9789037233926 oriëntatie op de dienstverlening in de ggz by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

.v .

Cursus

rig

tie

OriĂŤntatie op de dienstverlening in de GGZ

Colofon

.v .

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Oriëntatie op de dienstverlening in de ggz

tie

ISBN: 978 90 3723 392 6

Auteur: Angela van der Haar

Edu’Actief b.v. 2016

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

rig

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over deze cursus

De ggz-sector

.v .

7 9

Verleden, heden en toekomst ggz 20

Ontwikkelingen in de ggz-zorg Werken in de ggz

tie

Inrichting van de ggz-zorg

OriĂŤntatie

Theoriebron De ggz-sector

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg 45

rig

Theoriebron Werken in de ggz

Over deze cursus

.v .

Inleiding

tie

De afkorting ggz staat voor geestelijke gezondheidszorg. Cliënten die gebruikmaken van de ggz hebben problemen met hun psychische gezondheid. Binnen de ggz worden er diverse vormen van hulp aangeboden: van regelmatige gesprekken op een polikliniek tot intensieve zorg tijdens een opname.

Ruim een op de vier Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met psychische problemen.

Leerdoelen

rig

Je kunt: • benoemen welke soorten instellingen behoren tot de ggz-sector en voor welke doelgroepen de ggz-sector bedoeld is • de visie op ggz en de ontwikkeling van de ggz-sector beschrijven • uitleggen hoe de zorg in de ggz-sector georganiseerd is • actuele ontwikkelingen en knelpunten in de ggz beschrijven en hierop reflecteren • de positie, taken, functies en rollen van de hulpverlener ggz op de leefgroep en de thuisbegeleider in de ggz-sector beschrijven.

Beoordelingsformulier <

Beoordeling Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van een beroepsproduct. Dit wordt op verschillende punten beoordeeld: op de inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen, nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Over deze cursus

Planning Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

.v .

Planningsformulier <

Beroepsproduct: Welke hulp krijgt Piet? Casus

tie

Piet is een alleenstaande man van 55 jaar. Hij woont in een klein appartement. Piet heeft al jaren last van depressies. Daarnaast heeft hij een alcoholprobleem. Soms blijft hij een hele dag op bed liggen. Hij voelt zich dan eindeloos vermoeid, heeft geen zin om te eten en verwaarloost zichzelf. Piet krijgt maar zelden bezoek van kennissen of familie. Zijn appartement is vaak een chaos. Tot opruimen en schoonmaken komt Piet niet. Sommige dagen, wanneer hij zich iets beter voelt, loopt hij in de wijk doelloos een rondje. Wanneer mensen hem iets vragen, of op een andere manier contact proberen te maken met Piet, reageert hij boos en mopperig. Een keer maakte Piet ruzie met een belangstellende buurman en schopte hij hem tegen zijn scheenbeen. Sindsdien blijven ook de buurtbewoners liever op veilige afstand van Piet. Bijna tien jaar geleden werd Piet in verband met een zelfmoordpoging opgenomen in een ggz-instelling. Hij verbleef daar een jaar en was toen heel blij dat hij weer naar zijn eigen huis mocht. Afgelopen jaren heeft hij al diverse hulpverleners gezien en gesproken: de huisarts, de buurtwerker, iemand van de thuiszorg, een ambulant hulpverlener van de verslavingskliniek en een maatschappelijk werker. Allemaal deden ze iets, maar tot een duidelijk plan is het niet gekomen. Nu komt er helemaal geen hulp meer.

Eisen aan de uitvoering

rig

Beantwoord de volgende vragen. Motiveer bij iedere vraag je antwoord. • Hoe zou er in de eerste helft van de negentiende eeuw tegen de situatie van Piet aan worden gekeken? Welke consequentie zou dit hebben voor Piet? • Bekijk de casus in het licht van de laatste ontwikkelingen in de ggz. Welke mogelijkheden voor behandeling/begeleiding zie jij? Je gaat een plan van aanpak maken voor de zorg rondom Piet. Je maakt een PowerPoint-presentatie en beschrijft daarin: • welke stappen van begin tot eind gezet moeten worden om de hulpverlening voor Piet in te zetten • welke organisaties/instellingen betrokken moeten worden bij de hulpverlening en waarom • welke hulpverleners betrokken moeten worden bij de hulpverlening • welke vorm van hulpverlening ingezet moet worden en waarom • welke knelpunten zowel Piet als de hulpverleners binnen die hulpverlening tegen kunnen komen • op welke manier de hulpverlener ggz op de leefgroep/thuisbegeleider ggz hier ingezet kan worden en wat zijn rol in dit proces is. Deze PowerPoint presenteer je aan je docent.

Over deze cursus

Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier.

Eisen aan het beroepsproduct

• •

rig

•

.v .

•

Je kunt beschrijven hoe de zorg voor Piet er in de eerste helft van de negentiende eeuw uit zou hebben gezien en benoemen welke gevolgen dit voor Piet zou hebben gehad. Je kunt de laatste ontwikkelingen in de zorg vertalen naar een concreet hulpverleningsplan voor Piet. Je weet welke stappen er gezet moeten worden om de hulpverlening voor Piet in gang te zetten. Je kunt benoemen met welke organisaties je als hulpverlener in het zorgtraject van Piet te maken kan krijgen. Je kunt in deze casus en het hulpverleningsplan de actuele knelpunten binnen de zorg aanwijzen. Je kunt beschrijven welke rol de hulpverlener ggz op de leefgroep en de thuisbegeleider ggz kunnen spelen in de zorg aan Piet.

tie

•

Oriëntatie

Oriëntatie Opdracht 1

Persoonlijk silhouet

a. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, ben ik bang voor…

.v .

Denk aan de geestelijke gezondheidszorg en vul daarna de volgende zinnen(/zinsdelen) aan.

tie

b. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, heb ik zin in …

c. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, vraag ik mij af …

d. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, hoop ik dat …

e. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, ben ik benieuwd wat ...

f. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, twijfel ik of …

h. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, krijg ik buikpijn van …

rig

g. Als ik aan de geestelijke gezondheidszorg denk, zie ik voor mij dat ...

Oriëntatie

Opdracht 2

Bingo

Opdracht 3

tie

Schrijf in willekeurige volgorde in ieder vlak een woord van het bord. Geef jouw blaadje aan je buurman links. De docent geeft nu een uitleg van een woord zonder het woord te noemen. Als het woord voorkomt op het blaadje dat voor je ligt, streep je het door. Als je alle woorden hebt doorgestreept roep je: ‘Bingo!’ Alle woorden worden die nog niet genoemd zijn, worden nog kort besproken. Wist je welke woorden de docent bedoelde op basis van de uitleg?

c. d. e. f. g. h. i.

.v .

a. Er staan vijftien moeilijke woorden op het bord die met het onderwerp van de les te maken hebben. b. Maak een bingoblaadje met negen vakken:

Als ik dit onderwerp hoor dan wil ik…

Schrijf het onderwerp van deze cursus op een blaadje en maak daaronder twee kolommen. Boven de eerste kolom schrijf je dit weet ik al, boven de tweede kolom schrijf je dit wil ik leren. Onderwerp: geestelijke gezondheidszorg

rig

Dit weet ik al

Dit wil ik leren

De ggz-sector

.v .

Inleiding

De afkorting ggz staat voor geestelijke gezondheidszorg. Een op de vier Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met psychische problemen. De ggz houdt zich bezig met deze psychische gezondheid van mensen. Ze richt zich op onder andere het voorkomen, behandelen en genezen van psychische aandoeningen. De ggz biedt diverse vormen van hulp, afhankelijk van de zwaarte van de zorg die nodig is.

Leerdoelen

tie

Je kunt: • benoemen wat de ggz inhoudt • doelgroepen in de ggz-sector benoemen • verschillende soorten instellingen in de ggz-sector benoemen • een beschrijving geven van het gebruik van de DSM-5.

rig

Bij psychische problemen biedt de ggz diverse vormen van hulp.

Opdracht 1

Lees de Theoriebron De ggz-sector en maak de volgende opdracht. Noem vier punten waar de geestelijke gezondheidszorg zich op richt.

Theoriebron De ggz-sector <

Ggz dichtbij

De ggz-sector

Opdracht 2

Ggz dichterbij Maak groepjes van drie en bespreek de volgende vragen. Een op de vier Nederlanders krijgt in zijn leven te maken met psychische problemen. Dus eigenlijk kent iedereen wel iemand die een psychisch probleem heeft. • Welke psychische problemen/aandoeningen (her)ken jij in jouw omgeving? • Hoe wordt die aandoening genoemd? • Welke hulp krijgen deze mensen? • Waar krijgen zij die hulp? • Welke instellingen binnen de ggz-sector ken je nog meer bij jou in de buurt? • Is de ggz voor jouw gevoel ‘dichtbij’? Zie/merk je iets van de ggz in jouw omgeving? Op welke manier?

.v .

Theoriebron De ggz-sector <

Opdracht 3

tie

Noteer datgene wat je het belangrijkste vond in het gesprek.

Flyer ggz

De groep gaat uiteen in drietallen. Ieder drietal krijgt van de docent één doelgroep om verder uit te werken. Je gaat met je drietal een flyer maken over de gekozen doelgroep (één A4, voor- en achterkant). Zoek informatie op in de theoriebron en op het internet.

Theoriebron De ggz-sector <

Bekijk de flyers van de andere drietallen uit de klas.

Wat leer je over jouw doelgroep en over de andere doelgroepen?

