Christian Bjerke, Marit Midbøe Hagen, Lars Mæhle og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Lesebok 3A I lesebøkene på 3. trinn følger vi Sam, Ina og Kanon-farfar i jakta på ein magisk skatt. Undervegs i skattejakta støyter dei på ulike menneske, dyr og utfordringar som dannar utgangspunkt for samtale og undring gjennom eit tverrfagleg og variert tekstutval.
Leseboka finst også i digital utgåve. Oppgåver til tekstane finst i Arbeidsbok 3A. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN 978-82-11-03471-7
ISBN: 978-82-11-03471-7
9 788211 034717
NYNORSK • 2. utgåve
Kvart kapittel opnar med ein introduksjon av temaet og ein lesestrategi som skal trene elevane i kritisk og analytisk lesing. Med kvart tema følger eit mangfald av tekstar i ulike sjangrar og med ulik vanskegrad henta frå den nyaste barnelitteraturen og kjende klassikarar.
Ordriket Lesebok 3A
1–7
Lesebok 3A
Christian Bjerke, Marit Midbøe Hagen, Lars Mæhle og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Lesebok 3A
VELKOMMEN TIL ORDRIKET! Visste du at å lese kan vere ei skattejakt? I kvar einaste nye tekst du les, skjuler det seg ein skatt av ord, opplevingar og tankar du kan samle på. Vi som har laga denne boka, ønsker at du skal bli glad i å lese, skrive og å bruke språket. Derfor vil vi gjerne at du skal møte Ina, Sam og Kanon-farfar, og bli med dei på skattejakt. Helsing forfattarane
Innhald 1 Rettferdig og urettferdig 7 Ord og omgrep 8 Lesestrategi: Les og sei noko 9 Tapar 10 Pizzza for ulvar og bjørnar 15 Rosa Parks 17 Ikkje alle barn i verda får gå på skole 20 Milla bestemmer 22 Møt fjellreven 26 Pippi lagar spørjekonkurranse? 29 Jenta som ville redde bøkene 32 Jakta på den magiske skatten 35 Ut på tur 36 Kanon-farfar 38 Ormen Lange 39 Den magiske skatten 42 2 Dyr og udyr 45 Ord og omgrep 46 Lesestrategi: Sjå på overskrifter og bilde 47 Eg er ein fælsleg fyr 48 Dyrefakta! 49 Nashornbille 50 Stor husedderkopp 51 Mors beste barn 52 Dyr som får venner 53
Brunlangøyre 54 Fakta om brunlangøyre 57 Alle elefanter 58 Kanin i butikk 60 Kan aldri stoppe! 62 Eg vil ete eit barn 64 Jakta på den magiske skatten 67 I skogen 68 Hunden Teodor 72
3 Vennskap og uvennskap 75 Ord og omgrep 76 Lesestrategi: Overvak lesinga di 77 Venner 78 Vennskap 80 Den vesle mannen 82 Gute-spetakkel 85 Popkorn-venner 86 Vaffelhjarte 87 Knerten og Veslebror 88 Jakta på den magiske skatten 91 Ein krangel 92 4 Vêr og uvêr 97 Ord og omgrep 98 Lesestrategi: Undersøk teksten 99 Kva er vêr? 100 Shortsvêr 100 Å melde vêret 101 Vêrmelding 26. juli 102 Vêrteikn 103 Vinden og sola 104
Is som blir varm, smeltar 106 Vindstyrkar 108 Kva er regn? 109 Keeperen og havet 113 Jakta på den magiske skatten 117 Ei overrasking 118
5 Vill fantasi 123 Ord og omgrep 124 Lesestrategi: Teikn det du ser for deg 125 Gummi-Tarzan 126 Å slåst med ein drake 128 Rumposaurar 130 Trollkritet 132 Ut av munnen 134 Himmel-frukost 136 Den kjempestore pæra 139 Jakta på den magiske skatten 143 Ein merkeleg farkost 144
6
1 Rettferdig
og urettferdig • Kva synest du er urettferdig? • Ser du noko på bildet som er urettferdig?
7
Rettferdig og urettferdig I dette kapittelet skal du lese tekstar om rettferd og urettferd. Venner kan vere urettferdige mot kvarandre, og det er urettferdig når nokon får bestemme alt. Nokre gonger lagar samfunnet urettferdige reglar. Det kan du lese om i teksten om Rosa Parks. Andre gonger er kvardagen heilt annleis alt etter kvar i verda du bur. Det kan også vere urettferdig.
