Erling Johannes Husabø er professor i rettsvitskap ved Universitetet i Bergen. Han har også arbeidd i Justisdepartementets lovavdeling og som lagdommar. Husabø har tidlegare gitt ut bøkene Rett til sjølvvalt livsavslutning? (1994), Straffansvarets periferi: Medverking, forsøk og førebuing (1999), Fighting Terrorism through Multilevel Criminal Legislation (2009, saman med Ingvild Bruce) og Frihet, forbrytelse og straff (2016, saman med Linda Gröning og Jørn Jacobsen).
ISBN 978-82-450-2437-1
,!7II2E5-acedhb!
Terrorisme i norsk strafferett
Forfattaren føretek også ei kritisk evaluering av reglane i lys av Grunnlova, menneskerettane og den strafferettslege tradisjonen. Spørsmålet som vert stilt, er korleis terrorreglane kan bli avgrensa og utforma slik at dei representerer eit vern av – og ikkje ein trussel mot – rettsstaten.
Ein analyse av straffelova kapittel 18
Boka inneheld ein grundig, systematisk gjennomgang av dette regelsettet. Mange av rettsspørsmåla som vert tekne opp, har ikkje vore drøfta før. Det er lagt vekt på å få fram samanhengen med dei internasjonale reglane som ligg bak mange av straffeboda. Tilhøvet til dei vanlege reglane om drap, vald, fridomskrenkingar og allmennfarlege handlingar, og til dei internasjonale brotsverka, er også eit gjennomgangstema. Den gryande rettspraksisen i terrorsaker vert drøfta nærare, og det vert trekt samanlikningar til lovgiving og rettspraksis i andre land. Målsetjinga er å bidra til større klarleik og rettstryggleik i handhevinga av terrorreglane.
Erling Johannes Husabø
Frå dei første terrorreglane kom i 2001, har det skjedd ei omfattande, stegvis utbygging av dei strafferettslege reglane mot terrorisme. Utviklinga har vore prega av stadig nye internasjonale krav og ei sterk forventing også nasjonalt om å «gjera noko» for å få slutt på terrorismen. Straffelova kapittel 18 inneheld difor ikkje berre eit forbod mot terrorhandlingar. Det rommar også eit mangfald av andre reglar, mellom anna om gisseltaking, kapring, omgang med kjemiske, biologiske og kjernefysiske middel, terrortruslar, terrorfinansiering, terroravtalar, terroropplæring, deltaking i terrororganisasjonar og deltaking som «framandkrigar» i væpna konfliktar.
Erling Johannes Husabø
Terrorisme i norsk strafferett Ein analyse av straffelova kapittel 18
Terrorisme i norsk strafferett
Erling Johannes Husabø
Terrorisme i norsk strafferett Ein analyse av straffelova kapittel 18
Copyright © 2018 by Vigmostad & Bjørke AS All Rights Reserved 1. utgåva / 1. opplaget 2018 ISBN: 978-82-450-2437-1 Grafisk produksjon: John Grieg, Bergen Omslagsdesign ved forlaget Framsidebilete: Grete Waltoft/ KRIPOS/ Scanpix Spørsmål om denne boka kan rettast til: Fagbokforlaget Kanalveien 51 5068 Bergen Tlf.: 55 38 88 00 Faks: 55 38 88 01 E-post: fagbokforlaget@fagbokforlaget.no www.fagbokforlaget.no Materialet er verna etter åndsverklova. Utan uttrykkjeleg samtykke er eksemplarframstilling berre tillate når det er heimla i lov eller avtale med Kopinor.