Zorgkaartnederland.nl

rig

Opdracht 4

Theoriebron De ggz-sector <

Website Zorgkaart Nederland <

In deze opdracht maak je een eigen ‘zorgkaart’. Teken Nederland met daarin de ggz-instellingen die je kent in jouw provincie (minimaal 4, maximaal 8). Teken ze op (ongeveer) de juiste plek in je provincie. a. Beschrijf bij iedere instelling voor welke doelgroep jij denkt dat de zorg geleverd wordt en welke vorm van zorg er geleverd wordt.

De ggz-sector

Zoek uit welke instellingen in de ggz-sector er in jouw provincie zijn. Je typt daarvoor â&#x20AC;&#x2DC;ggzâ&#x20AC;&#x2122; in bij zoekopdracht. Eventueel kun je hierachter een plaatsnaam zetten.

.v .

b. Welke instellingen kende je al en welke niet? Noteer er van ieder vijf.

tie

c. Welke zorg wordt er bij die instellingen geleverd? Schrijf vijf verschillende vormen van zorg op.

d. Wat valt je hierin op? Denk bijvoorbeeld aan de diversiteit aan doelgroepen/hulpvormen of de bereikbaarheid.

e. Noteer de opvallendste dingen die je tegenkomt. Bespreek deze in viertallen.

Opdracht 5

Benoem vier verschillende doelgroepen binnen de ggz. Beschrijf bij iedere doelgroep twee instellingen waar je deze doelgroep tegen kunt komen.

rig

Theoriebron De ggz-sector <

Doelgroep en instelling

De ggz-sector

Opdracht 6

Ggz voor ouderen Bekijk het filmpje Belevingsfilm Ouderen, GGZ Friesland – Heerenveen.

Theoriebron De ggz-sector <

.v .

a. Er zijn diverse redenen waarom ouderen aangemeld worden bij een psychiatrische instelling. Noem vier klachten/problemen.

Filmpje Belevingsfilm Ouderen, GGZ Friesland Heerenveen <

Kies een van de vier voorgaande klachten/problemen om verder uit te werken.

Ggz voor volwassenen

Opdracht 7

tie

b. Zoek op internet naar hulpvormen en behandelmethodes binnen de ouderen-ggz. Beschrijf er twee.

Bekijk het filmpje Ex-psychiatrisch patiënt wil taboe doorbreken.

Theoriebron De ggz-sector <

Filmpje Ex-psychiatrisch patiënt wil taboe doorbreken <

a. Er zijn diverse acties en initiatieven om het taboe op psychiatrische aandoeningen te doorbreken. Zoek op internet (denk ook aan social media) een initiatief en beschrijf in eigen woorden hoe dit initiatief eruitziet.

rig

b. Wat vind jij goed aan dit initiatief? Noem twee goed punten en twee verbeterpunten.

c. Denk eens na over een eigen initiatief. Ga in drietallen uiteen en luister naar elkaars ideeën. Schrijf op welk idee je het meest aanspreekt en waarom.

De ggz-sector

Opdracht 8

Verslaving a. Kun je verslaafd zijn zonder dat je middelen gebruikt? Zo ja, waaraan dan?

.v .

Theoriebron De ggz-sector <

b. Bijna iedereen kent wel iemand die op een bepaalde manier verslaafd is aan iets, misschien jij zelf wel. Denk er eens over na en schrijf op welke verslaving je bij jezelf of in je omgeving herkent.

Forensische psychiatrie

Opdracht 9

tie

c. Zoek op internet op welke verschijnselen wijzen op een verslaving. Beschrijf ze in eigen woorden.

Bekijk het filmpje Dit is DJI - Forensische Zorg.

Theoriebron De ggz-sector <

Filmpje Dit is DJI Forensische Zorg <

a. Zoek op internet op wat tbs inhoudt en wanneer je dat krijgt opgelegd.

rig

b. Waarom denk jij dat tbs een slechte naam heeft? Wat vind jij daarvan?

Opdracht 10

Theoriebron De ggz-sector <

Kinder- en jeugdpsychiatrie Bekijk het filmpje GGZ Drenthe - Kinder- en Jeugdpsychiatrie. a. Zoek op internet op sinds wanneer de kinderen jeugdpsychiatrie een aparte tak is binnen de psychiatrie.

Filmpje GGZ Drenthe - Kinderen Jeugdpsychiatrie <

De ggz-sector

Opdracht 11

.v .

b. Wat is volgens jou juist voor een kind belangrijk binnen de geestelijke gezondheidszorg? Kijk nogmaals naar het filmpje en let goed op welke punten juist voor kinderen aan de orde komen binnen de behandeling.

Ggz-preventie

a. Zoek twee voorbeelden van ggz-preventie bij jou in de buurt. Kijk daarvoor in de plaatselijke krant of op internet. Beschrijf beide voorbeelden.

tie

Theoriebron De ggz-sector <

Ambulante hulpverlening

Opdracht 12

b. Wat vind je van deze hulpvormen? Noem twee punten die je goed vindt en twee punten die je zou willen verbeteren. Beschrijf bij de verbeterpunten hoe je dat zou willen aanpakken.

a. Zoek op internet op wat het woord â&#x20AC;&#x2DC;ambulantâ&#x20AC;&#x2122; betekent. Schrijf op wat je gevonden hebt. Klopt de beschrijving met het beeld dat jij hebt van ambulante zorg?

Theoriebron De ggz-sector <

rig

b. Ambulante hulpverlening past bij de tegenwoordige visie op de ggz dat de zorg zo veel mogelijk binnen de maatschappij moet plaatsvinden. Leg deze zin uit in eigen woorden.

Opdracht 13

Theoriebron De ggz-sector <

Deeltijdbehandeling a. Zoek op internet (of in je omgeving) iemand op die een behandeling volgt in deeltijd. Beschrijf in eigen woorden welke psychische problemen diegene heeft en welke behandeling hij of zij krijgt.

b. Denk jij dat juist een deeltijdbehandeling in dit geval zinvol is? Waarom wel of niet?

De ggz-sector

Opdracht 14

Klinische behandeling Tijdens een klinische behandeling verblijft de cliënt vierentwintig uur per dag in de instelling, voor korte of langere tijd. Het is belangrijk dat de cliënt zich op een bepaalde manier thuis voelt.

Theoriebron De ggz-sector <

.v .

a. Vind jij dat iedere zorgvrager recht heeft op een eigen slaapkamer? Waarom wel of niet?

tie

b. Aan welke voorwaarden zou voor jou een omgeving moeten voldoen om jezelf thuis te voelen? Denk daarbij aan het hebben van bepaalde ruimtes voor jezelf, de inrichting van de ruimtes en bepaalde structuren of regels.

Opdracht 15

DSM-5

c. Hoe zou jij als hupverlener ggz het woon- en leefmilieu van een cliënt positief kunnen beïnvloeden?

a. Het DSM-handboek is onderhevig aan veranderingen. De DSM-5 is de opvolger van de DSM-IV-TR. Zoek op internet op wat er in de DSM-5 gewijzigd is ten opzichte van de DSM-IV-TR?

b. Er is vanuit verschillende hoeken kritiek op de DSM-5. Zoek op welke kritiek dat is. Wat vind jij daarvan?

rig

Theoriebron De ggz-sector <

Verleden, heden en toekomst ggz

.v .

Verleden, heden en toekomst ggz Inleiding

tie

Tegenwoordig kunnen mensen met een psychische aandoening op veel verschillende plaatsen geholpen worden. Dat is lang niet altijd zo geweest. Vroeger werden deze mensen verdreven uit de samenleving en aan hun lot overgelaten. Maar ook de laatste tijd zijn de standpunten ten opzichte van de psychiatrie veranderd. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de cliënten in de ggz, maar ook voor jou als professional binnen de ggz. Jij moet immers de nieuwe ontwikkelingen meenemen in jouw handelen in de praktijk.

Leerdoelen

rig

Je kunt: • beschrijven wat de invloed van de visie op de ggz-zorg door de geschiedenis heen is geweest op het werken in de ggz en voor de cliënten in de ggz • de tegenwoordige visie op de ggz-zorg beschrijven • de toekomstige ontwikkelingen in de ggz-zorg beschrijven.

In het verleden werden mensen met een psychische stoornis verbannen uit de samenleving.

Opdracht 1

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz <

Opdracht 2

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz <

Tijdlijn Je gaat voor deze opdracht een tijdlijn maken. Deze tijdlijn gaat over de geschiedenis van de ggz. Zoek informatie op in de theoriebron en op internet. Plaats minimaal vier jaartallen op de lijn. Beschrijf per jaartal hoe er met de cliënten werd omgegaan binnen de ggz.

Filmpje Je gaat voor deze opdracht in drietallen uiteen. Samen ga je filmpjes maken.

Verleden, heden en toekomst ggz

Krantenpagina

Opdracht 3

.v .

Een persoon speelt de hulpverlener, een persoon speelt de cliënt en de derde persoon filmt. Het is de bedoeling dat je vier korte filmpjes maakt. Bedenk een hulpverleningssituatie die je in alle vier de filmpjes gaat uitspelen. Kies vervolgens vier verschillende jaartallen. Speel de hulpverleningssituatie per jaartal uit. Laat hierbij zien: • de positie van de cliënt in die tijd • de positie van de hulpverlener in die tijd • hoe de cliënt en de hulpverlener met elkaar omgaan in die tijd • hoe de omgang tussen cliënt en hulpverlener door de geschiedenis heen veranderd is.

tie

Voor deze opdracht maak je een muurkrant met als onderwerp ‘Huidige visie ggz’. Er zijn voor deze opdracht vier deelonderwerpen, die in de klas verdeeld moeten worden zodat iedere groep een eigen onderwerp uitwerkt. Dit zijn de deelonderwerpen: • integratie • vermaatschappelijking • thuisbegeleiding • participatiesamenleving.

