EB Live / maart 2016 by iMediate

Nieuwe UDC-ticketingpartner Tibbaa: ‘Wij doen het net even iets anders dan de concurrentie’

Paaspop maakt zich op voor officieuze aftrap festivalseizoen Nominaties Dutch Live Entertainment Production Awards 2016 Seatwave wil het vertrouwen van de consument winnen Achtergrond: onzekere tijden voor SFX Entertainment

Drie specials Rotterdam Ahoy Food & Beverage Stage & Rigging

38e JAARGANG /// MAART 2016 ///

EBLIVE201603_COVER.indd 1

26-2-2016 17:01:26

TEKSTKAR.nl • Crowdmanagement • Outdoor informatievoorziening d.m.v. mobiele LED schermen • Digitale bewegwijzering • Autonoom werkende systemen • Op afstand aanstuurbaar

o s n o t Je zie

•

De Beek 16 | 3871MS Hoevelaken | 033 258 2000 | info@tvkar.nl

EBLIVE201603_Advertenties.indd 2

25-2-2016 11:07:21

• • •

. . . l a r e v o k o o s

.nl

60m LED ² s c 7mm herm Inclu sief SMD Prem podium tijd i Jaar ens Eve ere beu rs nt16

• Mobiele outdoor 23 & U LED schermen 24 m trecht aart • Korte opbouwtijd • 6m² tot en met 60m² • Kwaliteit tot 7mm pixel pitch

TVKAR.nl

EBLIVE201603_Advertenties.indd 3

25-2-2016 11:07:28

EDITORIAL Uitgave iMediate Arendstraat 53 Postbus 2227 1200 CE Hilversum Telefoon: 035 - 646 58 00 Fax: 035 - 646 58 99 redactie@entertainmentbusiness.nl Uitgever/hoofdredacteur Roger Slangen Redactie Jeroen van Trierum (adjunct), Arnold le Fèbre (eindredactie), Rick Akkermans, Ingmar Griffioen Medewerkers Rogier Goetze, Edgar Kruize

In 1991 ging ik naar mijn eerste stadionconcert. Samen met een ex-vriendinnetje reisde ik af naar Rotterdam Ahoy voor een optreden van The Robert Gray Band. Ex-vriendinnetje? Klopt. De kaartjes waren gekocht toen de liefde nog hevig was. Ondanks de breuk besloten we toch samen te gaan, wat een vreemde eerste stadionconcertervaring opleverde. Was dit anno 2016 gebeurd, dan hadden we waarschijnlijk de kaartjes op Seatwave of een van de andere secundaire ticketing-bedrijven aangeboden.

Exploitatie en abonnementen Joost Spanjaard Telefoon: 035 - 646 58 04 Fax: 035 - 646 58 99 joost.spanjaard@imediate.nl

Als vakblad hanteren we de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een halfjaar verlengd. Opzeggen kan per post, mail of telefoon. De opzegtermijn is 30 dagen voor het einde van de abonnementsperiode. Tarieven EB Live Benelux, Nederlandse Antillen, Suriname: Jaarabonnement: € 100,Elk volgend abonnement met hetzelfde factuuradres: € 55,- per jaar. Andere landen: € 120,- per jaar. Productie en traffic Yvonne Schouren Basisontwerp Nout Design - Lex Kaasschieter Vormgeving Louis Bertrand, Natalie Moorelisse, Martin Wolber Drukkerij GrafiServices BV © Copyright 2016 ISSN: 1875-2888

Emotie en tickets

Sindsdien weet ik dat er rondom concerthallen altijd figuren rondlopen die je aanklampen en vragen of je nog tickets nodig hebt. Best wel link. Ooit kocht ik voor de WWE in Engeland kaartjes die bij de deur hartstikke vals bleken te zijn. 50 pond voor een vodje papier. Ik begrijp dus als geen ander het nut van partijen die ongebruikte tickets doorverkopen. Niet alleen makkelijk, maar ook veilig. Wat ik echter niet snap, zijn de woekerprijzen die de aanbieders in sommige gevallen vragen. De secundaire handel in tickets lijkt een markt op zich te zijn geworden. Een markt waarin belachelijke winsten kunnen worden gemaakt. Halverwege de deadline van dit nummer kregen we van Ticketmaster het aanbod om over secondaire ticketing en Seatwave te praten met Mark Yovich, president Ticketmaster International, en Christoph Homann, managing director Resale, Ticketmaster International. Het resultaat is te vinden op pagina 30 en 31. Het werd een gesprek waar geen blad voor de mond werd genomen. Twee uitspraken vielen mij het meeste op. Over de kritiek op de bedrijven meldde Homann: “Het is gek dat je als kaartverkoper de schuld krijgt als de tickets snel uitverkopen, dat is als boos worden op de weerman omdat het drie dagen regent. We zijn er inmiddels aan gewend, maar je moet niet het publieke debat dat wordt gevoerd door een kleinere groep luidruchtige mensen verwarren met de grotere vraag naar een veilig platform voor secondary ticketing.” Je mag natuurlijk zelf oordelen of je daar mee eens bent. Bang dat het de markt of de bedrijven schaadt, is zijn collega Yovich niet. “Wel denk ik dat er op dat moment op extreme manier een realiteit werd blootgelegd die deze markt kenmerkt. De markt wordt namelijk bijna volledig door emotie gedragen. Ticketmaster en Seatwave zijn op het gebied van tickets niet met elkaar verbonden. Ticketmaster schuift geen tickets door, we kunnen dat niet eens, we verkopen ze tenslotte voor de promotors. In de emotie die speelt bij de mensen die naar een concert willen en achter het net vissen, is die boodschap echter maar lastig over te brengen.” En hoewel daar weinig tegen in valt te brengen, werkt het natuurlijk ook andersom. Mijn standpunt was altijd: kaartjes koop je voor een normale prijs, anders ga je niet. Inderdaad: dat was mijn standpunt. Een paar weken geleden heb ik namelijk bij een Amerikaanse secundaire kaartjesverkoper meer dan 400 dollar neergelegd voor twee tickets. Bruce Springsteen in Los Angeles. Ik weet niet wat de officiële prijs van die kaartjes waren en dat wil ik eigenlijk helemaal niet weten. Feit is dat ik mijn favoriete artiest ga zien in mijn favoriete stad. Een beter voorbeeld van een aankoop gedreven door emotie kan ik niet geven. Jeroen van Trierum Adjunct-hoofdredacteur

MAART 2016

EBLIVE201603_Redactioneel_Inhoud.indd 4

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:33:00

INHOUD » ACHTERGROND

» ACHTERGROND

Dutch Live Entertainment Production Awards De tweede editie van de Dutch Live En tertainment Production Awards vindt plaats op 11 april. Tijdens deze award show worden de vakprofessionals binnen de live entertainmentindustrie in het zonnetje gezet. We laten alle genomineerden de revue passeren.

» ACHTERGROND

Het verhaal van SFX Entertainment

Aftrap van het festivalseizoen

Donkere wolken pakken zich samen boven SFX. Dat de multinational in zwaar weer verkeert, is bekend. De toekomst zal uitwijzen of het einde nabij is, of dat er licht aan het einde van de tunnel zichtbaar is. Ook niet onbe langrijk: gaan de losse (Nederlandse) onderdelen weer zelfstandig verder?

Paaspop in Schijndel geldt als de officieuze opener van het festival seizoen. De afgelopen jaren zijn er zoveel festivals bijgekomen dat het seizoen in feite al in februari begint. Bas Jansen, boeker bij Mojo: “Je kunt je afvragen of het festivalseizoen eigenlijk nog wel stopt.”

14 19 22

» SPECIAL: ROTTERDAM AHOY

34 Interview directeuren Jolanda Jansen en Peter van der Veer 39 MTV EMA en Ahoy 41 Toekomst en samenwerkingsverban den 43 Nieuwe en vertrouwde evenementen 45 45 jaar Rotterdam Ahoy in beeld

» SPECIAL: CATERING

» EN VERDER

48 Trends en ontwikkelingen 51 LOC 7000/FAB 53 Keep On Catering 55 Horecabier.nl

6 8 10 12 17

» SPECIAL: STAGE & RIGGING

58 61 63 65 67 69

E en markt vol exportkansen Riggin Box / CyberHoist Internal T.C. StageCo Prolyte Eventions Rigging

25 27 29 30 70

In ‘t kort Tibbaa Poppodia en festivals: de cijfers Secondary ticketing Amsterdam ArenA stapt in e-sports Paaspop Academy Ticketscript WiFi4Rent Interview Seatwave/ Ticketmaster Fotomoment

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Redactioneel_Inhoud.indd 5

MAART 2016

26-2-2016 16:33:02

Quotes

Business In Beeld

“Nederland heeft een rijke cultuur als het om dance gaat. Wij zijn trots dat we ons steentje hieraan bijdragen en verbinden op deze speciale dag fans, muziekliefhebbers en de beste dj’s van Nederland met elkaar, met maar één gedachte: music is what feelings sound like.” Allan Hardenberg van ALDA Events over Flying Dutch “Een financier trok zich terug, en toen werd het voor ons te riskant om door te gaan. We zouden zelf tussen de 5 à 10 miljoen euro investeren, dus we hadden meer zekerheden nodig wat betreft het huurcontract. Jammer, want alles was klaar om te tekenen.’’ Willem Slager, commercieel directeur van investeerder DHG, in het AD over het einde van de Rotterdamse Ferro Dome “Nog voor het einde van de concertreeks van dit jaar kijken de bezoekers al weer uit naar De Vrienden van Amstel LIVE! 2017, door nu al kaarten te bestellen. De waardering die daaruit blijkt voor artiesten en iedereen achter de schermen is geweldig, een groter compliment kunnen we niet krijgen.” Jetske Freeve, marketing manager Amstel, over het succes van het muziekspektakel “Dit zijn ook onze roots. Het begon voor ons met flyers, het uitgaan en de muziek. De toren is het boegbeeld van die wereld.” Sanne Schenk van het Amsterdamse ontwerpbureau Tank in Het Parool over de inrichting van A’DAM Toren

De line-up van Pinkpop 2016 werd halverwege februari bekendgemaakt tijdens een persconferentie in het Amsterdamse Paradiso. Nadat eerder al de Red Hot Chili Peppers, Rammstein, Doe Maar en Paul McCartney waren bevestigd, werden er die middag 42 nog nieuwe namen toegevoegd, waaronder Lionel Richie, De Staat en The Common Linnets. Directeur Jan Smeets ontving bovendien het officiële Pinkpop 2016-petje. De 47ste editie van het festival vindt dit jaar plaats op 10, 11 en 12 juni op het vertrouwde festivalterrein van Megaland in Landgraaf. ADVERTENTIE

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_In_het_kort.indd 6

MAART 2016

26-2-2016 16:35:20

25 IN ’T KORT

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW Breda heeft vanaf mei weer een evenemententerrein: Breepark. En de ambities liegen er niet om. Commercieel verantwoordelijke Anneke Stins geeft tekst en uitleg.

Had Breda een nieuw evenemententerrein nodig? “Jazeker. Breda is een echte evenementenstad met een hoog evenementenklimaat. Vreemd genoeg zonder een aangestelde binnen- en buitenlocatie. In de jaren negentig werd het oude Turfschip gesloten, en daar is nooit een echte vervanging voor gekomen als je kijkt naar grootschalige locaties. Met de lancering van Breepark is die er nu wel.” Op welke events richt Breepark zich? “Onze programmering staat in het teken van diversiteit en kwaliteit. Naast muziek en sport zullen we ook sinterklaasvieringen, bedrijfsfeesten en beurzen organiseren. Kwaliteit en niet kwantiteit is het sleutelwoord voor Breepark. Grote en kleine events voor een breed publiek.” Verloopt de bouw volgens planning? “In mei is het outdoor-evenemententerrein klaar, en zes maanden later het evenementencomplex. Hier bieden we plaats aan respectievelijk 55.000 en 12.500 bezoekers. We trappen af in mei, met een eigen evenement dat in het teken zal staan van gezin, familie en actief bezig zijn. Een betere manier om proef te draaien is er niet! Zo kunnen we in een gecontroleerde omgeving bijvoorbeeld ons mobiliteitsplan testen.” Was staat er daarna op de agenda? “Onlangs hebben we bekendgemaakt dat Duikboot Festival van XXL Events en Elevation Events op 27 augustus naar Breepark komt.

Cijfers Appelpop viert dit jaar zijn jubileum. De organisatie strikte Marco Borsato voor de 25ste editie van het gratis festival.

We verwachten dat hier meer dan achtduizend bezoekers op afkomen. Ik kan verder nog geen namen noemen, maar durf wel te zeggen dat er dit jaar een aantal grote publieksevenementen voor heel veel toeschouwers zal gaan plaatsvinden.” Breepark wil het eerste jaar meteen twee miljoen bezoekers trekken. “De helft van het bezoekersaantal moet worden gegenereerd door de binnen- en buitenlocatie van Breepark. Het andere miljoen komt van het bezoek aan de omliggende bedrijven. Het gaat hier onder andere om een grote vestiging van sportwinkel Decathlon en een McDonald’s. En deze zomer komt daar ook nog een Kinepolis-bioscoop bij.” Perfecte samenwerkings kandidaten dus. “Natuurlijk gaan we op zoek naar synergie tussen de bedrijven op Breepark. Maar niet enkel met de drie die ik zojuist noemde. In het complex komt een groot speelparadijs voor kinderen, en daarnaast bowlingbanen, escaperooms, congres- en vergaderzalen en diverse restaurants. Breepark is een totaalconcept voor een middag of dagje uit.” Richt de locatie Breepark zich ook op een internationaal publiek? “Onze bezoekers komen niet alleen uit Breda of Zuidwest-Nederland. De dingen die wij gaan programmeren zorgen voor een heel breed potentieel publiek. Daarnaast ligt Breda natuurlijk ook heel dicht bij België.”

INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW - INTERVIEW

Afrojack, Armin van Buuren, Firebeatz, Hardwell, Martin Garrix, Nicky Romero, Oliver Heldens, Showtek, Tiësto en W&W. Tien dj’s die op zaterdag 4 juni met helikopters over Nederland vliegen voor de tweede editie van The Flying Dutch.

100.000

De eerste editie van het BankGiro Loterij Theaterweekend heeft meer dan 100.000 bezoekers getrokken. Ruim vijftig theaters deden mee aan dit initiatief.

186,6 miljoen Nederlandse muzikanten verdienden in 2014 ruim 186,6 miljoen euro in het buitenland, een stijging van 17,5 procent in vergelijking met een jaar eerder.

Ruim de helft van de Nederlandse professionele popmusici verdiende in 2014 9000 euro bruto of minder met muziek.

9000

Zanger Nielson is een van de vier hoofdacts van de Bevrijdings festivals. Per helikopter vliegt de zanger op 5 mei als Ambassadeur van de Vrijheid naar de feesten in Zwolle, Haarlem, Almere en Utrecht.

Een uur na de start van de voorverkoop waren de 40.000 weekendtickets voor Pinkpop 2016 uitverkocht. vWWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_In_het_kort.indd 7

Het Kingsland Festival wordt dit jaar uitgebreid met een derde locatie. Naast Amsterdam en Den Bosch wordt het event op 27 april ook in Groningen georganiseerd.

MAART 2016

26-2-2016 16:35:21

INTERVIEW

Ticketer Tibbaa doet het net even anders De nieuwe ticketer Tibbaa lanceerde onlangs het ECO-platform. Dit platform brengt organisatoren, consumenten en sponsors samen waardoor er een win-winsituatie voor iedere partij ontstaat. Tibbaa CEO Peter Roos: “Wij willen niet dat je meer tickets verkoopt, maar dat je uitverkoopt.”

n relatief korte tijd heeft Tibbaa zich ontwikkeld tot een toonaangevende speler binnen de Nederlandse ticketindustrie. Het bedrijf doet zijn zaken net even iets anders dan de concurrentie en dat valt op. In 2015 was Tibbaa een van de vier officiële ticketingpartners van ADE. Daarnaast is de ticketer actief in de hippische sector, dance, sport, leisure, entertainment, food en business. Een ander opvallend wapenfeit is dat UDC het Tibbaa-platform gebruikt. Bastiaan Smeenk, online marketingmanager UDC, en CEO Peter Roos over de aantrekkingskracht en de werkwijze van Tibbaa. Waarom heeft UDC voor Tibbaa gekozen? Bastiaan Smeenk: “De afgelopen jaren hebben wij met diverse ticketingpartijen gewerkt, maar geen van deze partijen was in staat om volledig aan onze wensen te voldoen. Na het gesprek met Tibbaa waren wij direct om. Zij waren in staat om al onze eisen en wensen te verwezenlijken. Daarnaast is het systeem ongekend snel, betrouwbaar, schaalbaar, flexibel, gebruiksvriendelijk en zeer vooruitstrevend als het gaat om het verzamelen, het inzichtelijk maken van data en het genereren van rapportages. Er is geen ticketingpartij die dat zo voor elkaar heeft als Tibbaa.” Wat maakt Tibbaa anders dan andere partijen? Peter Roos: “Wij zijn een e-commerce dienstverlener met een frisse, innoverende kijk op de markt. Onze slogan is Creating Synergy by Thinking Differently. Dat 8

EBLIVE201603_Tibbaa.indd 8

MAART 2016

betekent dat wij de evenementenorganisaties ondersteunen met het ECO-platform waardoor er een beter verdienmodel ontstaat, de bezoekers ‘more value for money’ krijgen en een inzichtelijk meetbaar resultaat ontstaat voor alle stakeholders. Kortom, een win-winsituatie. Wij werken 24x7 met evenementenorganisatoren. Waarom? Heel simpel. Het succes van de organisatie is immers ons succes. Wij gaan voor een samenwerking die compleet anders is dan de huidige partijen waar je een product of dienst kunt afnemen. Al jaren hebben evenementenorganisatoren de meest fantastische ideeën, maar konden ze nergens terecht. Bij ons wel.” Bastiaan Smeenk: “Het is inderdaad bijzonder dat je bij Tibbaa terechtkunt voor meer dan enkel ticketing. Je kunt er bijvoorbeeld ook automatiseringsvraagstukken neerleggen. Tibbaa is daarnaast een full service IT-dienstverlener die volledige

PETER ROOS (LINKS) EN BASTIAAN SMEENK.

oplossingen aanbiedt. Of samen een oplossing zoekt in combinatie met bestaande systemen. Want ook dat is mogelijk.” Peter Roos: “Tibbaa is een uitgekiend kleurenpallet van mensen met specifieke en deskundige kennis van de markt en van automatisering. Daardoor kunnen we gebruikmaken van technologieën die bijvoorbeeld ook bij defensie worden ingezet en dus veilig en betrouwbaar zijn. Ook high volume transacties zijn ons niet onbekend, dankzij de ervaring en kennis uit projecten met online studeersystemen, betaalsystemen en brandstofpassen. Deze organisatorische inrichting zorgt ervoor dat er geen nee verkocht wordt. Want nee verkopen houdt in dat evenementenorganisator precies weet wat hij aan je heeft. Niets. Begrijp me goed, we kunnen geen wonderen verrichten maar soms zijn we wel tovenaars. Wij willen niet dat je meer tickets verkoopt, maar dat je uitverkoopt.” Kun je iets meer vertellen over het ECO-platform? Peter de Roos: “Stel, iemand koopt een ticket en ontvangt daarbij een coupon/ voucher waarmee korting wordt verkregen bij een bekende drogisterij. Wordt de coupon/voucher gebruikt, dan ontvangt de organisator een kickback over de besteding van de consument. Een mooie beloning voor de bezoeker van het event, extra traffic voor de drogisterij en extra inkomsten voor de organisator. Maar er is veel meer mogelijk. Zo kunnen bezoekers vooraf merchandising, oordoppen, munten of parkeertickets kopen, kan men een diner,

