16 minute read
Interview Bernard Kobes
De nieuwe koers van Buma/Stemra
Onder de noemer ‘To the beat of the drum’ lanceerde Buma/Stemra eind oktober zijn nieuwe koers. De presentatie vormde het startpunt voor concrete ontwikkelingen en verbeteringen op korte en langere termijn. Bernard Kobes, CEO Buma/Stemra en voorzitter Raad van Bestuur, geeft tekst en uitleg.
DOOR: ARNOLD LE FÈBRE
Je bent eind vorig jaar begonnen bij Buma/Stemra als CEO en hebt het dit jaar gelijk flink voor je kiezen gekregen… Bernard Kobes: “Klopt, de muzieksector is hard geraakt door de coronacrisis en dat heeft natuurlijk zijn weerslag op Buma/Stemra en onze achterban. Vorig jaar november ben ik gestart als CEO en voorzitter Raad van Bestuur en ik werk inmiddels langer vanuit huis dan vanuit ons kantoor in Hoofddorp.”
Wat merken jullie concreet van de coronamaatregelen? “Alles blijft draaien, maar de impact is groot. We zien dat er veel minder geïncasseerd wordt dan dat er geprognosticeerd was. Wat wij dit jaar incasseren, wordt volgend jaar uitbetaald. Wat we dit jaar dus minder - of niet – incasseren, wordt in 2021 minder – of niet - uitgekeerd. Voor heel veel van onze leden komt de klap dus twee keer: de lockdown en de inperkende coronamaatregelen hebben hun tol geëist en volgend jaar zien ze dit ook terug in de rechtenuitkeringen.” In oktober werd de nieuwe koers van Buma/Stemra gelanceerd, met als slogan ‘To the beat of the drum’. Vanwaar deze leus? “De drum bepaalt het ritme, het is de basis van muziek. Zo gauw de drum begint, begint de beweging en moet je eigenlijk dansen En dat is de metafoor die wij ook bij onze strategie zien. Het uitrollen van een strategie is niet iets wat je eenmalig doet maar het is een beweging die je inzet. Op het moment dat de drum begint, en de strategie-implementatie begint, komt alles in beweging en dat is een proces van dag na dag, maand na maand, jaar na jaar.”
Wat zijn de aandachtspunten? “Onze missie is een bijdrage te leveren aan een gezond muziekecosysteem. Dat betekent dat er een kringloop moet ontstaan, waarin nieuwe muziek wordt gegenereerd, betalingen plaatsvinden door muziekgebruikers en het geld uiteindelijk weer bij de makers terechtkomt. Op deze manier ontstaat er een duurzaam evenwicht. Buma/ Stemra speelt hierbij een belangrijke rol,
FOTO: ANNEMIEKE VAN DE TOGT
aangezien wij de zakelijke partner van veel uitgevers en componisten zijn.”
Wat is het voornaamste verschil met de ‘oude’ koers? “Een van de grootste verschillen is de nog altijd toenemende digitalisering. Muziek wordt steeds meer digitaal geconsumeerd. En dat zorgt er ook voor dat ons werkveld internationaler wordt. We hebben te maken met techreuzen als Spotify, Deezer, TikTok en YouTube. In de toekomst maken wij steeds vaker deals met dit soort bedrijven, waarbij we het repertoire van onze leden ook buiten Nederland vertegenwoordigen. De eisen die aan een organisatie als Buma/Stemra worden gesteld, veranderen hierdoor ook. Kon je in het verleden nog periodiek een overzicht sturen van de te ontvangen bedragen, nu kom je daar niet mee weg. Wij willen in kaart brengen waar en hoe de muziek van onze leden wordt gebruikt en wat het real-time oplevert. Op deze manier kunnen we veel meer informatie genereren voor onze rechthebbenden. En natuurlijk willen we maximaal, snel en foutloos uitbetalen.” ▶ 'Het versterken van de organisatie zit ‘m deels in een cultuuromslag, deels in procesoptimalisaties en deels in IT-oplossingen'
Hoe zien de komende vier jaar er voor Buma/Stemra uit? “Als eerste zorgen we ervoor dat onze dienstverlening klaar voor de toekomst wordt gemaakt. We willen toe naar een dienstverlening op maat. Het is ondoenlijk om voor alle leden afzonderlijk een pakket samen te stellen; onze achterban is enorm heterogeen, variërend van componisten en uitgevers tot starters en gearriveerde artiesten, die bovendien in uiteenlopende genres actief zijn. We willen onze leden segmenteren in zo’n vijf tot tien groepen, waardoor we onze services beter kunnen fi netunen. Daarnaast zetten we nadrukkelijk in op collectiviteit, niet alleen lokaal maar ook internationaal. Groei is eveneens erg belangrijk. Niet alleen in volume, maar ook in kwaliteit. En dan doel ik met name op onze dienstverlening en service. En als laatste zullen we onze organisatie versterken en professionaliseren. Als klein land zullen we nooit zo groot worden als de Engelse of Amerikaanse CBO’s, maar dat wil niet zeggen dat we op kwalitatief niveau voor hen onder hoeven te doen. Sterker nog, ik denk dat we in staat moeten zijn om op dat niveau tot de wereldtop te behoren.”