Je gaat met je groep tekeningen, schema’s, verslagen, slagzinnen en dergelijke van en over jullie onderwerp maken. Schrijf op wat het onderwerp betekent en hoe je dit onderwerp in het dagelijks leven tegenkomt. Zoek artikelen over het deelonderwerp op internet op. Van alles bij elkaar maak je met je groep een levendige krantenpagina van een flip-overvel.

De ‘krantenpagina’s’ worden naast elkaar in de klas gehangen. Bespreek klassikaal de vragen/opmerkingen over de krantenpagina’s.

Welk onderdeel van je eigen krantenpagina vind jij het meest opvallend? Hoe komt dat?

Opdracht 4

a. Zoek op internet twee instellingen in de ggz. Bekijk en beschrijf hun visie in je eigen woorden. Wat vind jij daarvan? Geef je mening.

rig

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz <

Visie in de praktijk

b. Wat zijn de overeenkomsten/verschillen in de visies van beide instellingen?

Verleden, heden en toekomst ggz

.v .

c. Zie je de tegenwoordige visie op de ggz, zoals beschreven in de theoriebron, in beide visies terug? Op welke manier?

d. Zou jij bij deze instelling willen werken, als je jouw visie op de ggz vergelijkt met die van de instelling? Waarom wel/niet?

Filmpje Draadstaal - de "zorg" van nu <

Beschrijf hoe het filmpje verband houdt met de theorie. Op welke huidige ontwikkelingen van de ggz wordt in het filmpje ingespeeld?

De vermaatschappelijking

Opdracht 6

Bekijk het filmpje Draadstaal - de “zorg” van nu.

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz <

De zorg van nu

Opdracht 5

tie

e. Beschrijf je belangrijkste bevindingen bij deze opdracht.

Leg uit wat wordt verstaan onder de vermaatschappelijking van de zorg.

rig

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz <

Opdracht 7

Wat als ...? De groep wordt verdeeld in viertallen. Ieder viertal krijgt een aantal lege kaarten waarop zij een vraag zetten die begint met ‘wat zou er gebeuren als ...’. De vraag heeft betrekking op de toekomst van de ggz. (Bijvoorbeeld: wat zou er gebeuren als … we in de toekomst alle psychiatrische ziekten zouden kunnen genezen?) De kaarten worden op een stapel gelegd en de leerlingen gaan in een kring zitten. Een voor een worden de kaarten gepakt en worden oplossingen en antwoorden bedacht op de vragen. Schrijf drie dingen op die naar voren kwamen tijdens de opdracht en die jij meeneemt in de praktijk.

Verleden, heden en toekomst ggz

Opdracht 8

Toekomst (niveau 4) Bekijk het filmpje Meerjarenvisie GGZ Nederland 2013-2020 en het filmpje MVO Nederland Ambitie 2020 animation.

Filmpje Meerjarenvisie GGZ Nederland 2013-2020 < Filmpje MVO Nederland Ambitie 2020 animation <

.v .

Beschrijf hoe in de toekomst jouw ideale ggz eruit zal zien. Maak hiervan een PowerPoint. Bekijk voor een voorbeeld het tweede filmpje. Maak een PowerPoint die lijkt op deze, maar dan over jouw ideale ggz. Denk bijvoorbeeld aan ontwikkelingen die je in de samenleving verwacht in de nabije toekomst en welke consequenties dit heeft voor de ggz.

Bespreek de PowerPoints in viertallen.

rig

tie

Noteer de voor jou opvallendste punten.

Inrichting van de ggz-zorg

.v .

Inleiding

Een cliënt die gebruikmaakt van ggz-zorg heeft problemen met zijn psychische gezondheid. Maar welke stappen moet de cliënt zetten om die ggz-zorg te ontvangen? En welke organisaties binnen Zorg en Welzijn kunnen er betrokken zijn?

Leerdoelen

tie

Je kunt: • uitleggen wanneer hulp via de ggz wordt ingezet • verschillende instanties en organisaties waarmee je binnen de ggz te maken hebt benoemen • beschrijven wat onder multidisciplinaire samenwerking en ketenzorg in de ggz wordt verstaan.

Welke stappen kun je nemen voor de juiste ggz-zorg?

Diagram

rig

Opdracht 1

Wat weet je over de hulp via de ggz en hoe deze wordt ingezet? Maak een diagram. Neem als beginsituatie een 15-jarig meisje dat vastloopt, zowel thuis als op school. Ze is erg somber. Laat in het diagram zien hoe jij denkt dat zij in aanraking komt met de ggz. Uiteindelijk belandt zij in een 24 uursbehandelsetting. Laat in het diagram minimaal één mogelijk pad zien dat zij bewandeld heeft. Zet in ieder tekstvakje bij wie of welke instantie zij terechtkan.

Vergelijk de diagrammen in viertallen.

tie

Voorbeeld begin van een diagram.

.v .

Inrichting van de ggz-zorg

a. Waarin verschillen de diagrammen van elkaar?

Opdracht 2

Website

Een instelling in de psychiatrie vraagt jou een artikel voor op hun website te schrijven om te laten zien welke mensen er bij hen terechtkunnen. De instelling biedt hulp in zowel de basis-ggz als in de gespecialiseerde ggz.

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg <

b. Wat is het belangrijkste dat jij geleerd hebt in deze opdracht?

rig

Maak twee aantrekkelijke artikelen (een voor de basis-ggz en een voor de gespecialiseerde ggz) waarin duidelijk wordt welke zorg geboden wordt, voor wie de zorg bedoeld is en hoe je daarvoor in aanmerking komt.

Opdracht 3

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg <

Samenwerking Als hulpverlener in de ggz moet je regelmatig samenwerken met andere instanties. Beschrijf bij ieder van de volgende instanties een concreet voorbeeld van een situatie waarin je als hulpverlener met deze instantie samen zou kunnen werken. a. Woningcorporaties

b. UWV

Inrichting van de ggz-zorg

c. Politie

.v .

d. Justitie

e. Onderwijs

Kijk in je plaatselijke krant of gemeentegids of zoek op internet. a. Met welke instellingen kun je te maken krijgen binnen de verwijzing naar de ggz? (Denk aan huisarts, Centrum voor Jeugd en Gezin.) Schrijf deze op.

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg <

Instellingen onderweg

Opdracht 4

tie

f. Schuldhulpverlening

rig

b. Geef aan waarvoor je bij deze instellingen terechtkan. Zoek het eventueel op en schrijf het erbij.

Opdracht 5

c. Vergelijk je bevindingen in viertallen. Beschrijf twee verschillen.

Memory Ga uiteen in tweetallen. Ieder tweetal krijgt vier lege kaartjes. De bedoeling is dat je op twee van de kaartjes de naam van een organisatie in de zorgen welzijnssector schrijft. Op de andere twee lege kaartjes schrijven jullie de hoofdlijn/kerntaak de organisaties. Schrijf op een apart A4-vel uitgebreid wat de organisatie allemaal aanbiedt.

Inrichting van de ggz-zorg

Zoek nu drie tweetallen op en speel met de kaartjes memory. Wanneer â&#x20AC;&#x2DC;jouwâ&#x20AC;&#x2122; organisatie en de beschrijving daarvan is gevonden, leg je aan de hand van je uitgebreide beschrijving uit wat de organisatie doet.

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg <

Multidisciplinaire samenwerking

a. Wat wordt er onder multidisciplinaire samenwerking binnen de ggz verstaan?

Opdracht 6

tie

b. Miste je nog organisaties in het spel? Welke?

.v .

a. Zaten er organisaties bij die je nog niet kende?

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg <

Ketenzorg

Opdracht 7

b. Beschrijf een concreet voorbeeld van multidisciplinaire samenwerking binnen de ggz.

a. Wat wordt er onder ketenzorg binnen de ggz verstaan?

rig

Sofie is opgenomen op een behandelafdeling voor jongeren met eetstoornissen. Sofie heeft anorexia en heeft veel last van angsten, vooral in onbekende situaties. De laatste dagen beeft ze erg en geeft ze aan last te hebben van duizeligheid en hartkloppingen.

b. Welke ketenzorg is belangrijk in deze situatie? Beschrijf hoe je deze vorm van ketenzorg op zou kunnen zetten.

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

.v .

Ontwikkelingen in de ggz-zorg Inleiding

De ggz-zorg ontwikkelt zich. De zorg voor mensen met psychische problemen wordt anders georganiseerd en nieuwe begrippen komen voorbij. Het is voor jou als hulpverlener in de ggz-zorg belangrijk dat je weet hoe de zorg rondom deze mensen georganiseerd is en welke mogelijkheden er zijn binnen de tegenwoordige hulpverlening.

tie

Leerdoelen

rig

Je kunt: • beschrijven wat FACT-teams inhouden • de uitgangspunten van herstelondersteunende zorg toelichten en hier je mening over geven • de gevolgen beschrijven van decentralisatie van de langdurige zorg naar de gemeenten • beschrijven wat e-health binnen de ggz inhoudt • de actuele knelpunten in de ggz-zorg beschrijven.

Opdracht 1

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

E-health staat voor zorg via internet.

FACT-team I a. Leg in eigen woorden uit wat onder een FACT-team wordt verstaan.

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Opdracht 2

FACT-team II

Bekijk het filmpje IrisZorg in Beeld: FACT-teams IrisZorg. Lees het document over de meerjarenvisie van GGZ Nederland.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

Op welke manier sluit het FACT-team aan bij de meerjarenvisie van GGZ Nederland?

