Fan engagement in tijden van corona

Voor veel artiesten voelde 2020 als een verplichte winterslaap. Niet optreden, geen festivals en muziek maken op afstand. En: geen direct contact met je fans. Hoe bereik je je fans, als je ze niet langer in de ogen kunt kijken?

DOOR: JASPER VAN VUGT

Dik acht maanden geleden zette COVID-19 een dikke streep door het livemuziekjaar 2020. Dit jaar geen festivals, volgepakte zalen en volle clubs, maar quarantaine, lockdowns en eindeloze avonden bankhangen. Voor hoe lang? Onduidelijk. De politiek riep ondernemers op om innovatief en creatief te zijn om zo deze periode te overleven. Muzikanten, volgens de wet ondernemers, werden keihard geraakt in hun levensonderhoud. Wie een beetje rondvraagt onder Nederlandse muzikanten hoort veel stil leed; muzikanten die van TOZO naar TOZO leven, wanhopig naar bijbaantjes zoeken om in hun levensonderhoud te blijven voorzien (de horeca, van oudsher een goede werkgever voor muzikanten, was immers ook dicht) of noodgedwongen moeten verhuizen omdat ze niet langer de huur kunnen betalen. Je hoort muzikanten er nauwelijks over, want van hen wordt te allen tijde een goednieuwsshow verwacht.

Livestream

De muzieksector is echter ook een sector die bekend staat om zijn vindingrijkheid en flexibiliteit. Zoals in het bereiken van fans, de levenslijn van elke artiest, dat in coronatijden meer dan ooit werd gedaan via social media. Zonder fans geen inkomen, en door de coronamaatregelen viel de beste, meest persoonlijke én meest lucratieve manier om het contact met fans te onderhouden - de liveshow - weg of werd teruggeschroefd tot een fractie van de capaciteit bij een normale show, waarbij muzikanten, voor een lagere gage meerdere shows per dag speelden. De oplossing lag voor de hand: een livestream van een concert zonder publiek in de zaal. Simpel via een camera en YouTube, of uitgebreider via de verschillende platforms die vaak al jaren in ontwikkeling waren en nu de wind in de rug kregen. Die livestreams kwamen er: van amateurs tot professionele muzikanten, met het door Lady Gaga geïnitieerde livestream One World: Together at Home als bekendste voorbeeld. Waren die eerste livestreams vaak gratis als sympathieke manier om fans iets te geven, naarmate de pandemie aanhield nam de kwaliteit van de concerten via livestreams toe en werden er hier ook kaartjes voor verkocht. Niet alleen om de gemaakte kosten (technici, apparatuur) te dekken, ook als manier om iets te verdienen. Een kaartje voor de spectaculaire stream van het concert van Billie Eilish kostte dertig dollar, die van de Koreaanse boyband BTS vijfendertig. Die laatste leverde twintig miljoen dollar op, met meer dan 750.000 kijkers. Sympathieker en fanvriendelijker zijn de livestreams van DI-RECT. “Door de coronacrisis zijn we noodgedwongen in een experimentele omgeving beland. In het begin van de lockdown besloten we vrij snel om laagdrempelige filmpjes te maken waarbij we in de woonkamer alternatieve versies van onze liedjes speelden”, legt Bas van Wageningen, bassist van de band, uit. “We zagen direct dat er bovengemiddeld veel respons op kwam, zowel qua reacties als

in het aantal likes. Daarop ontstond het idee om het groter aan te pakken met een livestream.”

Mauritshuis

De Haagse band deed hun eerste show via livestream in juni in de Koninklijke Schouwburg. Na de show draaide een bevriende dj platen, reageerden de bandleden op reacties in de chatbox en gingen zij bewust de interactie aan met de kijkers. Fans mochten zelf bepalen wat ze betaalden. Van Wageningen: “We wilden onze fans een één-op-één beleving geven, als alternatief voor de vijfentwintig festivalshows die we zouden spelen maar die geannuleerd waren. We hadden het idee dat als er vijfhonderd mensen de minimumdonatie van twee euro ieder zouden betalen, we een cameraman en een goed stel lichten konden inhuren. Als er meer animo zou zijn en een groter bedrag binnen zou komen, dan konden we de productie opschalen en de show mooier maken. De eerste show trok tot onze verrassing al tienduizend mensen, met een gemiddelde inleg van ruim boven die twee euro.”

