32981 Begeleiden bij het beheren van geld by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

Project

Ac t

Begeleiden bij het beheren van geld

Colofon

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Auteur: Tessel Mulder Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Begeleiden bij het beheren van geld

ISBN: 9789037232981 ©

Ac t

Edu’Actief b.v. 2017 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Vooronderzoek

8 13

Voorbereidingsfase Realisatiefase

15 16

Ac t

Oplevering

Ontwerpfase

Over dit project

Inhoud

Over dit project

Inleiding

Ac t

Mensen die als kind al goed hebben leren omgaan met geld komen later minder vaak in de financiële problemen. Voorlichting over geld is daarom erg belangrijk. Voor mensen met een beperking is het beheren van geld soms lastiger. In dit project leer je als professional om cliënten in de gehandicaptenzorg te begeleiden bij het beheren van geld.

Begeleiding bij geldbeheer.

Leerdoelen

Je kunt informatie over het begeleiden bij geldzaken opzoeken en beoordelen. Je kunt de regelingen beschrijven die te maken hebben met het verkrijgen van geld voor mensen met een beperking. Je kunt de regelingen beschrijven die te maken hebben met het beheren van geld van anderen. Je kunt het onderwerp geldzaken op een voor de cliënt aansprekende wijze aan hem presenteren waarbij je rekening houdt met de achtergrond van de cliënt. Je kunt hulpmiddelen gebruiken bij het beheren van geld van een cliënt. Je kunt de cliënt begeleiden bij het beheren van zijn geld. Je kunt begeleiders van cliënten in de gehandicaptenzorg informatie bieden over budgetten en verantwoordelijkheden.

• •

• • •

Over dit project

Projectbeschrijving Casus Gerard

Ac t

Gerard woont binnen Begeleid Wonen in een woonwijk vlak bij een winkelcentrum. Gerard heeft hulp nodig om zelfstandig te kunnen wonen, want hij is zwakbegaafd. Hij heeft moeite met het nemen van beslissingen en handelt soms impulsief. Gerard kan op onverwachte momenten erg kwaad worden. Als Gerard terugkomt van zijn dagbesteding, gaat hij graag even naar het winkelcentrum. Wat rondkijken, maar het liefst wat kopen. Vaak geeft hij dan al zijn geld voor de hele week in één dag uit. Vervelend voor hem én voor de begeleiding, want de rest van de week is Gerard boos omdat hij geen frisdrank en dvd’s kan kopen. Gerard krijgt iedere week € 150 zakgeld en kleedgeld. Jij werkt als begeleider bij de woonvorm van de stichting Evenwicht en hebt als taak Gerard en de andere bewoners te helpen zo zelfstandig mogelijk te functioneren. Tijdens een overleg besluit je team dat jij de opdracht krijgt Gerard te helpen verstandig om te gaan met zijn geld. Je teamleider vraagt je om een werkvorm te bedenken die ook voor andere mensen met een beperking werkt en wil een overzicht van de kosten van deze werkvorm.

Opdrachtgever De stichting Evenwicht is de eigenaar van de woonvorm. Jij en je collega’s zijn in dienst van deze stichting. Je teamleider binnen deze stichting is je opdrachtgever. Je docent/begeleider treedt op als de vertegenwoordiger van de opdrachtgever. Als je vragen hebt over de opdracht kun je deze aan je docent/begeleider stellen.

Gerard koopt een nieuwe trui, zijn zakgeld is alweer op.

Over dit project

Projectopdracht Dit project doe je in groepjes van twee. Jullie krijgen de opdracht om een geldkoffer voor Gerard te maken. De opdrachtgever verwacht dat jullie eerst vooronderzoek doen. De koffer moet door de stichting Evenwicht ook gebruikt kunnen worden om andere mensen met een lichte verstandelijke beperking te leren omgaan met geld. De geldkoffer bevat drie producten: • een werkboek voor Gerard voor het beheren van zijn geld • een fotoboekje over betalen, sparen en de verleidingen van kopen en lenen • een gezelschapsspel met tips en trucs over het omgaan met geld.

Bij de koffer zit een handleiding over het gebruik van de geldkoffer voor begeleiders van cliënten met een lichte verstandelijke beperking en zwakbegaafde cliënten.