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 10:02:38

EB LIVE

hotel of taxi reserveren of korting ontvangen wanneer de aankoop van de ticket via social media wordt gedeeld.” Bastiaan Smeenk: “Hiermee is alles wat rond een evenement verkrijgbaar is (en waar een kaart voor nodig is) via de ticketshop en/of het ECO-systeem van Tibbaa verkrijgbaar.” Peter de Roos: “We blijven constant ontwikkelen waardoor de zorgen van een organisator uit handen worden genomen. Een voorbeeld hiervan is de evenementapp. Zodra er binnen ons systeem een evenement wordt aangemaakt, is er automatisch een app beschikbaar voor zowel iOS en Android. Deze app bevat informatie over bijvoorbeeld het programma, de line-up en de sprekers.” Wat zijn de diensten die in het ECOplatform voor de evenementenorganisaties beschikbaar worden gesteld? Peter Roos: “Samen met partners kunnen we coupons en vouchers toevoegen die in onze webwinkel of daarbuiten zijn gebruiken. Binnenkort lanceren we de te Tibbaa table-service. Dit is een online food order-systeem waarbij de bezoeker via coupons/vouchers additioneel voordeel krijgt op het bestellen van eten dat bezorgd wordt, alsook het reserveren in een restaurant. Tibbaa is ook een telecom

provider. Ons mobiele platform wordt uitgerold in meer dan 32 landen. Hierdoor kunnen wij een loyaliteitsprogramma verbinden aan ECO, waardoor bellen, sms’en en dataverbruik gratis wordt op basis van het koopgedrag. Deze mogelijkheden stellen de organisator in staat om een community op te bouwen, waardoor een directer en effectiever bereik wordt gecreëerd. Onze insteek is dat Tibbaa geen brand is, maar een platform. Als white label bieden we een dienst aan, zodat organisatoren kunnen doen waar ze goed in zijn: het perfecte evenement organiseren. Wij zijn hierin de dienstverlener die de beste, flexibelste, betrouwbaarste en schaalbaarste oplossing biedt.” Wat voor prijskaartje hangt er aan het ECO platform? Peter Roos: “Wij rekenen niets voor het aanmelden en het opzetten van een evenement in het Tibbaa ECO-platform. Op basis van transacties wordt een fee berekend, waarbij de hoogte afhankelijk is van het aantal gegenereerde transacties. Een transactie is bijvoorbeeld de verkoop van een ticket, het gebruik van een coupon/ voucher, de aanschaf van een artikel in de

webshop, het bestellen van eten, de reservering, etc. Uiteindelijk zullen wij op termijn de ticket fee laten vervallen. Stel je eens voor, de eerste ticketingdienstverlener waarbij je geen enkele ticket fee meer betaalt! De vraag is niet meer of het gebeurt, maar wanneer het gebeurt.” Moeten organisatoren alle diensten binnen het ECO-platform gebruiken? Peter Roos: “Nee, het is geen verplichte winkel, men bepaalt zelf het tempo en is tot niets verplicht. De voordelen lijken mij echter duidelijk. Hiervan gebruikmaken is voor iedereen een win-winsituatie.” Is Tibbaa actief buiten Nederland? Peter Roos: “We werken in België, Duitsland en Spanje met energieke en zelfstandige ondernemers die het ECO-platform ondersteunen. In Dubai, Jakarta, Atlanta, Den Haag, Eindhoven en Antwerpen zijn kantoren. In totaal hebben wij wereldwijd een kleine 100 medewerkers.” Wat betekent het woord Tibbaa eigenlijk? Peter Roos: “Draai het woord Tibbaa maar eens om. de letters aa en bb staan voor het vermenigvuldigen van je afzet letters binnen ons ECO-platform. De IT spreken voor zich: Information Technology.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Tibbaa.indd 9

MAART 2016

26-2-2016 10:02:38

ACHTERGROND

Poppodia en festivals verwachten meer publiek in 2016

Nederlandse poppodia en festivals verwachten in 2016 een sterk jaar te draaien. Volgens de recente Conjunctuurenquête Kunsten rekenen podia (in de eerste helft van) dit jaar op meer publiek en daarmee op meer inkomsten. Drie grote podia over hun verwachtingen: 013 in Tilburg, TivoliVredenburg in Utrecht en Metropool in Hengelo (Ov). DOOR: INGMAR GRIFFIOEN

MAART 2016

EBLIVE201603_Poppodia2016.indd 10

Uitbreiding Dankzij een sterke tweede helft was 2015 het beste jaar tot nu toe, vertelt Guido de Jongh van Metropool. Niettemin kan het volgens de manager programma & marketing in 2016 nog beter: “Het voorjaar ziet er nu al beter uit, er zit een stijgende lijn in de gemiddelde zaalbezetting en we kunnen nog meer uitverkopen. We zitten nu zes jaar in dit pand en zijn nog altijd onze naam aan het opbouwen, ook als podium voor de wijde regio. Wij denken dat daar nog rek in zit.” Ook 013 verwacht een fl inke groei, zo vertelt directeur Frens Frijns, die wijst naar de recente verbouwing en de capaciteitsuitbreiding van de grote zaal van 2000 naar 3000 man. “Ons pand is veel beter ingericht op grote aantallen bezoekers, en we zien nu al dat men ons goed weet te vinden.” De signalen zijn bij TivoliVredenburg eveneens positief, volgens programmeur

Sytse Wils. Maar de enorme capaciteitsuitbreiding (naar een complex met negen verdiepingen en vijf zalen voor 5500 bezoekers) maakt vergelijken lastig. “Ten opzichte van Tivoli aan de Oudegracht heeft er een enorme verbreding plaatsgevonden, zowel qua dansavonden als qua concerten. Verder hebben we nog steeds het effect

Foto: Tom Dooms

e Nederlandse poppodia voorspellen voor het lopende jaar een groei van het aantal bezoekers, zo blijkt uit de halfjaarlijkse Cultuurenquête Kunsten. Ook rekenen ze op een stijging van de kwaliteit en de omvang van hun programma, ondanks opnieuw lagere investeringen en een verminderde ondersteuning vanuit overheden en fondsen. Festivals zijn nog positiever over de aanwas van publiek. De deelnemende poppodia verwachten tot en met juni 2016 gemiddeld 43% meer publiek te ontvangen (voor festivals is dat zelfs 58%) en daarmee 39% meer inkomsten uit horeca en entree. Het programma zien zij gemiddeld met 24% groeien. Voor TivoliVredenburg en 013, die beide recent een fikse capaciteitsgroei doormaakten, is een toename van de bezoekersaantallen even logisch als noodzakelijk. Ook Metropool, het grootste poppodium van Overijssel, verwacht meer publiek te verwelkomen.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:58:32

EB LIVE vooral heeft te maken met ons nieuwe gebouw. Zo is het dankzij onze nieuwe bars veel makkelijker om drank te halen.” Ook TivoliVredenburg denkt op de horeca nog winst te boeken. Wils: “Ik mag aannemen dat als je een betere zaalbezetting hebt, je ook succesvoller met de horeca zult zijn.” Of de concertbezoeker meer geld aan de bar gaat uitgeven, of dat bijvoorbeeld al spendeert aan extra concerttickets, is lastig te voorspellen. De Jongh denkt wel dat bezoekers geneigd zijn meer uit te geven als ze denken dat het beter gaat met de economie. Hij betwijfelt of meer betalende bezoekers ook direct tot meer winst zal leiden. “Dat houdt nauw verband met de hoogte van gages van artiesten.” Wils valt hem bij: “De recette is altijd een iets ingewikkelder verhaal. De omzet neemt toe naarmate je meer kaartjes verkoopt, maar veruit het grootste percentage van de recette stroomt terug naar de artiest. Het kan wel zijn dat het volume groeit, maar dat wil niet zeggen dat het geld ook naar de zaal gaat.”

013

TIVOLIVREDENBURG

Foto: Patrick van Beek

Inhoudelijke groei

METROPOOL

dat we nieuw zijn, wat mensen benieuwd maakt. Ook hebben we een moeilijk eerste jaar gehad, omdat horeca en publieksstromen nog niet zo liepen als verwacht. Dan zie je dat we het nieuwe gebouw nu veel beter in de vingers hebben. In het algemeen herkennen wij ons ook in de resultaten: het is een heel positieve tijd, er is veel publiek en de bezetting is goed.”

Meer bands op tournee Het is duidelijk dat met de aantrekkende economie het consumentenvertrouwen groeit, maar de podia wijzen vooral naar de aanbodkant: er zijn steeds meer bands op tournee. “Er is steeds meer aanbod, van bands die nu meer publiek bereiken dan ooit”, legt Wils uit. “Dat zijn veranderingen die al tien jaar bezig zijn maar die het laatste jaar zichtbaarder zijn geworden.” Ook is er een ander patroon waarneembaar, dat niet los valt te zien van de verschuiving in verdienmodellen. “Veel bands blijven langer spelen, of gaan juist weer spelen. Ook omdat er een ouder publiek is dat hun helden wil zien.” Wils vervolgt: “Aan de ene kant is er een heel grote groep jongere concertgangers ontstaan, tieners die vroeger niet echt concertbezoekers waren. Aan de andere kant zien we dat we de oudere

doelgroep nu op een betere manier kunnen bedienen, met zalen waar je ook goed kunt zitten. Voor veel concerten varieert de leeftijd nu van twintig tot ruim in de zestig.” De programmeur wijst erop dat de muziekbusiness ingrijpend veranderd is. Waar de afhankelijkheid van labels vroeger erg groot was, kunnen bands nu op allerlei manieren zelf een groter publiek bereiken. “Als je kijkt hoeveel releases er nu zijn: ongelofelijk als je dat met twee jaar terug vergelijkt, en toen was het al veel meer dan tien jaar geleden. Daar profiteren wij ook van.”

Uitgaven per persoon Uit onderzoek van de Vereniging van Nederlandse Poppodia en -Festivals bleek dat de meeste poppodia sinds 2007 te maken hebben gehad met teruglopende inkomsten uit zowel kaartverkoop en horeca als subsidies. Hierdoor is er veel bezuinigd op personeel, maar ook op de programma’s. Met toenemende consumentenuitgaven verwachten de poppodia dit jaar weer meer in hun programma te kunnen investeren. 013 noteert ook een stijging van de horecainkomsten. “Uiteraard omdat we nu meer tickets kunnen verkopen, maar we zien ook een stijging in de drankomzet per bezoeker”, vertelt Frijns. “Wij denken dat dit

De in de enquête gesignaleerde inhoudelijke groei schrijft 013 in hun geval toe aan de extra mogelijkheden van de nieuwe zalen. “Door verschillende opzetten van onze Main (de grote zaal) kunnen we schalen naar de juiste grootte, en dankzij onze vernieuwde Jupiler Zaal kunnen we nu ander, maar ook meer programma neerzetten dan voorheen.” Metropool verwacht dat de frequentie van het programma iets omhoog gaat. “De kwaliteit proberen we hoog te houden. We zetten niet te makkelijk iets neer, maar kijken of het bij ons profiel past en of de omgeving erop zit te wachten. We gaan ook meer buiten de deur doen en vaker onze naam verbinden aan dingen in de regio. Zoals een podium hosten op een festival als wielerronde De Nacht van Hengelo.” Metropool opende in 2009, midden in de crisis, en moest daarom volgens De Jongh meteen fl ink aan de bak om het nieuwe podium op de kaart te zetten. “We zijn niet anders gewend dan heel hard te knokken voor een plekje; dat er ieder jaar een tandje bij moet, is voor ons vanzelfsprekend.” ◾

Conjunctuurenquête De Conjunctuurenquête is een halfjaarlijkse meting, uitgevoerd in opdracht van de VNPF, die de belangrijkste ontwikkelingen en verwachtingen in de culturele sector wil laten zien. 113 van de benaderde 538 festivals en 48 van de 154 podia vulden de enquête in. De uitkomsten werden tijdens Eurosonic Noorderslag gepresenteerd.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Poppodia2016.indd 11

MAART 2016

26-2-2016 16:58:44

SECONDARY TICKETING

Woekerprijzen accepteren of tickets op naam? Shows van Adele, Coldplay en Muse en festivals Into The Great Wide Open en Zwarte Cross hebben één ding gemeen: zodra het bordje ‘uitverkocht’ op de deur hangt, worden kaarten voor een veelvoud van de prijs online aangeboden. Organisatoren reageren woedend. Maar hoewel de secondary ticketingmarkt goed zou zijn voor 5 à 10% van de totale kaartverkoop, gaat bijna niemand over tot verkoop van tickets op naam. DOOR: INGMAR GRIFFIOEN

e problemen rondom de doorverkoop van tickets zijn niet los te zien van vraag en aanbod. Zo is de Britse zangeres Adele zo immens populair, dat haar Ziggo Dome-concerten in een half uur uitverkocht waren. Veel fans grepen mis, en de enorme vraag leidde ertoe dat de ticketprijs op Marktplaats en bij ticketbureaus als Viagogo en Seatwave omhoogschoot: van de oorspronkelijke 59 euro tot rond de 1500 euro. Onlangs gebeurde hetzelfde met het concert van Bruce Springsteen op het Haagse Malieveld, waarvoor de 65.000 kaarten in anderhalf uur uitverkocht waren. Zwarte Cross deed er iets langer over, maar inmiddels zijn de driedagenkaarten en de dagkaarten voor zaterdag en zondag weg. Om even later online weer op te duiken, tot grote woede van de organisatie. “Je betaalt grof geld en je krijgt vaak niets”, waarschuwt het Achterhoekse festival op Facebook. “Deze mensen willen je geld stelen, trap hier niet in! Klootzakken zijn het. Deel dit bericht aub, dan lezen ze hopelijk zelf ook dat ’t klootzakken zijn.” 12

MAART 2016

EBLIVE201603_Secondary_ticketing.indd 12

Illegale ticketsites en oplichters Woordvoerder Pieter Holkenborg van Zwarte Cross noemt de wederverkoop voor woekerprijzen een ‘nare ontwikkeling’. “Voor ons is het nog niet eens zo vervelend, want de meeste van die illegale ticketsites kopen wel bij ons in. Maar ze hanteren verkeerde voorwaarden en rekenen te hoge prijzen. Wij willen dat onze bezoekers niet teleurgesteld worden.” Ook Into The Great Wide Open, dat in januari binnen het uur alle zesduizend kaarten verkocht, waarschuwt bezoekers om geen kaarten van derden te kopen. Door de schaarste zien ook oplichters hun kans schoon. Volgens TivoliVredenburg gebeurt het regelmatig dat die kaarten aanbieden in het Facebook-event. “We raden je aan het profiel van de verkoper goed te checken en niet zomaar geld over te maken”, berichtte het podium, nadat de show van De Staat uitverkocht was. De ‘tweedehands’-ticketingmarkt is internationaal enorm gegroeid. Grote artiesten als Elton John, Coldplay en Mumford

and Sons spraken hun afschuw uit over de schandalige prijzen. Secondary ticketingbedrijven verdedigen zich desgevraagd door te stellen dat de vraag – dus de klant zelf – de hoogte van de prijs bepaalt. Concertpromotor Willem Venema van Double Vee Concerts vindt dat echter te makkelijk. Hij meent dat onlineticketshops puur voor financieel gewin kaarten opkopen en de prijs opdrijven, en dat vindt hij onacceptabel. “Ik heb liever dat dat geld bij de artiest komt dan bij derden.”

Geaccepteerd als realiteit Als artiesten als Coldplay, consumentenorganisaties, organisatoren van evenementen en politici van bijvoorbeeld SP en CDA de overheid oproepen om maatregelen te nemen, waarom gebeurt daar dan niets mee? Waarom ligt de wet op de onlineticketing al jaren in een Haagse la en nemen veel partijen secondary ticketing tegenwoordig voor lief? Venema wijt dat aan de heersende, ‘typisch libertijnse VVD-visie’: “Dit is handel, mijn handel, en daar moe-

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:28:36

EB LIVE

ONDANKS DE UITWASSEN WORDT SECONDARY TICKETING MEER EN MEER GEACCEPTEERD ALS REALITEIT.

niet aan toe. Zo zegt Mojo dat alleen bij ten anderen zich niet mee bemoeien. Dat LiveNation Marktleider Mojo Concerts, destijds medekleinere shows te kunnen, maar onmogelijk is een visie, maar daar gaat nog een moraal initiator van de Weet Waar Je Kooptbij de Arena, Ziggo Dome of Gelredome. aan vooraf. Wij vinden dat je kaarten moet campagne (tegen het doorverkopen van Praktische problemen als te lange wachtverkopen op de beste manier, en zó dat tickets met winstoogmerk), beseft dat rijen worden aangevoerd, en vastzitten het uitverkoopt. En zó dat het fatsoenlijk secondary ticketing niet uit te roeien aan je kaart als je ziek bent wordt als te is. Ik voel mij moreel bezwaard als ik afis. Dat moederbedrijf LiveNation naast klant-onvriendelijk ervaren. Zwarte Cross spreek dat iemand een show van ons verTicketmaster ook secondary ticketingis ook nog niet zover, vertelt Holkenborg. koopt voor bedrag X en die blijkt bedrag Y bureau Seatwave in de portefeuille heeft, “Mijn collega is vorig jaar op Glastonbury binnen te hengelen, waarbij niet duidelijk wekt de schijn van belangenverstrengegeweest, waar ze dat wel doen. Je moet is waar het verschil tussen bedrag X en Y ling. Vermoedens over ‘onderhands doordaarvoor ook je foto uploaden. Wellicht is gebleven.” Niettemin wordt het fenomeen van seconverkopen’ en andere afspraken ontkent is dat de toekomst.” Het voorbeeld van dary ticketing en online marktplaatMojo resoluut. Mark Yovich, president van het grote Glastonbury bewijst volgens sen meer en meer geaccepteerd als iets Ticketmaster International: “Ticketmaster Venema dat het op Lowlands en Pinkpop dat niet meer weggaat en te prefereren is en Seatwave zijn op het gebied van tickets ook kan. Het is vooral een investering, iets boven de illegaliteit van de ‘echte zwarte niet met elkaar verbonden. Ticketmaster wat bij kleinere concerten waarschijnlijk markt’. Sommige parniet loont. “Technisch tijen omarmen het zijn er niet zo verzelfs openlijk. Zo schrikkelijk veel besloot Dutch Valley zwaren. Uiteindelijk (het Nederlandstalige betaalt de artiest aan broertje van Dance elke ticketcontrole Pieter Holkenborg, woordvoerder Zwarte Cross Valley) in 2012 al een mee, dus je kunt het driejarige deal om alle gewoon vragen.” schuift geen tickets door, we kunnen dat kaarten via de site Vakantieveilingen.nl te Holkenborg: “Voor ons is dat nog niet niet eens, we verkopen ze tenslotte voor verkopen, en ging organisator Q-Dance concreet, maar we houden de ontwikkelinde promotors. In de emotie die speelt bij in 2014 in zee met ticketmarktplaats gen wel in de gaten. Voor nu is het vooral de mensen die naar een concert willen en Viagogo, wat tot veel onbegrip bij de fans vervelend voor de bezoekers.” die achter het net vissen, is die boodschap leidde. Omdat Q-Dance eigendom is van En zo zijn we weer bij de bezoekers. Aanechter maar lastig over te brengen.” (Zie SFX, moest de organisatie volgen toen gezien de overheid niet met maatregelen ook het interview op p. 12.) het Amerikaanse concern een sponsorkomt en de markt zich niet verder reguleert, deal afsloot met Viagogo (voor 75 miljoen kunnen alleen consumenten iets verandeKaarten op naam? dollar). Ook Awakenings zit aan Viagogo ren. Dat zou een ongekend gebaar van soHoewel bij onder meer concerten van vast. Het danceplatform levert kaarlidariteit vergen, waarbij bezoekers massaal Kraftwerk en Nick Cave succesvol is geëxten, maar bedong dat Viagogo die voor weigeren te veel te betalen. Maar gezien perimenteerd met het verkopen van kaarde originele prijs moet verkopen zolang de huidige bereidheid om grote bedragen ten op naam, zijn veel organisaties daar nog Awakenings niet uitverkocht is. neer te tellen, lijkt dat niet realistisch. ◾

'Voor een ticket voor Glastonbury moet je je foto uploaden. Wellicht is dat de toekomst'

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Secondary_ticketing.indd 13

MAART 2016

26-2-2016 16:28:42

DUTCH LIVE ENTERTAINMENT PRODUCTION AWARDS /////////////////////////////////////

THE FLYING DUTCH

SAIL AMSTERDAM

Dutch Live Entertainment Production Awards 2016 Op maandag 11 april vindt de tweede editie plaats van de Dutch Live Entertainment Production Awards. In De Hallen Studio’s in Amsterdam worden prijzen uitgereikt aan professionals uit de live-entertainmentindustrie die het afgelopen jaar een belangrijke en bijzondere prestatie hebben neergezet.

et gaat goed met de Nederlandse livebranche. Na een succesvol 2014 en een nog succesvoller 2015 is de verwachting dat ook dit jaar bezoekersrecords worden gebroken. Het aantal festivalbezoekers neemt dit jaar met maar liefst 58% toe in vergelijking met 2015. De Nederlandse live entertainment industrie is dan ook uitgegroeid tot een volwassen markt, die wereldwijd vooroploopt. Reden genoeg om de vakprofessionals binnen de live entertainmentindustrie in het zonnetje te zetten. Zij worden op maandagavond 11 april geëerd en beloond voor hun harde werk met een award: de Dutch Live Entertainment Production Award. Deze awardshow is bovendien de perfecte gelegenheid om als vak professionals bij elkaar te komen en het succes ‘samen’ te vieren en te netwerken. De organisatie is in handen van de Stichting Dutch Live Entertainment Production Awards in samenwerking met de Vereniging Van EvenementenMakers (VVEM) en mediapartner EB Live. 14

MAART 2016

EBLIVE201603_DLPEA.indd 14

And the nominees are… De afgelopen weken konden mensen of bedrijven worden genomineerd die zich in 2015 hebben onderscheiden door hun producties, service en creativiteit. En dat is massaal gedaan! Er konden nominaties worden uitgebracht in tien categorieën. De uiteindelijke lijst ziet er als volgt uit. Favourite Show Company » Faber Audiovisuals » Ampco Flashlight Rental » Stageco » Stagebrothers Favourite Production Company » Modestus Management » Friendly Fire » Tribe Company » Xsaga Favourite Venue » Ziggo Dome » GelreDome » Westergasfabriek

Favourite Site Company » Mojo Barriers » Neptunes » The Powershop Favourite Service Company » The Security Company » Garden Party » The Food Line-up » Pieter Smit Production of the Year » The Flying Dutch » SAIL Amsterdam » Concert at SEA Special Achievement » wordt op 11 april bekend

The Bart Clement Award for Favourite Creative Person » Ronald van den Besselaar » Bart van Rooy » Sander Reneman Favourite Person » Carmelita Hoogvliets » Bolke Burnaby Lautier » Jack Smale » Herman Braakman Favourite Technical Production Company » Production World » Sightline Productions » Unlimited Productions

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:36:41

/// / / / ///// / / / / / / / / / // / / / / / / / / / / / / / / / / / / /////////////////////////////////// ACHTERGROND

CONCERT AT SEA

Even voorstellen: de jury De juryleden van de Dutch Live Entertainment Production Awards hebben allen hun sporen verdiend in de live entertainmentindustrie. We stellen ze graag aan u voor. Joost Carlier Joost Carlier zit al ruim 50 jaar in het vak. Als oprichter van LOC7000 heeft hij bijna alle bedrijven in de branche zien komen en gaan. Hij volgt de ontwikkelingen nog steeds met meer dan buitengewone belangstelling.

