aan te dragen om de arbeidsparticipatie van bewoners te versterken. Hiervoor is onderzoek verricht naar: ‘De leefwereld van bijstandsgerechtigden op Rotterdam Zuid’. Het onderzoek richtte zich op de ervaringen en belevingen van bijstandsgerechtigden in Rotterdam Zuid en is uitgevoerd op vijf verschillende locaties op Zuid. Deze resultaten zijn gedeeld tijdens een event van het Rotterdams Platform tegen Arbeidsdiscriminatie. Met de Afrikaanderwijk Coöperatie zijn vraagstukken geformuleerd rondom hun doelstelling hoe de wijkeconomie te stimuleren, waar bewoners en ondernemers in het gebied van kunnen profiteren. Studenten gaan het nieuwe studiejaar met deze vraagstukken aan de slag.
Bridge Instituut CMI, IvL Kenniscentrum n.v.t.
BRIDGE is een driejarig, door het Europese fonds Urban Innovative Actions ondersteund, programma van gemeente Rotterdam en partners op Zuid. EMI richt zich op hetvaardiger worden van jongeren op Zuid in het oriënteren en leren maken van loopbaankeuzes (lob). Met leerkrachten en/of ouders worden handvatten ontwikkeld voor het loopbaangericht ondersteunen van hun leerlingen/kinderen. Dit doet EMI door drie van haar bestaande programma’s, te weten: Mentoren op Zuid (MoZ); Samenwerken met ouders en Wetenschap & Technologie (W&T), specifiek in te kleuren met lob gerichte componenten. Inmiddels heeft een brede Bridge kick-off plaatsgevonden en is EMI samen met scholen aan het werk. 10 Po scholen zijn gestart met voorbereiding van meer W&T&lob activiteiten, 3 vmbo scholen zijn aan de slag om ouders meer te betrekken bij lob en er lopen diverse pilots binnen MoZ waarbij de lob scope een prominente rol heeft. EMI | Highlights Rotterdam Zuid
Aanbod basisscholen Met de scholen die participeren in het project Opleidingsschool en Beter Opleiden in Samenhang en Synergie (BOSS) wordt ingespeeld op ontwikkelingen die er spelen op het gebied van Wetenschap & Technologie (W&T). Dit gebeurt in de vorm van het uitvoeren van lessen (met pabo-studenten) en het begeleiden van (ontwerp) onderzoek door studenten. Zo was een docent was betrokken bij het ontwikkelen van een lessenserie in het kader van het programma Havenschool op OBS de Toermalijn en bij het uitvoeren van 3 technieklessen in het kader van deze lessenserie. Met 20 pabo-studenten met een vakspecialisatie Natuur & Techniek is geparticipeerd in de ontwikkeling en de test van twee educatieve programma’s over Duurzame Energie en de Offshore industrie i.s.m. Maritiem Museum Rotterdam. Scholing leerkrachten basisVan Social Return... school (stichting BOOR) studenten De leerkrachten zullen getraind worden door middel van het inrichten van docenten leerkringen die onder leiding staan van een pabodocent W&T. De programmaleider Techniek op de basisschool partners zal vanuit EMI het aanspreekpunt zijn voor de scholen in de (focus)wijken op Zuid. In schooljaar 16-17 zijn 3 nascholingsbijeenkomsten georganiseerd Bridge waar leerkrachten van Zuid aan hebben docenten deelgenomen. Er is tevens een werkgroep van directeuren gestart waarin partners het aanbod voor de leerkringen wordt afgestemd en de implementatie door hen meegenomen wordt in de scholengroepen waarin zij participeren. Vanaf Techniek op Zuid februari 2017 is het projectteam gestart studenten met gesprekken met alle directeuren van de grote besturen op Zuid en de docenten Islamitische basischool Ibn-I Sina om vanaf schooljaar 2017-2018 met ca. 20 scholen verdeeld over deelonderwerleerlingen pen actief aan de slag te gaan om W&T en LOB aan elkaar te koppelen.
