9789037236101 begeleiden van adolescenten by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

rig

tie

Begeleiden van adolescenten

.v .

Cursus

Colofon

.v .

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marika de Witt

Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Begeleiden van adolescenten

tie

ISBN: 978 90 3723 610 1 Edu’Actief b.v. 2016

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

rig

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Inhoudsopgave Over deze cursus 8

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken 19

Activerende methodieken

Outreachende methodieken bij adolescenten

Reflecteren

Theoriebron De adolescentie

Groepsdynamica en adolescenten

tie

Begeleiden

Observeren en analyseren

.v .

OriĂŤntatie

Theoriebron Observeren en analyseren Theoriebron Het begeleiden

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken Theoriebron Outreachende methodieken

rig

Theoriebron Groepsdynamica

Over deze cursus

.v .

Inleiding

tie

In het werkveld van een sociaal-cultureel werker zijn adolescenten een van de doelgroepen die ondersteund kunnen worden. In de cursus Begeleiden van adolescenten maakt de student kennis met verschillende begeleidingsmethodieken, met belangrijke randvoorwaarden voor de begeleiding van adolescenten en met de begeleiding van een groep.

Een adolescent begeleiden vindt plaats in de eigen omgeving.

Leerdoelen

Je hebt kennis van de levensfase adolescentie en van mogelijke problematieken. Je hebt kennis van instrumenten om adolescenten te observeren en te analyseren. Je hebt kennis van het begeleiden van adolescenten in veranderingsprocessen. Je hebt kennis van activerende methodieken om adolescenten te ondersteunen. Je hebt kennis van outreachende begeleidingsmethodieken om contact te leggen met adolescenten en ze te ondersteunen. • Je hebt kennis van groepsdynamica bij groepen met adolescenten en van groepsinterventies.

rig

• • • • •

Beoordeling

Beoordelingsformulier <

Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van twee beroepsproducten. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op de inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn actieve deelname aan de lessen en nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier.

Over deze cursus

Planning

Opdracht 1

Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt.

Beroepsproduct 1: Casus Begeleiden van een adolescent

.v .

Planningsformulier <

Bij het eerste beroepsproduct los je een casus op met behulp van vragen. Aan de hand van deze vragen ga je je de theorie over het begeleiden van adolescenten eigen maken. Je werkt in tweetallen. Zorg ervoor dat je goed samenwerkt zodat je een samenhangend verslag gaat schrijven.

tie

Processtappen • Maak een planning. • Lees de casus. • Selecteer met een marker de signaalwoorden in de tekst. • Beantwoord eerst de vragen die je weet in je eigen woorden. • Beantwoord de vragen die je lastig vindt met behulp van je boek. Gebruik zo veel mogelijk eigen woorden.

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap.

De casus Mirjam (16 jaar) woont bij jou op de groep. Mirjam woont bij jullie, omdat haar ouders haar niet genoeg structuur en overzicht konden bieden. Mirjam fietst vijf dagen per week naar het gymnasium in de stad tien kilometer verderop. Mirjam zit ook op handbal, hiervoor traint zij maandag- en woensdagavond en elke zondag heeft zij een wedstrijd. Een regel op jullie groep is dat alle jongeren minimaal zes uur per week werken. Mirjam werkt daarom op zaterdag bij de drogisterij, dit is haar bijbaan. Bij de drogisterij is echter iemand zwanger geworden. De manager van de drogisterij vraagt aan Mirjam of zij ook de koopavond wil werken. Mirjam wil dit graag, omdat het haar extra financiën geeft. Tegelijkertijd overziet Mirjam niet hoe ze dat moet combineren met haar huiswerk en met handbal.

rig

a. Hoe kun je verklaren dat Mirjam haar tijdsplanning niet overziet?

b. Wat zijn de twee belangrijkste aandachtspunten in de begeleiding van Mirjam?

c. Welke groeitermijn zou jij met Mirjam in kaart brengen?

Over deze cursus

.v .

d. Welke beschermende sociale factoren heeft Mirjam en waarom?

tie

Eisen aan het beroepsproduct • Beantwoord elke vraag met behulp van minimaal twee betrouwbare bronnen. • Jouw antwoorden beslaan per vraag minimaal een half A4’tje, leg je beredenering dus uit! • Gebruik het lettertype Arial 12. • Gebruik je eigen woorden om je oplossing uit te leggen. • Geef per antwoord aan of jullie er hetzelfde of verschillend over denken. Leg je antwoord uit.

Opdracht 2

Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier.

Beroepsproduct 2: Folder om kennis te delen

Bij het tweede beroepsproduct maak je samen met een klasgenoot een folder. Met behulp van deze folder ga jij je kennis delen met je medestudenten. Op deze manier leer je de kennis die je hebt onder woorden te brengen. Tevens leer je van de onderwerpen die je medestudenten bespreken. Je deelt je kennis in de afsluitende les van het blok, door het geven van een presentatie.

De onderwerpen waar je uit kunt kiezen zijn: • individuele begeleidingsmethodieken • groepsbegeleidingsmethodieken • opnameklinieken • buurthuiswerk • straatcoachwerk • re-integratiemethodieken.

rig

Processtappen • Maak een planning. • Overleg je onderwerp met je docent -> vraag om een GO! • Kies de specifieke onderwerpen die je in je folder gaat behandelen. • Maak een taakverdeling. • Zoek de informatie die je nodig hebt op in je boek en op het internet. • Maak de folder met behulp van een digitaal programma naar keuze. • Maak een passende PowerPoint of Prezi bij je folder. • Deel je kennis met behulp van PowerPoint of Prezi met je klasgenoten.

Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap.

Over deze cursus

.v .

Eisen aan het beroepsproduct • Maak een folder met een overzichtelijke lay-out met behulp van een digitaal programma naar keuze. • Geef aan welk onderwerp je gekozen hebt en welk probleem er centraal staat. • Gebruik een duidelijk lettertype. • Je verslag is minimaal vier alinea's. • Je voegt een passende video toe bij het onderwerp. • Zoek minimaal vier verschillende methodieken op waarmee gewerkt wordt. • Elke methodiek die je in de folder beschrijft krijgt een alinea. • Maak een PowerPoint of Prezi, waarin de informatie van je folder naar voren komt. • Zorg dat de folder en PowerPoint of Prezi in je eigen woorden zijn geschreven. • Je geeft met behulp van een PowerPoint of Prezi een presentatie aan je klasgenoten.

rig

tie

Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier.

Oriëntatie

Oriëntatie Opdracht 1

Jijzelf als adolescent

.v .

Neem een foto mee van jezelf als baby, als schoolkind, als middelbareschoolkind en zoals je nu bent. Vergelijk deze samen met een klasgenoot.

tie

a. Wat voor veranderingen zijn er zichtbaar?

Opdracht 2

b. Welke veranderingen zie je niet op de foto’s, maar hebben wel plaatsgevonden?

Interesses van de adolescent

rig

a. Maak voor jezelf in Word een top twintig van dingen die je als adolescent belangrijk vindt/vond in het leven. Maak groepen van vijf studenten, waarmee je het over deze top twintig gaat hebben. Welke dingen uit deze top twintig kiezen jullie om een gezamenlijke top tien te maken? Schrijf jullie gezamenlijke top tien op het bord. De top tiens van alle groepen worden verzameld, waar zijn er overeenkomsten en waar zijn er verschillen?

b. Probeer te bedenken waarom deze verschillen en overeenkomsten er zijn. De docent spreekt met de klas over de interesses van adolescenten. Waarom denk je dat deze verschillen en overeenkomsten er zijn? Leg je antwoord uit.

OriĂŤntatie

Opdracht 3

Wat is waar?

.v .

Er worden groepen van vijf gevormd. Elke groep gaat op het internet op zoek naar vijf feiten over adolescenten. De docent geeft de verschillende groepen een thema: roken, drankgebruik, drugsgebruik, seksualiteit en criminaliteit. De groepen maken van de gevonden feiten een stelling die waar of niet waar kan zijn. Om de beurt presenteren de groepen de stellingen en reageren de andere groepen erop. Onderstaande vragen helpen je bij het maken van je presentatie:

tie

b. Welke feiten heb je gevonden over het thema?

a. Welk thema heb je gekregen?

c. Wat verbaasde je toen je de feiten las?

d. Wat wist je al van het onderwerp?

e. Met welk feit wil jij je klasgenoten confronteren?

rig

f. Wat wordt de stelling?

g. Wat was de reactie van de andere groepen op de door jullie gekozen stelling?

Jullie presenteren het uitgewerkte thema.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

.v .

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken Inleiding

In de opdrachten die behoren bij het onderwerp ‘de adolescentiefase en de mogelijke problematieken’ ga je aan de slag met verschillende technieken om kennis te maken met de doelgroep adolescenten. Je doet dit alleen en in groepjes, om kennis te vergaren en kennis te maken met de verschillende ervaringen van de adolescentiefase.

tie

Leerdoelen

rig

• Je kunt de levensfase adolescentie beschrijven. • Je kunt de ontwikkeling binnen de levensfase adolescentie chronologisch beschrijven. • Je kunt de psychiatrische ziektebeelden die van invloed zijn op de levensfase adolescentie benoemen en de invloed ervan beschrijven. • Je kunt de invloed van de omgeving op de levensfase adolescentie benoemen en uitleggen.

De ontwikkeling van puber tot volwassene.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

Opdracht 1

Shownieuws

a. Welk thema kiest jouw groep?

Website Flair < b. Waarom is dat thema belangrijk volgens jouw groep?

Website PowNed <

Je gebruikt ten minste vier verschillende tijdschriften/websites bestemd voor adolescenten. Voorbeelden kunnen zijn: de Hitkrant, de Flair, Speld, PowNed en StukTV. Je bevindingen verwerk je op een creatieve manier tot een poster via de website van Bubbl. De posters print je uit en neem je mee naar de les.

Website Stuk TV <

tie

Website Speld <

Website Hitkrant <

.v .

Je gaat onderzoek doen naar de belevingswereld van een adolescent. Je doet onderzoek in een groep van vier personen naar een in het (show)nieuws terugkerend thema. In je onderzoek geef je weer wat de adolescenten bezighoudt. Je kiest een actueel thema dat alle groepsleden aanspreekt.

Website Bubbl <

Bedenk samen met je groepsgenoten voor alle andere groepen tips (dingen die beter kunnen) en tops (dingen die goed zijn) op basis van de volgende vragen:

c. Sluit de vormgeving aan bij de wensen en behoeften van de adolescent?

d. Sluit de inhoud van de poster aan bij de adolescent?

Opdracht 2

Je gaat nadenken over kenmerken van de levensfase adolescentie. Je beantwoordt de volgende vragen met behulp van de theorie uit Theoriebron De adolescentie. a. Hoe oud is iemand die zich in de adolescentiefase bevindt?

b. Waardoor kan de ontwikkeling van de adolescent beĂŻnvloed worden?

rig

Theoriebron De adolescentie <

Levensfase adolescentie

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

tie

d. Welke lichamelijke ontwikkeling behoort bij de adolescentiefase?

.v .

c. Waarvoor zorgt de groei van de hersenen tijdens de adolescentiefase?

De volgorde binnen de adolescentiefase

Opdracht 3

e. Waaraan kun je merken dat iemand die jongvolwassen lijkt in de adolescentiefase zit?

Je gaat de ontwikkeling binnen de levensfase adolescentie chronologisch beschrijven. Je krijgt een onderwerp met betrekking tot adolescentie toegewezen, waarnaar je in een groepje van drie personen onderzoek doet. De onderwerpen zijn: • de lichamelijke ontwikkeling • de cognitieve ontwikkeling • de sociaal-emotionele ontwikkeling • de seksuele ontwikkeling.

Website Prezi <

Theoriebron De adolescentie <

rig

a. Je gaat de ontwikkelingen die plaatsvinden rondom jouw thema chronologisch in kaart brengen. Je brengt verslag van je onderzoek uit aan de klas middels een presentatie. De volgende onderdelen moeten verwerkt zijn in jullie presentatie: • In welk ontwikkelingsstadium bevindt de ontwikkeling zich tijdens het begin van de adolescentie? • In welk ontwikkelingsstadium bevindt de ontwikkeling zich halverwege de adolescentie? • In welk ontwikkelingsstadium bevindt de ontwikkeling zich aan het einde van de adolescentie? • Een filmpje dat betrekking heeft op het ontwikkelingsgebied dat jullie onderzoeken. Aan de volgende voorwaarden moet jullie presentatie voldoen: • Jullie presentatie duurt maximaal 10 minuten. • Jullie presentatie geeft de ontwikkeling in chronologische volgorde weer. • Jullie werken met een PowerPoint of Prezi. Elke groep krijgt feedback van de andere groepen. Als je feedback gaat geven, zorg je ervoor dat elk van de volgende punten terugkomt. Maak dus voor jezelf aantekeningen tijdens de presentatie.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

De punten waarop je feedback geeft en krijgt, zijn:

tie

d. Werden alle ontwikkelingen duidelijk uitgelegd?

c. Werd de chronologische ontwikkeling duidelijk verteld?

