Programmaboekje 28 juni 2016 by EMI op Zuid

Programma INSIGHTS Haven

11:30 - 12:00 Inlooplunch &Zuid

INSIGHTS Haven &Zuid

12:00 - 13:15 Opening programma Door Angelien Sanderman (lid College van Bestuur) en Charlotte Meijer (dagvoorzitter) en Janjoost Jullens (Wolfpack) 13:15 - 14:45 Presentaties, blok 1 Informatie routes vanaf bladzijde 6 (EMI of 8 (RDM) 14:45 - 15:15 Pauze Er staat lekker schaafijs te wachten! 5:15 - 17:00

Presentaties, blok 2

17:00 - 18:30 Borrel Join de haringparty!

Algemene informatie | Insights 2016

Routes Programmablok 1 (13.15 - 14.45 uur) r rs aa il e y n e k At ar S aut SU an V

n m ge a ei terd je t k Ro aa je M uk st

is e nn st iem iek e n it k e die ar chn w M e te u ie uw N ie n s al

start Baai 2 Bedrijvenhal

n De sio : s sz mi Bu o E us e er sb Z tad S

Algemene informatie | Insights 2016

t en i l c g ces n t fi c Li su to

: rs G y O lie g d L e a At stin RA re S T ve IN oom SU uis n H to u A n re e d in k ij d t b Zui h ic w am e rg erd ve ott O R in e on : D issi z s m Bu o E us e er sb Z tad S

y rg e n sy

on d e r ar su bo i Le S

t l ur oo u h b c w ers u Jo ls le a

g al ld - nin d Ta ee u e b e n o t i n pv ers is Ii u O d M h n T E o

e ex d l p a m st Co

c je

-p PI

pauze

Programmablok 2 (15.15 - 17.00 uur)

INSIGHTS Haven &Zuid

RDM-campus Paviljoen in tu ois s ad arl St Ch

fe Li le d ic on eh c V Se

?! ie g g ze t a W f

s er

at W

op sh k or W

T IC

Quarantaine RDM-campus

e on g lin er : D issi e z s m kk ld wi po Bu o E us t n n e er sb ro wa Z tad e H Ta S

RDM-campus

le irë ta t e on s n s r ar ng A k i : D issi il e me ndu p a z e i J ap CP us Em s At tem de in B d m e t s S l n n e ero sbu e rp ea ou SU erb staa en e H Z tad s at H eg ouw S W le eb g

Quarantaine RDM-campus e ul od lm pe ot p b Ko qua a

t Fu

ss Ve

ot s je gro t in n kle éé l e en Ve ak m

le ra ing t n r ce ive e D rzu e at w l e va rs af in d ijk ge w s g r a e u br sit and r e b ve O frika O A

Veldacademie Veldacademie d ui Z r lie e At

Algemene informatie | Insights 2016

Verloop van de dag Bij aankomst bij RDM wordt u welkom geheten en ontvangt u uw badge en alle benodigde informatie. Binnen het door u bij uw inschrijving aangegeven thema kunt u ter plaatse een keuze maken welke presentatieroute u wilt volgen.

INSIGHTS Haven &Zuid

Tijdens de opening wordt u welkom geheten door Angelien Sanderman, lid van het College van bestuur van Hogeschool Rotterdam. We sluiten af met een inspirerend verhaal van Janjoost Jullens van Wolfpack. Hierna vertrekt u, met de reisleider van uw route naar de presentaties. Keuzes Iedere route (aangegeven met een kleur) bestaat uit een aantal presentaties. De beschrijving van alle presentaties vindt u per route in dit boekje. Vervoer naar de verschillende presentatielocaties is gegeregeld en varieert van boot, (e)bus tot fiets. Follow the leader Na de plenaire opening wordt u in groepen door reisleiders begeleid naar de presentaties. De reisleiders zijn herkenbaar aan T-shirts in de kleuren van de routes. Zij zorgen dat u op tijd, op de juiste plek, bij de juiste presentatie bent. Tussen 17.00 en 18.00 uur sluiten we plenair af bij de Veldacademie en is er gelegenheid om te netwerken onder het genot van haring en bitterballen. Mocht uw auto of fiets bij het beginpunt, RDM staan, dan is er vervoer vanaf de Veldacademie na de afsluitende borrel die u daar naar toe brengt. Algemene informatie | Insights 2016

Zuid

Programma EMI

Foto Marina Meeuwisse Algemene informatie | Insights 2016

Algemene informatie | Insights 2016

4 Welkom Welkom op INSIGHTS Haven & Zuid, het eerste gezamenlijke event van Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) en RDM Centre of Expertise (RDM CoE). Studenten presenteren op 28 juni 2016 de resultaten van hun onderzoeken naar de meest uiteenlopende onderwerpen; van onderwaterdrones tot drijvend groen, van taalstimulering op Zuid tot social return on investment; van foodtruck tot buitenspeelvoorzieningen. Op 28 juni kunt u de presentaties bezoeken en in gesprek gaan met studenten over uiteenlopende vraagstukken die spelen op Rotterdam Zuid en in en rond de haven. Van meer dan 15 opleidingen van Hogeschool Rotterdam werkten studenten de tweede helft van dit studiejaar aan complexe vraagstukken rondom Zuid, haven en techniek. De expertisecentra RDM en EMI sluiten gezamenlijk het studiejaar af met een evenement waar ruim 100 tweede- en derdejaarsstudenten en afstudeerders de resultaten van hun onderzoeken, projecten en stages presenteren. Gekozen is dit op vier passende en inspirerende locaties te doen in haven en op Zuid; RDM campus, het quarantaineterrein, Paviljoen aan het Water en De Veldacademie. Vandaag zetten we ook een eerste stap op weg naar intensievere samenwerking tussen beide CoEâ&#x20AC;&#x2122;s. RDM CoE staat voor de samenwerking tussen studenten, docenten, onderzoekers en bedrijfsmedewerkers aan allerlei technische innovaties. Dat draagt bij aan beter techniekonderwijs, nieuwe kennis en duurzame innovaties die nodig zijn voor de havenstad Rotterdam. EMI richt zich met studenten, docenten, onderzoekers, partners ĂŠn inwoners van Rotterdam Zuid, op maatschappelijke innovatie rondom vraagstukken op het gebied van wonen, werken, zorg & welzijn en onderwijs. EMI | Insights 2016

