9789037232721 methodieken en opstellen van een plan by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

fb .v

Cursus

itg

u' Ac

tie

Methodieken en opstellen van een plan

Auteur: Annyttsje Pruim Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers

fb .v

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Colofon

tie

Titel: Factor-E Welzijn Methodieken en opstellen van een plan ISBN: 978 90 3723 272 1 Edu’Actief b.v. 2018

u' Ac

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

itg

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoud Over deze cursus

Methodisch werken en het cyclisch proces Methodieken tegen isolement

Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

Methodieken stimuleren tot participatie

Reflecteren

u' Ac

Plan van aanpak

tie

Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

fb .v

OriĂŤntatie

Theoriebron Methodisch handelen

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen Theoriebron Methodieken tegen isolement

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie

itg

Theoriebron Plan van aanpak

Over deze cursus

Inleiding

Plancyclus.

u' Ac

tie

fb .v

In deze cursus maak je kennis met methodieken die in het sociaal werk gebruikt worden en je leert methodisch handelen. Ook leer je een plan van aanpak maken voor en met je cliënt. Door twee beroepsproducten te maken, kies je je favoriete methodiek en oefen je met het maken van een plan van aanpak.

Leerdoelen

itg

• Je kent het begrip methodisch werken, de cyclus van het methodisch werken en je kunt het belang daarvan uitleggen. • Je hebt kennis van methodieken om sociaal isolement te behandelen en wanneer deze methodieken kunnen worden ingezet. • Je hebt kennis van methodieken om de eigen mogelijkheden van de cliënt te benutten, je weet welke kenmerken deze methodieken hebben en wanneer je ze kunt inzetten. • Je hebt kennis van methodieken waardoor de cliënt zijn eigen netwerk kan versterken. Je weet welke kenmerken deze methodieken hebben en wanneer ze kunnen worden ingezet. • Je hebt kennis van methodieken en een theorie gericht op het stimuleren van de cliënt om deel te nemen aan de samenleving. Je weet welke kenmerken deze methodiek en theorie hebben en wanneer ze gebruikt kunnen worden. • Je kunt het begrip 'plan van aanpak', de onderdelen ervan en het begrip SMART uitleggen. • Je kunt samen met groepsgenoten een plan van aanpak schrijven, passend bij een gekozen methodiek behandeld in de cursus.

fb .v

Over deze cursus

tie

Stappenplan.

Planningsformulier <

Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

Beoordeling Beoordelingsformulier <

u' Ac

Planning

Aan het eind van de cursus wordt jouw parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst met twee beroepsproducten.

Belangrijke punten bij de beoordeling (deze staan in het beoordelingsformulier) zijn: actieve deelname aan de lessen nette uitwerking van de opdrachten afgeronde processtappen voor het maken van de beroepsproducten.

• • •

Beroepsproduct 1: Kies een methodiek (4)

itg

Werkmodel Kies de methodiek <

Meine is 69 jaar. Hij is sinds enkele jaren alleen komen te staan. Hij heeft geen kinderen en is sinds kort verhuisd naar een andere stad. Hij heeft veel klachten en ervaart stress. Het ergste vindt hij dat hij nauwelijks contacten heeft in de buurt. Franka is van huis weggelopen, ze heeft haar opleiding niet afgemaakt. Ze wantrouwt alle hulpverleners en heeft geen puf meer om stappen te zetten. Ze slaapt in de nachtopvang, of bij een vriendin. Ze wil het liefst met rust gelaten worden. Marlijn heeft vier kinderen, van twee vaders, die ook vaak bij hun vader zijn. Alle kinderen hebben een diagnose, zoals ADHD, autisme, gedragsstoornis. Marlijn pakt de kinderen fors aan, maar kan ze toch niet de baas. Hulpverleners hebben geprobeerd met gedragsregels en

Over deze cursus

-therapie het gezin op de rails te krijgen, maar Marlijn wordt gek van de verschillende hulpverleners die het allemaal weer anders willen hebben. Ze voelt zich er alleen voor staan en denkt dat ze niets goed kan doen.

fb .v

Kleis heeft geen baan. Hij zorgt voor overlast in de buurt, omdat zijn honden altijd alleen in de tuin zijn. Zijn buren hebben last van de stank en het lawaai. Kleis trekt zich niet veel aan van wat andere mensen belangrijk vinden. Zijn honden en de verzameling tropische vogels betekenen alles voor hem. Wat Kleis nog zou willen doen is een ballonvaart. Jammer genoeg heeft hij geen geld voor zo’n activiteit.

•

Leg je keuze voor aan je groepje. Benoem welke methodiek ook geschikt zou kunnen zijn. Kom met elkaar tot overeenstemming over de definitieve keuze. Werk elk een van de vier gekozen methodieken verder uit. Gebruik het werkmodel Kiezen van een methodiek als leidraad. De volgende onderwerpen werk je uit: a. Geef een korte inhoud van de methodiek. b. Welk doel en welke doelgroep? c. Wie, of welke organisatie heeft de methodiek bedacht of beschreven? d. Zijn er samenwerkingspartners bij deze methodiek? e. Is er een handleiding, moet je een beschrijving kopen of een cursus volgen? f. Is de methodiek bewezen effectief en uitgeprobeerd in de praktijk?

• • •

u' Ac

tie

Processtappen • Verdeel de cases onder elkaar en ga op zoek naar een passende methodiek. Werk deze uit met het Werkmodel Kiezen van een methodiek en verdedig je keuze tegenover je medestudenten. Maak een beschrijving van je methodiek en presenteer die aan je groepje. • Maak een planning en een taakverdeling. • Kies een methodiek passend bij de casus. • Zoek de methodiek in de theoriebronnen of zoek een nieuwe methodiek op een van de volgende sites: – https://www.movisie.nl/ – http://www.nji.nl/ – http://www.trimbos.nl/

Maak een beschrijving van de methodiek van één A4tje en presenteer de vier methodieken aan elkaar.

•

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende stap.

itg

Eisen aan het beroepsproduct De punten waarop het beroepsproduct wordt beoordeeld kun je lezen in het beoordelingsformulier van deze cursus.

Over deze cursus

Beroepsproduct 2: Maak een plan van aanpak (1)

Maak voor Andrea een plan van aanpak met het Werkmodel Plan van Aanpak.

tie

wil graag het huis uit heeft nog nooit zelfstandig gewoond wil een buurtactiviteit voor kinderen organiseren maar kan dit niet alleen ouders houden haar klein en zijn bezorgd Andrea krijgt steeds vaker ruzie met haar ouders wil meer begrip, omdat iedereen immers een psychose kan krijgen baalt ervan dat mensen haar tegenwoordig vreemd aankijken wil alle buurtbewoners een cursus omgaan met psychiatrische patiënten aanbieden heeft een vmbo-diploma kent een paar buurtbewoners dankzij wandelingen met de hond had als student een baantje als vakkenvuller in de supermarkt houdt van handenarbeid en knutselt vaak kan goed schrijven en vertellen vindt diepere sociale contacten lastig de buurtvereniging heeft 150 euro over voor een buurtactiviteit door Andrea een van bestuursleden wil wel helpen bij de publiciteit.

u' Ac

• • • • • • • • • • • • • • • •

fb .v

Andrea is 28 jaar. Ze woonde bij haar ouders, toen ze een psychose kreeg. Na een crisisopname en behandeling, kwam ze weer bij haar ouders thuis. Ze heeft een vrijwilligersbaan bij de dierenambulance. Ze kwam in gesprek met de sociaal werker bij de cursus omgaan met een psychiatrische diagnose. Bij de aanmelding en intake maakte de beroepskracht de volgende notities over wat Andrea vertelde:

Werkmodel Plan van aanpak <

Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze in op het planningsformulier.

Processtappen • Maak een planning en een taakverdeling. • Lees de casus. • Zet de volgende stap uit de cyclus van methodisch handelen. • Volg daarna de stappen uit het Werkmodel Maak een plan van aanpak, om een plan te maken voor Andrea. • Stel het plan van aanpak op schrift.

Eisen aan het beroepsproduct Het plan van aanpak gaat in op ten minste twee wensen/problemen van Andrea. Verdere eisen kun je lezen in het beoordelingsformulier.

itg

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende stap.