.v .

b. In welke mate sloot het filmpje aan bij het onderwerp?

Opdracht 4

e. Was de PowerPoint of Prezi ondersteunend bij de presentatie?

Wie ben ik?

Je onderzoekt jouw eigen ontwikkeling gedurende de adolescentie met behulp van de theorie. Jouw eigen ontwikkeling in de adolescentie beschrijf je aan de hand van de theorie. Je beschrijft bij elke ontwikkelingsfase hoe jij die hebt beleefd. Je beschrijft ook welke ontwikkelingen de meeste indruk op je gemaakt hebben. Dit doe je met behulp van de volgende vragen.

Theoriebron De adolescentie <

rig

a. Welke ontwikkeling heb ik van pubertijd tot adolescentie doorgemaakt op seksueel gebied? Onderbouw je antwoord met theorie.

b. Welke ontwikkeling heb ik van pubertijd tot adolescentie doorgemaakt op lichamelijk gebied? Onderbouw je antwoord met theorie.

c. Welke ontwikkeling heb ik van pubertijd tot adolescentie doorgemaakt op cognitief gebied? Onderbouw je antwoord met theorie.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

.v .

d. Welke ontwikkeling heb ik van pubertijd tot adolescentie doorgemaakt op sociaal-emotioneel gebied? Onderbouw je antwoord met theorie.

rig

tie

e. Beschrijf welke ontwikkelingen tijdens de adolescentiefase het meeste indruk op je hebben gemaakt. Geef minimaal drie voorbeelden.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

Opdracht 5

Ziektebeelden

.v .

Een invuloefening waarbij je de naam van een ziektebeeld verbindt met uitleg over dat ziektebeeld. Zoek informatie over onderstaande ziektebeelden op internet om de juiste combinaties te kunnen maken.

Een patroon van onoplettendheid, impulsiviteit en hyperactiviteit

Aandachtsstoornis

Een patroon van rusteloosheid, somberheid, een verminderd gevoel van eigenwaarde en concentratieproblemen

tie

Gedragsstoornis

Angststoornis

Een patroon dat afwijkt van het eetgedrag behorend bij de leeftijd, het geslacht enzovoort

Eetstoornis

Een afwijkend patroon in het aangaan van sociale interacties

Depressie

Een patroon van extreme uiting van angstig gedrag

Dwangstoornis

Zelfbeschadiging

Hechtingsstoornis

rig

Automutilatie

Opdracht 6

Een patroon van dwanggedachten en/of dwanghandelingen

Een patroon van negativistisch, opstandig, ongehoorzaam en vijandig gedrag

Doe eens gek! Je maakt kennis met verschillende psychiatrische ziektebeelden die een grote rol kunnen spelen tijdens de adolescentie. Je gaat in groepen van twee een psychiatrisch ziektebeeld weergeven. Je doet dit op een creatieve manier, je kunt dus gebruikmaken van drama, knutselen, tekenen, dichten of het schrijven van een lied. Je maakt een presentatie waarbij je de kenmerken van de stoornis uitvergroot. Je mag zelf een psychiatrisch ziektebeeld kiezen, maar je overlegt dit wel met de docent. De docent zorgt ervoor dat iedereen een ander ziektebeeld weergeeft. Je presentatie duurt maximaal vijf minuten. De klas gaat raden welk psychiatrisch ziektebeeld jullie weergeven.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

Als de klas goed geraden heeft welk ziektebeeld jullie hebben uitgebeeld, geven jullie uitleg over de creatieve activiteit met behulp van de volgende vragen:

b. Voor welke creatieve presentatievorm hebben jullie gekozen?

.v .

a. Voor welk psychiatrisch ziektebeeld hebben jullie gekozen?

tie

c. Wat is het verband tussen het psychiatrische ziektebeeld en jullie creatieve presentatie?

d. Hebben jullie klasgenoten geraden welk psychiatrisch ziektebeeld je uitbeeldde? Leg je antwoord uit.

Opdracht 7

De sociale-netwerkkaart

Je maakt kennis met de sociale-netwerkkaart. Je gaat interviewvragen maken die horen bij de sociale-netwerkkaart. Je maakt een lijst van minimaal vijf vragen per sector om informatie te kunnen verzamelen. Lees het artikel ‘Wat werkt bij het versterken van het sociale netwerk van gezinnen?’

Artikel Wat werkt bij het versterken van het sociale netwerk van gezinnen? <

e. Wat vonden jullie zelf het meest opvallende wat jullie geleerd hebben over het ziektebeeld?

rig

a. Welke vragen heb je bedacht?

In de sociale-netwerkkaart geef je schematisch weer welke mensen en instanties in contact staan met de adolescent. Dit doe je door de contacten in te delen in verschillende sectoren. Deze sectoren staan voor de mate waarin er persoonlijk contact is met de adolescent. In het artikel ‘Wat werkt bij het versterken van het sociale netwerk van gezinnen?’ staat op bladzijde 3 het schematisch overzicht van het sociale netwerk van mensen. Maak zelf een sociale-netwerkkaart in Word. Als je de opdracht af hebt, spreek je samen met een klasgenoot de antwoorden door.

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

b. Welke overeenkomsten hebben jullie ontdekt in de antwoorden?

.v .

c. Welke verschillen hebben jullie ontdekt in de antwoorden?

Opdracht 8

tie

e. Welke top wil je geven aan je klasgenoot?

d. Welke tip wil je geven aan je klasgenoot?

Vel over probleem

a. Je bekijkt de documentaire Vel over probleem. Kies een van de hoofdpersonen uit en beantwoord de volgende vragen in een lopend verslag b. Hoe heet de hoofdpersoon?

Filmpje Vel over probleem <

c. Hoe oud is de hoofdpersoon?

d. Hoe leeft de hoofdpersoon momenteel?

f. Welke emoties toont de hoofdpersoon?

rig

e. Wat is de oorzaak van de eetstoornis?

De adolescentiefase en de mogelijke problematieken

.v .

g. Welke emoties zie je bij de omgeving van de hoofdpersoon?

rig

tie

h. Wat voor boodschap hebben de personen uit de omgeving van de hoofdpersoon?

Observeren en analyseren

.v .

Inleiding

Om de adolescent goed te kunnen begeleiden is het van belang goed te kijken naar het gedrag van de adolescent. Als het gedrag van de adolescent bekeken is, zullen ook situaties geanalyseerd moeten worden om een beeld te krijgen van de oorzaak-gevolgrelaties. Binnen het thema observeren en analyseren ga je aan de slag met verschillende opdrachten die jou helpen om situaties zonder vooroordelen te bekijken.

Leerdoelen

tie

Je kent de situaties waarbinnen je de adolescent kunt observeren. Je kent de instrumenten waarmee je een adolescent kunt observeren. Je kunt de methodes om observaties te verwerken benoemen. Je kunt uitleggen hoe je een observatie objectief kunt analyseren. Je kunt uitleggen welke observatietechniek en bijbehorende analysetechniek passend is bij een casus.

Het observeren van jonge ouders en hun gezin doe je in de vertrouwde omgeving.

rig

• • • • •

Observeren en analyseren

Opdracht 1

Metropolis Je gaat kennismaken met wat objectieve en wat subjectieve observaties zijn.

Filmpje Metropolis <

Wat vertelt de bewoner?

Nicaragua

Als je in Nicaragua luistert naar Volumia, ben je niet goed geïntegreerd.

Verenigde Staten

In New York leven verschillende culturen samen.

Australië

Als strandwacht ben je goed geïntegreerd als je andere immigranten leert zwemmen.

tie

Integratiebeleid is een manier om het geld en de methode van integreren vast te leggen.

Nederland

Als je werkt, kun je laten zien dat je geen slechte vluchteling bent.

Australië

Vul in: objectief/subjectief

Land

Theoriebron Observeren en analyseren <

.v .

Je kijkt naar een aflevering van Metropolis waarin ze verschillende manieren van integreren onderzoeken. Wat beïnvloedt de visie op een situatie? Je vult in het volgende schema in of de aanname beschreven naar aanleiding van de observatie van het tv-programma objectief of subjectief is.

Nederland

Zuid-Afrika

Je eigen volk gaat voor andere volken.

Bolivia

In het verleden waren er veel verschillende talen binnen het land.

rig py

co 20

Je doet je best om te integreren als je een sport gaat doen in je nieuwe omgeving.

Verenigde Staten

Als je eenmaal lang in een nieuw land woont, raak je je eigen land ontwend.

Australië

Je bent een echte Australiër als je met een accent spreekt.

Zuid-Afrika

Kleinfontein is een kleine gemeenschap met een hek eromheen.

Verenigde Staten

Als je veel culturen mengt, krijg je een nieuwe cultuur.

Observeren en analyseren

Vul in: objectief/subjectief

Nederland

De inburgeringscursus is te veel gericht op geschiedenisweetjes.

Zuid-Afrika

Multicultureel samenleven lukt nergens ter wereld.

Nederland

Brabantse halal worstenbroodjes zijn een vorm van integratie.

Bolivia

Pas als je alle culturen kent, kun je samen verder bouwen aan een samenleving.

Wereld

De impact van de integratie verschilt per land en per cultuur.

tie

.v .

Wat vertelt de bewoner?

Opdracht 2

Land

Observeren

Je maakt een observatieformulier passend bij een casus. In dit observatieformulier, zoals het format hierna is weergegeven maak je duidelijk of je kiest voor een gedragsobservatie of een tijdsobservatie. Je hoeft het formulier verder niet in te vullen of uit te werken.

Theoriebron Observeren en analyseren <

a. Abdullah (17 jaar) komt vaak bij de buurthuisactiviteiten die jij organiseert. Hij houdt ervan om in de belangstelling te staan. Hij neemt vaak het voortouw als de groep moet samenwerken. Van de buurtagent heb je te horen gekregen dat Abdullah de buurtjongens opjut om kattenkwaad uit te halen. Dit doet hij door hen onder druk te zetten op momenten dat deze buurtjongens onzeker zijn. De buurtagent heeft de indruk dat Abdullah dit alleen doet bij buurtjongens die een autistische stoornis hebben. De vraag van de agent is of jij Abdullah kunt observeren tijdens de eerstvolgende activiteit. De agent wil graag weten met wie Abdullah contact heeft en of je gedragsveranderingen ziet nadat de buurtjongens een gesprek hebben gehad met Abdullah. Je gaat dit in kaart brengen met behulp van de volgende tabel. Gedrag voor het contract

Gedrag na het contract

b. Als je tabel af is, vergelijk je deze met die van een medestudent en kun je nog aanpassingen verrichten. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen jullie tabellen? Leg je antwoord uit.

rig

Naam

Observeren en analyseren

Opdracht 3

Welke sleutel past? Je koppelt de casus aan de bijpassende observatietechniek. Je krijgt twee casussen, beschrijf bij elke casus welke observatietechniek er het best bij past en waarom. De observatietechnieken zijn gericht op tijd en gedrag.

Theoriebron Observeren en analyseren <

.v .

Casus 1: Familie Smit

Het gezin Smit bestaat uit vijf personen. Vader Kees (40 jaar) runt het melkveebedrijf van het gezin. Moeder Ina (38 jaar) werkt twee dagen per week als apothekersassistent en doet de administratie van het bedrijf. De kinderen zijn Janna, Jakob en Jellie. Janna (16 jaar) zit in 4 VMBO en is dol op ballet. Jakob (10 jaar) is een fanatieke voetballer bij de jeugd van SC Heerenveen. Jellie (8 jaar) helpt haar vader graag de fles te geven aan de kalfjes.

tie

Het avondeten in het gezin verloopt stroever sinds bekend is dat Janna mogelijk gaat zakken voor haar eindexamen. Vader en moeder zien Janna enkel tijdens het avondeten, er zijn dan veel discussies. De sfeer wordt steeds negatiever, Janna is brutaal en Jellie wil haar eten niet meer opeten. Deze situatie zorgt voor strijd binnen het gezin. Jakob loopt tijdens deze strijd naar boven en gaat dan muziek luisteren op zijn kamer.

a. Welke observatietechniek is passend om te gebruiken?

Casus 2: Familie Joosten

Het gezin Joosten bestaat uit drie personen. Vader Jaap (37 jaar) werkt als leerkracht in het basisonderwijs. Zijn kinderen Kim (12 jaar) en Max (9 jaar) zitten ook op deze basisschool. Max en Kim spelen vaak samen na schooltijd en in de weekenden.

rig

Max en Kim hebben tijdens het avondeten vaak ruzie. Vader Jaap begrijpt de aanleiding van de ruzies vaak niet. In het spelen is er altijd een goede samenwerking tussen de kinderen, maar tijdens de eetsituatie ontstaat er vaak een woordenwisseling. Kim vertelt haar vader steeds dat Max haar stiekem trapt tijdens het eten. Vader wil dat Kim en Max rustig met elkaar aan tafel kunnen zitten tijdens het eten.

b. Welke observatietechniek is passend?

