Minor Creating Resilient Cities
een veerkrachtige Walravenbuurt
#3
Titel van de groep studenten
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
1
Inhoud Welkom 3 Hittestress bestendige maatregelen openbare pleinen
4
Vibrant Neighbourhood
6
Een veerkrachtig en leerbaar Waalravenbuurt
8
Hittestress handleiding
10
Het Groene plein
12
Artikel AD | Hittestress in de stad
14
Colofon
Samen op Zuid, #3 is een uitgave van het programma Urban Innovation van Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) van Hogeschool Rotterdam Dit magazine is zorgvuldig samengesteld. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Vormgeving: Marjon Schrama © april 2021, Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie www.emiopzuid.nl emiopzuid@hr.nl
2
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
Inhoud en Colofon
Welkom De minor Creating Resilient Cities gaat in 2020-2021 over de thema’s hittestress en leefbaarheid. Een technische en een sociale invalshoek, zo was de gedachte. Echter, zodra de studenten in de praktijk aan de slag gaan, merken ze dat deze thema’s volledig overlappen. Dat is wat er gebeurt als álle perspectieven op een vraagstuk worden betrokken. En als participatie van de stakeholders verandert in een dialoog mèt alle betrokkenen. Het nauw betrekken van de bewoners, het bewegen tussen hun belangen en die van de gemeente en de woningcorporatie: daar vonden de studenten hun leermomenten naar een reflectieve professional van de (nabije) toekomst. In dit magazine presenteert iedere studentengroep op geheel eigen wijze de resultaten van hun onderzoek naar een Resilient Rotterdam, met een vraagstuk op wijkniveau. Studenten, dank voor jullie bijdragen! Daarnaast bedanken we de bewoners van de Walravenbuurt, de buurtvaders van de Hillevliet, de projectleiders van de gemeente Rotterdam en van woningcorporatie Woonstad Rotterdam voor de open en betrokken medewerking. Alle docenten, Naomi Sonneveld van Resilient Rotterdam en Anouk Roeling van Resilient The Hague: dank voor de fijne samenwerking. Team Urban Innovation/Stadsleven Angela van der Heijden Elma Oosthoek Angèle Diesfeldt
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
3
4
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
Hittestress bestendige maatregelen openbare pleinen
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
5
Group 2
Vibrant Neighbourhood
Dirk Köster Marijn Schrijnemaekers Tim van der Toorn Clients: EMI & Hogeschool Rotterdam
A year-round garden
How
Low water requirement Winter green Half-shadow / sun Maintanence: Average
Cooling in summ Easy maintenance Easy to store Cheap
Low water requirement Winter green Shadow / Half-shadow / sun Maintanence: Easy
Responsibility feeling Meeting neigbours Garden to table
Goals I am proud of my neighbourhood 6
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
WE feeling
Vibrant Neighbourhood
do we meet?
The WE feeling in the neighbourhood
Community feeling Way to meet neighbours Subside of muncipality BBQ - Cleaning street decoration neigbourhood
Chit chat Lounge Sustainable Fun
mer e
Working together Save place for childeren Social cohesion Responsibility
Eco friendly Sustainable Playgroud Bring kids together
Safe neighbourhood
Team feeling Working together Fun activity for neighbourhood
Clean neighbourhood SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
7
to Effec p veerb aa r
Even voorstellen, studenten:
efbaarhe id: en le id e h 01 Tot 70% minder naast plaatsingen, schonere
Middele
straten.