The place to be: De Hallen

Jacqueline Vizee Jacqueline Vizee was de afgelopen jaren partner bij Backbone International, een technisch productiebureau en werkt nu binnen Tribe Company aan evenementen als Vrienden van Amstel LIVE!, Strandfestival ZAND en Holland Heineken Huis. Henk Schuit Henk Schuit heeft twintig jaar ervaring in de ticketing business en is vertrouwd met alle aspecten van ticketing. Voor zijn benoeming als Managing Director bij CTS Eventim Nederland (voorheen See Tickets Nederland), was Schuit werkzaam bij de Nederlandse Staatsloterij als Manager Ticket Box. Annejorie Hegge Freelance event- en projectmanager Annejorie Hegge is eigenaar van Jorganize. Eerder was ze werkzaam bij onder meer de Nationale Theaterkassa en als uitvoerend producent bij Rocket Produkties. Marcel de Vré Marcel de Vré is regisseur van concerten en theatershows, documentaires, opdrachtfilms, videoclips en tv-registraties. De Vré was betrokken bij verschillende evenementen en opdrachtgevers, onder wie Marco Borsato, Guus Meeuwis, Golden Earring en Ladies of Soul.

Het laatste nieuws Meer informatie? Op www.dlep-awards.nl vindt u nieuws over bijvoorbeeld het programma, de gasten en de genomineerden. Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Meld u dan aan voor de gratis EB Live-nieuwsbrief op www.entertainmentbusiness.nl/ aanmelden-gratis-nieuwsbrief.

De uitreiking van de Dutch Live Entertainment Production Awards vindt plaats in De Hallen, een voormalige en geheel gerenoveerde tramremise in Amsterdam-West. De Hallen Studio’s zijn gelegen in Amsterdam West, vlak bij het centrum, tussen de Kinkerstraat, het Bellamyplein, de Tollensstraat en de ten Katemarkt. De Hallen Studio’s zijn uitstekend bereikbaar. Auto Vanaf de ring Amsterdam is het circa acht minuten rijden naar De Hallen Studio’s. Wanneer u Bellamyplein aanhoudt, wordt u naar de ingang van de parkeergarage geleid. Openbaar vervoer De Hallen Studio’s zijn te bereiken via tram 3, 7, 12 en 17 (lijn 7 vanaf Leidseplein; lijn 17 vanaf Centraal Station). Trams stoppen op halte Bilderdijkstraat, Kinkerstraat, Ten Katemarkt. Rondvaartboten Er zijn diverse rondvaartboten die bij de Bilderdijkgracht aan kunnen leggen, waarna u binnen drie minuten bij De Hallen Studio’s bent.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_DLPEA.indd 15

MAART 2016

26-2-2016 16:36:46

EBLIVE201603_Advertenties2.indd 16

25-2-2016 11:15:58

EB LIVE

ACHTERGROND

Amsterdam ArenA en ESL zetten e-sports op de kaart De wereldwijde e-sports-federatie ESL en Amsterdam ArenA hebben de handen ineengeslagen. Beide partijen willen e-sports naar een hoger mainstreamniveau tillen. DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

ij Amsterdam ArenA denk je aan voetbal, Ajax en concerten. In dit rijtje moet binnenkort ook e-sports staan. Samen met ESL, ’s werelds grootste e-sports-organisatie, wil Amsterdam ArenA e-sports nog groter maken. De ambitie stopt echter niet bij Nederland. Henk van Raan, chief innovation officer Amsterdam ArenA, heeft Europa op het oog. “Sinds de opening zijn wij een multi-functioneel stadion. Onze missie is altijd geweest om het portfolio zo breed mogelijk te maken. E-sports past daar uitstekend bij. Door samen te werken met ESL gaan we dit groots op de kaart zetten, zowel in Nederland als in de rest van Europa. We kijken erg uit naar de samenwerking met ESL Benelux om van Amsterdam ArenA het epicentrum van e-sports te maken. Het past perfect binnen onze strategie om technische ontwikkelingen te koppelen aan nieuwe eventconcepten. Een structurele samenwerking met ESL Benelux is voor ons een logische stap om toonaangevend te worden op het gebied van e-sports.”

e-sports bijzondere dingen doen. Denk bijvoorbeeld aan second screen-achtige dingen voor de bezoeker. Onze technische ontwikkeling loopt in de pas met die van e-sports.”

Kruisbestuiving Het eerste event vindt deze zomer plaats. E-sports wordt in juni een belangrijk onderdeel van het Smart City Event, een meerdaagse show met een onder andere een beurs, drones, muziek en een ESL-

manier komt een nog breder publiek in aanraking met e-sports.”

Mainstream Het bereiken van de mainstream is essentieel, zowel voor de populariteit van de sport als voor ESL en Amsterdam ArenA. “De gemiddelde e-sports-speler en -kijker is een stuk jonger dan de reguliere Ajaxsupporter of concertbezoeker die wij hier verwelkomen. Door e-sports-events

Technische ontwikkeling In Duitsland en Polen vinden ieder jaar al groots opgezette competities plaats: wedstrijden met een flinke prijzenpot (250.000 dollar) en veel bezoekers (30.000 tot 100.000). Het is de bedoeling om in de toekomst soortgelijke events naar Amsterdam ArenA te halen. Volgens Van Raan is dit een haalbare ambitie. “De infrastructuur en de ligging van de hoofdstad zijn hier uitstekend voor geschikt. En, ook niet onbelangrijk, in technisch opzicht is de ArenA hier ook klaar voor.” De chief innovation officer noemt ‘zijn stadion’ een van de weinige in Europa met een HD WiFi 4G-netwerk. “Hiermee kun je tijdens

E-SPORTS WORDT EEN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN HET SMART CITY EVENT, DAT IN JUNI PLAATSVINDT IN AMSTERDAM ARENA, ZOALS DEZE CONCEPTEKENING LAAT ZIEN.

wedstrijd. Deze wordt gespeeld op een podium dat op het veld staat. Van Raan verwacht dat op deze manier drie- tot vijfduizend mensen kennis kunnen maken met e-sports. Ook wordt er een kruisbestuiving gezocht met andere grote events in de ArenA. “We zijn aan het denken om voorafgaand aan Ajax-wedstrijden e-sporters de wedstrijd al te laten spelen. Op deze

te programmeren halen we dus een jonger publiek binnen. Wij zijn er zeker van dat de potentie er is om in relatief korte tijd een nog groter publiek te bereiken. Het logische gevolg is dat e-sports dus mainstream wordt. Dit was voor ons het juiste moment om in te stappen. Amsterdam ArenA wil altijd voorop lopen, en dat is waarom we nu groots investeren in deze tak van sport.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_eSports.indd 17

MAART 2016

26-2-2016 14:04:52

WIM PEL PRODUCTIONS ZONDAG 29 MEI, FC HILVERSUM

INSCHRIJVING GEOPEND VANAF 7 MAART!

DOE MEE AAN DE 26STE EDITIE VAN DE IMEDIATE CUP! DIT JAAR SCHIJNT HET SUPERZONNIG TE WORDEN!

ER IS PLEK VOOR MAXIMAAL 24 TEAMS,

VOL = VOL SCHRIJF JE DUS SNEL IN!

WORD SPONSOR EN VERBIND JOUW NAAM AAN DE IMEDIATE CUP 2016 Sponsoren

GA NAAR

EBLIVE201603_Advertenties3.indd 18

WWW.IMEDIATECUP.NL VOOR MEER INFORMATIE EN OM JE IN TE SCHRIJVEN 25-2-2016 11:55:49

EB LIVE

SFX: the story so far SFX Entertainment heeft begin dit jaar de zogenoemde Chapter 11 bankruptcyprocedure aangevraagd. Geen verrassing. Het Amerikaanse bedrijf, dat Nederlandse danceorganisaties als ID&T, B2S, Awakenings en Air heeft overgenomen, verkeerde al enige tijd in een vrije val. Hoe heeft het zover kunnen komen? DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

edurende zijn carrière bracht de Amerikaanse zakenman Robert Sillerman, de voormalige grootaandeelhouder en bestuursvoorzitter van SFX Entertainment, diverse bedrijven naar de beurs. Hij hanteerde daarbij een beproefde strategie door verschillende bedrijven op te kopen binnen één groter groeiend geheel. In de jaren negentig paste hij dit trucje ook toe bij de eerste incarnatie van SFX Entertainment, waarmee hij zich op de traditionele concerten evenementenmarkt richtte. In 2000 verkocht Sillerman SFX Entertainment voor 4,4 miljard dollar aan Clear Channel Communications.

er uiteindelijk een winstgevend geheel van te maken. “Als we dit goed doen, dan worden we groter dan de originele SFX ooit is geweest”, aldus Sillerman in het Amerikaanse zakenblad Forbes. Op 9 oktober 2013 ging SFX Entertainment, met dj Afrojack als blikvanger, naar de beurs, met een bedrijfswaardering van 1 miljard dollar en een waarde van 13 dollar per aandeel.

Groter dan ooit In 2012 haalde Sillerman het van de markt verdwenen SFX-merk weer van stal om zich op de groeiende wereldwijde dancemarkt te begeven. Het plan was om voor 1 miljard dollar bedrijven op te kopen, deze onder één merk te cultiveren en

Nederland Het overnamepad van SFX richtte zich voor een groot deel ook op Nederlandse bedrijven. Zo werden onder meer ID&T,

B2S, Paylogic, Alda Events, AIR en Monumental (Awakenings) geheel of gedeeltelijk onderdeel van SFX. Sillerman leunde daarbij vooral op de expertise die hij inkocht. “Ik weet helemaal niets van EDM. Ik ontmoet de mensen van wie we de bedrijven kopen en ik heb werkelijk geen idee wat ze precies doen en waar ze het precies over hebben. Geen idee! And I love it. I just love it.” Voor Duncan Stutterheim van ID&T betekende de overname dat zijn bedrijf grote stappen in het buitenland kon zetten. In gesprek met Entertainment Business was Stutterheim destijds enthousiast: “We zijn sinds de SFX-deal een mondiale speler geworden die niet meer specifiek op één land vast te pinnen is. De overname door SXF heeft kapitaal met zich meegebracht waardoor ID&T de komende jaren vijf keer zo snel kan groeien als voorheen. We hebben nu de fi nanciële middelen om onze mondiale ambities te verwezenlijken.” ▶

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_SFX.indd 19

MAART 2016

26-2-2016 16:38:36

(advertenties)

De Vrienden van Amstel LIVE! Ahoy Rotterdam

Photo by Jorrit Lousberg

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Advertenties1.indd 20

MAART 2016

25-2-2016 11:39:51

niseerde I Am Hardwell in Gelsenkirchen genoemd (40.000 verkochte tickets), evenals de diverse Q-Dance-events (Dominator, X-Qlusive Holland XXL en Q-BASE), de eerste Sensation in Tokio en de diverse evenementen rond Amsterdam Dance Event.

Dieptepunt

Aanhoudend verlies Hoewel de omzet van SFX groeide, bleef het bedrijf in de min staan. In 2014 boekte SFX Entertainment een verlies van 130 miljoen dollar. De aandelenkoers was op dat moment al gezakt tot rond de 4 dollar. Begin 2014 maakte Sillerman bekend dat hij plannen had om SFX van de beurs te halen door een (te laag) bod op de uitstaande aandelen te doen. Enkele maanden later probeerde hij het opnieuw met een bod van 490 miljoen dollar op de uitstaande aandelen, omgerekend 5,25 dollar per aandeel. Meer dan de beurswaarde, maar nog steeds zo’n 60 procent onder de beurskoers waarop het bedrijf in 2013 werd geïntroduceerd. Aanvankelijk werd positief gereageerd en nam het aandeel SFX weer in waarde toe. Halverwege 2015 doken echter de eerste geruchten op over liquiditeitsproblemen binnen SFX, gevolgd door teleurstellende kwartaalcijfers. Ondanks een omzetstijging van 48,3 procent en een groei in bezoekersaantallen stegen de kosten in het tweede kwartaal met 61 procent. De aandelenkoers kelderde en het aandelenpakket van Sillerman, dat aanvankelijk nog 220 miljoen dollar waard was, werd op minder dan 35 miljoen gewaardeerd.

Vrije val Halverwege augustus werd het bod dat Sillerman had uitgebracht om het bedrijf van de beurs te halen, ongedaan gemaakt. In een statement werd gesteld dat SFX nog steeds voor (gedeeltelijke) overnamepartners open stond. Het bedrijf belandde vervolgens in een vrije val. In oktober 2015 liet SFX Entertainment weten geïnteresseerde partijen extra tijd te gunnen om een bod uit te brengen. In dezelfde maand liet

Stutterheim, die SFX in april had verlaten, weten dat er gesprekken waren gevoerd over het mogelijke terugkopen van ID&T. Ook Rocco Veenboer, oprichter van het festival Awakenings, meldde dat hij zijn evenement graag terug wilde kopen van SFX.

Voorzichtig optimisme Aangezien concrete biedingen op de SFXboedel uitbleven, legde Sillerman een nieuw bod op tafel om alle aandelen die hij nog niet in zijn bezit had terug te kopen. Hij

‘Hij is een gek, maar wel een geniale gek’ Duncan Stutterheim over Robert Sillerman bood 3,25 dollar per aandeel in cash, met een clausule dat hier, als hij SFX binnen vijf jaar wist te verkopen, nog 1 dollar per aandeel bovenop kwam. Dat deed het SFXaandeel met 44 procent stijgen. Cijfers over het derde kwartaal van 2015 zorgden voor voorzichtig optimisme: SFX realiseerde een bezoekersgroei van 24,8 procent. De omzet uit de live-evenementen maakte 86,3 procent van de totaalomzet van SFX uit (bijna 115 miljoen dollar). Als belangrijke behaalde resultaten in het derde kwartaal werden onder meer het door ALDA Events georga-

Het optimisme werd de nek omgedraaid toen Sillerman zijn bod in november 2015 terugtrok. Resultaat: het SFX-aandeel zakte naar 0,41 dollar. “Met deze aandelenkoersen is de tijd niet rijp om door te gaan met het terugkoopplan. Wij zullen de komende tijd al onze energie richten op het weer vlottrekken van het schip en de teleurstellende resultaten van het afgelopen jaar omdraaien”, aldus de zakenman in The Wall Street Journal. Begin dit jaar probeerde SFX Entertainment een naderend faillissement af te wenden met een kapitaalinjectie van 20 miljoen dollar. Het bleek tevergeefs. In februari vroeg SFX Entertainment de zogenaamde Chapter 11 bankruptcy-procedure aan, in feite een soort surseance van betaling om op deze manier van zijn 300 miljoen dollar schuld af te komen. Voorwaarde was wel dat Sillerman zijn functie zou neerleggen. Een Chapter 11-procedure is bedoeld om een bedrijf te herstructureren, en betekent dus géén liquidatie. “SFX staakt zijn bedrijf niet en heeft zelfs een aanzienlijke kapitaalinjectie ontvangen om de lopende exploitatiekosten te betalen”, aldus het bedrijf. De obligatiehouders zorgen voor een financiële injectie van 115 miljoen dollar om het bedrijf tijdens het faillissement draaiende te houden. SFX hoopt binnen zes maanden volledig gereorganiseerd te zijn.

Openstaande bedragen De elf belangrijkste crediteuren van SFX Entertainment zijn bedrijven die Robert Sillerman heeft aangekocht. Zo zou er een schuld openstaan van 10 miljoen dollar bij Made Events, organisator van de Electric Zoo-festivals. Tot de grootste crediteuren behoort volgens IQ Magazine het Nederlandse Alda Events; de organisatie moet nog 23,6 miljoen dance dollar ontvangen. Bij het Nederlandse Hoeksema Holdings staat nog een rekening van 2,5 miljoen dollar uit. Medeoprichter Jan Willem van der Meer is gedupeerd voor 792.000 dollar, terwijl voormalig technisch directeur Berco Beute eveneens voor een flink bedrag het schip in kan gaan. De komende maanden zijn cruciaal voor SFX, hoewel de vraag is hoe het er na de reorganisatie uit zal zien. Of heeft Sillerman nog een troefkaart in handen? Je weet het maar nooit. Zoals Duncan Stutterheim het zei na zijn vertrek bij SFX: “Hij is een gek, maar wel een geniale gek.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_SFX.indd 21

MAART 2016

26-2-2016 16:38:39

ACHTERGROND

‘Paaspop opening festivalseizoen? Stopt het seizoen dan ooit?’

Jarenlang gold: als je weet in welk weekend Pasen valt, weet je wanneer het festivalseizoen begint, met Paaspop in Schijndel. De explosieve groei van het aantal festivals heeft zich echter zo doorgezet dat het inmiddels bijna elk weekend raak is. Mojo-boeker Bas Jansen stelt dan ook dat het seizoen niet zozeer opent, maar eigenlijk nooit sluit. DOOR: INGMAR GRIFFIOEN

aaspop mag dan eind maart de officieuze festivalopener zijn, in feite begint het seizoen al een maand eerder. Sinds 2014 slaat festival Grasnapolsky de eerste week van februari zijn tenten op bij het voormalige zendstation Radio Kootwijk op de Veluwe. Nog geen maand later, op 4, 5 en 6 maart, is het tijd voor Where The Wild Things Are (WTWTA) in Flevoland. In het laatste weekend van maart is Paaspop dan aan de beurt. Festivalterrein De Molenheide in Schijndel biedt op 25, 26 en 27 maart plek aan dertien area’s, zo’n 175 acts en 61.000 festivalgangers. “Paaspop is het eerste grote outdoor festival van het jaar”, meent woordvoerder Ron van Hal. “Dan begint het, krijgen

MAART 2016

EBLIVE201603_Aftrap_festivalseizoen.indd 22

mensen een beetje de lente in de bol en kunnen ze weer kamperen.”

Eerste buitenfestival “Paaspop is het eerste buitenfestival waar grote media als 3FM en het NOS Journaal komen kijken”, aldus Van Hal. “Wat op Paaspop staat, is een voorbode van de bands die er dit jaar toe doen en die je op vele andere festivals kunt verwachten.” Bas Jansen, bij Mojo in het voorjaar verantwoordelijk voor onder meer Where The Wild Things Are en Motel Mozaique, meent dat het Brabantse festival ‘in de klassieke zin des woords’ nog steeds een van de eerste is in Nederland. “Dus buiten in een tent, of op een weiland naar

bands kijken. Bij mijn weten kun je tot in december naar festivals, en in januari heb je alweer Eurosonic Noorderslag. En begin februari stond ik op een festival buiten een hamburger te eten en bands te kijken. Dus je kunt je afvragen of dat seizoen überhaupt nog wel stopt.” Jansen erkent dat Grasnapolsky heel slim in februari is gaan zitten, voorheen zo’n beetje de enige festivalloze maand. Voor WTWTA, opgezet door Mojo met PLUS1 en Can You Hear Me, speelt het gat in de festivalkalender ook mee, evenals de beschikbaarheid van tourende bands. “We gaan natuurlijk niet in de drukke junimaand zitten. Voornaamste reden is dat de bezoekers dit een heel fijn moment vinden,

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:29:53

EB LIVE

kochten we uit, en nu zijn er ook nog maar een paar bungalows over.” Het indoorfestival is niet te vergelijken met grote evenementen van het kaliber Paaspop, Lowlands of Down The Rabbit Hole. “Er kunnen 4000 man in het park, dan heb je te maken met andere budgetten en capaciteiten. Ik denk dat wij een heel leuk festival organiseren met wat er op dat moment in de buurt is. En dat is nogal wat, want evenals het festivalseizoen stopt ook het tourseizoen bijna niet. Er zijn altijd bands beschikbaar. Maar je bent wel op zoek naar een bepaald type, want in de grote Willem Ruistent kun je niet iedere band neerzetten. Daar moet je wel wat status en ervaring voor hebben.”

Lange rijen vs. kleinschalig

net voor het klassieke festivalseizoen en net na de winter.” Beide organisaties koppelen een indoorfestival aan een bungalowcentrum. Het grote verschil is dat bij WTWTA het bungalowpark (de Eemhof in Flevoland) juist het festivalterrein is. “Met je vrienden in een huisje zitten en naar bands gaan; daar is dit natuurlijk een heel goede periode voor. Ook omdat het nog randje winter is en mensen niet in een tent willen gaan liggen.”