Observeren en analyseren

Opdracht 4

De folder Je deelt kennis met je medestudenten over observatietechnieken. Je maakt met behulp van de website collage.nl een informatieve folder voor je medestudenten. Deze folder is één A4’tje groot. Je beschrijft in de folder drie casussen uit de beroepspraktijk. Bij elke casus beschrijf je welke observatietechniek het beste past en ook waarom die observatietechniek het beste past.

Website Collage <

.v .

Theoriebron Observeren en analyseren <

De volgende les worden alle folders klassikaal besproken en krijgen jullie tips en tops. Kijk kritisch naar elkaars folders en onderbouw in je feedback waarom jij denkt dat een observatietechniek past of niet past bij de casus.

b. Ben je het met deze tips eens?

tie

a. Welke tips heb je gekregen?

c. Welke tops heb je gekregen?

Opdracht 5

Observatiemethoden

Je beschrijft welke analyse van de observatie juist is weergegeven en beargumenteert dit. Je krijgt een casus die op verschillende manieren is geanalyseerd. Schrijf in een tweet welke methode het beste past bij de casus. Maak je tweet origineel en zorg dat je het kunt beargumenteren met behulp van de theorie over de analyse van een observatie. In een onderwijsleergesprek worden de verschillende kanten van de observatie belicht.

rig

Theoriebron Observeren en analyseren <

d. Ben je het met deze tops eens?

Casus

Tarik (18 jaar) is geobserveerd tijdens een voetbalwedstrijd. Zijn teamgenoten hebben aangegeven dat hij erg agressief is tijdens de wedstrijden. Jij bent in het kader van de begeleidingsmethodiek Overenthousiast de groep aan het observeren. Analyse 1: Tarik reageert snel op het in zijn ogen onterechte doelpunt van de tegenpartij. Hij reageert dit af door te gaan schelden tegen zijn tegenstander. Hij gebruikt woorden die het daglicht niet kunnen verdragen. Vervolgens gaat hij in de dug-out hangen en luistert hij niet naar zijn coach. Tarik zal het onterecht vinden dat hij niet mag schelden van zijn coach.

Observeren en analyseren

Analyse 2: Zodra de tegenpartij scoort begint Tarik scheldwoorden te gebruiken. Hij scheldt naar de tegenstander die het dichtst bij hem in de buurt is. De coach vraagt Tarik te stoppen met schelden. Als reactie gaat Tarik na een aantal minuten onderuitgezakt in de dug-out zitten. Tarik blijft echter wel schelden, hij geeft dus geen gehoor aan het verzoek van zijn coach.

Je beschrijft de effecten van het observeren van de adolescent in zijn leefomgeving. Je bekijkt met jouw viertal de aflevering ‘Bijzondere gezinnen’ van het programma ‘Je zal het maar zijn’. De volgende beweringen naar aanleiding van de aflevering bevestig of ontkracht je met behulp van de theorie over het observeren in de eigen omgeving. De opdracht wordt klassikaal nabesproken.

Aflevering Je zal het maar zijn <

Je zal het maar zijn

tie

Opdracht 6

.v .

Welke tweet heb jij gemaakt?

a. In een gezinshuis heb je voldoende geleerd, voor je voor je achttiende levensjaar het huis uit gaat.

b. Je mag je kinderen niet dezelfde hobby geven als jijzelf naleeft.

rig

c. Je moet adolescenten beschermen in het aangaan van ongelijke relaties.

Observeren en analyseren

Opdracht 7

Wat zie je? Je onderscheidt subjectieve kenmerken in de beschreven casus. Je krijgt een casus waarbij een observatie uitgeschreven is. Je gaat met een marker aangeven welke observatiebeschrijvingen subjectief zijn.

Theoriebron Observeren en signaleren <

Opdracht 8

En wat heb jij gedaan?

tie

.v .

Yassamine is sociaal-cultureel werker in het buurthuis. Op woensdagavond komt er een groep adolescenten bij haar op de cursus ‘Hoe zorg ik goed voor mezelf?’ Deze cursus is bedoeld voor adolescenten die getraind willen worden in het zelfstandig wonen. De adolescenten die eraan meedoen zijn tussen de 17 en 21 jaar, ze zijn dus erg jong. Yassamine beschrijft de groep als erg druk, omdat de jongeren vaak door elkaar heen praten. Verder geeft Yassamine aan dat de groep bestaat uit zeven jongens en vijf meisjes. Yassamine vindt dat de meisjes niet goed meedoen aan de lessen, die hebben namelijk steeds een weerwoord op wat zij zegt. Yassamine zegt ook dat de jongens hun huiswerk goed maken. De meisjes zelf zeggen dat er nooit naar hen geluisterd wordt, maar dat Yassamine de cursus wel gestructureerd geeft. Yassamine gaat het gesprek met de meisjes aan en samen komen zij tot een goede oplossing. De jongens geven aan dat zij de cursus leuk vinden, omdat Yassamine ‘een lekker wijf’ is. Yassamine vertelt de jongens dat wat zij zeggen ongewenst gedrag is.

Je onderscheidt objectieve kenmerken in het geschreven verhaal. Je gaat een half A4’tje volschrijven met iets wat je hebt beleefd het afgelopen weekend. Als je dit af hebt, wissel je van blad met een klasgenoot. Onderstreep of markeer alle objectieve woorden in de tekst van jouw klasgenoot. Bespreek daarna met elkaar waarom de onderstreepte woorden objectief zijn.

Theoriebron Observeren en analyseren <

Je onderzoekt welke observatietechniek passend is bij de casus die in een filmtrailer getoond wordt. Je krijgt per groep een film toegewezen, waarvan je met je groep de trailer gaat bekijken. Je beschrijft welke observatietechniek passend zou zijn bij deze casus. Je beschrijving onderbouw je met de theorie. Vervolgens ga je met de hele klas alle trailers bekijken en legt elke groep onderbouwd uit welke observatietechniek passend is.

rig

Filmpje Bridget Jones <

Technisch kijken

Opdracht 9

Ben je het eens met de onderstreepte woorden? Onderbouw je antwoord.

Filmpje Lover of Loser <

a. Bridget Jones:

Filmpje Spijt! <

b. Lover of Loser:

Filmpje Timboektoe < c. Spijt!:

Observeren en analyseren

rig

tie

.v .

d. Timboektoe:

Begeleiden

.v .

Inleiding

In de begeleiding van adolescenten worden vaak verschillende technieken gecombineerd. Dit wordt gedaan om zo veel mogelijk bij de adolescent aan te sluiten en om de adolescent te motiveren. In de volgende opdrachten ga je alleen en in groepjes kennismaken met het begeleiden van adolescenten. Je maakt kennis met bekende technieken, instellingen en randvoorwaarden die nodig zijn om de begeleiding tot een succes te maken.

Leerdoelen

rig

tie

• Je kunt definiëren welke begeleidingsmethodieken er gebruikt worden in de jeugdhulpverlening. • Je kunt definiëren welke begeleidingsmethodieken er gebruikt worden in de vrijwillige openbare ondersteuning van adolescenten. • Je kunt definiëren welke begeleidingsmethodieken er gebruikt worden in de particuliere ondersteuning van adolescenten. • Je kent de lichamelijke, seksuele, cognitieve en sociaal-emotionele processen waarmee een adolescent moet leren omgaan. • Je hebt kennis van het combineren van begeleidingsmethodieken, zodat je kunt aansluiten bij de behoefte van de cliënt.

Opdracht 1

Theoriebron Outreachende methodieken <

Bij het begeleiden van adolescenten is het goed om te werken in hun belevingswereld.

Socialevaardigheidsoefening Je maakt kennis met het ondersteunen van een adolescent door gebruik van een methodiek. Je maakt een socialevaardigheidsoefening die past bij de methode YOUTURN. De methode YOUTURN traint bij adolescenten die in een gevangenis zitten vaardigheden die nodig zijn in de maatschappij. Binnen YOUTURN wordt er alleen gereageerd op positieve gedragingen van de adolescent.

Begeleiden

In deze oefening maak je in groepen, die zijn ingedeeld door de docent, een socialevaardigheidsoefening. De les ga je geven aan je klasgenoten en zal dertig minuten duren. Je les moet een inleiding, middenstuk en slot bevatten. De les geef je vorm volgens volgend schema. Dit schema lever je ingevuld in bij je docent. Oefening die gedaan wordt door de adolescenten

Aandachtspunten voor de begeleider

Inleiding Middenstuk

tie

Slot

Mindmap

Opdracht 2

Gewenst gedrag van de adolescenten

.v .

Tijd

Je onderzoekt de begeleidingsmethodiek van een instelling naar keuze. Je leest de theorie over het begeleiden van een adolescent. Hierna kies je een instelling die je in tweetallen gaat onderzoeken. Je zoekt op de website van de instelling naar de begeleidingsmethodiek die zij gebruiken. Vervolgens ga je onderzoeken of je deze begeleidingsmethodiek terug ziet komen in de missie en visie van de instelling.

Website Bubbl < Theoriebron Het begeleiden <

Wat staat er in je mindmap? • naam van de instelling • doelgroep • type hulpverlening • naam van de begeleidingsmethodiek • kenmerken van de begeleidingsmethodiek • missie en visie van de instelling.

rig

De informatie die je gevonden hebt vat je samen in een mindmap, die je inlevert bij de docent. De mindmap maak je met behulp van Bubbl.

Wissel de mindmaps ook uit met je klasgenoten, zodat je van alle onderzochte instellingen een kort overzicht hebt. Geef elkaar ook feedback op de inhoud van de mindmap, controleer of de mindmap van je klasgenoten compleet is.

a. Welke feedback heb je gekregen op je mindmap?

b. Wat vind jij van de feedback die je gekregen hebt op je mindmap?

Begeleiden

Opdracht 3

Is begeleiden gewoon? Je maakt een overzicht van de vrijwillige hulpverleningsmethodieken. Je maakt met behulp van een invuloefening een overzicht van de begeleidingsvormen die gebruikt worden. De tabel kun je vullen door de termen te zoeken in Google.

.v .

Betekenis Individuele begeleiding

Ambulante begeleiding

tie

SemiresidentiĂŤle begeleiding

Therapeutische begeleiding

Opdracht 4

Trajectbegeleiding

De trainingsbijeenkomst

De training die jullie gaan ontwikkelen gaat over seksualiteit. Je kunt het volgende schema gebruiken om je training gestructureerd vorm te geven. Je kiest een onderwerp dat te maken heeft met seksuele voorlichting en werkt dat uit tot een trainingsbijeenkomst voor adolescenten. Deze trainingsbijeenkomst moet bestaan uit een introductie, kern 1, kern 2 en een afsluiting.

rig

Werkmodel STARRT-methode <

Je hebt aandacht voor de voorwaarden die belangrijk zijn bij het begeleiden. Lees de theorie over het aansluiten bij interesses en het eigenaar zijn van het proces. Je gaat in een groep van drie personen een programma voor een trainingsbijeenkomst schrijven. Je zorgt dat je in de trainingsbijeenkomst ruimte geeft aan de adolescent om eigenaar te worden van het proces. Tevens zorg je ervoor dat je aansluit bij de interesses van de adolescent.

Theoriebron Het begeleiden <

Jullie trainingsbijeenkomst moet opgebouwd zijn uit opdrachten en theorie. De keuzes die jullie als groep gemaakt hebben verantwoord je met behulp van STARRT in een reflectieverslag in Word. Tijd

Oefening die gedaan wordt door de adolescenten

Theorie die wordt gedeeld met de adolescent

Aandachtspunten voor de begeleider

Gewenst gedrag van de adolescenten

Inleiding

Kern 1

Begeleiden

Tijd

Theorie die wordt gedeeld met de adolescent

Aandachtspunten voor de begeleider

Kern 2

tie

Slot

Opdracht 5

Gewenst gedrag van de adolescenten

.v .

Oefening die gedaan wordt door de adolescenten

Particuliere hulpverlening

Je leert kritisch te kijken naar de begeleiding van adolescenten. Je bezoekt de website van de Essenburg over particuliere hulpverlening aan adolescenten. Met behulp van de website beantwoord je de volgende vragen.

Website Essenburg <

a. Welke factoren in de begeleidingsmethodiek zorgen ervoor dat er aangesloten wordt bij de adolescent?

rig

b. Naar welke termijn wordt er samen met de adolescent gekeken binnen de begeleidingsmethodiek?

c. Wat is de invloed van de adolescent op het begeleidingsproces?

d. Hoe intensief wordt de adolescent begeleid?