Dat betekent dus ook stevige investeringen? “We gaan vooral in onze IT-backbone in-
vesteren. Onze business wordt immers steeds meer gedreven door complexe datastromen. Je hebt daarvoor een schaalbaar en modulair opgebouwd IT-systeem nodig. De verwachting is dat we daar een grote stap in kunnen zetten. Grappig genoeg zitten alle CBO’s nu in dezelfde overgangsfase, alleen wij hebben het voordeel dat we groot genoeg zijn om die stap te kunnen zetten, maar niet té groot om niet of slechts heel moeizaam van koers te kunnen veranderen. Buma stemra opereert vanuit een monopoliepositie daardoor loop je het gevaar lui te worden. En dat is levensgevaarlijk. Wij zouden willen dat Muziekgebruikers niet alleen licenties bij ons afsluiten omdat het nergens anders kan, maar omdat zij het bij ons wíllen doen, omdat wij gebruiksgemak en klantvriendelijkheid bieden. En dat geldt natuurlijk ook voor de rechthebbenden. Kortom, het versterken van de organisatie zit ‘m deels in een cultuuromslag, deels in procesoptimalisaties en deels in IToplossingen.” Buma/Stemra kan dus relatief snel inspelen op trends en ontwikkelingen? “Precies, want er is nog heel belangrijke disruptieve factor: COVID-19. Dit virus heeft alles op zijn kop gezet. We hadden onze plannen in maart al klaar, maar de pandemie zorgde ervoor dat we onze ambities iets hebben moeten aanpassen en temporiseren. Zo heb ik met de Raad van Toezicht afgesproken om de plannen ieder kwartaal tegen het licht houden. We moeten kunnen bijsturen. Een nieuwe coronagolf heeft enorme impact, maar een vaccin natuurlijk ook.” ◾
Over Bernard Kobes Bernard Kobes startte in november 2019 als voorzitter van de Raad van Bestuur en CEO van Buma/Stemra. Kobes heeft ruime bestuurlijke ervaring als algemeen directeur in de mediaindustrie. Hij bekleedde eindverantwoordelijke directiefuncties bij het NOB (Nederlands Omroepproductie Bedrijf), DutchView, Technicolor, Ericsson Broadcast en de NLPO (Nederlandse Lokale Publieke Omroep).
Nederlandse componisten, tekstschrijvers en muziekuitgevers konden in oktober en november een aanvraag indienen bij het Investeringsfonds Muziek. “Het enorme aantal aanvragen laat zien dat de nood heel hoog is.”
DOOR: ARNOLD LE FÈBRE
Kort na het begin van de coronacrisis is door Buma/Stemra €2.750.000 gereserveerd om muziekprofessionals te ondersteunen met het begin mei gelanceerde Noodfonds Muziek. Het Ministerie van OCW heeft, als onderdeel van de aanvullende middelen voor de culturele sector, €5.000.000 vrijgemaakt voor het ‘Steunfonds Rechtensector’, een initiatief van de Federatie Auteursrechtbelangen. Daarvan is €2.475.000 beschikbaar voor het Investeringsfonds Muziek, dat in oktober gelanceerd is. Zo’n 1.600 auteurs, componisten en uitgevers hebben een gift uit het Noodfonds Muziek ontvangen. Dit fonds was bedoeld om het ergste leed te verzachten bij de muziekprofessionals die het zwaarst getroffen waren door de coronacrisis. Het Investeringsfonds Muziek is er voor muziekprofessionals die de bijdrage kunnen gebruiken voor het maken van nieuw werk of de nieuwe exploitatie van bestaand werk.