5 Gezamenlijk richten we ons op het klaar stomen van de student van nu voor zijn/haar rol in de Next Economy. Niet alleen in en om de bedrijvigheid van RDM en de Haven, ook in de grootstedelijke omgeving van Rotterdam Zuid. We hebben de ambitie om de komende jaren samen met de partners onze activiteiten verder uit te bouwen naar de hele metropoolregio Rotterdam – Den Haag. Laat u inspireren door de verkregen inzichten, de innovatieve ideeën en een veelheid aan onderwerpen rondom haven en Maatschappelijke Innovatie in Rotterdam Zuid. Er zijn meer dan 30 verschillende presentaties en workshops deze middag. Het is helaas niet mogelijk alles bij te wonen. U heeft bij uw aanmelding aangeven of u geïnteresseerd bent in de presentaties rondom de Haven of Maatschappelijke Innovatie op Zuid, of juist in een mix van Haven en Zuid. Ter plekke worden u routes naar keuze aangeboden. We wensen de studenten veel succes en plezier en u eveneens een inspirerende middag toe. Bert Hooijer | directeur RDM Centre of Expertise en Carolien Dieleman | directeur Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie

EMI | Insights 2016

6 EMI legt verbindingen

De opgave op Zuid is om, samen met mogelijke partners van Rotterdam Zuid, oplossingen te ontwikkelen voor ingewikkelde vraagstukken. Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) draagt bij aan oplossingen: • met studenten, docenten en onderzoekers • in partnerschap met innovatieve organisaties op Zuid • in communities of practice waarin al doende geleerd wordt met accent op innovatie • rondom de thema’s: wonen, werken, zorg en onderwijs Wonen Er is op Zuid sprake van een zeer omvangrijke, kwetsbare woningvoorraad en de omvang en/of de kwaliteit van de buitenruimte laat op veel plaatsen te wensen over. De focuswijken scoren laag op de veiligheidsindex. In verschillende wijken wonen gezinnen in (te) kleine en verouderde woningen met een gemiddelde oppervlakte van vaak minder dan 70m2. Er zijn weinig mogelijkheden om op Zuid wooncarrière te maken. Veel woningen kampen met (grootschalig) achterstallig onderhoud, voornamelijk in gebieden met weinig corporatiebezit. Particulieren zijn vaak nauwelijks financieel in staat en/of bereid om te investeren in onderhoud en renovatie. De WOZ-waarde is laag. Waardecreatie van woningen is een belangrijke motor voor ontwikkeling van wijken en dat is op Zuid een probleem. Werken Het aantal arbeidsplaatsen op Zuid is relatief gering en er is weinig zichtbare economie in de wijken op Zuid. Verder zijn de mogelijkheden om vanaf Zuid per openbaar vervoer naar de economische kerngebieden rond Zuid te reizen onvoldoende ontwikkeld. Tel daarbij op het lage opleidingsniveau en de relatief hoge werkloosheid in de focuswijken en duidelijk wordt dat de match tussen beschikbare banen en het opleidingsniveau van werklozen problematisch is.

EMI | Insights 2016

7 Onderwijs In veel gezinnen zijn de ouders laag opgeleid, is er taalachterstand en komt werkloosheid voor. Het gemiddeld besteedbaar inkomen is laag. Het probleem van taalachterstand − beginnend bij de vroegen voorschoolse educatie (VVE), het basisonderwijs en doorlopend naar het voortgezet en beroepsonderwijs − blijft onverminderd groot. Daarnaast is er een hoog percentage vroegtijdige schooluitval in het vervolgonderwijs. Er is onvoldoende aandacht voor doorlopende leerwegen met perspectief op werk, in het bijzonder op het gebied van technisch onderwijs en in de zorg. De communicatie tussen school en ouders is voor verbetering vatbaar. School, thuis en straat zijn drie gescheiden werelden. Zorg & Welzijn Zorg- en welzijnsorganisaties zijn zoekende naar nieuwe manieren van werken, nieuwe samenwerkingsvormen. De wetgeving op de zorg aan kwetsbare groepen is veranderd, er is een decentralisatie van taken gaande van het rijk naar de gemeenten. De zoektocht naar hoe het anders en beter kan met minder geld is een moeilijke opgave. Met inzet van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) wordt aan deze vier thema’s gewerkt.

EMI | Insights 2016

8 EMI Route groen e-Busz Bezoekers worden per e-Busz vervoerd naar de Veldacademie.

Vanuit het ontstaan van de e-Busz wordt verteld wat de uitdagingen zijn binnen het huidige onderzoek, om de e-Busz in te zetten als Zero Emission Stadsbus in de dienstregeling van RET. Opleiding: Automotive Engineering Opdrachtgevers: e-Busz: De Zero Emission Stadsbus RET, Kenniscentrum Duurzame HavenStad, Frank Rieck Student: Robin Lange

Complexe Stad Twee studententeams presenteren hun antwoord op twee complexe stedelijk praktijkproblemen. Opleiding: Ruimtelijke ordening & planologie Opdrachtgever: EMI

Informele economie Rotterdam Zuid Het resultaat van dit onderzoek is een model om de informele economie in de wijk te testen. Door middel van het beantwoorden van een aantal vragen kan men erachter komen hoe groot de kans is op informele economische activiteiten in een wijk, dit is weergegeven in een percentage. Studenten: Eva Barendregt, Vishajan Sital, Daniel Romeijn, Brenda Zuijdervliet, Matthijs Elshout

Wonen op Zuid Het resultaat van dit onderzoek is een strategie opgesteld op basis van een testcase (Tarwewijk) waarin diverse ruimteEMI | Insights 2016

10 lijke ingrepen naar voren zijn gekomen. Deze ingrepen zijn teruggekoppeld naar de bewoners om op die manier iets te kunnen zeggen over de mate van prioriteit. Zo kan geconcludeerd worden aan welke knoppen gedraaid moet worden om de ruimtelijke kwaliteit in de Tarwewijk te verbeteren waardoor de middenklasse hier zal blijven wonen of zich zou willen vestigen. Studenten: Jorian Aantjes, Michelle Koster, Marnix Roskam, Busra Tokyay