Meer bands op tournee De festivallisering van het voorjaar is Paaspop ook opgevallen. “Er komen ieder jaar nieuwe festivals bij. Ik las dat er in Nederland alleen al 170 dancefestivals zijn. En dan heb je het nog maar over één genre.” De aanbodkant is volgens Van Hal een voorname reden. “Iedereen weet dat artiesten voornamelijk verdienen aan r oyalty’s en liveoptredens. Zelfs Amerikaanse bands die voorheen de neus ophaalden voor Europa en Azië moeten nu wel. Dus kun je vanaf Paaspop tot en met oktober eigenlijk ieder weekend wel

een festival bezoeken.” Meer concurrentie dus, maar het festival zegt daar geen hinder van te ondervinden. “Het rare is dat we een tegengestelde beweging maken: we zijn sinds 2011 juist alleen maar als een malle gegroeid. Dat jaar gingen we voor het eerst driedaags, met op vrijdag een show van Anouk. Het jaar erna trokken we 18.000 bezoekers en vorig jaar al 61.000.” WTWTA is pas aan de vierde editie toe. Na een valse start in 2013, toen het festival vooral Bungalup-feestpubliek trok, zit het inmiddels op het juiste spoor. Volgens Jansen heeft zijn festival geen last van concurrentie. “Ook omdat we het enige festival zijn dat alternatieve popmuziek programmeert in een bungalowpark. Vorig jaar ver-

Paaspop heeft maar liefst elf podia, waaronder een aantal grote in circustenten, 25 foodtrucks en het met Mojo georganiseerde We Are Electric-dancepodium. Plus wat kleinschaligere dingen zoals de Rotterdamse Schorem Barbier en het eigen platenzaakje Vinyl Mania. Op WTWTA is het kleinschaligheid troef, met maximaal 4000 bezoekers. Jansen: “We moeten wat creatiever zijn met het budget en de programmering, maar we doen het omdat er behoefte aan is, en we vinden het zelf ook een van de leukste festivals om te maken. De mensen waarderen het ook heel erg. En ze hoeven niet bang te zijn om in lange rijen te staan; je merkt in de huidige festivalmarkt dat er publiek is dat geen behoefte heeft aan massaliteit.” Festivalgangers w illen wat meer rust en comfort, en daar willen ze best voor b etalen. Dat zie je al sinds de start van Into The Great Wide Open in 2009, en die trend zet door.

Oesters en yurts Intussen kun je op Paaspop naast patat ook oesters eten en zijn de overnachtings mogelijkheden uitgebreid: Paaspop Resort biedt onder meer luxe legertenten, Mongoolse yurts, festipi’s, verwarmde tenten met boxsprings op de houten vloer, flexotels en een heuse Dream Lodge Indi. Van Hal: “We worden weleens het kleine broertje van Lowlands genoemd. Allemaal gelul. We doen al sinds 1978 ons eigen ding en h ebben onze positionering wel te pakken.” ◾

'Paaspop wordt weleens het kleine broertje van Lowlands genoemd. Allemaal gelul, we hebben onze positionering wel te pakken' Ron van Hal, woordvoerder Paaspop WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Aftrap_festivalseizoen.indd 23

MAART 2016

26-2-2016 16:29:56

EBLIVE201603_Advertenties4.indd 24

25-2-2016 11:31:40

EB LIVE

ACHTERGROND

Fontys-studenten organiseren

Paaspop Academy

Het onderwijs en de creatieve industrie ontmoeten elkaar op Paaspop Academy, dat op 25 maart wordt georganiseerd door studenten van de Fontys Academy for Creative Industries. “We slaan een brug tussen het onderwijs en de festivalbranche.” DOOR: INGMAR GRIFFIOEN

weede- en vierdejaars studenten van de Fontys Academy for Creative Industries krijgen via het excellentietraject Buro P3 de kans om ‘letterlijk in contact te komen met het werkveld’. Een van de resultaten hiervan is Paaspop Academy. Dit tot grote vreugde van Erik Frey, docent aan de Tilburgse hogeschool: “Hier leren ze zo veel van. De studenten sparren direct met Paaspop. Ze zitten aan tafel met directeuren Chris en Joop, de lijntjes zijn heel kort. Dat is wel bijzonder.”

Trends en ontwikkelingen Fontys betrekt twee jaargangen bij de Academy. “Er zijn nu vijf tweedejaars mee bezig. Zij regelen het hele operationele gedeelte, variërend van de sprekers tot de persberichten. De vierdejaarsstudenten is gevraagd mee te denken over onderwerpen. Zij gaan daarbij op basis van gedegen onderzoek zoeken naar interessante trends en ontwikkelingen binnen de industrie. De kracht is dat wij de eigentijdse denkwijze van de studenten binnen het onderwijs

implementeren. Vervolgens pitchen zij de uitkomsten direct aan Paaspop.”

Extreem weer De vierde editie van Paaspop Academy staat helemaal in het teken van extreme weersomstandigheden, en heeft als titel ‘Risicomanagement: niet weer’. Frey: “Hiervoor hadden we ‘Cashless payments’, ‘Taylor made festivals’ en ‘Big data’ als thema’s. We proberen altijd in de toekomst te kijken wat er interessant is voor de festivalbranche en werken daarin samen met de Fontys-opleidingen Commerciële Economie en Communicatie. Nu kwamen die met het thema risicomanagement gericht op weersomstandigheden, omdat dit de laatste jaren nadrukkelijk speelt in de media en een grote invloed heeft op de festivalbranche.”

pelijk, met als insteek ‘het weer’, het tweede gaat echt in op de professionele kant en het derde is de paneldiscussie, waar we middels een fictief scenario het thema vanuit verschillende invalshoeken benaderen.” Zo is er de juridische en verzekeringskant, het festival zelf en de logistieke kant met de opbouw van de tenten. Van groot belang zijn de ervaringen van festivals. Zo kregen de laatste jaren Concert At SEA, Pinkpop en Zwarte Cross te maken met noodweer en cruciale keuzes. De samenwerking is vanuit projecten en stages geëvolueerd tot Paaspop Academy. “We werken met een grote organisatie samen en zitten midden in het festival. Als de bezoekers binnen zitten, wordt er op het terrein nog gebouwd. Het kan zijn dat de vrachtwagens rondrijden en dat je de productie ziet overleggen. Dat is ook de charme. Naast het conferentieprogramma word je ook in de hele omgeving meegenomen.” Frey: “Wij zien dat deze combinatie tussen het werkveld en de studenten heel krachtig is. Door samen trends en ontwikkelingen in de branche te onderzoeken en te bespreken, vonden we de afgelopen drie jaar een thema dat echt een meerwaarde was voor veel festivalorganisatoren. De nadruk ligt daarbij altijd op kennisdeling en de praktische toepasbaarheid, waardoor kleinere organisatoren ook veel van de grotere festivals kunnen leren.” ◾

Paaspop Academy

Paaspop Academy begint vrijdag 25 maart om 12.00 uur en duurt tot 16.00 uur, wanneer het reguliere festival de deuren opent. Kijk voor meer informatie op www.paaspopacademy.nl.

Drie delen De theatertent is helemaal voor Paaspop Academy ingericht en kan 350 gasten huisvesten. Het programma valt uiteen in drie delen. Frey: “Het eerste is meer wetenschapWWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Paaspop_Academy.indd 25

MAART 2016

26-2-2016 16:29:28

EBLIVE201603_Advertenties111.indd 26

25-2-2016 11:32:27

EB LIVE

ACHTERGROND

Nieuwe ticketshop Ticketscript is ‘hyperresponsive’ en sociaal Ticketscript heeft in tien jaar de koppositie in de Europese onlineticketmarkt veroverd door telkens te innoveren. Met de nieuwe ticketshop zet het bedrijf weer een belangrijke stap. “De beste en meest complete ticketingervaring ooit”, belooft CEO Frans Jonker.

ticketshop, waardoor er een viral effect ontstaat. Ook heel interessant is de integratie in WhatsApp, die je toestaat om in het koopproces je vrienden erbij te betrekken. Je doet in een WhatsApp-groep een oproep en iedereen kan met één druk op de knop ook zijn tickets afrekenen.”

rans Jonker, CEO van ticketscript, is enthousiast over de nieuwe ticketshop, waarmee evenementen het maximale uit hun online ticketing kunnen halen. Jonker leidt de Europese marktleider al sinds 2006 en is dus gewend aan vernieuwing. “Dit is de derde keer dat we een nieuw ticketplatform lanceren. Ditmaal starten we met een nieuwe generatie technologie. Als techbedrijf updaten we onze software regelmatig, zodat we qua technologie in de markt vooroplopen. Zo zijn we ooit begonnen, en dat willen we ook doorzetten. De andere kant van het verhaal is dat de markt en de mens zich ontwikkelen, en die willen we zo goed mogelijk blijven bedienen met de nieuwste mogelijkheden.”

Lokaal en schaalbaar De vierde pilaar garandeert ook voor internationale events de lokale beleving. “Een evenement bezoeken is niet meer alleen een lokaal gebeuren, mensen gaan op vakantie voor een festival. Dan moet je voor dat festival wel met je eigen betaalmethoden en in je eigen taal dat ticket kunnen aanschaffen. Wij detecteren dat je uit Nederland komt en zorgen dat je daar dus ook met iDeal kunt betalen.” De vijfde pilaar betreft schaalbaarheid. De ticketingwereld kent regelmatig grote, soms onvoorziene pieken in de vraag naar

Vijf pilaren De nieuwe ticketshop rust op vijf pilaren, legt Jonker uit. “De eerste is ‘hyperresponsiveness’, wat betekent dat je apparaatonafhankelijk wordt. Het maakt niet meer uit of je nu op je mobiel, iPad of laptop zit, je moet altijd de optimale beleving hebben. We hebben dat ontwikkeld voor zo’n 1800 hardware-apparaten met verschillende schermresoluties en besturingssystemen.” De tweede pilaar is de volledige integratie van de shop in de omgeving van de organisator. “Dat is niet per se nieuw, maar vooral nog verder geoptimaliseerd.” De derde is ‘super social’ gedoopt. “De integratie is geconcentreerd op een aantal platformen, waaronder Facebook en WhatsApp. Wij zagen als een van de eerste ticketingpartijen in dat Facebook het belangrijkste kanaal is om je evenement te promoten en te laten promoten door bezoekers en fans. In het koopproces con-

TICKETSCRIPT-CEO FRANS JONKER.

‘De markt en de mens ontwikkelen zich, en die willen we optimaal blijven bedienen’ Frans Jonker fronteren we de koper nu op elke plek met de fanpage en de eventpage om te zien welke vrienden erheen gaan. Je kunt je Facebook-profiel gebruiken om de tickets te kopen en te laten zien dat je zelf gaat. Concrete acties binnen Facebook en de

tickets. “Je kunt eigenlijk niet altijd een enorm serverpark hebben draaien voor die ene keer in de maand. Wij hebben een enorme ontwikkeling gerealiseerd door te zorgen dat dat elastisch wordt en voortaan automatisch schaalbaar is.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ticketscript.indd 27

MAART 2016

26-2-2016 14:02:15

WiFi and More!

WiFi4Rent is gespecialiseerd in het leveren van tijdelijke ICT diensten op evenementen of evenementen locaties in Nederland en BelgiĂŤ

ÂŽ WIFI4RENT Voor meer informatie bel of email ons op +31 878 704 521 & email@wifi4rent.nl EBLIVE201603_Advertenties121.indd 28

25-2-2016 11:33:08

XXXXX EB LIVE

ACHTERGROND

WiFi4Rent brengt slimme ICT-diensten naar evenementen Naast een WiFi-netwerk levert WiFi4Rent ook realtime-informatievoorziening en faciliteert het diensten als cashless betalen, belevingsmeters en slimme oplaadkluizen. “Er is veel concurrentie, en evenementen moeten zich onderscheiden”, aldus directeur Herman van den Dungen. “Ik wil organisaties helpen het verschil te maken.” DOOR: INGMAR GRIFFIOEN

iFi4Rent presenteert zich als bedrijf dat een serieuze IT-business het veld op brengt. Directeur Herman van den Dungen: “Ik kan weinig doen aan de rij wachtenden bij de toiletten, maar ik kan het wachten wel aangenamer maken met een goed WiFi-netwerk. Serieuze organisatoren zien steeds meer in dat ICT een essentieel onderdeel is van het evenement. Je kunt niet meer werken zonder een ICT-infrastructuur, zonder gebruik te maken van moderne mogelijkheden als cashless en realtime data.”

Slimme laadkluis

Meten is weten

“Tegenwoordig is de piramide van Maslow uitgebreid met de categorie WiFi en ‘Ik heb stroom nodig’, want de accuontwikkeling heeft stilgestaan voor mobieltjes. Ik wil op evenementen een slimme laadkluis inzetten, waar je mobieltje achter slot en grendel oplaadt. Slim, want je ziet op het scherm hoelang het duurt en daarnaast is er ruimte voor narrowcasting, dus ook hier realtime-informatie. Dat vereist een onderliggende infrastructuur, en daar zijn we in gespecialiseerd. Ik richt me op de achterkant, de bedrijfsmatige kant. Omdat Overstap naar cashless ik denk dat daar het grootste voordeel te “Realtime-informatie tot je nemen en aan behalen is, waarmee je onderscheidend de hand daarvan besluiten kunt zijn in de overvloed nemen: onlinebedrijven aan festivals. Ik heb geen doen niet anders dan kijinvloed op de proken naar wat wel of niet grammering, maar loopt en waar, en passen kijk hoe efficiënt en het product meteen aan. innovatief je kunt zijn op Dat wil ik ook meer naar alle andere vlakken, en dat Herman van den Dungen, directeur WiFi4Rent het evenement brengen”, kan wel je kaartverkoop aldus Van den Dungen. en catering beïnvloeden. ook. Wij werken samen met een partij die Zo kan WiFi4Rent door samenwerkingen WiFi4rent wil een bijdrage leveren aan het deze emoties kan peilen en visualiseren. cashless-systemen aanbieden, feitelijk een businessmodel door te helpen het maxiDie technologie is een grote toegegesloten kassasysteem dat inzicht verschaft male uit ICT-diensten te halen. Dat is mijn voegde waarde met tal van toepassingsin je consumptiestromen. “Organisaties toegevoegde waarde.” ◾ mogelijkheden: van interactie met het puzijn nog een beetje huiverig voor cashless. bliek tot marketinginzichten en risicomaMunten lijken lucratiever. Een overstap nagement.” naar cashless wordt nog onderschat. Los van het operationele inzicht bij de verschillende bars zijn er ook nog de schat aan data, vooruitbetaalde omzet, nieuwe businessmodellen en – misschien wel de belangrijkste – de ervaring van de bezoeker, die zwaar wegen om een overstap te maken.” Volgens Herman staat het cashless-systeem nog in de kinderschoenen. “Er zijn wel serieuze partijen mee bezig, maar het wordt nog te weinig toegepast. Omdat het nog steeds gezien wordt als kostenverhogend en niet als essentiële managementinformatie voor een serieuze business.” De directeur legt een andere ontwikkeling uit: hoe dataspecialisten met intelligente technologie social media-gebruik kunnen analyseren. “Dat kan van grote waarde zijn. Bedrijven als bol.com en KLM hebben een immense doelgroep. Je kunt niet handmatig alle berichten van ieder individu doornemen en bepalen wat ze van je merk vinden. Maar door de inzet van data science kan dat wel. Volledig geautomatiseerd en realtime. Die intelligentie kun je ook naar je evenement halen. In een overzichtelijk ‘dashboard’ zie je in een oogopslag hoe enthousiast bezoekers zijn over een evenement, artiest of welk onderwerp dan

'Ik kan weinig doen aan de rij bij de toiletten, maar ik kan het wachten wel aangenamer maken met goede WiFi'

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_WiFi4Rent.indd 29

MAART 2016

26-2-2016 14:14:49

INTERVIEW

Seatwave wil vertrouwen winnen Secondary ticketingplatform Seatwave ligt in de publieke opinie en de Nederlandse politiek onder vuur. Toch lijkt de opmars van dergelijke platforms niet te stuiten. Volgens Mark Yovich, president van Ticketmaster International, en Christoph Homann, managing director resale van Ticketmaster International, begint de publieke opinie echter enigszins te kantelen. DOOR: EDGAR KRUIZE

r wordt veel gesproken en gespeculeerd over de band tussen Ticketmaster en Seatwave. Hoe zijn deze bedrijven precies verbonden? Mark Yovich: “We hebben Seatwave in oktober 2014 gekocht omdat Ticketmaster in Europa nog geen resalekanaal had, terwijl dat in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten al vele jaren wel het geval was. De aankoop is marktgedreven, we speelden in op de markt die behoefte had aan een veilig platform. Om dit snel van de grond te kunnen krijgen, hebben we ervoor gekozen een bestaande partij in de vorm van Seatwave over te nemen.” Waarom heeft Ticketmaster überhaupt een doorverkoopsite nodig? Mark Yovich: “Het internet heeft het gedrag van klanten veranderd. Ze willen iets ‘hier en nu’ en nemen geen genoegen met ‘dat kan niet’. In het verleden bood Ticketmaster geen service als een show

CHRISTOPH HOMANN, MANAGING DIRECTOR RESALE TICKETMASTER INTERNATIONAL.

MAART 2016

EBLIVE201603_Seatwave.indd 30

was uitverkocht. Onderzoek heeft uitgewezen dat het gros van de consumenten bij het zien van de melding ‘uitverkocht’ direct via Google op zoek ging naar een andere manier om tickets te kopen. Wij willen op dat punt service bieden, een veilige marktplaats waarbij we kunnen garanderen dat de verkopers ook écht de tickets bezitten. Er gaat niets in de verkoop voordat de officiële voorverkoop is begonnen, en we betalen verkopers pas uit nadat de show heeft plaatsgevonden. Het merk Ticketmaster garandeert die veiligheid.” Waarom hebben jullie niet meteen een Ticketmasternaam op Seatwave geplakt? Christoph Homann: “Toen we in Australië zelf een secondary platform bouwden, hebben we direct de naam Ticketmaster Resale ingezet. Seatwave had op het moment dat we het overnamen al een reputatie als marktplaats, en we wilden dat sterke merk niet direct weggooien. Vandaar de toevoeging ‘A

‘Gek dat je als kaartverkoper de schuld krijgt als tickets snel uitverkopen; alsof je boos wordt op de weerman omdat het drie dagen regent’

Ticketmaster Company’ bij de naam. Op dit moment zijn we Seatwave en Ticketmaster qua look & feel dichter naar elkaar toe aan het brengen, waarbij de kleur blauw voor Ticketmaster als primair verkooppunt wordt gebruikt en rood voor het secondary platform. De langetermijnplanning is – en dat geldt voor alle markten waarop Ticketmaster actief is – dat we alles onder één vlag brengen. Zo wordt Ticketmaster dé plek waar in een veilige omgeving alle transacties rondom een concert, zowel primary als secondary, kunnen plaatsvinden.” Rond de voorverkoop van de concerten van Adele zag je prijzen op Seatwave door het dak gaan, tot wel 4950 euro per ticket. Is de ophef daarover schadelijk voor Ticketmaster en Seatwave? Christoph Homann: “Het is gek dat je als kaartverkoper de schuld krijgt als tickets snel uitverkopen; alsof je boos wordt op de