045 013 007
004 016 023 002 244
p 13
Zorg & welzijn Maatschappelijke ondersteuning zorginnovatie Nieuw in 010
Gezond op Zuid
Instituut ISO, IVG, RAC Kenniscentrum KCZ
Instituut CMI, IVG Kenniscentrum KCC, KCZ
Nieuw in 010 richt zich op het begeleiden van zwangeren door studenten Verloskunde en Maatschappelijk Werk. Onderzoek wordt gedaan door het lectoraat Geboortezorg en Verloskunde en door vierdejaars studenten als afstudeeropdracht en/of in minoren. Mama’s Garden is uitgebreid van één naar vier locaties sinds januari 2017. Er wordt samengewerkt met Wijkcentrum Huis van Carnisse, Bibliotheek Feijenoord, Speeltuin de Feijenoordse Middenstip en EMI werkplaats. Het doel van beide programma’s is het vergroten van: het gevoel van capabel ouderschap en het netwerk van de zwangere/jonge moeder. Verder biedt het studenten de mogelijkheid te werken aan handelingsvaardigheden, zoals communicatievaardigheden, algemene presentatie en zich open en toegankelijk opstellen. Op die manier werken zij met diverse niveaus (studenten van Albeda, Associate Degree en hbo) en opleidingen, zo leren zij ook meer over andere beroepsgroepen en interdisciplinaire samenwerking. Mama’s Garden ontvangt gedeeltelijk subsidie vanuit het gemeentelijk programma Stevige Start.
is Nieuw in 010 tot uitgeroepen or do e best practic ssie de Zorgcommi Beroepen en Opleidingen.
2016-2017
Het programma Gezond op Zuid heeft zich in het studiejaar 2016-2017 op twee thema’s gericht; Gezonde Leefomgeving Het vraagstuk ‘Hoe kan een gezonde leefomgeving worden ontwikkeld die een stimulans is voor ontmoeting, deelname en beleving’ staat centraal. Studenten hebben van september 2016 tot februari 2017 onderzoek gedaan naar de vorming en verbinding van een community voor kwetsbare en niet-kwetsbare huurders/bewoners in een verticale wijk (het gebouw) en horizontale wijk (de omgeving) waar wederkerigheid centraal staat. Dit vernieuwende woonconcept Samen & Anders wordt gerealiseerd binnen het verzorgingstehuis Simeon en Anna van Laurens. Tweedejaars studenten Emerging Media (CMD) hebben zich vanaf januari 2017 op de omgeving rond S&A gericht. Onder de titel ‘happiness in the lived space’ hebben de studenten een wijkonderzoek gedaan naar inter actieve verbindingen die gebaseerd zijn op een gevoel van welzijn die bevorderlijk is voor de leefbaarheid en kwaliteit van leven van de bewoners. Gezonde Leefstijl Deze Community of Practice buigt zich over het onderwerp ‘Een gezonde leefstijl waar mensen geactiveerd worden tot bewuste keuzes en deelname ten aanzien van voeding, bewegen en mentaal welzijn’. Tweedejaars studenten van Urban Health Projects (IvG) hebben een verkennend onderzoek gedaan naar de realisatie van een Spreekkamer Gezonde Leefstijl. Een Een laagdrempelige fysieke locatie gesitueerd in een gezondheidscentrum waar, met een persoonlijke aanpak studenten met bewoners, gezocht wordt naar interventies die een duurzame preventieve verandering teweeg brengen die tot een (meer) gezonde levensstijl leiden.
Frontlijnaanpak Het instituut voor Sociale Opleidingen was al voor de oprichting van EMI bezig met het ontwikkelen van innovatieve werkvormen in hulp en ondersteuning aan gezinnen. Hun alliantie met Frontlijn werpt vruchten af en is toonaangevend voor verdere methodiekontwikkeling in nieuwe vormen van sociaal werk.
Nieuw in 010
034 002 210
studenten
docenten
ouders
Gezond op Zuid
054 010 039
studenten
docenten
bewoners
p 14
Wonen City Life Sense of the City
Urban Innovation
Instituut CMI, IGO, ISO, WdK Kenniscentrum n.v.t.
Instituut CMI, IGO, ISO, IVG, IvL, RBS, WdK, RBS Kenniscentrum n.v.t.
Urban Innovation onderzoekt met studenten en partners de stedenbouwkundige en vastgoed aspecten van maatschappelijke innovatie. Het programma is gekoppeld aan de pijler ‘Wonen’ van NRPZ. Dit onderwerp wordt met een brede blik verkend in CoP’s: samenwerkingsverbanden rond een bepaald onderwerp of gebouw of wijk waarin studenten, docenten, onderzoekers en praktijkpartners van elkaar leren. De huidige CoP’s zijn: • Fietsen op Zuid; stimuleren van fietsgebruik • Samen & Anders; nieuwe woonvorm in zorgcentrum Simeon en Anna • Resilient Peperklip; op weg naar een ‘veerkrachtig’ wooncomplex • Feyenoord City; meerwaarde voor R otterdam Zuid • RDM-studiehouses; nieuwe woonvorm voor en door studenten.
