7 minute read
Column Manon Kroezen
Manon Kroezen is cabaretière en woont met haar vriend in een Betuws dorp.
Laatst ben ik op mijn kont gelikt door een kalf. Naast dat ik graag aandacht krijg van mijn nog net niet verloofde, hij gaat mij nog ten huwelijk vragen, of eigenlijk, ik verwacht dat hij mij tussen nu en 3 maanden ten huwelijk vraagt, anders doe ik het. Goed, dat parkeren we even. Ik kan dit makkelijk publiekelijk opschrijven, mijn nog net niet verloofde leest toch niets van wat ik schrijf, en als die er naar luistert valt hij in slaap. Goed, dat parkeren we ook even. Dat kalf. Ik krijg graag aandacht van dieren. Ik ben een dierenmens. En ik merk dat ik net zo jaloers kan zijn op een mens dat aandacht krijgt van een dier als dat een normaal mens jaloers wordt omdat je man bij de buurvrouw in bed ligt. Een goede vriendin van mij heeft een kalverhouderij. Oftewel een plaats waar de kalfjes gevoed, dik en lekker gemaakt worden voordat ze op transport gaan. Op vakantie naar de hemel. Zelf ben ik geen vegetariër, maar als je daar dan staat en je al die oogjes ziet dan smelt je en ga je het zielig vinden. Ik heb vervolgens heel erg mijn best gedaan om ze dè ‘middag van hun leven’ te geven. Het enige probleem is; ze moeten mij niet. In een blauwe overall, die ik expres heb aangetrokken omdat die al stinkt naar de kalfjes, klom ik over het hek heen en sprong ik in de stal waar ongeveer 6 à 8 kalfjes stonden. Op dat moment lijkt het wel alsof ze op hol slaan, gillend springen ze naar de andere kant, wat maar een meter verder is, dat geheel terzijde, ze zijn bang. Mijn nog net niet verloofde springt vervolgens in een andere stal, en al die kalfjes: geïnteresseerd, nieuwsgierig, snuffelend, knuffelend, koppies bij elkaar. En ik begin te gloeien, van binnen en van buiten. Daar kan ik dus niet tegen. Ik hou meer van dieren dan hij. Ik hou meer van deze kalfjes, dan hij. Mijn nog net niet verloofde zegt nog: ‘Als je te graag wilt dan komen ze nooit.’ Met gefronste wenkbrauwen klim ik uit de stal en draai ik mij om. De mokkert die ik ben. En dan voel ik het. Mijn rug is klaarblijkelijk minder eng. Drie snuiten voel ik tegen mijn enkels aan, ik beweeg niet. Aan de rechterkant loopt een heel klein kalfje mijn kant op. Zijn bek gaat open en er komt een reusachtige tong uit. Slurp! Van mijn kuiten tot en met mijn billen. Mijn nog net verloofde is niet jaloers. Hij ziet het niet eens. ‘Wessel kijk!’, roep ik. Hij kijkt op en ziet dat de kalfjes mijn benen onder likken. Eentje is er bij gaan liggen, en de ander is op zijn voorste knieën gaan zitten. ‘Kijk,’ zegt Wessel, ‘pas als je niets verwacht gaat ie op z’n knieën!’
Advertisement
Manon Kroezen
Koeien horen in het landschap van Nederland! Dit vinden niet alleen boeren maar heel veel Nederlanders. Koeien (eigenlijk moet je spreken over runderen) zijn interessante dieren maar wat weten we eigenlijk over ze? PLUK ging op onderzoek. Ze zijn best wel groot, ze zijn mooi en hebben prachtige ogen. En… ze zijn allemaal verschillend, er zijn er geen twee hetzelfde. We vroegen het aan Sharon van Sterkenburg (veerhouder).
Wat eten koeien eigenlijk?
Dat verschilt enorm. Koeien die kleinschalig worden gehouden hebben voldoende aan het gras en hooi in de zomer. In de winter eten ze veel meer hooi omdat er dan minder voedingswaarde zit in het gras. Drachtige koeien en koeien die melk moeten produceren worden bijgevoerd met krachtvoer (bierborstel, mais, en suikerbietenpulp). Dit is ook wel afhankelijk van het ras.
Is een koe een kuddedier?
Koeien zijn echte kuddedieren. In hun eentje functioneren ze minder. Meestal leven runderen samen met anderen in een kudde in een rangorde. Ze kunnen ongeveer 50 tot 70 andere koeien herkennen. Binnen de kudde worden vriendschappen gesloten tussen dieren die graag dicht bij elkaar grazen of slapen. Ze sluiten vriendschappen voor het leven. Koeien vertonen synchroon gedrag: samen grazen, samen herkauwen, samen rusten. Opgroeiende kalveren krijgen gedurende de zoogperiode en sociaal integreren de rang die afhangt van eigen leeftijd en karakter. De verhoudingen tussen stieren zijn vaak minder stabiel dan die tussen koeien.