Begeleiden

Opdracht 6

Poster

Opdracht 7

Infographic

Je maakt met behulp van een infographic een samenvatting van de ontwikkelingen gedurende de adolescentie.

Website Piktochart <

Je herhaalt de theorie met behulp van een zelfgemaakte quiz. De klas wordt verdeeld in groepen van vijf. Elke groep krijgt van de docent een onderwerp toebedeeld dat behandeld is in Theoriebron De adolescentie, Theoriebron Observeren en analyseren en Theoriebron Het begeleiden. Per groep bedenken jullie minimaal vijf, maximaal acht vragen over de theorie. Deze vragen en antwoorden lever je in bij de docent. De docent zorgt ervoor dat deze vragen verwerkt worden in een kahoot. Tot slot wordt de kahoot gespeeld met de klas.

Website Kahoot! <

Quiz

Opdracht 8

tie

Je vat de literatuur over de seksuele, cognitieve, lichamelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling samen met behulp van een infographic. Je samenvatting in de infographic moet dus compact en kernachtig zijn. De infographic ga je maken met behulp van Piktochart.

Theoriebron De adolescentie <

rig

Theoriebron Observeren en analyseren < Theoriebron Het begeleiden <

.v .

Je geeft een begeleidingsmethodiek kernachtig weer. Je maakt met behulp van oude tijdschriften een poster van een door jou gekozen begeleidingsmethodiek. Je laat zien welke woorden en stijlen de kern van de begeleidingsmethodiek vormen. Je poster moet zo vormgegeven zijn dat een adolescent geĂŻnspireerd wordt om deze te bekijken en dat zijn interesse wordt gewekt voor deze begeleidingsmethodiek.

Opdracht 9

Theoriebron Het begeleiden <

Schematisch weergeven Analyseer de casus met behulp van het gegeven schema. Geef aan op welke manier de begeleidingsmethoden gebruikt worden binnen de casus. Casus Je werkt als videohometrainer bij een jeugdzorginstelling. Je krijgt het gezin Smit in jouw werktakenpakket. Je hebt na een eerste kennismaking met het gezin en het maken van de eerste videobeelden de volgende analyse gemaakt. Het gezin Smit bestaat uit vijf personen. Vader Kees (25 jaar) runt het melkveebedrijf van het gezin. Moeder Ina (21 jaar) werkt twee dagen per week als apothekersassistent en zij doet de administratie van het bedrijf. De kinderen heten Janna, Jakob en Jellie. Janna is 5 jaar en is dol op ballet. Janna zit in groep 3 van de basisschool, omdat ze erg snel leert. Jakob is 4 jaar en is een fanatieke voetballer. Hij is grote fan van SC Heerenveen en doet daar vaak mee aan talentendagen. Jakob gaat sinds twee weken naar groep 1 van de basisschool. Jellie is 3 jaar en helpt graag bij vader Kees op de boerderij. Jellie vindt de babykoeien het leukste.

Begeleiden

.v .

Het middageten verloopt stroever in het gezin sinds Jakob naar de basisschool gaat. Vader Kees en moeder Ina proberen nog iedere dag met het hele gezin te eten, maar Jakob loopt steeds van tafel. Vader Kees en moeder Ina proberen Jakob met behulp van een beloningssysteem met stickers aan tafel te houden, maar dit gaat erg moeizaam. Janna en Jellie eten rustig hun bord leeg tijdens het eten. Janna helpt Jellie met eten als haar ouders te druk zijn met Jakob.

Na de eerste kennismaking kies jij ervoor om het stickerbeloningssysteem te gebruiken. Samen met Jakob en Kees vorm jij het gewone stickerbord om tot een supportersbord van SC Heerenveen. Je gaat met de ouders de videobeelden bekijken die jij gemaakt hebt. Moeder geeft aan dat zij graag wat meer tijd wil hebben voor Janna. Jij stelt voor dat Ina vaker bij de balletles van Janna gaat kijken. Vader geeft aan dat hij Jellie graag wat meer plezier wil geven tijdens haar bezoekjes aan de stallen. Jij stelt voor om een oppasschema te maken, zodat beide ouders de kans krijgen meer dingen individueel te doen met een van de kinderen. Waarin zie je dit terug?

tie

Methode

Aansluiten bij de interesses

Eigenaar zijn van de begeleiding

Begeleiden op afstand

De langetermijngroei in kaart brengen

De kortetermijngroei in kaart brengen

Vier handen op één buik

rig

Opdracht 10

Filmpje Vier handen op één buik <

Je herkent binnen het tv-programma interventies om de begeleiding aan te passen aan de adolescent. Bekijk de aflevering met Tooske Ragas van het tv-programma ‘Vier handen op één buik’. Beschrijf welke acht verschillende manieren van aanpak om de adolescent te prikkelen je ziet. a. Manier 1:

b. Manier 2:

Begeleiden

c. Manier 3:

.v .

d. Manier 4:

e. Manier 5:

tie

f. Manier 6:

rig

h. Manier 8:

g. Manier 7:

Activerende methodieken

.v .

Inleiding

Begeleiden kan op verschillende manieren. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat begeleiding met behulp van activerende methodieken goed bij adolescenten aansluit. Dit zijn methodieken waarbij de adolescent aan het werk gezet wordt en zelf invloed heeft op de begeleiding. In de komende opdrachten ga je kijken naar de verschillende factoren die van invloed zijn op activerende methodieken en verschillende manieren om actief te begeleiden.

tie

Leerdoelen

rig

• Je kunt definiëren wat activerende begeleidingsmethodieken zijn. • Je kunt de functie van verschillende begeleidingsmethodieken verklaren. • Je kent de verschillende activerende begeleidingsmethodieken die aansluiten bij de adolescent. • Je kunt benoemen welke voorwaarden er horen bij het inzetten van een activerende begeleidingsmethodiek bij adolescenten. • Je kent de landelijke organisaties die samenwerken om de adolescent een passende activerende begeleidingsmethodiek te bieden.

Bij elke adolescent zoek je naar een begeleidingsvorm die de adolescent in beweging brengt.

Activerende methodieken

Opdracht 1

Missiegericht werken

.v .

Je onderzoekt hoe de activerende begeleidingsmethodiek terugkomt in de missie en visie van een instelling. Je leest de theorie over een activerende begeleidingsmethodiek. Na het lezen van de theorie zoek je een instelling die werkt met een activerende begeleidingsmethodiek. Je beantwoordt daarna de volgende vragen.

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken <

a. Welke instelling heb je onderzocht?

tie

b. Welke activerende begeleidingsmethodiek wordt er gebruikt in die instelling?

c. Op welke wijze wordt er ondersteuning geboden aan de adolescenten?

rig

d. Op welke wijze lees je de activerende begeleidingsmethodiek terug in de missie en visie?

e. Beschrijf voor elke ondersteuningsvorm welke kenmerken van een activerende begeleidingsmethodiek je terugleest.

Activerende methodieken

Opdracht 2

Het rechts-over-linksspel De docent legt het spel uit.

Website Test Kolb <

Werken op basis van leerstijlen Je leert de relatie tussen de leerstijl en het leren tijdens de begeleiding. Je doet de Kolb leerstijlentest online. Beantwoord de volgende vragen.

.v .

Opdracht 3

a. Welke leerstijl komt bij jou uit de test?

tie

b. Herken jij jezelf in deze leerstijl?

c. Als je begeleid wordt op school, welke begeleidingsmethode spreekt je dan aan?

Opdracht 4

d. Komen de wensen die jij hebt overeen met de uitkomst van de leerstijlentest?

Vloggen

rig

Je brengt begeleidingsbehoeften in kaart. Je maakt een vlog samen met een adolescent. Dit doe je met behulp van je telefoon. In de vlog bevraag je de adolescent op de wensen waarop deze begeleid zou willen worden. Je vraagt of de school waar de adolescent op zit goed aansluit op de manier van leren van de adolescent. Je probeert ook te achterhalen wat de adolescent prikkelt om actief deel te nemen aan opdrachten. Je vlog duurt maximaal vijf minuten. Je levert hem digitaal in bij de docent.

Activerende methodieken

Opdracht 5

De activerende begeleidingsmethodieken

Naam

.v .

Je kunt een aantal activerende begeleidingsmethodieken benoemen. Je onderzoekt in tweetallen vijf activerende begeleidingsmethodieken. De informatie die je vindt vul je in het schema in. Je gaat op zoek naar de kenmerken van vijf activerende methodieken en naar een bekende instelling die deze gebruikt. Kenmerken

Voorbeeld van een instelling

Equip-methode

Trajectbegeleiding

Eigen Kracht-conferentie

tie

Sociaal-competentiemodel

rig

Traumazorg

Opdracht 6

Nu in de praktijk!

Je gaat drie verschillende activerende begeleidingsmethodieken onderzoeken. Je beschrijft wat jou aanspreekt en wat juist niet in de begeleidingsmethodiek. Beargumenteer je antwoord. a. 1. Gekozen activerende begeleidingsmethodiek:

b. Wat spreekt je aan in deze methodiek?

c. Wat spreekt je niet aan in deze methodiek?

Activerende methodieken

d. 2. Gekozen activerende begeleidingsmethodiek:

.v .

e. Wat spreekt je aan in deze methodiek?

h. Wat spreekt je aan in deze methodiek?

Wat spreekt je niet aan in deze methodiek?

Bespreek je antwoorden met een studiegenoot. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen jullie antwoorden? Leg je antwoord uit.

rig py

co 38

tie

g. 3. Gekozen activerende begeleidingsmethode:

f. Wat spreekt je niet aan in deze methodiek?

Activerende methodieken

Opdracht 7

Kansen creĂŤren Je brengt de omgeving van de adolescent schematisch in kaart.

Filmpje Jong! <

.v .

Je bekijkt de aflevering van â&#x20AC;&#x2DC;Jongâ&#x20AC;&#x2122; over de Olympische Spelen. De adolescenten in het programma hebben zowel beschermende als belemmerende factoren in hun omgeving. Om de adolescent mogelijkheden te bieden om zich te ontwikkelen is het van belang dat je als sociaal-cultureel werker zicht hebt op de omgeving van de adolescent. Je gaat daarom in tweetallen de kansen en belemmerende factoren van Joost Reijns in kaart brengen. Belemmeringen

Kansen Gezin Familie

tie

Relatie Vrienden Woonsituatie

Werk Opleiding Gezondheid

Hobby's

Opdracht 8

Motivatie

Je gaat onderzoek doen naar manieren van motiveren die aansluiten bij de adolescent.

Je gaat in viertallen onderzoek doen naar de manier waarop je een adolescent kunt motiveren. Dit doe je door vijf vragen op te stellen die betrekking hebben op motivatie. Ieder van jullie gaat deze vragen plaatsen op sociale media.

rig

Theoriebron Het begeleiden <

Vrijetijdsbesteding

Sport

a. Welke vijf vragen heb je gesteld?

b. Op welke sociale media heb je de vragen verspreid?

Jullie verzamelen de antwoorden, waarbij jullie ervoor zorgen dat er minimaal twintig verschillende adolescenten hebben meegedaan aan jullie onderzoek. Na het verzamelen van de antwoorden trekken jullie een conclusie, die je onderbouwt met theorie.

Activerende methodieken

c. Hoeveel adolescenten hebben meegedaan aan jullie onderzoek?

tie

e. Welke theorie kun je koppelen aan deze conclusie?

.v .

d. Welke conclusie kun je trekken uit het onderzoek?

rig

f. Wat is je conclusie van je onderzoek dan als je deze onderbouwt met theorie?

Activerende methodieken

Opdracht 9

Pitch

De instellingen waaruit gekozen kan worden zijn: • Kentalis • Movisie • Visio • De Bascule • Transferium.

.v .

Je maakt kennis met verschillende landelijke organisaties die werken met activerende begeleidingsmethodieken. Je maakt een vijf minuten durende pitch waarin jij, samen met vijf medestudenten, de overige studenten uitlegt welke vormen van activerende begeleiding jouw instelling aanbiedt.

tie

De eisen aan de pitch zijn: • Je legt uit welke instelling je hebt onderzocht. • Je vertelt de verschillende vormen van activerende begeleiding die de instelling aanbiedt. • Je geeft aan welke disciplines samenwerken binnen de instelling. • Je vraagt drie klasgenoten om je te observeren tijdens de pitch. Geef aan waar je feedback op wilt. Vraag na afloop individueel na wat hun feedback is. Instelling

Begeleidingsvormen

Visio

Movisie

Kentalis

Samenwerkende disciplines

Transferium

rig

De Bascule

Activerende methodieken

Opdracht 10

Hoe adolescentvriendelijk is jouw gemeente? Je onderzoekt de toegankelijkheid van een openbare instelling voor adolescenten uit jouw gemeente.

.v .