Oriëntatie

Oriëntatie Opdracht 1

Placemat

u' Ac

tie

fb .v

1. Ga met zijn vieren bij elkaar aan een tafel zitten. Leg een A3 of A4 in het midden. Zet een groot vierkant in het midden van het blad en verdeel de rest van het blad in vier vlakken. 2. Zorg dat je allemaal een pen of potlood hebt en een arceerstift. 3. Denktijd: Schrijf in je eigen vlak die activiteiten, waarvan jij denkt dat deze horen bij een plan van aanpak. 4. Rondpraat: Bespreek ieders lijst; student 1 licht zijn antwoord toe, daarna, met de klok mee, student 2, 3 en 4. 5. Zet na de rondpraat die dingen waar jullie het over eens zijn in het middelste vak. 6. Zet de activiteiten in logische rijtjes bij elkaar. 7. Vergelijk jullie antwoorden met die van de andere groepjes en arceer de verschillen.

Waar denk je aan bij het begrip methodisch handelen? Maak een woordspin. Gebruik hierbij het Werkmodel Woordspin, of maak je woordspin digitaal met bijvoorbeeld Coggle of Popplet.

Werkmodel Woordspin <

Methodisch?

Opdracht 2

Voorbeeld placemat.

itg

Website Coggle <

Website Popplet <

Opdracht 3

Heb je ervaring met? Heb jij ervaring met het bieden van ondersteuning bij het verhelderen van de vraag van de cliënt en het zoeken van de passende dienstverlening? Beschrijf je ervaring in een kort verslag met behulp van onderstaande vragen: • •

Waar heb je de ervaring opgedaan? Waarom had de ‘cliënt’ ondersteuning nodig?

Oriëntatie

Hoe heb je de ondersteuning geboden? Kwam je problemen tegen en hoe heb je die eventueel opgelost?

itg

u' Ac

tie

fb .v

• •

Methodisch werken en het cyclisch proces

fb .v

Inleiding

In het sociaal werk is methodisch handelen heel belangrijk. Methodisch handelen is gestructureerd en planmatig handelen. Dit bestaat uit opeenvolgende stappen die steeds opnieuw gedaan worden. In deze opdracht ga je zelf aan de slag met methodisch werken.

Opdracht 4

Methodisch handelen

a. Iedere dag doe je handelingen die je methodisch kunt noemen, omdat ze bewust, planmatig, procesmatig en doelgericht zijn. Noem individueel drie van je dagelijkse handelingen die methodisch van aard zijn.

Theoriebron Methodisch handelen <

u' Ac

tie

Leerdoelen • Je kunt het begrip methodisch handelen uitleggen. • Je kunt de kenmerken van methodisch handelen benoemen. • Je kunt de stappen in de cyclus van het methodisch handelen uitleggen. • Je kunt uitleggen wanneer er gebruik wordt gemaakt van methodisch werken. • Je kunt het belang van methodisch werken uitleggen.

b. Noem nu individueel drie handelingen die je intuïtief gedaan hebt in de afgelopen periode.

Opdracht 5

Methodisch of intuïtief?

Geef bij onderstaande zinnen aan of de handeling methodisch is of intuïtief door een I of een M te plaatsen achter de zin.

itg

a. Ghada besloot plotseling niet naar school maar naar het winkelcentrum te fietsen.

b. Leifen schreef een recept uit voor de patiënt. c. Kees bedacht zich niet en sprong de drenkeling achterna. d. Anna maakte de appeltaart met behulp van een recept. e. Mohammed vulde de vakken in het magazijn volgens het plan. f. Ineke wist precies welke stappen ze volgde bij het uitvoeren van de activiteit.

g. Astrid loopt al jaren hetzelfde rondje door het park met de hond.

Methodisch werken en het cyclisch proces

h. Jan-Kees weet nooit van te voren wat hij nu eens zal gaan aanpakken op zijn werk.

Frank snoeit zijn appelbomen op gevoel, zonder theorieboekje.

Kenmerken

Yvette handelde direct zoals ze geleerd had toen er een ongeluk gebeurde op de weg.

fb .v

Opdracht 6

Zet het juiste woord bij de volgende vier zinnen. Kies hierbij uit: bewust / procesmatig / planmatig / doelgericht

b. Er wordt gehandeld zoals is afgesproken.

tie

a. Er is nagedacht over wat er moet gebeuren.

c. Het is bekend in welke volgorde iets moet gebeuren.

Theoriebron Methodisch handelen <

a. Waarom is hier sprake van methodisch handelen?

b. Wordt er dan gehandeld volgens een protocol/draaiboek of procesbeschrijving? Leg je keuze uit.

Voor- en nadelen

Opdracht 8

Bekijk het filmpje over Aan- en uitkleden.

Filmpje Aan- en uitkleden <

Draaiboek, protocol of procesbeschrijving

Opdracht 7

u' Ac

d. Vooraf is bepaald wat er moet gebeuren.

Zet in eigen woorden op papier welke voor- en nadelen methodisch handelen heeft. Noem drie voordelen en drie nadelen.

itg

a. Voordelen:

Opdracht 9

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen <

b. Nadelen:

Cyclisch proces Leg in je eigen woorden uit wat een cyclisch proces is. Geef daarna aan uit welke stappen het cyclisch proces op zâ&#x20AC;&#x2122;n minst bestaat.

De evaluatie is een belangrijk onderdeel van de cyclus van methodisch handelen.

Bekijk het filmpje Evaluatie theatervoorstelling ‘Een wereld zonder zorg’. In dit filmpje wordt duidelijk wat het project ‘Een wereld zonder zorg’ opgeleverd heeft. Beantwoord in overleg met elkaar de volgende vragen. Bekijk het filmpje zo vaak als nodig is. a. Wat was het doel van ‘Een wereld zonder zorg’?

u' Ac

Filmpje Evaluatie theatervoorstelling ‘Een wereld zonder zorg’ en website jijindez.org <

Evaluatie

tie

Opdracht 10

fb .v

Methodisch werken en het cyclisch proces

b. Wat wilde Ventura plus met het project bereiken?

c. Hoe werd de evaluatie gehouden?

d. Welke resultaten heeft Ventura plus bereikt?

e. Hoe heeft Ventura plus dat voor elkaar gekregen?

f. Vul de volgende zinnen aan: .

De vraag ‘hoe dat voor elkaar is gekomen’ hoort bij de

itg

De vraag ‘welke resultaten er zijn bereikt’ hoort bij de

Methodisch werken en het cyclisch proces

Opdracht 11

Het belang Waarom is het belangrijk dat er meer methodisch gewerkt wordt in het sociale werk? Vul de zinnen aan.

fb .v

De financier wil dat er methodisch gewerkt wordt omdat

De cliĂŤnt wil weten welke methode er gebruikt wordt omdat

itg

u' Ac

tie

De organisatie waar je werkt wil dat je methodisch werkt omdat

Methodieken tegen isolement

fb .v

Inleiding

Mensen die zichzelf niet kunnen redden hebben de kans geïsoleerd te leven. Zij hebben weinig of geen contacten buiten de deur. Bij (dreigend) isolement wordt vaak ingezet op eigen kracht en/of zelfredzaamheid. In deze opdracht leer je welke methodieken je kunt inzetten wanneer een cliënt te maken krijgt met sociaal isolement.

Omschrijf op je eigen manier en in 150 woorden het begrip ‘sociale samenhang in de wijk’. Je mag gebruikmaken van de volgende zinnetjes, kies zelf wat je aanspreekt: samenhangend geheel / schoon, heel en veilig / kleurrijk en divers / collectieve zelfredzaamheid en sociale controle.

itg

Theoriebron Methodieken tegen isolement <

Sociale samenhang

u' Ac

Opdracht 12

tie

Leerdoelen • Je kunt drie methodieken om sociaal isolement te behandelen benoemen. • Je kunt uitleggen wanneer deze drie methodieken kunnen worden ingezet.

Opdracht 13

Filmpje Moeder vertelt over Eigen Kracht-conferentie <

Eigen Kracht conferentie Bekijk het filmpje van een moeder die terugkijkt op een Eigen kracht-conferentie en beantwoord de volgende vragen: a. Wat is de rol van de coördinator geweest?

Methodieken tegen isolement

b. Wat is de rol van de vertrouwenspersonen?

Opdracht 15

Beantwoord de volgende vraag over de methodiek. Gebruik hierbij het handboek ‘Wij kunnen het beter’ - Handreiking zelfbeheer in de maatschappelijke opvang. Welke twee uitdagingen zijn er bij deze methodiek die gaat over zelfbeheer?