Een koe wordt gemiddeld 315 dagen per jaar gemolken
Waarom loeit een koe?
Met loeien zegt de koe eigenlijk: “Hier ben ik”. Het bevestigt de sociale band tussen twee of meerdere dieren.
Kun je iets vertellen over grazen en herkauwen?
Koeien grazen, meestal samen, tussen de zes en elf uur per dag, verdeeld over vier tot vijf maaltijden. Een hoofdmaaltijd rond zonsopkomst en rond zonsondergang. Ze snijden het gras af met hun tong en een korte kopbeweging. Herkauwen doen ze bijna ook altijd gezamenlijk. Ze herkauwen ongeveer vier tot zes uur en verdelen dit over verschillende periodes.
Hoe slaapt een koe?
Een koe ligt zo’n 10 tot 15 uur per dag, ze is dan aan het herkauwen, rusten en dommelen. Ze slaapt slechts één uur per 24 uur. Ze legt dan haar kop op de grond, gaat op haar zij liggen, zo ontspannen zich alle spieren.
Een koe geeft gemiddeld 25 liter melk per dag Een vrouwelijk rund wordt een koe genoemd, het mannelijke rund een stier
Bewegen koeien veel?
Een derde van de tijd overdag en de helft van de nacht liggen koeien. In de tijd die overblijft bewegen ze graag. Om in conditie te blijven moeten ze dagelijks drie tot vier kilometer lopen. Langere afstanden is voor de koeien geen probleem. In natuurlijke omstandigheden kunnen runderen wel tot 40 km in twee dagen afleggen naar een drinkplaats.
De taal van koeien
Elke koe heeft een eigen stemgeluid waarmee ze emoties kunnen uiten. Dit eigen stemgeluid wordt hoogstwaarschijnlijk door de andere koeien herkend. Dat blijkt uit onderzoeken naar geluiden, positief of negatief. Zoals bij wachten op voer, hitte en kou. Onderzoek bevestigt dat koeien niet alleen worden gestuurd door kuddegedrag. Ze laten zich in de kudde ook als individu gelden. Daarom is het belangrijk dat de kudde niet al te groot wordt, ze moeten zich wel verstaanbaar kunnen maken.
Behalve met hun stem communiceren koeien ook met hun lichaam. De staarthouding kan veel zeggen. Een staart die losjes hangt wijst op een tevreden en ontspannen koe. Als ze vrolijk en speels is draagt ze de staart ver van zich af zelfs soms als een vlaggenmast omhoog. Als koeien bang of ziek zijn klemmen ze de staart tussen de achterpoten.
Hoe zit het met het geheugen van koeien?
Koeien hebben een uitstekend geheugen als het gaat over voeding. Als ze kuilvoer hebben gegeten met daarin een schimmel of een giftig plantje in de wei merkt de koe dat niet direct. Maar na enige tijd krijgt de koe last van haar maag of darmen. De koe legt dan het verband tussen de kwaal en het voer wat hieraan voorafging. Daarna zal niet graag meer het merk of type voer gegeten worden waar iets mis mee was.
Hoe oud worden koeien?
Koeien die een goede voeding en verzorging krijgen, kunnen zo’n 15 tot 25 jaar oud worden. Meestal halen ze die leeftijd echter niet. De gemiddelde Nederlandse koe wordt slechts 8 jaar oud. Er zijn twee manieren om aan een koe te zien hoe oud ze ongeveer is: via de tanden en via de horens.
Hoe vaak krijgt een koe een kalfje?
Elk jaar wordt er een kalf geboren. De koe geeft zelf aan als ze klaar is om weer drachtig te worden. Soms worden er twee- of drielingen geboren, dit is min of meer genetisch bepaald. De kalfjes zijn dan wel kleiner. Een koe is 9 maanden drachtig. De melkproductie start op na de geboorte. De eerste koemelk heet biest. Hier zitten stoffen in die het kalf beschermen tegen ziektes tot het afweersysteem van het kalf zelf op gang komt.
Waarom worden koeien ingezet voor natuurbeheer?
Door koeien te laten grazen in natuurgebieden kun je spreken van een klein eco-systeem bij deze gebieden. De koeien houden het gras kort, hun mest zorgt dat alle plantjes blijven groeien. Zo bespaar je natuurlijk veel mankracht.
Kun je koeien iets leren?
Moeilijk, ze zijn behoorlijk eigenwijs. Het zijn gewoontedieren. Je kunt ze wel iets aanleren zoals zelf de pomp van water bedienen zodat er water in de bak komt.