DI-RECT HEEFT INMIDDELS LIVESTREAMCONCERTEN GEGEVEN

'Door de coronacrisis zijn we noodgedwongen in een experimentele omgeving beland' Bas van Wageningen

Daarop besloot de band te investeren in een vervolg, met verschillende filmische locaties als de Electriciteitsfabriek, de Scheveningse Pier en het Mauritshuis, goede camera’s en technici. Voor fans loont het om meerdere shows te bekijken. Er wordt gelimiteerde merchandise aangeboden die alleen tijdens de show te koop is en de band speelt elke keer een andere show, bijvoorbeeld door de speellijst aan te passen of een semi-akoestische sessie te doen. Ook de tweede show trekt zo tienduizend kijkers. “Op die manier hopen we iedere keer een nieuwe beleving te geven. Zo’n vijfduizend fans kijken elke show en we zien de engagement terug in hun posts op social media, waar ze ons in taggen. Zo is er een community ontstaan die heel waardevol is. Hopelijk kunnen we in de toekomst, als deze coronacrisis voorbij is, daar iets moois mee doen. Zo zouden we kunnen kijken of we bijvoorbeeld, naast het concert zelf, tijdens het slotconcert van een tournee ook een livestream kunnen aanbieden zodat mensen het optreden ook live vanuit thuis kunnen meebeleven.”

Wandelclub

Een livestream ligt weliswaar voor de hand, de coronacrisis haalde ook de nodige creativiteit naar boven op zakelijk vlak. Zo sloegen de 3JS de handen ineen met de horeca in hun woonplaats Volendam, om samen een zogeheten online amuse tour box te bereiden voor de fans van de band. Het idee: tijdens de livestream van de band kunnen de fans de gerechten eten. De box werd voor €49,50 verkocht inclusief kaartje voor de stream. ▶

WANDELEN MET TIM KNOL

Van een heel andere orde is de door Tim Knol opgezette Wandelclub. Fans en wandelaars die zich aansluiten bij de club, gaan in groepjes met de singer-songwriter wandelen door de mooiste Nederlandse natuurgebieden. Onderweg wordt er, in de openlucht, door Tim en bevriende muzikanten opgetreden. De Club werd kort na het begin van de coronacrisis opgezet en telt inmiddels zo’n 1.400 leden. Tim Knol: “Het idee voor de Wandelclub bestond al langer, maar kwam door corona in een stroomversnelling. Ik ben niet het type mens dat bij de pakken neer gaat zitten.” Knol bracht daarnaast via zijn webshop ook verschillende releases uit, zoals een livealbum en releases met covers, onuitgebrachte liedjes en alternatieve versies van bekendere liedjes. Een solotournee langs kerken ging al vroeg in de voorverkoop en verkocht al snel uit.

All Access

Net zoals de fysieke cd twintig jaar terug werd vervangen door de digitale drager, verplaatst het contact tussen de artiest nu ook van het podium naar online. In navolging van Taylor Swift in 2017 lanceerde rapper Jebroer een eigen app om zo met zijn fans in contact te blijven. Jebroer All Access biedt fans exclusieve content, zoals videoclips, vlogs, livebeelden en diverse kortingsacties. In plaats dat fans op zoek moeten naar nieuws of content van de artiest zelf, legt deze zelf het contact met zijn fans. Iets soortgelijks biedt Sam Feldt. De dj/producer was met een team al sinds 2006 bezig met Fangage, een platform waar artiesten het contact met hun fans kunnen onderhouden. Onlangs werd het platform vernieuwd, waardoor artiesten en infl uencers hun fans betaalde en exclusieve content kunnen aanbieden.

