EENDERS & ANDERS
AFRIKAANS / NEDERLANDSE LESPAKKET
Ridders en rolmodelle Ridders en rolmodellen
GRAAD
8
Afrikaans Huistaal
Eenders & Anders Afrikaans /Nederlandse lespakket Graad 8 Leerderboek Eerste uitgawe, eerste druk in 2018 deur Protea Boekhuis Posbus 35110, Menlopark, 0102 Burnettstraat 1067, Hatfield, Pretoria Minnistraat 8, Clydesdale, Pretoria protea@intekom.co.za www.proteaboekhuis.com Skrywer: Marieta Nel Redakteurs: Ronél Gouws en Carla Lang Projekleier: Eureka Barnard Proeflesers: dr. Annette M. Oud-van Dijk, Wim Wijnands, Leen De Smedt, Wim van Keulen, Marina Rochtus, Bouke Wouda, Danie Botha en Dineke Ehlers Medewerkers: Karen Botter-Vegt, Gerda Grobler en Liza Voppen Bandontwerp: Dion Rushovich Bladuitleg en ontwerp: Dion Rushovich Omslagfoto: One Dollar Photo Gedruk en gebind: CTP Printers, Kaapstad © 2018 SASNEV, Sentraalplein 4, Pinelands, webwerf: http://sasnev.co.za ISBN 978-1-4853-0827-0 Finansieel ondersteun deur die Willem de Zwijger Stichting, Stichting ZuidAfrikahuis Nederland en die Orde van den Prince. Erkennings Die skrywer en SASNEV bedank die volgende persone en instansies vir die gebruik van kopieregmateriaal en foto’s: One Dollar Photo: bl. iii, iv, 1, 6, 8, 11, 20; Stock Photo Secrets: bl. 9, 13, 19 en 24; Dion Rushovich vir die foto van Johan Cruijff: bl. 2; Eureka Barnard vir die foto: bl. 3; Lapa Uitgewers vir die omslag van Ridder in ’n limousine: bl. 5; Claudia Eckardt vir die omslag van Ridders: bl. 7; Protea Boekhuis vir die omslag van Die Agterhuis deur Anne Frank: bl. 7; Annefrank.org.nl vir die gedig “Lieve Eva”, 1939: bl. 9; Marina Scheepers-Kriel van Gemsbok Koerant vir die foto: bl.12; Marianne Liebenberg vir die foto van Benni McCarthy: bl. 14; Mauquoy NV, Grobbendonk, België, vir die Kroonorde se Ridder-ereteken: bl. 15; HLN.be (Het Laatste Nieuws) vir die artikel “België kent 22 nieuwe baronnen en ridders”: bl. 15 en 16; Protea Boekhuis vir die omslag en uittreksel uit die roman Koning van Katoren deur Jan Terlouw, oorspronklik uitgegee deur Lemniscaat, 1971: bl. 16 en 17; Kanselarij der Nederlandse Orden, Den Haag, Nederland vir die foto: bl. 19; Dion Rushovich vir die foto van Wayde van Niekerk: bl.21; ATKV vir die gebruik van die omslag Taalgenoot: bl. 22. Alle redelike pogings is aangewend om wettige kopiereghouers op te spoor. Die uitgewer verneem graag van kopiereghouers indien enige regstellings of byvoegings gedoen moet word. Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder skriftelike verlof van die uitgewer gereproduseer of in enige vorm of deur enige elektroniese of meganiese middel weergegee word nie, hetsy deur fotokopiëring, skyf of bandopname, of deur enige ander stelsel vir inligtingsbewaring of -ontsluiting.
ii
’n Blik op die lespakket Beste Leerder Welkom by Eenders & Anders Graad 8 – jou venster op die Lae Lande (Nederland en België) wat weer vir jou ’n blik op Europa bied. Eenders & Anders voldoen aan al die vereistes van die Nasionale Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring (NKABV) en kan as verryking saam met een van die hoofstukke in jou taalhandboek gebruik word. Hierdie lespakket sluit aan by die NKABVkurrikulum kwartaal 2, week 5 en 6. Die doel van hierdie lespakket is om jou ’n blik te bied op die letterkunde, taal en kultuur van Nederland en Vlaandere (die Nederlandssprekende deel van België). In graad 7 was die tema: Koningskos Een koningsmaal. Vanjaar is dit: Ridders en rolmodelle Ridders en rolmodellen. Nederlands is die taal van 16 miljoen Nederlanders in Nederland en van 6 miljoen Vlaminge in buurland België. Die Vlaminge praat hul Nederlands met ’n uitspraak wat partykeer soos Afrikaans klink. Dit word genoem Vlaams. Nogtans, in teenstelling tot Afrikaans, is Vlaams net ’n taal wat gepraat word. Skryf en lees doen Vlaminge in Nederlands. Gedurende die twee weke waartydens jy hierdie lespakket gebruik, wil ons jou op ’n opwindende, avontuurbelaaide reis neem na die Lae Lande. Aan die begin gaan dit dalk vir jou effens moeilik wees om die Nederlandse tekste waarna jy gaan luister en wat jy gaan lees te verstaan. Jou ore en oë sal egter gou gewoond raak aan die Nederlands en aan die einde van die lespakket gaan jy selfs ’n bietjie Nederlands kan praat. As jy eers kennis gemaak het met Nederlands, kan jy die wonderlikste materiaal op die internet ontdek. Onthou, die Nederlanders/Vlaminge is tegnologies baie gevorderd en jy gaan op die interessantste video’s, toeps (apps), webwerwe, klankgrepe en speletjies af kom. In hierdie lespakket is die tekste soms in Afrikaans en soms in Nederlands. Probeer voortdurend bewus wees van die ooreenkomste (eenders) en die verskille (anders) tussen die twee tale. Die vrae en opdragte is egter altyd in Afrikaans en jou antwoorde kan ook in Afrikaans wees. Ons wens is dat jy nie net vir twee weke uit jou doodgewone skoolsituasie weggevoer sal word deur ’n ridder op ’n wit perd nie, maar dat jy tydens die reis verlief sal raak op die Lae Lande. Eendag kan jy selfs soontoe gaan en eerstehands ervaar watter wonderlike geleenthede Nederlands en die twee lande jou kan bied. Dus, welkom in die Lae Lande! Geniet die reis saam met ridders en rolmodelle. Mag jy ook eendag ’n ridder en/of ’n rolmodel wees.