Praktijk Integratie projecten (PI) Studenten van zeven verschillende opleidingen hebben in interdisciplinaire teams gewerkt aan diverse praktijkvraagstukken die zijn aangedragen door de netwerkpartners van EMI. Opleidingen: Bouwkunde, Watermanagement, Logistiek & Economie, Facility Management, Ruimtelijke Ordening & Planologie, Vastgoed & Makelaardij, Civiele Techniek Opdrachtgever: EMI en diverse Netwerkpartners

Fietsvriendelijke schoolomgeving Binnen 14 weken is aan de opdrachtgever een advies gegeven op welke wijze in de wijken Afrikaanderwijk en Hillesluis, in het gebied Feijenoord, een fietsvriendelijke schoolomgeving gecreĂŤerd kan worden voor alle fietsgebruikers op de Johan Bogermanschool en Globetrotter. Studenten: Sharon Hoogerwerf, Lenny de Kreek, Kubra Ekinci, Oguzhan Varol

EMI | Insights 2016

10 Fietsen op zuid | Bikeparcs Fietsen is gezond! Toch gebeurt dit op Zuid te weinig. Wat is hiervan de reden en wat kunnen oplossingen zijn? Studenten: Diana de Koning, Julia van Nuland

Study house – RDM campus Hoe kan een studentenwoning worden ontworpen die data oplevert in de vorm van een Living Lab waarbij EPS bouw wordt toegepast en het Collectief particulier opdrachtgeverschap centraal staat? Huurprijs kamer 20 m2: € 250,- tot € 340,-. Student: Frank Visser

Atelier Zuid Atelier Zuid is het interdisciplinaire afstudeeratelier van EMI. Door praktijkonderzoek naar actuele vraagstukken wordt een bijdrage geleverd aan het programma van NPRZ. Opleidingen: Vastgoed & Makelaardij en Ruimtelijke Ordening & Planologie Opdrachtgever: NPRZ, EMI en netwerkpartners

Achterstallig onderhoud in Zuid De achterstallig onderhouden particuliere woningvoorraad op Zuid staat haaks op de gewenste situatie. Relevante NPRZ-doelstellingen onder pijler Wonen zijn: Het terugdringen van het achterstallig onderhoud en het verhogen van de WOZwaarde. Student: Daniël Booij

EMI | Insights 2016

11 Beleggingspotentie Zuid Door het ontbreken van private beleggers in het samenwerkingsverband van NPRZ bestaat de mogelijkheid dat de dolen voor de pijler wonen van NPRZ in het gedrang komen. Om dit te voorkomen dienen particuliere partijen aangetrokken te worden om de doelstellingen van NPRZ te ondersteunen. Student: Ivo Pagen

Samenvoegen van woningen Wooncarrière in Oud-Charlois maken ondanks een schaarste aan grotere woningen? Dat is mogelijk! Samenvoegen van twee kleinere woningen biedt uitkomst voor bewoners en heeft veel potentie voor de wijk. Student: Jim Zuidgeest

Nieuwe kansen Afrikaanderwijk NPRZ heeft doelstellingen op het gebied van wonen, werk en onderwijs. Wat moet er gebeuren om deze ambities te halen? Student: Jordy Luitwieler

Afrikaanderwijk in beeld NPRZ zet zich extra in om wijken in Rotterdam Zuid aantrekkelijk te maken. Het aantrekkelijk maken van de wijken is mogelijk door extra in te zetten op de fysieke leefomgeving, waardoor ook de sociale kwaliteiten verbeteren. Student: Rachel van Kuijk

Vastgoedwaarde groen en gezondheid Het toevoegen van groen kan gebruikt worden om aantrekkelijke woonmilieus te creëren en om de WOZ-waardes te verhogen. Het creëren van aantrekkelijke woonmilieus is een van de doelstellingen van NPRZ. EMI | Insights 2016

12 Student: Kirsten Beekmans

Renovatie Innovatie Het renoveren van oudere huurwoningen waarbij de ongemakken van de woningen worden verholpen, het energielabel zal stijgen en de huursom blijft betaalbaar voor de doelgroep. Welke renovatietechniek is hier het meest geschikt voor? Student: Lisanne Baremans

EMI | Insights 2016

foto:| Marina Meeuwisse EMI Insights 2016

14 EMI Route roze e-Busz Bezoekers worden vervoerd naar de Veldacademie.

zie blz. 8

Thuis in taal Promovenda Martine van der Pluijm heeft een onderzoek gedaan over de vraag hoe leerkrachten de taal thuis kunnen stimuleren bij laaggeletterde ouders. Martine heeft een aanpak ontwikkeld in de onderbouw van basisscholen. Pedagogiekstudenten hebben gekeken of deze aanpak ook naar de groepen 5 en 6 doorgetrokken kan worden en hoe de taalstimulering thuis verder ondersteund kan worden. Opleiding Pedagogiek Studenten: Janita Melkert, Rigelique Godfried, Eline Scheper en Whitney Jansen

Opvoedondersteuning Opleiding: Communication & Multimedia Design

Mijn rol als ouder in het hbo Heb je nog een rol als ouder zijnde op het hbo? Vraagt u zich af, waar u zich nu wel of niet mee moet bemoeien? Denkt u dat u te weinig af weet hiervan? Dan zal dit product u zeker helpen! Dit project is een totstandkoming van een afstudeerstudent, communication & multimedia design en bedrijfsbegeleider vanuit EMI, MariĂŤtte Lusse. Een project waar de focus op ouderbetrokkenheid op het hbo ligt. Opdrachtgever: EMI Student: Jasmina Durak EMI | Insights 2016

15 Ondersteuning door multimedia Hoe kunnen ouders d.m.v. multimedia ondersteund worden bij opvoedvragen? In deze presentatie wordt een mogelijke oplossing gepresenteerd, waarbij multimedia wordt ingezet om ouders te ondersteunen bij de opvoeding van kinderen. Opdrachtgever: Stichting Appvoeding & EMI Student: Robin van Wijk