127 008 192
studenten
docenten
bewoners
Urban Innovation
379 020 400
studenten
docenten
bewoners
Daarnaast zijn de particuliere woningvoorraad en het onderwerp maatschappelijke ondermijning onderwerp van onderzoek. Afgelopen jaar lag het accent op de actualiteit van de nieuwe Woonvisie Rotterdam en het Resilience Programma van de gemeente. Deze onderwerpen vragen om verschillende invalshoeken en studenten met verschillende achtergronden. Net als in voorgaande jaren, vormen studenten van diverse opleidingen opleidingen van het instituut voor de Gebouwde Omgeving (IGO) de kern van het programma. Dit jaar hebben ook studenten van onder andere de Willem de Kooning Academie en de Rotterdam Business School gewerkt aan deze opgaven.
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
foto: Levien Willemse
Voor de implementatie van de methode ‘Sense of the City’ (straatcolleges en het bijbehorende actieonderzoek) in het curriculum van de creatieve opleidingen wordt gewerkt aan methodiekbeschrijving in de vorm van een handboek. Vraagstukken uit de praktijk worden gevonden door de straten op te gaan, door op grond van zintuiglijke ervaringen te ontdekken waar de leefwereld en de systeemwereld elkaar mislopen. Eén van de onderzoeksresultaten van afgelopen jaar is de documentaire ‘Studeren als rite de passage’. In deze film is onderzocht wat studeren voor jonge mensen betekent en hoe studenten omgaan met verschillen tussen hun leven thuis, op straat en in school. De film is op 1 februari 2017 in première gegaan tijdens het Internationaal Film Festival Rotterdam en daarna op verzoek vertoond binnen Hogeschool Rotterdam. Vervolgens is de film vertoond aan fracties van politiek partijen in Rotterdam, bezoekers van de Essalam moskee, ambtenaren van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en wetenschappen, docenten en directie van Odisee Hogeschool te Brussel en een delegatie van de Rotterdamse politie.
Sence of the City
‘Dit project heeft mijn beroepsontwikkeling ten goede gedaan omdat ik zo nog meer inzicht heb in de verschillende problematieken rondom kwetsbare zwangere.’
foto: Levien Willemse
reflectie Nieuw in 010 door student HR
‘Ik vind het heel goed dat ze bezig zijn op Zuid, omdat dit eigenlijk onze speeltuin is. Hier gebeurt het. Daar leren ze veel meer van dan als ik het vanuit een boekje of in mijn college vertel.’
foto: Jordy Brada
Jurgen Jeurissen, docent WdKA
p 18
Evenementen highlights Tijdslijn 03-10-2016
11-10-2016
Workshop Sociaal Ondernemerschap
Masterclass #2 Werkbezoek De (on)mogeSER en OCW lijkheid van Op 25 oktober ontving EMI democratische een delegatie van de SociaalEconomische Raad (SER) innovatie en het ministerie van Onder-
Op 10 oktober stond IBK in het teken van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Derdejaars studenten voerden binnen hun stage een MVO-opdracht uit op hun stageplek. Ze deden een 0-meting, kozen vervolgens een MVO-thema waar de organisatie nog in kan ontwikkelen en schreven een adviesrapport. De studenten konden kiezen uit verschillende thema’s en workshops, waaronder Sociaal Ondernemerschap Rotterdam Zuid. Het afgelopen jaar is door het Kenniscentrum Innovatief Ondernemerschap en EMI een groot onderzoek verricht in Rotterdam Zuid naar social return (mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt). Diverse stakeholders, zoals bedrijven, bewoners en overheid, waren hierbij betrokken. Na een korte presentatie van EMI over sociaal ondernemen en social return gingen studenten aan de slag met cases. Doel: geïnspireerd worden om uiteindelijk te komen tot een eigen gekozen oplossing binnen hun eigen stage waarin zij werkten aan een vraagstuk MVO.
Samen met Stichting LOKAAL organiseert EMI een aantal masterclasses. Tamara Metze, Associate professor aan de afdeling ‘Social Sciences, Public Administration and Policy Group’, gaf op 11oktober de tweede masterclass ‘De (on)mogelijkheid van democratische innovatie’. Metze maakt de koppeling tussen de participatiesamenleving, waarin wordt verlangd dat de burger hun beste beentje voor zetten en de zoektocht naar een andere, meer horizontale rolverdeling tussen overheid, organisaties in de publieke sector, (sociale) ondernemers en burgers. Cruciaal is dat deze werelden van elkaar leren. De Community of Practice (CoP) is een beproefde methodiek en werkvorm die mensen uit verschillende werelden op een niet hiërarchische manier verbindt rond complexe vraagstukken.
