RDMagazine 18-april by Erdee Media Groep

Elke week bij het Reformatorisch Dagblad

zaterdag 18 april 2020

Nieuwlande. Drents dorp bood plaats aan een paar honderd onderduikers PAGINA 16

Thuiswerken. Kaal is het wel, zonder collegaâ&#x20AC;&#x2122;s PAGINA 34

Geboeid door virussen

AB OSTERHAUS WIL GRAAG ZIEKTEN VOORKOMEN - PAGINA 6

inhoud & vooraf

beeld voorpagina: RD, Anton Dommerholt

52 RDMagazine

bij het nieuws Hulp aan het bed

het gesprek Ab Osterhaus is gefascineerd door virussen

column Videovergaderen: varen door een dichte mist

ter plekke Nieuwlande was ongrijpbaar eiland van verzet

schoonheid Even genieten van de krentenboom

portret Bellen met mevrouw Notenboom

gezond Geen afwijkingen, zei de assistente

werk Thuiswerken: saaie boel zonder collega’s

werk Auto van de zaak is op z’n retour

praktisch Scherven, deuken en krassen voorkomen

45 online Bijbelstudie en koorrepetitie via Zoom 47

tips Help lokale ondernemers de crisis door

recept Zandkoekje met een snoepraampje

puntuit Natuurfan tekent elke dag

54 kits Urban krijgt wortels op paardenfeestje 58 59

puzzel Cryptogram & Zweedse puzzel

Verzet Tijdens mijn dagelijkse wandeling door de buurt zie ik ze geregeld. Rode posters met daarop een hart en de tekst: jullie zijn onze helden. Het is een ode aan alle werkers in de zorg die zich al wekenlang met niet aflatende ijver inzetten voor coronapatiënten. Een terechte blijk van waardering voor een beroepsgroep waarvan nu extra veel wordt gevraagd, al zullen de zorgmedewerkers zichzelf niet snel als helden bestempelen. Dat laatste geldt ook voor talloze verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog. Velen boden bijvoorbeeld met gevaar voor eigen leven Joodse mensen onderdak. In dit magazine richt Johan Leeflang de schijnwerper op Nieuwlande (vanaf pagina 16). In de omgeving van dit Drentse dorp was het verzet sterk vertegenwoordigd. De meeste verzetsmensen bleven anomiem, maar enkele namen kregen in de loop der jaren grote bekendheid. Zo trad ds. Frits Slomp na de Tweede Wereldoorlog op de voorgrond. Hij bezocht onder andere voormalige NSB’ers en SS’ers, van wie een aantal tot bekering kwam, vertelt zijn zoon Jan. „Hij bleef pastor. Als iemand echt berouw toonde, zei hij dat er in het Evangelie vergeving is te vinden.” Michiel Bakker

het laatste woord Raad

zaterdag 18 april 2020

bij het nieuws

Hulp Nog steeds wil ik op eigen benen staan. Helaas, dat gaat niet: elke nieuwe morgen bewijst dat ik niet voor mezelf kan zorgen. Ik krijg mijn eigen kousen niet meer aan. Dus kom jij elke morgen aan mijn bed. Je weet hoe zwak ik ben, hoe hulpbehoevend, en wilt er voor me zijn â&#x20AC;&#x201C; het is bedroevend, maar met een dankbaar hart aanvaard ik het. Ik mag me aan je handen overgeven. Een mens kan enkel van genade leven.

Arie Maasland

RDMagazine

beeld iStock

zaterdag 18 april 2020

beeld RD, Anton Dommerholt

het gesprek

RDMagazine

Ooit werd Ab Osterhaus de ophokprofessor genoemd. Hij waarschuwt al jaren voor een pandemie

zaterdag 18 april 2020

het gesprek

Viroloog met vliegschaamte De viroloog prof. Ab Osterhaus noemt de maatregelen tegen het coronavirus draconisch maar noodzakelijk. Hij hoopt dat deze crisis de samenleving prikkelt tot duurzaamheid. En ja, ook in zijn eigen leven is ruimte voor verbetering. „Over vijf jaar zijn we trots op de mooie dingen die toch ook uit deze crisis komen.”

Evert van Vlastuin

e zon is al even op, maar de hanen kraaien nog dat het een lieve lust is. Het zjn er eigenljk te veel en daarom lopen ze los. De vos komt moeiljk door de erfomheining. En de roofvogels laten de hoenders lopen. „Misschien zjn ze te groot”, schat de viroloog. „Handen geven doen we niet”, zegt de hoogleraar bj de voordeur. Hj weet te veel van virussen om ermee te spotten. „Ik was mjn handen vaak. En ik heb altjd ontsmettingsmiddel bj me.” Ab Osterhaus zit in zjn „werkplaats” in het bos

van de Utrechtse Heuvelrug. Hj gebruikt een deel van het huis, achter een grote tabaksschuur. In zjn werkkamer liggen boeken over vogels en wild. In de hoek staat een vitrine met een opgezette aap. Door de openslaande deuren kjkt Osterhaus uit op een groot gazon met daaromheen ruimte voor paarden, schapen en kippen. Veel mensen werden overvallen door het coronavirus. Hoe ging dat bj u? „We zjn er allemaal door overvallen. Weinig mensen hebben hier rekening mee gehouden.” De viroloog slaat zjn armen over elkaar en gaat 22 jaar terug in de tjd. „In 1998 riep ik vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie een meeting bjeen over een grieppandemie. Dat was nog voor de Mexicaanse griep, SARS en ebola. De dreiging stond toen nog niet op de agenda. Om de bewustwording te vergroten heb ik in 2004 meegewerkt aan een ictieve ilm over een

RDMagazine

zaterdag 18 april 2020

beeld RD, Anton Dommerholt

het gesprek

uitbraak van de ”2020 Chinese griep”. Daarin zit eigenljk alles wat we nu meemaken: het sluiten van scholen en het schrappen van evenementen. Alleen de onrust onder de bevolking bljft nog uit. Vermoedeljk omdat premier Rutte zo goed communiceert.” Toen in 2010 de Mexicaanse griep in Nederland meeviel, merkte Osterhaus dat het pandemiealarm weg was. „Daarna kregen we het niet meer op de politieke agenda.” Wel vreemd, zegt hj. „De watersnood van 1953 heeft 2000 levens gekost. Sindsdien hebben we de Deltawerken gebouwd en geven we jaarljks zo’n miljard euro uit aan djken. De wintergriep kost elk jaar ook zo’n 2000 levens. Maar we geven lang niet zo veel geld uit om die te voorkomen. Laat staan dat we ons op een pandemie voorbereiden.” Over de griep zegt een volkswjsheid: ziek zjn is gezond. „Nou, ziek zjn is helemaal niet gezond. Je kunt er aan overljden. Iemand van 75 die twee weken op bed ligt, verliest 10 kilo spiermassa die hj nooit meer opbouwt. De griep wordt onderschat. Vaccineren is altjd nog het beste middel tegen infectieziekten. Dat de kindersterfte is teruggedrongen, is vooral aan vaccinatie te danken.” In januari klonk u nog niet gealarmeerd. Wanneer is dat veranderd? „Je moet niet te vroeg alarm slaan. Omdat Aziatische landen vergaande maatregelen namen, dacht ik dat we er met een beetje mazzel wel mee konden wegkomen. Maar toen het aantal doden in China steeg, wist ik dat het fout was. Ik werd verrast door de vroege overdraagbaarheid van het virus. We hadden de wintersporters moeten isoleren en niet naar het carnaval laten gaan. Achteraf waren we te naïef.” Ook in zjn werkplaats weten contacten van Osterhaus hem te bereiken. Meermalen gaat de telefoon. De viroloog beantwoordt de oproepen kort, in het Nederlands of in het Engels. Bj het afsluiten van een van de gesprekken valt hem een melding op het scherm op: „O wacht, mjn dochter is jarig.” Hj zoekt een papiertje. „Even opschrjven dat ik haar vandaag bel.” Osterhaus loopt op Zweedse klompen. Voor de fotograaf verruilt hj die voor een paar hoge schoenen. Hj neemt wat voer om de hanen te lokken. Het vrjetjdsjasje bljft aan. We zitten meer dan 1,5 meter van elkaar. Is dat nodig? „Jazeker. Een van ons beiden kan het virus hebben. En besmetting willen we afremmen. Anders raakt de gezondheidszorg overbelast en worden we een gevaar voor ouderen en zwakken.”

Is het veilig om elkaar te ontmoeten? „Als we afstand houden wel. Maar als u uitgebreid gaat hoesten, zet ik mjn masker op en vraag ik u het pand te verlaten. Verder komt hier trouwens bjna niemand. Ik vergader veel via video. Elke week kom ik hoogstens een of twee keer per week in het lab.” Osterhaus is wetenschappeljk hoofd van een instituut dat onderzoek doet naar virussen die van dier op mens overspringen (zoönosen) aan de Tierärztliche Hochschule in het Duitse Hannover.

„Wintergriep kost jaarlijks net zo veel levens als de watersnood, maar er is veel meer geld voor de dijken” Wat hebt u met Duitsland? „Mjn naam klinkt Duits: Herr Osterhaus aus Hannover”, zegt hj lachend. „Maar de eerljkheid gebiedt te zeggen dat deze Amsterdammer na zjn schooltjd geen woord Duits meer heeft gesproken. Ik ben een Europeaan die in het lab Engels spreekt. Als er een minister op bezoek komt, moet ik Duits spreken. Ondanks mjn Nederlandse accent lukt me dat inmiddels redeljk.” In Hannover zette Osterhaus na zjn pensionering ruim vier jaar geleden een instituut op. „In mjn leven heb ik meermalen nieuwe laboratoria opgezet, dus dat ligt me wel. Inmiddels werken en er zo’n honderd mensen, van promotiestudenten tot hoogleraren. We doen uitsluitend betaald onderzoek op virussen in alle dieren, van vleermuizen tot kamelen.” Hoe gevaarljk is het werken met virussen? „In dit gesprek met u loop ik honderd keer meer kans op een virus dan in het lab. Als student ben ik eens geschrokken van een vervelende labinfectie. Vandaag werken we in beveiligde laboratoria en ruimten met onderdruk. Dat is heel veilig.” U werd bekend tjdens de Mexicaanse griep in 2009. Wat is het verschil met Covid-19? „De Mexicaanse griep eindigde als ernstige wintergriep. Er zjn trouwens wereldwjd honderdduizenden aan overleden, vooral ook jongere mensen. Halverwege kwamen de vaccins; daar zjn veel levens mee gespaard. Dit virus is anders. Zonder maatregelen kunnen in Nederland tussen de 50.000 en 100.000 doden vallen.”

RDMagazine

Prof. Ab Osterhaus

beeld RD, Anton Dommerholt

A. D. M. E. Osterhaus (Amsterdam 1948) begon in 1967 met een studie diergeneeskunde. Sindsdien dwingt hij wereldwijd respect af met onderzoek naar virussen, onder meer bij het RIVM en als hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en de Erasmus Universiteit. Aan die laatste universiteit zette hij een onderzoeksafdeling virologie op. Na zijn pensioen zette hij een instituut op bij de Tierärztliche Hochschule in Hannover in Duitsland. Osterhaus is gescheiden, vader van twee kinderen en grootvader van drie kleinkinderen.

Wordt corona een bljvertje? Osterhaus hoest even in de elleboog. „Ik denk het wel”, zegt hj nadenkend. „Maar de impact zal minder worden. Ook de Mexicaanse griep komt nu al jaren terug als wintergriep, maar is niet meer zo heftig als de pandemie.” Zal Covid-19 afzwakken als de zomer nadert? „Ik vrees dat het virus zich daarvoor al te veel heeft genesteld. In warmere landen als Spanje en Italië heeft het hard toegeslagen. Ook op het zuideljk halfrond in Brazilië. De zomer zal het remmen maar niet stoppen. Ik verwacht meer van maatregelen. Daarmee hebben Aziatische landen als China en ZuidKorea het virus onder controle gekregen. Omdat ze daar SARS hebben meegemaakt, waren die landen veel beter voorbereid op vergaande maatregelen.” De Nederlandse regering zet in op langzame verspreiding met groepsimmuniteit als doel. Hoe ziet u dat? „Groepsimmuniteit is altjd het doel. Maar dat moet je bereiken door vaccinatie. Anders kost het heel veel levens. Zolang we het vaccin niet hebben, moet je het virus afremmen. Want als je het loslaat, gaat het heel hard.” Wanneer kan dat vaccin er zjn? „Over een tot anderhalf jaar. Maar daarna moet je in principe 7 miljard doses produceren.” Om die tjd te overbruggen beveelt Osterhaus de Zuid-Koreaanse werkwjze aan. „Je moet uitgebreid gaan testen. De dragers van het virus en degenen die met hen contact hebben gehad, zouden in quarantaine moeten. De rest kan weer naar school en aan het werk. Daarnaast kunnen apps helpen om te laten zien met wie je recent contact hebt gehad. Dat moet kunnen zonder concessies aan de privacy.” Osterhaus noemt dit de intelligente exit als vervolg op de intelligente lockdown. In de veehouderj bestaat dit al, zegt hj. „Als student diergeneeskunde verdiende ik een deel van mjn studie met het vaccineren van koeien tegen monden-klauwzeer. Later vond men vaccineren te duur. Bj een uitbraak gaan nu de grenzen dicht, wordt het transport stilgelegd en wordt er geruimd. Onder mensen is quarantaine het alternatief.” Ab Osterhaus promoveerde in 1978 op een coronavirus bj katten. Sindsdien zjn virussen zjn leefwereld. Toch bljven na al die jaren vragen. Bjvoorbeeld wat het nut van virussen is. „Dat bljft een punt van discussie. Het zjn parasieten. Ze komen zelfs voor bj bacteriën.”

zaterdag 18 april 2020

beeld RD, Anton Dommerholt

het gesprek

RDMagazine

Wat zou u graag nog eens ontdekken? „Een vaccin tegen hiv-infectie. Aan aids overljden jaarljks zo’n miljoen mensen. Het is frustrerend dat daar nog steeds geen vaccin tegen is. Toch vrees ik dat ik daar niet meer in slaag. Vanuit Hannover coördineren we het onderzoek naar een universeel griepvaccin om levenslang van alle griep af te zjn. Daarnaast zou ik graag prioriteit geven aan een betaalbaar vaccin tegen hondsdolheid. Nu kost dat 300 euro. Met een paar miljoen euro kun je iets maken wat maar één euro kost. In Afrika en Azië kost hondsdolheid jaarljks meer dan 40.000 levens, vooral van kinderen.” Zou tegen aids ook gedragsverandering kunnen helpen? „Veel epidemieën komen door veranderd leefgedrag. Door de seksuele revolutie, drugsgebruik of wereldwjd reizen. Maar gedrag laat zich moeiljk veranderen. Bovendien kunnen vooral vrouwen er niets aan doen dat ze met hiv besmet raken.” Zouden we ook onze omgang met dieren moeten veranderen? „Nou, dat is wel zeker. Veel virusinfecties komen van dieren; zoals de vogelgriep en aids. Ebola is bevorderd door bush-meat. SARS is vermoedeljk gekomen door het eten van civetkatten in China. In Azië bljft men, ondanks verboden, carnivoren als voedsel aanbieden. De gekkekoeienziekte is ontstaan omdat we koeien slachtafval gaven. Dit alles heeft me geleerd dat we bj grote veranderingen in het ecosysteem kritisch moeten zjn.” Hoe kjkt u dan naar de wolf die best graag een haantje van u zou roven? „Hm, ja, die wolf is te vergeljken met de vos. De wolf is wel een gevaar voor schapen, maar de kans is klein dat hj contact maakt met de mens. Veel kritischer ben ik op biologisch boeren. Kippen die buiten lopen, kunnen van trekvogels vogelgriep krjgen. Omdat ik bj dreiging adviseerde pluimvee binnen te halen, noemde men mj wel de ophokprofessor. Varkens die buiten lopen, krjgen trichine door het eten van dode ratten en muizen. Ethisch verantwoorde landbouw heeft dus gezondheidsrisico’s. Door de vleeskeuring hoef je trouwens in Nederland niet bang te zjn.” In hoeverre is het Bjbelse onderscheid tussen reine en onreine dieren behulpzaam? „Veel daarvan is gebaseerd op gezondheidsrisico’s, waarvoor toen geen wetgeving bestond. Als de Bjbel rond 2000 zou zjn geschreven, zou ook de koe vanwege de gekkekoeienziekte als onrein worden bestempeld. Door het geven van slachtafval hebben we daar een carnivoor, nee zelfs een kannibaal van gemaakt.”