MARK YOVICH, PRESIDENT TICKETMASTER INTERNATIONAL.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 17:00:26

EB LIVE

weerman omdat het drie dagen regent. We zijn er inmiddels aan gewend, maar je moet het publieke debat dat door een kleinere groep luidruchtige mensen wordt gevoerd niet verwarren met de grotere vraag naar een veilig platform voor secondary ticketing.” Mark Yovich: “Ik zou dan ook niet willen zeggen dat het ons schaadt; wel denk ik dat er op dat moment op een extreme manier een realiteit werd blootgelegd die deze markt kenmerkt. De markt wordt namelijk bijna volledig door emotie gedragen. Ticketmaster en Seatwave zijn op het gebied van tickets niet met elkaar verbonden. Ticketmaster schuift geen tickets door, we kunnen dat niet eens, we verkopen ze tenslotte voor de promotors. In de emotie die speelt bij de mensen die naar een concert willen en achter het net vissen, is die boodschap echter maar lastig over te brengen.” Moet het dan niet beter worden gecommuniceerd? Mensen blijven achterdochtig, er zijn zelfs Kamervragen gesteld. Mark Yovich: “We doen heel veel om het verhaal goed te communiceren. Enerzijds naar de consument, via sociale media en door interviews te geven. We leggen continu uit hoe het écht werkt. Daarnaast zijn we actief in dialoog met de diverse Kamerleden die zich met ticketing bezighouden. Nederland zit op dit moment in een leercurve, iets wat we eerder in het buitenland hebben gezien. Je merkt dat het beeld van secondary ticketing verandert. En dat proces kan snel gaan.” Wat vinden jullie van het wetsvoorstel dat er bij doorverkoop maximaal 120 procent van het aankoopbedrag mag worden gevraagd? Christoph Homann: “In landen waar

een ticketwet is doorgevoerd, zoals België, Noorwegen en Denemarken, heeft het een averechts effect. De handel gaat ondergronds en daar worden nog steeds woekerprijzen gevraagd. In Canada, en in de staat Michigan in de VS, wordt ticketregelgeving om exact die reden al teruggedraaid.” Mark Yovich: “Wat in de media en in het publieke debat vaak over het hoofd wordt gezien, puur omdat daar geen mooi verhaal in zit, is dat een heel groot deel van de verkochte tickets via platforms als Seatwave weggaat onder de inkoopprijs. Bovendien is de vraagprijs op Seatwave zeker niet altijd

het bedrag is waarvoor een ticket daadwerkelijk wordt verkocht. Het zijn op Seatwave vaak individuele verkopers, geen experts, die er een hoog prijskaartje aan hangen. Wij zien dat zulke kaarten in veel gevallen niet verkocht worden, maar willen als bedrijf geen grens stellen aan wat men vraagt. Wij geloven niet in regulatie, de markt van vraag en aanbod reguleert zichzelf uiteindelijk.” Er zijn promotors die via andere secondary kanalen zelf een deel van hun tickets wil verkopen om zo een deel van de ‘additionele winst’ mee te pikken. Biedt Seatwave die mogelijkheid ook? Mark Yovich: “Hoewel we niets kunnen tegengaan, praten we op dat gebied niet met

promotors. Een partij als Mojo, waarvoor Ticketmaster veel tickets verkoopt, werkt überhaupt niet op die manier.” Wat is op dit moment het marktaandeel van Seatwave? Christoph Homann: “We zijn op dit moment in Nederland nog een kleine partij. Ons doel is om, net als in het Verenigd Koninkrijk en de VS, een grote speler te worden. Op dit moment zijn we nog druk met het overtuigen van de consument. Uiteindelijk willen we bekend staan om de veiligheid en betrouwbaarheid van het platform. Zo gaan we bijvoorbeeld de techniek implementeren die het mogelijk maakt om tickets die via Ticketmaster zijn ingekocht bij doorverkoop via Seatwave een nieuwe barcode te geven. We hebben dit in Australië, het Verenigd Koninkrijk en in de VS al geïmplementeerd, en we zien dat dit een substantieel verschil maakt in het consumentenvertrouwen. Begin 2017 zal dit ook in Nederland worden doorgevoerd.” Mark Yovich: “We willen op termijn het allerbeste platform worden – op ieder gebied, van veiligheid tot goede service. We hebben nog een lange weg te gaan, maar we zien het consumentenvertrouwen in Nederland ondanks alles nu al groeien. Ons onderzoek over de Nederlandse markt toont aan dat 72 procent van de kaartkopers een veilige doorverkoopsite een nuttige service vindt; 84 procent vindt dat ze de vrijheid moeten hebben om hun kaarten door te verkopen. Vorig jaar heeft zo’n 27 procent van de kaartkopers in de leeftijd van 18 tot 34 jaar een doorverkoopsite gebruikt om een ticket door te verkopen. De markt ontwikkelt zich en consumenten doen wat ze willen doen. Wij kunnen dat niet stoppen, en dus is het goed om hen hierin te faciliteren.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Seatwave.indd 31

MAART 2016

26-2-2016 17:00:32

UNICA FELICITEERT ROTTERDAM AHOY MET HAAR 45JARIG JUBILEUM

www.unica.nl

EBLIVE201603_Advertenties7.indd 32

25-2-2016 11:34:00

SPECIAL

ROTTERDAM AHOY

EBLIVE201603_Ahoy_Cover.indd 33

25-2-2016 12:19:58

Ahoy is Rotterdam & Rotterdam is Ahoy Rotterdam Ahoy staat aan de vooravond van ingrijpende veranderingen. Deze moeten er uiteindelijk voor zorgen dat de locatie in 2019 nog meer dan nu dé plek is voor concerten, theater en business events. Directeur Jolanda Jansen: “De winkel blijft natuurlijk gewoon open, zonder dat het publiek of de logistiek daar last van heeft.” DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

l 45 jaar is Ahoy Rotterdam een begrip in Nederland. In 2016 zet de organisatie de eerste stap richting een nieuw Ahoy. Er is een nieuwe huisstijl gelanceerd, evenals een nieuw logo, en de twee woorden in de naam zijn omgedraaid: Rotterdam Ahoy. De naam heeft zo meer internationale allure en laat zien hoe belangrijk de stad Rotterdam voor Ahoy is. Het jaar 2016 staat ook in het teken van verregaande vernieuwingen. Zo start een ingrijpende verbouwing die uiteindelijk zal leiden tot een nieuw, groter en uitgebreider Rotterdam Ahoy. Directeuren Jolanda Jansen en Peter van der Veer over heden, verleden en toekomst, en waarom niemand nog om Rotterdam Ahoy heen kan – nu niet en in de toekomst niet. Waarom is er gekozen voor een nieuwe naam? Jolanda Jansen: “De nieuwe naam, het nieuwe logo en de nieuwe huisstijl weerspiegelen de fase waarin we nu zitten en waar we naartoe gaan. De plannen zijn

Het begin

Het allereerste evenement was de havententoonstelling Rotterdam Ahoy', in de hallen op het Dijkzigtterrein. Met de opening op 18 mei 1950 vierde men de voltooiing van de wederopbouw van de haven. De tentoonstelling duurde zes maanden en trok het recordaantal van 1.650.000 bezoekers.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Openingsverhaal.indd 34

ambitieus. We bouwen een nieuw gebouw, een congrescentrum en een theaterzaal. Hiermee willen we een nieuwe zakelijke markt aanboren. De stad Rotterdam is daarin ontzettend belangrijk. De afgelopen jaren dook de stad steeds vaker op in hippe lijsten als ‘the place to be’. Het spreekt voor zich dat Ahoy de nadruk legt op het feit dat wij in Rotterdam zitten. Het nieuwe logo en de nieuwe huisstijl, waarbij de kleuren geel en antraciet goed naar voren komen, passen beter bij de rauwheid en stoerheid van de stad, en bij de energie die je tijdens evenementen hier voelt. Het logo is frisser, moderner, strakker en internationaler.” Peter van der Veer: “Ik neem je in vogelvlucht even mee door de geschiedenis van Ahoy. In 1971 is dit complex gebouwd. Het bestond uit een aantal beurshallen en het Sportpaleis, dat nu Ahoy Arena is geworden. Eind jaren negentig zijn er een plaza en een hal bijgekomen. Alles onder één dak. Tussen 2009 en 2011 is samen met de gemeente het Sportpaleis verbouwd. De volgende stap vindt plaats aan de voorkant, daar komt een nieuw gebouw. Het meest in het oog springende wordt ons theater. Dat zal een van de ‘slimste’ en grootste zalen in Nederland worden, compleet met theatertoren, orkestbak en 2750 stoelen. Deze ruimte kan ook ingezet worden voor congressen en is op een redelijk eenvoudige manier te transformeren naar een popzaal voor zevenduizend man. Daarnaast is er in het nieuwe gebouw, dat vier verdiepingen telt, ruimte voor kleinere zalen die multi-

AHOYS EIGEN PRODUCTIE: HET ABN AMRO WORLD TENNIS TOURNAMENT.

functioneel kunnen worden ingezet. Dankzij deze nieuwe ruimtes en de geplande verbouwing van de bestaande hallen wordt de veelzijdigheid van Rotterdam Ahoy als podium alleen maar groter.” Jolanda Jansen: “Onze partners gaan van de extra ruimte profiteren. Ik noem als voorbeeld het ABN AMRO World Tennis Tournament. Tijdens dit event heeft de bank hier voor zevenduizend mensen seminars en presentaties gegeven. Dat is voor ons de absolute max. Meer kan er niet bij. Door de verbouwing kan dat aantal uitgebreid worden. Steeds meer klanten ▶

MAART 2016

26-2-2016 14:05:50

SPECIAL

Foto: B2S

ROTTERDAM AHOY

DUIZENDEN BEZOEKERS GAAN JAARLIJKS UIT HUN DAK BIJ KNOCK OUT.

Muziek Rotterdam Ahoy heeft een roemrijk verleden als het gaat om muziek. Drie maanden na de officiĂŤle opening op 3 april 1971 vond het allereerste concert plaats. Pink Floyd speelde voor 8000 fans, die allemaal 20 gulden per kaartje betaalden. Veel artiesten hebben meerdere keren in Ahoy gestaan. Santana is de trouwste Ahoy-bezoeker: de afgelopen 35 jaar deed de gitarist/zanger dertien keer de concertzaal aan. Zijn eerste optreden was in april 1971, zijn meest recente in mei 2006. De meeste concerten in Rotterdam Ahoy werden gegeven door Frans Bauer en Lee Towers. Zij stonden (afzonderlijk) 51 keer in de Rotterdamse zaal.

DIRECTIE ROTTERDAM AHOY: PETER VAN DER VEER EN JOLANDA JANSEN.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Openingsverhaal.indd 35

MAART 2016

26-2-2016 14:06:03

STAATSLOTERIJ ZESDAAGSE VAN ROTTERDAM: SPORTS MEETS ENTERTAINMENT.

OP 27 JANUARI JL. PRESENTEERDE AHOY HAAR NIEUWE NAAM EN LOGO.

ABN Tennistoernooi 1984

GASTVRIJ ROTTERDAM: DE ONTMOETINGSPLAATS VOOR DE HORECABRANCHE.

zoeken naar manieren om content en hospitality te combineren. Daar spelen wij op in.” Hebben jullie inspiratie opgedaan bij andere nationale of internationale zalen? Peter van Veer: “We zijn onder andere in Glasgow, Milaan, Londen, Edinburgh, Genève en Wenen geweest. Een van de zalen die ons inspireerden is Waterfront in Stockholm. Deze zaal combineert een congresgedeelte met een concertopstelling en behoudt een hoge kwaliteit voor beide.” Wanneer wordt het startschot voor de verbouwingen gegeven? Peter van der Veer: “We beginnen dit jaar met de verbouwing, en in 2017 met de uitbreiding. Dit alles moet in de zomer van 2019 klaar zijn.” 36

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Openingsverhaal.indd 36

De beker van jaargang 1984 van het ABN AMRO World Tennis Tournament is nooit uitgereikt. Dat jaar waren 7000 toeschouwers getuige van de finale tussen Ivan Lendl en Jimmy Connors. Lendl won de eerste set met 6-1 en stond in de tweede set voor met

Jolanda Jansen: “In de tussentijd blijft de winkel natuurlijk gewoon open. Dat kunstje hebben we ook gedaan bij de verbouwing van het Sportpaleis. Alle evenementen worden in die tijd gewoon georganiseerd, zonder dat het publiek of de logistiek daar last van heeft.” Rotterdam Ahoy is dit jaar ook het podium voor meerdere bijzondere debuten. Peter van der Veer: “Dat klopt. Dit jaar is de wereldwijd populaire vechtsport UFC (Ultimate Fighting Championship) voor de eerste maal te zien in Nederland. Deze atleten uit de wereld van MMA (Mixed Martial Arts) doen in mei Rotterdam Ahoy aan. Ook bijzonder is de Betway Premier League; de ‘Champions League van het Darts’ met de tien beste spelers van de

1-0. Op dat moment werd de wedstrijd op last van burgemeester Bram Peper afgelast: er was een bommelding binnengekomen en er werd geen enkel risico genomen. Binnen zeven minuten was het gehele Sportpaleis ontruimd. De finale is nooit meer afgemaakt.

PDC. In 2016 vindt tevens ons eerste e-sports event plaats, rondom de extreem populaire game League Of Legends. Ik ben trots dat we hiervoor een internationale competitie hebben gewonnen. Daarnaast noem ik BattleCON, waar bezoekers competitief tegen elkaar kunnen gamen. Dit soort events trekt de kids van tegenwoordig naar Rotterdam Ahoy.” Jullie zijn dit jaar ook begonnen met een extra exploitatievorm? Jolanda Jansen: “Sinds 1 januari 2016 is Ahoy verantwoordelijk voor de exploitatie van de evenementenlocaties op RDM Rotterdam: de RDM Onderzeebootloods en het RDM Congrescentrum. Dit gebied is ontwikkeld door het Havenbedrijf Rotterdam. Een industrieel complex waar

MAART 2016

26-2-2016 14:06:17

SPECIAL

PHARRELL WILLIAMS ZWEEPT HET PUBLIEK OP TIJDENS NORTH SEA JAZZ 2014.

ROTTERDAM AHOY

vroeger de RDM werf was. Nu is het mede omgevormd tot een evenementenlocatie. De mogelijkheden zijn divers, van bedrijfsevenementen en galadiners tot exposities en dancefeesten. Daarnaast is er een congres- en vergadercentrum. Op het terrein vind je onder andere de Hogeschool Rotterdam, de opleidingen van Albeda en Zadkine en het Havenbedrijf. Daarnaast zijn er technische start-ups. Het gebied wordt ook wel de ‘innovatie-etalage van Rotterdam’ genoemd. Het is superspannend en uitdagend om deze bijzondere plek te mogen exploiteren. Het laat zien hoe stevig wij met onze voeten in de Rotterdamse klei staan.”

Hoeveel evenementen vonden er vorig jaar plaats in Rotterdam Ahoy, en hoeveel staan er in 2016 gepland? Peter van Veer: “Je praat over honderden evenementen in allerlei formaten. Van grote shows tot kleine bijeenkomsten in ons vergadercentrum. De bezetting groeit. Het komende boekjaar ziet er beter uit dan het vorige. Je merkt dat de markt begint aan te trekken.” Jolanda Jansen: “Steeds meer mensen komen bij ons met ideeën voor nieuwe evenementen. Dat is de afgelopen jaren een stuk minder geweest. Er begint weer van alles te bruisen. Wij doen er alles aan om de nieuwe en bestaande organisatoren te helpen. Dat kunnen we doen omdat Rotterdam Ahoy zelf ook evenementen organiseert. Wij weten bijvoorbeeld hoe spannend het is op de eerste dag van de ticketverkoop. Door onze ervaring kunnen we onze klanten uitstekend helpen en meedenken op bijvoorbeeld marketinggebied. Daar hebben alle partijen uiteindelijk profijt van. Het is zowel voor de organiserende partij als voor ons belangrijk dat een event succesvol is en uitverkocht

Circus Kerstcircus Ahoy is het grootste overdekte wintercircus van Nederland. De 41e editie bestond uit 22 voorstellingen, waar 44.000 bezoekers op afkwamen.

Led-verlichting Ahoy onderging in de loop der tijd diverse uitbreidingen en facelifts. Bij de laatste renovatie in 2011 werd de capaciteit van het Sportpaleis vergroot naar ruim 15.000 bezoekers en werd een led-façade op de gevel aangebracht die in 2011 met 1000 m² de grootste van Nederland was.

raakt. Als dat lukt, is de kans groter dat een event jaarlijks of frequent terugkeert. Het is evident dat continuïteit belangrijk is.” Het nieuwe gebouw is onderdeel van Hart van Zuid. Een project waarmee de gemeente Rotterdam van het Zuidplein een bruisend nieuw stadscentrum wil maken. Jolanda Jansen: “De stad heeft al lang geleden de ambitie uitgesproken dat het meer zakelijke evenementen naar Rotterdam wil halen. Om te investeren in die markt moest er een nieuw congrescentrum komen. Er zijn allerlei plekken beoordeeld en Ahoy is als beste uit de bus gekomen. Dit alles is onderdeel van een groots gebiedsontwikkelingstraject. Ik verwacht overigens geen problemen bij de geplande verbouwingen. Bussen en metro’s blijven rijden, dus Rotterdam Ahoy blijft bereikbaar.” Peter van Veer: “Zuidplein moet het tweede stadscentrum van Rotterdam worden. Per jaar komen hier 50 miljoen mensen. Als je het voor elkaar krijgt om al die bezoekers langer te laten verblijven – door een aantrekkelijk aanbod van leisuremogelijkheden te bieden en ervoor te zorgen dat er goede restaurants zijn –

EEN ORANJE FEESTJE BIJ HET EK VOLLEYBAL 2015 VOOR DAMES.

creëer je synergie, waar iedereen beter van wordt.” Jolanda Jansen: “Een goed voorbeeld is LA Live. Dit is een plek in downtown Los Angeles dat het entertainmentcentrum van de stad wordt genoemd. Naast een grote sport- en concerthal (Staples Center en Microsoft Theater) is er ook een plein met restaurants, bars en een bioscoop. En om de hoek bevindt zich een groot convention center. Een soortgelijke insteek zou fantastisch zijn voor Ahoy en Rotterdam.” De constante factor is dus de kracht van Rotterdam? Peter van Veer: “Wat wij voor ogen hebben ligt in de lijn met de ontwikkeling die Rotterdam de laatste jaren meemaakt. Denk bijvoorbeeld aan het nieuwe Centraal Station en de Markthal. Dat bepaalt de skyline en alle dingen die hier gebeuren. We gaan dit jaar voor de tweede keer de MTV European Music Awards huisvesten. Onlangs liepen we met een internationale afvaardiging van MTV door de stad en zij keken hun ogen uit. Op 6 november is Rotterdam Ahoy het podium van de internationale muziekwereld en dat zet onze stad en locatie meer dan uitstekend op de kaart.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Openingsverhaal.indd 37

Foto: Pim Waslander

Zijn er al events geweest? Jolanda Jansen: “Sinds we de exploitatie hebben overgenomen hebben we uiteenlopende events gefaciliteerd, van een 3D printingconferentie tot een dealer event voor een autobedrijf. Dit is een locatie waar heel veel mogelijk is.”

MAART 2016

26-2-2016 14:06:26

(advertenties)

Ampco Flashlight feliciteert Rotterdam Ahoy met haar 45-jarig jubileum

www.ampco-flashlight.nl

feliciteert Rotterdam Ahoy met 45 inspirerende, sportieve, culinaire & swingende jaren!

Randstad Hospitality vindt het een eer te mogen samenwerken met Rotterdam Ahoy en kijkt uit naar de voortzetting van deze succesvolle samenwerking.

Frontline feliciteert Ahoy! RONTLINE RIGGING & MOTION

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Advertenties14.indd 38

MAART 2016

25-2-2016 11:42:04

SPECIAL

ROTTERDAM AHOY

MTV EMA’s en Rotterdam Ahoy: een geslaagd huwelijk Op 6 november is Rotterdam Ahoy het middelpunt van de wereldwijde muziekwereld. Na negentien jaar keren de MTV European Music Awards terug naar Rotterdam.

erinner je je het nog? In 1997 moesten mobiele telefoons, iPads en social media nog uitgevonden worden. De Spice Girls domineerden de hitlijsten en videoclips keek je niet via YouTube, maar gewoon op de televisie. Wereldwijd maakten muziekliefhebbers zich op voor het leukste feest van het jaar: de MTV European Music Awards. In 1997 werd dit internationale event voor het eerst georganiseerd in Nederland, in Ahoy. Een kleine selectie van de artiesten die op het podium te zien waren: LL Cool J, Bon Jovi, The Spice Girls, U2, Backstreet Boys en Aerosmith. De show, die over de hele wereld door MTV werd uitgezonden, was een groot succes. Ahoy en Rotterdam stonden in de wereldwijde spotlights.

DE SPICE GIRLS WERDEN IN 1997 UITGEROEPEN TOT BEST GROUP.

hijskraan, MTV hing er een camera in voor overzichtsbeelden. Behalve de arena waren er nog drie hallen ingericht voor de ontvangst, de media en de afterparty. MTV was toen immens populair. Er waren

Grootste productie ooit Voormalig manager Hans van Amerongen stond tijdens de MTV European Music Awards 1997 aan het roer van de Ahoy Arena (destijds nog Sportpaleis genoemd). “De MTV EMA’s van 6 november 1997 staat in mijn persoonlijke top vijf van hoogtepunten. Het was, voor een eendaags event, de grootste productie die we ooit in Ahoy hebben gehad. En het was verbluffend snel geregeld. Onze toenmalig directeur Jos van der Vegt had binnen een paar dagen na de aanvraag al de nodige toezeggingen en een budget van de gemeente Rotterdam ontvangen en toen moesten we dus aan de bak. Ik was het contact tussen MTV, de sponsoren en Ahoy. In die periode zaten we midden in de verbouwing van Ahoy 2000. Daardoor waren het gebouw en voorplein deels een bouwput. Maar samen met de organisatie maakten we van de nood een deugd. Voor het gebouw stond bijvoorbeeld een

meer dan 700 journalisten en reporters uit heel Europa in Ahoy aanwezig. Diverse buitenlandse tv-zenders hadden een eigen studio. Zelfs in onze eigen kantoren zaten overal MTV-mensen. Dat was soms heel onwerkelijk. Je ging naar je kantoor en dan kwam je onderweg Bono tegen die iets moest weten voor de soundcheck van U2. Hij liep doodleuk zonder beveiliging rond. Bijzonder was ook dat de gehele productie, die in vier dagen was opgebouwd, er binnen 24 uur weer uit moest. De arena was twee dagen later alweer verhuurd. The show must go on.”

Opnieuw spektakel

JON BON JOVI WON TIJDENS DE MTV EMA’S IN 1997 EEN AWARD VOOR BEST MALE.

Op 6 november is Rotterdam Ahoy opnieuw het podium voor MTV European Music Awards. Directeur Peter van der Veer: “Ahoy is enorm blij met de terugkeer van de MTV European Music Awards naar Rotterdam, hét internationale muziekspektakel van het jaar. Negentien jaar na dato doen we dit feest nog eens over en beloven we er een memorabel event van te maken. Prachtig ook voor Rotterdam! We waren er afgelopen jaar in Milaan bij en zagen ter plekke de grote positieve impact van dit spektakel op de stad. We kijken enorm uit naar 6 november!” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_MTV.indd 39

MAART 2016

26-2-2016 11:43:46

(advertenties)

www.hago.nl

a Vebego company

Daar zit al 45 jaar muziek in. Hago feliciteert Rotterdam Ahoy met haar 45-jarig jubileum.