Quarantaine-album

De laatste jaren regende het al akoestische versies van liedjes op Spotify. Immers: snel op te nemen, meer liedjes betekenen meer streams én een nieuw contactmoment met fans. Toen wereldwijd het livecircuit op slot ging en geplande albumreleases werden verplaatst naar een later moment, regende het akoestische albums op de streamingdiensten. Charlie XCX benutte de vrijgekomen tijd tijdens de lockdown om thuis een nieuw album te maken, geïnspireerd door

'Ik mis het contact met het publiek. Een nummer bestaat pas echt als je het live voor mensen zingt' VanWyck

de quarantaine: how I’m feeling now. Ze gaf fans inspraak in de vorm van het album, liet hen beeldmateriaal opsturen om daarmee een videoclip te maken en lichtte de songteksten van de liedjes toe via een livesessie op Instagram.

God is in the detour

Het kan ook meer voor de hand liggend: een heel mooie plaat maken en die uitbrengen, nog altijd de beste manier om fans te winnen en aan je te verbinden. Dat was wat de Amsterdamse singer-songwriter VanWyck al jaren doet en ook tijdens de eerste lockdown deed. Ze schreef haar derde album God is in the Detour tijdens die periode en bracht het in oktober uit, precies tijdens de tweede golf besmettingen. “Ik zat thuis en kon door de coronamaatregelen niet met anderen werken aan wat mijn derde album zou gaan worden. De dood van een vriendin in die periode leidde tot het schrijven van Your Favorite Tune, een heel ander liedje. Dat nummer leidde tot een lockdownalbum, dat ik in mijn eentje op gitaar en piano schreef en nu mijn derde album is. Ik merk aan de reacties van fans dat het iets betekent voor ze. Deze periode biedt je de mogelijkheid om na te denken over wat je allemaal kunt doen. Zo heb ik een podcast bedacht rond het verhaal van wat nu mijn vierde album gaat worden en verschijnt mijn theatershow op YouTube, nu de tournee is afgeblazen. Ik mis het contact met het publiek. Een nummer bestaat pas echt als je het live voor mensen zingt. Dan ontstaat er iets en stijg je samen op. Deze periode moet dan ook niet te lang duren.” ◾

IMPALA: ‘De muziekindustrie moet diverser’

IMPALA pleit voor meer diversiteit en inclusiviteit in de Europese onafhankelijke muzieksector. Om die ambitie kracht bij te zetten heeft de branchevereniging een diversity statement opgezet. Als zusterorganisatie van IMPALA onderschrijft STOMP dit handvest.

DOOR: ARNOLD LE FÈBRE

Het diversity statement is onderdeel van IMPALA’s bredere diversiteitswerk, gebaseerd op het Europees handvest van grondrechten. “Als verantwoordelijke Europese speler moeten we erkennen dat er verbeteringen nodig zijn. We zullen met onze leden samenwerken om gelijkheid te creëren”, aldus IMPALA in een statement. “Dit betekent dat zowel directe en indirecte discriminatie, evenals onbewuste vooroordelen, moeten worden aangepakt en dat sociale en economische onevenwichtigheden die ook van invloed zijn op diversiteit, moeten worden overwonnen.” De Nederlandse zustervereniging STOMP onderschrijft het handvest. “Met het diversity statement van IMPALA willen wij ons als STOMP inzetten om meer diversiteit binnen de muziekindustrie te bewerkstelligen”, aldus Kees van Weijen, president van IMPALA/STOMP.