Wat is uw drjfveer? „De fascinatie voor virussen. En het voorkomen van ziekte. Die fascinatie zou ik ook kunnen hebben voor het verzamelen van postzegels, maar daar mis je het maatschappeljk belang.” Vanochtend zat hj al vroeg achter zjn laptop om vier onderzoeksprojecten voor de Franse overheid te beoordelen. Naast de stoel staat de bruinleren tas die al sinds jaar en dag met hem meegaat over de wereld, van congres naar vergadering. „Ongeveer 30 procent van mjn tjd was ik op reis.” Het reizen ligt nu grotendeels stil. „Zeker voor de helft van de bjeenkomsten maakt het geen verschil. Straks hoef ik dus 50 procent minder te vliegen.” Krjgt de vliegschaamte vat op u? „Jawel. Je denkt dat je vliegen kunt rechtvaardigen omdat je bjdraagt aan het beheersen van rampen. Maar het kan best minder.”

„Zou de Bijbel in 2000 zijn geschreven, dan was de koe door de gekkekoeienziekte als onrein bestempeld” Hoe moet dat met uw huis in Griekenland? „Daar kom ik sowieso al weinig. Af en toe vragen de kleinkinderen of ik ook eens langskom. Maar ik heb de rust niet om daar twee weken vakantie te houden. Dat huis heb ik laten bouwen toen het klimaat nog niet zo’n thema was. Ik kwam daar omdat ik hielp bj het starten van een stichting voor het redden van een bedreigde zeehondensoort. Dat laatste ljkt trouwens te lukken. Misschien dat ik die paar vliegreizen daartegen mag wegstrepen.” Voorlopig kunnen we niet naar de kapper. Hoe moet dat? „Geen idee. Toen ik eens probeerde mezelf te knippen, werd dat geen succes. Ook het Grapperhausmodel trekt me niet. Met een mondkapje en andere maatregelen kunnen kappers volgens mj veilig werken. Ik wacht creatieve ideeën van anderen af. Als we over vjf jaar op deze crisis terugkjken en de economie weer hebben zien opbloeien, zjn we trots op de mooie dingen die toch ook uit deze crisis komen. Ik hoop in elk geval dat we onze samenleving duurzamer zullen inrichten.” >>rd.nl/hetgesprek

zaterdag 18 april 2020

Amersfoort

Ondersteun jij ons onderwijs?

Installatiebeheerder

1.0 fte

Kwaliteitsmedewerker Onderwijs

0.6 fte

Medewerker Personeels- en salarisadministratie

1.0 fte

www.hoornbeeck.nl/werken-bij

Corona treft iedereen. Het raakt ook onze adverteerders. Steunt u hen? Onzekerheid, stress en angst voor de toekomst zijn kenmerkend in deze tijd. Onze adverteerders willen u ook nu betrouwbaarheid en kwaliteit bieden. Om dat te kunnen blijven doen, hebben ze u nodig. Geef hen uw steun en kies voor hun producten en diensten!

column

Videovergaderen wim@rd.nl

et zjn bizarre tjden. Zelf heb ik in het dageljks leven echter gelukkig weinig tot geen last van alle maatregelen die genomen zjn om de verspreiding van het virus te remmen. Alleen zjn vind ik prima, ik werk graag thuis en kan ook niet zeggen dat ik het af- of uitstellen van tal van verplichtingen erg betreur. Wonderljk om te zien dat veel meetings –zo heten overbodige vergaderingen meestal– moeiteloos uit de agenda geveegd kunnen worden. Niemand die ze mist. De echt noodzakeljke vergaderingen gaan sinds een paar weken via beeldverbindingen. Je zit dan achter het scherm van je computer, waarop vier of vjf kleine vakjes zjn te zien met daarin videobeeld van de verschillende deelnemers. Het eigen hoofd is een piepklein vakje rechtsonderin. En hier nu komt mjn grootste ongemak om de hoek kjken. Ik ben er nameljk achter gekomen dat vergaderen via de webcam voor mj echt niet werkt. Dat begint al met het ‘opzetten’ van zo’n overleg. Er is nameljk één persoon die uitnodigt. Maar als er in totaal vjf deelnemers aan de vergadering zjn, zitten we vaak eerst een kwartier met z’n drietjes onzinnigheden uit te wisselen omdat de andere twee „er nog niet bj kunnen komen”, zoals dat dan heet. Ondertussen belt zo’n buitengeslotene de anderen vanuit een eigen georganiseerd overleg, waarna we allemaal de verbinding moeten verbreken om de vergadering opnieuw op te kunnen zetten.

zaterdag 18 april 2020

Als de ketting eindeljk sluit, kunnen we beginnen. Ongeveer vanaf de start van de vergadering heb ik het gevoel zonder radar door een dichte mist te varen. Een snelle opmerking lukt niet omdat er altjd wel iemand net eventjes geen goede verbinding heeft. Lichaamstaal zie je niet, gezichtsuitdrukkingen zjn niet scherp, grapjes worden door niemand begrepen. Oftewel: mjn hele intuïtiesysteem implodeert, waardoor ik na een uurtje volledig uitgeput ben.

Ik heb het gevoel zonder radar door de mist te varen In de media hoorde ik dat het overleg tussen de Europese ministers van Financiën zo lang had geduurd omdat het vergaderen via video moeiljker is dan wanneer je samen in een zaal zit. Ik vreesde dat ik met m’n videoproblemen een rare, ouderwetse uitzondering was. Bljkbaar niet. De meeste van mjn collega’s hebben trouwens duideljk minder moeite met onze nieuwe manier van overleg. Doordat ik, in tegenstelling tot anders, nu voornameljk zwjg, werken we de langste agenda’s nameljk in no-time af. Laat dat dan de winst zjn.

ter plekke

Verzetshaard zwijgt niet meer Nieuwlande, een onopvallend dorpje midden in het Drentse land, groeide tijdens de Tweede Wereldoorlog uit tot een van de belangrijkste verzetshaarden van Nederland. Met Johannes Post als bekendste persoon. In 1985 ontving het hele dorp een Yad Vashemonderscheiding. De Duitsers kregen geen vat op Nieuwlande, want het dorp zweeg. Langzaam maar zeker wordt nu de stilte doorbroken. Johan Leeflang

RDMagazine

Het onderduikershol in Nieuwlande. beeld RD, Anton Dommerholt

zaterdag 18 april 2020

ter plekke

Henk Kremer in museum De Duikelaar. beeld RD, Anton Dommerholt

en klein bordje met een pjl en daarnaast het woord ”onderduikershol”. Het staat langs de doorgaande weg van de A37 naar Nieuwlande. Wie het niet weet, rjdt er zo voorbj. In het centrum van het dorp staan enkele monumenten. Onderduikersmuseum De Duikelaar, vernoemd naar het verzetskrantje dat in Nieuwlande werd uitgegeven, is gevestigd in een leegstaand schoolgebouw dat in menige stad of dorp allang tegen de vlakte zou zjn gegaan. De Drenten geven weinig ruchtbaarheid aan hun verleden. Ondanks dat Nieuwlande normaal gesproken als verzetshaard wordt gezien, gaat het in werkeljkheid om een veel breder gebied dat wordt afgebakend door de plaatsen Dedemsvaart, Beilen, Meppel en Nieuw-Amsterdam. Nieuwlande vervult hierin een spilfunctie. De kiem voor het verzet in Nieuwlande wordt al in 1927 gelegd. In de gereformeerde kerk wordt ds. Frits Slomp bevestigd als predikant. Twee jaar later, in 1929, komt het jonge boerenechtpaar Johannes en Dien Post in Nieuwlande wonen. Johannes is meer handelaar dan boer. Hj wordt al snel actief binnen de gereformeerde kerk. Ds. Slomp vertrekt in 1930, maar de twee mannen hebben tjd genoeg om te weten wat ze aan elkaar hebben.

Post wil niet in de kerkenraad zitting nemen, maar is wel actief betrokken bj de gemeente. In de jaren 30 wordt hj namens de ARP raadslid en wethouder in de gemeente Oosterhesselen, waar Nieuwlande op dat moment onder valt. Post, die een sterke afkeer heeft van onrecht, moet niets hebben van de NSB. Hj is tegen het nationaalsocialisme en beseft dat het in Duitsland, slechts iets meer dan 15 kilometer van Nieuwlande, de verkeerde kant op gaat. De komst van Joodse vluchtelingen uit Duitsland zet zowel hem als ds. Slomp, met wie Post op dat moment geen contact heeft, aan het denken. Wanneer Nederland in 1940 wordt aangevallen, komt Post niet meteen in aanraking met het verzet. Pas in 1942 neemt hj Joodse onderduikers in huis. Intussen zit zo’n 20 kilometer verderop ds. Slomp al wel tot over zjn oren in het verzetswerk. Wanneer ds. Slomp begin 1943 in Zwolle de Landeljke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) opzet, ontmoeten de twee elkaar. Post nodigt ds. Slomp uit om in de consistorie van de kerk in Nieuwlande te komen overleggen. Post zal enkele medestanders meebrengen. Op de afgesproken tjd stroomt de consistoriekamer vol. Al snel moeten ze uitwjken naar de kerkzaal. Uiteindeljk zitten er 100 tot 150 mensen. Ds. Slomp merkt verbaasd op dat dit een geheime vergadering moest zjn. Maar de reactie van Post is veelzeggend: „Dit dorp zwjgt.” De verga-

RDMagazine

Erkenning voor redders van Joden ensen die tjdens de Tweede Wereldoorlog Joden hebben geholpen, kunnen in aanmerking komen voor een Yad Vashemonderscheiding. Ze krjgen dan de titel Rechtvaardige onder de Volken. De onderscheiding wordt alleen toegekend aan niet-Joden. Behalve enkele uitzonderingen zjn alle erkenningen tot nu toe naar individuen gegaan. De meeste namen van slachtoffers en redders staan in Jeruzalem op monumenten vermeld bj Yad Vashem. De organisatie is in 1953 opgezet om de nagedachtenis aan de Holocaust levend te houden. Het park en de gebouwen van de instelling worden jaarljks door duizenden mensen bezocht. Tot nu toe zjn er wereldwjd meer dan 27.000 Yad Vashem-onderscheidingen uitgereikt. De meeste, bjna 7000, zjn toekekend aan inwoners van Polen. Direct daarna volgt Nederland, met bjna 5800. Opvallend laag is het aantal

van 22 erkenningen in Denemarken. Het Deense verzet ziet zichzelf als een eenheid en is er geen voorstander van dat individuen worden onderscheiden. Voordat iemand een erkenning krjgt, wordt er nauwkeurig onderzoek gedaan. Een van de voorwaarden om ervoor in aanmerking te komen, is dat er tjdens de Holocaust door de bewuste persoon minimaal één Jood is geholpen. Regelmatig wordt de erkenning postuum uitgereikt, bjvoorbeeld aan kinderen of kleinkinderen van de desbetreffende persoon. Het feit dat in Nederland relatief veel mensen een erkenning hebben gekregen, betekent niet dat er in Nederland meer verzet was. Het houdt vooral in dat er in Nederland relatief veel onderzoek is gedaan naar de hulp aan Joden. In de hele wereld zjn slechts twee plaatsen collectief onderscheiden door Yad Vashem. Behalve Nieuwlande is dat het Franse plaatsje Le Chambon-

dering lekt niet uit. De aanwezigen besluiten uit veiligheidsoverwegingen zich niet aan te sluiten bj de LO, maar hoofdzakeljk als zelfstandige verzetsgroep te fungeren. Johannes onderhoudt verder geen contacten met ds. Slomp. Nieuwlande bljft een ongrjpbaar eiland van verzet. Maar hoe is dat mogeljk? Henk Kremer, bestuurslid van museum De Duikelaar, heeft er enkele verklaringen voor. Voor de komst van ontsluitingswegen als de A37 was Nieuwlande een plaats waar mensen vanwege het onherbergzame veengebied niet zo snel kwamen. Duitsers werden er zelden gezien. Maar de zwjgzaamheid van de dorpelingen is volgens hem toch wel de belangrjkste verklaring voor het feit dat Nieuwlande een verzetshaard was. „Er was bjvoorbeeld een jong echtpaar dat Joden in huis had. Ze vertelden er niets over aan hun ouders die iets verderop woonden. De ouders hadden zelf Joden in huis, in de vroegere slaapkamer van hun zoon. Na de oorlog hoorden ze het pas van elkaar.” Eberhard van der Laan Johannes Post is een van de spiliguren binnen het verzet. Ook zjn broers spelen een belangrjke rol. Marinus brengt bjvoorbeeld Joden onder op zjn boerderj in Kampen. Hj zou de oorlog net als Johannes niet overleven. Hun oudere broer Henk is verzetsleider in Rjnsburg, waar hj predikant is. Hj werkt daar samen met de ouders van de

zaterdag 18 april 2020

sur-Lignon, ruim 100 kilometer onder Lyon. Zowel bj particulieren alsook in openbare gebouwen werden Joden ondergebracht. Dankzj de hulp werden ongeveer 5000 Joden gered. De collectieve onderscheiding voor Nieuwlande werd toegekend aan ongeveer 200 personen. Het ging om dorpelingen, maar ook om mensen uit de omgeving. Het verzet dat vanuit Nieuwlande werd georganiseerd, bestreek nameljk een gebied tussen Dedemsvaart, Beilen, Meppel en Nieuw-Amsterdam. Verzetsmensen konden die plaatsen op de iets in één dag bereiken. De onderscheiding belandde in 1985 in het gemeentehuis van Oosterhesselen. Na een gemeenteljke herindeling ontving oud-burgemeester Schipper het document. Via enkele omzwervingen kwam de onderscheiding in 2018 in het museum in Nieuwlande.