EMI in beeld EMI houdt zich voortdurend bezig met vernieuwing en verbetering. Niet alleen van Rotterdam Zuid, maar ook van de organisatie zelf. Twee afstudeerders vanuit verschillende opleidingen onderzoeken vanuit hun eigen expertise hoe EMI hier meer vooruitgang in kan boeken. In deze presentatie worden twee oplossingen gepresenteerd; een evenementvorm waarmee EMI haar gewenste doelgroep(en) beter kan bereiken en een online platform ter bevordering van iteratie, dat voldoet aan de wensen en behoeften van alle betrokken partijen. Opleidingen: Communicatie & Multimedia Design, Leisure Management Opdrachtgever: EMI Studenten: Emma van Hattem, Rik Nacken

Veel kleintjes maken één groot De arbeidsparticipatie van bewoners in Zuid verhogen is een belangrijk doel van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Een buitenproportioneel aandeel van alle bijstandsuitkeringen gaat naar Zuid. Het terugdringen van dit aandeel blijkt weerbarstig te zijn. De vraag is: “Waarom er ondanks alle inspanningen toch geen afname te zien is in het aantal uitkeringen?’ Nieuwsgierig naar de uitkomsten van dit onderzoek? U bent van harte uitgenodigd!

EMI | Insights 2016

16 Opleiding: Bedrijfskunde Management, Economie & Recht Opdrachtgever: EMI Student: Chesterson Maria

Obesitas in de Afrikaanderwijk Voor het Gezond op Zuid kregen 2e jaarsstudenten Communicatie & Multimedia Design de opdracht om een interactieve oplossing te bedenken voor het probleem van overgewicht/obesitas bij kinderen in de Afrikaanderwijk. Opleiding: Communicatie & Multimedia Design Opdrachtgever: EMI

Grow â&#x20AC;&#x153;It takes a village to raise a childâ&#x20AC;? vertaalt Team Spirit naar een communityconcept voor een gemeenschappelijke moestuin. Interactief concept Grow stimuleert en begeleid ouders en kinderen in het proces van het kweken van eigen gewassen. Door het gezamenlijk (interactief) onderhouden van de moestuin maken kinderen, ouders en buurtbewoners spelenderwijs kennis met elkaar en met gezonde voeding. Maak kennis met het nieuwe community tuinieren! Studenten: Marian Lieuw, Dominique Hogenboom, Esra Hoogerwerf, Wesley de Wijs, Joy Farineaux

Chef Trainer Om de kinderen uit de Afrikaanderwijk aan te zetten tot een gezonde levensstijl is het volgende bedacht. Op de basisschool willen we een interactieve tafel introduceren waarop kinderen interactieve kooklessen krijgen. De docent licht de kinderen voor over gezonde voeding en geeft de kooklessen. De kinderen beschikken allemaal over een eigen kooktafel. Het grote voordeel van deze interactieve tafel is dat het volledig veilig is. Maak kennis met het nieuwe digitale koken! EMI | Insights 2016

17 Studenten: Colin van Ruth, Beau Roos, Kim Jeschke en Janna de Val

Overbruggers De documentaire â&#x20AC;&#x2DC;Overbruggersâ&#x20AC;&#x2122; is een afstudeerproject van studenten van WdKA. De documentaire gaat over vijf bijna-bruggers uit de Tarwewijk die de grote oversteek naar volwassenheid gaan maken. Hun toekomstdromen worden gevolgd in het licht van hun belevingswereld. Wat gebeurt er als je deze meiden uit hun omgeving haalt? Hoe boren we nieuwe mogelijkheden aan en zetten we ze in hun kracht? Opleiding: Willem de Kooning Academie Studenten: Jasmijn Simons, Annejet Hasselaar

EMI | Insights 2016

Foto Meeuwisse EMI Marina | Insights 2016

21 EMI-RDM Route rood (blok 1) Overgewicht bij kinderen in Rotterdam Zuid Te veel kinderen op Zuid hebben overgewicht. In deze presentatie wordt verteld over het onderzoek hiernaar op OBS Bloemhof. Tevens wordt het prototype van een digitale oplossing gepresenteerd. Opleiding: Communicatie & Multimedia Design Opdrachtgevers: EMI, DIO Design, OBS Bloemhof Student: Elaha Zarabi

Meet & Greet In opdracht van Nieuw in 010 is onderzoek gedaan naar het netwerk van kwetsbare zwangeren. Het beroepsproduct brengt de zwangeren/jonge moeders, (student) vrijwilligers en de professionals samen. Let’s meet and greet!!” Opleiding: Maatschappelijk werk en Dienstverlening Opdrachtgever: EMI Student: Samira Kossir

Jouw buurt als leerschool Een samenvatting van het afstudeerproject ‘Jouw buurt als leerschool’, waarbij gamende jongens van 8-12 jaar uit de wijk Feijenoord, worden uitgedaagd tot samen buitenspelen door de inzet van een interactieve game in de buitenruimte. Opleiding: Communication & Multimedia Design Opdrachtgever: EMI Student: Saskia van Ruiten

EMI | Insights 2016

22 RDM-EMI

Route geel (blok 2)

Bus Bezoekers worden vervoerd naar Paviljoen aan het water.