Filmpje IrisZorg in Beeld: FACT-teams IrisZorg <

Document meerjarenvisie ggznederland <

Opdracht 3

Casus Jan

Jan

rig

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

tie

.v .

b. Bekijk de afbeelding bij het onderdeel ‘Wat zijn FACT-teams?’ in Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg. Hier staan de zes principes van de methodiek FACT afgebeeld. Beschrijf in eigen woorden per principe wat dit inhoudt/betekent. Zoek hiervoor informatie op internet op.

Jan (42) is al jaren een bekend gezicht binnen de ggz in zijn woonplaats. Een paar keer is hij opgenomen geweest in verband met suïcidale neigingen. Ook volgde hij een aantal trainingen voor zijn terugkerende depressies en daarnaast kwam hij al een paar keer in aanraking met de verslavingszorg. Het leek beter te gaan toen hij ging samenwonen met zijn vriendin. Maar inmiddels is het stel uit elkaar en staat Jan, zonder baan en inkomen, op straat.

a. Beschrijf hoe een FACT-team met deze casus aan de slag zou kunnen gaan. Wat zouden de positieve punten van een FACT-team op deze casus zijn?

Bespreek deze punten in viertallen. Schrijf jullie bevindingen op een flip-over. De flip-overs worden klassikaal besproken.

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

b. Wat steek je op van de andere groepjes? Beschrijf de twee belangrijkste punten.

Herstelondersteunende zorg

.v .

Opdracht 4

De groep gaat in drietallen uiteen. Bedenk samen waar volgens jullie herstelondersteunende zorg over gaat. Schrijf dit in kernwoorden op een los papier op.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

Opdracht 5

tie

Zoek vervolgens in de theoriebron en op internet informatie over herstelondersteunende zorg. Klopt dit met wat jullie dachten en op hebben geschreven? Wat zijn de verschillen?

Stellingen

Hierna staan drie stellingen. Geef per stelling aan wat jij ervan vindt en waarom.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

a. ‘Eigen regie’ moet voor iedere cliënt binnen de ggz haalbaar zijn. Volledig mee eens / Een beetje mee eens / Niet mee eens, niet mee oneens / Een beetje mee oneens / Volledig mee oneens

b. De ervaringsdeskundigen nemen langzaamaan de plaats in van geschoolde hulpverleners. Volledig mee eens / Een beetje mee eens / Niet mee eens, niet mee oneens / Een beetje mee oneens / Volledig mee oneens

rig

c. Herstelondersteunende zorg is een modeverschijnsel. Volledig mee eens / Een beetje mee eens / Niet mee eens, niet mee oneens / Een beetje mee oneens / Volledig mee oneens

Opdracht 6

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

In de klas is een (denkbeeldige) lijn getrokken. Aan de ene kant staat ‘eens’ en aan de andere kant ‘oneens’. Ga op die plek op de lijn staan die past bij jouw mening over de stelling. Onderbouw je mening.

De decentralisatie Leg in eigen woorden uit wat verstaan wordt onder de decentralisatie van de langdurige zorg.

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Opdracht 7

Casus Jeroen Lees de casus van Jeroen in de factsheet van GGZ Nederland.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

.v .

Wat vind jij van deze casus met het oog op de decentralisatie van de langdurige zorg?

Opdracht 8

Factsheet ggznederland <

Presentatie decentralisatie

De groep gaat in viertallen uiteen. Ieder viertal gaat een voorlichting geven aan cliënten in de langdurige zorg. Het onderwerp van de voorlichtingsbijeenkomst is ‘de decentralisatie van de langdurige zorg’. Maak bijvoorbeeld een aantrekkelijke PowerPoint (maximaal vijf sheets) en presenteer deze aan de klas.

tie

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

a. Wat heb jij geleerd van je eigen presentatie?

Noem drie mogelijkheden voor een instelling om gebruik te maken van internet binnen de hulpverlening.

rig

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

E-health binnen de hulpverlening

Opdracht 9

b. Wat heb jij geleerd van de andere presentaties?

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Opdracht 10

Bekijk het filmpje De kern van E-mental health, en het filmpje Experts aan het woord over e-health.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

.v .

De groep gaat uiteen in viertallen. Beschrijf op een flip-over welke cliënten in aanmerking komen voor e-health (bedenk bijvoorbeeld over welke eigenschappen zij moeten beschikken) en welke niet (ook op flip-over). Vergelijk jullie bevindingen met die van een ander groepje.

Filmpje De kern van E-mental health <

a. Waarin verschillen jullie ideeën?

Filmpje Experts aan het woord over e-health <

tie

b. Wat vind je daarvan?

Opdracht 11

E-health door jou

Bekijk het filmpje De kern van E-mental health, en het filmpje Experts aan het woord over e-health.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

a. Wat vraagt e-health van jou als professional? Kijk bijvoorbeeld naar werkwijze in combinatie met karaktereigenschappen.

Filmpje De kern van E-mental health <

b. Voldoe jij aan die ‘eisen’?

c. Wat zijn je kwaliteiten en leerpunten hierin?

rig

Filmpje Experts aan het woord over e-health <

E-health

Opdracht 12

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg <

Artikel Aandacht nodig voor knelpunten van GGZ-Nederland <

Brief knelpunten Lees het artikel Aandacht nodig voor knelpunten van GGZ Nederland. De groep gaat uiteen in viertallen. Kies een van de knelpunten uit het artikel en doe een voorstel voor de aanpak hiervan. Schrijf dit in een brief en richt deze aan de brancheorganisatie GGZ Nederland. Bespreek de brief in de klas alvorens je deze verstuurt.

Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Filmpje Door onze ogen - In gesprek met jongeren uit de jeugd-GGZ < Website NJR <

Aandacht voor knelpunten Bekijk het filmpje Door onze ogen â&#x20AC;&#x201C; In gesprek met jongeren uit de jeugd-GGZ. Bekijk de knelpunten die de jongere aangeven. Kijk daarvoor ook op de website van NJR. Op welke manier wordt er in de huidige ggz-zorg al aandacht besteed aan een of meerdere punten? Zoek dat op internet op, in lokale kranten enzovoort. Schrijf deze punten op een los papier. Vergelijk je uitkomsten in viertallen.

.v .

Opdracht 13

rig

tie

Beschrijf de drie voor jou opvallendste punten.

Werken in de ggz

.v .

Inleiding

Je wordt opgeleid tot hulpverlener in de ggz op de leefgroep of thuisbegeleider in de ggz-sector. Maar waar sta je dan eigenlijk? Wat is jouw positie, jouw rol? Over welke kwaliteiten moet een hulpverlener ggz/thuisbegeleider ggz beschikken?

Leerdoelen

tie

Je kunt: â&#x20AC;˘ de positie en de taken van de hulpverlener ggz op de leefgroep beschrijven â&#x20AC;˘ de positie en de taken van de thuisbegeleider in de ggz-sector beschrijven.

Als hulpverlener ggz heb je bepaalde taken en verantwoordelijkheden.

Opdracht 1

Zoek in de theoriebronnen en op het internet naar informatie over de taken en de positie van de hulpverlener ggz op de leefgroep.

rig

Theoriebron Werken in de ggz <

Hulpverlener ggz op de leefgroep

Schrijf op een los papier zo overzichtelijk mogelijk op waar je de hulpverlener ggz tegenkomt binnen een organisatie en welke rollen en verantwoordelijkheden hij heeft. Ga in drietallen uiteen. Geef de uitwerkingen aan elkaar door en schrijf onder de uitwerking van de ander wat je er goed aan vindt en wat je eraan mist. Wat vind je van de feedback die jij hebt gekregen?

Werken in de ggz

Opdracht 2

Vacature hulpverlener ggz

Theoriebron Werken in de ggz <

tie

Thuisbegeleiding II

Bekijk het filmpje ActiZ Thuisbegeleiding.

De groep gaat uiteen in viertallen. De helft van de viertallen schrijft op een flip-overvel de voordelen van thuisbegeleiding. De overige viertallen schrijven de valkuilen van deze manier van hulp verlenen op een flip-overvel. Bespreek de flip-overs klassikaal. Zijn er oplossingen voor de valkuilen? Benoem het belangrijkste leermoment voor jou in deze opdracht.

Filmpje ActiZ Thuisbegeleiding <

Opdracht 4

Waaruit blijkt dat juist thuisbegeleiding past in de participatiesamenleving?

Theoriebron Werken in de ggz <

Thuisbegeleiding I

Opdracht 3

Zou jij solliciteren op deze functie als je deze vacature leest? Waarom wel of niet?

.v .

Stel een vacature op van een hulpverlener ggz op de leefgroep (niveau 3 of 4). Kies voor het niveau waarop je zelf je opleiding volgt.

Vacature thuisbegeleider ggz

rig

Opdracht 5

Stel een vacature op van een thuisbegeleider in de ggz.

a. Waarin verschillen de kwaliteiten van die van een hulpverlener ggz die op een leefgroep werkt?

b. Zou jij solliciteren op deze functie als je de vacature leest? Waarom wel of niet?

Werken in de ggz

Opdracht 6 Theoriebron Werken in de ggz <

Verantwoordelijkheden hulpverlener ggz Hierna staan enkele taken en verantwoordelijkheden. Geef per taak met een kruisje in de tabel aan of deze valt onder de verantwoordelijkheden van de hulpverlener ggz niveau 3 en/of niveau 4. Niveau 3

Rapporteren aan de hand van doelen

Vergroten van de zelfredzaamheid van de cliënt Observeren van de cliënt

tie

Opzetten en uitvoeren van voorlichtingsbijeenkomsten

Begeleiden van de cliënt bij het formuleren van doelen Opstellen behandelplan

Ingrijpen bij conflicten

rig

Onderhouden van een actief netwerk van contacten binnen en buiten de organisatie

Niveau 4

.v .

