نشریه فرهنگ BC شماره 365 - انتشار: 8 ژوئن 2017

‫ سال پانزدهم‬365 ‫ شماره‬-1396 ‫ خرداد‬18 ‫پنج شنبه‬

Thursday, June 8, 2017, No. 365, Vol. 15

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P.

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 2

Thursday, June 8, 2017

‫متنوع‪ُ ،‬پربار و‬ ‫فرهنگ ‪ BC‬نشريه ای مستقل‪ّ ،‬‬ ‫آموزنده‬

‫با بهترين خدمات آگهی ‪778.317.4848‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 3‬‬

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 4

Thursday, June 8, 2017

‫‪PERSIAN CULTURE AND ART INSTITUTE‬‬

‫خانـه فـرهنـگ و هنـر ایــران‬ ‫مرکـز برگـزاری کـالس‪ ،‬گردهمـایی و رویدادهـای فـرهنـگی‬

‫مرکـز اطالع رسانی رویـدادهای فرهنـگی‬ ‫کودکان و نوجوانان‬ ‫مدرسه پارسی‪ :‬مهناز صالحی‬ ‫نقاشی‪ ،‬کالژ‪ ،‬سفال‪ :‬شیما دهقان‬ ‫موسیقی‪ :‬آرزو ملکی‪ ،‬نازنین صادقی‬

‫‪www . PersianEvents . ca‬‬

‫ادبیات و هنـرهای نمایشـی‬ ‫داستان نویسی‪ :‬محمد محمدعلی‬ ‫تئاتر‪ ،‬منایشنامه نویسی‪ :‬محمد رحمانیان‬ ‫بازیگری‪ :‬مهتاب نصیرپور‬ ‫فیلمسازی‪ :‬حسین فاضلی‬ ‫عکاسی‪ :‬نیما راهنما‬

‫موسـیقـی‬ ‫کمانچه‪ ،‬ویلن‪ :‬سعید فرج پوری‬ ‫آواز‪ :‬پرویز نزاکتی‬ ‫تار‪ ،‬سه تار‪ :‬علی رزمی‬ ‫بربط‪ :‬علی سجادی‬ ‫سنتور‪ :‬ساینا خالدی‬ ‫متبک‪ ،‬دف‪ :‬هامین هنری‬ ‫گیتار‪ :‬کاوه یغمایی‪ ،‬نازنین صادقی‬ ‫پیانو‪ :‬نیلوفر فرزندشاد‬ ‫آکاردئون‪ :‬سعید زرگری‬ ‫آهنگ سازی‪ ،‬نی‪ :‬امیر اسالمی‬ ‫ویلن‪ ،‬کمانچه‪ :‬سینا احتاد‬ ‫ویلن کالسیک‪ :‬علی عسگری‬

‫هنـرهای تجسمـی‬ ‫نقاشی آبرنگ‪ ،‬اکریلیک‪ :‬محمدرضا آتشزاد‬ ‫نقاشی رنگ روغن‪ ،‬میکس میدیا‪ :‬مهتاب فیروز آبادی‬ ‫نقاشی با مداد رنگی‪ ،‬ذغال و آبرنگ‪ :‬نازنین صادقی‬ ‫کاریکاتور‪ ،‬انیمیشن‪ :‬افشین سبوکی‬ ‫مینیاتور‪ ،‬تذهیب‪ :‬فرهاد الله دشتی‬ ‫طراحی‪ :‬حمیدرضا جدید‬ ‫گرافیک‪ :‬فرزان کرمانی نژاد‬ ‫سرامیک‪ :‬املیرا حبیب اله‬ ‫مجسمه سازی‪ :‬مجید شیخ اکبری‬ ‫خوشنویسی‪ :‬مسعود کریمایی‬

‫زبان‬ ‫انگلیسی‪ :‬یلدا احمدوند‬ ‫فرانسه‪ :‬سام زهره وندی‬

‫علوم پایه‬ ‫ریاضی‪ ،‬فیزیک‪ ،‬کامپیوتر‪ :‬دامون طهماسبی‬ ‫شیمی‪ :‬سهند طهماسبی‬

‫‪facebook . com / percai‬‬ ‫‪www . percai . com‬‬ ‫‪info @ percai . com‬‬

‫)‪1181 West 16th Street (at Pemberton Ave‬‬ ‫‪North Vancouver, BC V7P 1R4‬‬

‫)‪778.PERSIAN (737.7426‬‬ ‫‪778 . 889 . 4820‬‬

‫با سـپاس از همـراهـان همیشـگی خـانـه فـرهنـگ و هنـر ایـران‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫ما‬

‫ِ‬ ‫فرهنگ‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 5‬‬

‫خبرهای کوتاه‬ ‫ اعتراض سه هزار دانشجوی ایرانی به محدودیت تحصیلی بر‬‫اقلیت های مذهبی‬