latere Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan. Kremer: „Johannes wees mensen op hun christenplicht en vond dat ze zich moesten verzetten. Hj was een vrjbuiter en leidde overvallen op distributiekantoren. Daarbj had hj contact met andere verzetsgroepen, om te voorkomen dat twee groepen tegeljk hetzelfde kantoor zouden overvallen.” Kremer benadrukt dat Post niet zonder meer voorstander was van geweld. „Hj vond wel dat je iemand dood mocht schieten als er iemand anders door kon worden gered.” Post zelf wordt in 1944, wanneer hj een van de leiders is van de Landeljke Knokploegen, geliquideerd na een mislukte overval op gevangenis De Weteringschans in Amsterdam. Terwjl bjna elk huishouden in Nieuwlande onderduikers opneemt of op een andere manier verzet pleegt, zjn er behalve Johannes Post nog enkele verzetsleiders: Arnold Douwes en Max Léons. Beiden overleven de oorlog. Léons, zelf een Jood, overljdt in 2019 op hoge leeftjd. Ondanks de zwjgzaamheid van de dorpelingen, voelt Johannes zich niet veilig in Nieuwlande. Kremer: „Léons heeft tegenover het huis van Johannes een schuilhol gegraven. Als Johannes ’s avonds laat thuiskwam, kon hj in het hol gaan zitten. Hj kon dan in de gaten houden of er geen verraders in zjn huis waren. Feiteljk was het ook een doorgangshol waar onderduikers tjdeljk zaten.” Het

ter plekke

Jan Slomp, zoon van ds. Frits Slomp. beeld RD, Anton Dommerholt

hol bestaat nog steeds en is vrj toegankeljk. De rustige Léons, een Amsterdammer, heeft een Joods uiterljk en kan alleen in het donker te werk gaan. Anders valt hj te veel op. Hj weet tal van onderduikadressen te regelen. Een voordeel daarbj is dat hj goed dialecten kan nabootsen. Op die manier kan hj zich voordoen als Groninger, wat in Drenthe niet opvalt. Arnold Douwes heeft tjdens de oorlog een levensgevaarljke bezigheid. Hj schrjft zjn belevenissen, die geheim moeten bljven, op papiertjes en stopt die in jampotjes in de grond. Na de bevrjding weet hj de meeste potjes weer te vinden. In 2018 worden zjn memoires in boekvorm uitgegeven. Douwes, een driftig persoon, wordt tjdens de oorlog opgepakt en gemarteld, maar hj overleeft het. „Na de oorlog zei hj dat hj liever werd gemarteld dan te liegen tegen zjn vrienden.” In het dorp woont welgeteld één verrader, die bekendstaat als Jansie Boer. „Hj heeft meerdere mensen verraden, in ruil voor sigaretten.” Lang na de oorlog overljdt hj op hoge leeftjd in een andere woonplaats, zonder ooit verantwoording te hebben afgelegd voor zjn daden. Nieuwlande krjgt ook bezoek van verrader Frans Vergonet. De Fries doet zich voor als helper en overnacht bj Johannes Post. Die is er niet zeker van wie hj onder zjn dak heeft toegelaten. Daardoor weet Vergonet te ontkomen zonder dat Post hem iets aandoet. Op 27 oktober 1943 wordt

Vergonet door andere verzetsmensen alsnog geliquideerd. Ondanks het op de loer liggende verraad, komen maar enkele mensen uit Nieuwlande tjdens de oorlog om het leven. In 1944 zjn er vjf razzia’s, waarbj enkele personen worden opgepakt. Slechte oogst Nieuwlande en omgeving herbergt in totaal zo’n 300 onderduikers, onder wie zo’n 100 kinderen. Het gaat vooral om Joden en mensen die niet in Duitsland wilden werken. Sommige huishoudens nemen zeven of acht mensen tegeljk op. Ook zjn er doorgangshuizen, waar mensen maar één tot drie weken verbljven. Kremer: „Om de mensen te kunnen voeden, deden boeren alsof ze elk jaar een slechte oogst hadden. Ze hielden veel eten achter voor de onderduikers.” Terwjl de Duitsers in de oorlog het Drentse dorpje goeddeels links laten liggen, doen de geallieerden dat ook. „Belgen hebben op 11 april 1945 Hoogeveen bevrjd. Ze zjn om Nieuwlande heen getrokken. We zjn ongemerkt bevrjd.” Hooge veen valt vrj vlot in geallieerde handen. Bjna kan het uitlopen op een felle strjd, maar een onverwachte gebeurtenis zorgt ervoor dat de Duitsers een deel van hun troepen missen. De bezetters zjn van plan om met vele honderden militairen naar het oosten van Nederland te trekken om het tegen de geallieerden op te nemen. De troepen

RDMagazine

Kerk getuigt nog steeds van oorlogsverleden

e voormalige gereformeerde kerk aan de Johannes Poststraat in Nieuwlande speelt tjdens de Tweede Wereldoorlog een belangrjke rol in het verzet. In 1943 wordt in de kerk een vergadering gehouden van het verzet, waarbj Johannes Post, ds. Frits Slomp en zo’n 100 tot 150 anderen aanwezig zjn. In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, zitten er geen grote groepen onderduikers in het bedehuis. Wel worden er in een ondergrondse ruimte persoonsbewjzen vervalst. Dat gebeurt door twee Joodse jongens. Zj maken ook 33 edities van een verzetsblad en een groot aantal spotprenten. De verkoop van deze prenten levert geld op voor het verzet. In 1944 krjgen de twee Joodse jongens in de kerk gezelschap van een ge-

deserteerde SS’er. Wanneer duideljk wordt dat Johannes Post in Amsterdam is opgepakt, doorzoeken de drie het woonhuis van Post en halen ze belastend materiaal weg. De grondige werkwjze van de SS’er komt daarbj goed van pas. Oorlogsmuseum De Duikelaar had zich graag in de kerk gevestigd. Maar in 2018 koopt de hersteld hervormde gemeente van het naburige Hollandscheveld het pand om er erediensten te houden. De preekstoel, de banken en de psalmborden zjn nog hetzelfde als tjdens de Tweede Wereldoorlog. Ook het luik dat toegang gaf tot de ondergrondse ruimte, waar persoonsbewjzen werden vervalst, is

moeten vanaf Texel komen. Een groot deel van de beoogde troepenmacht, bestaande uit Georgische militairen, komt echter in opstand en kan niet worden verplaatst. Daardoor zjn de gevechten rond Hoogeveen minder hevig dan verwacht. Een week na de bevrjding, op 18 april, bevalt Dien Post in Hoogeveen van een zoon. Ze was zwanger geraakt in Rjnsburg, bj de laatste keer dat ze samen was met haar man Johannes. Jarenlang hebben inwoners van Nieuwlande nauweljks oog voor hun verleden. Over de herdenkingsmuur in het dorp, die wordt opgericht naar aanleiding van de toekenning van de Yad Vashemonderscheiding in 1985, zeggen Nieuwlandenaren spottend dat die genoeg stenen bevat voor het ophogen van een oprit bj hun huis. In het sentiment begint verandering te komen. Een groep Nieuwlandenaren brengt in 2017 voorwerpen uit de oorlog bjeen met de bedoeling ze tentoon te stellen. En in 2018 wordt oorlogsmuseum De Duikelaar geopend. In de loop van de jaren groeit het aantal mensen dat de dodenherdenking in het dorp bezoekt. In 2019 gaat het om ongeveer 400 personen. Museum De Duikelaar bevat naast de Yad Vashem-onderscheiding tal van voorwerpen, zoals foto’s, persoonsbewjzen, pamletten, huishoudeljke hulpmiddelen, een iets die werd gebruikt voor koerierswerk en maquettes van onder andere de boerderj van Johannes Post. Ook is er een

zaterdag 18 april 2020

De kerk in Nieuwlande. beeld RD, Anton Dommerholt

nog te zien. In overleg tussen de kerkeljke gemeente en het museum kunnen kleine groepen mensen in de kerk een rondleiding krjgen.

melkkan te zien die vrouwen onder hun kleren op hun buik droegen. Ze deden alsof ze zwanger waren en smokkelden op die manier melk. Mensenkennis Hoewel ds. Frits Slomp, met als bjnaam Frits de Zwerver, tjdens de oorlog slechts enkele keren in Nieuwlande komt, is zjn naam onlosmakeljk verbonden met het Drentse dorp. Zjn dochter Janke zat er overigens enige tjd ondergedoken. De verzetsstrjder, zjn vrouw en zjn kinderen Janke en Jan overleven allemaal de oorlog. Jan (87), die met zjn vrouw in Leusden woont, is het enige nog levende gezinslid. Hj herinnert zich zjn vader, die in 1978 overleed, nog goed. „Het was vooral een heel lieve vader. Ik was apetrots op hem. Hj was zelfstandig en ook kritisch op zjn eigen partj, de ARP. Hj had een sterke wilskracht en een grote mensenkennis. Hj was sociaal bewogen. En hj nam geen blad voor de mond.” Van dat laatste zjn de Duitsers al voor de inval op 10 mei 1940 op de hoogte. Ds. Slomp staat op dat moment in Heemse, tegenwoordig onderdeel van Hardenberg. Hj bezoekt voor de oorlog geljkgezinde predikanten in Duitsland. „Bj de Duitsers stond hj bekend als antinazi. Hj stond op de ljsten van mensen die ze wilden arresteren.” De aankomende oorlog is in 1939 en 1940 het gesprek van de dag in het gezin Slomp. „Nederlandse soldaten sliepen in bjgebouwen van de

ter plekke

Het verzetsmonument in Nieuwlande. beeld RD, Anton Dommerholt

RDMagazine

kerk. Ik mocht met hen op de foto. Op 10 mei 1940 zag ik de Duitsers met paarden, wagens en motoren langstrekken. Mjn vader werd door een van de soldaten herkend. Hj was weleens in de kerk van die soldaat geweest.” In 1942 ontsnapt ds. Frits Slomp, die zich dan al volop bezighoudt met hulp aan onderduikers, aan arrestatie. Op zondag preekt hj over de vroedvrouwen Sifra en Pua, uit Exodus 1. Ds. Slomp zegt dat de huidige farao in Berljn zit en dat je voor hem geen arbeidsdienst moet doen. De maandag erna ziet een predikantsvrouw uit Hardenberg een overvalwagen rjden. Ze belt ds. Slomp om te zeggen dat hj waarschjnljk wordt gearresteerd. Ds. Slomp vlucht meteen het torentje van de kerk in en wordt niet gevonden. Jan: „Ik zat op school en zag een Duitse auto langsrjden. Ik riep: „Die gaat mjn vader arresteren.”” Vanaf dat moment moet ds. Slomp wel onderduiken. „Ik had toen het gevoel dat ik het middelpunt van de oorlog was.” Ondanks dat de predikant wordt gezocht, neemt zjn vrouw wel onderduikers in huis. „Ons huis was een soort doorzendadres.” Enkele keren

Na de oorlog bezoekt ds. Slomp SS’ers, van wie een aantal tot bekering komt wordt er huiszoeking gedaan. „Ik ben een keer ondervraagd door de Gestapo, maar we hadden thuis geleerd om vragen te ontwjken.” In zjn onderduiktjd preekt ds. Slomp onder een schuilnaam op meerdere plaatsen in Nederland. Telkens roept hj op tot verzet. „Hj heeft niet in Nieuwlande gepreekt. Dat zou de onderduikers te veel in gevaar brengen. In januari 1943 heeft hj wel onder een schuilnaam in zjn eigen gemeente in Heemse gepreekt. Hj was vermomd, maar iedereen herkende hem.” Terwjl ds. Slomp is ondergedoken in Ruurlo, gaat hj op zondag ook in boerderjen voor in diensten voor onderduikers die niet naar de kerk kunnen. Na een van die diensten wordt de predikant aangesproken door Helena Kuipers-Rietberg. De verzetsleidster, die werkt onder de naam tante Riek, zal overigens de oorlog niet overleven. Kuipers haalt ds. Slomp over om de Landeljke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) op te zetten. Via jaarboekjes van kerken en sportverenigingen zoeken ze namen van betrouwbare mensen. „In drie maanden tjd hadden ze een netwerk verspreid over bjna heel Nederland.” Tot oktober 1943 is ds. Slomp voorzitter van de LO. „Hj was bereid om het hoogste offer te brengen. Zjn broer, die onderduikers had, is in Dachau omgekomen.”