Enorm veel aanvragen
Dat dit fonds in een behoefte voorziet, blijkt uit het aantal aanvragen. Al na één dag
ROBBERT BARUCH
waren er meer aanvragen binnen gekomen dan er werkbijdragen uitgegeven kunnen worden. “Het enorme aantal aanvragen laat zien dat de nood heel hoog is”, vertelt Robbert Baruch, Manager Public Affairs bij Buma/Stemra en projectleider van zowel het Noodfonds als het Investeringsfonds. “Zeker nu de horeca de komende tijd weer dicht is, zullen de inkomsten uit auteursrecht voor onze leden verder afnemen. Dit fonds helpt hen om tóch nieuwe muziek te kunnen maken. We hebben zo’n 900 aanvragen ontvangen, die we kunnen honoreren met werkbijdragen variërend van 1.500 tot 30.000 euro. De aard van de aanvragen is divers; uiteenlopend van uitgevers die writing camps willen organiseren tot mensen die bijzondere muzikale projecten willen starten. Ik word hier bijzonder blij van!” Een onafhankelijke beoordelingscommissie heeft inmiddels een selectie gemaakt. Verreweg de meeste aanvragen zijn inhoudelijk goedgekeurd, aldus Baruch, maar het aantal werkbijdragen dat daadwerkelijk wordt gehonoreerd, is beperkt. “Als een aanvraag afgewezen wordt, kan er bezwaar worden gemaakt. We streven ernaar om in januari de eerste werkbijdragen uit te keren, waarna de mensen aan de slag kunnen.” ◾
Webinar
Buma/Stemra organiseert regelmatig webinars waarin vragen werden beantwoord over het Investeringsfonds Muziek en de nieuwe termijnen. Op 11 december vindt er om 15:00 uur een webinar plaats waarin vragen worden beantwoord over de vervolgstappen en wat je precies moet doen als je aanvraag niet is gehonoreerd. De webinars zijn te bekijken via YouTube of de Facebook-pagina van Buma/Stemra.
EA versus Nederlandse Kansspelautoriteit: geen gelopen race
Game-minnend Nederland trilde op 29 oktober even op zijn grondvesten. Het epicentrum van deze aardbeving lag in Den Haag. De rechtbank aldaar stelde de Nederlandse Kansspelautoriteit in het gelijk in hun zaak tegen lootboxen in de FIFAgames. Het einde van de verkoop van FIFA Points lijkt in zicht, al legt Electronic Arts zich daar voorlopig nog niet bij neer door hoger beroep aan te tekenen.
DOOR: JEROEN NOORDELOOS EN JEROEN VAN TRIERUM
De verkoop van digitale munten voor zogeheten blinde loot boxes is de Nederlandse Kansspelautoriteit al jaren een doorn in het oog. De grootste boosdoener hier is in hun optiek FIFA. De game van Electronic Arts bevat sinds jaar en dag de gamemode Ultimate Team die vooral draait op de verkoop van extra content via digitale FIFA Points. Consumenten die hun voetbalteam willen verbeteren, kunnen digitale pakjes aanschaffen met FIFA Points, die worden aangeschaft voor echt geld. In die pakketten zitten onder andere nieuwe spelers. De consument weet echter niet van tevoren welke spelers in een pakket zitten. Deze manier van geld verdienen, naast de verkoop van de reguliere game, bleek een schot in de roos. Zowel voor de consument als de uitgever zelf. In de eerste zes maanden van 2020 bedroegen de inkomsten uit FIFA Ultimate Team wereldwijd maar liefst 716 miljoen dollar, een stijging van 40%. Dat werd bekendgemaakt in een earnings call van EA. In dezelfde periode een jaar eerder lag dat bedrag nog op 509 miljoen dollar. In totaal werd er in het fi nanciële jaar 2019 een netto-omzet van 1,38 miljard dollar met FUT behaald, 28% van de totale omzet van het bedrijf in dat jaar. De gamesuitgever is er dan ook veel aan gelegen om FUT actief te houden. Electronic Arts is bovendien van mening dat dit soort transacties ethisch verantwoord zijn en niet vallen onder de wettelijke defi nitie ‘kansspel’. Daar is de Nederlandse Kansspelautoriteit het echter niet mee eens. Volgens de waakhond is dit een vorm van online gokken, wat niet is toegestaan zonder vergunning. In 2018 publiceerde de autoriteit een onderzoeksrapport waarin werd aangegeven dat in een aantal games loot boxes zaten die mogelijk als kansspel aan te merken zouden zijn. Indien deze ontwikkelaars deze loot boxes zouden blijven aanbieden, dan hingen hen maatregelen boven het hoofd. Ook andere Europese waakhonden onderzochten loot boxes. Dat bewoog verschillende gamemakers tot de keuze om deze manier van geld verdienen uit hun games te halen. Electronic Arts was het echter niet eens met de zienswijze van de Nederlandse Kansspelautoriteit en weigerde de FIFA Points uit haar game te verwijderen. In reactie hierop heeft de autoriteit op 15 oktober 2019 een boete opgelegd aan EA van 500.000 euro voor iedere week dat het digitale betaalsysteem nog in het spel zou zitten, waarna EA naar de rechter stapte om deze maatregelen aan te vechten. Het standpunt van de uitgever is dat de FIFA Packs geen kansspel zijn, omdat deze een integraal onderdeel zijn van FIFA en FIFA is een behendigheidsspel. Daarnaast hebben de voetballers die uit de FIFA Packs komen volgens EA geen economische waarde.