Gelijke kansen

Hoe dit er concreet uit zal zien? Om te beginnen kunnen de IMPALA- en STOMPleden binnenkort een enquête verwachten waarin vragen worden gesteld over onder meer de samenstelling van het team. Van Weijen: “Het gaat om diverse gerichte vragen die voor alle Europese leden hetzelfde zijn. Na een inventarisatie onder onze leden zullen wij de actiepunten opstellen en proberen we op deze manier om iedereen in de samenleving gelijke kansen te bieden. Wij staan er dan ook voor open om met partijen in gesprek te gaan om zo gezamenlijk de mogelijkheden verder uit te werken en de diversiteit te vergroten.” Het diversity statement focust zich niet alleen op kleur, maar ook op gender. “We willen stimuleren dat de vrouwen die werkzaam zijn in onze industrie zichtbaarder worden. Dat ze er zijn, staat buiten kijf. Kijk maar naar bijvoorbeeld Nadine van Bodegraven, de algemeen directeur van Armada Music. Een fantastische vrouw die op geweldige manier leiding geeft aan Armada. ” Er is geen ‘one size fits all’-oplossing, benadrukt Van Weijen. “Per land kijken we daarom naar oplossingen en stappen die gezet kunnen worden. Zo zit ik ook in de adviesraad van de Balkan-landen. Ik hoef je niet uit te leggen dat in die landen vooralsnog op een andere manier wordt omgegaan met zaken als diversity dan in bijvoorbeeld Engeland of Nederland, waar we op dat vlak al stappen hebben gezet.”

Langetermijnvisie

Als een van de adviseurs is Steve Harris aangetrokken, die al 40 jaar de manager

is van Stevie Wonder. Van Weijen: “Hij zei gelijk tegen ons: stel je verwachtingen bij. Dit zijn zaken die je niet binnen een jaar gladstrijkt. Trek voor deze bewustzijnsverandering gerust drie of vier jaar uit - en misschien nog wel meer. En vergeet ook de mensen niet die door bijvoorbeeld hun niet-westerse achternaam niet door de sollicitatieprocedure komen of niet worden uitgenodigd op een gesprek. Het is niet meer dan logisch dat er onder hen een hoop bitterheid heerst. We willen juist die mensen weer een kans geven. Wij denken vaak dat we het al best goed doen in Nederland, maar in alle eerlijkheid: we kunnen nog wel wat extra stappen zetten.” Van Weijen heeft een aantal mensen gevraagd om IMPALA in het algemeen en STOMP in het bijzonder van advies en praktische, concrete tips te voorzien. “Ik voer gesprekken met een aantal ervaringsdeskundigen en iedereen die ik benader is positief en wil meewerken. Het is dus niet dat ik als witte man even ga vertellen dat het anders moet. Het is echter nu wel de juiste tijd voor een cultuuromslag. Ons diversity statement wordt ingegeven door een maatschappelijke behoefte aan meer diversiteit, niet alleen in de muziekindustrie, maar in alle sectoren.”

Handvatten

Tot slot beklemtoont Van Weijen dat het niet gaat om een verplichting of van bovenaf opgelegde quota. “We zullen nooit het voorbeeld volgen van bijvoorbeeld TU Eindhoven, dat vorig jaar besloot om alleen vrouwen aan te nemen. Het laatste wat je moet willen is dat je dit gaat forceren. Kwaliteit gaat in mijn optiek altijd voor kwantiteit. Of het dan allemaal vrijblijvend is? Nee, dat ook weer niet. We willen handvatten bieden. Aan de hand van de enquêteresultaten, die we hopelijk in het voorjaar van 2021 geanalyseerd hebben, kijken we waar behoefte aan is en komen we met vervolgstappen, denk aan onder meer trainingen, cursussen en hulp bij het binnenhalen van nieuw talent. We moeten het samen doen, het (werk)potentieel is er!” ◾

'Per land kijken we naar oplossingen en stappen die gezet kunnen worden'

12 aandachtspunten Om het diversity statement handen en voeten te geven, heeft IMPALA twaalf aandachtspunten geformuleerd, die jaarlijks zullen worden geëvalueerd. Zo pleit de branchevereniging voor een nieuw programma met Europese en nationale prijzen om projecten of individuen die werken aan diversiteit onder de aandacht te brengen. Daarnaast wil de vereniging trainingen organiseren, relevante initiatieven in de muzieksector ondersteunen en leden helpen bij het aanvragen van EU-fi nanciering voor projecten op het gebied van diversity en inclusiviteit. Meer informatie is te vinden op de website van IMPALA, impalamusic.org.