Gentle teaching

tie

‘Wij kunnen het beter' Handreiking zelfbeheer in de maatschappelijke opvang <

Maatschappelijke opvang in zelfbeheer

u' Ac

Opdracht 14

fb .v

c. Welke resultaten heeft de conferentie opgeleverd voor deze moeder?

Verdiep je in de methodiek Gentle teaching en beantwoord de volgende vraag.

Opdracht 16

Bij Gentle teaching is compagnionship een belangrijk begrip. Leg in je eigen woorden uit wat dit is, en waarom dit woord echt bij deze methodiek past.

Welke methodiek?

itg

Maak een overzicht wanneer je welke methodiek inzet. Vergelijk je antwoorden met die van een medestudent. Wat zijn de overeenkomsten en wat zijn de verschillen tussen jullie overzichten? Vervolgens worden de antwoorden klassikaal besproken.

Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

fb .v

Inleiding

tie

In het sociaal werk kun je te maken krijgen met cliënten die moeite hebben met het nemen van de regie over het eigen leven. Zij voelen zich eenzaam, zijn niet tevreden over zichzelf of over de kwaliteit van hun sociale contacten. Je kunt verschillende methodieken inzetten waarbij de controle over het eigen leven centraal staat. In deze opdracht ga je aan de slag met methodieken gericht op het benutten van de eigen mogelijkheden.

Vragen:

Vrijbaan empowerment

Opdracht 18

Maak in tweetallen vragen over de begrippen activering en empowerment en stel ze aan het andere groepje. Beantwoord daarna de vragen die de andere groep aan jou stelt.

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten <

Activeren en empowerment

Opdracht 17

u' Ac

Leerdoelen • Je kunt drie methodieken om de eigen mogelijkheden van de cliënt te benutten benoemen. • Je kunt uitleggen wanneer deze drie methodieken kunnen worden ingezet.

Leer de methodiek Vrijbaan Empowerment beter kennen en beantwoord daarna de volgende vraag.

itg

Uit welke zes onderdelen bestaat de methodiek, en waarom zijn deze zes onderdelen gekozen?

Opdracht 19

Welzijn op Recept van trimbos.nl <

Welzijn op recept Namdoe komt voor de vierde keer op het spreekuur van de praktijkondersteuner van de huisarts. Ze wil een verwijsbrief voor een internist, maar daar is ze al ‘binnenstebuiten gekeerd’ bij eerdere bezoeken. Er wordt steeds niets gevonden. De praktijkondersteuner denkt dat er iets anders aan de hand is met Namdoe. Ze is alleen naar Nederland gevlucht, woont op een flatje en kent bijna niemand in Nederland. Misschien is Welzijn op Recept iets voor haar?

Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

Uitvoering Speel het rollenspel in ongeveer vijftien minuten.

fb .v

Voorbereiding • Bereid je voor op een rollenspel. Bepaal wie de praktijkondersteuner is en wie Namdoe speelt. • Verdiep je in je rol. • Hoe kan de praktijkondersteuner bereiken dat Namdoe een recept voor welzijn accepteert? En hoe ervaart Namdoe dat? • Lees ter voorbereiding beide in het handboek Welzijn op Recept van Trimbos.nl.

u' Ac

Reflectie b. Wat ging goed en wat was moeilijk?

tie

Controle a. Is de voorbereiding voldoende geweest om de rol van praktijkondersteuner of Namdoe te spelen?

c. Is een welzijnsrecept geschikt voor Namdoe?

Opdracht 20

Wanneer welke methodiek?

itg

Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

fb .v

Methodieken ter versterking van het eigen netwerk Inleiding

tie

Van burgers wordt verwacht dat ze zelf meewerken aan verbeteringen in hun leven. Door zelf actief te worden, maar ook door mensen uit hun eigen omgeving in te schakelen. Door de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn eigen netwerken belangrijk geworden voor de cliënt. In deze opdracht leer je over methodieken om de cliënt zijn eigen netwerk te leren versterken.

Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk <

Wmo

Leg in je eigen woorden uit wat begrippen uit de Wmo inhouden. Gebruik hierbij de poster Wmo-begrippen begrepen van hervorminglangdurigezorg.nl. a. Samenredzaamheid is:

Opdracht 21

u' Ac

Leerdoelen • Je kunt drie methodieken om het netwerk van de cliënt te versterken benoemen. • Je kunt uitleggen wanneer deze drie methodieken kunnen worden ingezet.

c. Compensatieplicht is:

Wmo-begrippen begrepen <

b. Ontschotten is:

d. Participatie is:

itg

e. Zelfregie is:

Opdracht 22

Handleiding Een sterk sociaal netwerk! <

f. Keukentafelgesprek is:

Een sterk sociaal netwerk Benoem de tien stappen van deze methodiek. Je vindt ze in de handleiding Een sterk sociaal netwerk! van Movisie. 1. 2.

Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

3. 4. 5.

fb .v

7. 8. 9. 10.

Opdracht 24

Brainstorm over de kenmerken van deze methodiek en maak een beeld, waarbij je zo precies mogelijk uitbeeldt wat kenmerkend is aan deze methodiek. Doe dit met behulp van fotoâ&#x20AC;&#x2122;s of plaatjes.

Vrienden maken kun je leren

Lees de tekst Vrienden maken ... kun je leren op movisie.nl en kies het juiste antwoord op de volgende vraag: Welke subdoelen worden er gesteld bij deze methode?

Vrienden maken... kun je leren <

Bekijk de folder De Studiekring is OK! van Spectrum Gelderland.

tie

Folder De Studiekring is OK! <

Studiekringen

u' Ac

Opdracht 23

vergroten eigen netwerk, vrienden maken en vrijwilligerswerk zicht krijgen op eigen wensen en grenzen, realistische verwachtingen en actieve houding voorkomen depressie, solliciteren en werk vinden activiteiten plannen, participatie en werk vinden

Wanneer welke methodiek?

Opdracht 25

itg

Maak een overzicht wanneer je welke methodiek inzet. Vergelijk je antwoorden met die van een medestudent. Wat zijn de overeenkomsten en de verschillen tussen jullie overzichten? Vervolgens worden de antwoorden klassikaal besproken.

Methodieken stimuleren tot participatie

fb .v

Inleiding

tie

Participatie staat voor deelname aan de samenleving. Bevorderen van deelname aan de samenleving wordt gezien als een belangrijk doel waaraan de sociaal werker bouwt. Van iedere burger wordt verwacht dat hij actief deelneemt aan de maatschappij en zijn steentje bijdraagt aan sociale doelen. Toch zijn er verschillende groepen mensen die niet actief deelnemen aan de samenleving. Voor deze doelgroepen kan de sociaal werker diverse methodieken inzetten.

Participatieladder

Opdracht 26

u' Ac

Leerdoelen • Je kunt twee methodieken gericht op het stimuleren van de cliënt om deel te nemen aan de samenleving benoemen. • Je kunt de kenmerken van deze methodieken uitleggen. • Je kunt uitleggen wanneer deze methodieken worden ingezet. • Je kunt de presentietheorie uitleggen. • Je kunt de kenmerken van de presentietheorie uitleggen. • Je kunt uitleggen wanneer deze theorie ingezet kan worden.

itg

Theoriebron Methodieken Stimuleren tot participatie <

Bekijk de participatieladder en vul in op welke sport de volgende zes mensen staan. 1 is de laagste sport en 6 de hoogste. 1. Hoessan werkt op een sociale werkplaats. 2. Margreet helpt in de keuken van het buurthuis. 3. Saskia zit elke dag te gamen op haar kamer. 4. Sharida gaat wekelijks naar de bingo. 5. Henk is altijd vroeg op pad als postbesteller. 6. Elke ochtend drinkt Marijke een kopje koffie bij de buurvrouw. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Methodieken stimuleren tot participatie

Opdracht 27

a. Geef aan waarom BSA een gebiedsgerichte methode wordt genoemd. Maak gebruik van het document Buurtgerichte sociale activering van loketgezondleven.nl

b. Wanneer kan deze methodiek ingezet worden?

Beantwoord de vraag met behulp van de site van Buurtbemiddeling Deventer. a. Waarom moeten mensen die hulp willen van buurtbemiddeling zelf bellen voor een afspraak?

tie

Buurtbemiddelingdeventer.nl <

Buurtbemiddeling

u' Ac

Opdracht 28

fb .v

Document Buurtgerichte sociale activering <

BSA

b. Wanneer kan deze methodiek ingezet worden?