Stadstuin Charlois Studenten van zeven verschillende opleidingen hebben in twee interdisciplinaire teams gewerkt aan het ontwerp en de uitvoering van een nieuwe stadstuin aan het water. Opleidingen: Bouwkunde, Watermanagement, Logistiek & Economie, Facility Management, Ruimtelijke Ordening & Planologie, Vastgoed & Makelaardij, Civiele Techniek Opdrachtgever: Stichting Charlois aan het Water

Groene kade Charlois, een wijk met veel potentie, waar een stadstuin komt! De ambitie is om een verbinding te creĂŤren tussen haven, bewoners en ondernemers door een groene tuin te ontwerpen waarin een afwisselende activiteitenprogrammering mogelijk is. Studenten: Nils van den Berg, Laila Farag, Alain Niessen, Sjoerd van Tienhoven en Tim Wolvers

Tuin aan het water Het doel van dit project is het transformeren van de ruimte tussen het Stadslab en het aangrenzende appartementencomplex tot een tuin met betekenis voor de wijk Tarwewijk. Studenten: Alex Baartmans, Arie- Dirk Roobol, Brian van Hooff, Busra Tokyay

EMI | Insights 2016

23 Wat zeggie?! Dit onderzoek richt zich op hoe de communicatie en ondersteuning naar de scholen nog beter kunnen verlopen bij het programma Mentoren op Zuid. Hoe houd je de essentie van een project in tact, of in ieder geval zo goed mogelijk? Met een korte eigen conclusie gaan we het zelf op de proef stellen! Denk je dat je goed kunt communiceren? Heb je door wat je blinde vlekken zijn? Laat het maar zien! Opleiding: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Opdrachtgever: EMI Student: Kimberly Balion

Workshop ICT ICT vormt binnen het model van de 21ste eeuwse vaardigheden van het SLO een apart onderdeel. Kinderen van nu groeien op in een tijd van technologische revolutie. Het wordt steeds gewoner en gemakkelijker om op een geavanceerder manier met ICT bezig te zijn, niet alleen als gebruiker, maar ook als programmeur of ontwerper. Denken als een computer vormt de basis om in de klas aan de slag te gaan met programmeren, zowel met als zonder computer in de klas kun je dit oefenen. Ook vaardigheden als ‘kritisch denken’, ‘creatief denken’, ‘probleem oplossen’ zijn hierbij van belang. In deze workshop maak je kennis met een aantal mogelijkheden die door Pabostudenten al ingezet worden in hun lessen. Opleiding: Natuur & Techniek Opdrachtgever: EMI Docent: Ellian van Strien

EMI | Insights 2016

24 Locaties Veldacademie Het woord geeft letterlijk de betekenis aan: een academie in het veld. Veldacademie fungeert als kenniscentrum van de wijk en werkt vanuit een eigen, zichtbare locatie in het gebied. Hierdoor zijn ze betrokken bij de bewoners waar het om gaat en de omgeving waar zij in wonen. Samen met bewoners, ondernemers en professionals wordt gewerkt aan duurzame oplossingen voor de opgaven in het gebied. Op de Veldacademie bieden we werkplekken aan onderzoekers en studenten uit verschillende onderwijsinstellingen.

EMI | Insights 2016

25 26 Paviljoen aan het water Het Paviljoen aan het Water is een initiatief van Vitibuck Architects en Stedelinks010 en de eerste publieke plek aan het waterfront van Charlois aan de Maashaven. Samen met bewoners, kunstenaars, initiatiefnemers, ondernemers en onderwijsinstellingen wordt een breed programma samengesteld om het beste, dat Rotterdam Zuid te bieden heeft, te delen en te beleven. Stichting Charlois aan het Water is verantwoordelijk voor het Paviljoen aan het Water. Het doel van de stichting is een duurzame verbinding tussen haven en wijk te bewerkstellingen en de Maashavenkades weer onderdeel te laten zijn van Charlois. In de winter is het paviljoen een productieruimte voor artists in residence, die bezig zijn met de ontwikkeling van de Maashaven en de aangrenzende wijken als Stadslab aan het Water. In de zomer biedt het paviljoen lekker en betaalbaar eten, gekookt door kookteams uit de wijk met zicht op de Rotterdamse skyline als Pop-up-Restaurant â&#x20AC;Śaan het Water.

Doe mee bij het aanleggen van de tuin of steun ons door middel van een donatie via www.aandeelindebuurt.nl

EMI | Insights 2016

Kennisbank Zuid DĂŠ plek waar relevante kennis, vragen en onderzoeken over de ontwikkeling van Rotterdam Zuid samenkomen. Kennisbank Zuid ontsluit de inzichten van stadsonderzoekers, studenten en uitvoerende professionals om daarmee het maatschappelijk rendement van onderzoek te verhogen. Er zijn veel partijen die onderzoek doen en waardevolle inzichten vergaren over de Rotterdam Zuid. Dit levert een schat aan kennis op over maatschappelijk relevante problemen. Maar deze kennis is lang niet altijd goed toegankelijk. Gebrek aan overzicht belemmert onderzoekers en beleidsmakers om kennis effectief in te zetten en de juiste vervolgvragen te stellen. Kennisbank Zuid is de plek waar relevante kennis, vragen en onderzoeken over de ontwikkeling van Rotterdam Zuid bij elkaar komen. Hiervoor beheren experts collecties op uiteenlopende themaâ&#x20AC;&#x2122;s, van huisvesting tot gezondheid en van drijvend bouwen tot duurzame energie. In de collecties worden documenten verzameld die een specifiek thema van duiding voorzien. Ontstaansgeschiedenis Gemeente Rotterdam, Projectbureau Stadshavens van het Havenbedrijf Rotterdam en corporatie Woonbron en het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie van de Hogeschool Rotterdam hebben de handen ineengeslagen om samen met De Veldacademie de Kennisbank Zuid te ontwikkelen. In de testfase is de opdracht verstrekt om invulling te geven aan de eerste collectie Maashaven. Deze collectie is samengesteld door gebiedsexpert Vitibuck Architects. Waarom een Kennisbank Zuid? Het doel van de Kennisbank Zuid is om vraag en aanbod rondom onderzoeken die betrekking hebben op de ontwikkeling van Rotterdam Zuid bij elkaar te brengen, zodat de kennisdeling effectiever wordt. Hiermee wordt voorkomen EMI | Insights 2016