Taken en verantwoordelijkheden

Theoriebron De ggz-sector

.v .

Inleiding

rig

tie

Ggz staat voor geestelijke gezondheidszorg. De ggz houdt zich bezig met de psychische gezondheid van mensen. Psychische klachten kunnen ontstaan door diverse oorzaken, bijvoorbeeld door problemen die te maken hebben met iemands levensontwikkeling of persoonlijke omstandigheden. Maar ook lichamelijke factoren en verslavingen hebben invloed op de psyche van de mens. Door al die verschillen in oorzaak en uiting van psychische problemen zijn er veel soorten instellingen en organisaties voor geestelijke gezondheidszorg. Ook wordt er gekeken naar de leeftijd van de cliënten. Zo zijn er instellingen speciaal voor kinderen, voor jongeren, voor volwassenen of voor ouderen. De ggz richt zich met name op het voorkomen, behandelen, begeleiden en ondersteunen van mensen met psychische problemen.

Als medewerker ggz heb je verschillende taken en rollen.

Wat is de ggz? De meeste mensen hebben een goede psychische gezondheid. Toch komt jaarlijks een op de vier mensen in aanraking met een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (ggz). Wanneer er bij iemand een psychiatrische stoornis wordt vastgesteld, is er bij die persoon sprake van een stoornis op het gebied van denken, emoties en gedrag. De persoon gedraagt zich anders, omdat hij de wereld om zich heen anders begrijpt, ziet of ervaart. Gewoonlijk gaat een psychische stoornis samen met lijden, beperkingen in het contact met anderen en/of beperkingen op het gebied van werk. Deze persoon kan dan gebruikmaken van de ggz-zorg. Geestelijke gezondheidszorg richt zich op: • het voorkomen van psychische problemen • het behandelen en genezen van psychiatrische stoornissen • het stimuleren van deelname aan de samenleving voor mensen met psychische problemen • het bieden van hulp aan mensen die verslaafd zijn. Deze hulp kan zowel gevraagd als ongevraagd plaatsvinden.

Theoriebron De ggz-sector

Doelgroepen binnen de ggz

.v .

Binnen de ggz zijn verschillende zorgvragers te onderscheiden. Deze zorgvragers kunnen terecht bij verschillende ‘zorgcircuits’. Een zorgcircuit is een cluster van voorzieningen. Zo’n cluster biedt alle zorg aan die nodig is voor een bepaalde groep zorgvragers met dezelfde psychische problemen. Binnen de zorgcircuits wordt ingespeeld op de psychische klachten van de individuele zorgvrager. In Nederland zijn er diverse zorgcircuits: • ggz voor volwassenen • ggz voor ouderen • verslavingszorg • forensische psychiatrie • kinderen jeugdpsychiatrie • ggz-preventie.

Ggz voor volwassenen

tie

De cliënten worden behandeld of begeleid binnen deze zorgcircuits. Dat kan bij de verschillende instellingen in de ggz.

Het ggz-circuit voor volwassenen richt zich op mensen in de leeftijd van 18 tot ongeveer 65 jaar met een psychiatrische stoornis. In Nederland zijn ongeveer drie miljoen mensen met psychische klachten. Het grootste deel daarvan zijn volwassenen. Vaak gebeurt en verandert er in deze levensfase veel. Je kunt daarbij denken aan het afronden van een studie, de geboorte van kinderen, zorgen rondom werk en ouders enzovoort. Deze factoren in een mensenleven kunnen zorgen voor stress en andere psychische klachten. De meest voorkomende psychische klachten binnen de volwassenen-ggz zijn depressieve klachten, angstklachten, persoonlijkheidsproblemen, ADHD en autisme. Binnen het ggz-circuit voor volwassenen worden zorgprogramma’s aangeboden, bijvoorbeeld voor stemmingsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en psychotische stoornissen. Samen met de cliënt wordt gekeken welk programma het best aansluit bij zijn hulpvraag.

rig

Ggz voor ouderen

Het ggz-circuit voor ouderen richt zich op mensen die ouder zijn dan zestig jaar en een psychiatrische stoornis hebben. Het komt regelmatig voor dat mensen van deze leeftijd uit balans raken. Verschillende oorzaken zijn daarvoor aan te wijzen zoals ziektes, het overlijden van naasten en het daarmee gepaard gaande wegvallen van sociale contacten. Ook kan het verstandelijk functioneren veranderen. Het verwerken en het onthouden van informatie wordt lastig. Ouderen praten minder dan jongeren over psychische klachten. Psychische klachten worden door hen vaak als een gevolg van lichamelijke aandoeningen beschouwd. Ouderen vragen dan ook niet snel hulp voor psychische klachten. De psychische stoornissen die bij ouderen het meest voorkomen zijn: depressie, dementie, delier en angststoornissen.

Theoriebron De ggz-sector

Verslavingszorg

Forensische psychiatrie

tie

.v .

Verslavingszorg is een speciale vorm van zorg binnen de ggz. De verslavingszorg biedt hulp bij en geeft advies over verslaving. Er zijn verschillende vormen van verslaving, zoals alcohol-, drugs-, eet-, gok- en gameverslaving, maar ook seks- en medicijnverslaving. Het gedrag van mensen die verslaafd zijn, kan tot problemen leiden voor henzelf of voor anderen. Ze kunnen daardoor soms niet goed meer meekomen in de maatschappij. Binnen de verslavingszorg wordt gezocht naar de best passende behandeling voor hen. Ook het netwerk van de cliënt (familie en goede vrienden) wordt vaak nauw betrokken bij de behandeling. Behandeling van een verslaving kost meestal veel tijd. Vaak is er ook een uitgebreid nazorgtraject (als de verslaving over lijkt te zijn), zodat hulpverleners snel kunnen reageren als de cliënt weer verslaafd dreigt te raken.

De forensische psychiatrie richt zich op mensen met psychische stoornissen die in aanraking zijn gekomen met justitie. Dit circuit binnen de ggz biedt geestelijke gezondheidszorg aan personen die zich van de rechter moeten laten behandelen, als onderdeel van hun strafmaatregel. Tbs (terbeschikkingstelling) is de meest bekende vorm. In Nederland zijn er verschillende vormen binnen de forensische psychiatrie. Zo is er een behandeling in een forensisch psychiatrisch centrum (FPC) of opname in een forensisch psychiatrische kliniek (FPK) mogelijk. Dit hangt af van de noodzaak van de behandeling en de zwaarte van het misdrijf. Een FPC en een FPK zijn beide gesloten instellingen, maar een belangrijk verschil is het niveau van beveiliging. In een FPC is de beveiliging ‘zeer hoog’, in een FPK is die ‘hoog’. Ook zijn er binnen diverse ggz-instellingen forensisch psychiatrische afdelingen (FPA). In een FPA is de beveiliging iets lager dan in een FPK. Het voorkomen van nieuwe misdrijven, het aanleren van ander gedrag en het verlichten van psychische klachten zijn belangrijke doelstellingen binnen de forensische hulpverlening.

Kinder- en jeugdpsychiatrie

rig

De kinderen jeugdpsychiatrie houdt zich bezig met het onderzoeken en behandelen van psychiatrische stoornissen bij kinderen en jongeren tot achttien jaar. Vaak melden ouders hun kind aan, omdat ze zich zorgen maken over problemen die ze bij hun kind signaleren, bijvoorbeeld problemen op het gebied van de ontwikkeling, het gedrag of de emoties. Samen met de ouders wordt de ontwikkeling van het kind in kaart gebracht. Vaak wordt ook de leerkracht betrokken. Ook kan er een intelligentieonderzoek of een psychologisch onderzoek afgenomen worden. De resultaten van deze onderzoeken worden besproken met het kind en de ouders. Er wordt samen gekeken welk behandelaanbod het meest passend is. De behandeling kan op verschillende manieren plaatsvinden: ambulant, in deeltijd of klinisch (zie het kopje ‘Instellingen in de ggz’ in deze theoriebron). Binnen de kinderen jeugdpsychiatrie zijn de meest voorkomende stoornissen: aandachtstekortstoornissen (ADHD), angst-, gedrags- en stemmingsstoornissen.

Ggz-preventie Het circuit ggz-preventie richt zich op het voorkomen en beperken van psychische aandoeningen. Activiteiten binnen dit circuit worden opgezet vanuit ggz-instellingen, maar ook andere instanties, zoals scholen, kunnen betrokken zijn. De activiteiten zijn allemaal

Theoriebron De ggz-sector

gericht op het voorkomen of op tijd opsporen van psychische problemen. Je kunt daarbij denken aan cursussen, zelfhulptrainingen en voorlichting. Voorbeelden zijn: antipestprogramma’s op school, voorlichting voor familieleden van verslaafden en hulp na verlies door zelfdoding.

.v .

Instellingen in de ggz

tie

In Nederland is de ggz-zorg opgedeeld in de basis-ggz en de gespecialiseerde ggz. De basis-ggz wordt ook wel de generalistische basis-ggz genoemd. In de basis-ggz worden mensen behandeld met lichte tot matige problematiek. Zij krijgen laagdrempelige zorg. We hebben het dan bijvoorbeeld over de huisartsenzorg en het maatschappelijk werk. Als er specialistischere zorg nodig is, komt de cliënt terecht bij de tweedelijnszorg, de gespecialiseerde ggz. Hier worden mensen behandeld met ernstige psychische problemen, waarbij intensieve behandeling nodig is en veel specialistische kennis. Binnen de instellingen worden diverse vormen van hulp aangeboden: ambulant, in deeltijd of klinisch (opname). Hierbij geldt: Ambulante behandeling is het uitgangspunt. Er wordt alleen voor een opname gekozen als het echt niet anders kan.