Forord Interessa for terrorlovgivinga har følgt meg sidan hausten 2001, då Sikkerheitsrådet i FN engasjerte seg som ein «verdslovgivar» på dette området og det første norske lovforslaget vart sett fram. Medan eg arbeidde med boka Fighting Terrorism through Multilevel Criminal Legislation (utgitt i 2009), stilte ein nederlandsk professor i rettssosiologi spørsmål ved dette engasjementet: «Kan strafferetten gjera noko med terrorismen?» Svaret mitt var at sjølv om strafferetten kanskje ikkje kan gjera så mykje med terrorismen, kan terrorismen gjera mykje med strafferetten. Det er hovudgrunnen til at eg har halde oppe interessa for tematikken. I den nemnde boka stod FN og EU si regulering i fokus, og vi såg på gjennomføringa av desse reglane i seks ulike land. Med eit slikt breitt fokus er det avgrensa kor langt ein kan gå i analysen av kvart lands rett. Dessutan har dei norske straffereglane utvikla seg mykje sidan den gong, mellom anna som ein respons på dei grufulle terrorhandlingane 22. juli 2011 og dei siste åras tilstrøyming av «framandkrigarar» til Syria og Irak. Vi har også fått ein viss rettspraksis, og fleire saker er på veg. Difor fann eg tida moden for ein breiare rettsvitskapleg analyse av terrorreglane i norsk strafferett. Ut frå emnet sin karakter var det samtidig klart at eit internasjonalt og komparativt perspektiv også denne gongen ville vera nødvendig. Ein avgjerande grunn til at arbeidet lét seg gjennomføra, var at Universitetet i Bergen gav meg eitt års forskingstermin frå august 2017. Dessutan fekk eg stipend frå L. Meltzers Høyskolefond til å leggja delar av terminen til utlandet. Det gjorde det mogeleg med eit opphald på til saman fem månader som gjesteforskar ved Max-Planck-Institut für ausländisches und internationales Strafrecht i Freiburg, Tyskland. Instituttet stilte nødvendig infrastruktur til disposisjon og gav rom både for konsentrasjon, litteraturstudiar og viktige faglege samtalar. Eit reisestipend frå Det faglitterære fond gjorde det mogeleg å supplera med studieturar til Berlin og København. Takk til kvar av desse instansane! Ei varm takk også til kollegaene i forskargruppa for strafferett i Bergen, professor Jørn Vestergaard i København og andre fagfeller som velvillig har drøfta ulike spørsmål som arbeidet har reist. Ei særleg takk til professor Jørn Jacobsen og stipendiat Ingvild Bruce, som også har kommentert visse tekststykke, og til
6
terrorisme i norsk strafferett
vitskapleg assistent Ingrid Marie Myklebust for nøyaktig og god hjelp med tekst og kjelder. Sist, men ikkje minst, ei takk til mi kjære Sol, som har følgt meg også gjennom arbeidet med denne boka. Din entusiasme gjorde at opphaldet i Freiburg også vart ei unik reise i den spennande naturen og kulturen midt i Europa. Boka er søkt ajourført pr. 1. juni 2018.
Bergen, 6. august 2018 Erling Johannes Husabø
Innhald
Kapittel 1
Emne og opplegg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Kva er terrorisme? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Kor stort er problemet? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Ulike typar mottiltak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Strafferettens reaktive og pre-aktive funksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Samspelet med skjulte tvangsmiddel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Grunnkrav til ei rettsstatleg straffelovgiving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Nokre metodiske utgangspunkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Boka sin struktur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Kapittel 2
Nasjonale og internasjonale utviklingstrekk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2.1 2.2 2.3 2.4
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Perioden 1970–2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Perioden 2001–2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Perioden 2011–2018 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Kapittel 3
Terrorhandlingar (§§ 131 og 132) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3.1 3.2
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Grunnstraffebod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 3.2.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 3.2.2 Valdsbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3.2.3 Fridomskrenkingar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3.2.4 Allmennfarlege brotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
8
terrorisme i norsk strafferett 3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8 3.9
Terrorhensikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 3.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 3.3.2 Forstyrra vesentlege samfunnsfunksjonar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 3.3.3 Skapa alvorleg frykt i ei befolkning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 3.3.4 Tvinga styresmaktene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.4.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.4.2 Grunnkravet om ein «overtredelse» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.4.3 Ulike former for medverking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3.4.4 Forsettskravet, særleg om terrorhensikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Utvida forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.5.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.5.2 Krav om fullføringsforsett . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.5.3 Den nedre grensa: Generelle utgangspunkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.5.4 Førebuing åleine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 3.5.5 Førebuing saman med andre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.5.6 Særleg om avtalar og rekruttering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Innskrenkande tolking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 3.6.1 Generelt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 3.6.2 Handlingar av væpna styrkar i væpna konflikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 3.6.3 Liknande handlingar utanfor væpna konflikt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Strafferamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 3.7.1 Terrorhandlingar (§ 131 første og andre ledd) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 3.7.2 Grove terrorhandlingar (§ 132) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 3.7.3 Det utvida forsøksansvaret (§ 131 tredje ledd) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Individualisering av terrorhandlingar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Kapittel 4
Spesialiserte terrorstraffebod (§§ 138–144). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.1 4.2
4.3
4.4
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Terrorbombing (§ 138) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4.2.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4.2.2 Verna stader og objekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.2.3 Bruk av livsfarleg middel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 4.2.4 Forsettskravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Kapring (§ 139) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.3.2 Verna objekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.3.3 Tvinga til seg kontroll. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 4.3.4 Gripa inn i flyging eller seglas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Driftsforstyrring (§ 140) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 4.4.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 4.4.2 Verna objekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
