9789037240375 begeleiden bij belangrijke levensgebeurtenissen by Uitgeverij Edu'Actief b.v.

fb .v

Project

itg

u' Ac

tie

Begeleiden bij belangrijke levensgebeurtenissen

Colofon Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Begeleiden bij belangrijke levensgebeurtenissen ISBN: 978 90 3724 037 5 Edu’Actief b.v. 2015

tie

fb .v

Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl

u' Ac

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

itg

Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.

Vooronderzoek

Ontwerp

Realisatie

Oplevering

11 12

itg

u' Ac

tie

Evaluatie en reflectie

fb .v

Over dit project

Inhoudsopgave

Over dit project

Inleiding

fb .v

Werken aan een project doe je vaak met meerdere personen gedurende een langere periode, omdat het meestal niet mogelijk is om alle taken alleen uit te voeren. Aan dit project werk je met drie medestudenten.

tie

Tijdens het werken aan dit project gaan jullie aan de slag met belangrijke levensgebeurtenissen die kinderen kunnen meemaken. Belangrijke levensgebeurtenissen hebben invloed op de ontwikkeling en het socialisatieproces van een kind. Te denken valt aan bijvoorbeeld geboorte, overlijden, ziekte, verhuizing, huwelijk, scheiding, nieuwe partner van een ouder en de overgang naar een andere school. Voor professionals kan het in de praktijk lastig zijn om een kind dat een belangrijke levensgebeurtenis heeft meegemaakt te begeleiden.

u' Ac

Bij dit project is jullie docent/begeleider degene die de opdrachtgever vertegenwoordigt. Het is belangrijk om tijdens het werken aan het project contact te houden met de opdrachtgever om steeds te kunnen checken of jullie op de goede weg zijn.

Een geboorte is een belangrijke levensgebeurtenis.

Leerdoelen

itg

• • • • • •

Je kunt uitleggen wat belangrijke levensgebeurtenissen voor kinderen kunnen zijn en hier voorbeelden van geven. Je kunt beschrijven welke invloed een belangrijke levensgebeurtenis kan hebben op het socialisatieproces van een kind dat de gebeurtenis heeft meegemaakt. Je kunt signalen benoemen die opgemerkt kunnen worden in het gedrag van een kind dat een belangrijke levensgebeurtenis heeft meegemaakt. Je kunt beschrijven hoe een kind dat een belangrijke levensgebeurtenis heeft meegemaakt, begeleid kan worden. Je kunt werkvormen en activiteiten beschrijven die ingezet kunnen worden bij de begeleiding van een kind dat een belangrijke levensgebeurtenis heeft meegemaakt. Je kunt factoren benoemen die het effect van een belangrijke levensgebeurtenis voor een kind positief of negatief kunnen beïnvloeden.

Hoe gaat een kind om met een sterfgeval?

u' Ac

Projectbeschrijving

tie

fb .v

Over dit project

Een toolbox voor Kindercentrum De Meerzone

Bij Kindercentrum De Meerzone kunnen kinderen van 0 t/m 12 jaar terecht voor kinderopvang, peuteropvang, basisonderwijs, buitenschoolse en tussenschoolse opvang. Bij De Meerzone wordt ieder kind gewaardeerd en als individu benaderd, ongeacht de leeftijd of (culturele) achtergrond. De Meerzone wil een veilige omgeving voor de kinderen zijn. Vanuit een veilige basis krijgen kinderen de mogelijkheid om sociale competenties en zelfvertrouwen te ontwikkelen. Als kinderen zich veilig voelen, komen ze beter tot leren en (goede) prestaties.

Mette Sikkens is directrice van Kindercentrum De Meerzone. Vorig jaar is er een ouder overleden van een van de kinderen uit groep vijf. Dit heeft enorme impact gehad op de kinderen uit de groep en de medewerkers. Mette heeft gemerkt hoe lastig het kan zijn om met een heftige situatie als deze om te gaan. Ze wil daarom dat er voor de medewerkers meer informatie en materiaal beschikbaar is over belangrijke levensgebeurtenissen die kinderen kunnen meemaken.

itg

Mette heeft aan de medewerkers de opdracht gegeven om toolboxen te ontwikkelen voor het omgaan met verschillende belangrijke levensgebeurtenissen. De toolboxen moeten informatie, werkvormen en activiteiten bevatten die in de praktijk gebruikt en ingezet kunnen worden door de leerkrachten, onderwijsassistenten en pedagogisch medewerkers.