Ambulante hulpverlening

Ambulante hulp betekent dat de cliënt naar de instelling komt voor gesprekken met de hulpverlener. Dit wordt ook wel poliklinische behandeling genoemd. Hieronder vallen de huisartsenzorg en het maatschappelijk werk. De behandeling is in dit geval met name gericht op licht tot matig ernstig psychische problematieken. Het uitgangspunt is om de zorg voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen zo veel mogelijke ambulant te laten plaats vinden. Een andere vorm van ambulante hulpverlening is die waarbij de hulpverlener de cliënt thuis bezoekt. Dit wordt ook wel ‘thuisbegeleiding’ genoemd. Bij deze vorm van hulpverlening hoef je niet alleen te praten over de psychische problemen, maar kun je als hulpverlener ook dingen samen doen met de cliënt.

Deeltijdbehandeling

rig

Deeltijdbehandeling is een vorm van intensieve behandeling die tussen een minder intensieve vorm (poliklinische behandeling) en een meer intensieve vorm (opname in een kliniek) in staat. De cliënt komt overdag (een dagdeel) naar de instelling voor behandeling en gaat daarna weer naar huis. Vaak is een deeltijdbehandeling een behandelvorm in groepsverband. Naast het leren omgaan met of het verminderen van psychische klachten staat ook vaak het (opnieuw) leren van vaardigheden centraal. Het kan daarbij gaan om bijvoorbeeld sociale vaardigheden (het leggen van contacten) of praktische vaardigheden, zoals het aanbrengen van structuur in het dagelijks leven.

Klinische hulpverlening Wanneer de hulp klinisch wordt gegeven, betekent dit dat de cliënt voor korte of langere tijd dag en nacht in de instelling verblijft. Daar wordt de cliënt behandeld of begeleid. Klinische hulp wordt ingezet wanneer ambulante hulp of deeltijdbehandeling niet helpen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een acute crisis (de crisis ontstaat ineens), waardoor iemand tijdelijk niet voor zichzelf kan zorgen. Ook kan opname nodig zijn om uit te zoeken wat er precies aan de hand is. Tijdens de opname kunnen onderzoeken worden gedaan en

Theoriebron De ggz-sector

wordt gekeken naar de best passende behandeling. Eventuele familie wordt zo veel mogelijk betrokken. De opname kan vrijwillig of gedwongen zijn en duurt niet langer dan echt nodig is.

.v .

DSM-5

rig

tie

De DSM is een handboek voor psychiatrische aandoeningen. Er staat een beschrijving in van alle stoornissen op basis van hun kenmerken. Het is bedoeld als een handleiding om overal ter wereld de juiste en eenzelfde diagnose te kunnen stellen en de best mogelijke behandeling te kunnen geven aan mensen met een psychiatrische aandoening. Het stellen van een diagnose vraagt om kennis, kunde en zorgvuldigheid. Om die reden mag alleen een bevoegd behandelaar, zoals een psychiater, de diagnose stellen. Omdat er binnen de psychiatrie telkens weer nieuwe ziekten worden vastgesteld of aanpassingen in bekende ziektebeschrijvingen worden gedaan, wordt de DSM aangepast als dat nodig is. Vanaf 2017 wordt de vijfde versie (DSM-5) gehanteerd. DSM-5 kent drie onderdelen. Het eerste onderdeel geeft uitleg over de gebruikte indeling. Onderdeel twee omvat twintig hoofdcategorieĂŤn met diagnoses, zoals schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen, bipolaire en gerelateerde stoornissen en depressieve stoornissen. Het derde onderdeel bevat classificaties die (nog) niet zijn opgenomen in sectie twee, zoals internet gaming disorder en non suicidal self-injury (mensen zonder suĂŻcidale intenties die zichzelf verwonden).

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz

.v .

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz Inleiding

Geschiedenis ggz

tie

Door de eeuwen heen wordt er telkens anders gedacht over mensen met een psychische stoornis. Deze veranderende visies zorgden voor steeds een andere benaderingswijze en aanpak. Ook in de huidige tijd ontwikkelt de ggz-zorg zich en zul je in jouw werkwijze rekening moeten houden met de huidige visie op de ggz.

In iedere periode van de geschiedenis dacht men anders over mensen met psychische stoornissen en ging men anders met hen om.

De oudheid

Het was Hippocrates die in deze tijd bedacht dat ‘geesteszieken’ een medische behandeling nodig hadden. Hippocrates zocht de oorzaak van het ontstaan van deze ziekten in een onjuiste verhouding van lichaamsvochten. Hierbij zou de bekende melancholie (een oude benaming voor depressie) veroorzaakt worden door een teveel aan zwarte gal. De behandeling bestond uit aderlaten (het afnemen van een bepaalde hoeveelheid bloed uit een ader) en braaktherapieën.

Middeleeuwen

rig

In de middeleeuwen wilden mensen niets te maken hebben met mensen die zich anders gedroegen dan anderen. Mensen ging ervan uit dat er boze geesten in deze mensen woonden en daarom werden ze weggestopt in inrichtingen. Deze werden ook wel ‘dolhuizen’ genoemd. De mensen werden daar niet of nauwelijks verzorgd. De reden van plaatsing in een dolhuis was dat de maatschappij geen last meer van hen had. De mensen in de dolhuizen werden ‘dwazen’ of ‘dollen’ genoemd. Ze werden vaak vastgemaakt met kettingen aan de muur. Er werden verschillende methodes en instrumenten gebruikt, waarbij de mensen gemarteld werden. Voorbeelden hiervan zijn de dwangbuis (een ‘kiel’, bedoeld om de beweging van de armen tegen te gaan) en de mondpeer (een peervormig houten object voor in de mond). Deze kon patiënten niet laten stoppen met huilen en schreeuwen, maar de klanken werden wel doffer en makkelijker te negeren. Wanneer men ook in de dolhuizen last van ze bleef houden, werden de mensen verbrand of verdronken.

Negentiende eeuw Er kwam een verandering. Aan het eind van de achttiende eeuw ging Philippe Pinel de ‘krankzinnigen’ in klinieken behandelen. Die behandeling bestond uit warme baden en eenvoudige taakjes overdag. De eerste Krankzinnigenwet uit 1841 zorgde ervoor dat de

Theoriebron Verleden, heden en toekomst ggz

.v .

krankzinnigen meer als mensen werden gezien. In de tweede helft van de negentiende eeuw ontstond de psychiatrie als specialisme. Er kwamen namen voor psychiatrische aandoeningen en de mensen werden niet meer als gevaarlijk gezien. Ze werden niet meer weggestopt, maar werden nu verzorgd. De nieuwe gestichten moesten rustig en ruimtelijk zijn en bij voorkeur in een afgelegen, landelijke omgeving liggen, zodat het mogelijk was om te werken in de buitenlucht. Soms werden er stations in de buurt gebouwd, zodat de patiënten makkelijker bezocht konden worden.

Twintigste eeuw

tie

Sigmund Freud kwam in deze periode met zijn opvattingen over het ontstaan van psychiatrische stoornissen. Hij ging ervan uit dat gedrag en denken wordt gestuurd door seksuele driften. Ook kwam men in deze periode tot de ontdekking dat gedrag aangeleerd kan worden en dus ook weer afgeleerd kan worden. Halverwege de twintigste eeuw ontdekte men medicijnen die de psyche van de mens konden beïnvloeden. Zeer onrustige mensen konden nu bijvoorbeeld kunstmatig (niet natuurlijk) tot rust worden gebracht. Psychiatrische stoornissen werden in deze periode wetenschappelijk aangetoond. Ook kwam er aandacht voor de rol van de opvoeding bij het ontwikkelen van psychiatrische problemen. De belangrijkste taak van de hulpverlener bestond nog lang uit de dagelijkse verzorging van de cliënt en huishoudelijke taken. Aan het eind van de twintigste eeuw kwam het inzicht dat de cliënt zelf mag beslissen hoe hij zijn leven vormgeeft: autonomie.

Huidige visie en ontwikkelingen ggz

rig

Aan het eind van de twintigste eeuw is de vermaatschappelijking van de zorg ingezet. Dat betekent dat de zorg meer in de maatschappij moet plaatsvinden. Hiermee wil men voorkomen dat mensen met een psychiatrische stoornis buiten de maatschappij vallen. Mensen met psychiatrische stoornissen moeten zo veel mogelijk kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven. Dit wordt ook wel ‘integratie’ genoemd. Dit zorgt ervoor dat mensen met een psychiatrische stoornis hetzelfde kunnen doen als andere mensen in de maatschappij. Ze worden niet meer opgeborgen in grote instellingen op afgescheiden terreinen, maar wonen het liefst in een gewoon huis, in een gewone buurt, waar zij thuisbegeleiding van de ggz krijgen.

De vermaatschappelijking van de ggz Een eigen huis, in een gewone buurt, met waar nodig steun van familie en professionals. Dat is het droombeeld van de vermaatschappelijking van de ggz. Thuisbegeleiding is een vorm van begeleiding die past binnen de vermaatschappelijking van de ggz. De hulpverlener komt dan bij de cliënt thuis. Zo kan de cliënt gewoon op zijn eigen plek blijven wonen. Bij deze hulp wordt ook het netwerk van de cliënt op een actieve manier betrokken. De vermaatschappelijking van de ggz gaat door. De Nederlandse verzorgingsstaat verandert richting een participatiesamenleving. In de participatiesamenleving zet iedereen zijn eigen kracht in en doet zo veel mogelijk mee aan de samenleving. Ook de mensen met een psychiatrische stoornis. Zij worden steeds minder binnen de muren van een instelling behandeld, maar steeds meer in hun eigen omgeving.