innhald
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14
4.4.3 Forstyrring av sikker drift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.4 Farekravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Andre farlege handlingar knytte til skip mv. (§ 141). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.2 Skip som angrepsmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.3 Bruk av farleg materiale eller våpen mot skip eller plattform . . . . 4.5.4 Farleg utslepp frå skip eller plattform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.5 Felles farekrav . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ulovleg omgang med farleg materiale mv. (§ 142) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2 Ulike typar farleg materiale mv. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.3 Bruk, skade eller driftsforstyrring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.4 Anna «befatning» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.5 Forsøk på besittelse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.6 Grensepassering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.7 Fellesvilkåret «ulovlig» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gisseltaking (§ 143) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.2 Fridomskrenking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.3 Trussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.7.4 Forsettskravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Angrep på internasjonalt verna person (§ 144) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.2 Verna personar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.8.3 Forbodne handlemåtar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innskrenkande tolking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av spesialiserte terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
105 106 106 106 107 108 108 109 109 110 112 114 116 117 117 118 119 119 120 120 121 122 122 123 124 124 126 128 129 131 132
Kapittel 5
Terrortruslar (§ 134) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 5.1 5.2 5.3
5.4 5.5 5.6
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Om eit terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2 Trussel om eit spesialisert terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3 Trussel om ei terrorhandling (§ 131) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4 Trussel om å medverka til straffeunndraging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
137 138 139 139 140 141 143 143 144 145
9
10
terrorisme i norsk strafferett 5.7 5.8
Individualisering av terrortruslar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Kapittel 6
Etterfølgjande medverking til straffeunndraging (§ 137). . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Føresetnad: Nokon har «begått» eit terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverking til unndraging frå straffeforfølging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverking til unndraging frå idømt straff . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Unntak for hjelp til sine «nærmeste». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av brot på § 137 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
149 150 150 151 152 153 153 154 154 154
Kapittel 7
Terrorforbund (§ 133) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forbund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Om eit terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av terrorforbund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
155 156 159 162 163 164 165 166
Kapittel 8
Terrorfinansiering (§ 135) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forbodne former for finansiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Finansiering av terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1 Brotsverk som det er forbode å finansiera. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.2 Kravet om «hensikt eller viten» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Finansiering av personar og grupper med terrorformål . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4.1 Personar, grupper og føretak som det er forbode å finansiera. . . . 8.4.2 Kravet om «hensikt eller viten» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Finansielle tenester. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5.2 Forbodne former for tenesteytingar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.5.3 Personar, grupper og føretak som det er forbode å yta tenester . 8.5.4 Forsettskravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169 172 174 174 176 180 180 184 185 185 186 187 187
innhald 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11
Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innskrenkande tolking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av brot på § 135 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
188 189 190 192 193 194
Kapittel 9
Oppfordring, rekruttering og opplæring til terrorbrotsverk (§ 136) . . 197 9.1 9.2
9.3
9.4
9.5 9.6 9.7 9.8 9.9
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Offentleg oppfordring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.2 Oppfordring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.3 Offentleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.4 Til å «iverksette» eit terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.5 Forsettskravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.6 Grensa mot ytringsfridomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekruttering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.2 Kravet til rekruttering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.3 Kva det er forbode å rekruttera til . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.4 Forsettskravet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3.5 Grensa mot ytringsfridomen mv.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opplæring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.2 Kva er «opplæring»? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.3 Kva slag opplæring er det forbode å gi eller ta imot? . . . . . . . . . . . . . . 9.4.4 Forsettskravet til læraren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.5 Forsettskravet til eleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4.6 Grensa mot ytringsfridomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av brot på § 136 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
197 200 200 201 201 203 205 206 212 212 213 215 216 217 217 217 219 221 225 226 227 229 231 233 233 235
Kapittel 10
Deltaking mv. i terrororganisasjon (§ 136 a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 10.1 Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2 Terrororganisasjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.2 Krav til organisering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.3 Terrorhandlingar som hovudformål . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