Ac t

Projectproduct Geldkoffer • Het is een cassettekoffer, ingedeeld in drie vakken met daarin de verschillende onderwerpen. • De koffer is stevig en gebruiksvriendelijk. • De koffer is aantrekkelijk voor de doelgroep. • Er zit een werkboek in met de volgende invulschema’s: – een invulschema voor het ordenen van papieren – een weekoverzicht van inkomsten en uitgaven – een maandoverzicht van inkomsten en uitgaven – een schema over keuzes maken op basis van het inkomen. Het werkboek is een hulpmiddel bij budgetteren. Er worden eenvoudige taal en plaatjes ter verduidelijking gebruikt. • Er is een fotoboekje over betalen, sparen en de verleidingen van kopen en lenen met antwoord op de volgende vragen: – Hoe werkt sparen bij de bank? – Hoe werkt geld opnemen bij een geldautomaat? – Hoe werkt sparen thuis? – De verleidingen in de winkel of op internet. Het fotoboekje kan tijdens een gesprek tussen cliënt en begeleider als leidraad dienen en kan de onderwerpen verduidelijken. Het fotoboekje heeft maximaal twaalf pagina’s op A4-formaat en bevat weinig tekst. • Er is een gezelschapsspel toegevoegd met tips en trucs over het omgaan met geld. Het spel: – is een bordspel – gemaakt van karton – bevat alle benodigde spelonderdelen, zoals pionnen en dobbelsteen – kan door de doelgroep zonder veel uitleg gespeeld worden – kan door twee personen, de cliënt en de begeleider, gespeeld worden – duurt maximaal 20 minuten en kan de cliënt op speelse wijze leren omgaan met geld.

Ac t

Over dit project

Handleiding Bij de geldkoffer zit een handleiding van maximaal zes pagina’s voor de begeleider van de cliënt. Deze bevat: • een inhoudsopgave van de geldkoffer • tips voor het gebruik van de verschillende onderdelen van de geldkoffer • kenmerken van de doelgroep lichte verstandelijke beperkten • informatie over de drie wetten over zorg aan mensen met een verstandelijke beperking en de twee manieren waarop geld kan worden uitgekeerd • informatie over de drie soorten dienstverlening voor cliënten die niet zelf hun geld kunnen beheren en de verantwoordelijkheid van de begeleider van de cliënt • informatie over het ontstaan van schulden bij de doelgroep • een interviewverslag over schuldhulpverlening en schuldsanering.

Beoordelingsformulier <

Beoordeling Aan het einde van het project word je beoordeeld op verschillende punten: de inhoud (producteisen) en de uitvoering (processtappen). Je vindt alle beoordelingseisen bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Vooronderzoek

Vooronderzoek Opdracht 1

Opdracht Vooronderzoek

1. Stel het projectgroepje samen en maak een samenwerkingscontract. Bepaal wat jullie moeten weten voordat je aan het project begint. 2. Maak een takenlijst en een planning: wie onderzoekt wat? Hoe informeren jullie elkaar daarover? 3. Voer de afspraken uit. 4. Maak een verslag van het vooronderzoek en leg dit voor aan je docent. 5. Neem dit verslag op in je projectplan.

Werkmodel Samenwerkingscontract <

Werkmodel Takenlijst <

Opdracht 2

Ac t

Werkmodel Planning <

Logboek

Begin met het schrijven van het logboek door de samenwerking tot dusver te beschrijven. • Hoe is het samenwerken tot nu toe verlopen? • Wat ging goed en niet goed? • Wie heeft wat gedaan? Heeft iedereen voldoende bijdrage geleverd? • Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan? Houd het logboek tijdens het project goed bij. De docent gebruikt het bij de beoordeling van het project.

Opdracht 3

Werkmodel Logboek en Evaluatie <

De Doelgroep

De doelgroep in dit project bestaat uit cliënten met een lichte verstandelijke beperking.

Gebruik het internet om deze vraag te kunnen beantwoorden. Beschrijf vijf kenmerken van deze doelgroep op die van belang zijn in het kader van dit project. Denk hierbij aan gedrag en leervermogen.

Vooronderzoek

Opdracht 4

Wetten en regels a. In Nederland zorgen drie belangrijke wetten ervoor dat iedereen die niet zelf kan werken toch geld heeft: de Wmo, de Wlz en de Tegemoetkoming arbeidsongeschikten. Zet op papier wat er in deze drie wetten is geregeld. De informatie kun je vinden op de websites van de Rijksoverheid en het UWV.

Website Rijksoverheid <

Website UWV <

Website Per Saldo <

Website Kennisring <

Opdracht 5

Ac t

b. Mensen met een beperking kunnen op twee verschillende manieren zorg en hulpverlening krijgen. Te weten via het pgb, het persoonsgebonden budget, en via zorg in natura. Zoek uit wat het verschil is tussen beide en zet dat op papier. De informatie kun je vinden op de website van de Rijksoverheid en Per saldo.