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg

.v .

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg Inleiding

tie

De ggz-zorg in Nederland bestaat uit de generalistische basis-ggz (eerstelijnszorg) en de gespecialiseerde ggz (tweedelijnszorg). Een zorgvrager kan op verschillende manieren binnen de ggz zorg krijgen. De eerste stap hierin is vaak de stap naar de huisarts. De huisarts verwijst vervolgens door naar de generalistische basis-ggz of, indien nodig, naar de gespecialiseerde ggz. Tijdens dit traject zijn vaak ook andere organisaties binnen de sector Zorg en Welzijn in meer of mindere mate betrokken.

Structuur van de ggz-zorg

Om ggz-zorg te ontvangen, kun je verschillende stappen zetten. De eerste stap is (meestal) de stap naar de huisarts. De huisarts maakt, met hulp van een praktijkondersteuner, een inschatting van de zwaarte van de psychische problemen en verwijst vervolgens door naar de eerstelijnszorg of de tweedelijnszorg.

Onder de eerstelijnszorg vallen de huisarts met de praktijkondersteuner, het maatschappelijk werk en zelfstandige psychologen. De praktijkondersteuner ondersteunt de huisarts bij de begeleiding en behandeling van patiënten met psychische problemen. Deze eerstelijnszorg wordt ook wel de generalistische basis-ggz genoemd. Deze ggz-zorg biedt hulp voor een korte periode aan mensen met licht tot matige psychische problemen. Je kunt daarbij denken aan een ‘dipje’ of aan relatieproblemen. De zorg is laagdrempelig, wat betekent dat deze zorg gemakkelijk te bereiken is.

rig

Wanneer de zorgverleners van de eerstelijnszorg je niet (meer) verder kunnen helpen, wordt je doorverwezen naar de tweedelijnszorg. Deze zorg wordt ook wel de gespecialiseerde ggz genoemd.

Verwijsmodel ggz.

Het doel van de huidige structuur Door een sterke generalistische basis-ggz en ondersteuning van huisartsen met een praktijkondersteuner (poh-ggz) zal het opnemen van cliënten in een 24 uursvoorziening steeds minder vaak voorkomen. En dat is precies waar Nederland binnen de ggz naar toe wil. De hulp zal zo veel mogelijk ambulant worden aangeboden. Daarbij wordt ook gekeken

Theoriebron Inrichting van de ggz-zorg

.v .

naar het netwerk van de cliënten en wat dit netwerk voor de cliënt kan betekenen. Door deze vermaatschappelijking van de ggz en de aandacht voor ‘zorg op maat’ zijn verschillende ggz-instellingen samen gaan werken. Zij vormen samen centra in de regio en vormen met andere organisaties in de zorg de ‘zorgcircuits’. Ze bieden verschillende soorten hulp. Als het nodig is, wordt er samengewerkt met andere instanties. Zo kan het zorgaanbod optimaal worden afgestemd op de zorgvraag.

Betrokken organisaties binnen de ggz

tie

Veel zorgvragers hebben zorg en begeleiding nodig op meerdere gebieden. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan zorg voor de psychische en lichamelijke gezondheid, maar ook begeleiding bij wonen, werk (of dagbesteding) en het onderhouden van sociale contacten. Binnen de zorg staat de cliënt centraal. Zorgverleners kijken naar zijn wensen en behoeften, naar zijn kwaliteit van leven. Juist daarom is het voor de zorgvrager belangrijk dat de verschillende instellingen samenwerken. Het zo veel mogelijk aanbieden van de zorg bij de cliënten thuis zorgt er ook voor dat organisaties in de ggz-zorg samen moeten werken. Je kunt als hulpverlener in de ggz samen moeten werken met bijvoorbeeld gemeenten en andere maatschappelijke organisaties, zoals de woningbouw, UWV, politie en justitie, onderwijs en schuldhulpverlening.

Multidisciplinaire samenwerking en ketenzorg

Een multidisciplinaire samenwerking binnen de ggz is de samenwerking tussen een groep deskundigen uit verschillende vakgebieden. Deze deskundigen hebben allemaal een eigen rol in de zorg aan de cliënt. Om ‘zorg op maat’ te kunnen bieden op verschillende levensgebieden van cliënten zul je als hulpverlener in de ggz regelmatig samenwerken of overleggen met andere zorgverleners. Je kunt daarbij denken aan een overleg met een psycholoog, een huisarts, een maatschappelijk werker en een activiteitenbegeleider.

rig

Bij ketenzorg stemmen verschillende hulpverleners hun zorg op elkaar af. Dit zie je terug in de zorgcircuits: zorgaanbieders zitten bijvoorbeeld niet in dezelfde organisatie maar willen wel allemaal de zorg voor de cliënt zo cliëntgericht mogelijk bieden. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan een kind dat therapie volgt bij de psycholoog van de instelling in de kinderen jeugdpsychiatrie en op school onderwijs krijgt van de leerkracht. Als de leerkracht samen met de psycholoog afspraken maakt met en over het kind, spreken we van ketenzorg.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg

.v .

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Inleiding

tie

In Nederland is men in de loop van de jaren anders gaan denken over gezondheid, over zorg en over ondersteuning. De rol van de overheid hierin verandert. Dit heeft gevolgen voor de ggz-zorg. Er vindt een verschuiving plaats van gespecialiseerde naar generalistische zorg en van klinische naar ambulante zorg. Er ontstaan tal van nieuwe initiatieven met elk hun eigen manier van benaderen. In deze theoriebron worden daar een aantal van besproken. Daarnaast worden de knelpunten binnen de huidige ggz toegelicht.

Wat zijn FACT-teams?

rig

FACT staat voor Flexible Assertive Community Treatment. Het gaat bij FACT om behandeling en begeleiding van mensen met ernstige psychiatrische problemen. Naast de problemen op psychiatrisch gebied zijn er vaak ook problemen op andere levensgebieden. De begeleiding richt zich op al die gebieden. In een FACT-team werken verschillende hulpverleners samen. Er wordt ambulante behandeling en begeleiding geboden, zo veel mogelijk in de eigen omgeving van de zorgvrager. Het FACT-team bestaat uit: een psychiater, psycholoog, woonbegeleiders, verpleegkundige casemanagers, sociaalpsychiatrisch verpleegkundigen, een ervaringsdeskundige (een cliĂŤnt die veel ervaring heeft in het omgaan met de psychische aandoening), een trajectbegeleider en een maatschappelijk werker. Omdat er zo veel verschillende hulpverleners in het team zitten, kan de behandeling goed worden afgestemd op de hulpvraag. Wanneer er bijvoorbeeld een vraag is op het gebied van wonen kan de woonbegeleider ondersteuning bieden en bij een vraag op het gebied van daginvulling kan de trajectbegeleider dat doen.

De principes van de methodiek FACT.

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg

Wat betekent herstelondersteundende zorg?

tie

.v .

Herstelondersteunende zorg helpt mensen met psychische problemen om zichzelf te helpen. Herstel betekent hier geen genezing, maar weer zelf je eigen leven kunnen bepalen. Ondersteunen bij herstel betekent voor de medewerker ggz: op een andere manier kijken naar mensen met psychische problemen. Dröes en Plooy (2010) noemen de volgende kenmerken van herstelondersteunende zorg. De hulpverlener: • heeft een houding van hoop en optimisme • is aandachtig aanwezig • sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt • herkent en stimuleert de eigen kracht van de cliënt (empowerment) • stimuleert de ontwikkeling van ervaringskennis van de cliënt • stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen • is gericht op het verlichten van lijden en het vergroten van de eigen zeggenschap van de cliënt.

De decentralisatie van de langdurige zorg

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de zorg aan langdurig zieken, zoals mensen met ernstige psychiatrische stoornissen. Deze taak heeft de gemeente overgenomen van de Rijksoverheid. Dit heet ook wel decentralisatie. Naast de zorg voor langdurig zieken is de gemeente sinds die tijd ook verantwoordelijk voor de jeugdzorg, werk en inkomen, en zorg aan ouderen. Ouderen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Daarom heeft de overheid per 2015 de zorg anders georganiseerd. Dit was nodig omdat de zorg anders te duur wordt.

rig

Gemeenten moeten er nu voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. De gemeente kijkt wat ouderen of langdurig zieken zelf nog kunnen en wat familie of buren kunnen doen. De gemeente kan zo nodig thuis ondersteuning bieden. Via de zorgverzekering kunnen mensen thuis medische zorg krijgen, zoals verpleging en persoonlijke verzorging. Dat heet wijkverpleging. Mensen die 24 uur per dag zorg nodig hebben, hebben recht op verblijf in een zorginstelling. De organisatie van de langdurige zorg is vastgelegd in deze wetten: • Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) Gemeenten bieden ondersteuning bij het zelfstandig wonen en het leven in de maatschappij. Mensen met een psychische aandoening bieden ze beschermd wonen aan. • Zorgverzekeringswet (ZVW) In deze wet is de verpleging en verzorging thuis geregeld. • Jeugdwet Hierin is de zorg en ondersteuning voor kinderen vastgelegd. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk. • Wet langdurige zorg (WLZ) De intensieve (24 uurs)zorg is geregeld in deze wet. Het is de opvolger van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

Theoriebron Ontwikkelingen in de ggz-zorg

E-health binnen de ggz

tie

Knelpunten binnen de ggz

.v .