Ahoy felicitatie.indd 1

25-02-16 17:18

Als trotse partner feliciteren wij Ahoy met hun 45 jarig jubileum!

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Advertenties13.indd 40

MAART 2016

26-2-2016 10:41:39

SPECIAL

ROTTERDAM AHOY

Toekomstplannen en samenwerkingsverbanden 45 jaar Ahoy: bij een dergelijk jubileum kijk je niet enkel terug, maar ook naar de toekomst. Rotterdam Ahoy maakt zich op voor een grote uitbreiding. Daarnaast werkt het sinds kort samen op een wel heel bijzondere locatie.

DE UITBREIDING VAN ROTTERDAM AHOY IS ONDERDEEL VAN HART VAN ZUID, EEN GROTE GEBIEDSUITBREIDING IN ROTTERDAM-ZUID.

et zal u vast niet ontgaan zijn: Rotterdam Ahoy breidt uit. In 2019 gaan de deuren van een nieuw internationaal congrescentrum bij Ahoy open. Dit centrum telt 35 zalen en een theater/auditorium met 2750 zitplaatsen, op dit moment het grootste van Nederland. Wanneer de stoelen worden verwijderd, biedt de zaal ruimte aan zevenduizend personen. Het congrescentrum is geïntegreerd in de bestaande structuur van Ahoy. Door de flexibiliteit van het auditorium is het mogelijk om overdag een congres in de zaal te faciliteren en vervolgens dezelfde avond een grote theaterproductie of een concert op de planken te hebben. De uitbreiding maakt deel uit van een grote gebiedsontwikkeling in Rotterdam-Zuid, Hart van Zuid genaamd. De komende jaren ondergaat het gebied rondom Ahoy een forse kwaliteitsimpuls. In opdracht van de gemeente Rotterdam werken de partners Heijmans en Ballast Nedam aan de vernieuwing en versterking van het gebied. Voor Ahoy betekent het een forse uitbreiding met een internationaal congrescentrum en een muziekhal en de renovatie van vijf evenementenhallen. Bovendien krijgt het gebied veel betere en gebruiksvriendelijkere verbindingen; zo wordt het OVknooppunt van metro en bus vernieuwd.

bijzondere evenementenlocaties. Ahoy programmeert onder de naam RDM Events sinds januari events op RDM Rotterdam, in het RDM Congrescentrum en de RDM Onderzeebootloods. Voorheen werd dit gedaan door het Havenbedrijf Rotterdam. De afgelopen tien jaar heeft het Havenbedrijf Rotterdam de voormalige werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM) opnieuw ontwikkeld. In samenwerking met de Hogeschool Rotterdam is hieruit RDM Rotterdam ontstaan, dé plek voor innovatie in het havengebied. Midden

‘De relatie met de haven en de stad loopt als rode draad door de geschiedenis van Ahoy’

RDM Events Daarnaast heeft Ahoy een exploitatiesamenwerking opgezet met het Havenbedrijf Rotterdam rond twee heel

RDM ONDERZEEBOOTLOODS.

in de haven, en dicht bij de stad, werken bedrijven, onderzoekers en studenten samen aan de nieuwe maakindustrie. Een breed scala aan zakelijke en culturele evenementen in het Congrescentrum en de Onderzeebootloods maken van RDM een dynamisch gebied. Het is een unieke, rauwe en historische setting voor de organisatie van een event, vergadering of congres.

Verbindende factor Voor Ahoy is de exploitatie een nieuwe, en door haar historie ook logische aanvulling op de bestaande accommodatie. Directeur Peter van der Veer: “Van oudsher loopt de relatie met de haven en de stad als een rode draad door de geschiedenis van Ahoy. Wij hebben in de loop der jaren vakbeurzen ontwikkeld die de relatie met het achterland en de haven van Rotterdam onderstrepen, of daar een afgeleide van zijn. Een belangrijke doelstelling van deze samenwerking, naast het op een gezonde manier exploiteren van beide locaties, is dat de decennialange goede relatie tussen Ahoy en Havenbedrijf Rotterdam nog meer geïntensiveerd en verdiept zal worden. Immers, de stad en de haven vormen de verbindende factor tussen de twee organisaties. Daarnaast is ook de aanwezigheid en samenwerking met onderwijsinstellingen van grote waarde. Deze intensivering kan voor beide partijen veel voordelen opleveren en leiden tot innovatieve ontwikkelingen. RDM Rotterdam is een prachtige plek; we zijn verheugd over deze samenwerking.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_RDM.indd 41

MAART 2016

25-2-2016 17:44:09

Sligro feliciteert Ahoy

sligro.nl

1056711_advertentie_ahoy_210x297mm_v2.indd 1 EBLIVE201603_Advertenties12.indd 42

1056711

Al vele jaren is Ahoy het podium voor Sligro-events als Symphony31 en Night of the Proms. Samen met Ahoy lukt het elk jaar opnieuw onze relaties een compleet verzorgde en onvergetelijke avond te bezorgen. Wij hopen deze mooie samenwerking nog jaren voort te zetten.

23-02-16 09:29 25-2-2016 14:09:21

SPECIAL

ROTTERDAM AHOY

Vertrouwde en nieuwe evenementen in Rotterdam Ahoy Door de jaren heen zijn er in Rotterdam Ahoy duizenden concerten en evenementen georganiseerd. Niet alleen vertrouwde en terugkerende events, maar ook nieuwe en verrassende concepten. Directeuren Jolanda Jansen en Peter van der Veer over de aloude én nieuwe events die onlosmakelijk met Ahoy verbonden zijn.

Symphony31

ABN AMRO World Tennis Tournament

“Symphony31 – DJ meets Orchestra is het ultieme samenspel tussen een dj en een volledig orkest. Pop- en dancenummers uit de Top 40, klassieke meesterwerken – en dat alles naadloos met elkaar verweven. Gastartiesten en speciale acts maken dit tot een onvergetelijk feest.” Sinds wanneer: 2015 Aantal bezoekers 2015: circa 17.000 Organisator: KuMoHeadz BV Volgende editie: 2 en 4 april 2016

“Sinds 1974 een Ahoy-productie. Hét ATP 500-tennistoernooi van Nederland, waar de beste tennissers van de wereld tegen elkaar spelen. Het toernooi behoort inmiddels tot de belangrijkste indoortoernooien ter wereld. In 2017 vindt de 44e editie plaats.” Sinds wanneer: 1974 Aantal bezoekers 2016: ruim 114.000 Organisator: Rotterdam Ahoy Volgende editie: 13 t/m 19 februari 2017

Betway Premier League

De Vrienden van Amstel LIVE!

“Dit is een invitatietoernooi waarin de tien beste spelers van de PDC het twee keer tegen elkaar opnemen. Rotterdam Ahoy is op 12 mei 2016 het toneel voor de vijftiende speelronde van deze 'Champions League van het Darts'. Een week later is de grote finale in The O2 Arena in Londen.” Sinds wanneer: 2016 Aantal bezoekers: circa 10.000 Organisatie: PDC Eerste editie: 12 mei 2016

“Sinds 1998 is De Vrienden van Amstel LIVE! een ongekend succes. De beste artiesten van Nederlandse bodem zorgen jaar op jaar voor een wervelende show vol verrassingen onder de vertrouwde kroonluchter. Bijzonder hoe dit event zichzelf steeds weer weet te overtreff en. In 2017 voor de negentiende keer.” Sinds wanneer: 1998 Aantal bezoekers 2015: circa 125.000 Organisatie: Amstel Bier / Tribe Company Volgende editie: 19-23, 25-28 januari 2017

Port of Rotterdam North Sea Jazz Festival “Het verleden, het heden én de toekomst van de jazz komen in drie dagen langs, aangevuld met een flinke portie soul, blues, hiphop, pop en funk. Door de veelheid aan muzikale stijlen vindt iedereen er wel iets van zijn smaak. Het hele gebouw, inclusief buitenterreinen, is in gebruik.” Sinds wanneer: sinds 2006 in Ahoy Aantal bezoekers 2015: circa 70.000 Organisatie: North Sea Jazz Volgende editie: 8 t/m 10 juli 2016

The Flying Dutch “Afrojack, Armin van Buuren, Firebeatz, Hardwell, Martin Garrix, Nicky Romero, Oliver Heldens, Showtek, Tiësto en W&W: dat zijn de 10 dj’s die op zaterdag 4 juni met helikopters over Nederland vliegen voor de tweede editie van het grootste open-air dancefestival van Nederland: The Flying Dutch. Ahoy Buiten, de locatie in Rotterdam, is met 45.000 bezoekers de grootste locatie. Andere locaties zijn Amsterdam en Eindhoven.”

Sinds wanneer: 2015 Aantal bezoekers: circa 45.000 Organisatie: ALDA Events Volgende editie: 4 juni 2016

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Evenementen.indd 43

MAART 2016

26-2-2016 11:43:23

Your vision, our inspiration. We celebrate.

ROTTERDAM AHOY WITH CREATIVE TECHNOLOGY

EBLIVE201603_Advertenties11.indd 44

26-2-2016 11:21:10

SPECIAL

ROTTERDAM AHOY

TOEGANGSKAARTJE VOOR HET EERSTE POPCONCERT DAT IN SPORTPALEIS AHOY WERD GEORGANISEERD. EEN KAARTJE VOOR PINK FLOYD KOSTTE TWEE TIENTJES.

IN 1970 WERD HET SPORTPALEIS AHOY GEBOUWD.

Rotterdam Ahoy: 45 jaar veelzijdigheid DE BASKETBALSENSATIE HARLEM GLOBETROTTERS DEED IN 1979 AHOY AAN.

REGILIO TUUR WINT IN 'ZIJN' SPORTPALEIS AHOY' DE WERELDTITEL IN HET JR LIGHTWEIGHT VAN DE WORLD BOXING ORGANISATION.

LEE TOWERS MAG NATUURLIJK NIET ONTBREKEN.

AL ACHTTIEN JAAR EEN VASTE WAARDE IN AHOY: DE VRIENDEN VAN AMSTEL LIVE!

DE BEURSVLOER VAN AHOYS VAKBEURS EUROPORT IN 2005.

IN 2014 GAF DE DALAI LAMA EEN BOEDDHISTISCHE LES IN EEN UITVERKOCHT AHOY.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Ahoy_Fotopagina.indd 45

MAART 2016

25-2-2016 14:09:13

Peter, 37 jaar

Voor zekerheid

“De veiligheid van uw evenement begint bij een goede voorbereiding en vervolgens met de coördinatie op locatie. Zo doorlopen we van tevoren alle incidentscenario’s en zorgen we ter plekke dat iedereen op het juiste moment op de juiste positie staat. Als alles dan perfect in elkaar past, ben ik een tevreden man.” Peter is al 16 jaar werkzaam in de beveiligingsbranche en hij kent inmiddels de klappen van de zweep. Crowd Support staat voor de perfecte balans tussen veiligheid en gastvrijheid. Als dienstverlener in evenementenbeveiliging en crowd management zijn wij de zekere factor bij uw event. Meer weten? Bel 038 - 425 67 05 of kijk op www.crowdsupport.nl

20161080_CrowdSupport_adv_EB feb_210x297.indd 1 EBLIVE201603_Advertenties10.indd 46

18-02-16 16:47 25-2-2016 11:43:24

SPECIAL

FOOD & BEVERAGE

ot een jaar of tien geleden kon je als evenement nog met een aanbod van kroket, frikandel en frieten wegkomen. Dat bezoekers anno 2016 veeleisender zijn, komt mede door de enorme explosie aan festivals. En dus is het zaak om je als cateringaanbieder te onderscheiden, door zowel volume als specialisme aan te bieden. Dat Nederland internationaal gezien voorop loopt in de cateringbranche, blijkt uit deze special, waarin diverse partijen de revue passeren. 48 51 53 55

Het onderscheidend vermogen van horeca LOC 7000/FAB Keep On Catering Horecabier.nl

EBLIVE201603_Cover_Special_Catering.indd 47

26-2-2016 15:30:05

Het onderscheidend vermogen van horeca Het horeca-aanbod op evenementen heeft de laatste tien jaar een enorme vlucht genomen. In festivalland Nederland is de horeca meegegroeid met het hoge organisatieniveau. De uitdaging is om zowel volume als specialisme te bieden. Er moet omzet gedraaid worden, en tegelijkertijd is de bezoeker veeleisender dan ooit. “Het is niet meer van deze tijd om alleen maar snacks aan te bieden.”

e culinaire trends van de afgelopen festivalseizoenen laten zich eenvoudig samenvatten: meer keuzevrijheid, meer kleine, specialistische cateraars en nieuwe exotische toevoegingen aan de menukaart. Staan deze elementen ook dit jaar op het menu? Het antwoord is een onomwonden 'ja'. Bij sommige organisaties zal het aanbod ongetwijfeld stabiliseren, maar over het algemeen lijkt de vraag naar meer onstuitbaar, zeker voor grotere publieksevenementen. Het publiek voelt zich op een soort minivakantie, en als het geld voor die tweede vakantie dan toch naar een paar dagen Landgraaf, Lichtenvoorde of Vlieland gaat, dan mag je het er best even van nemen. Op zoek dus naar vegan chili, Black Angus en Dutch Weed-burgers, naar Spaanse en Aziatische fi ngerfood, quinoa- en geitenkaassalades, pulled pork, houtovenpizza’s, speciaalbier (liefst in glas), espresso van uit Italië geïmporteerde medium-geroosterde bonen en voor de kinderen poffertjes met basterdsuiker die ze zelf mogen bakken.

simpele waaihekken gebruikten. “Bestaat er ook een andere manier dan?” kreeg hij terug. “Sindsdien leveren wij ook evenementenhekken in Frankrijk.” De Nederlandse aanpak is voor de Fransman ook wennen. Die wacht rustig tien minuten op zijn eten. “Die cateraars spelen gewoon restaurantje, maar dat kan niet op een festival met tienduizend mensen. Dan moet je gas geven.” De schouders eronder en aanpakken, maar wel met behoud van kwaliteit; ook dat is de Nederlandse slag. Nederlanders kunnen dat, zo bewijst LOC7000 al ruim dertig jaar. “Wij leveren maatwerk. Of het nu volumeverkoop op een groot evenement als Lowlands is, of een festival als North Sea Jazz, waar je niet met platte snacks hoeft aan te komen”, vertelt Pim Zuethoff, manager food & beverages. En dat maatwerk is zo eenvoudig nog niet, dat kan per evenement sterk verschillen. Wel geldt overal in Nederland

Nederlandse aanpak

'Het lijkt wel alsof iedereen een oud busje van opa omgebouwd heeft, daar worstenbroodjes uit verkoopt en denkt dat dat uniek is'

Internationaal loopt Nederland aardig voorop in de cateringbranche. Dat heeft ook te maken met de enorme ontwikkeling als festivalland. Die begint al bij de hekken, zag Joop Soree van The Event Warehouse (catering en productie van onder meer Paaspop en We Are Electric). Hij vroeg op Pitchfork Festival in Parijs waarom ze 48

MAART 2016

dat het snel moet. Omdat er rap bier op tafel moet, en veel ook, is hier ‘de raptap’ ontwikkeld: een machine die in één keer 25 biertjes tapt. Ongekend in Frankrijk, volgens Soree. “Daar staan ze allemaal netjes in de rij te wachten voor onze stand. Hier springen ze direct naar voren en roepen ze het hardst om eten. Dat is echt Nederlands.”

Het nieuwe uitgaan Tot een jaar of tien geleden kon je als evenement nog met een aanbod van kroket, frikandel en frieten wegkomen. Dat bezoekers nu veeleisender zijn komt mede door de enorme explosie aan festivals. “Festivals zijn het nieuwe uitgaan”, argumenteert Soree. “Die verschuiving merk je goed in de harde horeca: discotheken bestaan bijna niet meer en je kunt bijna ieder weekend voor relatief weinig geld naar een festival.” Dus is het onderscheidend vermogen be-

Joop Soree, The Event Warehouse

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Opening_Special_Catering.indd 48

26-2-2016 16:29:08

SPECIAL

FOOD & BEVERAGE

langrijker geworden, beaamt Pim Zuethoff. “Het belang van de horeca wordt daarmee groter.” Onderscheiden is nog niet zo eenvoudig, want bijna overal staan precies dezelfde foodtrucks. Best Kept Secret werkt vooral met lokale, kleinere leveranciers. Geen eindeloze kramen met dampende frituren dus,

maar varken aan het spit, de Pieper Mobiel en seafood van Zijpe Stijl. Het is aan het festival of organisaties als LOC7000 om een goede line-up te selecteren en dus krijgen zij massa’s aanbiedingen. Een gevolg van de crisis, denkt Soree. “Het lijkt wel alsof iedereen een oud busje van opa omgebouwd heeft, daar worstenbroodjes uit verkoopt en denkt dat dat uniek is. Je krijgt een overkill aan busjes.”

Breedte is belangrijk In de selectie zie je de hand van de curator, het stempel van de organisator. Ook het op een bungalowpark gesitueerde Where The Wild Things Are vliegt extra catering in. “Zeker op de buitenlocaties, zodat je dicht bij de muziek wat te eten hebt”, vertelt Bas Jansen van organisator Mojo. “Ik denk dat wij lekker eten hebben, een afwisselend aanbod van goed en betaalbaar eten.” Die breedte is belangrijk. Massacatering is vrijwel overal onwenselijk. De bezoeker mist het extra aanbod en het festival laat het daarmee qua inkomstenbron en uitstraling liggen. Je kunt niet achterblijven, weten organisatoren. Soree: “Je zult innovatief moeten opereren met foodconcepten. Je food line-up moet 100 procent voor elkaar zijn en eigen-

lijk alles bevatten: alle werelddelen en alle soorten eten.”

Doelgroep inschatten Voor die food line-up moet de cateraar goed de doelgroep inschatten. Neem het Metropolis Festival in Rotterdam. Dat is gratis toegankelijk en daarmee ook een trekpleister voor het vaste (Zuider-)parkpubliek, dat vroeger doodleuk op het veld de eigen hamburgers stond te bakken. Zoals je tot een paar jaar terug ook met je rugzak vol biertjes naar het Bevrijdingsfestival ging. Tegenwoordig is de horeca ook voor het verdienmodel van gratis festivals zo belangrijk, dat bij de ingang de inhoud van je Dirk van den Broek-tas gecontroleerd wordt. Voor veel grote publieksevenementen is het zaak om een brede doelgroep te bedienen, om de ‘conservatieve’ eter een herkenbare hap voor te schotelen, maar tegelijkertijd de avontuurlijke bezoeker te verrassen met bijvoorbeeld sushi en speciaalbieren. Zo heeft Jeroen Hoogenraad van Keep On Catering de ambitie om hoogwaardig eten op festivals te maken. "Wij proberen een kwaliteitsslag te slaan op festivals. Wij kunnen restaurantniveau aanbieden, in ieder geval voor een deel van het festival. Wij hebben een mobiele keuken en koken ter plekke met verse producten. Vergelijk het met een reizend restaurant.”Zuethoff weet: “Het vraagt om continu maatwerk.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Opening_Special_Catering.indd 49

MAART 2016

26-2-2016 16:29:13

INNOVATIEF MAATWERK IN DRINKS AND FOOD

INKOOP & LOGISTIEK

CONSULTANCY & PROJECTMANAGEMENT

BARMANAGEMENT & CREW

adv A4_LOC7000_FAB_EB Live.indd EBLIVE201603_Advertenties9.indd 50 2

HARDWARE

, g Events

Enjoyin

WWW.LOC7000.COM

24-02-16 09:58 26-2-2016 15:26:25

SPECIAL

FOOD & BEVERAGE

LOC7000 wil bezoeker nog meer laten genieten De bezoeker een geweldige ervaring bezorgen, dat is wat LOC7000 drijft. In een markt waarin de bezoeker steeds meer centraal staat en de eisen aan horeca toenemen, levert LOC7000 continu kwaliteit en maatwerk. “Dat doen we met plezier, en dat betaalt zich terug in een hoge waardering van klant en bezoeker.”

venementenbureau LOC7000 levert maatwerk in diverse takken van de evenementenbranche. Naast Eventmanagement en Pay Systems faciliteert en coördineert hun horecalabel FAB de food & beverage op grootschalige publieksevenementen als Lowlands of in het GelreDome. Pim Zuethoff, verantwoordelijk voor de algemene en commerciële zaken: “FAB ontzorgt en levert maatwerk, van adviseur tot uitvoerder en van leverancier tot partner. Maar altijd als horecaorganisator, die het belang van het evenement en horeca (h)erkent.” Drie decennia ervaring heeft LOC7000 niet lui gemaakt. “Het blijft dag in dag uit hard werken om continu kwaliteit te leveren. Anders is de toekomst kort”, benadrukt Zuethoff. “De markt vraagt elk moment om meedenken. De bezoeker staat steeds meer centraal en bepaalt grotendeels hoe het evenement ervaren wordt.” Het belang van de horeca wordt daarbij steeds groter. Die moet aan de verwachtingen van de bezoeker voldoen, naadloos aansluiten op het concept van het evenement en de fi nanciën leveren voor een gezond businessmodel. “Die drie zaken houden ons dagelijks scherp. Dat doen we voor partijen als Concert at SEA, Down The Rabbit Hole, North Sea Jazz en Bevrijdingspop Haarlem.”