Je gaat naar de website van een openbare instelling voor het welbevinden van de mens. Kies een openbare instelling in de gemeente waar je woont. Onderzoek of zij documenten hebben voor en over adolescenten.

a. Welke openbare instelling in de gemeente waarin je woont heb je gekozen?

tie

b. Maak een kort overzicht van de documenten die je hebt kunnen vinden.

rig

c. Beschrijf wat je opviel tijdens je websitebezoek. Was de website gericht op adolescenten?

Outreachende methodieken bij adolescenten

Inleiding

.v .

Outreachende methodieken bij adolescenten

tie

Tijdens de adolescentiefase richt veel begeleiding zich op re-integratie of integratie in de samenleving. Deze begeleiding vindt dan plaats in de maatschappij of in situaties die de maatschappij nabootsen. Er zijn verschillende bekende methodieken die outreachende begeleidingsmethodieken genoemd worden. In deze opdrachtenreeks maak je kennis met verschillende veelgebruikte technieken.

Je kunt benoemen wat een Eigen Kracht-conferentie is. Je kunt de verschillende functies van een Eigen Kracht-conferentie uitleggen. Je kunt de functie van het inzetten van beschermende sociale factoren benoemen. Je kunt het begrip multidisciplinair werken uitleggen. Je kunt benoemen hoe je een sociale-netwerkkaart kunt inzetten om contact te krijgen met een adolescent.

Het outreachend werken met adolescenten vindt meestal plaats in openbare gelegenheden.

rig

• • • • •

Leerdoelen

Outreachende methodieken bij adolescenten

Opdracht 1

De Eigen Kracht-conferentie Je maakt kennis met de visie van adolescenten op de Eigen Kracht-conferentie. Je leest de theorie over de Eigen Kracht-conferentie in Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken. Daarna bekijk je het filmfragment over de Eigen Kracht Centrale.

Filmpje Eigen Kracht Centrale <

.v .

a. Wat doet de Eigen Kracht Centrale?

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken <

tie

b. Wie werken er samen binnen de Eigen Kracht Centrale?

Je maakt kennis met alle rollen van een Eigen Kracht-conferentie. Je verdiept je samen met drie medestudenten in een van de rollen die behoren bij een Eigen Kracht Centrale. De rollen die aanwezig zijn: coรถrdinator, professionals, familie, vrienden en de adolescent. Je maakt vijf vragen en antwoorden en levert die in bij de docent. De docent voegt alle vragen samen en verwerkt ze tot een socrative. Deze socrative gaan jullie in dezelfde groepen spelen.

rig

Website Socrative <

De Eigen Kracht-quiz

Opdracht 2

c. Waarom noemen we de Eigen Kracht Centrale een activerende methodiek?

Outreachende methodieken bij adolescenten

Opdracht 3

De lijnen uitzetten a. Je verbindt de verschillende methodieken met hun kenmerken. Als je de opdracht af hebt, controleer je in drietallen of je dezelfde antwoorden hebt.

De adolescent doorloopt een stappenplan met behulp van een supervisor.

Overenthousiast

De woonwijk biedt alle ontwikkelingsmogelijkheden voor de adolescenten.

.v .

YOUTURN

tie

Theoriebron Outreachende methodieken <

Dit model werkt goed binnen de gehandicaptenzorg.

Sociaal-competentiemodel

PAja!

Citytrainers

Deze methodiek richt zich op groepen die fan zijn van een voetbalclub.

Re-integratie staat centraal bij het doorlopen van de verschillende fasen.

Je leert kennis te delen over de Eigen Kracht-conferentie. Je schrijft in viertallen een instructie op een blog voor collega-SCW'ers. Je beschrijft de stappen van een Eigen Kracht-conferentie, de rollen binnen een Eigen Kracht-conferentie en de functie die een Eigen Kracht-conferentie heeft. Je levert dit in uitgewerkt in Word, lettertype Arial 11, regelafstand 1,5. Laat alle blogs rondgaan door de klas, geef per groep elke andere groep een tip en een top.

rig

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken <

Bloggen

Opdracht 4

b. Kwamen jullie antwoorden overeen? Of waren er juist verschillen? Leg je antwoord uit.

Welke tip en top heeft jullie groep ontvangen?

Outreachende methodieken bij adolescenten

Opdracht 5

Praktisch gezien

Naam

.v .

Je leert de methodiek, doelgroep en functie van begeleiding aan elkaar te koppelen. Vul het volgende schema in met behulp van de theorie over outreachende methodieken. Als het schema ingevuld is, ga je in viertallen de overeenkomsten en verschillen bekijken. Als je verschillen hebt, ga je met behulp van Theoriebron Outreachende methodieken op zoek naar het juiste antwoord.

Theoriebron Outreachende methodieken <

Doelgroep

Functie van de begeleiding

YOUTURN Overenthousiast

tie

Citytrainers

Het sociaal-competentiemodel

Opdracht 6

PAja!

Bescherming

Je beschrijft de functie van de beschermende sociale factoren binnen de beschreven casus. Lees de volgende casus en zoek naar de vijf beschermende factoren. Beschrijf ook welke functie deze hebben.

rig

Mandy (16 jaar) zit op de middelbare school. Zij heeft het daar niet naar haar zin, omdat klasgenoten haar plagen met haar flaporen. Mandy is daardoor onzeker geworden en valt liever niet op in de klas. Mandy heeft in de klas een goede vriendin, Chelsea, die ze al kent van de kleuterklas. Bram, haar beste vriend van de hockey, zit ook bij haar op school. Mandy is in haar vrije tijd veel op de hockey, ze speelt in de jeugdselectie en traint mee met de damesselectie. De damesselectie vraagt haar vaak om in te vallen omdat ze haar goed vinden spelen. Mandy is op de hockey helemaal op haar plek. Mandy komt op maandag altijd helpen met het G-hockeyteam. Ze helpt jou met training geven, omdat ze graag wil leren om sterker voor de groep te staan. Ze heeft altijd plezier in het geven van training en je ziet haar elke week zelfverzekerder rondlopen bij de training. De beschermende factoren:

a. Factor 1:

b. Factor 2:

c. Factor 3:

d. Factor 4:

Outreachende methodieken bij adolescenten

e. Factor 5:

Je hebt kennis van multidisciplinair werken binnen de jeugd- en gezinsbescherming. Bezoek de website van De Jeugd- & Gezinsbeschermers. Lees de folder over beschermen en versterken. a. Waarom werkt de jeugd- en gezinsbescherming multidisciplinair?

tie

Website Jeugd- & Gezinsbeschermers <

Jeugd- & Gezinsbeschermers

.v .

Opdracht 7

Opdracht 8

b. Met wie werken de Jeugd- & Gezinsbeschermers samen?

Woordweb

Je brengt de outreachende begeleidingsmethodieken schematisch in beeld. Je maakt in drietallen een woordweb, met behulp van Bubbl, waarbij jullie in het midden het begrip outreachende begeleidingsmethodieken plaatsen. Vervolgens maak je de eerste stap naar buiten waarbij alle begeleidingsmethodieken in beeld komen. Tot slot geef je van alle methodieken minimaal drie kenmerken.

Website Bubbl <

Bespreek je woordweb met een ander drietal en geef elkaar feedback. Welke feedback hebben jullie ontvangen?

De kwaliteiten van vrienden Je zoekt het artikel ‘Een sterk sociaal netwerk!’ op gepubliceerd door Movisie. Je leest stap 3: ‘Wat is de kwaliteit?’ Je maakt het werkblad 3a met behulp van de gegeven casus. Als de opdracht af is, vraag je twee klasgenoten om feedback. Zorg dat je deze zichtbaar verwerkt in de opdracht.

rig

Opdracht 9

Artikel Sterk sociaal netwerk <

Groepsdynamica en adolescenten

.v .

Groepsdynamica en adolescenten Inleiding

tie

De groepsdynamiek krijgt in de adolescentiefase een andere rol. De adolescenten gaan vaker om met leeftijdsgenoten die gelijkgestemd zijn. De groepsdynamiek verandert ook doordat de adolescenten gaan kijken naar hun eigen gedrag en dit gaan aanpassen als zij dit nodig achten. In de adolescentiefase gaan de groepsleden gerichter op zoek naar hun positie in de groep. Zij kunnen de feedback die zij op hun groepsrol krijgen beter verwerken en hun gedrag gerichter veranderen.

Leerdoelen

Je kunt de groepsrollen die beschreven worden benoemen. Je kunt de interactie tussen de groepsrollen beschrijven. Je kunt de invloed van de levensfase adolescentie op de groepsdynamiek benoemen. Je kunt de mogelijke invloed van de groepsbegeleider op de groepsdynamiek benoemen. Je kunt activiteiten beschrijven die de groepsdynamiek beïnvloeden.

rig

• • • • •

Waar twee of meer adolescenten samen zijn, ontstaat er een groepsdynamiek.

Opdracht 1

Theoriebron Groepensdynamica <

Groepsrollen Je beschrijft de groepsrollen in je eigen woorden. Je vult de volgende zinnen aan met behulp van de theorie over de rollen binnen een groep. a. De groepsrollen zorgen voor …

b. Dit groepslid brengt alle voor- en nadelen in kaart om het probleem te kunnen oplossen.

c. De doener …

Groepsdynamica en adolescenten

d. Dit groepslid blijft steeds meer mogelijke oplossingen bedenken voor het probleem.

Opdracht 2

.v .

e. De rol van de beslisser is om â&#x20AC;Ś

Spelen maar!

Je maakt de verschillende groepsrollen zichtbaar door het geven van een voorbeeld. Je bedenkt in een groep van vijf personen een rollenspel, waarbij de groepsrollen duidelijk zichtbaar zijn. De rollen die je gebruikt zijn de verteller, de denker, de doener, de dromer en de beslisser. In het rollenspel geef je alle rollen uitvergrote kenmerken. Het rollenspel mag vijf minuten duren. Je voert het uit voor de klas.

a. Welke rollen hebben jullie gekozen?

tie

Theoriebron Groepsdynamica <

b. Waarom spreken deze rollen jullie aan?

c. Wat wilden jullie laten zien met dit rollenspel?

Je klasgenoten raden wie zij welke rol hebben zien spelen en leggen uit waarom zij dit denken.

rig

d. Hebben je klasgenoten het goed geraden?

Opdracht 3

Theoriebron Groepsdynamica <

De invloed van een vlog Je leert te wisselen van rol binnen een groep. Je kiest samen met een medestudent twee groepsrollen uit die elkaar gaan beĂŻnvloeden. Je bedenkt samen een situatie waarin deze groepsrollen met elkaar in gesprek gaan. Kies een situatie die ook voor kan komen in het werkveld. In de situatie moet duidelijk worden wie welke rol heeft gekozen. Je maakt daarna een vlog, met je telefoon, waarin je deze interactie weergeeft. Je maakt ook duidelijk welke context bij het gesprek hoort. Je vraagt vervolgens twee andere tweetallen om samen de drie vlogs te bekijken. Raad welke groepsrollen de andere tweetallen hebben weergegeven. Reflecteer op je eigen vlog. Heb jij jouw boodschap kunnen overdragen met de vlog?

Groepsdynamica en adolescenten

Opdracht 4

Groepsrollen in een schema Je geeft in een schema weer wie welke groepsrol heeft in de klas. Je kunt mensen ook tussen twee verschillende rollen in plaatsen. Het schema dat hierna staat kun je gebruiken voor de opdracht. Denker

Doener

Beslisser

Je kunt de groepsdynamiek herkennen bij adolescenten. Je bekijkt het fragment van Zon, seks & je ouders in shock. In dit tv-programma worden adolescenten gefilmd die met elkaar op vakantie zijn. Beantwoord de volgende vragen naar aanleiding van het programma. a. Welke groepsdynamiek zie je binnen de aflevering?

Theoriebron Groepsdynamica <

Filmpje Een team, een taak - Zon, seks & je ouders in shock <

Op vakantie met vrienden

Opdracht 5

tie

Dromer

.v .

Theoriebron Groepsdynamica <

rig

b. Benoem de groepsrollen van de verschillende adolescenten die je ziet.

Groepsdynamica en adolescenten

.v .

c. Welke gedragingen die horen bij de adolescentiefase laten de adolescenten zien?

Opdracht 6

d. Wat heeft de adolescentie voor invloed op de processen binnen de groep? De adolescenten gaan door elkaar meer drinken. Sommigen voelen zich onzeker door het feit dat ze nog geen meiden 'gescoord' hebben.

De invloed van de adolescentiefase

tie

Je beschrijft welk invloed de adolescentie heeft op de beschreven casus.