E-health staat voor elektronische gezondheid: zorg via internet. Internet wordt ingezet om cliënten te helpen. Psychiaters hebben bijvoorbeeld spreekuren via de computer. Het voordeel voor de cliënt is dat deze manier van hulpverlening makkelijk te gebruiken is. Soms worden binnen de behandeling ook de een-op-eengesprekken afgewisseld met beeldbellen of chatten. Verder kunnen cliënten via internet hun eigen zorgdossier inzien. Een andere internetmogelijkheid voor instellingen in de hulpverlening is het bouwen van een online community voor cliënten. Hier kunnen cliënten elkaar via de computer ontmoeten en elkaar bijvoorbeeld steunen of tips geven. Daarnaast wordt de mobiele telefoon ook ingezet in de zorg, ook wel ‘m-Health’ genoemd. Hierdoor kan een cliënt op iedere locatie gebruikmaken van de zorg, via de smartphone.

rig

Ondanks alle goede ontwikkelingen zijn er ook punten waar binnen de ggz-zorg tegenaan gelopen wordt. Dit worden knelpunten genoemd: • De zorg en ondersteuning wordt minder geboden door de ggz en meer door wijkteams, welzijnsorganisaties en gemeentelijke voorzieningen. Lang niet altijd is daar voldoende ggz-deskundigheid aanwezig voor goede zorg. • De samenwerking tussen verschillende hulpverleningsinstanties is vaak nog onvoldoende en traag. • Binnen de e-health is het voor cliënten niet altijd duidelijk welke middelen wel en welke niet de juiste informatie of zorg leveren. Ook zorgt internet nog weleens voor onnodige onrust bij cliënten. De informatie op het internet is namelijk niet altijd eenduidig. Voor de cliënt is moeilijk na te gaan welke informatie wel en welke niet klopt. • Binnen de zorg wordt steeds meer hulp gevraagd van familie en vrienden van cliënten. Dit is vaak lastig, omdat veel cliënten met psychiatrische problemen weinig contact (meer) hebben met familie en vrienden. Het uitgangspunt is om cliënten zo min mogelijk op te nemen in ggz-instellingen. Dit gebeurt alleen als het niet anders kan en dan zo kort mogelijk. • Voor ggz-cliënten die klaar zijn met hun behandeling in een ggz-instelling is er niet altijd woonruimte. Ook is er soms geen dagbesteding voor deze cliënten en ontbreekt ondersteuning bij het vinden van (on)betaald werk (een re-integratietraject).

Theoriebron Werken in de ggz

.v .

Theoriebron Werken in de ggz Inleiding

Hulpverlener in de ggz

tie

Binnen de ggz-zorg kun je op veel verschillende plekken werken. In deze theoriebron worden de taken en verantwoordelijkheden van de hulpverlener ggz op de leefgroep belicht. Ook komt de thuisbegeleider in de ggz-sector aan bod. Door de veranderingen binnen de ggz-zorg komt er steeds meer vraag naar deze manier van hulp verlenen.

Als hulpverlener ggz werk je in de geestelijke gezondheidszorg. Je verzorgt, observeert, begeleidt en stimuleert mensen met psychiatrische problemen. Jij helpt ze hun leven weer op de rit te krijgen. Je ondersteunt ze bij dagelijkse bezigheden, je leert hen omgaan met hun problemen en stimuleert hen zo zelfstandig mogelijk te leven.

Je hebt contact met andere organisaties, zowel binnen de hulpverlening als daarbuiten. Ook zet je familie en vrienden van de cliënt in tijdens het hulpverleningstraject als dat mogelijk is. Daarnaast ondersteun je de cliënt bij dagelijkse bezigheden zoals persoonlijke lichamelijke verzorging, het opvoeden van kinderen of het huishouden. Jij helpt de cliënt om zijn doelen te bereiken.

Het is jouw taak om je cliënt goed te observeren en te begeleiden. Je richt je in de begeleiding op het begeleidingsplan van de cliënt, waarin zijn persoonlijke doelen staan beschreven. Belangrijke informatie over de cliënt rapporteer je en bespreek je binnen je team.

De hulpverlener ggz op de leefgroep

rig

Als hulpverlener ggz ben je voornamelijk werkzaam in de directe ondersteuning van de cliënt. Soms is het doel dat de cliënten na enige tijd weer zelfstandig kunnen wonen. Je probeert cliënten te stimuleren in hun ontwikkeling en ervoor te zorgen dat zij weer zelfstandig verder kunnen met hun leven. Het kan ook zijn dat het voor cliënten niet (meer) haalbaar is ooit nog zelfstandig te wonen. Een doel is dan om de cliënten een zo ‘normaal’ mogelijk bestaan te laten leiden in de instelling. De begeleiding kan heel praktisch zijn: je helpt ’s ochtends met opstaan en aankleden, overdag met het eten en ’s avonds met het weer naar bed gaan. Maar je zorgt bijvoorbeeld ook voor de gezamenlijke koffie- en theemomenten. Je draagt bij aan de sfeer. Ook zorgt je ervoor dat de cliënten zich thuis voelen in de instelling en dat zij zo zelfstandig mogelijk kunnen leven. Gesprekken kunnen individueel of in groepsverband plaatsvinden. Je kunt daarbij denken aan een gepland een-op-eengesprek met de cliënt waarin je praat over hoe het gaat en luistert naar de mening van de cliënt. Ook tijdens de koffiepauze op de groep is het belangrijk

Theoriebron Werken in de ggz

dat je oog hebt voor wat er in de groep gebeurt en hoe jij daar op een passende manier op kunt inspelen. Groepsmomenten zijn vaak inspannend, maar ook leerzaam en, als het goed is, gezellig.

.v .

De thuisbegeleider in de ggz

tie

De thuisbegeleider in de ggz komt letterlijk thuis bij de cliënt. De cliënten zijn mensen met psychiatrische problemen die de grip op het dagelijks leven kwijt zijn of deze kwijt kunnen raken. Je werkzaamheden als thuisbegeleider zijn heel verschillend. Soms help je cliënten met het opbouwen van een sociaal netwerk: je geeft cliënten tips en adviezen en motiveert hen nieuwe contacten te leggen. Soms help je cliënten bij praktische zaken, zoals het bijhouden van de administratie of het regelen van een uitkering.

Als thuisbegeleider zorg je niet voor, maar zorg je dat. Het is belangrijk dat je denkt in oplossingen en niet in problemen en dat je goed luistert naar de cliënt, zodat je weet wat hij leuk vindt, waar hij goed in is en waar je hem mee kunt helpen. Als thuisbegeleider heb je oog voor alle levensgebieden van de cliënt. Wil hij bijvoorbeeld graag weer aan het werk of lid worden van een sportvereniging? Dan maak je samen met de cliënt een begeleidingsplan om zijn doelen te bereiken. Je maakt afspraken over wat de cliënt zelf kan doen en waarvoor de cliënt hulp van anderen nodig heeft. Daarvoor heb je veel contact met instanties en andere hulpverleners. Ook kun je familie en vrienden van je cliënt vragen om te helpen.

Thuisbegeleiding in de ggz past bij de huidige visie op zorg, bij het aanbieden van zorg in de maatschappij (vermaatschappelijking van zorg). In de participatiesamenleving worden mensen steeds meer thuis behandeld en begeleid. Daarbij wordt ook het netwerk van de cliënt betrokken. Iedereen zet zijn eigen kracht in, ook de mensen met een psychiatrische stoornis.

De verantwoordelijkheden van de hulpverlener ggz niveau 3

rig

Als hulpverlener ggz niveau 3 werk je in teamverband met collega's. Belangrijke informatie over cliënten geef je door aan je leidinggevende en/of collega’s. Deze benader je ook wanneer situaties binnen je werk buiten jouw deskundigheid vallen. Je kunt altijd op hen terugvallen. Het is je taak om de cliënt goed in de gaten te houden. Je observeert en zorgt dat de begeleiding die wordt geboden past bij de vraag van de cliënt. Je benut zo veel mogelijk de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt en van zijn netwerk. In je werkzaamheden richt je je op de doelen uit het begeleidingsplan en houd je je aan wat er in het plan beschreven staat. Je rapporteert aan de hand van afgesproken doelen.

De verantwoordelijkheden van de hulpverlener ggz niveau 4 Als hulpverlener ggz niveau 4 heb je een zelfstandige rol binnen een teamverband. Belangrijke informatie over cliënten bespreek je met je collega’s. Het is je taak om de cliënt goed in de gaten te houden. Je observeert en zorgt dat de begeleiding die wordt geboden past bij de vraag van de cliënt. Je benut zo veel mogelijk de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt

Theoriebron Werken in de ggz

en van zijn netwerk. Samen met de cliënt en eventueel zijn familie stel je een begeleidingsplan op. In je werkzaamheden richt je je op de doelen uit het begeleidingsplan en houd je je aan wat er in het plan beschreven staat. Regelmatig evalueer je het plan en stel je het bij waar nodig. Je rapporteert aan de hand van afgesproken doelen.

.v .

Binnen je werk geef je voorlichting en advies aan cliënten en eventuele familie of vrienden. Wanneer het binnen de hulpvraag van de cliënt past en nodig of zinvol is, weet je andere disciplines in te schakelen.

rig

tie

Je zorgt dat je op de hoogte blijft van ontwikkelingen binnen de organisatie en het vakgebied. Je denkt mee over verbeteringen binnen de hulpverlening van de organisatie. Als er punten verbeterd kunnen worden, bespreek je dat met je collega’s. Je bent actief bij het vinden van oplossingen en je deelt je deskundigheid met collega’s.

rig

co u'

Ed fb

tie

.v .