Eind oktober oordeelde de rechtbank in Den Haag dat FIFA Packs door FIFA Points wel degelijk een kansspel is. Het bedrijf kreeg drie weken de tijd om het inwisselen van FIFA Points uit het spel te verwijderen. In een statement laat Dirk Scholing, Country Manager Benelux, weten zich niet neer te leggen bij de uitspraak. “FIFA en de FIFA Ultimate Team-modus worden al jarenlang door spelers van over de hele wereld met veel plezier gespeeld. Daarom zijn we teleurgesteld over de beslissing die is genomen en de mogelijke impact hiervan op de Nederlandse spelers. We zijn niet ▶
FIFA, de munten en de infl uencers Net na het vonnis spraken een aantal bekende FIFA-infl uencers zich vooral positief uit over deze mogelijke maatregelen. Blinde lootboxes zouden niet meer van deze tijd zijn. Dergelijke uitspraken staan haaks op het feit dat een groot gedeelte van hun eerder uitgebrachte content bestond uit het live openen van digitale FIFA-pakjes. Iets waarmee ze, overigens, diezelfde avond weer fl ink mee door gingen.
van mening dat onze producten en diensten op enige wijze in strijd zijn met de gokwetten. We gaan tegen deze beslissing in beroep en proberen een situatie te voorkomen die impact heeft op de mogelijkheden van Nederlandse spelers om FIFA Ultimate Team volledig te spelen. Electronic Arts hecht veel waarde aan een positieve speelervaring: we streven ernaar alle spelers keuze, eerlijkheid, waarde en plezier te bieden in al onze spellen. We staan nog steeds open voor gesprekken met de Nederlandse Kansspelautoriteit en andere stakeholders om hun zorgen te begrijpen en oplossingen te zoeken om deze aan te pakken.”
Advocaten René Otto en Tim de Klerck zijn verbonden aan het advocatenkantoor Van Iersel Luchtman en zijn gespecialiseerd in de juridische aspecten van games en de gamesindustrie. Zij denken dat Electronic Arts kansen heeft om succesvol in beroep te gaan. Om dat inzichtelijk te maken, moeten we volgens Otto terug naar de basis. “Loot boxes zijn in 2018 onder de aandacht van de Kansspelautoriteit gekomen. Er is toen een onderzoeksrapport gepubliceerd genaamd ‘Onderzoek naar loot boxes: een buit of een last’, waarin de KSA het standpunt inneemt dat sommige loot boxes onder de kansspelwetgeving vallen.” Wat volgens Otto duidelijk te zien is in het rapport, is de wijze waarop de KSA de defi nitie van een ‘kansspel’ toepast op loot boxes. Van een kansspel is volgens de kansspelwetgeving pas sprake als er ‘geen overwegende invloed is van de koper op de uitkomst’ en als de koper een ‘prijs of premie’ kan winnen. Otto: “Dat de inhoud van een loot box wordt bepaald door kans is vrij duidelijk. Wat interessanter is in het rapport is de uiteenzetting wanneer een loot box een ‘prijs of premie’ bevat. Volgens de KSA is dat het geval als de inhoud van een loot box ‘economische waarde’ heeft doordat het verhandelbaar is. Nu is verhandelbaar een vrij breed begrip, maar uit het rapport van de KSA volgt duidelijk dat zij de nadruk legt op het kunnen verhandelen van een ingame item voor (echt) geld. Dat betekent dat een FIFA Pack alleen een kansspel in de zin van de wet kan zijn indien het mogelijk is om een voetballer uit dit pakketje voor echt geld te verkopen. Dat is binnen de spelomgeving echter niet mogelijk.”