27 dat waardevol onderzoek in een la verdwijnt terwijl relevante vraagstukken en kennisgaten niet worden opgepakt. Organisaties zoals de gemeente, kennisinstellingen en corporaties kunnen relevante documenten op de Kennisbank zetten en de toegankelijkheid daarvan beheren. Op die manier kan in een besloten omgeving waardevolle informatie worden uitgewisseld. Voor bezoekers is het mogelijk om op trefwoord of kaart te zoeken naar relevante documenten. Wanneer de broneigenaren het toestaan kunnen documenten vrij worden gedownload, anders kan er via een e-mail toestemming gevraagd worden. Deel je kennis Kennisbank Zuid is op dit moment nog in ontwikkeling. Verkenning, ontwikkeling en beheer van de Kennisbank wordt door verschillende partijen gedragen. De functionaliteit van de Kennisbank groeit mee met het aantal organisaties dat ervan gebruik maakt. Bezoek de site, sluit je aan bij de ontwikkeling en deel je kennis. Ook kun je je aanmelden om een collectie op te zetten. Neem contact met ons op als je meer wilt weten of geĂŻnteresseerd bent in het gebruik van de Kennisbank Zuid. Op 28 juni tijdens INSIGHTS Zuid & Haven kan je ook meer leren over de Kennisbank. Tijdens de pauze en na afloop van studentpresentaties op de begane grond vertellen we je er graag alles over. www.kennisbank-zuid.nl

EMI | Insights 2016

Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie Centre of Expertise Social Innovation emiopzuid@hr.nl 010 794 5946 Postbus 25035 3001 HA Rotterdam www.emiopzuid.nl

Haven

Programma RDM

6 Gezamenlijk richten we ons op het klaar stomen van de student van nu voor zijn/haar rol in de Next Economy. Niet alleen in en om de bedrijvigheid van RDM en de Haven, ook in de grootstedelijke omgeving van Rotterdam Zuid. We hebben de ambitie om de komende jaren samen met de partners onze activiteiten verder uit te bouwen naar de hele metropoolregio Rotterdam – Den Haag. Laat u inspireren door de verkregen inzichten, de innovatieve ideeën en een veelheid aan onderwerpen rondom haven en Maatschappelijke Innovatie in Rotterdam Zuid. Er zijn meer dan 30 verschillende presentaties en workshops deze middag. Het is helaas niet mogelijk alles bij te wonen. U heeft bij uw aanmelding aangeven of u geïnteresseerd bent in de presentaties rondom de Haven of Maatschappelijke Innovatie op Zuid, of juist in een mix van Haven en Zuid. Ter plekke worden u routes naar keuze aangeboden. We wensen de studenten veel succes en plezier en u eveneens een inspirerende middag toe. Bert Hooijer | directeur RDM Centre of Expertise en Carolien Dieleman | directeur Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie

RDM | Insights 2016

6 RDM CoE innovatiemotor voor haven en stad Binnen RDM Centre of Expertise (RDM CoE) werken onderwijsinstituten, onderzoekscentra en bedrijven samen aan beter techniekonderwijs, nieuwe kennis en duurzame innovaties die nodig zijn voor de haven en stad Rotterdam. Deze samenwerking vindt plaats in Communities of Practice op het gebied van maritiem & offshore, logistiek & mobiliteit, energie & procestechnologie, nieuwe maakindustrie en circulair & drijvend bouwen. RDM CoE is een door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) erkend en ondersteund expertisecentrum van Hogeschool Rotterdam, dat in een publiek-private samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente Rotterdam en partners uit het bedrijfsleven wordt vormgegeven op de campus van RDM Rotterdam, midden in de haven. RDM CoE is dĂŠ innovatiemotor voor haven en stad.

RDM | Insights 2016

8 RDM Route oranje Maak een eigen stukje Rotterdam Dit was de rode draad door een reeks modules die plaatsvonden voor de herbestemming van het Quarantaineterrein. Het Havenbedrijf Rotterdam vroeg een bestemming te bedenken voor het gebied, dat binnen tien jaar herbestemd moet worden. Hiervoor hebben verschillende groepen studenten intensief gewerkt aan een herbestemmingsplan ‘The GreenTech RDM’. Opleiding: Bouwkunde Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Studenten: Michel de Gooyert, Stephan van der Heijden, Merel van Wijngaarden, Lateef Petronia, Sebastiaan van de Hoeven, Mick Dorst, Bob de Haas, Berend Maas, Mikal Brejaart

SUS-Ateliers | Van autarky naar synergy De SUS-Ateliers zijn ateliers van Hogeschool Rotterdam, afdeling Bouwkunde, waar extreem duurzame projecten worden ontwikkeld, uitgewerkt, gebouwd en onderzocht. Opleiding: Bouwkunde Studenten: Warhel Kocer, Mohammed Saleh, Clarissa Peny, Luigi Palacios, Esmée Kramers, Lennart Wildeboer, Nadya Disseldorp, Mariem Haddouti, Nick Boogaards, Atakan Larcin, Lateef Petronia, Aster Yohannes, Stefan Hoekstra, Muzhgan Eshaqzai, Iantho James, Maarten van Blokland

CHIBB Een korte rondleiding in het autarkisch en circulaire concepthuis CHIBB. Dit huis is ontworpen en ontwikkeld door studenten van Hogeschool Rotterdam in samenwerking met diverse bedrijven en gebouwd door studenten van het Albeda College. Een eindresultaat van een samenwerking tussen diverse partijen uit de CoP! RDM | Insights 2016

9 Concepthuis Een film wordt getoond over hoe studenten zelf een concepthuis bedacht en gebouwd hebben. Aan het woord komen studenten, docenten maar ook bedrijven die meegewerkt hebben aan de realisatie van het concepthuis op Heijplaat. Biobased gevelconstructies Afstudeerstudenten hebben bij de SUS-Ateliers onderzoek verricht naar de toepassing van biobased dampopen gevelconstructies. Dit principe heeft de SUS-Ateliers eerder toegepast bij het project CHIBB. Uit het onderzoek zijn drie varianten gevels naar voren gekomen: HSB-bouw, strobouw en leem. In navolging van het onderzoek worden de drie gevels in een gecontroleerde omgeving getest op hun bouwfysische eigenschappen. Circulaire Parkkade De afgelopen 20 weken hebben vijf studenten aan de Circulaire Parkkade gewerkt, een nieuw woonconcept in Nederland. In 10 minuten zullen de visie van het plan, de uitwerking van de verkaveling en de gekozen systemen worden toegelicht. De installatieconcepten zijn in samenwerking met SUPERUSE, Groenblauwnetwerken en Stedin uitgewerkt. Initiatiefnemers Leemkas, Maskerade, G-house en ReUse hebben meegedacht tijdens het proces m.b.t. de verkaveling. Aruba Wordt meegenomen door een pressurecookerweek, waarin een groep van 15 studenten intensief aan een bestaand probleem hebben gewerkt. De SUS-Ateliers werden benaderd door de Stichting Monumenten Fonds op Aruba om een kentering teweeg te brengen in de kleine stad San Nicolas. Deze kentering zal plaatsvinden door een aantal circulaire ingrepen. Zwijndrecht De stichting Hooge Nesse heeft SUS-Ateliers de opdracht

RDM | Insights 2016

10 gegeven een biobased, zelfvoorzienend multifunctioneel gebouw te ontwerpen, ontwikkelen en realiseren. Een voormalig slibdepot is getransformeerd tot een natuurgebied met nieuw ecosysteem. Het gebouw vormt de entree van het natuurgebied. Een tour van tien minuten neemt u mee.