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
25-10-2016
wijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Op verzoek van Mariëtte Hamer, voorzitter van de SER, heeft EMI een rondleiding samengesteld rondom de thema’s kansenongelijkheid en samenwerkingen met Zuid, met als invalshoek zorg. Bij de Hogeschool Rotterdam was er in het bijzonder aandacht voor de werkwijze van HR, de aansluitingsproblematiek en oplossingen van MBO naar HBO en de Associate Degrees. In Rotterdam Zuid kwam de werkwijze van het expertisecentrum aan bod met als voorbeeld de samenwerking met Laurens S&A waar studenten van de minor Urban Interaction Design (CMI) hun onderzoek presenteerden.
1-11-2016
Werkbezoek Ron Minnée Ron Minnée (voorzitter Vereniging Hogescholen) bezocht Rotterdam Zuid. Op RVC de Hef ging hij samen met collega’s in gesprek met het College van Bestuur en medewerkers van de Hogeschool Rotterdam en EMI. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren onder andere: onderwijsinnovatie, Mentoren op Zuid, Honours en contextrijk onderwijs.
p 19
9-11-2016
15-11-2016
Delegatie gemeente Kopenhagen
Conferentie General studentenzorg, Assembly ondersteuning Dit jaar stond de ‘General en begeleiding Assembly’ (GA), het lan-
Voor de derde, en voorlopig laatste keer, bezocht een delegatie van de gemeente Kopenhagen Rotterdam. Ook nu weer stond een bezoek aan Zuid op het programma. Gepresenteerd werd de aanpak van Zuid, een gebied dat voor grote sociale en economische uitdagingen staat door gemeente, partners en werkwijze van de hogeschool en EMI. Daarnaast was er een wandeling door Zuid met een bezoek aan een aantal sociaal ondernemers, tevens alumni van de hogeschool: Stichting 010010 en De Katrol. Als afsluiting was er een rondleiding en presentatie bij de Afrikaanderwijk Coöperatie, een initiatief die bestaande werkruimtes, ondernemers, producenten, sociale organisaties en de markt bij elkaar brengt.
Op 15 november 2016 organiseerden de zorgcoördinatoren van het Albeda College een conferentie voor iedereen die zich betrokken voelt bij het ondersteunen en begeleiden van studenten. Doel van de bijeenkomst was kennis te delen, te informeren, ideeën uit te wisselen en innovaties te lanceren, waarbij de nadruk lag op de praktische uitvoering ervan. Er was een breed aanbod van workshops en veel gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen. Nieuw in 010 was aanwezig in de centrale hal met een informatiestand rondom de aanpak van (kwetsbare) zwangeren.
15-11-2016
delijke event voor en door het landelijke netwerk van Centres of Expertise, Centra voor innovatief vakmanschap en publiek-private samenwerkingen, in het teken van kennisontwikkeling en -deling tussen alle betrokkenen die het beroepsonderwijs van morgen vormgeven. Binnen het thema ‘Sharing creation’; het delen van alle creaties en opbrengsten die het landelijke netwerk van Centra rijk is, presenteerden verschillende CoE’s, waaronder EMI, zich op de zogenaamde innovatieexpo.
@drBoundaryWork
17-01-2017
Masterclass #3 Socratic Design Samen met stichting LOKAAL organiseert EMI een aantal masterclasses. Op 17 januari vond de derde masterclass met Humberto Schwab, filosoof en fysicus, plaats over het Socratische dialoog. De bezoekers maakten in deze masterclass kennis met de Socratische dialoog en Schwabs metho-diek van Socratic Design. Onderzocht werd hoe deze vorm van praktische wijsheid kan bijdragen aan de (kennis) emancipatie van burgers en bestuurders in Rotterdam. De Socratische dialoog is de gespreksvorm bij uitstek waarin de basis wordt gelegd voor zo’n gezamenlijk leerproces. Het is een gesprekstechniek waarin deelnemers in staat worden gesteld om collectieve kennis en wijsheid te genereren.