Casus

Hoesej (17 jaar) heeft een bijbaan waarmee zij € 150,- per maand verdient. Ze is bezig met de cursus ‘Omgaan met geld’ bij het buurtcentrum. Jij gaat met haar samen een balans opmaken van haar geld. Het blijkt dat zij de eerste week na het krijgen van haar salaris al € 100,- heeft uitgegeven. Daarna heeft zij nog € 50,- over om de andere weken uit te geven, waardoor zij dan niet altijd de stad in kan met haar vriendinnen. Je maakt een plan met haar om het geld verspreider uit te geven, maar dat blijkt toch lastig voor Hoesej.

Wie is de mol?

Opdracht 7

Welke invloed heeft de adolescentie op de casus?

Je onderzoekt de invloed van de rol van de groepsleider. Je bekijkt een selectie van een aflevering van ‘Wie is de mol?’ Je beantwoordt de volgende vragen over de rol van de groepsbegeleider, in dit geval de spelleider.

rig

Filmpje Wie is de mol? <

a. Welke leidersrol heeft de spelleider bij de start van het spel?

b. Welke invloed oefent de spelleider uit op de groepsdynamiek?

Theoriebron Groepsdynamica <

Groepsdynamica en adolescenten

Opdracht 8

.v .

c. Welke toevoegingen van de spelleider aan het spel veranderen de groepsdynamiek?

Topcoach

Wat is de invloed van een groepsbegeleider op de sfeer binnen de groep? Je bekijkt de speech van Marc Lammers over Sylvia Karres. Je beschrijft de rol van de groepsbegeleider, in dit geval de coach, bij het veranderingsproces van deze groep.

Speech Marc Lammers over Sylvia Karres <

a. Welke rol heeft de groepsbegeleider?

tie

Theoriebron Groepsdynamica <

b. Die rolbeschrijving werk je uit door middel van het maken van een moodboard met Lino. Dit moodboard maak je in een groep van drie studenten. In je moodboard moet je werken met kleuren, vormen en verschillende structuren. Presenteer je moodboard aan een ander drietal en geef elkaar feedback over de rolbeschrijving. Welke feedback hebben jullie gekregen?

Groepsspel

Opdracht 9

Website Lino <

Je onderzoekt hoe je deelnemers van een groep een andere rol kunt geven. Je schrijft in een groep van vier personen een handleiding voor een groepsspel in Word. Als basis voor het spel mag je een bestaand spel gebruiken waarin groepsrollen voorkomen. De rollen die je toevoegt moeten echter verschillen van de originele rollen.

rig

Beschrijf in je handleiding welke rollen het spel kent. Je beschrijft ook wat de invloeden van die rollen op het spelproces zijn. De handleiding mag je op je eigen manier vormgeven. Print de handleiding uit en bespreek die met een ander viertal. Jullie geven elkaar feedback door middel van een tip en een top. Welke tip en top hebben jullie ontvangen?

Opdracht 10

Eén team, één taak! Je ervaart wat het wisselen van rollen doet met een groep. Je krijgt van de docent een instructie om een taak te voltooien. Daarna evalueer je met je groep. Tijdens de evaluatie staat de vraag centraal hoe de groepsrollen verdeeld waren en waaraan je dat merkte.

Reflecteren

Reflecteren Opdracht 1

Reflectie op de lesstof

.v .

a. Wat heb je allemaal geleerd? Noem drie dingen.

tie

b. Wat wist je al?

Opdracht 2

c. Wat ga je in de toekomst in jouw werk gebruiken?

Kritisch en creatief denken

a. Kijk je naar verschillende mogelijkheden als dingen niet in één keer lukken? Noem één voorbeeld.

rig

b. Kom jij voor jouw mening uit als de situatie dat vraagt? Noem één voorbeeld.

c. Heb jij het uiterste uit jezelf gehaald bij de opdrachten? Noem één voorbeeld.

Opdracht 3

Zelfregulatie en zelfsturing a. Heb je een goede planning gemaakt? Geef hiervan één voorbeeld.

Reflecteren

.v .

b. Heb je de goede bronnen en materialen gebruikt? Geef hiervan één voorbeeld.

Opdracht 4

c. Ben je goed omgegaan met feedback? Geef hiervan één voorbeeld: hoe heb je gereageerd?

Samenwerken

tie

a. Heb jij bijgedragen aan een goede sfeer in de groep? Geef hiervan één voorbeeld.

b. Hebben jullie als groep goede afspraken gemaakt? Geef één voorbeeld van een goede afspraak.

rig

c. Kun je goed met andere mensen omgaan, ook al zijn ze anders dan jij? Geef hiervan één voorbeeld.

Theoriebron De adolescentie

.v .

Theoriebron De adolescentie Inleiding

rig

tie

De adolescentie is een levensfase waarin de puber verder groeit tot jongvolwassene. In deze levensfase groeien de secundaire geslachtskenmerken en de hersenen van de puber door totdat deze volgroeid zijn. De groei van de hersenen zorgt ervoor dat de adolescent moeilijkere taken kan verrichten en dat hij beter naar zichzelf leert kijken. Daardoor kan hij zijn gedrag op sociaal en seksueel vlak aanpassen. De ontwikkeling van de adolescent kan beĂŻnvloed worden door de omgeving en door psychiatrische ziektebeelden.

De adolescent groeit van de puberteit toe naar de volwassenheid.

De adolescentiefase De adolescent is de jongere die groeit tot volwassene. De leeftijd die daaraan gekoppeld is, is van 15 jaar tot en met 20 jaar. In de levensfase adolescentie gaan de gedragingen en kenmerken die bij de puberteit horen langzaam over in gedragingen en kenmerken die passen bij jongvolwassenen. De adolescent zal beslissingen proberen te nemen die verstandig en volwassen lijken. Aan het begin van de adolescentie zullen sommige onhandige en ondoordachte acties van de adolescent de jonge leeftijd van de adolescent verraden. De adolescent zal zich gedurende de adolescentiefase steeds beter thuis voelen in zijn rol als jongvolwassene en taken steeds meer uitvoeren op een manier die past bij deze rol.

Theoriebron De adolescentie

De lichamelijke ontwikkeling

tie

De cognitieve ontwikkeling

.v .

Het lichaam van de adolescent groeit snel en ontwikkelt zich tot het lichaam van een volwassene. De geslachtskenmerken worden daardoor zichtbaar. Meiden zijn vaak uitgegroeid als zij voor het eerst hebben gemenstrueerd en gaan dan secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen. Jongens groeien vaak in puberteit en de vroege adolescentie nog, zij ontwikkelen tijdens hun groei vaak secundaire geslachtskenmerken. De secundaire geslachtskenmerken die meisjes ontwikkelen zijn de borsten en rondere de billen, verder krijgen zij meer beharing op het lichaam. Bij jongens bestaat de ontwikkeling van de secundaire geslachtskenmerken uit het indalen van de ballen, baardgroei en een verlaging en verzwaring van de stem.

De hersenen ontwikkelen zich snel gedurende de adolescentie, hierdoor kunnen de hersenen steeds ingewikkeldere cognitieve taken aan. De hersendelen die voornamelijk groeien tijdens de adolescentie zitten aan de voorkant van de hersenen. Het gebied dat groeit zorgt ervoor dat de adolescent leert plannen, organiseren en reflecteren. Pas als de groei van dit hersendeel rond het vijfentwintigste levensjaar voltooid is, kan de adolescent deze functies volledig gebruiken. Doordat de adolescent leert reflecteren, zal deze zijn handelingen ook gaan aanpassen, er zal zich een groei gaan voordoen in de andere hersendelen. De adolescent leert beter te kijken naar de eigen handelingen of de eigen handelingsverlegenheid en zal op basis daarvan dingen gaan uitproberen en onderzoeken. Door het doen van een minionderzoek zal de adolescent meer kennis vergaren en de taak steeds gemakkelijker uitvoeren.

De sociaal-emotionele ontwikkeling

rig

De adolescent gaat aan het begin van de adolescentie de focus verleggen van de eigen ontwikkeling naar de ontwikkeling van de groep. In de puberteit is de adolescent nog druk met het ontwikkelen van het eigen ik; naarmate de adolescent zijn identiteit beter ontwikkeld heeft zal deze de focus naar buiten verleggen. De adolescent gaat vaker kijken naar de mensen om zich heen en zal vriendschappen gaan ontwikkelen op basis van gemeenschappelijke interesses. Uiterlijke overeenkomsten tussen vrienden zullen dan minder centraal staan dan tijdens de pubertijd. Door de ontwikkeling van de hersenen zal de adolescent ook zijn eigen gedrag anders gaan bekijken en op basis daarvan een andere rol kunnen aannemen. In vriendschap zal er meer aandacht zijn voor elkaars problemen en emoties. De adolescent is tevens gemakkelijker in staat om zich te voegen in onbekende groepen, omdat de adolescent de ruimte heeft om aandacht te hebben voor de ander.

De seksuele ontwikkeling Door de groei van geslachtskenmerken die bij de adolescentie hoort en door de bijbehorende hormonen ontwikkelt zich de nieuwsgierigheid om seksuele prikkels te ontdekken. De adolescent krijgt een volgroeid lichaam, waarbij ook de organen die centraal staan bij de geslachtsgemeenschap geheel ontwikkeld zijn. Behalve de ontwikkeling van deze organen, zorgt de hormonale ontwikkeling ervoor dat de nieuwsgierigheid naar het ervaren van geslachtsgemeenschap groeit. Tevens zorgen deze hormonen ervoor dat de jongeren behoefte

Theoriebron De adolescentie

hebben aan intiem contact op zowel lichamelijk als geestelijk vlak met een leeftijdsgenoot. De adolescenten ontdekken hun seksuele voorkeuren en gaan steeds langdurigere relaties aan met leeftijdsgenoten.

.v .

Psychiatrische ziektebeelden tijdens de adolescentie

tie

Doordat de adolescent zelf zijn leven gaat organiseren, kunnen psychiatrische ziektebeelden in de adolescentiefase tot uiting komen. De invloed van het psychiatrische ziektebeeld wordt steeds duidelijker en de adolescent zal hiermee moeten leren omgaan. De adolescent zal gedurende de adolescentie zijn eigen valkuilen en krachten leren kennen. Tevens leert de adolescent omgaan met die krachten en valkuilen. Als er een alert sociaal netwerk is, kan snel worden ingegrepen bij een eventuele negatieve ontwikkeling van het psychiatrische ziektebeeld.

De omgeving van de adolescent

rig

De familie van de adolescent heeft invloed op de ontwikkeling van de adolescent, doordat de adolescent zowel omgevingsfactoren als genetische factoren deelt met zijn familie. Gedragingen zijn via de familie dus zowel aangeleerd als aangeboren. De woonsituatie van de adolescent is van invloed op de ontwikkeling, doordat de adolescent gedurende de groeiperiode zowel directe als indirecte feedback krijgt van zijn huisgenoten. De adolescent zal zijn gedrag ook aanpassen door de feedback van vrienden, omdat hij onderdeel wil blijven van de vriendengroep. Aan het begin van de adolescentie zal de adolescent vaak nog beslissingen nemen die gebaseerd zijn op de norm binnen de groep; later zal de adolescent eigen keuzes maken op basis van verschillende argumenten. Om het gedrag van de adolescent goed in kaart te kunnen brengen, is het dus belangrijk om ook te kijken naar het systeem dat bij de adolescent hoort.

Theoriebron Observeren en analyseren

.v .

Theoriebron Observeren en analyseren Inleiding

tie

In het sociaal werk ben je continu bezig met mensen, waarbij je hun situatie in kaart brengt om een probleem op te lossen. Het is van belang de situatie goed in kaart te brengen, omdat er dan gemakkelijker en sneller toegewerkt kan worden naar het oplossen van het probleem. Om de situatie goed in kaart te kunnen brengen, zul je de cliĂŤnt moeten observeren. De analyse van deze observatie kan gebruikt worden om een passend dienstverleningsplan op te stellen.

De adolescent observeer je in de natuurlijke thuisomgeving.

De observatie

rig

Observatie is het waarnemen van het zichtbare gedrag van een mens. Je beschrijft de handelingen van de persoon die je observeert. Deze handelingen beschrijf je door letterlijk op te schrijven wat je ziet gebeuren. De aaneenschakeling van verschillende handelingen kan iets zeggen over het waarom van bepaald gedrag dat de geobserveerde persoon vertoont. Je probeert tijdens een observatie een patroon in het handelen te ontdekken dat direct invloed heeft op de situatie. Door de handelingen in kaart te brengen kan een situatie soms op eenvoudige wijze veranderd worden. Ook breng je tijdens een observatie de handelingsverlegenheid in kaart. Dit kun je meenemen tijdens het opstellen van het dienstverleningsplan.