Second Life Vehicle Het project Second Life Vehicle – van klassieker tot elektrische foodtruck – begon in 2015 met een afgedankte Citroën HY-bus (1974) en eindigt eind 2016 als 100% elektrische foodtruck. Second Life Vehicle is een mbo/hbo-project waarin studenten van technische en commerciële opleidingen van Hogeschool Rotterdam en Albeda/Zadkine samenwerken. Om dit project te realiseren zijn er innovatieve bedrijven bij betrokken. Kennis en resultaten worden geplaatst in de digitale community van de CoP Future Mobility. Opleiding: Automotive, IPO, Commerciële Economie Opdrachtgever: MaGuise PartyCatering en RDM CoE Student: Barry Persoon

Waterstof Bij het opwekken van elektriciteit uit waterstofgas met een brandstofcel komt alleen waterdamp vrij. Het is dus een schone manier om elektriciteit te maken. Waterstofgas wordt gemaakt uit water, door de waterstofatomen van het zuurstofatoom te scheiden. Water is daarmee een middel om energie op te slaan. Dit vindt onder andere een toepassing in consumentenelektronica. Bij RDM CoE wordt dit op grotere schaal toegepast: personenauto’s en vrachtauto’s kunnen al rijden op waterstofgas en in de nabije toekomst zal het ook voor consumenten mogelijk worden om zelfgeproduceerde zonne-energie in water op te slaan. Mark van der Meide voerde bij RDM CoE een stageopdracht uit en heeft een op waterstofgas werkend alternatief voor een dieselaggregaat ontworpen.

RDM | Insights 2016

11 Opleiding: Werktguigbouwkunde Opdrachtgever: Emile Jackon Student: Mark van der Meide

Herontwikkeling Tawangpolder Kota Lama Oen’s Semarang Foundation – in Semarang, Indonesië – is opgericht voor de herontwikkeling van de Kota Lama, het oude Nederlands koloniale stadscentrum, één van de weinige plekken buiten Europa waar de Nederlandse invloeden nog duidelijk merkbaar zijn. Men wil van de Kota Lama UNESCO-erfgoed maken, maar dit kan alleen als alle vervallen koloniale gebouwen weer goed onderhouden zijn. Het toevoegen van een recreatieve functie aan de Tawangpolder hier kan bijdragen aan een levendigere en aantrekkelijkere Kota Lama. Opleiding: Bouwkunde Opdrachtgever: Hannah Frederiks Studenten: Marleen Siers, Bart Nagelkerke

e-Busz Bezoekers worden per e-Busz vervoerd naar de Veldacademie.

RDM | Insights 2016

14 RDM Route blauw Nieuwe kennis als nieuwe dienst Veel projecten die studenten doen zijn alleen voor een cijfer en vaak wordt daarna de opgedane kennis naast zich neergelegd. Als andere studenten hierop willen doorgaan is de kennis verloren. Echter als studenten een wiki moeten bijhouden om alle kennis die ze vergaren, wordt dat gezien als een extra verslag en wordt dat vaak afgeraffeld. Waar zit het probleem precies en hoe lossen we dit op? Opleiding: CMD Opdrachtgever: CoP Making Student: Arjen A.B.

Maritieme Techniek Autonome vaartuigen voor de binnenwateren; op en onder water. Iedereen kent de vliegende en de rijdende drones al. Maar er is ook een enorme ontwikkeling van varende drones op RDM Campus. Deze Aquabots zijn bedoeld om metingen te doen op, onder en rond de Nederlandse binnenwateren. Tijdens de presentatie wordt verteld over de mogelijkheden van varende drones en de toekomst van de Aquabots. De presentatie wordt verzorgd door twee afstudeerders die werken aan de volgende generatie autonome vaartuigen. Opleiding: Maritieme Techniek Opdrachtgever: RDM CoE & Kenniscentrum Duurzame HavenStad Studenten: Jan Scholtens, Michael Verdoold

Lifting clients to success Structuur t.b.v. logistiek rondom shutdowns. Opleiding: Logistics Engineering Opdrachtgever: Mammoet Canada Western Ltd. Student: CornĂŠ Kraaijeveld RDM | Insights 2016

15 SUS-Ateliers | Herbestemmen industriële gebouwen Rotterdam beschikt over een groot aantal leegstaande historische industriële havengebouwen, evenals de zolders van Innovation Dock op RDM. Het is van belang om op de juiste manier met deze gebouwen om te gaan. Hieruit zijn twee vervolgonderzoeken voortgekomen. Drie studenten van de SUS-Ateliers hebben zich op dit onderwerp gefocust en zijn gekomen tot verschillende afstudeeronderzoeken: ‘SUS FLEX”. Opleiding: Bouwkunde Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Studenten: Kai Chung Ip, Jasper Keupink, Richard Haag

Heatmapping Sound CPA Geluid wegfilteren door middel van Cocktail Party Algorithm. Vervolgens van het overgebleven geluid de richting bepalen en weergeven op een heatmap. Opleiding: Informatica Opdrachtgever: Kees Pieters Student: Ines Simic