Herkenbaarheid en verrassing LOC7000 wil vooroplopen en aansluiten bij de wensen van de doelgroep. “Het plezier waarmee we dat doen straalt af op het product, en dat betaalt zich uiteindelijk terug met een blije bezoeker.” Tegelijkertijd wordt de consument veeleisender. “Die kan op zoek zijn naar herkenbaarheid op basis van kwaliteit, verkrijgbaarheid en/of presentatie.

Als je altijd een hamburger haalt, dan moet die er zijn. Anderzijds is er ook een doelgroep die constant verrast wil worden. Die wil een speciaalbierenbar of een tapasbar, je kunt het zo gek niet bedenken. Die juiste mix vinden tussen volume en specialisme vraagt om continu maatwerk. We willen aan de verwachtingen voldoen; van belang zijn dan: geen lange wachtrijen, de diversiteit en ‘waar kan ik uit kiezen zonder dat ik m’n bandje daarvoor moet missen’.”

Innovatie in het DNA

PIM ZUETHOFF VAN LOC7000.

LOC7000 is iedere dag bezig met innovatie. Conceptmanager Hans Kuipers denkt al na over wat er vanaf 2017 gaat gebeuren. “Dat zit in ons DNA. We moeten blijven innoveren. Uiteindelijk is horeca niet alleen eten of drinken, maar ook de aankleding, de uitstraling, het personeel en een passend concept als onderdeel van het evenement. Een bezoeker beleeft niet alleen de muziek, maar ook omgevingsfactoren, en horeca is daar een ontzettend belangrijk onderdeel van.” Een tevreden bezoeker vertaalt zich in een hoge waardering en consumptiegedrag, en daarmee omzet voor de organisator, weet Zuethoff. Met maatwerk, een eerlijk product, kwaliteit, innovatie, continuïteit en transparantie heb je met LOC7000 de juiste mix. “Dat is waar we in investeren, iedere dag weer.” ◾ WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_LOC7000_FAB.indd 51

MAART 2016

26-2-2016 15:26:33

EBLIVE201603_Advertenties8.indd 52

26-2-2016 15:24:55

SPECIAL

FOOD & BEVERAGE

Catering op restaurantniveau tijdens festivals en concerten Keep On Catering werkt met grote partners en voor grote aantallen eters, maar het cateringbedrijf uit Den Haag wil geen eenheidsworst serveren. Eigenaar Jeroen Hoogenraad heeft de ambitie om hoogwaardig eten op festivals te maken. "Wij proberen een kwaliteitsslag te slaan op festivals."

oewel Keep On Catering al sinds 2002 bestaat, vaart het sinds 2014 een duidelijk andere koers. “We zijn ons naast de artiesten- en crewcatering ook gaan richten op de festivalcatering voor het hogere segment, bijvoorbeeld voor vips, en hospitality voor gasten.” Die verandering loopt niet toevallig parallel aan de komst van nieuwe eigenaar Jeroen Hoogenraad. “Ik kom uit de horeca en heb altijd voor partycateraars gewerkt als chefkok en horecamanager. In 2007 ben ik voor mezelf begonnen en ging ik ook opdrachten voor Keep On Catering doen. In 2014 werd me gevraagd of ik het over kon nemen. KOC was meer van de backstagecatering en met mijn achtergrond in partycatering probeer ik er nu een allround party- en festivalcateraar van te maken.” Hoogenraad bracht in 2014 een nieuwe insteek mee. “Wij onderscheiden ons juist door kwalitatief hoog in te zetten. Veel grote cateraars leveren vooral standaard producten en wij proberen een kwaliteitsslag te slaan op festivals. Wij kunnen restaurantniveau aanbieden, in ieder geval voor een deel van het festival. Wij hebben een mobiele keuken en koken ter plekke met verse producten. Vergelijk het met een reizend restaurant. We hebben al-

'Crewleden zijn gemotiveerder als ze goed te eten krijgen' Jeroen Hoogenraad, Keep on Catering tijd keuzes tussen vlees, vis, vegetarisch, verschillende groentes, saladeshakers en desserts.”

Goede indruk De Hagenaar argumenteert dat de investering in hoogwaardig eten zich terugbetaalt voor de organisator. “Mijn mening is dat als je je gasten goed verzorgt, je een hele goede indruk maakt. En dat de crewleden gemotiveerder zijn om te werken als ze goed te eten krijgen. Zeker als een festivalklus twee weken duurt.” Keep On Catering richt zich op het Nederlandstalige gebied en is altijd op zoek naar nieuwe opdrachten. “We hebben net de opdracht voor North Sea Jazz binnen en gaan daar in juli weer de backstagecatering doen.” KOC verzorgt dan gedurende twee weken het avondeten voor

zo’n 3500 personen. Hoogenraad: “3500 in totaal. Het gaat om drie festivaldagen à ongeveer 900 mensen per dag. Plus eerst acht, negen dagen voorbereiding en dan nog drie dagen afbreken. Wij draaien dan met een man of twaalf, dertien per dag.”

Ambassadeurs In het verleden deed KOC ook de catering voor het Nederlands Film Festival in Utrecht, een klant die Hoogenraad graag terug verovert. “We zijn heel druk bezig om dat weer binnen te halen. We hebben natuurlijk in 2014 een nieuwe start gemaakt en zijn dus op zoek naar nieuwe klanten.” KOC wil daarvoor met ambassadeurs gaan werken. “Mensen uit de festivalwereld zoeken als ambassadeurs, om zo te zorgen dat we een grotere naamsbekendheid krijgen.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Keep_On_Catering.indd 53

MAART 2016

26-2-2016 17:08:02

Heerlijk Premium Pils voor een eerlijke prijs!

Ons Premium Pilsener heeft een prachtige, neutrale goudtint, een zalig, gemiddeld bittertje, 5 vol.% alcohol, een prettig herkenbare Nederlandse smaak en dat alles voor een eerlijke prijs. Bereken uw besparing op www.horecabier.nl

20 liter fust

€ 32,50

Geen prijsstijging bij Horecabier in 2016! De adviesverkoopprijzen zijn excl. btw en 30,- emballage.

210x297_Horecabier.indd 1 EBLIVE201603_Advertenties15.indd 54

30 liter fust

€ 47,35

50 liter fust

€ 69,00

1000 ltr. tank

€ 1390,-

Kortom; Goed bier hoeft niet duur te zijn! Wij leveren ‘gewoon’ heel goed bier zonder alle kostbare extra’s. Heeft u interesse of wilt u meer informatie? Bel dan geheel vrijblijvend 0229 27 7572 of bezoek onze uitgebreide website www.horecabier.nl

24-02-16 12:54 25-2-2016 11:45:33

SPECIAL

FOOD & BEVERAGE

De succesformule van Horecabier.nl

In een markt waarin horecaondernemers steeds hogere prijzen betalen voor kwaliteitsbier op hun tap, biedt Horecabier.nl een interessant tegengeluid. Het concept? Op een transparante wijze premium pilsener aanbieden tegen een scherpe prijs, zonder langdurige verplichtingen. Een succesformule, zo blijkt.

ie er de horeca-gerelateerde krantenkoppen de laatste jaren op nasloeg, weet: pils is het afgelopen decennium een stuk duurder geworden. Voor de consument, maar zeker ook voor horecaondernemers. De grote biermerken - die binnen de markt nog steeds een stevige machtspositie bekleden - vragen behoorlijke bedragen per fust. En dat is niet nodig, zeggen ze bij Horecabier.nl. Vanuit de overtuiging dat het leveren van een kwalitatief goed pilsener goedkoper én transparanter kan, zag Horecabier.nl in 2005 het levenslicht. Nu, elf jaar later, blijkt hun oprichting een schot in de roos.

Scherpe prijs Joost Pronk van Horecabier.nl legt het concept uit: “De prijs die grote bier merken per fust vragen is inclusief zaken als marketingmaterialen, bonussen en leningen. Wij dachten: als we nou premium pilsener van eenzelfde kwaliteit kunnen leveren, maar dan zonder die extra kosten én zonder allerlei verplichtingen voor de horecaondernemer, dan kunnen we dat tegen een bijzonder scherpe prijs doen.” En zo geschiedde. Het pilsener dat de in

Zwaag gevestigde onderneming levert, voldoet in alle opzichten – qua alcoholpercentage, biersterkte, bitterheid, kleurstelling én smaak – aan de eisen van een regulier Cat. 1-pils, maar doet het zonder alle ‘franje’, zoals Pronk het noemt, en zonder een bekend etiket. Het zorgt ervoor dat Horecabier.nl zijn 50-literfusten voor 69 euro (exclusief btw en emballage) kan aanbieden. “Dat is bijna de helft van wat grote biermerken vragen. En dat terwijl het bier zelf gewoon even duur is als dat van de concurrentie; het ontbreken van overbodige overhead-kosten zorgt juist voor die lage prijs.”

Persoonlijk jasje De scherpe prijs-kwaliteitverhouding is een unique selling point waarmee het bedrijf in de afgelopen jaren al fl ink wat naamsbekendheid heeft verworven. Maar het is beslist niet het énige punt waarop Horecabier zich onderscheidt. Juist het ontbreken van een bekend etiket zorgt voor nieuwe mogelijkheden. Pronk legt uit: “Onze visie is al jaren: niets is zo sterk als je eigen merk. Horecazaken – groot en klein –

verwerven bekendheid door de beleving en de sfeer die ze bieden. Wij bieden de mogelijkheid die beleving, en dus de naamsbekendheid, te vergroten door ons bier aan te bieden in hun persoonlijke jasje. Je krijgt zo dus Horecabier op de tap, maar dan met je eigen (café)naam en design op de tapkraan, viltjes en glazen.”

4 miljoen liter per jaar Tel daarbij op dat Horecabier zijn afnemers niet opzadelt met langdurige contracten, en vooraf helder inzicht biedt in de kosten van de afname en/of het personaliseren van het bier, en je hebt een concept dat aanslaat. Niet voor niets beschikt de fi rma op dit moment over meer dan 20.000 eigen fusten, drie vrachtwagens en 35 horeca groothandels die het bier verkopen. In totaal zorgt het voor een jaarlijkse bierafzet van 4 miljoen liter. Hiermee heeft Horecabier.nl momenteel een marktaandeel van ruim 1 procent. En als het aan Joost Pronk ligt, wordt die weg omhoog de komende jaren voortgezet. “Ik ben ervan overtuigd dat we met ons concept nog mooie stappen kunnen gaan maken.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Horecabier.indd 55

MAART 2016

26-2-2016 14:07:06

HEREâ&#x20AC;&#x2122;S TO OUR DNA CELEBRATING A DECADE OF TICKETING

In ACTIVETICKETS vind je het DNA van ruim honderd podia, festivals, bioscopen en evenementen. Dit jaar verkochten deze organisaties gezamenlijk 10 miljoen tickets met ACTIVETICKETS. Groot, klein, simpel, complex, continue of een extreme piek; ACTIVETICKETS past bij elke organisatie die maximale controle over zijn kaartverkoop wenst. De ambitie om nu en in de toekomst de beste software te maken, is het fundament waar ACTIVETICKETS 10 jaar geleden op werd gebouwd en op wordt doorontwikkeld.

ACTIVETICKETS.COM AT-2015005 Advertentie EB Live_v02.indd 1 EBLIVE201603_Advertenties16.indd 56

THE NEXT STAGE IN TICKETING 23-02-16 16:18 25-2-2016 11:46:17

SPECIAL

STAGE & RIGGING

e Nederlandse live-entertainmentwereld is een van de meest geprofessionaliseerde bedrijfstakken van Europa. En dat geldt zeker voor de stage & rigging-branche. De groei van het aantal evenementen zet nog altijd door, de markt ontwikkelt zich razendsnel en festival- en concertbezoekers verwachten steeds meer beleving. In deze special komt een groot aantal stage- en riggingbedrijven aan het woord over de dynamiek en uitdagingen in de branche. 58 61 63 65 67 69

Een markt vol exportkansen Riggin Box / CyberHoist Internal T.C. StageCo Prolyte Eventions Rigging

EBLIVE201603_Cover_Stage_Rigging.indd 57

26-2-2016 14:20:58

Chaotische markt vol professionele leveranciers en exportkansen Meer events, vaker last-minute en meer uitdagende shows. Intussen wordt de regelgeving steeds ondoorzichtiger. Zo kun je de tendensen in de live entertainment industrie samenvatten, en daarmee het spanningsveld voor stage & rigging. Gelukkig is de Nederlandse entertainmentwereld een van de meest geprofessionaliseerde bedrijfstakken van Europa.

an werkgelegenheid en kansen ontbreekt het niet in de stage & riggingbranche. Zeker niet voor bedrijven die materiaal, expertise én kundig personeel in huis hebben. Maar ook de valkuilen zijn legio. De groei van het aantal evenementen zet nog altijd door, klanten shoppen rond en beslissen vaak laat wat ze willen. Al die uitdagingen moeten door een oerwoud aan regels, die maar al te vaak per gemeente en zeker per land verschillen. En voor een bedrijfstak die veel met zzp’ers werkt, maakt de overheid het er ook niet makkelijker op.

Kostenbewust en scherp De festival- en evenementenmarkt mag explosief groeien, tegelijkertijd is de concurrentie aan leverancierskant niet mals. Volgens Marco de Koff van Rigging Box vraagt dat om een kostenbewuste aanpak van rigging-bedrijven. “Er worden in Nederland ontzettend veel evenementen georganiseerd, en vooral tegen hetzelfde budget. Je moet dus scherp zijn, meegaan in wensen en heel actief bezig zijn met je klanten. Zorg dat je voorop zit en datgene kan bieden waar vraag naar is.”

De markt ontwikkelt zich razendsnel. Zo gebeurt er veel op het gebied van beweging, en projectmanager Luke van Niekerk van StageCo verwacht dat die ontwikkeling doorzet. “Alles moet mooier en uitdagender, en daar gaat beweging zeker een rol in spelen.” Zo heeft het bedrijf uit Lochem twee nieuwe liftsystemen ontwikkeld. Ook XLNT Advanced Technologies signaleert en faciliteert de steeds grotere rol voor dynamiek in shows. Het bedrijf heeft zich gespecialiseerd in motion control en stond dertien jaar geleden aan de basis van de ontwikkeling van CyberHoist, een programmeerbare bewegingstechniek die uit het theater komt en inmiddels niet meer weg te denken is in de podiumwereld. “Opvolger CyberHoist II is nog beter, nog sneller en heeft meer features”, vertelt Marc van der Wel van XLNT. “Ook daarvoor geldt dat je altijd rigging nodig hebt, want het moet toch omhoog. De combinatie van statisch en dynamisch maakt het interessant.”

Druk op leveranciers De knelpunten ziet iedereen aankomen. Juist vlak voor de zomer, en vooral in de maand juni, zijn de laatste jaren veel festivals en evenementen in de markt gezet. De Koff: “Juni is hartstikke druk, en wordt dit jaar nog drukker dan in 2015. Het aantal pieken baart iedereen zorgen.” Juist dan is het belangrijk dat je je als bedrijf flexibel opstelt en meedenkt, en 58

MAART 2016

EBLIVE201603_Opening_Stage_Rigging.indd 58

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

26-2-2016 16:38:23

SPECIAL

STAGE & RIGGING

ondertussen de planning en de veiligheid hoog in het vaandel houdt. Bovendien wordt het over de hele linie drukker. Ook in januari en februari zien leveranciers de agendadruk toenemen. Komend seizoen wordt een nieuwe testcase in Nederland. Naast de gebruikelijke festivals en evenementen, wederom aangevuld met nieuwe initiatieven, komen in juni veel grote artiesten voor losse shows naar Nederland, zoals Rihanna, Adele, Coldplay en Bruce Springsteen. Mei is bovendien ook al druk en in juli staan Beyoncé en Neil Young in Amsterdam Zuid-Oost. Niet op de festivals, maar wel midden in het hoogseizoen in de arena’s en stadions. “Dat legt veel druk op de leveran-

Nederlandse partijen kunnen dergelijke klussen aan, en dus kunnen klanten shoppen voor een lagere prijs. “Als de beslissing valt is het vaak al tien voor twaalf. Het zou prettig zijn als het anders was, maar mijn verwachting is dat het eerder naar vijf voor twaalf gaat.”

ontwerp te komen.” Dat proces loopt maandenlang door, tot vlak voor het evenement, vertelt Luke van Niekerk. Mysteryland is dan ook buitencategorie. “Daar gaan tot vijftien vrachten van ons heen, een kleine honderd constructies in totaal.”

Meerdere leveranciers

Ook in het buitenland nemen de groeikansen toe. Logisch, want de Nederlandse podiumtechniek staat er wereldwijd goed op. Als Rammstein straks de zaterdag van Pinkpop afsluit met een overweldigende show, gebeurt dat mede dankzij Nederlandse motion control-techniek. Dankzij de Utrechtse CyberHoist-specialist, waar ze al sinds 2004 op vertrouwen. Ook Eventions Products, een tak van Eventions Rigging, beperkt zich niet tot de nationale markt. Engineer Peter McKenzie legt in deze EB Live uit dat zijn bedrijf wel internationaal moet denken, omdat “Nederland veel te klein is voor motion control”. In zes jaar heeft Eventions Products een werkterrein van New York tot Tokio en van Dubai tot Uruguay veroverd. Interal Trussen komt in het spoor van Tomorrowland en Sensation in onder meer Noord- en Zuid-Amerika terecht. Omdat men in de VS heel andere maatsoorten gebruikt, en je als organisatie nare verrassingen wilt vermijden, verwacht het bedrijf dat voor dergelijke megaproducties het merendeel in Nederland verscheept wordt. Rigging-materialen vormen daarmee een krachtig exportartikel, dat vanwege de groeiende EDM-markt in Amerika en de geroemde Nederlandse expertise alleen maar in omvang kan toenemen. ◾

Dat komt de veiligheid niet per se ten goede, zeker niet bij grote evenementen die met meerdere leveranciers werken. Verheijen: “Het wordt elk jaar een beetje krapper, en het feestje gaat altijd door. Waarom zou je die risico’s nemen? Als er 30.000 mensen komen dansen in GelreDome, wil je dat er ook 30.000 naar huis gaan. En bij ons wordt het

'Juni wordt dit jaar nog drukker dan in 2015; het aantal pieken baart iedereen zorgen' Marco de Koff, Rigging Box ciers”, vertelt De Koff. “Onze agenda loopt redelijk vol voor die periode. We moeten bijschakelen om te kijken of we ergens extra capaciteit vandaan kunnen halen.” Interal T.C., specialist in trussen, beleefde in 2015 het beste buitenseizoen ooit. Directeur Jan Verheijen vertelt in EB Live dat met het aantal festivals ook de omvang van de spullen die er naartoe moeten toeneemt. De uitdaging is om kwaliteit en veiligheid te blijven garanderen in een chaotische groeimarkt. “Bij grote activiteiten zie je dat veel beslissingen pas op een laat moment genomen worden.” Zo’n vijf

niet goedkoper als je op het laatste moment beslist.” Het kan ook anders. Er zijn genoeg evenementen die al jaren met vaste leveranciers voor stage & rigging werken. Dat is geen sinecure in de veeleisende dance-industrie. Waar pop- en rockstages vooral ‘veilig en praktisch’ moeten zijn, zijn de evenementen van ID&T en Q-Dance qua decor juist extreem uitbundig. Voor Mysteryland, dat eind augustus plaatsvindt, had stagebouwer StageCo eind 2015 al het eerste contact. In januari waren de plannen binnen. “Dan gaan we tekenen en rekenen om tot een kloppend

Exportartikel

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Opening_Stage_Rigging.indd 59

MAART 2016

26-2-2016 16:38:24

EBLIVE201603_Advertenties17.indd 60

25-2-2016 11:46:54

SPECIAL

STAGE & RIGGING

CyberHoist is ballet voor motoren Onder de vleugels van moederbedrijf Ampco Flashlight Group bloeien vele specialiteiten op en komen ook statische en dynamische rigging samen. Zo zijn verhuurspecialist Rigging Box en innovator CyberHoist, technologieleider in dynamische rigging, een spannend huwelijk aangegaan.

aar Rigging Box onderdeel is van Ampco Flashlight Group, valt de vanaf begin deze eeuw bij Ampco Flashlight ontwikkelde CyberHoist-tak onder zelfstandig bedrijf XLNT Advanced Technologies B.V. Beide bedrijven opereren wel vanaf hetzelfde adres in Utrecht en werken veel samen. Logisch, want ze vullen elkaar qua disciplines precies aan. Marco de Koff van Rigging Box: “De combinatie tussen statische en dynamische rigging maakt het interessant.” De Koff vergelijkt het met een motorfiets uit 1950 en eentje uit 2015. Collega Marc van der Wel (XLNT) vult aan: “CyberHoist is ballet voor motoren.”

Langere kettingen Rigging Box verhuurt rigging-materialen aan eindgebruikers in Nederland, België en Duitsland. De Koff: “Onze klanten komen materiaal ophalen. Wij onderscheiden ons echt in het vakmanschap en de kennis die we hebben: de juiste materialen leveren, op tijd en tegen de juiste prijs. Zorgen dat we kunnen meegaan in de wensen van de klant.” Grotere veranderingen zitten in het formaat van de zalen. “Met de in 2012 opgeleverde Ziggo Dome en de verbouwde Ahoy is er vraag naar langere kettingen. Vroeger was de afstand van plint tot plafond in Ahoy 16 meter, en nu is dat al 21 meter. En

de Ziggo Dome heeft een heel hoog dak. We hebben veel geïnvesteerd om te zorgen dat wij hebben wat de klant nodig heeft.”