Zwarte markt
Desondanks komt de rechtbank Den Haag tot het oordeel dat de voetbalspelers uit FIFA Packs een economische waarde hebben. “Volgens de rechtbank hebben de voetbalspelers uit FIFA Packs een economische waarde, omdat deze voetballers buiten de spelomgeving worden verhandeld op externe, illegale websites”. Otto is naar eigen zeggen ‘kritisch’ over die motivatie. “In de licentievoorwaarden van FIFA en FUT is expliciet bepaald dat het verhandelen van voetballers of munten buiten het spel om niet is toegestaan en EA treedt daar – net zoals veel andere ontwikkelaars - ook actief tegen op. Ik heb daardoor veel moeite met deze motivering. Door deze externe zwarte markten, die worden georganiseerd buiten de spelomgeving om, worden FIFA Packs nu als kansspel gekwalifi ceerd en ontvangt EA een boete, terwijl EA deze handel verbiedt, EA zelf ook schade lijdt door de zwarte markt
en EA dus ook actief overtredingen opspoort en de overtreders verbant uit het spel. Feitelijk ontstaat er dan een situatie dat een spelontwikkelaar een boete krijgt voor een gebeurtenis die zij niet in het leven heeft geroepen en dat vind ik niet redelijk. Ik heb dan ook erg veel moeite met de rol die in deze uitspraak wordt toegedicht aan de ‘zwarte markt’.” Denk je volgens Otto die zwarte markt weg, dan zou je jezelf kunnen afvragen of er nog sprake is van een kansspel volgens de wet. “Eigenlijk blijft dan alleen de verhandelbaarheid over binnen het spel met een fi ctieve valuta, waarbij het niet mogelijk is om de voetballers of deze fi ctieve valuta te verzilveren voor echt geld. En dát is juist waar de KSA de scheidslijn trekt in haar eigen rapport.” Ook opvallend is het feit dat de rechtbank in het vonnis waarde geeft aan de virtuele FUT Coins aan de hand van een spelerskaart van Ruud Gullit. Uit het vonnis: “5000 FUT-munten staan ongeveer gelijk aan € 1,- en zo was een bijzondere versie van de virtuele speler Gullit als ‘buy-it-now-optie’ (minimaal) 9.970.000 FUT-munten (€1.994,-) waard.” De rechtbank motiveert echter niet deze
'De motivering van de rechtbank Den Haag laat op punten te wensen over' René Otto
berekening op gebaseerd is, aangezien EA zelf geen waarde aan de in-game valuta heeft toegekend. De rechtbank lijkt zich hier dus te baseren op de waarde die door de zwarte markt wordt gerekend om een bepaalde speler te bemachtigen. Otto: “Hierdoor is in mijn ogen nog steeds geen sprake van een economische waarde, maar slechts van een berekening hoeveel een speler zou hebben gekost als deze volledig met echt geld zou zijn gekocht. In mijn ogen is dat nog steeds een hypothetische rekenoefening waarbij een bedrag op een speler wordt geplakt zonder de mogelijkheid om dit bedrag te kunnen ontvangen. In het hoger beroep moet daar mijns inziens dieper op worden ingegaan. Ik denk ook dat het nog geen gelopen race is in een hoger beroep, omdat de motivering van de rechtbank Den Haag op punten te wensen overlaat.”
Dat de uitspraak niet alleen juristen, maar ook veel gamers bezighoudt staat vast. De vraag is of zij de uitspraak van de rechtbank echt ‘erg’ vinden. Jan Meijroos, een van de langst in Nederland meedraaiende gamejournalisten, vroeg het aan zijn Twitter-volgers in een poll. De uitslagen waren verrassend. Het verdwijnen van digitale FIFA Points wordt niet ervaren als een heel groot potentieel verlies. De overgrote meerderheid van de 352 respondenten (69 procent) was van mening dat ‘het tijd werd’ voor dergelijke stappen. 26 procent zegt het niet te interesseren en maar vijf procent van de stemmers baalt van de mogelijkheid om straks geen munten meer te kunnen kopen. Meijroos zelf staat niet negatief tegenover de huidige ontwikkelingen. “Er is niks mis met microtransacties in games zolang ▶