Presentie in tien minuten <

Presentietheorie

Opdracht 29

Bekijk het filmpje Presentie in tien minuten en beantwoord samen onderstaande vragen. Bespreek, na het beantwoorden van de eerste drie vragen, wat jullie van de theorie en benadering vinden en beantwoord de laatste vraag.

a. Welke drie kenmerken noemt Andries Baart? Theoriebron Methodisch handelen <

b. Wat is scharrelruimte?

c. Waarom wordt presentie gewaardeerd door cliĂŤnten?

itg

Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie <

Methodieken stimuleren tot participatie

itg

u' Ac

tie

fb .v

d. Is de presentietheorie wel een echte methodiek? Andries Baart noemt het zelf een benadering, of een theorie. En uit het filmpje blijkt dat hij juist vindt dat professionals ruimte nodig hebben in plaats van vastgestelde werkwijzen. Zet eens voor jezelf op een rijtje wat jij vindt. Geef daarna hieronder aan waarom de presentietheorie wel een methodiek is en waarom niet.

Plan van aanpak

Inleiding

fb .v

In het plan van aanpak staat beschreven wat je met de cliënt gaat uitvoeren, ook de methodiek die je hebt gekozen krijgt een plaats in het plan van aanpak. Het heet ook wel dienstverleningsplan, hulpverleningsplan of begeleidingsplan, dit is per organisatie verschillend.

Theoriebron Plan van aanpak <

Goede dienstverlening

u' Ac

Opdracht 30

tie

Leerdoelen • Je kunt uitleggen waarom een plan van aanpak belangrijk is. • Je kunt de onderdelen van een plan van aanpak benoemen. • Je kunt het begrip SMART uitleggen. • Je kunt de stappen in het plan van aanpak volgens de methode Plan Do Check Act (PDCA) uitleggen.

Vul onderstaande zinnen met eigen woorden aan.

a. Alle betrokkenen hebben belang bij een dienstverleningsplan omdat

b. Een dienstverleningsplan voorkomt misverstanden omdat

itg

c. Een dienstverleningsplan zorg voor kwaliteit van de diensten omdat

Plan van aanpak

Opdracht 31

SMART Ga in tweetallen op zoek naar een droom of wens van ieder van jullie. Beschrijf datgene dat je wilt behalen SMART. a. Ze de letters SMART op een rij en geef aan waar ze voor staan:

Werkmodel SMART formuleren <

fb .v

S M A R T

tie

Vul de rubrieken aan met gegevens over het behalen van jouw droom of wens. Vul ook de letters I = Inspirerend en E = Eigen controle in. b. S: M:

u' Ac

A: R: T: I:

Praat samen net zolang door tot jullie over elkaars SMART beschreven doelen tevreden zijn.

Theoriebron Plan van aanpak <

Begroting

Voor het buurtevenement ‘Sport voor iedereen’ heeft de gemeente 4.000 euro beschikbaar gesteld.

Opdracht 32

itg

Er worden 150 deelnemers verwacht. Sponsors vullen het budget aan met 650 euro. Er moet een sportzaal gehuurd worden voor een hele dag, per dagdeel kost dit 150 euro. Er zijn bekers en medailles nodig en dat kost 1.000 euro. Het verhuurbedrijf van sportmaterialen berekent 1.500 euro, de tien EHBO’ers zijn gratis, maar krijgen wel een bloemetje; voor de lunchpakketten rekent de snackbar een tientje per stuk.

Opdracht 33

Voorbereiding Maak een model voor je begroting. Zet alle kosten en inkomsten uit bovenstaande casus op een rijtje. Uitvoering Maak de begroting volgens je model en het kostenoverzicht. Reflectie Is een begroting maken gemakkelijk, of wil je hier meer over leren?

Plan do check act Maak een eigen afbeelding van de PDCA-cyclus. Leg hierbij uit wat er in elke stap gebeurt.

Plan van aanpak

Opdracht 34

De zwangere tiener met wie jij werkt, heeft nog geen onderdak. Maar er zijn nog meer problemen. Je cliënt is al acht maanden zwanger en kan lichamelijk niet zoveel meer aan. Ze is niet op haar mondje gevallen en haar vriendje wil best iets doen, als ze het lief vraagt. De cliënt geeft aan de controle over geldzaken volledig kwijt te zijn.

Werkmodel Plan van aanpak <

Rangschikken

dakloos

geen inkomen

van school gestuurd

persoonlijke spullen opgeslagen in dure garagebox

contact met ouders verstoord

schulden bij telecombedrijf

tie

Wie?

Het plan van aanpak

Acties (meer dan 1 onderwerp mogelijk)

u' Ac

Onderwerp

Opdracht 35

fb .v

Rangschik de problemen op volgorde van belangrijkheid. Zet het belangrijkste onderwerp boven aan, en voeg de activiteiten toe. Geef aan wat jij gaat doet en wat de cliënt kan doen.

Maak een plan van aanpak voor een studiegenoot. Bepaal samen het doel dat je studiegenoot wil behalen, bijvoorbeeld voor de opleiding.

itg

Zet eerst de onderdelen van het plan van aanpak uit Theoriebron Plan van aanpak op een rij en volg de stappen. Zet het plan met deze onderdelen op een rij. Doe daarna hetzelfde nog eens, met een doelstelling van de andere student.

Reflecteren

Reflecteren Opdracht 36

Reflectie op de lesstof

fb .v

tie

b. Wat wist je al voordat je aan de cursus begon?

a. Wat heb je geleerd? Noem drie onderwerpen.

Opdracht 37

u' Ac

c. Wat wil je in de toekomst in jouw werk gaan gebruiken?

Reflectie op zelfregulatie en zelfsturing

a. Heb je een planning gemaakt die goed werkte? Geef hiervan één voorbeeld.

b. Heb je de juiste bronnen en materialen gebruikt? Geef hiervan één voorbeeld.

itg

c. Ben je goed omgegaan met feedback? Geef hiervan één voorbeeld: hoe heb je gereageerd?

Opdracht 38

Reflectie op de samenwerking a. Heb jij bijgedragen aan de goede sfeer in de groep? Geef hiervan één voorbeeld.

Reflecteren

fb .v

b. Hebben jullie als groep goede afspraken gemaakt? Geef één voorbeeld van een goede afspraak.

itg

u' Ac

tie

c. Kun je goed met andere mensen omgaan, ook al zijn ze anders dan jij? Geef hiervan één voorbeeld.

Theoriebron Methodisch handelen

fb .v

Theoriebron Methodisch handelen Inleiding

Methodisch handelen is gestructureerd en planmatig handelen. Een methodische aanpak met een goed opgeschreven werkwijze heeft voor- en nadelen.

tie

Kenmerken van methodisch handelen

u' Ac

Methodisch handelen betekent je werkzaamheden bewust, procesmatig, planmatig en volgens vastgestelde doelen aanpakken.

- bewust Je maakt keuzes en denkt na over je handelingen, je doet niets op de automatische piloot en laat niets aan het toeval over. - procesmatig Je zet logische stappen, waarbij de cliĂŤnt en jij samen oplopen. Iedere stap volgt de vorige op en wordt beĂŻnvloed door wat er in de vorige stap gebeurde. - planmatig Je handelt volgens het plan dat is gemaakt. Tijdens het proces wordt het plan bijgesteld waar nodig.

itg

- doelgericht Je hebt doelen voor ogen die vooraf zijn Planmatig handelen. vastgesteld. Tijdens het proces worden de doelen bijgesteld of aangescherpt als dat nodig blijkt. Methodisch handelen doe je met behulp van een methodiekhandleiding, een draaiboek, een protocol of een procesbeschrijving.

Draaiboek, protocol, procesbeschrijving Een draaiboek, een protocol of een procesbeschrijving uitvoeren, zijn voorbeelden van methodisch handelen. In een draaiboek zijn tot in detail de handelingen beschreven, die nodig zijn om een resultaat te halen. Een draaiboek wordt gebruikt bij activiteiten die herhaaldelijk voorkomen, zoals het organiseren van een jaarlijks evenement.

Theoriebron Methodisch handelen

Ceremonieel protocol.