ORD OG OMGREP Rettferdig Urettferdig Rett Konkurrentar
8
når alle får det dei har rett på når nokon får meir enn andre noko du har rett til to eller fleire som kjempar mot kvarandre
LESESTRATEGI Les og sei noko Når du har lese noko, har du ei meining om det du har lese. Du kan tenke at det du har lese, er trist, spennande eller til og med urettferdig. Kanskje finn du ei setning i teksten som du liker ekstra godt. Då kan du seie denne. Eksempel:
Då Rosa blei vaksen og begynte å jobbe i byen, fekk ho ikkje bruke dei same dørene, heisane, toaletta eller vassfontenene som dei kvite menneska.
Det er urettferdig at ikkje alle menneske fekk ta same heis.
9
Tapar Dag kjem alltid sist. – Den som kjem sist, får ikkje medalje, seier Ronny. Dag er ein tapar. Dag kjem sist når dei spring. Dag kjem sist når dei svømmer. Dag kjem sist når dei klatrar. Dag er lei av å komme sist. Han vil òg ha medalje. Dag må øve. Dag øver på å springe. Dag øver på å klatre. Dag øver på å svømme. No er eg klar!
10
11
12
Men på start står berre Ronny. – Dei andre er sjuke, seier Ronny. – Men eg er raskast av alle. Eg vinn. Du tapar. Som alltid. Dag smiler. Ronny veit ikkje at eg har øvd, tenker han. Det er eg som kjem til å vinne. Klar, ferdig, gå! Dag spring. Dag svømmer. Dag klatrar. Han suser gjennom løypa i rekordfart. Dag ser mål. Kjem eg først? tenker han. – Du kom sist! Ronny er allereie framme. – Det blei som eg sa. Eg vann. Du tapte. Dag blir trist. Han har øvd og øvd, og likevel kom han sist. – Eg er ein tapar. – Du er ingen tapar, roper dei andre. – Du kom inn som nummer to. Det betyr at du er nest best. – Er eg nest best? Dag får medalje. – Eg er ein vinnar!
ØV Klar, ferdig, gå! Dag spring. Dag svømmer. Dag klatrar.
Martine Grande
LES OG SEI NOKO
Kva meiner du om teksten du har lese? Viss eg var Dag, ville eg … Viss eg var Ronny, ville eg …
13
14
Pizza for ulvar og bjørnar Amir og Henrik ser barne-TV. Det er laurdag kveld, og dei har vore ute og spelt fotball i fleire timar. Dei er svoltne som grizzlybjørnar og ulvar! Pappaen til Henrik steiker pizza. Gutane har bestilt pizza med berre skinke og ost på, heilt fri for oliven, ansjos og sopp. Dette er den absolutte favoritten deira. Pappa deler pizzaen i to like delar og serverer. Akkurat idet gutane skal til å lange innpå, kjem Magnus, broren til Henrik, heim. Det var ikkje meininga. Han skulle jo ikkje komme heim frå fjelltur før dagen etter. Men i fjellet gjekk dei tom for mat. Derfor måtte dei reise heim ein dag før dei hadde tenkt. Og Magnus er ikkje berre svolten som ulv og bjørn, men som ein heil dyrehage til saman. – De må dele med Magnus, seier pappa. – Men det er ikkje nok, seier Henrik. Henrik og Amir deler opp pizzabitane sine slik at dei tre får like mykje kvar. – Men eg er meir svolten enn dykk, seier Magnus. – Eg har ikkje ete sidan i går! Då er det rettferdig at eg får mest. Birte Svatun
Grizzlybjørn: amerikansk brunbjørn Oliven: ein liten frukt Ansjos: ein liten fisk Å lange innpå: å ete
ØV Amir og Henrik skal ete pizza. Pappa deler pizzaen i to like delar. Storebror Magnus vil også ha pizza. – De må dele med Magnus, seier pappa. – Men det er ikkje nok, seier Henrik. – Eg er meir svolten. Eg vil ha mest, seier Magnus.