zaterdag 18 april 2020

Begin 1944 schrjft ds. Slomp aan de Gereformeerde Kerken een brochure waarin hj oproept om in verzet te komen. Hj meldt hierin dat hj predikant is en noemt zichzelf Frits de Zwerver. Het wordt zjn bekendste schuilnaam. Op 1 mei 1944 wordt ds. Slomp op straat opgepakt. Niet vanwege zjn verzetswerk, maar vanwege zjn Joodse uiterljk. Degene die zjn uiterljk had veranderd, had zjn haar te zwart gemaakt. Bovendien heeft hj een brochure bj zich die is ondertekend door Frits de Zwerver. De predikant verklaart dat hj zelf de schrjver is van de brochure. Maar degenen die hem aanhouden, geloven dat niet. Ds. Slomp belandt in de Koepelgevangenis in Arnhem. Op 11 mei bevrjdt het verzet hem daaruit. „Hj moest beloven dat hj geen verzetswerk meer zou doen. Dat was heel zwaar voor hem. Hj kon niet toekjken. Hj is zjn bevrjders altjd dankbaar geweest. Een aantal van hen is tjdens de oorlog omgekomen.” Ds. Slomp krjgt een onderduikadres. Diezelfde 11 mei moet ook zjn gezin onderduiken, verspreid over drie adressen. Ze moeten meerdere keren van adres veranderen. Dochter Janke krjgt onder de naam Janke ten Kate, de achternaam van haar moeder, de laatste maanden van de oorlog onderdak in Nieuwlande. Zoon Jan zit onder meer in het nabjgelegen Schuinesloot, maar broer en zus mogen elkaar niet bezoeken, vanwege het risico dat mensen hen herkennen. Korte tjd zitten Jan en zjn vader op hetzelfde adres. Eén keer, in december 1944, bezoeken ze samen Nieuwlande, maar ze ontmoeten Janke niet. „In het donker gingen we op de iets naar Nieuwlande. Als we op straat iets hoorden, verstopten we ons in de bosjes. We ontmoetten Jan Post, een broer van Johannes Post. Jan vertelde hoe zjn zoon en een andere jongen als werkweigeraars door de Duitsers waren ontdekt. Toen de jongens vluchtten, werden ze neergeschoten. Een Duitse oficier maakte de jongens met dumdumkogels af. Ik weet nog dat ik zat te trillen op mjn stoel toen de vader dit vertelde.” Evangelie Na de Tweede Wereldoorlog is ds. Frits Slomp een van de weinige verzetsmensen die bewust op de voorgrond treden. Hj zet zich onder andere in voor oud-verzetsstrjders en weduwen van mannen die in het verzet hadden gezeten. Bovendien bezoekt hj voormalige NSB’ers en SS’ers, van wie een aantal tot bekering komt. „Hj bleef pastor. Als iemand echt berouw toonde, zei hj dat er in het Evangelie vergeving is te vinden.” Na het overljden van ds. Frits Slomp komt zoon Jan in beeld. „Ik werd toen ”de zoon van”. Ik had een drukke baan als islamoloog en bezocht alleen jaarljks de Frits de Zwerverschool in Maarssen om over de oorlog te vertellen. Nadat ik in 1994 met emeritaat ging, bezocht ik wel meer scholen. Ik ervaar het als een morele plicht om het verhaal van mjn vader te vertellen.”

schoonheid

RDMagazine

beeld RD, Henk Visscher

Het Goois Natuurreservaat Zuiderheide ligt langs de A1 tussen Laren en Hilversum. Een plek waar RD-fotograaf Henk Visscher (64) voor zijn werk vaak langskomt. Ieder jaar als hij die bloeiende krenten zag, dacht hij: daar zou ik toch eens wat mee moeten. Nu is het eindelijk zover. Erheen om te kijken? Blijf maar beter thuis en geniet van deze reportage. De bomen zullen inmiddels wel uitgebloeid zijn.

zaterdag 18 april 2020

schoonheid

RDMagazine

De krentenboom

beeld RD, Henk Visscher

oewel de naam anders doet vermoeden is de krentenboom eigenljk een uit de kluiten gewassen struik. Rond deze tjd bloeit hj, of eigenljk ligt die tjd alweer bjna achter ons. Krentenbomen bloeien kort en je kunt er dus maar even van genieten. Maar krenten hebben behalve de bloei heel wat meer te bieden. Na de bloei verschjnen de blauwrode bessen, die een zachte, zoete smaak hebben. Vroeger werden die bessen gedroogd en in gebak verwerkt. In de herfst kleurt het blad mooi warmrood. Ook hebben de struiken een prachtige grillige vorm. Krenten trekken veel vogels en insecten aan. In de tuin zjn de bomen dus een dankbaar object. De bessen worden ook wel krenten genoemd, maar dat zjn niet dezelfde als die in een krentenbrood. Die naam komt van een druivenstruik die heel kleine vruchten geeft en die groeide in de buurt van de Griekse stad Korinthe. Krent is dus eigenljk een verbastering van Korinthe.

zaterdag 18 april 2020

portret

serie Bellen met mevrouw Notenboom

beeld RD, Anton Dommerholt

Overal in de wereld wonen ouderen en chronisch zieken die tijdens de coronacrisis niet of nauwelijks de deur uit komen. Een van hen is Dina Notenboom (89). Ze woont in een bejaardenwoning in Apeldoorn. Hoe vergaat het haar? Redacteur Huib de Vries belt wekelijks. Deel 3: In de zorgen vanwege een jongere zus.

Dina Notenboom is weduwe, moeder van zeven kinderen (van wie één overleden), grootmoeder van zeventien kleinkinderen (van wie één overleden), overgrootmoeder van zeven achterkleinkinderen.

RDMagazine

Er lag een droeve band om Pasen, maar toch was het goed Ja hoor, ik zit er gereed voor. Je bent de eerste die belt vandaag, waarschjnljk niet de laatste. Elke dag krjg ik zo’n tien telefoontjes. De achterliggende week was er een met zorgen. Zaterdagmiddag werd ik opgeschrikt door het bericht dat m’n ongetrouwde zus weer een tia heeft gehad. Toen een nichtje op bezoek kwam, werd er niet opengedaan. Even later kwam m’n zus toch naar de deur, daarna zakte ze in elkaar. Dat nichtje heeft 112 gebeld. Gelukkig kwam m’n zus snel bj. Ze wilde niet naar het ziekenhuis. „Met die ziekte van corona moet je daar niet zjn”, zei ze. „Als alles verder goed is, sturen ze me toch dezelfde dag weer naar huis.” De broeder van de ziekenwagen heeft de neuroloog gebeld, die was het ermee eens. Zondagavond heb ik haar even gebeld. Toen was ze nog heel moe en had ze een naar hoofd. Een achterachternichtje heeft haar in en uit bed geholpen en eten gebracht. Nu gaat het gelukkig íéts beter, maar ze is erg moedeloos en verlangt naar het einde. Zo begon voor mj dit jaar de Pasen. Ik vond het heel erg moeiljk dat ik niet naar de kerk kon; daardoor lag er een droeve band omheen. Zeker met de paasdagen is het zo ijn om op te gaan en tegen mekaar te zeggen: „De Heere is waarljk opgestaan.” Daarvan ook uit volle borst te zingen. Nu konden we dat heerljke feit wel herdenken, maar het was toch anders. In m’n eentje zat ik op de bank met mjn oude stem te zingen. Nee, het was héél anders. Gelukkig bljft de prediking hetzelfde. Vooral aan de middagpreek over Thomas heb ik veel gehad. Hj kon het niet geloven en Hj wou het niet geloven, maar toen de Heere Jezus hem de littekens liet zien mocht hj zeggen: „Míjn Heere en míjn God.” In dat telefoongesprek met m’n zus heb ik gezegd: „Al zien wj het niet zitten omdat we moedeloos zjn, de Heere laat Zjn werk niet los.” M’n zoon uit Apeldoorn is tweede paasdag een poosje geweest, een extra bezoek. Dat was heerljk. Ook vanuit de kerk vergeten ze me niet. Een paar weken geleden tikte een vrouw uit de gemeente tegen het raam. Die wilde even weten hoe het met me was en kwam een bosje tulpen brengen. Dat heeft ze op de groencontainer gelegd. Wilfred, met wie ik normaal gesproken meerjd naar de kerk, komt geregeld even langs met de

zaterdag 18 april 2020

kinderen. Om naar me te zwaaien en een praatje te maken. De kerkenraad heeft een bos bloemen laten bezorgen, met goede wensen. Ik krjg ook heel veel post van mensen uit de kerk. Kleine kinderen sturen me tekeningen en werkstukjes van gestreken kraaltjes. Met de groeten van papa en mama, opa en oma erbj. De wjkouderling belde net voor de Pasen, de wjkdiaken heb ik al twee keer aan de ljn gehad. Keurig, toch? Dat doet zo goed. Het zjn zegeningen die je moet tellen. Toch bid ik vurig of het weer zo mag worden dat ik naar de kerk kan. Komende juli ben ik 65 jaar lid van onze gemeente. We hebben er lief en leed gedeeld. Ik ben geen mens van bezoekjes, maar

„Ik bid vurig of het weer zo mag worden dat ik naar de kerk kan” leef altjd mee met een kaart en op zondag door een praatje met deze of gene. Dat kan nu niet. Daardoor voel ik nog meer hoe ik aan de gemeente verbonden ben geraakt. Er zjn perioden geweest waarin we niet zo veel voeding kregen. Dan gingen we weleens elders, maar dat gaf uiteindeljk geen voldoening. We moeten het in schaarse tjden niet van andere dominees verwachten, we moeten het van Boven verwachten en trouw bljven. En tegeljk het goede voor elkaar zoeken, dat kreeg ik als kind al mee. In Ter Aar was er eigenljk geen verschil tussen de hervormde kerk en de gereformeerde gemeente. Ze hadden samen één zondagsschool, we voelden ons één. Zo hoort het. Ik vind het mooi dat we nu in Apeldoorn gezamenljke bidstonden hebben, op woensdagavond. De nood heeft ons bj elkaar gebracht. Er is heel veel om voor te bidden. Laten we hopen dat het tot zegen mag zjn. Kun je weer wat in mekaar lansen uit al m’n geklets? Nou, het komt vast goed. Zegen in alles en bj gezondheid tot volgende week.

Zie jij ook een baan in de zorg bij SVRZ al voor je? 088 - 887 1010

samenopavontuurbijsvrz.nl

06 - 120 672 97

advertorial

SVRZ zorgt in Zeeland Gertrude van Hekke werkt als verzorgende IG bij SVRZ in ‘s Gravenpolder. Persoonlijke zorg voor korte of langere tijd, of dat nou gaat om kleinschalige verpleeghuiszorg, revalidatie of Zorg Thuis; dat is waar SVRZ voor staat. De Stichting Voor Regionale Zorgverlening is op meer dan 50 plekken in de provincie Zeeland actief. ertrude: „Ik werk bj SVRZ Borselle Egelantierstraat in ’s Gravenpolder op een woning waar zes cliënten met dementie wonen. Daar ben ik persoonljk begeleider van drie cliënten. Wj voorzien de cliënten van al hun dageljkse levensbehoeften. Als persoonljk begeleider kjk ik samen met een multidisciplinair team welke zorg nodig is en dit stem ik af met de cliënten en hun naasten. Verder doen wj ook allerlei huishoudeljke taken zoals boodschappen, koken en de was. Dat doen we samen met de cliënt. Het omgaan met mensen met dementie vraagt geduld, maar tegeljkertjd krjg je er ook veel voor terug.” Het zorg dragen voor de cliënten gaat Gertrude na aan het hart: „Het ijne aan werken bj SVRZ is dat alles mo-

zaterdag 18 april 2020

geljk is voor de cliënt en dat daar ook alles aan gedaan wordt. Ik werk vanuit het oogpunt van de cliënt: wat willen zj, wat is voor hen belangrjk. Doordat de cliënten op mjn woning niet alles zelf kunnen vertellen hebben we ook intensief contact met de naasten. Het is belangrjk om het verleden van de cliënten te kennen, zo weet je wat hun normen en waarden zjn en kun je vanuit daar de beste zorg geven. Het zjn de kleine dingen die het doen, die moet je opmerken en delen, dat kan zjn een klein woord of een gebaar. Zulke momenten maken het leven waardevol. Doordat alle cliënten op de woning een reformatorische achtergrond hebben merk je dat er een gevoel van verbondenheid is. Ze delen allemaal een ding en dat is het geloof. We zingen graag, met name psalmen, dan is het

soms ontroerend om te horen hoeveel overtuiging daarin doorklinkt.” De missie van SVRZ is om met de cliënten invulling te geven aan de waarden die voor hen belangrjk zjn in het leven. Gertrude: „De keuzes voor de ondersteuning van de cliënten maken we in overleg en zjn per cliënt verschillend. Een van de andere voordelen van SVRZ is dat cliënten in hun directe woonomgeving kunnen bljven, en dat wj als verzorgenden ook altjd dicht bj huis kunnen werken.” Wil jj ook bj SVRZ werken? Kjk voor informatie op www.werkenbjsvrz.nl

SVRZ 088 887 1010 www.svrz.nl werkenbij@svrz.nl

Leren voor het leven

Wil jij werken in de logistiek? Volg ĂŠĂŠn van de Logistiek-opleidingen op het Hoornbeeck College!

Wil jij werken als doktersassistent? Volg deze opleiding op het Hoornbeeck College!

Kijk voor al onze opleidingen op:

www.hoornbeeck.nl/opleidingen

gezond

Geen afwijkingen, zei de assistente Ben ik drager van een erfelijke ziekte, of toch niet? Welke consequenties wensouders ook aan het antwoord willen verbinden, de vraag is voor hen van groot belang. Pijnlijk dus als het verzoek om een dragerschapstest wordt afgewikkeld door een sloddervos. Jakko Gunst

e omgang met erfeljke ziekten zoals sikkelcelanemie is een heikel punt in de Nederlandse politiek. Wat moeten wetten daarover regelen? Hoever mogen artsen en ouders gaan om de geboorte te voorkomen van een kind met zo’n aandoening? Wensouders die willen weten of ze gendrager zjn en de ziekte kunnen doorgeven, kunnen daartoe een bloedtest ondergaan. Doorgaans wordt die aangevraagd bj een arts, die de uitslag als het goed is ook van een goede en evenwichtige duiding kan voorzien. Dat zo’n test zorgvuldig moet worden uitgevoerd behoeft geen betoog. Ouders kunnen die gebruiken om zich te bezinnen op een brede reeks aan keuzemogeljkheden, zoals de kinderwens afstellen, het overwegen van een adoptie, of zich zo goed mogeljk voorbereiden op de mogeljke geboorte van een kindje met een aandoening. Anderen kiezen voor pre-implantatie genetische diagnostiek; ook wel embryoselectie genoemd. Dat is een veelzeggende term, die de hoge waarde die in deze tjd wordt toegekend aan het ideaal van de zelfbeschikking tot uitdrukking brengt. Hoe dan ook, vanuit een huisartsenpraktjk in het zuidwesten van het land wordt op zeker moment een labformulier ingestuurd. Daarop staan

zaterdag 18 april 2020

twee vinkjes. Graag testen op soa en op sikkelcelanemie. Al na twee dagen komt de uitslag, die door de assistente wordt doorgebeld: geen afwjkingen. Hielprik Ruim een jaar gaat voorbj, dan meldt de aanvrager zich opnieuw bj de praktjk. Hj wil de uitslag van het labonderzoek nog een keer zien. De reden: hj is vader geworden en al snel na de hielprik brachten artsen hem de boodschap dat zjn dochter aan de sikkelcelziekte ljdt. Wat bljkt? Alleen de soatest is uitgevoerd; die op het mogeljk dragerschap van de sikkelcelanemie niet. De vader is onthutst. Hj legt uit hoe belangrjk de bloedtest was voor hem en zjn vriendin: eerder bleek zj al gendrager van de sikkelcelziekte te zjn. Zou hj negatief testen op dragerschap, dan zou de komst van een kind met de ziekte medisch gezien zjn uitgesloten. Een positieve uitkomst zou betekenen: 50 procent kans op een kind dat ook drager is (maar zonder de ziekte te hebben), 25 procent kans op een kind dat niet ziek is of drager is en 25 procent kans op een kind met sikkelcelanemie. Nu is het het laatste, geheel onverwacht. Voor het meisje betekent dat: moeten leven met een laag bloedgehalte door de versnelde afbraak van de rode bloedcellen, snelle vermoeidheid en een

vergrote kans op pjnklachten in bjvoorbeeld de botten als gevolg van afgestorven botweefsel. Wat volgt is een pjnljk steekspel bj het tuchtcollege, met als prangende vraag: wat is hier misgegaan? Het aanvraagformulier is niet meer te raadplegen. Wel wordt duideljk waarom de afwikkeling zo slordig is gegaan. In de praktjk van de arts is een merkwaardige gewoonte ontstaan. Hj bewaakt alleen de zorgvuldigheid van labonderzoeken als hj ze zelf heeft aangevraagd. Ligt het initiatief bj de patiënt dan wikkelt zjn assistente, die met zjn gegevens kan inloggen in de patiëntdossiers, deze af. Alarmerende uitkomsten moet zj eerst aan hem voorleggen, maar welke dat zjn is niet gedeinieerd. Zo kon de aanvraag van de vader zomaar belanden op de stapel ”niet de hoogste prioriteit”. Het tuchtcollege overweegt dat bj zo’n rammelende praktjkvoering minimaal een waarschuwing past. Dan bljkt dat de arts vjf jaar na het incident nog steeds volhardt in die merkwaardige taakverdeling. Ongehoord, vindt het college. In plaats van een waarschuwing wordt het een berisping. De arts zelf moet kunnen instaan voor de zorgvuldigheid. In deze maandelijkse rubriek staat een actuele medische tuchtzaak centraal.

beeld iStock

werk

RDMagazine

Ode aan de collega Voor een grote groep Nederlanders is thuiswerken opeens het nieuwe normaal. Veel dagelijkse bezigheden blijken ook vanachter de keukentafel gewoon door te gaan: online vergaderen, een rapportje schrijven, problemen met een klant gladstrijken. Maar kaal is het wel, zonder collega’s. Althans: dat vinden veel mensen.