Methode

u' Ac

tie

fb .v

Een protocol is een beschrijving van gedragsregels. Een voorbeeld hiervan is het ‘ceremonieel protocol’, dat bepaalt hoe je je moet gedragen als de koning van Nederland aanwezig is. Een procesbeschrijving vind je in handboeken voor professionals. De werkprocessen van de beroepskracht staan er in beschreven. Het gaat om zich vaak herhalend dagelijks werk, zoals de werkwijze bij het verzorgen van het ontbijt, of het voeren van het gesprek aan de keukentafel bij de cliënt thuis.

Een methode gebruiken, bijvoorbeeld met een handleiding of methodiekbeschrijving is een van de manieren om methodisch te handelen. Andere werkwijzen vind je in het tekstblok hierboven. De methode is een onderbouwde en effectieve aanpak voor een probleem, met een doelstelling. Een methodiekbeschrijving bestaat uit een beschrijving van de doelgroep, de aanpak, de onderbouwing, praktische ervaringen met de werkwijze, de werkzame elementen, en de effecten van de werkwijze. Als er onderzoek is gedaan naar de methode is er ook een effectonderzoek toegevoegd. In het handboek vind je aanwijzingen hoe je praktisch aan de slag kunt met de methode. Omdat er geen voorgeschreven manier is, vind je in de praktijk verschillende manieren om een methodiek te beschrijven.

itg

Intuïtief of experimenteel Ook in je dagelijks leven pak je zaken methodisch aan. Als je eten kookt met een recept werk je volgens een plan: bewust, in een proces, met een vooropgezet doel. Andere handelingen doe je intuïtief. Als je op het fietspad uitwijkt voor een andere fietser handel je zonder goed na te denken. Ook iemand troosten doe je misschien intuïtief. Intuïtief handelen is tegengesteld aan methodisch handelen. Het is reageren zonder vooropgezet plan, of keuzes maken zonder deze te beredeneren. Een innerlijk gevoel bepaalt je handeling. Een andere tegenstelling is het experimenteel handelen. Als je zonder voorafgaand plan iets uitprobeert, maak je geen gebruik maken van een bestaande en uitgeschreven werkwijze. Je bent aan het experimenteren.

u' Ac

De fietsster reageert intuïtief op de situatie.

tie

fb .v

Theoriebron Methodisch handelen

Voor- en nadelen

Methodisch handelen heeft voor- en nadelen. Aan de ene kant geeft deze manier van werken houvast, maar aan de andere kant is er minder ruimte voor eigen intuïtie en experiment. Als methodisch handelen te strikt wordt voorgeschreven kan er weinig ruimte overblijven om naar eigen inzicht te handelen. Voordelen: Het werk is gemakkelijk overdraagbaar aan collega’s, de zorg of dienstverlening is consequent hetzelfde, de werkwijze is vaak uitgeprobeerd en werkt daarom goed. De cliënt kan erop vertrouwen dat wat is afgesproken ook echt gebeurt.

itg

Nadelen: Er is minder maatwerk mogelijk, de medewerker krijgt te weinig kans zijn eigen kennis in te zetten, er is minder flexibiliteit, weinig experimenteerruimte en minder ruimte voor intuïtie.

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen

fb .v

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen Inleiding

Stappen zetten.

itg

De cyclus

u' Ac

tie

Methodisch handelen bestaat uit opeenvolgende stappen die steeds opnieuw gedaan worden. Na de beginsituatie volgt de verkenning, daarna het plan en de uitvoering van het plan. Na de evaluatie is er weer een nieuwe situatie ontstaan, die weer tot een nieuw plan kan leiden. De cyclus is ontstaan.

De cyclus van methodisch handelen bestaat uit een aantal processtappen. In verschillende werksoorten worden de stappen anders benoemd. Soms zijn twee stappen samengevoegd en zijn er maar vijf stappen. In een andere setting zijn er acht stappen. Het zijn variaties op hetzelfde thema. Als je er in thuis raakt, herken je de vaste onderdelen: kennismaken met het probleem en de cliĂŤnt, bepalen wat er aan de hand is, een oplossing bedenken en een plan maken, het plan uitvoeren en nabespreken. En dan weer van voren af aan.

De cyclus van methodisch handelen helpt je om planmatig te werken. De cyclus zorgt dat je voor, tijdens en na de dienstverlening nadenkt over je handelingen. Dat komt de kwaliteit van je werk ten goede. Een voorbeeld van de methodische cyclus.

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen

Aanmelding en intake

u' Ac

tie

fb .v

In deze fase leren de cliënt en de sociaal werker elkaar kennen en wordt informatie verzameld. Er is een probleem, een vraag, een wens of een verlangen om iets te veranderen. De cliënt en sociaal werker bespreken dit, net zo lang tot duidelijk is wat er precies aan de hand is en wat de cliënt graag wil. In de aanmeldingsfase worden de gegevens van de cliënt en de beginvraag vastgelegd. Er komen afspraken voor het vervolg. Soms zijn aanmelding en intake één processtap. In de intake wordt verkend hoe het precies zit: Welk doel heeft de cliënt voor ogen, welke hulpbronnen heeft hij, hoe wil hij zijn doel bereiken en hoe ziet het sociaal netwerk van de cliënt eruit? De sociaal werker stelt vragen. Hierdoor krijgt hij helder wat er aan de hand is en wat de uitkomst van de dienstverlening zou moeten zijn.

Tijdens een intakegesprek worden de persoonsgegevens genoteerd.

De analyse

itg

De sociaal werker stelt zichzelf vragen: • Wat is er aan de hand en waarom is dat zo? • Wat is het hoofdprobleem of de belangrijkste wens van de cliënt en waarom? • Welke doelen kunnen er benoemd worden? • Welke probleemonderdelen zijn er? • Wat kan de cliënt zelf, wat willen en kunnen andere betrokkenen betekenen? • Is er haast bij?

De sociaal werker kijkt kritisch naar het probleem of de wens en bepaalt wat er nodig is. Hij kijkt hierbij breed en ver. In sommige organisaties kies je nu voor de methodiek, in andere organisaties maak je die keuze tijdens de volgende processtap. De doelstellingen worden meestal SMART, of SMARTIE, geformuleerd. Hierover vind je meer in de theoriebron uit de training Leren kun je leren.

Theoriebron Cyclus van methodisch handelen

Het plan

tie

De uitvoering

fb .v

Als duidelijk is wat er speelt in de situatie, stel je het plan op. In deze processtap kies je wat de beste manier is om de doelen te bereiken. Je kiest welke methodische handeling passend is. Misschien kun je een bestaand draaiboek of methode gebruiken. In het plan komen de acties aan de orde die nodig zijn om de doelen te behalen. Vaak staan de acties in de gekozen methodische handeling: het draaiboek, de procesbeschrijving, het protocol of de methode, al beschreven. Het plan kan allerlei namen hebben, zoals plan van aanpak, activiteitenplan, begeleidingsplan. Dit is afhankelijk van de setting waarin je werkt. In het plan wordt ook aandacht besteed aan het tijdspad en welke (financiële) middelen er nodig zijn. Hierover vind je meer informatie in de Theoriebron Plan van aanpak.

Evaluatie

u' Ac

In deze processtap wordt het gekozen plan uitgevoerd zoals beschreven in het dienstverleningsplan. De gekozen methodische handelingen worden gevolgd. Sociaal werk is mensenwerk . Mensen en hun situatie veranderen. Er is een kans dat het plan bijgesteld moet worden. Stel je voor dat je een cliënt wilt helpen, die wil leren zelfstandiger te worden. Je kiest voor de methodiek Vrijbaan Empowerment. Als de omstandigheden van de cliënt veranderen door ziekte, zal hij minder belang hebben bij empowerment, maar misschien wel hulp nodig hebben in het huishouden. Het plan moet dan worden aangepast. Informatie over Vrijbaan Empowerment vind je in theoriebron Mogelijkheden benutten.