15
16
Rosa Parks Då Rosa var lita, fortalde besteforeldra henne historier om slavetida, då farga menneske ikkje fekk leve som andre folk. Slavetida var over, men det var likevel vanskelege tider for Rosa og familien hennar. Farga menneske blei behandla veldig dårleg og fekk høyre at dei ikkje var like mykje verde som kvite menneske. Kvar dag såg Rosa skolebussen køyre dei kvite barna av garde til den store skolen deira. Men bussen stoppa ikkje for Rosa. Ho måtte gå
Slavetida: den tida då afrikanske arbeidarar var eigde av og arbeidde hardt for rike amerikanarar
ØV Rosa får ikkje ta bussen. Rosa må gå heile vegen til skolen. Berre dei kvite barna får ta bussen. Det er urettferdig.
17
EROM VENT RGA FA FOR FARGA
KVITE
INNGANG FOR FARGA
OM GA
heile den lange vegen til skolen for farga barn, som berre hadde eitt rom. Rosa syntest ikkje dette var rett. Ho visste jo at ho var ein heilt vanleg person, like bra som alle andre. Ofte måtte ho sørge for at andre også forstod det. Då Rosa blei vaksen og begynte å jobbe i byen, fekk ho ikkje bruke dei same dørene, heisane, toaletta eller vassfontenene som dei kvite menneska. Rosa fekk lov til å sitte på med bussen, men ho måtte sitte heilt bakarst. Livet til Rosa var fullt av reglar som ho visste var galne.
Å sørge for: å ordne
Lisbeth Kaiser
LES OG SEI NOKO
Begynn for eksempel slik: Eg synest det var fint at … Eg synest det var urettferdig at … Eg la merke til at …
LES MEIR!
19
LES OG SEI NOKO
Begynn for eksempel slik: Eg meiner at … Eg synest det er urettferdig at …
Ikkje alle barn i verda får gå på skole I nokre land får ikkje barna gå på skole. Det kan vere fordi det ikkje er nok lærarar. Det kan også vere fordi skolen manglar utstyr. Nokre gonger får ikkje barn gå på skole fordi dei må arbeide og tene pengar. Andre gonger kostar det så mykje pengar å gå på skole at foreldra ikkje har råd til det. Nokre barn har ingen som kan hjelpe dei slik at dei får gå på skole. Kva ville du sagt til dei som bestemmer i desse landa? Det er rart, men over heile verda leiker barn mange 20
av dei same leikane. Dei leiker med dokker, hoppar tau, leiker gøymsle, sparkar fotball, klinkar med klinkekuler både i Kina, Afrika, Amerika og i Noreg. Nokre stader må barn arbeide. Dei rekk nesten ikkje å leike. Dei må passe ei veslesøster eller ein veslebror, eller dei må passe på dyra. Då blir det lite tid til å gå på skole eller å leike. Dette skjer sjølv om det står i barnekonvensjonen at barn har rett til å leike.
ØV Leikar i alle land: Dokker Hoppetau Gøymsle Fotball Klinkekuler
Barnekonvensjonen: ein avtale mellom nesten alle land i verda. Der står det om korleis barn skal ha det.
21
Christian Bjerke, Marit Midbøe Hagen, Lars Mæhle og Gro Ulland Nynorsk • 2. utgåve
Ordriket er eit prisvinnande norskverk for heile barnetrinnet. Verket legg opp til eit systematisk arbeid med dei grunnleggande ferdigheitene, samtidig som det fremmer leselyst og leseglede.
Lesebok 3A I lesebøkene på 3. trinn følger vi Sam, Ina og Kanon-farfar i jakta på ein magisk skatt. Undervegs i skattejakta støyter dei på ulike menneske, dyr og utfordringar som dannar utgangspunkt for samtale og undring gjennom eit tverrfagleg og variert tekstutval.
Leseboka finst også i digital utgåve. Oppgåver til tekstane finst i Arbeidsbok 3A. Les meir på fagbokforlaget.no
ISBN 978-82-11-03471-7
ISBN: 978-82-11-03471-7
9 788211 034717
NYNORSK • 2. utgåve
Kvart kapittel opnar med ein introduksjon av temaet og ein lesestrategi som skal trene elevane i kritisk og analytisk lesing. Med kvart tema følger eit mangfald av tekstar i ulike sjangrar og med ulik vanskegrad henta frå den nyaste barnelitteraturen og kjende klassikarar.
Ordriket Lesebok 3A
1–7
Lesebok 3A