En niet te vergeten het ontbreken van collega’s. Want dat is volgens onderzoeksbureau MeMo2 voor net gestarte thuiswerkers een belangrjk punt. Het bureau vroeg duizend werkenden naar hun ervaringen. Driekwart van de mensen die nu noodgedwongen thuiswerken bljkt de collega’s het meest te missen. Daarbj vallen het ontberen van de eigen werkplek (door een derde van de respondenten genoemd) en het wegvallen van de kofiepraatjes (aangekruist door vier op de tien werknemers) in het niet. Mensen missen de interactie en de grapjes, merkte een onderzoeker daarbj op. Vrj vertaald: zonder collega’s is het maar een saaie boel.

Geertje Bikker-Otten

Koffieautomaat Dageljks collega’s om je heen, voor mj is dat alweer bjna acht jaar geleden. Toen ik mjn laatste vaste baan opzegde en voor een zzp-bestaan koos, was de meestgestelde vraag: Ga je je collega’s dan niet missen? Daar had ik zelf niet echt bj stilgestaan. Of beter gezegd: ik was er niet zo bang voor. Ik had al eerder periodes met vooral freelancewerk meegemaakt en dat was me eigenljk best bevallen. Alhoewel de combinatie van thuiswerken en verhuizen naar een ander deel van het land achteraf gezien niet zo handig was. Als je geen collega’s hebt is het wel ijn om over een sociaal netwerk te beschikken. Dat fungeert dan op een bepaalde manier als alternatief voor een praatje bj de kofieautomaat. Maar als je neerstrjkt in een onbekende omgeving duurt het even voor je weer geworteld bent. En dan bljken er opeens niet zo veel mensen te zjn met wie je eens een praatje kunt maken. Je ei niet kwjt kunnen: dat bedrukt het gemoed. Tussen haakjes: in deze

inds half maart luidt het adagium dat Nederlanders zo veel mogeljk thuis moeten bljven en dus ook thuis moeten werken, om verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Dat wil trouwens niet zeggen dat heel het werkende deel van de natie thuiszit. ING becjferde dat nog altjd 40 procent van de beroepsbevolking gewoon naar zjn werk gaat. Denk aan mensen in de zorg of bj de politie. Maar ook vakkenvullers, bouwvakkers en hoveniers spoeden zich op de afgesproken tjd naar de locatie waar ze aan de slag moeten. Dit laat onverlet dat er op dit moment heel veel mensen ervaring opdoen met het verschjnsel thuiswerken. Wellicht tegen wil en dank en met alle haken en ogen die daaraan zitten. Denk aan de onrust door kinderen die tegeljkertjd thuis les volgen, een beperkt aantal werkplekken, slechte internetverbindingen en het worstelen met structuur.

zaterdag 18 april 2020

werk

Anderhalve meter afstand op het werk o snel mogeljk weer gewoon aan het werk: het is nog maar de vraag of dat gaat gebeuren. Alleen al vanwege de gepaste afstand die vermoedeljk ook in bedrjven en kantoren in acht zal moeten worden gehouden. Anderhalve meter afstand houden: dat heeft best veel gevolgen voor de manier waarop collega’s samenwerken en met elkaar omgaan. Als je een kop kofie voor iemand neerzet kom je al te dichtbj. Even over de schouder van een collega op een beeldscherm meekjken is feiteljk onmogeljk. Als je geen handcontact mag maken, kun je dan wel dingen aan elkaar geven? En met z’n tweeën iets versjouwen of vastschroeven? Samen in een busje naar een klus rjden of met andere mensen de lift nemen, zou dat nog wel kunnen? Informele gesprekjes bj het kofiezetapparaat in de gang zjn een stuk minder aantrekkeljk als je afstand moet houden. In de kantine samen rond de tafel kruipen: dat gaat hem ook niet worden. Een vastgoedadviseur heeft berekend wat de regel om 1,5 meter afstand te houden concreet kan gaan betekenen. Bjvoorbeeld bureaus verder uit elkaar schuiven. Dat soort maatregelen zou betekenen dat de helft van de werkplekken mogeljk tjdeljk komt te vervallen. Een werkplek delen ljkt ook niet meer echt een optie. Tenzj het oppervlak eerst grondig wordt gereinigd. En hoe moet het met de wc’s? Wie weet gaat de toiletjuffrouw wel een comeback beleven.

tjd van thuisisolatie zullen veel mensen een vergeljkbare ervaring hebben. Kwinkslag Toen ik die bewuste baan opzegde was de situatie wat dat sociale netwerk betreft veel gunstiger, onder andere dankzj vrjwilligerswerk en activiteiten in de kerkeljke gemeente. Die medevrjwilligers, dat zjn eigenljk ook een soort collega’s. Wat je met elkaar deelt is dat je samen aan een duideljk doel werkt. Eenzelfde gevoel speelt trouwens ook regelmatig mee in contacten met opdrachtgevers. En als het in dat soort werkrelaties om een langduriger contact gaat en het een beetje klikt, heb je het als vanzelf ook weleens over meer persoonljke onderwerpen. Niet met iedereen en ook niet voortdurend, maar dat is bj collega’s niet anders. Niettemin heeft het altjd pjnljke kanten om ergens afscheid te nemen en de deur achter je dicht te trekken, ook bj werkrelaties. En natuurljk mis je vervolgens het contact met de collega’s met wie je voorheen dageljks of in ieder geval wekeljks optrok. Degenen met wie je veel samenwerkte of een werkkamer deelde. Die ene die altjd zo verrassend uit de hoek kwam of die met een kwinkslag een gespannen situatie wist te doorbreken. Een ander met wie je een spannend project tot een goed einde hebt gebracht – of hebt laten loppen. En misschien zelfs wel de collega die aan de telefoon altjd zo hard praatte, of nooit de vieze kofiekopjes in de vaatwasser zette, of ongeacht het onderwerp altjd moeiljk deed. Dingen waar je je in het dageljks leven groen en geel aan kunt ergeren krjgen soms met het verstrjken van de tjd zelfs een nostalgisch tintje. Maar wat ik het meest mis, nu ik er zo over nadenk, is de kring van collega’s als een bron van inspiratie. Dat je in een overleg of een vergadering al pratend en elkaar aanvullend op verrassende ideeën en vernieuwende plannen komt, dingen die je op je eigen houtje nooit had kunnen bedenken. En de aanmoediging die uitgaat van fysiek met mensen samenwerken, die mis ik ook wel. Als je op kantoor achter je beeldscherm schuift, ga je gewoon geljk aan een klus beginnen. (Althans: zo herinner ik me dat.) Terwjl je als je zelf je eigen baas bent gemakkeljk tot uitstelgedrag kunt vervallen. Z’n gangetje Wat ik me nooit zo gerealiseerd had, is dat collega’s de enige mensen zjn die precies snappen waar je het over hebt als je over een werkprobleem vertelt. Zj beheersen het vakjargon, zj kennen de achtergronden, zj snappen de dilemma’s, zj weten hoe je iets het best kunt aanpakken. Dat soort gesprekken met buitenstaanders voeren is vaak niet zo vruchtbaar. Wat ook de reden is dat

RDMagazine

Wat ik het meest mis, is de kring van collega’s als een bron van inspiratie

scherm te turen? Of holt hj van de ene vergadering naar de andere? Gaat het er bedaard aan toe? Of is de sfeer gestrest? Wat dat betreft geeft deze tjd, waarin echt- en huisgenoten opeens ook een soort collega’s zjn, mogeljk interessante inkjkjes.

het antwoord op de vraag ”Hoe gaat het met je werk?” vaak maar het best redeljk beknopt kan worden gehouden. „Goed.” Of: „Z’n gangetje.” En nu: „Het zjn spannende tjden.” Als iets je hoog zit, is het verleideljk om verder uit te weiden. Maar je gesprekspartner is vermoedeljk de draad al snel kwjt. En dat is ook niet meer dan logisch, want omgekeerd werkt het precies zo als een vriendin of familielid het hart lucht over een werkgerelateerde kwestie. Het is nu eenmaal lastig om je een voorstelling te maken van een werkomgeving waar je niet vertrouwd mee bent. Of dat nu de zorg, de bankwereld of het onderwjs is. Sterker nog: je hebt vaak eigenljk geen idee wat de mensen die je na staan op hun werk de hele dag concreet doen. Dat valt in het geval van een timmerman of een schoenmaker nog wel mee, maar bj allerlei kantoorfuncties valt de verbeelding al snel stil. Iemand die ergens manager is, zit die urenlang geconcentreerd naar een beeld-

zaterdag 18 april 2020

Nabije vreemden Eigenljk is een collega een eigenaardig fenomeen. In de meeste gevallen heb je elkaar niet geselecteerd (en zou je hem of haar misschien ook nooit hebben uitgekozen). Dat heeft de directeur of iemand van de afdeling personeelszaken gedaan. Vervolgens moet je het met elkaar zien te rooien, soms jarenlang. En gaandeweg word je dan een soort nabje vreemden. Met collega’s breng je in het gewone leven per dag al snel meer tjd door dan met je eigen partner of gezin. Als je langer samenwerkt voel je elkaar soms feilloos aan en kun je uit de manier waarop iemand de deur dichtdoet bj wjze van spreken al aleiden hoe de pet staat. Je kent elkaars stokpaardjes, je kunt soms voorspellen wat iemand in een vergadering gaat inbrengen als hj zjn mond opendoet. Terwjl je misschien niet eens weet hoeveel kinderen hj heeft, of zjn ouders nog leven en of hj weleens een boek leest. Het meest bjzonder aan een collegarelatie is misschien wel dat je elkaars eigenaardigheden veelal zonder commentaar accepteert. Dat zal met het vreemd zjn aan elkaar te maken hebben. Je vindt het misschien niet prettig dat je collega elke middag om vier uur krakend en smakkend een appeltje verorbert, maar om er nu wat van te zeggen... Dan moet het wel de spuigaten uitlopen. Omgekeerd ergert iemand anders zich wellicht aan jouw luide lach, vooral op minder gepaste momenten. Maar je hoort zoiets soms pas op het moment van je afscheid, vriendeljk verpakt in een afscheidsgedicht. Wat dat betreft hebben thuiswerkende huisgenoten vermoedeljk heel wat minder compassie met elkaar. Collega’s op kantoor zullen niet zo snel iets van je manier van telefoneren zeggen. En als je er in de kofiepauze afwezig bj zit, zal dat in veel gevallen beleefd genegeerd worden. Thuis is er allicht iemand die meent dat je niet zo hard of zo snel moet praten. En dat het nu pauze is, dus dat je nu even niet aan je werk moet denken.

www.garagecdewaal.nl

verkoop en reparatie van automobielen

Peugeot 208 1.2 PureTech Style Pack Navigatie 2015, € 10.900

Peugeot 108 1.0 e-VTi Active Navigatie 2017, € 8.500

Citroën C4 Cactus 1.2 PureTech Feel Camera 2015, € 10.440

Peugeot 308 SW 1.2 e-THP Active 110 PK 2015, € 11.925

Peugeot 2008 1.2 VTi Allure 2014, € 12.925

Seat Leon 1.2 TSI Style 2014, € 14.975

Maasdijk 66 4261AK Wijk en Aalburg 0416 - 69 15 07 info@garagecdewaal.nl Peugeot 208 1.2 PureTech Active ORANGE SPORT!!! 2016, € 9.990