Als de dienstverlening afgerond is, is het tijd voor de evaluatie. Je kijkt kritisch naar wat er voorgenomen was en wat daarvan terecht is gekomen. Je kunt het proces of het resultaat evalueren. Bij de evaluatie van het resultaat gaat het om terugkijken wat er toegezegd was en wat daarvan gerealiseerd is. Het is een evaluatie van het ‘wat’. Bij de procesevaluatie kijk je naar het tot stand komen van de dienstverlening. De procesevaluatie leert je wat je de volgende keer anders wilt doen. Het is een evaluatie van het ‘hoe’. Bij de evaluatie betrek je iedereen die meedeed in de dienstverlening, in ieder geval de cliënt zelf. De evaluatie kan leiden tot het starten van een nieuwe cyclus methodisch handelen met de vervolgvraag van de cliënt.

itg

Nazorg Nazorg is in sommige organisaties een vastgestelde stap in het methodisch handelen. Het is het moment waarop je nog eens terugkijkt met de cliënt. Lukt wat er bereikt werd tijdens de dienstverlening nog steeds? Is het resultaat gebleven? Is de cliënt nog steeds tevreden met het resultaat? Met andere woorden: je checkt of er een langdurig effect is bereikt met de gekozen dienstverlening. De nazorg kan de sociaal werker belangrijke informatie geven of de ingezette methodische handelingen juist waren. Dit is het moment om de cyclus opnieuw te starten met een nieuw doel voor ogen. Je begint dan opnieuw met een aanmelding en intake.

Theoriebron Methodieken tegen isolement

fb .v

Theoriebron Methodieken tegen isolement Inleiding

u' Ac

tie

Mensen die zichzelf niet kunnen redden hebben de kans geĂŻsoleerd te leven. Zij hebben weinig of geen contacten buiten de deur. Bij (dreigend) isolement wordt vaak ingezet op eigen kracht en/of zelfredzaamheid. Eigen kracht is een begrip uit welzijn, en zelfredzaamheid een begrip uit de zorg. Beide gaan over jezelf kunnen redden en meer grip hebben op je eigen leven. Hieronder leer je methodieken kennen waarbij eigen kracht en zelfredzaamheid centraal staan.

Alleen.

ADL en sociale samenhang

itg

Wat zijn Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen? via gezondheidsplein.nl <

In de zorg wordt zelfredzaamheid gecheckt met ADL. Deze afkorting staat voor Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen. Het gaat dan onder andere om de mate waarin een patiĂŤnt in staat is zelfstandig te eten, of zich aan te kleden. Eigen kracht is een term die in de Wet maatschappelijk ondersteuning voorkomt. Deze term wordt vaak gebruikt om aan te geven in hoeverre iemand in staat zich op mentaal en sociaal gebied te redden. Voor hele wijken wordt soms aangegeven of er sprake is van collectieve zelfredzaamheid, dat wil zeggen of een wijk met sociale controle en met behulp van sociale samenhang zelfstandig handelt tegen ongewenste verschijnselen zoals criminaliteit, verloedering en afnemende veiligheid. Voor meer informatie over ADL kun je de pagina Wat zijn Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen? van gezondheidsplein.nl bekijken.

Theoriebron Methodieken tegen isolement

Eigen Kracht conferentie Deze methodiek richt zich op mensen die door allerlei problemen de greep op het eigen leven dreigen te verliezen. De eigen mogelijkheden om oplossingen te bedenken worden niet (meer) gebruikt. Het belangrijkste onderdeel is een conferentie waar alle betrokkenen bij elkaar komen om oplossingen te bedenken.

1. Doelgroep: burgers die vastgelopen zijn en afhankelijk zijn geworden van hulpverleners. 2. Aanpak: vaak vraagt een hulpverlener een Eigen Kracht-conferentie aan, soms de cliënt zelf. De onafhankelijke coördinator helpt de cliënt om iedereen bij elkaar te krijgen. De betrokkenen maken een plan van aanpak. In de zogeheten besloten tijd werkt het sociale netwerk aan het plan zonder professionals. Bij de presentatie van het plan zijn de beroepskrachten weer welkom. Na een paar weken checkt de coördinator of het plan uitgevoerd wordt. 3. Vorm: Op de site van de Eigen Kracht-centrale staat een handboek.

tie

Animatie Eigen Kracht-conferentie <

fb .v

De Eigen Kracht-centrale <

Gentle teaching

Gedragscodes van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid <

1. Doelgroep: Mensen die zich niet zelfstandig kunnen handhaven in de samenleving. 2. Aanpak: Toekomstige bewoners van de opvang maken met elkaar afspraken over de regels voor toelating en omgang met elkaar. De beroepskracht bepaalt niet, maar is ondersteunend aan wat de bewoners afspreken. Bewoners steunen en stimuleren elkaar om aan persoonlijk herstel te werken. 3. Vorm: Er is een methodiekbeschrijving van Movisie en een handreiking met praktische tips van het Trimbos Instituut.

‘Wij kunnen het beter’ van het Trimbos Instituut <

Bij maatschappelijke opvang in zelfbeheer dragen de bewoners zelf meer verantwoordelijkheid en hebben ze meer zeggenschap dan in reguliere opvang. Doel hiervan is dat de bewoners vorderingen maken in hun herstel. Deze methodiek is een heel nieuwe manier van maatschappelijke opvang. De deelnemers hebben een grote rol bij het reilen en zeilen van de opvang.

Filmpje NuNN: NCRV ‘Interview met Chris' deel 1 <

u' Ac

Maatschappelijke opvang in zelfbeheer

Gentle teaching is een werkwijze die ervan uitgaat dat iedereen behoefte heeft aan een leven in verbondenheid met anderen. Het is een zachte methode, omdat het niet draait om straffen en belonen van ongewenst gedrag, maar om gelijkwaardigheid en wederkerigheid.

itg

Wat is Gentle Teaching? op gentleteaching.nl <

1. Doelgroep: verstandelijk gehandicapten, mensen met dementie of een psychiatrische ziekte, of kinderen met gedragsproblemen. 2. Aanpak: Het uitgangspunt is dat de cliënt niet zomaar ongewenst gedrag vertoont. Er is sprake van stress en controleverlies. Dit heeft te maken met onvermogen om te gaan met zichzelf of de omgeving. De cliënt leert om verbinding met anderen aan te gaan, de beroepskracht leert een liefdevolle relatie aan te gaan met de cliënt, en het team krijgt nieuwe beeldvorming over de cliënten aangeboden. 3. Vorm: een eigen website van Gentle teaching biedt uitgebreide informatie over de methode en een stappenplan.

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

fb .v

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten Inleiding

u' Ac

tie

Bij onderstaande methodieken staat controle hebben over je eigen leven centraal. Dit heet empowerment of activering. Ook de woorden eigen regie en zelfsturing zijn toepasbaar. Voorop staat dat een persoon zicht krijgt op zijn eigen vaardigheden, enthousiaster wordt over zijn eigen mogelijkheden en daarnaar handelt. Mensen die moeite hebben met regie over het eigen leven voelen zich eenzaam, zijn niet tevreden over zichzelf of over de kwaliteit van hun sociale contacten.

itg

Empowerment.

Activering en empowerment Beide begrippen worden gebruikt voor hetzelfde doel : iemand leert zijn kwaliteiten kennen en kan deze inzetten zodat hij sturing over zichzelf heeft. Maar de handelingen die je als beroepskracht doet, zijn bij activering anders dan bij empowerment. Bij activering ben je bezig de ander in beweging te krijgen. Je laat de cliĂŤnt inzien wat er nog niet is in zijn gedrag en houding. Je maakt de cliĂŤnt enthousiast over wat er mogelijk is en zorgt dat er een wens om te veranderen ontstaat. Het hoofddoel is de ander te stimuleren te veranderen.

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

Deze methodiek richt zich niet speciaal op een doelgroep, maar op iedereen die beter in staat wil zijn om deel te nemen aan de samenleving of een baan wil vinden. Er is aan zes onderdelen van empowerment aandacht besteed: competentie, zelfbeschikking, impact, betekenis, positief identiteitsgevoel en groepsoriëntatie.

1. Doelgroep: iedereen die een belemmering ervaart bij het krijgen van een plaats op de arbeidsmarkt of in de samenleving. 2. Aanpak: doelen vaststellen, een training met zes onderdelen, evaluatie. 3. Vorm: een methodiekbeschrijving volgens de werkwijze van MOVISIE in de databank Effectieve Interventies en een handboek.

Welzijn op Recept is ontstaan in een mooi voorbeeld van samenwerking tussen zorg en welzijn. Het begon met huisartsen die patiënten zagen die liever hun klachten te boven willen komen zonder medicijnen, en patiënten die niet te helpen waren alleen de lichamelijke klachten aan te pakken. Huisartsen en de welzijnsorganisatie werken samen om een patiënt de hulp te bieden die het beste bij hem past.