Opdrachtgever De opdrachtgever is Mette Sikkens, directrice van Kindercentrum De Meerzone, waar jullie als pedagogisch medewerker of onderwijsassistent werkzaam zijn. De Meerzone biedt kinderopvang, peuteropvang, basisonderwijs en buitenschoolse en tussenschoolse opvang. Jullie docent/begeleider treedt op als vertegenwoordiger van de opdrachtgever.

Over dit project

Projectopdracht

Projectproduct

Beoordeling

Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. Belangrijke punten bij de beoordeling zijn: • het vooronderzoek • de toolbox • de presentatie.

itg

Beoordelingsformulier <

u' Ac

Jullie leveren twee producten op: • een vooronderzoek • een toolbox.

tie

fb .v

Jullie krijgen als projectgroep de opdracht om een toolbox te ontwikkelen voor een bepaalde doelgroep van Kindercentrum De Meerzone. De toolbox die jullie gaan maken is bedoeld voor de kinderen peuteropvang (0-4 jaar), de onderbouw van de basisschool (groep 1 tot en met 4, 4-8 jaar) of de bovenbouw (groep 5 tot en met 8, 9-12 jaar). Jullie kiezen een doelgroep en een belangrijke levensgebeurtenis waar jullie de toolbox voor willen ontwikkelen. De toolbox moet goed aansluiten bij de doelgroep waarvoor deze wordt ontwikkeld. Het is daarom belangrijk om vooraf meer te weten over de ontwikkelingsfase van de doelgroep. Daarnaast wil de opdrachtgever graag dat de toolbox direct in de praktijk te gebruiken is wanneer dit nodig is en dat de toolbox meerdere malen gebruikt kan worden.

Vooronderzoek

Werkmodel Planning <

1. Formeer de projectgroep en maak een samenwerkingscontract. 2. Bepaal wat jullie moeten weten voordat je aan het project begint. 3. Maak een takenlijst en een planning: Wie onderzoekt wat? Hoe informeren jullie elkaar daarover? 4. Voer de afspraken uit. 5. Maak een verslag van het vooronderzoek en leg dit voor aan je docent. 6. Neem dit verslag op in je projectplan.

Werkmodel Samenwerkingscontract <

Vooronderzoek

fb .v

Opdracht 1

Om een toolbox voor belangrijke levensgebeurtenissen te kunnen ontwikkelen, doen jullie eerst een vooronderzoek. De opdrachtgever wil dat jullie een duidelijk beeld hebben van de doelgroep en van de verschillende belangrijke levensgebeurtenissen waar kinderen mee te maken kunnen krijgen. De informatie uit het vooronderzoek kunnen jullie gebruiken bij het ontwikkelen van de toolbox.

tie

Werkmodel Takenlijst < Werkmodel Mindmap <

u' Ac

Voordat jullie met het vooronderzoek starten, vul je de takenlijst in. Deze laten jullie goedkeuren door de opdrachtgever alvorens te starten met het vooronderzoek. De resultaten van het vooronderzoek leggen jullie vast in een verslag dat ter beoordeling wordt voorgelegd aan de opdrachtgever.

Inhoud vooronderzoek Het vooronderzoek: • beschrijft de doelgroep • beschrijft de sociaal-emotionele ontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling van de doelgroep (0-4 jaar, 4-8 jaar of 9-12 jaar) • beschrijft de overige ontwikkelingsgebieden van de doelgroep (0-4 jaar, 4-8 jaar of 9-12 jaar) • bevat een mindmap over belangrijke levensgebeurtenissen • beschrijft wat er met belangrijke levensgebeurtenissen bedoeld wordt • beschrijft drie belangrijke levensgebeurtenissen voor kinderen • beschrijft de mogelijke reacties van kinderen die passen bij de drie gekozen levensgebeurtenissen • beschrijft bij de drie gekozen levensgebeurtenissen de signalen die opgemerkt kunnen worden in het gedrag van het kind dat de levensgebeurtenis heeft meegemaakt.