Peugeot 2008 1.2 VTi Allure Pack Premium Plus 2014, € 13.925

werk

Auto van de zaak is meer dan auto alleen Een auto van de zaak. Het was jaren een paradepaard waarmee werknemers aan buren en familie konden laten zien dat ze een goede baan hadden. Hoe groter de auto hoe beter. Maar strengere milieunormen, bijtelling en het terugdringen van de bedrijfskosten zijn tegenwoordig duidelijk waarneembaar in het autobeleid van veel bedrijven. Tony Vos

et komt nog maar zelden voor dat bedrjven de auto van de zaak inzetten als lokkertje voor nieuw personeel of als een soort van verkapt salaris. Het wagenpark vormt voor een werkgever een forse kostenpost. Optimale inzet is daarbj geboden. De huidige stand van de elektronica biedt daarbj hulp. Zo kunnen door middel van een trackingsysteem de medewerker en zjn auto worden gevolgd op het bedrjf. Op het beeldscherm ziet men precies welke auto zich waar bevindt. Bovendien gaan steeds meer bedrjven over op het inzetten van een kleinere vloot autoâ&#x20AC;&#x2122;s die een vaste standplaats op het bedrjf heeft. Werknemers die een auto nodig hebben voor een bedrjfsmatige verplaatsing plannen deze via een computersysteem in. Dat levert voor het bedrjf een enorme besparing op. Dat betekent dat werknemers vaak alleen nog

zaterdag 18 april 2020

maar een auto van de zaak hebben als ze dag in, dag uit vanuit de woonplaats meteen naar klanten en relaties moeten. Die auto van de zaak wordt meestal niet meer door bedrjven gekocht. Leasing is de meest gekozen oplossing. En leasemaatschappjen bieden hun klanten steeds vaker een complete vervoersinvulling. Dat betekent dat niet alleen autoâ&#x20AC;&#x2122;s worden ingezet, maar dat door middel van apps voor iedere zakeljke verplaatsing wordt bepaald wat bedrjfseconomisch de meest voordelige en handige oplossing is. Een voorbeeld: een bedrjf is gevestigd in het centrum van een stad, tegenover het station. Als een medewerker naar een klant moet in een andere binnenstad, dan is het onzinnig om daarvoor een auto in te zetten als de treinreis korter duurt. Bovendien hoeft de medewerker dan geen parkeerkosten te maken. Verplaatsing binnen de directe omgeving kan wellicht veel handiger met een iets. Daarom voorzien leasemaatschappjen steeds meer in een totale vervoersoplossing. Moeten er spullen meegenomen worden, maar is de rjafstand relatief bescheiden, dan staat er een compacte elektrische auto klaar. Moet een vertegenwoordiger naar ZuidEuropa, dan wordt een grote, comfortabele auto ingezet. Bijtelling Bjtelling heeft de laatste vjftien tot twintig jaar een belangrjke rol gespeeld bj de keuze die werknemers maken bj een auto van de zaak. Bjtelling wordt door de Belastingdienst geheven in de vorm van een percentage van de cataloguswaarde van de auto bj alevering inclusief af fabriek geleverde opties. Die bjtelling wordt alleen geheven als de

berjder meer dan 500 kilometer per jaar aan privékilometers alegt. Om onder de bjtelling uit te komen is een sluitende kilometerregistratie nodig volgens de normen van de Belastingdienst. Bjna altjd zjn er mazen in de wet geweest om onder (een deel van) de bjtelling uit te komen. Eind jaren tachtig werden veel hatchbacks ontdaan van de achterbank voorzien van een grjs kenteken en bleef bjtelling achterwege. Toen de bpm en dus ook de cataloguswaarde afhankeljk werden van de CO2-uitstoot werden met name door auto-importeurs allerhande trucs uitgehaald

beeld Audi

werk

De zo aantrekkelijke auto van de zaak wordt steeds meer een uitzondering

zaterdag 18 april 2020

beeld Audi

Uitzondering De zo aantrekkeljke auto van de zaak wordt kortom steeds meer een uitzondering. Bedrjven rekenen eerst voordat ze tot aanschaf of lease overgaan. En dat betekent dat de individuele werknemer vaker dan voorheen een eigen auto zal moeten aanschaffen of –zo nodig– huren. Uiteraard voor privéritten. En let wel, de Belastingdienst ziet woon-werkverkeer als privékilometers Is het dan verleden tjd dat een werknemer een nieuwe auto kan rjden? Nee. Daarvoor hebben automerken en leasebedrjven de zogenaamde private lease in het leven geroepen. Afhankeljk van het aantal geplande kilometers en het aantal jaar dat de auto zal worden gereden, betaalt men privé een vast bedrag per maand. Daarin is alles begrepen, met uitzondering van de brandstofkosten. Worden er dan met deze auto zakeljke kilometers gereden, dan krjgt de werknemer daarvoor een kilometervergoeding waarmee een deel van de kosten van private lease wordt vergoed.

beeld Daimler AG

om het gemeten brandstofverbruik zover mogeljk terug te dringen. Daardoor konden bepaalde auto’s aan extra gunstige voorwaarden voldoen. Tegenwoordig is het strikter en duideljker. Voor alle auto’s geldt een bjtelling van 22 procent op de cataloguswaarde. De enige uitzondering zjn elektrische auto’s. Daarvoor geldt bj aanschaf in 2020 een bjtellingspercentage van 8 procent over de cataloguswaarde tot 45.000 euro. Kost de auto meer, dan wordt over dat meerbedrag gewoon 22 procent berekend. De komende jaren gaat het bjtellingspercentage op elektrische auto’s geleideljk omhoog en wordt de grenswaarde voor de catalogusprjs juist verlaagd.

Ontdek de Theoloog in jezelf Kom naar onze open dag! D.V. DONDERDAG 23 APRIL

Aanmelden via: kennismaken@tukampen.nl meer info: www.tukampen.nl

Eersteklas docenten gezocht

Bekijk het eens van de andere krant.

KIJK VOOR EEN BAAN IN HET CHRISTELIJK-REFORMATORISCH ONDERWIJS OP

Nu twee weken gratis inclusief RDMagazine Ga naar rd.nl/rd

KOM WE R K E N B I J O N TM O ET IN G

ONTMOETING HELPT Ontmoeting biedt met vrijwilligers en professionals hulp aan kwetsbare medemensen. We willen er voor hen zijn, als het moeilijk is en als hun toekomst onzeker is. Gedreven door de liefde van Christus zetten we samen een stap extra. We leren hen om weer op eigen benen te staan, relaties aan te gaan en te onderhouden en juiste keuzes te maken. Zo krijgen ze weer perspectief in hun leven.

Help jij mee? Kijk op werkenbij.ontmoeting.org voor onze vacatures

beeld iStock

praktisch

Scherven en krassen voorkomen Het verhuizen of versturen van kwetsbare en breekbare spullen vraagt een goede verpakking. De keerzijde is een berg afval die voor een deel bij het restafval terechtkomt. Milieuvriendelijke oplossingen zijn er ook. Janneke van Reenen-Hak

Noppenfolie

Milieuvriendelijk

Sokken

Kinderen vechten erom en ook volwassenen kunnen er vaak niet van afbljven. Noppenfolie. De een kiest voor een heftig herriemoment door met een draaiende beweging zo veel mogeljk belletjes tegeljk te knallen. De ander plet met eindeloos geduld luchtkussentje na luchtkussentje tussen duim en wjsvinger. Dat schjnt nog rustgevend te zjn ook, vergeljkbaar met een stressballetje. Bubbeltjesplastic is een vinding uit de jaren vjftig, oorspronkeljk bedoeld als makkeljk te reinigen reliĂŤfbehang. Het product sloeg niet aan, maar kreeg een tweede kans als verpakkingsmateriaal. Goedkoop, eenvoudig te produceren, schokdempend en licht op de koop toe. Wie gaat verhuizen, schaft al voor een paar euro een hele rol aan. Dat maakt het een geliefd en veelgebruikt materiaal om serviesgoed en ander kwetsbaar spul te beschermen.

Alle goede eigenschappen ten spjt, kleven er ook nadelen aan bubbeltjesplastic. Na gebruik zit je met een berg afval, die als de folie vastzit aan een envelop ook nog eens bj het restafval terechtkomt. Een goed alternatief is GreenWrap. Het bestaat voor 100 procent uit gerecycled papier en kan zelf ook weer bj het oud papier. Toch biedt het veel meer bescherming dan wat oude kranten, of de velletjes dun papier die bj warenhuizen bj de kassa liggen om mokken, glazen en vazen te beschermen. Een vel GreenWrap ziet eruit als een document dat door de papiervernietiger is gegaan, maar waarvan de sliertjes om de paar centimeter nog net aan elkaar zitten. Rek je het papier uit, dan krjg je een driedimensionale structuur die net als noppenfolie werkt als een schokdemper.

Verhuizen kan natuurljk ook zonder de aanschaf van bergen schokdempend vulmateriaal. Wie vooraf kritisch zjn (kleding)kasten bekjkt, ziet dat hj daarvan al meer dan genoeg in huis heeft. Baddoeken, handdoeken en keukendoeken tussen het serviesgoed helpen heel wat scherven voorkomen. Ook de wjze van inpakken doet ertoe. Al is de verleiding groot om de hele bodem van de verhuisdoos te vullen met serviesgoed en alleen plekken waar wat ruimte overbljft op te vullen, is dat toch af te raden. Het is beter om alles apart in te wikkelen. Zware spullen moeten natuurljk zo veel mogeljk onderin, maar begin niet met een stapel borden. Die kunnen meer hebben als ze op hun kant staan. Wie helemaal op safe wil spelen, kan zjn glazen in washandjes of sokken verpakken. Dat maakt het uitpakken dan wel weer bewerkeljk.

zaterdag 18 april 2020

De nieuwe seizoencollecties

zijn binnen!

Kom langs en ontdek

de nieuwste modetrends

Oost-Voorstraat 27-28 | Oud-Beijerland www.bazzcasual.nl

online

Coronadoorbraak Wim Pekaar

nline afspreken met vrienden en familie, videobellen met collegaâ&#x20AC;&#x2122;s en thuis meekjken met de kerkdienst. Tot voor kort deed ik het nooit, of zag ik de meerwaarde niet. Inmiddels zjn deze vormen van communicatie niet meer weg te denken uit mjn leven. Ook niet als de coronacrisis voorbj is, verwacht ik. Sommige vrienden wonen niet in de buurt. Ik spreek ze vooral via WhatsApp. Een enkele keer bellen we. Bj elkaar op bezoek gaan komt er niet vaak van. De coronacrisis zorgde voor een nieuw inzicht. Waarom niet eens online afspreken? Het bleek een schot in de roos. De een kon meteen zjn pasgeboren baby tonen, terwjl de ander een rondleiding gaf door zjn nieuwe huis. Aan de maximale spreektjd van veertig minuten van het programma Zoom hadden we lang niet genoeg. Ook mjn vader en moeder ontdekten het beeldbellen. Op bezoek gaan is even een minder goed idee, en met af en toe een foto of video van hun kleindochter nemen ze geen genoegen. Terwjl mjn dochter van drie maanden het hele gesprek de andere kant op kjkt, hebben opa en oma het idee echt even contact te hebben gehad met hun kleinkind. Live meekjken met de kerkdienst was nooit mogeljk, al zou het soms best handig zjn met een baby. Thuis de dienst volgen zou shopgedrag bevorderen en ervoor zorgen dat mensen gemakkeljk thuisbljven. En bovendien moet de computer eigenljk uitbljven op zondag. Sinds de coronacrisis ljken

zaterdag 18 april 2020

de bezwaren even geparkeerd. Zelf kan ik meekjken via YouTube. Het beeld geeft verbondenheid en betere concentratie. Collectegeld kan tjdens de dienst overgemaakt worden via Tikkie. Ook Bjbelstudie en koorrepetitie gaan prima via Zoom. Er worden extra meditaties uitgezonden, onlinebidmomenten georganiseerd, de initiatieven zjn niet meer bj te houden. De agenda, die de eerste week na de coronamaatregelen helemaal leeg was, vult zich snel

Collectegeld kan overgemaakt worden via Tikkie weer. Dat deed iemand verzuchten of we deze periode ook nog gebruiken om tot rust te komen en ons te bezinnen. Deze crisis zou weleens een doorbraak kunnen zjn op digitaal gebied. Tot voor kort werd er door een beperkt aantal collegaâ&#x20AC;&#x2122;s onderling gechat. Nu door iedereen. Opa en oma nemen straks geen genoegen meer met alleen het gekraai van mjn dochter tjdens het wekeljkse belletje. Gemeenteleden die niet in staat zjn naar de kerk te komen zjn gewend geraakt aan de dominee in beeld. Ze zullen de camera niet graag missen. De webredactie belicht in deze rubriek de wereld van de onlinemedia.

vacature

Ik maak mooie producten En wat is jouw talent?

Word jij mijn nieuwe collega? • • • • • •

Huishoudelijk medewerkers Leerlingen/stagiair(e)s Kraamverzorgenden Verzorgenden IG (Wijk)verpleegkundigen Vakantie-/oproepkrachten

App voor een baan of stage 06 - 10 04 74 17

Rick geniet van het werken met zijn handen. Timmeren, zagen en verven doet hij graag. Dat is dagbesteding dat perspectief biedt en voldoening geeft. Daar wil De Schutse voor zorgen! Door de maatregelen rondom het coronavirus staat ook de gehandicaptenzorg voor een uitdaging. Zorg jij ervoor dat onze deelnemers de begeleiding kunnen ontvangen die zij nodig hebben? Wil jij ook je talenten inzetten voor je medemens? Stuur ons je cv via vacature@deschutse.nu of kijk op werkenbijdeschutse.nl.

De Schutse Zorg wat er écht toe doet

Kijk op werkenbijrstzorg.nl voor alle vacatures bij jou in de buurt.

BEN JIJ ONZE ONTBREKENDE SCHAKEL? voscapelle.nl/vacatures

tips Hoe houd je als aspergeteler, restaurant of kledingzaak het hoofd boven water nu Nederland grotendeels op slot zit? De afgelopen weken ontstonden er allerlei initiatieven om de consument op een andere manier te bedienen. Rode draad: help lokale ondernemers de crisis door. Geertje Bikker-Otten

Eten uit de buurt Koop producten uit de buurt en steun zo lokale smaakmakers. Dat is in het kort het motto van het onlineplatform Support your locals. De initiatiefnemers maken zich sterk voor allerlei kleine maar ook grotere bedrjven die gewoonljk produceren voor de horeca. Zj zjn door het sluiten van deze gelegenheden ineens een groot deel van hun afzet kwjt. Denk aan ondernemers die bjzondere kaassoorten maken en aan bjvoorbeeld worstenmakers en groentetelers. Alleen als Nederland massaal kiest voor voedsel uit de buurt zullen deze bedrjven in en na deze crisis voort kunnen bljven bestaan. Het idee van het platform is dat ondernemers hier rechtstreeks pakketten voor consumenten kunnen aanbieden. Bjvoorbeeld een borrelbox met diverse soorten bier, noten, gedroogde worst en vruchtensap. Maar er zjn ook voorbeelden die meer in de categorie dageljkse levensbehoeften vallen. >>supportyourlocalsnl.nl

Streekboxen Thuis passen Het voordeel van een kledingwinkel met een trouwe klantenkring is dat de verkoper op basis van wat je er eerder aanschafte kan inschatten wat je zal staan en wat je aan zal spreken. Sommige zaken bieden op grond van die informatie en de wensen van de klant de mogeljkheid om thuis een aantal kledingstukken te passen. Wat niet in de smaak valt gaat retour, wat je wilt houden reken je af.

zaterdag 18 april 2020

Dat mensen zo veel mogeljk thuis moeten bljven is slecht nieuws voor boeren en tuinders met een winkel aan huis. Je kunt het ook omdraaien, bedacht een aantal ondernemers in het Groene Hart. Ze sloegen de handen ineen en lanceerden de Boerenbox: een doos met diverse streekproducten (zuivel, vlees, groente, fruit) die elke week thuis wordt bezorgd. En zo zjn er nog veel meer: in Brabant, in het Land van Heusden en Altena, enzovoort, en zo verder.