Observatietechnieken Observatietechnieken zijn manieren om het zichtbare gedrag te beschrijven. Je kiest voor je observatie altijd een manier om het gedrag te beschrijven, dit helpt je om het kijken naar een situatie overzichtelijk te maken. Ook zorgt dit ervoor dat je naar de juiste punten binnen een situatie kijkt. Op het moment dat je gerichter kijkt naar een situatie, kun je daar meer informatie uit halen. Je hebt grofweg twee manieren om de situatie in kaart te brengen, namelijk gedragsmatige observatie en tijdsgebonden observatie. Een gedragsmatige observatie brengt in kaart hoe vaak het gedrag waarop jij observeert, tijdens de observatieperiode aanwezig is geweest. Bij een tijdsgebonden observatie kijk je naar welk gedrag zich per

Theoriebron Observeren en analyseren

Het observeren in de omgeving

.v .

tijdsblok voordoet. Een gedragsmatige observatie doe je als je in kaart wilt brengen hoe vaak ongewenst gedrag voorkomt. Een tijdsgebonden observatie doe je als je een oorzaak-gevolgrelatie binnen de situatie probeert te ontdekken.

tie

De beste observatie van het gedrag van een adolescent krijgen we door hem in zijn gewone omgeving te bekijken. De adolescent is dan gewend aan de omgeving, waardoor hij na enige tijd zijn natuurlijke gedrag laat zien. In het begin is de adolescent zich bewust van jouw aanwezigheid en zal hij zijn gedrag daar dan ook op aanpassen. Als je echter langer in de ruimte bent en de adolescent gewend raakt aan jouw aanwezigheid, dan komt het natuurlijke gedrag van de adolescent naar voren. Door de adolescent in zijn eigen omgeving te observeren, kun je de gedragingen en de aanleiding voor probleemsituaties helder en objectief in beeld brengen.

Het analyseren van de observatie

Tijdens de analyse van de observatie kijken we naar de subjectieve en objectieve beschrijvingen binnen de observatie, om een goed beeld te krijgen van de gedragingen van de adolescent. Als observant ben je meestal druk met het opschrijven van de verschillende dingen die je ziet. Je hebt dan minder tijd om te kijken naar welke dingen je gezien hebt en welke dingen je hebt geconcludeerd naar aanleiding van wat je gezien hebt. Daarom ga je als observant na je observatie nogmaals je observatiegegevens door om te ervoor te zorgen dat je alleen de objectieve gegevens meeneemt in de analyse van je observatiegegevens. Door alleen de objectieve gegevens mee te nemen zorg je ervoor dat je een zo compleet en waarheidsgetrouw beeld krijgt van de situatie.

De subjectieve analyse

rig

Een subjectieve analyse van een observatie is een analyse op basis van vooronderstellingen. Je hebt dan in je analyse observatiegegevens gebruikt die je niet-waarheidsgetrouw hebt verkregen. Subjectieve observatiegegevens hebben vaak te maken met het interpreteren van de sfeer en de onderlinge relaties tussen mensen in de geobserveerde omgeving. Deze kunnen er echter anders uitzien dan ze in werkelijkheid zijn. Een belangrijke factor binnen het Nederlandse welzijnswerk zijn de culturele verschillen tussen de welzijnswerkers en de gezinnen waarbij zij werken. Hierdoor ontstaat er een afwijkend beeld van de situatie en wordt er een niet-waarheidsgetrouwe analyse van de situatie gemaakt.

De objectieve analyse Een objectieve analyse van een observatie is een analyse op basis van feiten. Alles wat in de observatie beschreven is en is meegenomen in de analyse is dus door iedere observant waar te nemen. Het zijn dingen die je gezien hebt tijdens je observatie en waarbij je feitelijk hebt beschreven welke handelingen er zijn verricht. Het objectief analyseren zorgt ervoor dat je geen interpretaties doet van de situatie en dat je geen dingen over het hoofd ziet die normaal lijken te zijn. Soms worden patronen namelijk pas duidelijk nadat er een reeks van opeenvolgende handelingen op papier is gezet, handelingen die in eerste instantie geen verband leken te hebben, maar waarbij uiteindelijk bleek dat ze toch een relatie met elkaar hadden.

Theoriebron Het begeleiden

.v .

Theoriebron Het begeleiden Inleiding

tie

Het begeleiden van de adolescent is een spannende positieve zoektocht naar de persoonlijkheid van de adolescent en naar de mogelijkheden die verschillende begeleidingsmethodieken bieden om zo veel mogelijk aan te sluiten bij de adolescent. Als je eerst de ruimte neemt voor deze zoektocht zal de adolescent zich gehoord voelen en serieus gaan deelnemen aan het begeleidingstraject. Tijdens het begeleiden van iemand in de adolescentiefase staat het volwassen worden centraal. De begeleiding stem je hier dan ook op af.

Begeleiden tijdens de adolescentie

Binnen de adolescentie kunnen verschillende begeleidingsmethodieken ingezet worden, waarbij de intrinsieke motivatie van de adolescent centraal moet staan. De adolescent groeit toe naar volwassenheid, een fase waarin de adolescent uiteindelijk alle keuzes zelf moet gaan maken. Tijdens de adolescentie is het dan ook goed om de adolescent inspraak te geven in het begeleidingstraject. De adolescent zal moeten leren zijn kwetsbare punten bespreekbaar te maken en de behoeftes die daarbij horen uit te leggen. De begeleiding zal de adolescent daarin steeds minder gaan ondersteunen, zodat deze langzaam wordt voorbereid op het leven als een volwassene. Om dat proces succesvol te kunnen doorlopen, zal de adolescent tijdens de begeleiding echter altijd de steun en warmte van de begeleider moeten voelen.

De begeleidingsmethodiek laten aansluiten bij de interesses

rig

Door de begeleidingsmethodiek aan te laten sluiten bij de interesses van de adolescent zal diens intrinsieke motivatie groeien. De adolescent zal zich betrokken voelen bij de ondersteuning als hij de mogelijkheid krijgt samen met zijn begeleider het begeleidingsplan op te stellen. De adolescent is immers bijna volwassen en wil daarom graag als volwassene behandeld worden. De intrinsieke motivatie van de adolescent zal groeien, naarmate deze het gevoel heeft een grote invloed te hebben op de begeleidingssituatie. De methodiek beĂŻnvloedt in grote mate de begeleidingssituatie en het begeleidingsplan. Daarom is het van belang samen met de adolescent op zoek te gaan naar een passende begeleidingsmethodiek. Hoe beter de methodiek aansluit bij de adolescent, hoe passender de begeleiding is die geboden kan worden.

Eigenaar zijn van de begeleiding De adolescent staat vaak pas open voor de begeleiding als hij mede-eigenaar is van het begeleidingsproces. De intrinsieke motivatie groeit naarmate het eigenaarschap van de adolescent groter wordt. Binnen het eigenaarschap is het van belang dat de adolescent gedurende de adolescentie zelfstandig leert zijn problemen te overzien en op te lossen. In

Theoriebron Het begeleiden

.v .

het begin van de adolescentie zal de adolescent eigenaar zijn van kleine onderdelen binnen de begeleiding. Naarmate de adolescent steeds volwassener wordt, zal hij echter steeds meer onderdelen van de begeleiding onder zijn hoede krijgen. Het uiteindelijke doel is dat de adolescent intrinsiek gemotiveerd is om zijn eigen leven vorm te geven en hulp te vragen bij lastige situaties.

Begeleiden op afstand

tie

Door de adolescent te begeleiden op afstand draag je eraan bij dat hij kennis van de wereld ontwikkelt en meer zelf bedachte keuzes kan maken. De adolescent heeft door de begeleiding op afstand niet direct de mogelijkheid om ondersteuning te vragen aan een begeleider. Deze uitgestelde aandacht dwingt de adolescent om eerst zelf na te denken over een oplossing van een situatie. Aan het begin van de adolescentiefase vindt de adolescent deze uitgestelde aandacht vaak nog lastig, maar naarmate de adolescentiefase vordert kan hij hier beter mee omgaan. Tevens kunnen adolescenten steeds beter plannen en daardoor hun vragen opsparen tot het begeleidingsmoment plaatsvindt. De zoektocht die adolescenten doen naar een tijdig antwoord kan positieve ervaringen opleveren die hen intrinsiek gemotiveerd maken om dingen zelf op te lossen.

De langetermijngroei in kaart brengen

De adolescent wil vaker doorontwikkelen als hij het einddoel concreet voor ogen heeft. De adolescent heeft vaak nog moeite met het zien van de effecten van de begeleiding op de langere termijn. De adolescent leeft in het hier en nu en wil dus graag directe effecten zien van de begeleiding. De begeleiding heeft echter vaak pas effect op de langere termijn, het is dus van belang om samen met de adolescent de groei op de lange termijn in kaart te brengen. Het belangrijkste doel hiervan is om de adolescent intrinsiek gemotiveerd te krijgen en te houden voor de begeleiding. Tevens is het belangrijk om de adolescent te leren kijken naar de lange termijn, omdat dit ook van hem verwacht wordt als hij volwassen is.

De kortetermijngroei in kaart brengen

rig

De adolescent focust zich veelal op kortetermijndoelen, waardoor het lastig is de interesse voor de begeleiding vast te houden. Het is in de begeleiding belangrijk om kortetermijndoelen te maken, waarvoor de adolescent intrinsieke motivatie voelt om deze te behalen. Deze kortetermijndoelen kunnen gebruikt worden om langeretermijndoelen te halen. De kleine stapjes die gemaakt kunnen worden met behulp van kortetermijndoelen houden het begeleidingsproces overzichtelijk voor de adolescent. Tevens zal de adolescent met het halen van elk doel een positieve groeiervaring opdoen, wat ook bijdraagt aan intrinsieke motivatie.

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken

.v .

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken Inleiding

tie

De activerende begeleidingsmethodiek is passend voor de adolescent, omdat deze manier van begeleiden om actieve deelname vraagt van de adolescent. De adolescent wordt met behulp van deze begeleidingsmethodiek gedwongen na te denken over de eigen begeleiding. De activerende begeleidingsmethodiek doet ook een beroep op de sociale omgeving van de adolescent, waardoor er een natuurlijk vangnet rondom de adolescent ontstaat. Bij een activerende begeleidingsmethodiek werken verschillende hulpverleningsinstanties samen om de zorg rondom de adolescent af te stemmen.

De Eigen Kracht-conferentie gaat op zoek naar de krachten van de adolescent en diens omgeving.

rig

Een activerende begeleidingsmethodiek

Een begeleidingsmethodiek die de adolescent in beweging zet en de adolescent stimuleert om actief te worden, wordt een activerende begeleidingsmethodiek genoemd. De begeleidingsmethodiek is volledig gericht op een actieve rol van de adolescent, omdat deze in het volwassen leven ook voor zichzelf moet zorgen. Tevens is de kans groter dat een adolescent bij het werken met een activerende begeleidingsmethodiek intrinsiek gemotiveerd is om deel te nemen aan het begeleidingsprogramma. Bij het werken met een activerende begeleidingsmethodiek wordt gezocht naar mogelijkheden om de problematieken aan te pakken binnen de natuurlijke omgeving van de adolescent. Deze beschermende factoren kunnen bescherming bieden tegen de risicovolle situaties. De beschermende factoren die worden ontwikkeld, blijven gedurende langere periode in het leven van de adolescent van kracht. Hierdoor houden de positieve effecten van de activerende begeleidingsmethodiek langer stand.

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken

De randvoorwaarden

tie

Multidisciplinair werken

.v .

De activerende begeleidingsmethodiek is alleen effectief als de omstandigheden waarin deze wordt ingezet goed zijn. Personen uit de omgeving van de adolescent moeten betrokken worden bij de begeleiding, zodat deze kunnen zorgen voor een stabiele factor op de langere termijn. Tevens moet de adolescent cognitief sterk genoeg zijn om deel te nemen aan de activerende begeleidingsmethoden; bij psychiatrische problemen en verstandelijke beperkingen zal eerst stabiliteit in het leven van de adolescent aanwezig moeten zijn. Om naar volwassenheid te groeien zal de adolescent ook moeten opgroeien op een plek waar hij rustig situaties kan ontdekken en onderzoeken. Op behandelgroepen betekent dat onder andere dat adolescenten zelfstandig naar buiten moeten kunnen gaan.

Om de activerende begeleidingsmethodiek goed aan te laten sluiten bij de adolescent werken instellingen samen aan een begeleidingsplan. Bij verschillende instellingen wordt expertise gevraagd om het begeleidingsplan sluitend te krijgen rondom de problematiek van de adolescent. Er wordt dan gekeken welke activerende begeleiding de adolescent nodig heeft en welke instellingen die begeleiding kunnen bieden. De begeleiding wordt zo veel mogelijk geconcentreerd bij specifieke begeleiders, zo weet de adolescent precies welke begeleider hij vragen kan stellen over een onderwerp. De adolescent zal daardoor een lagere drempel voelen om vragen te stellen en sneller actief deelnemen aan de begeleiding.