iii
Inhoudsopgawe
Ridders en rolmodelle Ridders en rolmodellen
RIDDERS EN ROLMODELLE RIDDERS EN ROLMODELLEN
Luister en praat
Luister en praat........................................................................................................................................................................................... 2 Lees en kyk.......................................................................................................................................................................................................... 3 Word taalvaardig ................................................................................................................................................................................10 Fokus op letterkunde..................................................................................................................................................................16 Skryf en aanbied.....................................................................................................................................................................................19 Taalhersiening..............................................................................................................................................................................................22
WEBWERF ’n Spesiale webwerf – http://lespakket.co.za – is vir die Afrikaans-Nederlandse lespakkette van graad 6 tot 11 geskep sodat julle interaktief met die tekste kan verkeer en om aan te sluit by e-leer (elektroniese leer) in die onderwys. Nie net word ’n elektroniese weergawe van die pakket op die webwerf gelaai nie, maar die pakkette word voortdurend bygewerk met nuwe materiaal wat opgelaai word. ’n Blog en Facebook-blad sal aan die webwerf gekoppel word. Ook is daar ’n QRkode in hierdie pakket wat jou na ’n interessante webtuiste sal neem. Die idee is dat julle die materiaal op die webwerf gebruik om die opdragte in die lespakket uit te voer. Julle kan dan weer foto’s, video’s of ander interessanthede oplaai vir gebruik deur en kommunikasie met ander leerders. Daar word gehoop dat julle ook uiteindelik met Nederlandse/ Vlaamse leerders kontak sal maak, idees uitruil en sodoende mekaar se taal en kultuur beter leer ken. Ook onderwysers word aangemoedig om materiaal soos foto’s, oulike idees, opdragte en vraestelle op die webwerf te laai. Op dié manier is daar nie net interaksie met plaaslike kollegas nie, maar hopelik ook later met kollegas in Nederland en Vlaandere (België), by wie ons kan kers opsteek oor e-leer.
iv
IN HIERDIE LESPAKKET MOET JY: • aandagtig luister na spesifieke inligting in ’n informatiewe teks • aantekeninge maak • aan ’n dialoog deelneem
Lees en kyk • • • •
kennis maak met die dele van ’n boek ’n gedig lees op tekskenmerke fokus begripsvrae antwoord
Letterkunde • ’n gedeelte uit ’n drama lees • op die kenmerke van die drama fokus • taal-in-konteks-oefeninge doen
Skryf en aanbied • met paragrawe kan werk • ’n dialoog skryf
Taalstrukture en -konvensies • • • • •
intensiewe en verboë vorme van die byvoeglike naamwoord leer gesprekskonvensies en die direkte en indirekte rede gebruik op leenwoorde en volksetimologie fokus na die gebruik van klemtekens kyk taal-in-konteks-oefeninge doen
Ekstra leeswerk • Nege oop arms – Benny Lindelauf (Afrikaans of Nederlands) • Die hemel van Heivish – Benny Lindelauf (Afrikaans of Nederlands) In hierdie lespakket gaan jy kennis maak met die taal en kultuur van Nederland en België. Die Middeleeue was ’n tydperk in die geskiedenis van Europa waartydens die kerk ’n belangrike rol in die lewens van mense gespeel het. Dink maar aan die groot katedrale in stede soos Parys, München en Rome. Die Middeleeue laat jou dalk dink aan ridders op perde, kastele met heersers, bankette, monnike en pelgrimstogte. Wel, hierdie lespakket sal jou bekendstel aan sommige van die interessante fasette van hierdie tydperk. Ken jy die storie van Anne Frank (foto op die vorige bladsy)? Sy is ’n rolmodel vir jong tieners oor die positiewe manier waarop sy haar moeilike omstandighede hanteer het.
1