02
01 Onderhoud doo bewoners
Vergroot eigenaarschap voor de bewoners
Kayley Sterker Student Vastgoed en Makelaardij
03 Meer vergroening en
02 Stadsmarinier of Buur voor begeleiding
klimaatbestendig
03 Gemeente voo realisatie
Den Haag
Hogeschool Rotterdam
ente me ge
Clint van Pelt
e: ur
Student Integrale Veiligheidskunde
pic t
Avans Hogeschool
Minder naast plaatsingen
03 In combinatie met
02 Verduidelijkt gewenst gedrag van de bewoners
Hogeschool Rotterdam
Student International Business
01
co n
Thom Busch
te Rotterdam meen : ge e r tu pic
De Haagse Hogeschool
Infographi
ent: vem pa
Student Ruimtelijke Ontwikkeling & Climate Management
01 Gemeente voor realisatie
Lotte Lalleman
Container tuintjes
container tuintjes
In hoeverre is de kwaliteit van de fysie leefbaarheid in de Walravenbuurt en 8
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
) moestuinen
Zeven resilient kwaliteiten:
Ge z a m elij k
e(
le ieb lf ex
en:
01 Vergroten sociale cohesie,
community, eigenaarschap
02 Kan onderwijs ondersteunen
or
finan c
03
e iel
rtBestuurd
01 Onderhoud door bewoners
or
Flexibiliteit
Vindingrijkheid
Integraliteit
Robuustheid
Inclusiviteit
bijdrage:
01 OpZoomer Mee stichting
Klimaat bestendig
Reflectievermogen
Reservecapaciteit
02 Gemeente voor goedkeuring
Information St
Bewustwording monumentale status
01
Stulemeijer 02
Meer waardering
huizen
Gemeente biedt subsidie aan voor klimaat adaptieve projecten
01
Aantrekkelijk
straatbeeld
Facade gar
de
n
01
Geen goedkeuring nodig van gemeente
03 Verhogen
r
01
:
Klimaatbestendig
eije
02 Gemeente voor realisatie
Een veerkrachtig en leefbaar Walravenbuurt
02
ul
em
01 Historisch onderzoek kan gedaan worden door groep bewoners
biodiversiteit
Met dit logo een bijdrage aan de Rotterdam Resilient doelen:
02
Klimaatbestendig
Minstens 1,80m stoep overblijven
Netwerkstad
Samenleving in balans
pi c
Verankeren van resilience denken
re: tu
eerwoord damsw tter Ro
eke leefomgeving van invloed op de n hoe kan deze verbeterd worden? SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
9
Hittestress handleiding Hoe kunnen de negatieve effecten van het hitte-eilandeffect worden verminderd in samenwerking met alle partners in de Walravenbuurt? Het doel van het onderzoek was om de bewustwording omtrent hittestress bij de bewoners te vergroten. Dit wilden wij als projectgroep doen doormiddel van een handleiding (toolbox) tegen hittestress. Hierin moest inzichtelijk gemaakt worden wat bewoners zelf kunnen doen tegen hittestress. De toolbox moet bestaan uit zowel fysieke als gedragsmaatregelen. Om tot een toolbox te komen is er onderzoek gedaan naar de huidige situatie van de buurt om zo te bepalen wat de grootste knelpunten zijn. de grootste opgaves die wij signaleerde naast de hitte waren zwerfafval, droogte, wateroverlast, hoge energie consumptie en de sociale cohesie die onder druk komt te staat. Deze opgaves hebben wij daarom ook proberen te koppelen aan maatregelen tegen hittestress. Ook hebben we in het onderzoek gekeken naar wat andere steden binnen Europa al doen als het gaat over hitte adaptatie en bewustwording hiervan. Succesvolle maatregelen die hieruit kwamen hebben wij later proberen toe te passen in ons eindproduct. Het doel van het eindproduct was om duidelijkheid te scheppen over wat er allemaal mogelijk is in de buurt omtrent maatregelen tegen hittestress. Daarom hebben we uitgezocht hoe de bewoners de maatregelen zelf kunnen uitvoeren. Hierbij hebben we ook gekeken op welke subsidies de bewoners aanspraak op kunnen.
Projectgroep
10
Marc Norg
Sunayna Biharie
Ruimtelijke ordeining en Planologie
Bouwkunde
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
Ottilie Gallandat Huet
Vastgoed en makelaardij
Hittestreess handleiding
Hittestress handleiding Uiteindelijk zijn wij tot een handleiding (toolbox) gekomen met 16 maatregelen die bewoners kunnen nemen. We hebben er rekening mee gehouden dat de toolbox door alle lagen van de bevolking te begrijpen is. De handleiding bestaat uit 16 maatregelen waarbij er kort wordt uitgelegd wat de maatregel doet en hoe je het kunt implementeren. Daarnaast hebben we uitgezocht per maatregel welke subsidies je als bewoner kunt aanvragen. Ook is er per maatregel aangegeven waar het invloed op heeft (bijvoorbeeld: wateroverlast, droogte, duurzame energie, sociale cohesie) en is er aangegeven met welke partijen je te maken hebt bij het implementeren van de maatregel.