CyberHoist II Een andere ontwikkeling is meer dynamiek in shows. Motion control, het bewegen van kettingtakels en andere mechanieken, speelt daar een steeds grotere rol in. De door XLNT ontwikkelde mobiele motion control-techniek CyberHoist beschikt over kettingtakels met een variabele snelheid en MotionCue3D-automatisering. Sinds eind 2014 heeft XLNT opvolger CyberHoist II op de markt, die weer vele stappen verder is. Van der Wel: “Rigging was altijd statisch, maar mensen wilden steeds meer effecten naast licht, geluid, video en lasers in shows zien. Bewegingstechniek kwam zo'n vijftien jaar geleden op bij grote rocktournees, en nu willen ook middelgrote shows kleine of grote vliegeffecten.”

CYBERHOIST KAN PODIUMDELEN TOT OP 0,1 MM NAUWKEURIG POSITIONEREN.

Waar rigging eigenlijk alleen maar op en neer gaat in één snelheid, kun je met CyberHoist tot op 0,1 mm nauwkeurig podiumdelen, lichttrussen, videowanden of bijvoorbeeld een auto positioneren. “Wij willen dat op een heel hoog niveau doen, dus de Apple of de Porsche van de geautomatiseerde kettingtakels zijn, qua betrouwbaarheid, bewegingsopties en veiligheid. Onze kracht is om een product steeds meer features te geven en tegelijk een hoog veiligheidsniveau en continuïteit te bieden.”

Van Mamma Mia tot Rammstein XLNT verkoopt het systeem sinds 2003 wereldwijd; het wordt gebruikt in tours van bijvoorbeeld Rammstein en Coldplay, musicals als Mamma Mia en in presentaties van Colombia tot Japan en Amerika. “Het eerste project was het Eurovisie Songfestival in Riga in 2003. Dat was wel een spannende première.” XLNT heeft als CyberHoist-technologieleider grote vaste klanten en is dit jaar voor de zevende keer bij het Eurovisie Songfestival. “Er is veel trouw in onze wereld. Dat heeft te maken met een systeem dat goed werkt, en nog belangrijker: de mensen die ermee op pad zijn, die kwaliteit leveren en elkaar kunnen vertrouwen. Een belangrijk deel van ons product is dat we die mensen allemaal trainen en daarmee kwaliteit en onze ondersteuning meeleveren.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Rigging_Box.indd 61

MAART 2016

26-2-2016 14:19:36

!? T IE N E W N E R A W R A A W

TRUSS AND MORE

WWW.INTERAL.NL Interal T.C. - Maasheseweg 73 - 5804 AB Venray - T. +31(0)478 542018 - www.interal.nl VERHUUR | VERKOOP | PRODUCTIE | SPECIALE CONSTRUCTIES | TRUSS SYSTEMEN

EBLIVE201603_Advertenties18.indd 62

25-2-2016 11:47:34

SPECIAL

STAGE & RIGGING

‘Wij hebben niet alleen de spullen, maar ook de kennis’ Interal T.C. was al een van de grootste trussleveranciers in de Benelux, en het bedrijf uit Venray heeft die dominante positie met nieuwe investeringen verstevigd. Managing director Jan Verheijen: “Dit is een groeiende business. Het aantal festivals neemt nog altijd toe, evenals de omvang van wat ernaartoe moet.” “

e hebben een aantal jaren terug besloten om te investeren in grotere en zwaardere modellen, en dat betaalt zich nu uit”, vertelt managing director Jan Verheijen van Interal T.C. Zijn bedrijf onderscheidt zich in de Benelux, door zich als een van de weinige te specialiseren in trussen. Interal ontwikkelt en vervaardigt de constructies van hoogwaardig aluminium bovendien zelf, iets wat het bedrijf een verdere voorsprong en flexibiliteit garandeert in een vaak chaotische markt. “Als eigen fabrikant kunnen wij snel beslissen om iets bij te maken. Als iemand een cirkel van 15 meter wil, dan voegen we die toe aan onze verhuur. Die beslissing mag en kan ik binnen een half uur nemen.

We zijn heel transparant in hoe snel het af kan zijn. Wij hebben de spullen, maar ook de kennis.” Daarnaast heeft Interal de grootste huurvoorraad in de Benelux, met meer dan 15 kilometer trusslengtes (vorig jaar nog 12 kilometer), ruim 120 cirkels en een aantal producten die lang niet alle riggingverhuurbedrijven op voorraad hebben, zoals de 50-er, 60-er en 100-er truss. “En we hebben een behoorlijk aantal towers, waar in Benelux geen evenknie van is. Zowel in de 2-tons- als in de 5-tonsversie, alles zwart gecoat. In Duitsland zijn we redelijk sterk in het aanleveren van trussen voor bedrijven die groot zijn in beurzen, en dan is een kilometer meer of minder niks.”

Investeringen Interal heeft de ambitie om ieder jaar licht te groeien, en dan moet je volgens Verheijen ook investeringen doen. “Aan alle kanten is groei en kwaliteit bij ons gekoppeld aan hetzelfde enthousiasme.” Behalve in materieel heeft Interal ook in personeel geïnvesteerd. Er is nu ongeveer dertig man in dienst. “Ook het transport in de Benelux doen we met eigen auto’s en vaste medewerkers. Vorig jaar zijn we wel heel stevig gegroeid. Mooi natuurlijk, maar we houden ook in de gaten dat we ons

werk goed kunnen blijven doen en kwaliteit blijven leveren.” Vanzelfsprekend speelt veiligheid daarbij een hoofdrol. “We zijn EN 1090 Class 3-gecertificeerd volgens de Europese normen.”

De truss als exportartikel Verheijen kijkt verder dan Duitsland, want de truss raakt ook in trek als exportartikel. “Zo gaat Tomorrowland naar Amerika en Brazilië, en doet Sensation dat al langer wereldwijd.” Omdat Amerika heel andere maatvoeringen heeft, verwacht hij dat bijna alle materialen voor de stages hier verscheept worden. “Je wilt daar geen verrassingen of het past of niet. Met de Europese snelbouwsteigersystemen en onze trussen ervoor, aangevuld met prachtig printwerk, LED-walls en weet ik niet wat allemaal, hebben we een heel goed exportartikel. Dat is een ontwikkeling die de komende jaren wel zal toenemen.” Zo levert Interal trussen voor een bijeenkomst in Tokio. “Een feestje van tweeënhalf uur. Dan moet er ook geknald worden en mag er niks misgaan, dus is het makkelijker om het zelf mee te nemen. Die spullen zijn wel van nu tot half juni onderweg. Je merkt dat het gebied waar je kunt werken steeds groter wordt, en de afstanden steeds kleiner.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Interal_TC.indd 63

MAART 2016

26-2-2016 14:19:16

Concert stages in all sizes, temporary structures for every event. EBLIVE201603_Advertenties19.indd 64

Tel.: +31 573 25 63 02 Fax.: +31 573 25 60 62 info.nederland@stageco.com

25-2-2016 11:48:13

SPECIAL

STAGE & RIGGING

StageCo: ‘Podium Defqon. moet bezoeker een wow-effect geven’ StageCo heeft twee nieuwe troeven voor dit seizoen. De podiumontwerper en -bouwer heeft twee nieuwe type liftsystemen ontwikkeld, een kettinglift plus een aantal schaarliften, en daar is meteen al behoorlijk veel vraag naar. Met grote partners als ID&T, Q-dance en Mojo kunnen dergelijke investeringen zich snel uitbetalen.

e specialiteit van podiumbouwer StageCo uit Lochem is dat alles inhouse gebeurt. “We hebben hier eigen constructeurs, we doen de beweging zelf en hebben ook de mensen die het ontwikkelen”, vertelt projectmanager Luke van Niekerk. “Dat is een groot voordeel ten opzichte van andere partijen. Daarnaast hebben we een heel breed assortiment, omdat we onderdeel van een groep zijn; onze hoofdvestiging doet veel in de touringbusiness. Door die wereldwijde afzetmarkt kun je makkelijker grote dingen te ontwikkelen die een aanzienlijk startbudget nodig hebben. Zo kun je tourelementen in een lokale markt inzetten, en dat is vrij uniek.” De nieuwe liftsystemen van het bedrijf hebben de proef in 2015 al doorstaan. “Guus Meeuwis heeft ze vorig jaar al gebruikt, en we hebben ze ingezet voor de EO Jongerendag, Toppers In Concert en The Christmas Show in Ziggo Dome. We hebben ze in een jaar doorontwikkeld en meteen al aardig weggezet.” De kettinglift is variabel qua hoogte en oppervlakte en bewijst de waarde bij changementen. Van onder het podium kunnen artiesten of instrumenten met een druk op de knop via

de lift op podiumniveau komen. “Daarnaast hebben we een aantal schaarliften ontwikkeld, die elektronisch aangedreven worden, en erg exact en snel zijn.”

Wow-effect StageCo faciliteert tours voor grote artiesten als U2, Madonna, Robbie Williams en Bruce Springsteen. Met vaste klanten als ID&T, Q-Dance en Mojo is het bedrijf te vinden op festivals als Lowlands, Defqon., Mysteryland, Down The Rabbit Hole, PITCH, North Sea Jazz en Q-Base.

'Alles moet mooier en uitdagender' Luke van Niekerk, StageCo De pop- en rockfestivals, waar het volgens Van Niekerk allemaal vooral functioneel moet zijn, verschillen behoorlijk van de dancefestivals, met hun enorme decors en podia. “Als Q-Dance iets gaat neerzetten op Defqon., dan moet het groot zijn. Het publiek verwacht wat van het decor. Dat moet

de bezoeker echt een wow-effect geven.” StageCo wil zijn sterke punten nog verder ontwikkelen. “We zien dat de ontwikkeling plaatsvindt in de bewegingsmarkt, en daar proberen we onder meer met onze liften op in te spelen. We hebben veel meer dat kan bewegen en we hebben ook de mensen in huis die dat kunnen construeren. Ik denk dat we daar de komende jaren nog meer in gaan zien. Alles moet mooier en uitdagender, en daar gaat beweging zeker een rol in spelen.”

Wetgeving “Daarnaast zie je dat gemeentes en wetgeving steeds belangrijker gaan worden. Het probleem is dat gemeentes niet allemaal volgens dezelfde normen werken, waardoor leveranciers niet exact weten wat er verwacht wordt.” StageCo is daarom een aantal jaar geleden met collega-podiumbouwers een werkgroep gestart om daar eenheid in te krijgen. “We ontwikkelen normen en proberen daar draagvlak voor te krijgen. Veel gemeentes werken daar al aan mee. Zo zijn we steeds bezig niet alleen klanten maar ook gemeentes mee te nemen in de professionalisering van de markt.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_StageCo.indd 65

MAART 2016

26-2-2016 16:37:27

Unrivalled products since 1991 Prolyte distributiepartners Nederland:

www.rolight.nl WWW.PROLYTE.COM

EBLIVE201603_Advertenties20.indd 66

www.controllux.nl FACEBOOK.COM/PROLYTEGROUP

TWITTER.COM/PROLYTE

25-2-2016 11:49:02

SPECIAL

STAGE & RIGGING

25-jarig Prolyte: ‘We gaan er een mooi jaar van maken’ In het jubileumjaar 2016 ziet Prolyte volop groeikansen. Het 25-jarige bedrijf is het jaar voortvarend gestart met de opening van een productiefaciliteit in Roemenië en kijkt nadrukkelijk naar de toekomst. “We zoeken altijd naar kansen om de markt te vergroten en komen dit jaar nog met een revolutionair nieuw product”, vertelt hoofd marketing Marina Prak.

rolyte is wereldwijd marktleider in de bouw en ontwikkeling van aluminium constructies voor de evenementenindustrie. Het bedrijf uit Groningen levert trussen, stages en hoists, en ook de benodigde training om grote, uitdagende podia veilig op te bouwen. “Een truss maken lijkt niet zo heel ingewikkeld”, vertelt Marina Prak, hoofd marketing bij Prolyte. “Toch komt er meer bij kijken. We hebben ons niet alleen gespecialiseerd in trussen, maar ook in alles wat daaromheen zit. In feite zijn onze klanten niet op zoek naar truss, maar naar een op-

'Dit jaar kunnen we oogsten wat we al die jaren gezaaid hebben' Marina Prak, hoofd marketing Prolyte

lossing. En wij kennen die oplossingen. Op het gebied van weten regelgeving, en ook in de doorontwikkeling van producten en materiaalkennis blijven we vooroplopen.”

Onderscheiden Een van de belangrijkste troeven van Prolyte is training. “Mensen bewust maken hoe je veilig met producten werkt: waar je aan moet denken, hoe het zit met lasten en krachten, hoe je de trussen veilig ophangt. Daar hebben wij een uitgebreid trainingsprogramma voor. We vinden het als fabrikant ook heel belangrijk om dat wereldwijd in de markt neer te zetten. Om te zorgen dat onze klanten weten dat ze bij ons goed en ter zake kundig geholpen worden. Daar kun je je mee onderscheiden. Dat heeft Prolyte vanaf het begin gedaan, en dat zetten we voort.” In januari ging het vizier al op de toekomst, bij de jaarlijkse distributeursmeeting. “We

hebben ook onze partners uitgenodigd en ons tweeënhalve dag ondergedompeld in plannen, strategie en feedback, en natuurlijk een extra feestelijk diner. In de loop van het jaar gaan we vier speciale verkoopacties doen, ook op social media.” Daarnaast wordt het 25-jarig bestaan gevierd met een grote aanwezigheid en een feest voor klanten en gebruikers op Prolight & Sound, de toonaangevende vakbeurs in Frankfurt. Prolyte belooft voor dit jaar bovendien een nieuw product, dat revolutionair is voor de truss-markt.

Roemeense aluminiumindustrie Met een fonkelnieuwe productiefaciliteit in het Roemeense Piatra-Olt kiest het bedrijf bewust voor de Europese Unie en niet alleen voor kostenefficiëntie. “We zitten midden in het hart van de Roemeense aluminiumindustrie, wat logistiek gezien grote voordelen heeft. We zitten daar niet toevalligerwijs, we hebben natuurlijk ook Azië overwogen, maar vinden het toch prettig dat het binnen Europa is, dus ook binnen de Europese normen, regelgeving en cultuur.” Vanaf 2010 is de productie al trapsgewijs verplaatst. “Er is een compleet nieuwe fabriek; de gereedschappen, lasbanken en alles is nieuw, en de hele fabriek en het fabricageproces zijn EN-1090 gecertificeerd. Wij denken dat je het niet mooier kunt krijgen en zijn er enorm trots op. De hele fabriek is dusdanig gecertificeerd dat we ook zouden mogen bouwen voor nucleaire installaties.” Met groeikansen in Noord- en LatijnsAmerika, Afrika, Azië en zelfs binnen Europa staat Prolyte er goed op en kan het jubileumjaar weleens een extra mooi jaar worden. “Daar is ook naartoe gewerkt: een jaar waarin je kunt oogsten wat je al die jaren gezaaid hebt. We zijn zeker van plan er een heel mooi jaar van te maken.” ◾

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Prolyte.indd 67

MAART 2016

26-2-2016 16:36:23

EBLIVE201603_Advertenties21.indd 68

25-2-2016 11:50:50

SPECIAL

STAGE & RIGGING

Eventions Products denkt veilig, groot en internationaal Voor tijdelijke constructies is truss ‘het ei van Columbus’. “Truss wordt ingezet voor alle denkbare constructies: podia, tenten, decor, beweegbare objecten en ground supports; het is net meccano”, vertelt Rien Engelbertink, CEO van Eventions Rigging.

ventions Rigging is specialist in het gebruik van alle verkrijgbare standaard trussing op de markt. CEO Rien Engelbertink: “Wij ontwerpen en controleren alle constructies die we bouwen op sterkte en eventueel benodigde ballast voor binnen en buiten. Voor speciale wensen hebben we ingenieurs die ieders wens naar 3D CAD omzetten en inzicht geven in de technische haalbaarheid en kosten. Specialistische bedrijven uit ons netwerk fabriceren het en zorgen voor snelle levering van alle ontwerpen. Ons motto is: eerst kijken naar standaardmaterialen om binnen het budget, snel en efficiënt te werken. Wat niet bestaat, dat maken we.” Door het jarenlang oplossen van constructieve hijsvraagstukken heeft Eventions Rigging de expertise om creatieve ideeën veilig naar grote hoogten te brengen.

Groot, veilig en internationaal Het in motion control gespecialiseerde Eventions Products is nu zo’n zes jaar actief en opereert van New York tot Tokio en van Dubai tot Uruguay. Eventions Products moet veilig, groot en internationaal denken, legt COO Peter McKenzie uit. Het bedrijf onderscheidt zich door alle producten en machines grotendeels zelf te ontwerpen en vervaardigen. “Dus de lieren, takels, rotators, rails, trolleys en het maatwerk, vrijwel alles wat te maken heeft met motion control.”

‘We werken snel en efficiënt; en wat niet bestaat, maken we’ Rien Engelbertink Eventions Group is volgens McKenzie een unieke ‘one-stop shop’. “Wij kunnen het complete pakket leveren vanaf ontwerp, engineering, rigging tot aan het motionpakket met ervaren operators en show crew, maar ook de speciale constructies en zelfs de led-verlichting. We hebben de tekenaars en ingenieurs in huis om dat te maken.” Eventions Products doet dat al voor grote nationale en internationale klanten en producties. “Voor de lancering van een nieuw product kunnen wij bij de presentatie de videoschermen laten dansen op de muziek.”

voor 15 meter per minuut en lieren voor 125 kilo die drie meter per seconde hijsen. Trots zijn we op ons nieuwe rail- en trolleysysteem, dat zware objecten met een maximale snelheid van 2,8 meter per seconde kan verplaatsen. Daar kunnen we alles aan hangen: vaste objecten, onze takels, lieren of rotators. Onze rotators kunnen 1000 kilo dragen en roteren met 60 toeren per minuut. Uniek is dat we combinaties van alle E-Gear producten kunnen maken. Bijvoorbeeld een led-scherm dat draait terwijl hij rijdt en dan ook nog eens tegelijkertijd gaat zakken. Dat kan allemaal met de materialen die wij op voorraad hebben. Speciale wensen ontwikkelen en vervaardigen we zelf.” ◾

E-Gear motion Er is een breed assortiment aan computergestuurde assenstandaards. “We hebben takels voor 500 kilo met een hijssnelheid van 30 meter per minuut, 1000 kilo HET NIEUWE RAIL- EN TROLLEYSYSTEEM KAN ZWARE OBJECTEN MET EEN SNELHEID VAN 2,8 M/S VERPLAATSEN.

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

EBLIVE201603_Eventions_Rigging.indd 69

MAART 2016

26-2-2016 14:58:58

FOTOMOMENT

Ambassadeurs van de Vrijheid

FOTOCREDIT: ILV Y NJIOKIK TJIEN

Nielson, Kovacs en het danceduo Sunnery James & Ryan Marciano zijn verkozen tot Ambassadeurs van de Vrijheid 2016. Het ambassadeurschap betekent voor de artiesten onder meer dat ze op 5 mei als hoofdacts op diverse Bevrijdingsfestivals optreden. Daarbij worden ze per landmachthelikopter rondgevlogen. De Eindhovense zangeres Kovacs staat op het Bevrijdingsfestival Noord-Brabant in Den Bosch en doet ook de bevrijdingspodia in Assen, Groningen en Roermond aan. Zanger Nielson klimt uit de helikopter in Utrecht, Zwolle, Haarlem en Almere, en dj-duo Sunnery James & Ryan Marciano treedt als Ambassadeurs van de Vrijheid op in Vlissingen, Leeuwarden, Den Haag, Wageningen en Rotterdam.

MAART 2016

EBLIVE201603_Fotomoment.indd 70

WWW.ENTERTAINMENTBUSINESS.NL

25-2-2016 17:06:03

EBLIVE201603_Advertenties22.indd 71

25-2-2016 11:51:48

088-0235021 WWW.EVENTIM.NL/ZAKELIJK

HET MEEST VEELZIJDIGE TICKETINGBEDRIJF VAN NEDERLAND

CTS Eventim is in Europa en Nederland marktleider in ticketing en live-entertainment met meer dan 140 duizend evenementen per jaar en meer dan 120 miljoen tickets. CTS Eventim biedt een platform met een breed palet aan distributiekanalen: online, mobiel, telefonisch en fysiek. Zowel nationaal als internationaal. In Nederland communiceert Eventim per maand actief met 1 miljoen huishoudens via een uitgebalanceerde online en offline mix van middelen. Voor venues en sportorganisaties zijn speciaal daartoe ontwikkelde acces-, ticketing- en CRM oplossingen beschikbaar, webbased en SaaS ĂŠn naar behoefte gekoppeld aan ons brede distributienetwerk. Flexibel en effectief.

Wij doen er alles aan om ook uw laatste kaartje te verkopen.

EBLIVE201603_Advertenties23.indd 72

25-2-2016 11:53:30