237 239 239 241 243
11
12
terrorisme i norsk strafferett
10.3
10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9
10.2.4 Krav om ulovlege skritt for å realisera formålet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.5 Terrorhandlingar som vesentleg aktivitet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.6 Særleg om grupper i væpna konflikt eller motstandskamp. . . . . . . 10.2.7 Nærare om kva forsettet må dekkja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forbodne former for deltaking mv. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3.2 «Danner» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3.3 «Deltar i» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3.4 «Rekrutterer medlemmer» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.3.5 «Yter økonomisk eller annen materiell støtte». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Unntak frå medverkingsansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Innskrenkande tolking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av brot på § 136 a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
245 246 248 252 253 253 254 254 256 258 259 260 261 262 264 268
Kapittel 11
Deltaking mv. i utanlandsk væpna konflikt (§§ 145 og 146). . . . . . . . . . . . 273 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9 11.10 11.11
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Væpna konflikt i utlandet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deltaking i militær verksemd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Unntak for statleg styrke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rettsstridsreservasjonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Medverking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utvida forsøksansvar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rekruttering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Strafferammer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Individualisering av brot på §§ 145 og 146 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samløp med andre typar brotsverk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
273 275 275 276 277 279 279 281 282 283 283
Kapittel 12
Jurisdiksjon og påtale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 12.1 Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2 Straffeboda si geografiske rekkevidde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3 Lokalisering av terrorbrotsverk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.2 Primær gjerningsstad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.3 Faktisk verknadsstad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.3.4 Tilsikta verknadsstad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.4 Særlege påtalereglar i «utanlandske» saker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
285 285 288 288 288 289 290 291
innhald Kapittel 13
Oppsummering og evaluering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 13.1 13.2 13.3 13.4
13.5 13.6
13.7
13.8
Introduksjon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gjennomføringa av internasjonale reglar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grunngivinga for hovudstraffeboda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grunngivinga for førebuingsreglane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.2 Behovet for å nytta skjulte tvangsmiddel og fengsling . . . . . . . . . . . . 13.4.3 Skadefølgjeprinsippet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.4.4 Tilhøvet til menneskerettane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grunngivinga for §§ 145 og 146. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Den generelle utforminga av kapittel 18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.6.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.6.2 Den overordna lovstrukturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.6.3 Innbyrdes overlapping mellom ulike straffebod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.6.4 Strafferammer og proporsjonalitet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Særleg problematiske reglar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.7.1 Introduksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.7.2 Utvida forsøk på terrorhandlingar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13.7.3 Reguleringa av «framandkrigarar» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Avslutning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
295 296 297 298 298 299 302 307 308 312 312 313 316 319 322 322 323 325 328
Forkortingar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 Litteratur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 Dommar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 Stikkordregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351
13
Erling Johannes Husabø er professor i rettsvitskap ved Universitetet i Bergen. Han har også arbeidd i Justisdepartementets lovavdeling og som lagdommar. Husabø har tidlegare gitt ut bøkene Rett til sjølvvalt livsavslutning? (1994), Straffansvarets periferi: Medverking, forsøk og førebuing (1999), Fighting Terrorism through Multilevel Criminal Legislation (2009, saman med Ingvild Bruce) og Frihet, forbrytelse og straff (2016, saman med Linda Gröning og Jørn Jacobsen).
ISBN 978-82-450-2437-1
,!7II2E5-acedhb!
Terrorisme i norsk strafferett
Forfattaren føretek også ei kritisk evaluering av reglane i lys av Grunnlova, menneskerettane og den strafferettslege tradisjonen. Spørsmålet som vert stilt, er korleis terrorreglane kan bli avgrensa og utforma slik at dei representerer eit vern av – og ikkje ein trussel mot – rettsstaten.
Ein analyse av straffelova kapittel 18
Boka inneheld ein grundig, systematisk gjennomgang av dette regelsettet. Mange av rettsspørsmåla som vert tekne opp, har ikkje vore drøfta før. Det er lagt vekt på å få fram samanhengen med dei internasjonale reglane som ligg bak mange av straffeboda. Tilhøvet til dei vanlege reglane om drap, vald, fridomskrenkingar og allmennfarlege handlingar, og til dei internasjonale brotsverka, er også eit gjennomgangstema. Den gryande rettspraksisen i terrorsaker vert drøfta nærare, og det vert trekt samanlikningar til lovgiving og rettspraksis i andre land. Målsetjinga er å bidra til større klarleik og rettstryggleik i handhevinga av terrorreglane.
Erling Johannes Husabø
Frå dei første terrorreglane kom i 2001, har det skjedd ei omfattande, stegvis utbygging av dei strafferettslege reglane mot terrorisme. Utviklinga har vore prega av stadig nye internasjonale krav og ei sterk forventing også nasjonalt om å «gjera noko» for å få slutt på terrorismen. Straffelova kapittel 18 inneheld difor ikkje berre eit forbod mot terrorhandlingar. Det rommar også eit mangfald av andre reglar, mellom anna om gisseltaking, kapring, omgang med kjemiske, biologiske og kjernefysiske middel, terrortruslar, terrorfinansiering, terroravtalar, terroropplæring, deltaking i terrororganisasjonar og deltaking som «framandkrigar» i væpna konfliktar.
Erling Johannes Husabø
Terrorisme i norsk strafferett Ein analyse av straffelova kapittel 18