Jullie kunnen bijvoorbeeld gebruikmaken van boeken, vaktijdschriften en internet. Zorg ervoor dat de informatie die jullie gebruiken betrouwbaar en recent is.

itg

Niveau 3 gebruikt bij het vooronderzoek minimaal drie literatuurbronnen. Niveau 4 gebruikt bij het vooronderzoek minimaal vijf literatuurbronnen.

Werkmodel Logboek en evaluatie <

Logboek

Begin met het schrijven van het logboek door de samenwerking tot zover te beschrijven. Beantwoord daarbij de volgende vragen: • Hoe is het samenwerken tot nu toe verlopen? • Wat ging goed en wat ging niet goed? • Wie heeft wat gedaan? Heeft iedereen voldoende bijdrage geleverd? • Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan?

u' Ac

Opdracht 2

tie

fb .v

Vooronderzoek

itg

Houd het logboek tijdens het project goed bij. De docent gebruikt het bij de beoordeling van het project.

Ontwerp

Ontwerp Opdracht 3

Ontwerpfase

fb .v

1. Maak een toolbox die bruikbaar is in de praktijk. De toolbox moet informatie bevatten over de ontwikkelingsfase van de doelgroep en de belangrijke levensgebeurtenis die jullie gekozen hebben. Zorg voor een professionele uitstraling, zodat hij daadwerkelijk gebruikt kan worden binnen het Kindercentrum. 2. Werk vervolgens het logboek bij.

tie

Nu het vooronderzoek is afgerond, gaan jullie aan de slag met de voorbereidingen voor het ontwikkelen van de toolbox. Het is belangrijk om goed inzicht te hebben in de doelgroep en de belangrijke levensgebeurtenis die jullie gekozen hebben. Vervolgens denken jullie alvast na over de vormgeving van het eindproduct. Hoe zorgen jullie ervoor dat de toolbox bruikbaar is in de praktijk? Hoe zorgen jullie ervoor dat medewerkers direct met de toolbox aan de slag kunnen? Hoe zorgen jullie ervoor dat de toolbox meerdere keren te gebruiken is?

u' Ac

• • •

Let erop dat jullie ontwerp aansluit op de eisen van de opdrachtgever. Laat het ontwerp voor de toolbox en de gekozen levensgebeurtenis door de opdrachtgever beoordelen.

itg

Werk het logboek bij. • Hoe verliep het ontwerp van de toolbox? • Zijn jullie het eens geworden over de inhoud en de vormgeving van de toolbox? • Waar zijn jullie als groep tegenaan gelopen tijdens de samenwerking en hoe hebben jullie dit opgelost?

Realisatie

Realisatie Opdracht 4

Realisatiefase

fb .v

Nu de opdrachtgever akkoord is gegaan met het ontwerp gaan jullie aan de slag met het maken van de toolbox voor Kindercentrum De Meerzone. Maak voordat jullie aan de slag gaan een takenlijst. Noteer wie welke activiteit gaat uitvoeren. Laat de planning en werkverdeling goedkeuren door de opdrachtgever.

