Naam instituut
Aanleiding Rotterdam als stad kent een groeiende populariteit. Rotterdam Zuid, is onder andere met de komst van de Erasmusbrug 20 jaar geleden, de herontwikkeling en populariteit van Kop van Zuid en Katendrecht, sinds een aantal jaar ook meer en meer in beeld om te wonen en te werken. Rotterdam Zuid is het jongste en stoerste deel van onze stad. Een gebied met veel potentie, én waar veel gebeurt op het gebied van kunst en cultuur. Voor de komende periode 2019-2022 wordt door gemeente en NPRZ ingezet op twee samenhangende programma's: 1.
De verdere verkenning van de mogelijkheden voor een nieuw beeldbepalend nationaal cultuurweten· schappelijk instituut (NCWI) op Rotterdam-Zuid.
2.
Verhoging van cultuurparticipatie (zang, muziek, dans, beeldende kunst, toneel, urban arts) door middel van:
• Structureel versterken van de culturele programmering in de wijken en het
gebruik daarvan; • Het versterken van de talentontwikkeling en het makersklimaat op Zuid zodat
meer nieuwe makers de kans krijgen om bij te dragen aan de culturele programmering; 1.
NCWI Op dit moment wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een culturele instelling op Zuid. Het nieuwe gebouw is dan een onderdeel van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Aanleiding is een motie van onder meer het Rotterdamse PvdA Kamerlid Duco Hoogland die in juni vorig jaar werd aangenomen. Het pand moet de allure krijgen van het Rijksmuseum of het Van Gogh Museum in Amsterdam. Het Rotterdamse college wil dat het pand bewoners van de stad samenbrengt en nieuwe investeerders aantrekt, Kortom een veelzijdige instelling wordt van een ontmoetingsplek tot sociaal laboratorium. Het Cultuurhuis vormt een samenwerking van het Rijk, de gemeente Rotterdam en het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Pauline van der Meer Mohr, oud-voorzitter
Naam instituut van het College van Bestuur van de Erasmus Universiteit, was verkenner. Vanuit de gemeente wordt het traject verder vervolgd door Annemieke van der Kooij. 2.
Versterking kunst- en cultuur participatie Verschillende (culturele) partijen in de stad werken aan de culturele opgave voor Rotterdam Zuid. Het vertrekpunt daarbij is dat de bewoners en de al bestaande infrastructuur op Zuid een stevige stem hebben/ krijgen in de programmering en plannen voor Kunst en cultuur aldaar. Er moet ruimte voor cultuur zijn en komen die uitnodigt om mee te doen en zorgt voor een context waarbinnen inwoners van Zuid, inwoners van Rotterdam en van ver daarbuiten zich ontwikkelen. Cultuur met een connectie met het onderwijs. Onderwijs op vele hoogten en in verschillende soorten. Om talenten op Zuid te stimuleren. Werkplaatsen, exporuimte, en zeker ook broedplaatsen voor onderzoek en validatie. De plannen van verschillende (grote) cultuurinstellingen om van de noodoever zich (ook) op Zuid te vestigen bieden mogelijkheden en kansen voor Zuid, mits de aansluiting wordt gezocht met de bewoners en bestaande initiatieven op Zuid.