Geldbeheer

Mensen met een lichte verstandelijke beperking kunnen niet altijd zelf hun geldzaken regelen.

a. Welke problemen bij het omgaan met geld kan iemand met een lichte verstandelijke beperking tegenkomen? Geef twee voorbeelden.

b. Mensen met een beperking kunnen niet altijd zelf hun geldzaken regelen. Er zijn drie soorten hulp geregeld in de wet. Het gaat om bewindvoering, mentorschap en de curator. Zet op papier wat elk van deze dienstverleners doet. Zoek ook uit of en welke vergoeding deze dienstverleners krijgen voor hun werk. Je kunt bijvoorbeeld informatie vinden op de website van Kennisring. Je kunt ook op andere websites en in boeken naar informatie zoeken.

Vooronderzoek

a. Om cliënten goed te kunnen helpen, is het van belang te begrijpen hoe schulden ontstaan. Er zijn drie oorzaken te noemen: financiële veranderingen (ontslag), veranderingen in de levensfase (ophouden met werken, kinderen krijgen) en psychosociale problemen (gedragsproblemen en emotionele problemen). Bij mensen met een beperking zijn er vaak psychosociale problemen. Welke psychosociale problemen kunnen een oorzaak zijn van schulden? Geef een opsomming. Je kunt onder andere informatie vinden op de website van het Nibud.

Ac t

Website Nibud <

Schulden

Opdracht 6

c. Gerard heeft een bewindvoerder. Vind je dat jij als begeleider van Gerard moet overleggen met de bewindvoerder over je plan om Gerard te helpen met zijn geldzaken? Waarom wel of niet? Wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor de geldzaken van Gerard? De instelling waar hij woont, de bewindvoerder of jij? Gebruik hiervoor de informatie die je hebt gevonden bij de vorige opdracht.

b. Zet op papier wat de term ‘plastic geld’ inhoudt. Doe ditzelfde voor ‘kredietverstrekking’. De uitleg van deze termen kun je vinden op de website van het Nibud. Geef vervolgens antwoord op de vraag of je vindt dat Gerard de beschikking moet hebben over ‘plastic geld’. Waarom vind je dit? Denk je dat de kans dat Gerard schulden maakt er groter of kleiner door wordt?

Vooronderzoek

Opdracht 7

Van schulden afkomen Er zijn twee trajecten om van schulden af te komen. Deze trajecten worden het minnelijke en het wettelijke traject genoemd. Zoek uit wat deze twee termen inhouden. Je kunt hiervoor gebruikmaken van de site van het Nibud.

Ac t

Website Nibud <

Interview een deskundige op het gebied van schuldhulpverlening en schuldsanering. Wat zijn de verschillen tussen beide trajecten en hoe gaat de schuldsanering in zijn werk? Voor het uitvoeren van deze opdracht moet je een instantie voor schuldhulpverlening zoeken, een vragenlijst maken en het interview houden en uitwerken. Schuldhulpverleners vind je bij organisaties voor vrijwillige thuishulp zoals Humanitas en het Rode Kruis. Ook zijn er professionele organisaties voor schuldhulpverlening zoals maatschappelijk werk. Zou Gerard in aanmerking komen voor het minnelijke of het wettelijke traject als hij schulden zou maken? Je kunt de schuldhulpverlener die je interviewt vragen je te helpen bij het beantwoorden van deze vraag.

pgb

Opdracht 8

Op de site van Per saldo kun je een test doen of het pgb geschikt is voor je cliĂŤnt. Maak deze test met Gerard in gedachten: een zwakbegaafde, volwassen man die moeite heeft met het nemen van beslissingen en soms impulsief handelt. Vind jij het persoonsgebonden budget geschikt voor Gerard? Zet je mening op papier en onderbouw deze.

Website Per Saldo <

Vooronderzoek

Opdracht 9

Een derde van de scholieren in Nederland heeft schulden. Kun je aangeven hoe het kan dat jongeren gemakkelijk schulden maken? Kijk op de website van het Nibud. Maak een lijst van mogelijke redenen. Noteer vervolgens of deze redenen ook gelden voor cliĂŤnten met een verstandelijke beperking.

Ac t

Website Nibud <

Schulden

Ontwerpfase

Ontwerpfase Opdracht 1

Ontwerpfase

Ac t

Maak een ontwerp voor de door jullie te maken geldkoffer. Geef daarvoor antwoord op de volgende vragen: a. Hoe gaat de geldkoffer eruit zien? Wat wordt de vorm? Welke materialen gebruiken jullie? Wat worden de afmetingen? b. Welke vorm gebruiken jullie voor het werkboek? Bijvoorbeeld losbladig of als een soort logboek? Hoe gaan de invuloverzichten voor inkomsten en uitgaven per week en per maand eruit zien? En het invulschema voor het maken van keuzes? c. Welke onderwerpen behandelen jullie in het fotoboekje? Waarvan gaan jullie fotoâ&#x20AC;&#x2122;s maken, hoe en waar? Maak een draaiboek voor het realiseren van het fotoboekje. d. Welk gezelschapsspel gaan jullie gebruiken om de cliĂŤnt te laten oefenen met de tips en trucs? Hoe komt het spel eruit te zien en welke materialen gebruiken jullie om het te maken? e. Hoe gaan jullie de handleiding opbouwen en vormgeven? Welke tips willen jullie in de handleiding zetten?