u' Ac

tie

Toolbox De toolbox bevat: • een beschrijving van de doelgroep • een beschrijving van de sociaal-emotionele ontwikkeling en de cognitieve ontwikkeling van de doelgroep (0-4 jaar, 4-8 jaar of 9-12 jaar) • een beschrijving van de overige ontwikkelingsgebieden van de doelgroep (0-4 jaar, 4-8 jaar of 9-12 jaar) • een beschrijving van de drie gekozen levensgebeurtenissen • een beschrijving van de te verwachten reacties van het kind per levensgebeurtenis • een beschrijving van de invloed die de drie levensgebeurtenissen kunnen hebben op het socialisatieproces van het kind • een beschrijving van de factoren die het effect van de levensgebeurtenissen positief of negatief kunnen beïnvloeden • een beschrijving van de signalen die opgemerkt kunnen worden in het gedrag van het kind dat de levensgebeurtenis heeft meegemaakt • tips voor professionals om de kinderen in de groep en het kind dat de levensgebeurtenis heeft meegemaakt te begeleiden • een beschrijving van ‘sensitieve responsiviteit’ en ‘respect voor autonomie’ en het belang hiervan bij het begeleiden bij belangrijke levensgebeurtenissen • tips voor werkvormen of activiteiten die aansluiten bij de levensgebeurtenis en de doelgroep • tips voor professionals voor het informeren over de levensgebeurtenis op het niveau van de doelgroep • een beschrijving van de interactievaardigheden voor professionals bij belangrijke levensgebeurtenissen • valkuilen voor professionals bij het omgaan met de levensgebeurtenis.

itg

Niveau 3 beschrijft minimaal drie verschillende werkvormen of activiteiten per levensgebeurtenis. Niveau 4 beschrijft minimaal vijf verschillende werkvormen of activiteiten per levensgebeurtenis. Niveau 4 beschrijft hoe de professionals uit andere groepen de kinderen op school kunnen begeleiden.

Werk het logboek telkens bij wanneer je een activiteit hebt uitgevoerd. • Noteer wat goed en wat minder goed is gegaan en waardoor dit kwam. • Tegen welke problemen ben je aangelopen en hoe heb je dit opgelost?

Oplevering

Oplevering Datum van oplevering:

Jullie presenteren de toolbox aan de groep. Bij de voorbereiding van de presentatie maken jullie gebruik van Werkmodel Voorlichting aan een groep en Werkmodel Presenteren. Tijdens de presentatie geven jullie toelichting op de volgende punten: • de drie belangrijke levensgebeurtenissen • de doelgroep voor jullie toolbox • een activiteit per levensgebeurtenis • een verantwoording voor de activiteiten (waarom werken de activiteiten en waarom sluiten ze goed aan bij de doelgroep) • de tips voor professionals • de interactievaardigheden voor professionals.

u' Ac

tie

Werkmodel Presenteren <

Spreek met de opdrachtgever af wanneer jullie de toolbox opleveren.

Werkmodel Voorlichting aan een groep <

Oplevering

fb .v

Opdracht 5

Na het afronden van de presentatie bespreken jullie in het groepje elkaars ervaringen en werken jullie het eigen logboek bij.

itg

Ga hierbij in op de volgende onderwerpen: • Is de samenwerking verlopen zoals jullie je hadden voorgesteld? • Wat ging goed en wat ging minder goed? Hoe kwam dit? • Wat zouden jullie de volgende keer anders doen?

Evaluatie en reflectie

Opdracht 7 Werkmodel STARRT-methode <

Evalueer met elkaar het project en doe hiervan verslag in het logboek. Vul ook het evaluatieformulier in.

fb .v

Werkmodel Logboek en evaluatie <

Evalueren

Reflecteren

Bedenk een moment of situatie tijdens het werken aan de training waarvan je nu vindt dat je het in het vervolg anders zou moeten aanpakken. Kijk terug en doe dit met behulp van de STARRT-methode. Lever het reflectieverslag in bij je docent. Beantwoord de volgende vragen:

tie

Opdracht 6

b. Wat wist je al?

u' Ac

Reflectie op de lesstof a. Wat heb je allemaal geleerd? Noem drie dingen.

Kritisch en creatief denken c. Kom jij voor jouw mening uit als de situatie dat vraagt? Noem één voorbeeld.

itg

d. Heb jij het uiterste uit jezelf gehaald bij de opdrachten? Noem één voorbeeld.

Zelfregulatie en zelfsturing e. Heb je de goede bronnen en materialen gebruikt? Geef hiervan één voorbeeld.

f. Ben je goed omgegaan met feedback? Geef hiervan één voorbeeld: hoe heb je gereageerd?