KERALIT

is een onderhoudsarm en duurzaam gevel- en dakrandsysteem dat geschikt is voor zowel nieuwbouw als renovatie. Omdat Keralit ongevoelig is voor weersinvloeden blijft het er jarenlang mooi uitzien. Hierdoor hoeft u nooit meer te schilderen en kunt u genieten van een strak afgewerkte woning.

Sinds 2003!

DE VOORDELEN Gevel en dakrand Voor een blijvend mooie uitstraling

UW KERALIT SPECIALIST Verkoop & Montage Aston Martinlaan 58 3261 NB Oud Beijerland t 0186 – 616 633 e info@maatgarant.nl i www.maatgarant.nl Showroom geopend: di/do 10 - 15 uur | za 12 - 16 uur

LEVERBAAR IN 35 KLEUREN

ZELF MONTEREN? GA NAAR DE WEBSHOP OP ONZE WEBSITE!

KERALIT MODELLEN GEVEL KERALIT MODELLEN

DAKRAND

GEVEL

DAKRAND

ONDERHOUDSARM Dankzij het oersterke materiaal in combinatie met de UV-bestendige toplaag. KLEURVAST EN WEERBESTENDIG Door de UV-bestendige toplaag blijven de panelen kleurvast, jaar in jaar uit. LANGE LEVENSDUUR De unieke productsamenstelling is een garantie voor een zeer lange levensduur. MILIEUVRIENDELIJK Hergebruik van grondstofen, geen boomkap en nooit meer schilderen.

sponningdeel

potdeksel

143 mm

190 mm

177 mm

200/250/300/350 mm

Het model dat al SPONNINGDEEL jarenlang wordt143 mm Het model dat jarenlang toegepast inalde wordt toegepast in de Nederlandse woningNederlandse woningbouw bouw en nagenoeg en nagenoeg op ieder type woning past. op ieder type woning past.

Brede planken met SPONNINGDEEL 190 mm strakke lijnen. Zeer Brede planken met strakke geschikt voor molijnen. Zeer geschikt voor derne toepassingen. moderne toepassingen. Vooral in combinatie Vooral in combinatie met het unieke hoeksysteem. met het unieke hoeksysteem.

Brede overlappende POTDEKSEL 177zachte mm panelen met Brede lijnenoverlappende door schaduwpanelen met zachte lijnen werking. Voor door schaduwwerking. woningen met Voor woningen meteen een klassieke en en eigentijdse klassieke eigenuitstraling. tijdse uitstraling.

dakrandpanelen Voor de afwerking DAKRANDPANELEN van iedere dakrand. 200 / 250 / 300 Uitstekend te/ 350 mm Voor de afwerking van combineren met iedere dakrand. Uitstekend Keralit sponningdelen te combineren met Keralit sponningdelen voor een voor een afgewerkte afgewerkte overstek.overstek.

10 JAAR GARANTIE Door de continue aandacht voor kwaliteit is 10 jaar garantie de standaard.

Gratis en vrijblijvende prijsopgave! BEL, MAIL OF KOM LANGS VOOR EEN OFFERTE

Winteractie 15% korting RD-actie 15% korting op de montage! op montage!

www.maatgarant.nl Ben jij op zoek naar een leuke en uitdagende stage of vaste werkplek, dan ben je bij Wallaard Noordeloos aan het juiste adres.

Wallaard Noordeloos is een familiebedrijf met als motto “Veelzijdigheid is ons specialisme”. Met een hecht team realiseren we een diversiteit aan projecten waar de veelzijdigheid en lexibiliteit kenmerkend zijn voor onze onderneming. Binnen de groep is Aannemersbedrijf Wallaard actief in de grond-, weg- en waterbouw en civiele betonbouw, daarnaast is Wallaard Groen actief in de aanleg en onderhoud van groenvoorzieningen en daktuinen. Ter ondersteuning van deze werkmaatschappijen hebben we een eigen werkplaats met Technische Dienst en een Timmerwerkplaats, hier wordt het onderhoud uitgevoerd aan al ons groot en klein eigen materieel en voorbereidingen getrofen voor de uit voeren werkzaamheden van de werkmaatschappijen.

Wij zoeken jou! Wij zijn op zoek naar enthousiaste en gedreven medewerkers welke het leuk vinden om hier een steentje aan bij te dragen. Wij bieden een uitdagende stage of werkplek waarin je met voldoende ondersteuning je opgedane kennis in praktijk kunt brengen en je verder kunt ontwikkelen.

• • • • • • • •

Monteur werkplaats (leerling) Tractor machinist Uitvoerder Vakman GWW (leerling) Timmerman (leerling) Straatmaker (leerling) Voorman Werkvoorbereider

Neem een kijkje op onze website www.wallaard.nl om een indruk te krijgen van ons bedrijf en onze activiteiten. Mail: info@wallaard.nl | Tel: 0183-541490

tips

Eigen oogst

Restaurant aan huis Uit eten gaan of even op een terrasje neerstrjken is voorlopig niet aan de orde. Wat wel kan is een restaurantmenu thuis laten aleveren. Diverse eetgelegenheden die voorheen niet aan afhaal- of bezorgmaaltjden deden zjn daar nadat Nederland halverwege maart plotseling op slot ging spoorslags toe overgegaan. Desgewenst wordt een meergangendiner bezorgd inclusief bjbehorende wjn, om het gevoel van uit eten gaan zo goed mogeljk te benaderen. Sommige restaurants brengen deze optie onder de aandachtdoor lyers te verspreiden. Wie benieuwd is of een favoriete gelegenheid deze service ook biedt, zou daarvoor de website kunnen raadplegen. Al valt het bj een kleine speurtocht op internet op dat er ook genoeg horecaondernemers zjn die de informatie over hun bedrjf de afgelopen maand niet hebben aangepast.

Op initiatief van een aantal agrarische organisaties is er recent een Facebookpagina gelanceerd met als doel om in verschillende regio’s het aanbod van en de vraag naar verse producten bj elkaar te brengen: KoopOnzeOogst. Een fruitteler biedt bjvoorbeeld ingevroren frambozen aan. Een teler van potplanten wist een deel van zjn gerbera’s voor vernietiging te behoeden. Een Zeeuwse aardappelteler zag de inkoop van de horeca wegvallen en probeert nieuwe afnemers te bereiken. Aan de reacties te zien roept de aanpak van KoopOnzeOogst nog wel wat vragen op. Die gaan vooral over wat onder regionaal moet worden verstaan. Voor sommige producten is het geen probleem om ze op te sturen, maar bj 5 kilo aardappels ligt dat minder voor de hand.

Lokaal lekkers Het voortbestaan van lokale ondernemers in deze crisistjd ondersteunen door ze online beter vindbaar te maken: dat is het doel van de recent gelanceerde website Vanuit je huis. Winkels en bjvoorbeeld restaurants kunnen zich hier gratis registreren. Het idee is dat consumenten als ze iets nodig hebben eenvoudig kunnen zien wat het lokale aanbod is. Ben je bjvoorbeeld op zoek naar een afhaal- of bezorglunch in Gouda, dan bljken er in ieder geval vjf adressen te zjn waar je terechtkunt. Een druk op de knop en je belandt op de website van het geselecteerde bedrjf. De site nodigt ertoe uit om even rond te snuffelen. Wat zou er onder de knop ”Lekkers” allemaal verborgen zitten? Op dit moment is het aantal plaatsen en ondernemers dat meedoet nog vrj beperkt, maar wie weet gaat dat snel veranderen. >>vanuitjehuis.nl

zaterdag 18 april 2020

Op afspraak open Impulsaankopen van grote groepen slenterende klanten: daar moet je het als winkel in deze door lege straten gekenmerkte tjd niet van hebben. Diverse ondernemers kiezen voor de omgekeerde benadering. Ze hebben de openingstjden ingeperkt of zjn helemaal gesloten. Als alternatief bieden ze de mogeljkheid om op afspraak langs te komen. En dat kan desgewenst bjvoorbeeld ’s avonds. Voordeel daarvan is dat je ervan verzekerd bent dat je niet ongewild contact hebt met allerlei mensen en dat het dus makkeljker is om afstand te houden. Bovendien krjg je als klant alle aandacht – al zal niet iedereen daarvan gecharmeerd zjn. Even vrjbljvend rondsnuffelen is er niet bj. Voor drogisten of bakkers zal deze aanpak niet werken, maar voor schoenenwinkels en juweliers mogeljk wel.

advertorial

Auto Wüst: een bedrijf vol traditie en passie Auto Wüst –Mercedes-Benz-, Mercedes-AMG- en smartdealer– staat voor traditie, passie, innovatie en kwaliteit. Het bedrijf biedt het volledige programma voor deze merken én het bijbehorende servicepakket. De vestiging in Dordrecht biedt tevens plaats aan het gratis toegankelijke Carel Wüst Museum met zestig oldtimers en aanverwante immobilia.

eel systemen die nu standaard tot een auto-uitrusting behoren zjn bedacht bj Mercedes-Benz, vertellen Auto Wüsteigenaren Marcel en George Wüst trots. „Denk aan ABS, airbag en andere veiligheidssystemen. Dat streven naar de beste en meest innovatieve te zjn, is altjd gebleven. Zo zjn onze auto’s erg compleet en bieden ze zeer veel mogeljkheden. Toch is er normaal mee om te gaan en is de bediening simpel en logisch.” De broers staan in een lange automobieltraditie. Grootvader W.G.C. Wüst legde in 1928 de basis voor de huidige bedrjven in Oud-Bejerland, Dordrecht en Hellevoetsluis. Van 1947 tot 1967 was Wüst Volkswagendealer voor de Hoekse Waard, Voorne Putten en Rozenburg en in 1982 werd het MercedesBenzdealer voor de Hoekse Waard. Marcel: „Een bedrjf dat al zo lang pas-

sie voor auto’s heeft, heeft tjd genoeg om historie en curiosa te verzamelen. Dat hebben wj dan ook gedaan. Genoeg om in 2012 in ons Dordtse pand het Carel Wüst Museum te openen: het enige gratis toegankeljke automuseum in Nederland, voor zover bekend.” De link met het verleden komt duideljk terug in het bedrjfsmotto: ”Traditie met passie”. Dat betekent volgens Marcel: met het gezicht naar de toekomst staan, bj de tjd zjn en een stabiele basis in het verleden hebben. Auto Wüst anno 2020 is een bedrjf waarin innovatie, kwaliteit en klanttevredenheid voorop staan. „We richten ons op een zeer brede doelgroep, eigenljk iedereen met een rjbewjs”, vertelt Marcel. „We hebben voor hen een zeer groot aanbod nieuwe auto’s en occasions van Mercedes-Benz en smart. Iedereen met interesse in die merken

vanaf €5000,- tot de prjs van een luxe villa is bj ons aan het juiste adres.” Reviews Auto Wüst is meerdere keren uitgeroepen tot beste Mercedes-Benz dealer van Nederland. Op het onafhankeljke Klantenvertellen.nl geven klanten de onderneming een 8,8. Marcel: „Uiteraard zjn we daar trots op en we doen er alles aan om die allerhoogste kwaliteit te bljven leveren. Dit doen we met een mooi team van 65 medewerkers, dat lexibel is en adequaat reageert op problemen en situaties.”

Auto Wüst Vestigingen in Oud-Beijerland, Dordrecht en Hellevoetsluis 0186 - 618455; 078 - 6177000; 0181 - 331233 info@wust.nl; www.wust.nl

RDMagazine

recept

Lolly’s stukslaan voor een origineel bakproject marielle@rd.nl

aar zitten we dan. Weken thuis met elkaar. Net als vele anderen. Van alle kanten stromen mailtjes en berichtjes binnen. Met weektaak zus, lesidee zo, inlogcode dit en videobelverzoek dat. En dat dus maal het aantal gezinsleden. Zie te midden van die uitzoekerj en dat geregel maar eens aan je eigen werk toe te komen. Ik heb eigenljk niet te klagen. Zeker dit culinaire deel van mjn baan zou goed te combineren moeten zjn met thuislerende kinderen en thuiswerkende man. Maar eerljk, ook dat valt tegen. Juist het bedenken, proberen en testen, dat lukt maar nauweljks. We maken van de nood een deugd en gaan geza-

menljk de keuken in voor niet te ingewikkelde culinaire activiteiten. Deze koekjes waren een project dat ik met mjn kleuterdochter oppakte. Samen lolly’s stukslaan met een hamer en er je zelfuitgestoken koekjes mee opvroljken, daar kreeg ik haar wel enthousiast voor. Zeker toen ze zelf het deeg helemaal mocht kneden (waar ik meestal het geduld niet voor heb, maar het kwartier dat ze daar zoet mee was, kroop ik nu zelf achter de laptop). Het resultaat is een eenvoudig zandkoekje dat toch bjzonder is vanwege het snoepraampje middenin. Want de lollystukjes (of de zuurtjes) veranderen in de oven in een mooi, dun, glasachtig stukje. Met citroen-, framboos-, of sinaasappelsmaak, al naar gelang welke snoepjes je gebruikt.