Het bezoek Vanuit het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI) is een brainstormgroep geïnitieerd met Carolien Dieleman (directeur EMI), Sabine Maertens (strategie & programmaontwikkeling EMI), Mieke van der Linden (creative producer, programmeur Studio De Doelen), Monica van Steen (hoofd externe betrekkingen Codarts) en Liesbeth Levy (directeur LOKAAL) om hierover na te denken. Na verkennende gesprekken en inventarisatie is als vervolgstap - een suggestie van Hugo Bongers (voorheen lector Kenniscentrum Creating 010 en oud-secretaris van de RRKC) is op 29 november 2018 een instelling in Parijs bezocht – Le Centquatre oftewel 104 – die model kan staan voor de culturele ambitie op Zuid. www.104.fr
pagina 2 van 5
Naam instituut
Cultureel centrum Le Centquatre is gelegen in de multiculturele wijk Flandre in Parijs, een wijk in het 19e arrondissement met een van de hoogste dichtheden van sociale woningen in Europa. Het gebouw (een oud fabriekcomplex) is 39.000 m². Er is ruimte voor 350 artists in residence per jaar, zo’n 35 start up bedrijven, winkeltjes, een speelplek voor jonge kinderen en hun ouders, een mooie brasserie, diverse tentoonstellingsruimtes en er is heel veel vloeroppervlak waar iedereen welkom is om te werken aan zijn/haar dance/theater/skate/streetdance/hiphop/ballet/acrobatiek skills. Jong en oud, amateurs en professionals, alles en iedereen lijkt hier een plek te vinden. Tevens is er een podiumprogrammering met hoogstaande muziek, dans en theatervoorstellingen (zoals bijvoorbeeld Anne Teresa de Keersmaeker), er zijn maandelijks feesten en debatten en ruimtes kunnen gehuurd worden voor symposia, exposities en congressen. Ter plaatse was er een rondleiding en gesprek met Victoire Bech (programma & strategie Centquatre). Het uitgangspunt van dit centrum, dat een centrale plek heeft in deze wijk is – dat het laagdrempelig en multifunctioneel én bovenal een kunstencentrum is. Kunst wordt weliswaar breed opgevat maar kwaliteit is leidend. Er zijn maar liefst 70 personen in dienst, waarvan een groot deel de connecties legt met de wijk, met jongeren en organisaties. Daarnaast zijn er programmeurs, gidsen pagina 3 van 5
Naam instituut en diverse ondersteunend medewerkers. Naast culturele en kunstinstellingen is er samenwerking met scholen en studenten van verschillende opleidingen.
Ook een interessant punt wat werd benoemd; bij de oprichting 10 jaar geleden maakte de wijk de eerste jaren nauwelijks gebruik van het centrum; geen bezoeken, weinig tot geen jongeren kwamen binnen, kortom, het initiatief leek te zijn mislukt. In plaats van sluiting heeft de gemeente er voor gekozen een nieuwe directeur aan te stellen. Naast een aantal praktische ingrepen; zoals verplaatsen van de ingang die hierdoor aansloot op de metro, maar bijvoorbeeld ook de aanpak van bewaking (bij de ingang - op last van de gemeente na aanslag Charlie- zit permanent een bewaker, waarbij Centquatre gekozen heeft t.b.v. positieve sfeer hen eveneens te laten fungeren als gastheer) kwam er een nieuwe marketingstrategie, programmaplan en aanpak. Sinds 8 jaar is het centrum een levendige, aangename, mooie plek in deze wijk, het wordt drukbezocht door bewoners van het gebied evenals toeristen en geĂŻnteresseerden en door jongeren die daar met elkaar de grote open ruimtes weten te vinden en benutten zoals beoogd. Conclusie Een dergelijk concept is niet een-op-een te kopiĂŤren naar Rotterdam of welke andere stad, dit vraagt maatwerk. Het team van Centrquatre wordt regelmatig als adviseur betrokken in andere steden om dergelijk proces vorm te geven en projecten een vergelijkbaar resultaat te geven. Zij zijn benieuwd naar de plannen pagina 4 van 5
Naam instituut voor Rotterdam Zuid en willen hierover graag meer horen en desgewenst meedenken. Wij zijn er van overtuigd, en sluiten ons daarbij aan bij Hugo Bongers en anderen die Centquatre reeds hebben bezocht/ onderzocht, dat deze open en bottom up vorm, maar tevens gestructureerde en zorgvuldige aanpak werkt en perfect aansluit bij de ambities van Zuid. Wat er voor dergelijk initiatief nodig is? Uiteraard een geschikte plek van formaat, met aandacht bij realisatie/ verbouwing voor een aangename warme sfeer, budget voor zowel programmering als voor de opzet en onderhouden van netwerk met het gebied. En natuurlijk, betrokken vaste partners van Zuid, de gemeente, uit het culturele en onderwijsveld met ruimte voor een lange adem en geduld om het gedegen op te zetten.
pagina 5 van 5