De Eigen Kracht-conferentie

rig

Een Eigen Kracht-conferentie, georganiseerd door de Eigen Kracht Centrale, geeft de adolescent de mogelijkheid om problemen aan te pakken met behulp van krachten uit de eigen vertrouwde sociale omgeving. Van deze krachten kan de adolescent dus ook gebruikmaken op het moment dat de begeleiding gestopt is. Tijdens een Eigen Kracht-conferentie komen hulpverleners, familie, vrienden en de adolescent zelf samen om te praten over de problematieken. Er wordt gesproken over de sterke kanten van de adolescent en van de omgeving rondom de adolescent. Alle sterke en positieve invloeden worden gebruikt en ingezet om de adolescent te ondersteunen in zijn problematieken. Het doel van de Eigen Kracht-conferentie is om de adolescent te laten ervaren hoe krachtig en waardevol hij zelf is. De kansen worden benadrukt, waardoor de begeleiding in een positieve flow verder vorm krijgt.

Multidisciplinair werken binnen de Eigen Kracht-conferentie Binnen de Eigen Kracht-conferentie werken alle instellingen en het sociale netwerk van de adolescent samen om hem passende, soms ook blijvende, ondersteuning te bieden. De adolescent nodigt samen met een begeleider alle instellingen, vrienden en familieleden uit die de adolescent ondersteunen. Samen wordt er gekeken naar de mogelijkheden om de adolescent zo goed mogelijk te ondersteunen in zijn natuurlijke omgeving. De samenwerking vraagt van alle partijen een aanpassing, omdat sommigen daar zitten vanuit een liefdevolle relatie en anderen vanuit een professionele rol. De mogelijkheden van begeleiden verschillen

Theoriebron Activerende begeleidingsmethodieken

De beschermende sociale factoren

.v .

en de invloed op de adolescent verschilt ook, dit maakt deze multidisciplinaire samenwerking waardevol. De professionals kunnen waar mogelijk vrienden en familie ondersteunen in het begeleiden van de adolescent, zodat het traject succes vol kan verlopen.

tie

De kennissen, vrienden en familieleden van de adolescent die een positieve invloed hebben op het goed functioneren van de adolescent noemen we beschermende sociale factoren. Deze noemen we zo, omdat deze mensen een signalerende en ondersteunende rol kunnen vervullen in het leven van de adolescent. Zij kennen de adolescent goed en herkennen bijzonder gedrag snel, waardoor ze bijzondere situaties goed kunnen signaleren. Vanuit die signalerende functie kunnen zij tijdig ondersteuning bieden aan de adolescent of de juiste ondersteuning inschakelen om de adolescent te ondersteunen. Deze hulp schakelen zij in met behulp van de sociale-netwerkkaart.

De sociale-netwerkkaart

rig

De sociale-netwerkkaart is een schematische weergave van alle contacten die een adolescent heeft met individuen, verenigingen, scholen, werkgevers en zorginstellingen. Deze kaart brengt alle contactgegevens in kaart en kan gebruikt worden in de begeleiding van de adolescent. In de kaart staat beschreven welke relatie het contact heeft met de adolescent. Tevens staan er in de sociale-netwerkkaart telefoonnummers, adresgegevens, e-mailadressen en contactpersonen vermeld. Met name zorginstellingen werken vaak met sociale-netwerkkaarten, zodat zij van alle cliĂŤnten in beeld hebben welke sociale contacten deze hebben. Tijdens de Eigen Kracht-conferenties zie je ook steeds vaker sociale-netwerkkaarten terugkomen, zodat de adolescent zelf een lijst heeft van alle mensen die hem of haar ondersteunen.

Theoriebron Outreachende methodieken

.v .

Theoriebron Outreachende methodieken Inleiding

tie

Outreachende methodieken zijn behandelmethodieken die bijdragen aan de integratie of re-integratie in de samenleving. De behandelmethodieken staan dus direct in contact met de samenleving. Ze bevatten elementen die gevraagd worden van de huidige samenleving, waardoor de adolescent uitgedaagd wordt zijn gedrag aan te passen. Deze outreachende methodieken zijn te onderscheiden in een aantal grote stromingen. De meeste van deze stromingen zijn ontwikkeld door een samenwerking van verschillende instellingen waarbij Movisie en Dienst JustitiĂŤle Jeugdinrichtingen (DJI) een leidersrol hebben gekregen.

YOUTURN

YOUTURN bereidt adolescenten in de gevangenis voor op hun terugkeer in de maatschappij. YOUTURN is een begeleidingsmethodiek die in Nederland gebruikt wordt door de DJI. Deze basismethodiek wordt binnen de DJI aangevuld met enkele andere methodieken. YOUTURN is belangrijk voor de re-integratie van de adolescenten in de samenleving, omdat het binnen deze methodiek draait om het aanleren van vaardigheden en het omgaan met eigen verantwoordelijkheden. Het leert de adolescenten eigen keuzes te gaan maken op basis van het aanhoren en inschatten van diverse argumenten. De adolescent krijgt naarmate hij verschillende fasen doorloopt steeds meer vrijheden en eigen verantwoordelijkheden. Hij leert in een gecontroleerde omgeving om verantwoordelijkheden te dragen. Dit geeft de adolescent structuur en duidelijkheid die een basis zijn voor de terugkeer in de samenleving.

Overenthousiast

rig

De begeleidingsmethodiek Overenthousiast gaat over het stroomlijnen van een studie, werk of taken, in dit specifieke geval richt die zich op adolescenten die samenscholen in supportersgroepen. De begeleider probeert onderdeel te worden van de groep, waardoor deze mogelijkheden heeft om de individuele adolescent te stimuleren. De adolescenten in supportersgroepen hebben vaak weinig mogelijkheden om zich te ontplooien, door gebrek aan financiĂŤle middelen, verslavingen of door de beperkte vriendengroep die zij hebben. Door het volgen van het programma Overenthousiast krijgen zij mogelijkheden om hun problematieken aan te pakken en toe te werken naar de toekomstbeelden die zij graag naleven. Er wordt vanuit het straatwerk een relatie opgebouwd tussen de adolescent en de begeleider, waardoor er low-profile een band ontstaat en de adolescent openstaat voor de begeleiding. De adolescenten profileren zich na deelname aan het programma positiever in de buurt en in hun werkzaamheden.

Citytrainers Citytrainers motiveert adolescenten om in hun woonwijk sociaal betrokken activiteiten te organiseren. Vaak gaat het om activiteiten op sportief of cultureel gebied. De adolescenten krijgen een training waarin gekeken wordt naar hun talenten en de mogelijkheden om deze in te zetten. Vervolgens gaan zij steeds zelfstandiger activiteiten organiseren voor kinderen,

Theoriebron Outreachende methodieken

Het sociaal-competentiemodel

.v .

jongeren en leeftijdsgenoten uit de buurt. Het zelfvertrouwen van de adolescenten die deelnemen aan het programma groeit en hun status in de buurt gebruiken zij om positieve contacten te leggen. De adolescenten zijn na deelname aan Citytrainers ook bereid activiteiten voor bewoners uit een andere doelgroep te organiseren. De citytrainers hebben een signalerende functie en de mogelijkheid andere jongeren die positief gestimuleerd moeten worden om deel te nemen aan de maatschappij uit te nodigen voor het traject.

tie

Het sociaal-competentiemodel (SCM) gaat uit van de positieve benadering van de adolescent. Er is gebleken dat dit model goed werkt voor adolescenten die zich bevinden in een DJJI en voor adolescenten met een lichte verstandelijke beperking. Als begeleider geef je in elke situatie aan wat je positief vindt binnen die situatie. Je benadrukt altijd wat er zo fijn is aan de situatie, om de adolescent te laten merken dat deze aandacht krijgt met positief gedrag. Het negatieve gedrag dat de adolescent toont, negeer je. Bij het SCM kijken de begeleiders naar een balans tussen de ontwikkelingstaken en de vaardigheden die de adolescent al beheerst. Deze balans staat centraal tijdens het maken van begeleidingsplannen, omdat de adolescent uiteindelijk in balans moet zijn om te kunnen functioneren in de samenleving.

PAja!

rig

PAja! staat voor empowerment bij adolescenten, ook wel de zoektocht naar de eigen krachten en energie. De adolescenten die deelnemen aan PAja! worden actief betrokken in de organisatie van hun ondersteuning. De adolescenten onderzoeken zelf wat zij willen veranderen in hun leefomgeving en hoe zij deze veranderingen kunnen vormgeven. De begeleiding ondersteunt hen in die zoektocht en stuurt zo nodig de plannen in een succesvolle richting. De adolescenten maken samen met de begeleiders een plan met stappen en afspraken over de vernieuwingen. Deze plannen worden vervolgens uitgevoerd onder supervisie van een begeleider. De adolescent leert door het gebruik van PAja! op een natuurlijke manier diverse vaardigheden die hij nodig heeft om te functioneren in de maatschappij.

Theoriebron Groepsdynamica

.v .

Theoriebron Groepsdynamica Inleiding

tie

Tijdens de adolescentiefase verandert de rol van groepen in het leven van de adolescent. De adolescent wordt lid van diverse nieuwe groepen doordat hij een bijbaan krijgt, naar een beroepsopleiding gaat of stage gaat lopen. Tevens gaat de adolescent zich meer richten op de eigen ontwikkeling. Het belang van de mening van de groep verdwijnt naar de achtergrond; de eigen mening van de adolescent wordt belangrijker. De nieuwe groepen vragen om aanpassingsvermogen van de adolescent.

Als twee of meer adolescenten samen op stap gaan, is er altijd sprake van een dynamiek binnen de groep.

De rollen binnen een groep

rig

De samenwerking binnen een groep wordt gekenmerkt door verschillende rollen, namelijk denker, doener, dromer en beslisser. Deze rollen zorgen voor een evenwichtige samenwerking binnen de groep. De denker brengt alle voor- en nadelen in beeld van de diverse mogelijkheden om een probleem te verhelpen. De doener verhelpt het probleem gelijk en denkt daarna pas na over andere handelingen die hij had kunnen doen. De dromer bedenkt allerlei mooie mogelijkheden om het probleem op te lossen, maar blijft steeds meer mogelijkheden erbij bedenken. De beslisser weegt de voor- en tegenargumenten tegen elkaar af en beslist welke mogelijkheid het beste is. Door de samenwerking tussen deze rollen komt er uiteindelijk een weloverwogen keuze voor een oplossing tot stand.

De rol van de groepsleider binnen de groep De groepsleider heeft vanuit zijn positie de meeste mogelijkheden om de groep te beĂŻnvloeden. Dit kan hij doen door middel van macht of door het uitvoeren van activiteiten. Door het uitvoeren van samenwerkingsactiviteiten kan de groepsleider de band tussen de verschillende groepsleden bevorderen. De groepsleider kan het groepsproces ook beĂŻnvloeden door de verschillende leden van de groep rollen te geven. De groepsleider is verantwoordelijk voor een veilige sfeer binnen de groep en voor gelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor de

Theoriebron Groepsdynamica

verschillende leden van de groep. In de rol van groepsleider is het van belang om neutraal te handelen en open te staan voor de ideeën van de adolescenten. De groepsleider kan de groep pas echt goed beïnvloeden als de groepsleden hem accepteren en hem respecteren in zijn leidersrol.

.v .

Groepsdynamiek binnen de adolescentie

tie

De adolescent is gevoelig voor veranderingen binnen een groep, omdat hij binnen een groep altijd op zoek is naar de eigen identiteit. De adolescent wil graag een positieve plek binnen de groep bemachtigen, om zo invloed te kunnen uitoefenen op het groepsproces. Veranderingen binnen de groepssamenstelling brengen ook voor adolescenten onrust en onduidelijkheid met zich mee. Dit geldt zowel voor verandering van groepsleden als voor verandering van groepsleiders. De groepsdynamiek is het best te beïnvloeden als de groep voor langere periode bij elkaar is en er vaste groepsleiders zijn. De groepen waar adolescenten met heftige problematieken wonen kiezen er dan ook meestal voor om te werken met vaste medewerkers en vaste invallers. Het positieve contact binnen de groep en tussen groepsleden en groepsleider is nodig om contact te houden.

De groepsdynamiek beïnvloeden gedurende de adolescentie

rig

De groepsdynamiek binnen een groep adolescenten kan beïnvloed worden door de groepsleider. De groepsleider kan de dynamiek beïnvloeden door het stellen van regels, door het stimuleren tot activiteiten en door het verdelen van rollen. Activiteiten die de adolescenten tot rolwisseling bewegen, zijn veelal spellen waarbij van tevoren verschillende rollen vaststaan. Door de start van het spel worden deze rollen vaak willekeurig verdeeld over de deelnemers van het spel. De adolescenten moeten de spelersrol dan aanvaarden om het spel succesvol te laten verlopen. De groepsdynamiek kan alleen beïnvloed worden als de groepsleden openstaan voor verandering; de groepsleider zal deze houding dus moeten stimuleren.