Welzijn op Recept van het Trimbos Instituut <

u' Ac

Welzijn op Recept

tie

De Vrijbaan Empowerment Methode op vrijbaan.nl <

fb .v

Vrijbaan Empowerment Methode

Bij empowerment spreek je de cliënt aan op zijn eigen talenten, laat je hem inzien dat hij de touwtjes zelf in handen heeft. Je probeert niet de ander te veranderen, maar geeft een nieuw perspectief.

itg

1. Doelgroep: patiënten die niet geholpen zijn met medicijnen en geen therapeutische hulp nodig hebben, en hun psychosociale problemen willen aanpakken door te werken aan zelfregie. 2. Aanpak: huisartsen schrijven een recept voor welzijnswerk uit en de patiënt levert deze in bij de welzijnsorganisatie. De patiënt doet mee in een zogeheten activiteitenarrangement. Er ontstaan nu variaties, waarbij de patiënt geen recept voor deelname aan activiteiten krijgt voorgeschreven, maar geholpen wordt zijn eigen netwerk weer op te bouwen, aan zelfregie te werken of andere doelen nastreeft. En dan worden er weer methodieken ingezet zoals je verderop in deze module beschreven vindt. 3. Vorm: een methodiekbeschrijving en een handleiding van het Trimbosinstituut uit 2014.

u' Ac

Recept voor welzijnswerk.

tie

fb .v

Theoriebron Methodieken om eigen mogelijkheden te benutten

Methodiek individuele begeleiding van jongeren

Deze methodiek is gemaakt door een welzijnsorganisatie en bestaat uit een individueel begeleidingstraject voor jongeren die moeite hebben met formele hulpverleningstrajecten, omdat ze de hulpverlening wantrouwen. Belangrijk is het versterken van eigenwaarde en inzicht geven in het eigen gedrag. 1. Doelgroep: jongeren tussen 14-25 jaar met een langdurige, complexe en meervoudige problematiek. 2. Aanpak: Door een intensieve begeleiding, ontstaat er een vertrouwensrelatie tussen de jongerenwerker en de jongere. Hierna kan gewerkt worden aan doelen van de jongere. Met behulp van de cyclus van methodisch werken wordt het probleem verkend, een dienstverleningsplan gemaakt en geĂŤvalueerd. 3. Vorm: een beschrijving van de uitgangspunten en handvatten voor de praktijk.

itg

Individuele begeleiding van jongeren via tandemwelzijn.nl <

Vastgelopen...

Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

fb .v

Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk Inleiding

u' Ac

tie

Van burgers wordt verwacht dat ze zelf meewerken aan verbeteringen in hun leven. Door zelf actief te worden, maar ook door mensen uit hun eigen omgeving in te schakelen om hen hierbij te helpen. Door de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn eigen netwerken belangrijk geworden voor de cliënt. In deze theoriebron vind je voorbeelden van methodieken gericht op het versterken van het eigen netwerk, zodat participatie aan de samenleving gemakkelijker wordt.

Netwerk.

itg

Wmo In deze wet is geregeld dat cliënten niet langer recht hebben op allerlei voorzieningen, maar op deelname aan de samenleving. Dit heet ook wel de compensatieplicht. Cliënten krijgen zoveel hulp, dat het hen (weer) lukt om succesvol deel uit te maken van onze samenleving. De gemeente voert hierover een keukentafelgesprek met de cliënt. Als nodig is dat een cliënt hulp en hulpmiddelen krijgt, dan gebeurt dat. Maar eerst kijk de gemeente wat de cliënt zelf kan doen en wat mensen uit zijn eigen sociale netwerk kunnen bijdragen. Van iedereen wordt verwacht zelf een bijdrage te leveren aan onze samenleving. Dit heet samenredzaamheid. Ieder naar zijn eigen vermogen. Organisaties moeten meer samenwerken. Dit heet ook wel ontschotting.

Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

Methodiek Een sterk sociaal netwerk

Een 10-stappenplan voor het versterken van het netwerk, uitgevoerd door vrijwilligers. Er worden tips gegeven voor de uitvoering en er zijn veel handige werkvormen toegevoegd. 1. Doelgroep: vrijwilligers en organisaties die voor kwetsbare burgers en speciale doelgroepen een sociaal netwerk willen opzetten. 2. Aanpak: Tien stappenplan 3. Vorm: een handleiding met veel praktische hulpmiddelen voor de praktijk.

u' Ac

tie

Methodiek Studiekringen

fb .v

Een sterk sociaal netwerk! van movisie.nl <

Kennisverrijking.

itg

Studiekringen is een methode waarbij ouderen de gelegenheid krijgen hun netwerk uit te breiden. Centraal staat de ontmoeting en kennisverrijking. Tijdens regelmatige bijeenkomsten wordt gesproken over actuele onderwerpen. Nieuwe mensen mogen instromen. 1. Doelgroep zijn ouderen van 55 jaar en ouder die anderen willen ontmoeten en zo hun netwerk uitbreiden. 2. Aanpak: werving van deelnemers, een informatiebijeenkomst, regelen van de bijeenkomsten, afspraken over de regels voor de bijeenkomsten, afspraken over wat de begeleider doet en wat deelnemers zelf doen. 3. Vorm: een gedetailleerde handleiding voor iedereen die een kenniskring zou willen starten.

Vrienden maken... kun je leren Deze methode bestaat uit een cursus die door het nationale Rode Kruis in heel Nederland wordt aangeboden. Het is een van de weinige methodes waarvan is aangetoond dat hij echt helpt. De bedoeling is om depressie te voorkomen door sociale steun te vergroten.

Theoriebron Methodieken ter versterking van het eigen netwerk

itg

u' Ac

tie

fb .v

1. Doelgroep: iedere volwassenen die een klein sociaal netwerk heeft. 2. Aanpak: in een cursus van zes bijeenkomsten en een terugkombijeenkomst wordt gewerkt aan leren communiceren, huiswerkopdrachten, SMART formuleren. Hierbij hoort het oefenen van rollenspelen. 3. Vorm: een cursus, die je zelf kunt geven dankzij een train de trainer opleiding (de ene trainer leert het aan de volgende).

Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie

fb .v

Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie Inleiding

De participatieladder brengt in beeld in welke mate iemand meedoet aan de samenleving. De participatieladder is gemaakt door partijen die zorgen dat mensen weer aan het werk gaan. Als iemand op de laagste trede staat heeft hij geen contacten buitenshuis, daarna doet hij mee aan activiteiten buiten de deur en via vrijwilligerswerk komt hij op de hoogste trede (die van betaald werk). Bij een plan van aanpak kan vooraf gemeten worden waar iemand staat. Na het inzetten van de methodiek kan nog eens gemeten worden of iemand geklommen is op de ladder. Ook is er een participatieladder waarmee gemeentes kunnen meten in hoeverre burgers mee mogen besluiten over wat er in de gemeente gebeurt. Op internet vind je beide soorten participatieladders.

u' Ac

Participatieladder

tie

Participatie staat voor deelname aan de samenleving. Bevorderen van deelname aan de samenleving is een belangrijk doel waaraan de sociaal werker bouwt. Van iedere burger wordt verwacht dat hij actief deelneemt aan de maatschappij en zijn steentje bijdraagt aan sociale doelen. De mate waarin iemand deelneemt aan de samenleving, kan gemeten worden met de participatieladder.

De participatieladder.

itg

Buurtgerichte sociale activering

Buurtgerichte sociale activering op movisie.nl <

BSA richt zich op drie terreinen: de cliĂŤnt werkt aan zijn maatschappelijke participatie, organisaties worden aangemoedigd om meer vraaggericht te werken en het leefklimaat in een gebied wordt bevorderd. 1. Doelgroep: als eerst alle sociaal kwetsbare bewoners in een buurt. Daarnaast de (in)formele organisaties in de buurt, bewoners en de hele buurt. 2. Aanpak: eerst het gebied in kaart brengen, deelnemers zoeken, doelen vaststellen voor activering, zoeken naar organisaties en mogelijkheden in de buurt, die soms worden uitgedaagd een ander aanbod te doen waardoor maatwerk ontstaat. 3. Vorm: een hele volledige beschrijving van meer dan 200 bladzijden. Hoofdstuk 2, 3 en 4 zijn het belangrijkst.

Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie

Buurtbemiddeling

fb .v

Buurtbemiddeling is een methodiek die in de Verenigde Staten is ontwikkeld. Deze wordt in Nederland in veel steden en dorpen toegepast, meestal door de welzijnsorganisatie. De bedoeling is om communicatie tussen buren op gang te brengen en te komen tot afspraken over omgaan met elkaar.

1. Doelgroep: Buren die een conflict hebben en bereid zijn om te praten met elkaar. Als er al sprake is van aanpak door justitie of politie kan de methodiek niet toegepast worden.

u' Ac

tie

Handboek Buurtbemiddeling van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid <

Burenruzie.

1. Aanpak: Een betaalde coĂśrdinator doet het intakegesprek en bepaalt welk duo van vrijwilligers de case in behandeling neemt. Twee vrijwillige bemiddelaars gaan in gesprek met de beide buren. Eerst apart van elkaar en daarna samen. Er worden duidelijke afspraken gemaakt, die ook worden opgeschreven. Na enkele weken wordt er gecheckt of de beide buren de afspraken nakomen. De vrijwilligers hebben een speciale training gevolgd. 2. Vorm: methodiekbeschrijving van MOVISIE en een handleiding, beide uit 2009.

itg

Presentietheorie

Website Presentie.nl <

Deze laatste methodiek richt zich op de houding van de beroepskracht, waardoor doelen van cliĂŤnten gemakkelijker bereikt zullen worden. Het is daardoor een beetje te vergelijken met de Gentle teaching methodiek. De theorie over presentie is op schrift gesteld door Andries Baart na onderzoek over wat er goed werkt in zorg en welzijn. Er is een stichting die probeert zoveel mogelijk beroepskrachten en vrijwilligers deze methodiek te leren. De stichting spreekt over de presentiebenadering. 1. Doelgroep: mensen die met mensen werken, ongeacht de beroepsgroep of opleiding. 2. Aanpak: er zijn voor de ander, niet gericht op het oplossen van problemen, maar op erkenning, waardigheid, afstemming op de leefwereld, de wens de ander tot zijn recht

Theoriebron Methodieken stimuleren tot participatie

itg

u' Ac

tie

fb .v

te laten komen en vastbeslotenheid de ander nooit af te schrijven. Er zijn acht kenmerken beschreven. Degene die de theorie toepast moet zeer terughoudend zijn met het geven van adviezen en praktische oplossingen, omdat dat afstand geeft in plaats van nabijheid. 3. Vorm: acht kenmerken van de benadering, website, cursussen en lezingen voor beroepskrachten, organisaties en vrijwilligers.

Theoriebron Plan van aanpak

fb .v

Theoriebron Plan van aanpak Inleiding

u' Ac

tie

In het plan van aanpak staat beschreven wat je met de cliënt gaat uitvoeren, ook de methodiek die je hebt gekozen krijgt een plaats in het plan van aanpak. Een plan van aanpak heet ook wel dienstverleningsplan, hulpverleningsplan of begeleidingsplan, dit is per organisatie verschillend.

Je betrekt de cliënt bij het opstellen van een plan van aanpak.

Goede dienstverlening

itg

Een plan van aanpak helpt je om de goede dienstverlening te geven: 1. Je zet op papier in overleg met de cliënt wat je voor en met hem gaat doen, daardoor doe je niet te veel of te weinig. 2. Je krijgt overeenstemming met de cliënt over de dienstverlening. Daardoor weten jullie wie welke taken op zich neemt. Er ontstaan geen misverstanden. 3. Voordat je handelt heb je alles doordacht en op schrift gesteld, je dwaalt niet af van het doel en levert kwaliteit. 4. Je werkt in kleine stapjes naar het doel. Dat is voor jou en de cliënt overzichtelijk. 5. Alle betrokkenen kunnen meelezen en mee bewaken of het plan wordt uitgevoerd zoals afgesproken. 6. Het plan van aanpak kan tijdens het proces gemakkelijk gebruikt worden voor een tussenevaluatie.

Theoriebron Plan van aanpak

SMART

u' Ac

tie

fb .v

Het plan van aanpak, kent de volgende onderdelen: • SMART-doelen Aan welk doel of doelen wordt egewerkt, SMART geformuleerd? • tijd Wanneer is het dienstverleningsplan uitgevoerd en hoeveel tijd is nodig? • geld Er is een begroting toegevoegd? • de werkzaamheden Welke acties en activiteiten worden uitgevoerd? • methodisch handelen Welke methodische handeling wordt gebruikt? • volgorde In welke volgorde worden de werkzaamheden gedaan? • taakverdeling Wie neemt welke actie op zich? • controleren en bijstellen Wanneer wordt met behulp van PDCA de kwaliteit gecheckt?

De onderdelen

itg

SMART formuleren is een manier van omschrijven van je doel. Het wordt vaak gebruikt op scholen en in bedrijven. Het voordeel is dat SMART omschreven doelen gemakkelijk te controleren zijn. Er is ook kritiek op SMART, omdat het zakelijk is. Er is geen ruimte voor je passie en plezier. Daarom worden soms de letters I en E toegevoegd: SMARTIE. I staat voor inspirerend, word je er blij van, zijn de betrokkenen enthousiast? E staat voor Eigen controle: ben jij degene die dit doel ook echt kan bereiken? Is het binnen je mogelijkheden?

SMARTIE

Theoriebron Plan van aanpak

Begroting en budget

u' Ac

tie

fb .v

Voor bijna alles wat je doet, is geld nodig. In organisaties zijn er vaak budgetten toegekend aan producten en diensten. Er is vastgesteld hoeveel geld beschikbaar is per onderdeel van het werk. Om te zorgen dat je niet meer geld uitgeeft dan er beschikbaar is, is het handig om vooraf een beeld te hebben van de kosten die je gaat maken. Deze voorspelling van de kosten, met zorgvuldige inschattingen en berekeningen, heet een begroting. Een begroting laat zien hoeveel geld er beschikbaar is, hoeveel er uitgegeven wordt en wat er overblijft of tekort is.

Het is belangrijk dat een begroting realistisch is.

Methode kiezen

itg

Hoe kies je de goede methodiek of activiteit voor je cliënt, zodat je zeker weet dat je dienstverleningsplan goed uit gaat pakken? Is er een recept voor het maken van een goede keuze? Hieronder vind je een ingrediëntenlijst. Zorg er in de eerste plaats voor dat je goed luistert naar je cliënt, dat je een brede kijk op het probleem hebt en de betrokkenen hierbij niet vergeet. Formuleer de doelen SMART, kijk zorgvuldig naar de verschillende mogelijkheden die er zijn. Check je keuze bij collega’s en de cliënt en vergeet niet tijdens de uitvoering af en toe te stoppen en opnieuw te kijken of je goed zit, met de PDCA-cyclus.

Activiteitenschema Tijdens het maken van het plan van aanpak zie je welke activiteiten aan de beschreven doelen moeten worden gekoppeld. Vaak ontstaat er tijdens de intake en analyse al een beeld van wat er moet gebeuren. Bij de methodische handeling is een activiteitenlijst opgenomen. In een draaiboek staat nauwkeurig wat je te doen staat. Soms zet je voor verschillende problemen verschillende acties in. Als er veel verschillende taken zijn, is het handig om een activiteitenschema te maken. Je zet op een rij om welk probleem het gaat, welke acties er nodig zijn en wie dat doet. Tot slot kun je toevoegen wanneer deze acties af zullen zijn.

Theoriebron Plan van aanpak

Plan Do Check Act

De PDCA-cyclus is een veel gebruikte manier om de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. Het is evalueren en leren tijdens de uitvoering van het werk. Het is een cyclus, dus een manier van werken die zichzelf steeds herhaalt. – Plan: denk van te voren uit wat je wilt bereiken en hoe je dat gaat doen. Dit kan bijvoorbeeld met SMART. – Do: Voer uit wat je van te voren had bedacht. – Check: Neem een pauze om te bedenken of je nog op het goede spoor zit. Is wat je aan het doen bent nog steeds de beste keuze, of is het tijd om bij te stellen? – Act: Voer het verbeteringen die je hebt bedacht uit.

fb .v

Filmpje PDCA Plan Do Check Act and A-3 Reporting (Engels) <

itg

u' Ac

tie

Plan, Do, Check, Act blijf je doen tijdens de uitvoering van je dienstverlening. Het is een doorlopend proces.