Dank @liesbeth_levy @LOKAALrdam @EMIopzuid voor een inspirerende middag met fijn publiek en mooie interactie. Bijna een Cop over cop! 2016-2017
p 20
26-01-2017
30-11-2016
12-01-2017
1-02-2017
Zuid Inspireert
SIA congres ‘Durf te verbinden’
De HR Onderwijsparade
Filmvertoning tijdens IFFR
Op donderdag 12 januari vond de tweede editie van de Onderwijsparade plaats. De Onderwijsparade is een hogeschoolbreed evenement voor en door docenten, waar ervaringen en ideeën over onderwijsvernieuwing met elkaar worden uitgewisseld. Met het thema Onderwijs in beweging worden op de Onderwijsparade best practices en werksessies geprogrammeerd.
Op 1 februari ging de film ‘Studeren als rite de passage’ in première tijdens IFFR. In de film vertellen studenten van de hogeschool hoe zij vanuit hun culturele achtergrond naar andere culturen in onze samenleving kijken en welke verschillen of overeenkomsten zij ervaren. Stadspsycholoog Marina Meeuwisse, docent op Hogeschool Rotterdam en programmaleider Sense of the City bij EMI, heeft voor de film zowel studenten met een Nederlandse achtergrond, als studenten met een migratieachtergrond geïnterviewd. “In Rotterdam zit de hele wereld in de collegebanken. Studenten komen onze school binnen met hun afkomst en culturele wortels, die mede hun identiteit bepalen. Met dit project wilde ik onderzoeken wat zo’n divers samengestelde studentenpopulatie betekent voor de ‘rite de passage’ van de student, daarmee bedoel ik de verandering die zij doormaken in hun sociale status. In de film vertellen de studenten hoe zij omgaan met en aankijken tegen de verschillen die zij thuis, op school en op straat ervaren.’’
Na twee succesvolle edities organiseerde EMI ook in 2017 weer een ‘Zuid Inspireert’. Ruim 120 studenten vanuit meer dan 30 verschillende opleidingen van Hogeschool Rotterdam presenteerden de resultaten van de onderzoeken, projecten en stages die zij in het eerste deel van dit studiejaar uitvoeren onder begeleiding van betrokken docenten en praktijkpartners op Rotterdam Zuid. Op een informatieve, innovatieve en interactieve manier presenteerden de studenten hun resultaten aan de bezoekers. Studenten van de minor Evenementen Management (WdkA) bedachten het concept van het event en waren verantwoordelijk voor de productie. In het Nieuwe Luxor Theater werden de bezoekers door een doolhof geleid langs verschillende presentaties. Zo werden ze verrast door de verscheidenheid aan onderwerpen. Voor docenten was het de gelegenheid om verbindingen te maken tussen het eigen vakgebied en dat van anderen rondom vraagstukken op het terrein van gebiedsgebonden maatschappelijke innovatie. Voor studenten was het een unieke mogelijkheid om het werk van andere groepen te zien én om hun bevindingen te presenteren aan een breed en gevarieerd publiek; organisaties op Zuid, studenten, docenten en andere medewerkers van de Hogeschool Rotterdam. Kortom, het was voor alle bezoekers een inspirerende én informatieve middag over een dynamisch deel van Rotterdam.
Dit jaar lag de focus van het SIA-congres, het landelijke congres op het gebied van praktijkgericht onderzoek, op de inspirerende onderzoeksomgeving, met aandacht voor onderwijs, onderzoek, praktijk en ondernemerschap. De stad is een krachtige leeromgeving. Hogescholen faciliteren in toenemende mate plekken waar onderzoek, onderwijs en praktijk elkaar kunnen treffen, bijvoorbeeld in de zogenaamde fieldlabs of citylabs. Hoe bewaak je dat het onderzoek waardevol is voor de stad? En hoe zorg je dat studenten leren wat relevant is voor hun toekomstige beroepspraktijk? In de interactieve workshop ‘Krachtige Leeromgevingen’ presenteerden EMI en het fieldlab van Hogeschool van Amsterdam hun aanpak rondom de verbinding onderwijs, stad en praktijkgericht onderzoek.