Laat het ontwerp goedkeuren door de docent en de opdrachtgever en neem het inclusief begroting op in je projectplan. Werk vervolgens het logboek bij.

Voorbereidingsfase

Voorbereidingsfase Takenlijst Maak een takenlijst: wie doet wat? Maak gebruik van het Werkmodel Takenlijst.

Werkmodel Takenlijst <

Opdracht 1

Opdracht 2

Bespreek de planning/takenlijst met de docent en verbeter deze als het nodig is. Vul daarbij ook je logboek in. Daarna kunnen jullie met de uitvoering starten.

Budgetteren

Er zijn hulpmiddelen voor het beheren van geld. Dit zijn hulpmiddelen om overzicht te houden over de inkomsten en uitgaven, om papieren te ordenen of het zijn hulpmiddelen die informatie geven over sparen en besparen. Bedenk voor elk van deze drie onderwerpen een hulpmiddel dat voor Gerard geschikt zou zijn. Op de websites van het Nibud en MEE NL vind je informatie over deze onderwerpen.

Website MEE NL <

Opdracht 3

Ac t

Website Nibud <

Betalen, sparen en de verleidingen

Opdracht 4

Tips en trucs

Zoek op internet naar een voorbeeld van een eenvoudige manier om de doelgroep wegwijs te maken in het gangbare geldverkeer en om ze te leren omgaan met de verleidingen die dit met zich meebrengt.

Verzamel tips en trucs die je hebt gevonden tijdens je zoektocht op internet in eerdere opdrachten en tijdens het interview dat je hield, over bijvoorbeeld lenen, goedkoop winkelen, kopen aan de deur of op afbetaling en zaken waarop te bezuinigen valt. Op elke site die je hebt gebruikt bij dit project, vind je zulke tips. Vraag ook je medeleerlingen om tips en trucs. Maak een lijst van de tips en trucs die jij bruikbaar vindt voor cliĂŤnten met een verstandelijke beperking.

Opdracht 5

Kostenoverzicht

Maak een overzicht van de kosten voor het maken van een geldkoffer voor de opdrachtgever. Het betreft vooral materiaalkosten voor alle verschillende onderdelen van de geldkoffer en de geldkoffer zelf.

Realisatiefase

Realisatiefase Opdracht 1

Geldkoffer maken

Handleiding maken

Opdracht 2

Maak of koop een cassettekoffer. Maak het werkboek, het fotoboekje en het gezelschapsspel en doe deze in de geldkoffer.

Maak de handleiding voor begeleiders.

Opdracht 3

Wie gaat wat doen en wanneer moeten de verschillende taken zijn uitgevoerd? Noteer dit in de tabel op Werkmodel Takenlijst. Je kunt na elk overleg bekijken wat gedaan is en wat nog moet gebeuren. Bespreek de planning met je docent. Pas de planning aan als dat nodig is.

Ac t

Werkmodel Takenlijst <

Logboek

Werk je logboek telkens bij wanneer je een activiteit hebt uitgevoerd. â&#x20AC;˘ Hoe zijn de verschillende activiteiten verlopen? Noteer wat goed ging en wat minder goed ging en waardoor dit kwam. â&#x20AC;˘ Tegen welke problemen ben je aangelopen en hoe heb je die opgelost?

Oplevering

Oplevering Opdracht 1

Oplevering met toelichting

Spreek samen met de docent af op welk moment jullie de geldkoffer en de handleiding inleveren en toelichten. Bespreek van tevoren wie een toelichting geeft op de beide producten.

Opdracht 2

Evaluatie

Reflecteren

Opdracht 3

Ac t

Evalueer het project met elkaar en doe hiervan verslag in het logboek.

Werkmodel Logboek en evaluatie <

Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan het project waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou aanpakken. Kijk terug met behulp van de STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent.

Werkmodel STARRT-methode <

Vertel tijdens de oplevering: • hoe jullie het maken van de geldkoffer en de handleiding hebben aangepakt • hoe jullie aan informatie zijn gekomen • welke problemen jullie zijn tegengekomen • wat jullie hebben geleerd.