Geveltuin
Beschrijving Het aanleggen van geveltuinen is een leuke manier om je straat te vergroenen en om op te knappen op een eenvoudige manier. Meer groen zorgt niet alleen voor een leuke uitstraling maar helpt de stad ook om beter bestand te worden tegen het veranderende klimaat. Groen zorgt voor verkoeling en vangt water op wat helpt tegen wateroverlast en een droge grond. Daarnaast is het ook goed voor insecten en vogels. Toepassing De geveltuinen zijn vooral geschikt voor huizen met geen voortuin. Voor de aanleg van een geveltuin heeft u toestemming nodig van de gemeente. Belangrijk is dat er minimaal 1.80 meter stoep over blijft. Daarnaast mag het zand maximaal 30 centimeter diep worden afgegraven (afmeting van een stoeptegel gekanteld). Wilt u samen met uw buurtgenoten straat of buurt vergroenen met geveltuinen dan kunt uw samen een voorstel indienen bij de gemeente en subsidie krijgen. https://www.rotterdam.nl/loket/subsidie-bewonersinitiatief-gebieden/
Invloed op
Partijen
Subsidie Ja, alleen met meerdere buurtgenoten in de straat.
ht ps:/ w w.rot erdam.nl/ oket/subshier idie-bewonersinit atief-gebieden/ Klik
https:/ www.rot erdam.nl/loket/subsidie-bewonersinitiatief-gebieden/
8.
Isoleren Beschrijving Een van de manieren om een monument te verduurzamen, is door het dak, de gevels of de vloeren te isoleren. De isolatie van monumenten en historische gebouwen vraagt om een speciale aanpak. Een monument of historisch gebouw ventileert van nature door bestaande naden en kieren. Door het te isoleren kan het ook de warmte zomers buiten houden. Toepassing Het isolatiemateriaal wordt via voorgeboorde openingen door de buitenmuur ingebracht. Bij het isoleren van bestaande spouwmuren wordt er onder meer gebruikgemaakt van isolatiematerialen zoals glaswolvlokken, PUR schuim en polystyreen korrels. Bestaande spouwmuur isoleren | Tips & prijs advies (isolatie-inIsolatiematerialen inclusief prijzen | Isolatie-Weetjes.nl (isolatie-weetjes.nl)
Invloed op
Partijen
Subsidie Voor het plaatsen van minimaal 2 isolatie maatregelen kunt u ook subsidie krijgen, omdat het valt onder energie besparende maatregelen. Subsidie bewoners
Klik hier
htpRekentool s:/mijn.rvo.nl/eoket/login-star.html?pageUri=%2Fcat log%2FopenForm.do%3Fpath%3Dkosten cat log%3A%2F%2FReg lingen%2F/4 ISDEVB Klik hier
https:/ infographics.rvo.nl/isde-rekentool/
Website Rijksoverheid
Klik hier
ht ps:/ w w.rvo.nl/subside- n-fina cierngswijzer/isde/woni geigenaren/vo rwa rden-woni geigenaren/isolatiema treg len
Subsidie VVE en woningcorporatie
hKlik t ps:/ w w.rvo.nl/subside- n-hier fina cierngswijzer/isde/zakelijke-gebruikers
13.
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
11
Het groene plein
Ontwerp aspecten voor een verkoelend plein
Groenvoorzieningen Uit onderzoek blijkt een verhouding van 7,25:1 vergroening het meeste effect te hebben op hittestress.
Bomen Bomen zorgen voor schaduw wat een positief effect heeft op hittestress. Het nadeel van dit aspect is dat teveel bomen ervoor zorgen dat de hitte niet weg kan.
Gras Dit type vergroening is erg effectief tegen het hitte-eiland effect. Overdag is dit aspect minder effectief.
Schaduw Tijdens warme dagen wordt vaak de schaduw opgezocht buiten. Het is daarom van belang dit aspect te integreren in het ontwerp.
Natuurlijke materialen Op het gebied van duurzaamheid is het gebruik van natuurlijke materialen zoals hout effectief. Ook straalt hout minder hitte uit in contact met direct zonlicht.
12
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
Het groene plein
Welk ontwerp voor het van Haeftenplein kan bijdragen aan de vermindering van hittestress?
Het eindontwerp Het eindontwerp is ontstaan uit een combinatie van twee schetsontwerpen. Deze zijn gepresenteerd aan een aantal bewoners van de Walravenbuurt, waaruit zij hun mening hebben kunnen laten horen.
3 ontwerpvariaties N
Student Watermanagement Hogeschool Rotterdam
Student Bouwkunde chr. hogeschool Windesheim Zwolle
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
13
14
| SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities
Artikel AD d.d. 25 mei 2021
SAMEN OP ZUID | Minor Creating Resilient Cities|
15
Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie Postbus 25035 3001 HA Rotterdam emiopzuid@hr.nl 010 794 5946
www.emiopzuid.nl