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
Leerwerkomgevingen: wat is dat eigenlijk en hoe doe je dat? In contextrijk onderwijs werken studenten, docenten, onderzoekers en professionals uit de praktijk samen in een leerwerkomgeving. Maar wat is nu eigenlijk een leerwerkomgeving? Er zijn veel verschillende vormen en doelen. In twee rondes verkenden de bezoekers met elkaar welke leerwerkomgevingen er al zijn en wat we daarvan kunnen leren. Zij schoven aan bij de communities van COM, de leerwerkomgeving van CMI, de leergemeenschap van ISO, de CoP Gezond op Zuid van EMI en de Labacademy van BML.
p 21
4-03-2017
7-03-2017
20-03-2017
27-03-2017
Verwendag Nieuw in 010
Ondertekening nieuw convenant MoZ en RVC De Hef
Urban Health Week
Ondertekening convenant EMI en Laurens
Op 4 maart werd een Mama’s verwendag georganiseerd voor moeders die met het EMI-programma Nieuw in 010 in contact zijn gekomen. Op de verwendag werden de moeders helemaal in de watten gelegd. Ook waren er veel leuke dingen te doen voor kinderen. Er was onder andere weerbaarheidstraining, yoga, schminken, hiphop-lessen, beautytips, een workshop over financiën en de moeders kregen aan het einde van de middag een mooie goodiebag.
Op 7 maart is op RVC De Hef een nieuw convenant Mentoren op Zuid ondertekend door de deelnemende vo-scholen en Stichting Studentmentoren. De succesvolle samenwerking van de afgelopen drie jaar is bekrachtigd met deze hernieuwde overeenkomst. Directeur Selma Klinkhamer van RVC De Hef zette als eerste namens de partners haar handtekening. Vervolgens tekenden directeur Dirk Wakker van Calvijn Businessschool, directeur Truus de Haan van Vreewijk Lyceum en schoolcoördinator Dick de Bruijne namens STC Waalhaven. Vanuit Stichting Studentmentoren Rotterdam tekende voorzitter Jan Kweekel. Met het convenant bevestigen de samenwerkende scholen en partners de bestendiging van een succesvolle samenwerking.
@thuisopstraatnl
Laat ze maar denken! Zuid gaat met stappen vooruit. @EMIopzuid @Duizendopzuid @MarcoPastors @Carolien010 2016-2017
In de week van 20 maart vond de Urban health week plaats van het Instituut voor Gezondheidszorg. In samenwerking met het Kenniscentrum Zorginnovatie en partners werden de ca 400 studenten van de hogeschool en o.a. studenten uit Portugal en Engeland, een week lang uitgedaagd het verschil te maken in de gezondheidszorg in Rotterdam en daarbuiten. Naast presentaties, colleges stonden er werkbezoeken gepland, onder anderen aan Rotterdam Zuid. Binnen het thema: ‘Integrated Care in Deprived Areas’ bezochten de studenten diverse organisaties op Zuid, waaronder de vluchtelingenopvang en het Leger des Heils.
Op 27 maart ondertekenden Laurens Wonen en EMI een samenwerkingsconvent voor project Samen & Anders. Carolien Vermaas (directeur Laurens Wonen) en Carolien Dieleman (directeur EMI) bevestigden hiermee een meerjarige samenwerking rondom een nieuw woonconcept in Rotterdam Zuid. Laurens Wonen wil het verzorgingshuis Simeon & Anna transformeren naar een nieuwe woonvorm. Hiervoor wordt het woonconcept Samen & Anders ontwikkeld. Laurens Wonen beoogt een coöperatieve samenleving gebaseerd op wederkerigheid waarin bewoners elkaar helpen. Gekeken wordt naar de verticale (het gebouw) en horizontale verbindingen (met de wijk). De primaire doelgroepen van Samen & Anders zijn zowel draagkrachtige als sociaalmaatschappelijk en financieel kwetsbare bewoners, waarbij ook fysieke kwetsbaarheid een kenmerk kan zijn. EMI gaat samen met opleidingen en kenniscentra van Hogeschool Rotterdam werken aan de opgave voor de transformatie van dit pand. Binnen deze samenwerking gaan studenten nieuwe vormen van wonen, zorg en welzijn in en rond Samen & Anders verkennen, ontwerpen en testen.