Waterplein Jakarta Het klimaat is aan het veranderen en dit heeft gevolgen voor diverse steden. Rotterdam is een van de koplopers in de wereld op het gebied van een klimaatbestendige stad. Een sterk contrast met Jakarta, dat aan het begin staat van de ontwikkeling van een klimaatbestendige stad. Met een pilotproject wil de gemeente van Jakarta aantonen dat klimaatbestendige maatregelen nut hebben. Een waterplein is een middel dat dit verder op gang kan brengen. Opleiding: Ruimtelijke Ordening en Planologie Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Student: Lesley Blom

e-Busz Bezoekers worden vervoerd naar de Veldacademie RDM | Insights 2016

RDM | Insights 2016

18 RDM-EMI Route geel (blok 1) INTRALOG: Autonoom ready Eerst wordt uitgelegd wat INTRALOG is, welke rol wij als studenten hierbinnen hebben gespeeld en waarom INTRALOG nodig is. Hierna wordt de belangrijkste theorie kort behandeld. Vervolgens worden de belangrijkste resultaten weergegeven in de toewerking naar het uiteindelijke doel; het opstellen van een eisenpakket voor een autonoom voertuig. Opleidingen: Logistiek & Economie en Logistics Engineering Opdrachtgever: Kenniscentrum Duurzame HavenStad Studenten: Marvin Aytar, Edwin Pieters, Oskar Sinke, Erik Verboon

Huisvesting SUS-Ateliers: Zolders Innovation Dock Innovation Dock beschikt over twee leegstaande zolders die snel getransformeerd dienen te worden. De SUS-Ateliers hebben in opdracht van Hogeschool Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam een duurzaam totaalconcept ontwikkeld voor de herbestemming van de zolders. Het concept bevat twee verschillende benaderingen. In de ene baai wordt het flexibele werken toegepast, in de andere baai wordt het box-in-box principe toegepast voor de eigen huisvesting. Opleiding: Bouwkunde Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Studenten: Kai Chung Ip, Richard Haag

Leisure on board Stel je voor: je bent weken op zee, je hebt je vrienden en familie achtergelaten en je nieuwe werkplek is tevens je woonen leefplek. Op een enorme oceaan lijkt je wereld dan opeens klein; met de eindeloze zee in zicht moet je je na werktijd bezig zien te houden. Met ons concept â&#x20AC;&#x153;FOOD UNITESâ&#x20AC;? willen we de bemanning samenbrengen en elkaars cultuur laten leren kennen, door middel van gezamenlijk koken en eten. RDM | Insights 2016

19 Opleiding: Leisure Management Opdrachtgever: Kim van â&#x20AC;&#x2DC;t Sant, RDM CoE Studenten: Iris van der Lans, Sophie de Jong, Nikki Fredriksz, Kim Cremer

e-Busz Bezoekers worden per e-Busz vervoerd naar de Veldacademie.

zie blz. 9

RDM | Insights 2016

20 EMI-RDM

Route rood (blok 2)

Koppelmodule Aquabot Een Aquabot is een overkoepelend begrip voor verschillende soorten drones voor op en in het water. Het Aquabotproject is ontstaan als samenwerking tussen RH Marine (voorheen Imtech) en Hogeschool Rotterdam. Het doel van dit project is het ontwikkelen van een koppelmodule die gebruikt kan worden om aan schepen te koppelen voor inspectie. Opleiding: Werktuigbouwkunde Opdrachtgever: RH Marine Group, Hogeschool Rotterdam Studenten: Jordi Rijkeboer, Theo Bogaartz, Richard Blom

Future Vessel: Brug van de toekomst Om het mogelijk te maken de Aquabots op afstand te bedienen is een oude geïntegreerde brugopstelling door studenten opnieuw in bedrijf gesteld. Over enkele jaren zal het mogelijk zijn om in open vaarwater te varen. Hoe het ontwerp en de bediening van de ‘brug van de toekomst’ er dan uit moet zien, wordt met studenten en lectoren van verschillende disciplines en met het beroepenveld samen onderzocht. Het project is gericht op onbemande schepen en de communicatie met een service control center aan de wal. Opleiding: Maritieme Techniek Opdrachtgever: RDM CoE Student: Kevin Jackson Verschuur

Decentrale afvalwaterzuivering De snelle bevolkingsgroei in de Filipijnen heeft grote gevolgen gehad voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Vooral in de kustgebieden, waar veel sloppenwijken staan en waar mensen hun afvalwater direct in het oppervlaktewater lozen. Uit onderzoek is gebleken dat dit opgelost kan worden door een eenvoudig afvoerwateringssysteem dat wordt aangesloten RDM | Insights 2016

21 op een gemeenschappelijke septische tank, in combinatie met decentrale afvalwaterzuivering. Opleiding: Watermanagement Opdrachtgever: Rick Heikoop Student: Sean Ligtvoet

e-Busz Bezoekers worden per e-Busz vervoerd naar de Veldacademie.

zie blz. 9

RDM | Insights 2016

22 Locaties RDM RDM Rotterdam RDM Rotterdam is dé plek voor innovatie in de haven; hier krijgt de maakindustrie van de toekomst vorm. Waar vroeger beroemde schepen als het stoomschip Rotterdam werden gebouwd, biedt de voormalige werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM) nu plaats aan bedrijven, onderwijs en onderzoek. Midden in de haven – maar toch verrassend dicht bij de stad – werken zij hier samen aan innovaties die bijdragen aan een slimme haven. Een breed scala aan zakelijke en culturele evenementen vult dit aan en maakt van RDM een dynamisch gebied.

RDM | Insights 2016

Quarantaineterrein Het Quarantaineterrein ligt even buiten Heijplaat, omringd door havens en de rivier. Vroeger was een quarantaine-inrichting voor schepelingen met besmettelijke ziekten verplicht voor havensteden, maar het terrein is hier maar weinig voor gebruikt. Nu wonen er kunstenaars in de gebouwen. In 2008 is deze bijzondere enclave (met eigen strand!) midden in de haven een Rijksmomument geworden. In vervolg op de herontwikkeling van het RDM-terrein gaat het Havenbedrijf Rotterdam nu ook het Quarantaineterrein renoveren.

RDM | Insights 2016

RDM Centre of Expertise 010 794 9292 rdmcoe@hr.nl Heijplaatstraat 23 3089 JB Rotterdam www.rdmcoe.nl