Glas-in-loodkoekjes

Bereiding 1. Doe alle ingrediënten, behalve de snoepjes, in een kom. Kneed met de hand tot een deeg. 2. Laat het deeg liefst minimaal een halfuur rusten in de koelkast. (Zeker als je kind het deeg lang heeft gekneed is het noodzakeljk het deeg te koelen. Alleen al omdat het dan makkeljker te verwerken is.) 3. Sla de zuurtjes of lolly’s in kleinere stukjes met behulp van een hamer. 4. Rol het gekoelde deeg uit tot een lap van ongeveer 4 millimeter dik. Steek vormpjes uit het deeg en steek vervolgens uit elk deegkoekje nog een kleine iguur, bj wjze van raampje. 5. Vorm van de afsnjdsels opnieuw een bal, rol die uit en steek er koekjes van. Waarschjnljk heb je te veel koekjes voor één bakplaat. Bak de koekjes dan in twee delen. 6. Leg de uitgestoken vormpjes op een bakplaat voorzien van bakpapier. Leg in elk ‘raampje’ een stukje lolly of zuurtje. Of gebruik stukjes van ver-

zaterdag 18 april 2020

beeld RD

Ingrediënten (voor ong. 20 koekjes): 150 g roomboter, 200 g patentbloem, 100 g witte basterdsuiker, snuf zout, lolly’s of zuurtjes

schillende kleuren, zodat tjdens het bakken een veelkleurig raampje ontstaat. De gaatjes hoeven niet helemaal opgevuld te worden; het snoepgruis zal tjdens het bakken uitlopen en het raampje mooi vullen. 7. Verwarm de oven voor op 160 graden Celsius. Bak de koekjes in ongeveer 12 minuten tot ze lichtbruin zjn en nét gekleurde randjes krjgen. Het kan zjn dat ze nog iets langer nodig hebben; check dan regelmatig of ze niet te bruin worden. 8. Laat de koekjes afkoelen op de bakplaat tot het snoepraampje stevig is. Leg ze daarna op een rooster om verder af te koelen.

puntuit

Specht en havik doen mee aan natuurwedstrijd De eerste inzendingen voor de RD-tekenwedstrijd met het thema ”Lente” zijn binnen. Twee tieners die in de categorie jongeren een kunstwerk opsturen, vertellen erover. Arien van Ginkel

Tekenen tegen verveling

Dageljks maakt Cillia Vroegindewej (12) uit Zuidwolde een tekening. Nu ze niet naar school hoeft vanwege het coronavirus, tekent ze nog vaker dan anders. Goed tegen de verveling, vindt de eersteklasser op de middelbare R gymnasiumschool d l e be Celeanum. ia. l l i C Het is de eerste keer dat Cillia meedoet aan een tekenwedstrjd. „Ik heb al wel vaker tekeningen gemaakt voor wedstrjden, maar die vergat ik dan op te sturen. Toen ik zag dat het Refor-

matorisch Dagblad een tekenwedstrjd organiseerde, stormde ik naar beneden. „Mam, ik doe mee aan een tekenwedstrjd.” Mjn moeder zei: „Dan leggen we nu eerst een envelop klaar. Zo kun je het opsturen niet vergeten.”” De tiener stuurde twee potloodtekeningen op; een zwarte specht en een paard. Het paard vindt ze het best gelukt. „Dat is ook logisch, want paarden teken ik heel vaak. Van een vriendin leerde ik hoe ik de vorm van een hoofd kan maken. Eerst teken ik een grote cirkel. Daaronder een iets kleinere. Vanaf de zjkanten van het bovenste rondje teken ik een ljn naar de zjkant van het rondje daaronder. De ljnen moeten dan wat krommer en zo krjg je de contouren.” Cillia is blj dat haar tekening na aloop van de wedstrjd naar een alleenstaande oudere wordt opgestuurd. „Normaal stuur ik mjn oma regelmatig een tekening, maar het is leuk als een andere oudere eens een tekening krjgt. Ik vind het zelf ook ijn om een tekening te ontvangen en ik denk dat oudere mensen, die extra eenzaam zjn door het coronavirus, het eveneens prettig zullen vinden.”

Waardering Jurylid Marianne Witvliet kan de tekeningen waarderen. „De havik is knap nagetekend, met de grimmige blik van een roofvogel die zijn jongen beschermt. Er is goed gekeken naar details die belangrijk zijn, naar het verenkleed van de havik, naar zijn poten en hoe hij op het nest zit. Houtskool is niet gemakkelijk om mee te werken, je maakt snel vlekken.” De tekening van Cillia noemt Witvliet prachtig. „Dit is onmiskenbaar een zwarte specht, ook al zie je hier

niet dat zijn petje knalrood is. Je ziet hoe hij naar zijn hongerige kuiken kijkt, dat met opengesperde snavel vanuit het boomhuis op eten wacht.” Meedoen aan de wedstrijd kan tot 20 mei. Alvast leuk om te weten; als je wilt, wordt je inzending na beoordeling opgestuurd naar alleenstaande ouderen. Wel zo leuk, in deze coronacrisis.

>>puntuit.nl/tekenwedstrijd voor de spelregels

RDMagazine

Zwarte specht. beeld RD

Havik. beeld RD

Natuurfan tekent elke dag

Hj wil boswachter worden en tekent bjna elke dag. David Boekee (12) uit Dirksland was een van de eerste jongeren die een tekening instuurden voor de natuurtekenwedstrjd van het Reformatorisch Dagblad. eld „Veel mensen zegbe . d i gen dat ik goed kan v Da tekenen”, zegt David. „Het schjnt dat ik dingen zie die anderen niet zien. En die onopvallende dingen teken ik ook. Zo kun je op mjn houtskooltekening zien dat het licht van rechts komt. Dat zie je vooral goed op de kop en in het oog.” De grote havik tekende David na van een tekening in het boek ”Met passie en penseel” van Hans Bulder.

zaterdag 18 april 2020

„Die tekening van Bulder vond ik erg mooi. Ik dacht, als ik er dan zelf een nest bj maak, sluit ik aan bj het wedstrjdthema ”Lente”. Het nest en de achtergrond ontwierp David zelf. De jonge vogels maakte David vanuit zjn geheugen. „Op de website beleefdelente.nl van Vogelbescherming Nederland kjk ik, als ik klaar ben met mjn schoolwerk, naar nestkasten van vogels. Via een camera in die kast kun je live meekjken met de bezigheden van allerlei roofvogels.” Niet alleen vanachter de computer, ook buiten bestudeert David roofvogels. „In het hofje van een meneer bj ons uit de kerk staat een paal met een nestkast. Daar zitten torenvalken. Samen met een vriendje ga ik daar regelmatig kjken.” De havikschets kostte David twee à drie uur, zegt hj. Hj weet dat tekeningen die worden ingezonden naar het Reformatorisch Dagblad na aloop van de wedstrjd naar alleenstaande ouderen worden verzonden. Tenminste, als de kunstenaar het werk niet terugvraagt. David wil zjn tekening terug. „Dit is een van mjn best gelukte tekeningen ooit. Misschien hang ik het origineel wel op mjn kamer. Als ze graag een kopie van mjn tekening op de gang van het bejaardentehuis hangen, mag dat natuurljk.”

Paardenmeisjes Het liefst zouden ze elke dag in het zadel klimmen. Op hun kamer hangen posters van paarden. Ze lezen paardenboeken en -bladen, tekenen paarden en dromen van (rijden op) een eigen paard. Wat is er zo leuk aan deze hobby?

Paard in de straat Lief dagboek p 30 november hield ik mĳn kinderfeestje omdat ik op 26 november acht jaar oud geworden ben. Ik wilde graag een paardenfeestje. We maakten een mooi schilderĳ met een paardenhoofd van vilt en we versierden het met lintjes, wol en nog meer mooie dingen. Bĳ ons in de straat woont een meneer die een paard heeft. Het paard heet Urban en het is een Friese hengst van meer dan twintig jaar oud. We hadden aan die meneer gevraagd of hĳ een poosje met Urban op mĳn feestje wilde komen. En dat wilde hĳ wel. Urban had een mooi Fries kleed om en om beurten mochten wĳ op zĳn rug zitten. Urban liep rondjes met ons op zĳn rug. Dat was erg leuk. Toen iedereen

op de rug van Urban had gezeten, mochten wĳ hem ook nog wortels geven. Die hapte hĳ zo uit onze hand. Urban loopt bĳna iedere zaterdag bĳ ons door de straat. Hĳ staat vaak op een strook gras naast onze tuin. Dan mogen wĳ ook op zĳn rug zitten en een stukje paardrĳden. Wĳ hopen dat Urban nog lang bĳ ons in de straat blĳft wonen, want dat is heel gezellig! Liefs, Annemieke Boer (8) uit Veenendaal

RDMagazine

Kleurplaat

beeld Daan van Oostenbrugge

Kleur deze kleurplaat van Urban zo mooi mogelijk in.

zaterdag 18 april 2020

VAKORGANISATIE MET BIJBELSE VISIE

#weessolidair Laat de RMU meer mensen helpen. SLUIT JE AAN BIJ DE RMU VIA RMU.NU

Corona werkt door in je baan. Wat kan de RMU voor jou betekenen? Jan Schreuders MANAGER JURIDISCHE DIENSTVERLENING

“De economische vooruitzichten zijn echt heel somber. De gevolgen van het coronavirus hebben enorme gevolgen voor ondernemers en werknemers. Er leven veel vragen. Redt mijn onderneming het? Houd ik mijn baan? Bij zoveel onzekerheid is het belangrijk dat je weet wat de maatregelen die je werkgever gaat nemen voor jou betekenen. Staat je loon onder druk? Vrees voor je baan? Hoe vind je de weg en wie geeft je het goede advies dat je zo hard nodig hebt? Juist in deze tijd wil de RMU naast je staan. De RMU denkt met je mee en levert ook jou direct hulp en advies. Er is een grote kans dat er bij veel sectoren een ontslaggolf komt. De RMU begeleidt je bij het aanvragen van uitkeringen en coacht je naar een nieuwe baan. Neem contact met ons op met al je vragen en zorgen rondom arbeid en beroep. We denken met je mee en brengen opties naar voren waar je zelf nog niet aan gedacht hebt.”

Joakim Rottiné ADVISEUR ONDERNEMERS

“De komende maanden komt er veel op ondernemers af. De RMU wil zij aan zij staan met jou als ondernemer en je door deze (economische) crisis heen loodsen. We geven je advies om optimaal gebruik te maken van de coronaregelingen en denken met je mee als je jouw onderneming moet herstructureren. Ook bij geschillen die wellicht ontstaan, adviseren we je en staan we je bij.”

Jan Kloosterman RAAD VAN BESTUUR

“In de toekomst kijken kunnen we niet, maar er komen moeilijke tijden aan. De RMU is er voor iedereen die deskundige bijstand rondom arbeid en beroep nodig heeft van onze specialisten. We zijn voor jou een back-up in deze onzekere tijden. Je kunt rekenen op snelle beantwoording van je vragen door onze helpdesk, maar ook op bemoedigingen vanuit Gods Woord. Mag ik je vragen solidair te zijn met mensen om je heen? Ook als je zelf niet direct hulp nodig hebt? Wil je omzien naar mensen die hun baan of onderneming dreigen te verliezen? De RMU is een vereniging die zorg voor anderen direct in de praktijk brengt. Door jou te helpen. Omgekeerd help jij ons anderen te helpen. Samen staan we sterker. Daarom zoekt de RMU ook contact met diaconieën en beroepsverenigingen. In de maatschappij geven we stem aan onze visie op werk en ethische dilemma’s. De RMU voor jou en onze medemens; nu en straks.”

puzzel

Cryptogram

Horizontaal: 1 Een heet land (5); 5 Het volgende is in werking (9); 7 Bewapende marter (9); 10 Bootje voor in bad? (14); 12 Het vijfde touw voor een hoes (4); 13 Een enkeling heeft een duivin id. (8); 14 Het geclaimde is niet voor een beginneling (10); 15 Speaker in een voertuig? (7); 16 Een koel drankje (4); 17 Ze hadden de schijn van mensen die er geen verstand van hebben (5).

Verticaal 2 De kachel staat op zijn plaats in de boerderij (10); 3 Vervelend dat het zo gronderig smaakt (8); 4 Militair met muntgeld (4); 6 Neem daarvoor een sopraan (10); 8 Als tegengif voor de duim at Ton dat spul (9); 9 De curator is tevens slotvoogd (13); 10 Dat vaartuig wordt er niet scherper op (6); 11 Om een indianentooi stofvrij te maken? (12).

Oplossing vorige puzzel Horizontaal: 1 bavet; 5 pitbull; 8 serienummer; 10 provisiebasis; 13 salmagundi; 14 lady; 15 verzetje; 16 gigue; 17 toilet; 18 sent; 19 pestbui; 21 hitje. Verticaal: 2 arbeidsintensiteit; 3 ellendelingen; 4 file; 6 emballage; 7 periodiek; 9 krimpzalm; 11 vegetatief; 12 matelot; 20 ukje.

Zweedse puzzel Bijbelse naam

lamp

palmmerg

video home system (afk.)

zeeinham

bekoorlijk

sfeer

roofvis fraaie kleding sappig

advocaat

deel van een graansilo broodtropische gerecht vrucht onderwijsvorm

etappe

keukengerei

roeispaan

Prijspuzzel Onder de inzenders van de goede oplossing wordt een prijs weggegeven. Stuur uw oplossing voor 23 april per mail naar puzzel@rd.nl of per briefkaart naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactiesecretariaat, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. De prijs voor deze week is het boek ”Rivier naar de vrijheid”, door Ann Gabhart (uitg. De Banier). De oplossing van vorige week is: macaroni. De prijs gaat naar J. F. Zegers uit Terneuzen.

zwengel

1 eerste vrouw

oplossing:

eendracht

soort kaas

geïrriteerd

normalisatieinstituut

RDMagazine

het laatste woord

Raad „(...) ik zal raad geven...” Psalm 32:8 God zegt dat Hij raad wil geven in moeilijke situaties en de weg zal wijzen die gegaan moet worden. Zo wordt dit vers uit Psalm 32 meestal uitgelegd. Toch kiezen de Statenvertalers ervoor in de kanttekeningen bij Psalm 32:8 op te merken dat dit Bijbelvers een uitspraak is van „de profeet.” Van David dus. Daarom schrijven ze het woordje ”ik” ook niet met een hoofdletter. Ze zeggen er trouwens gelijk bij dat andere Bijbeluitleggers wel menen dat David hier God Zelf sprekend invoert. Hoe dan ook: duidelijk is dat God koning David en allen die op de Heere vertrouwen nooit uit het oog zal verliezen.

Colofon RDMagazine is een wekelijkse uitgave bij het Reformatorisch Dagblad. Directie: Ir. C. Heutink Hoofdredacteur: Dr. ir. S. M. de Bruijn Coördinatie: Michiel Bakker, Mariska Dijkstra en Clasina van den Heuvel Ontwerp: Corné van der Horst

zaterdag 18 april 2020

Redactie: RDMagazine Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn Telefoon: 055-5390222 E-mail: rdmagazine@rd.nl Abonneeservice: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn Telefoon: 055-5390498 E-mail: abonneeservice@erdee.nl Adverteren: Telefoon: 055-5390499 E-mail: advertentie@erdee.nl

Tips voor de inhoud van RDMagazine? E-mail: rdmagazine@rd.nl WhatsApp: 06-43020391 EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van een overeenkomst en om hen te informeren over producten en diensten. Voor meer informatie over het privacybeleid en de algemene voorwaarden van EMG, zie erdeeservice.nl.

DE OPLEIDER VOOR

MANAGERS MBO / HBO NIVEAU

Geen gewone school, maar een business school. Een opleider die jou écht een vak leert, direct in de praktĳk. Je krĳgt één dag per week les van enthousiaste docenten, professionals met ervaring in het commerciële werkveld. Daarnaast werk je vier dagen bĳ een bedrĳf. Werkend leren dus.

23 APRIL ONLINE OPEN AVOND Nog geen studiekeuze gemaakt? Meld je aan op essenzo.nu voor de online open avond op donderdag 23 april 2020 en ontdek hoe jĳ na de zomervakantie kunt starten met een studie en een baan.

essenzo.nu