p 22
29-03-2017
30-03-2017
6-04-2017
9-05-2017
Werkbezoek Gent
Een goed begin is het halve werk; verloskunde in de kern van preventie
Jaarcongres Vereniging Hogescholen
Werkbezoek OCW
Op 29 maart bezocht een delegatie van de Brede School Onderwijscentrum Gent Rotterdam Zuid. Op het programma: Children’s Zone en Integrale Kindcentra op Rotterdam Zuid. In de ochtend ging de delegatie met EMI op bezoek bij het Avicenna College, voor een kijkje bij de studenten en leerlingen die gekoppeld zijn door het EMI-programma Mentoren op Zuid. Na dit bezoek verplaatsten wij naar de Wereld op Zuid, waar verschillende programmaleiders van EMI over hun programma presenteerden. De focus lag hierbij op Children’s Zone en het programma Nieuw in 010. Na een fantastische lunch en rondleiding bij de Wereld op Zuid vertrok de delegatie voor twee bezoeken aan praktijkpartners, de Katrol en Niffo. De Katrol biedt gratis leerondersteuning door studenten aan jonge kinderen uit achterstandswijken en Niffo is een galerie/recyclestudio met een maatschappelijk en educatieve functie in de wijk. Al met al een hele geslaagde dag.
Op 30 maart 2017 vierde de Verloskunde Academie Rotterdam haar tienjarig bestaan met een symposium over de organisatie van verloskundige zorg en grootstedelijke perinatale gezondheid. Er werd teruggeblikt op tien jaar Verloskunde Academie Rotterdam (VAR), een samenwerkingsverband tussen Hogeschool Rotterdam en het Erasmus MC. Ook vertelde diverse sprekers over de organisatie van de verloskundige zorg en grootstedelijke perinatale gezondheidszorg. Tijdens de openbare les van Hanneke Torij, lector Verloskunde en Geboortezorg ging zij in op het belang van een goede start van het leven en de meerwaarde van praktijkgericht onderzoek en onderwijs in dit kader. Hanneke lichtte, samen met studenten en diverse professionals, toe hoe het lectoraat anticipeert op ontwikkelingen in de praktijk. Aan bod kwam ook Mama’s Garden waarover studenten van de WdKA, die dit succesvolle concept ontwikkeld hebben voor en met EMI, kort iets vertelden.
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
Op 6 april vond het onderwijscongres van de Vereniging Hogescholen plaats. Het jaarlijkse congres is gericht op alle medewerkers van hogescholen: bestuurders, docenten, lectoren, managers, beleidsadviseurs, faculteitsdirecteuren, coördinatoren, studenten, kortom: op iedereen die binnen (en ook buiten) de hogescholen bij het hoger beroepsonderwijs betrokken is. Binnen het thema ‘hoger onderwijs tussen bestendiging en innovatie’ presenteerden Saxion en EMI aan de hand een aantal voorbeelden hun werkwijze in de workshop ‘De stad als krachtige leeromgeving’. De stad is zo’n omgeving en hogescholen faciliteren daar steeds vaker plekken waar onderzoek, onderwijs en praktijk elkaar treffen. Maar hoe zorg je dat wat studenten leren relevant is voor hen én waardevol voor de stad?
Op 9 mei ontving EMI een delegatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het OCW wil wij graag inzetten op het stimuleren van een beweging rond het thema hoger onderwijs in verbinding met de samenleving en kwam hiervoor graag op werkbezoek in Rotterdam. EMI heeft hiervoor een programmering gemaakt waarbij de delegatie eerst presentaties kreeg van de programmaleiders van EMI-programma’s Mentoren op Zuid en BRIDGE, de directeur van RVC de Hef en een oud HR-student die zijn eigen Stichting 010010 heeft opgezet. Na deze presentaties wandelde de delegatie naar onze praktijkpartner de Katrol. De Katrol biedt gratis leerondersteuning door studenten aan jonge kinderen uit achterstandswijken. Tenslotte vertrok de delegatie naar Hogeschool Rotterdam voor een minorenmarkt, waar studenten van het Honoursprogramma hun onderzoeken presenteerden.
p 23
8-06-2017
21-06-2017
26-06-2017
Kick-off BRIDGE
Ouders in de Spotlights
Building the Right Investments for Delivering a Growing Economy, afgekort BRIDGE is een driejarig programma dat wordt ondersteund door het Europese fonds Urban Innovative Actions. Met dit geld worden alle kinderen van Rotterdam Zuid, vanaf groep 6, jaarlijks zo’n 1800 leerlingen, tot en met het moment dat ze een opleiding hebben afgerond, geholpen om hun positie op de arbeidsmarkt te versterken. Met BRIDGE, door middel van voorlichting, campagne, publicaties en onderzoek, helpen gemeente Rotterdam, NPRZ en partners de komende jaren nog meer jongeren op Zuid naar een opleiding met baanperspectief. Op 8 juni was de officiële kick-off waar alle deelnemers; oftewel onderwijspartners, organisaties en bedrijven van Zuid voor werden uitgenodigd.
Woensdag 21 juni 2017 organiseerde Hogeschool Rotterdam voor de tweede maal het afstudeersymposium ‘Ouders in de spotlights’. Het symposium wordt georganiseerd voor organisaties die mét en vóór ouders werken, opdrachtgevers van de studenten, docenten, studenten, onderzoekers en overige geïnteresseerden die het thema ‘ouders’ een warm hart toedragen; actuele kennis op relevante aspecten van ouderbetrokkenheid willen krijgen; en/of geïnteresseerd zijn in studentonderzoek op dit thema en wellicht een afstudeeropdracht willen aanbieden.
One Year Resilient Rotterdam
Afstudeerders van de sociale opleidingen presenteerden, samen met onderzoekers van het lectoraat Ouders in Rotterdam Zuid, hun nieuwe inzichten binnen de thema’s: • hulpverleners werken samen met vaders van zonen • ouders denken mee met LOB • taalstimulering thuis bij laaggeletterde ouders • samenwerken met ouders in pleeg- en jeugdzorg
Hogeschool Rotterdam is met de Centres of Expertise RDM en Maatschappelijke Innovatie een nieuwe partner van Resilient Rotterdam. Deze samenwerking is bestendigd in een convenant tijdens dit evenement met de ondertekening door Angelien Sanderman, lid college van bestuur Hogeschool Rotterdam, en wethouder Pex Langenberg. Keynote spreker Ron Bormans, voorzitter van het College van Bestuur van de hogeschool, lichtte het belang toe van een veerkrachtige verbinding van het onderwijs met de stad. Gedurende de hele middag presenteerden studenten van de hogeschool op verschillende momenten hun projecten en onderzoeken rondom het thema ‘Resilience’.
@Duizendopzuid
Projectleider Frank Schutte: Sociale vaardigheden ook belangrijk voor jongeren Zuid om bij juiste opleiding of baan te komen. #BRIDGE 2016-2017
p 24
Partners
EMI | Highlights Rotterdam Zuid
p 25
Lijst afkortingen HR Instituten IBK
Instituut voor Bedrijfskunde
CoM
Instituut voor Commercieel Management
CMI
Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie
EAS
Instituut voor Engineering en Applied Science
IFM
Instituut voor Financieel Management
IGO
Instituut voor de Gebouwde Omgeving
IvG
Instituut voor Gezondheidszorg
IvL
Instituut voor Lerarenopleidingen
ISO
Instituut voor Sociale Opleidingen
RAC
Rotterdam Academy
RBS
Rotterdam Business School
RDM CoE
RDM Centre of Expertise
RMU
Rotterdam Mainport University of Applied Sciences
WdKA
Willem de Kooning Academie
Diensten AIC
Administratie, Informatievoorziening en Control
CcS
Concernstaf
FIT
Faciliteiten en Informatietechnologie
OeO
Onderwijs en Ontwikkeling
Kenniscentra KCC
Kenniscentrum Creating 010
KCD
Kenniscentrum Duurzame HavenStad
KBI
Kenniscentrum Business Innovation
KCT
Kenniscentrum Talentontwikkeling
KCZ
Kenniscentrum Zorginnovatie
Colofon Eindredactie Vormgeving
2016-2017
Sabine Maertens, Marjon Schrama stof rotterdam
Facts & Figures 2016-2017
Kennisbank (in wording)
Studenten
122 in minoren
597 in CoP’s
1152 mentoren
1.890
019
Stakeholders & partners
620
Partner in netwerken
024
stages
Studie uren: 265.932
Leesvoer
045 digitaal
Filmpjes
030
086
019 drukwerk
002 handboeken
022 flyers
Wie bereikt EMI op zuid
Top 3 samenwerkende instituten
Inzet HR
1. ISO 526 studenten
2. IGO 334 studenten
3. IVG 259 studenten
0266 1698 0646 1330 1731
partners en stakeholders bewoners overig
leraren
leerlingen
ouders
Bijeenkomsten
234
1870 0099 0008
studenten
docenten
lectoren
Tweets
441 027 027 002 051 127
Minoren
evenementen
014 Minoren plus
002
straatcolleges
Afstudeerders masterclasses
gastcolleges
presentaties
016
Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie Centre of Expertise Social Innovation EMIopzuid@hr.nl 010 794 5946 Postbus 25035 3001 HA Rotterdam
Centre of Expertise Social Innovation Rotterdam Zuid
Š stofrotterdam
www.emiopzuid.nl