‫یکشنبه عربستان سعودی اعالم کرد این کشور همه نیروهای قطری را از جنگ در یمن‬ ‫خارج کرده و همه تماس های زمینی‪ ،‬دریایی و هوایی با قطر را قطع می کند‪.‬‬ ‫وزارت خارجه عربستان در بیانیه ای از «همه کشورهای برادر و دوست» خواست با قطر‬ ‫قطع رابطه کنند که مصر‪ ،‬بحرین و امارات متحد عربی این کار را کرده اند‪.‬‬ ‫بحرین در بیانیه ای که در رسانه دولتی این کشور منتشر شده‪ ،‬قطر را متحد ایران و همراه‬ ‫این کشور در «حمایت از فعالیت های تروریستی» دانسته است‪)VOA( .‬‬

‫بیش از سه هزار دانشجوی دانشگاه های ایران به محدودیت تحصیلی دراویش گنابادی‬ ‫اعتراض کرده اند و خواستار برابری تحصیلی برای همه اقلیت های مذهبی و قومی در‬ ‫ایران شدند‪ .‬در بیانیه ای که یک نسخه از آن برای صدای آمریکا نیز ارسال شده‪ ،‬آماده که‬ ‫همه شهروندان ایران فارغ از هر عقیده و باور باید حق برابر برای تحصیل داشته باشند و‬ ‫ فدراسیون معلمان کانادا‪ :‬اسماعیل عبدی را آزاد کنید‬‫نگاه امنیتی از گروه ها و اقلیت ها از جمله دراویش گنابادی برداشته شود‪.‬‬ ‫به دنبال فراخوان آموزش بین الملل دیبران سازمان‬ ‫در روزهای اخیر برخی شهروندان بهایی و دراویش گنابادی با ممنوعیت تحصیل در‬ ‫های استانی و منطقه ای معلمان در سراسر کانادا‬ ‫دانشگاه ها مواجه شدند‪ .‬از جمله فرزاد صفایی‪ ،‬وفا هویدایی و وصال لقایی فر سه دانشجوی‬ ‫(فدراسیون معلمان کانادا)‪ ،‬در جلسه ای در ونکوور‬ ‫بهایی و مصطفی دانشجو از فعاالن و وکالی دراویش گنابادی با ممنوعیت تحصیل در‬ ‫به اتفاق آرا در فراخوانی به جاستین ترودو‪ ،‬نخست‬ ‫ایران مواجه شدند‪.‬‬ ‫وزیر و کریستیا فریلند‪ ،‬وزیر امور خارجه کانادا‬ ‫ داعش مسئولیت حمله تروریستی تهران را برعهده گرفت‬‫اعالم کردند که از مقامات ایران بخواهند که‬ ‫اسماعیل عبدی‪ ،‬عضو هیات مدیره کانون صنفی‬ ‫معلمان تهران‪ ،‬که در اعتصاب غذا بسر می برد‪ ،‬را‬ ‫بدون قید و شرط آزاد کنند‪.‬‬ ‫در این گزارش آمده است که “یکی از اعضای‬ ‫هیات مدیره تشکل های صنفی معلمان تهران‪ ،‬عبدی‪ ،‬به دلیل فعالیت های صنفی خود و‬ ‫کمپین برای آموزش رایگان برای همه‪ ،‬با حکم زندان مواجه شده است‪ .‬وی در اکتبر سال‬ ‫گذشته به شش سال زندان توسط شعبه ‪ ۳۶‬دادگاه تجدید نظرمحکوم شد‪”.‬‬ ‫فدراسیون اتحادیه معلمان کانادا می نویسد که “اسماعیل عبدی در اعتراض به ادامه امنتی‬ ‫خبرگزاری "اعماق" وابسته به سازمان تروریستی "دولت اسالمی" (داعش) در گزارشی شدن پرونده های صفی معلمان و و عدم دریافت مرخصی خروج از زندان‪ ،‬از ‪ ۳۰‬آوریل‬ ‫مسئولیت حمالت مسلحانه به مجلس شورا و مقبره خمینی در تهران را بر عهده گرفت‪.‬‬ ‫‪ ۲۰۱۷‬در اعتصاب غذا بسر می برد‪ .‬در همین گزارش آمده است که‪“ :‬بر اساس گزارش‬ ‫آموزش بین الملل عبدی از شروع اعتصاب غذا تا کنون مقدار قابل توجهی وزن خود را از‬ ‫ عربستان و ‪ 3‬کشور دیگر رابطه دیپلماتیک با قطر را قطع کردند دست داده است و از فشار خون باال و سرگیجه رنج می برند‪ .‬گزارش ها حاکی از آن است‬‫در ادامه تنش بین قطر و کشورهای عربی‪ ،‬عربستان و سه کشور دیگر با دوحه قطع که عبدی در شرایط بازداشت بسیار بدی در زندان اوین نگهداری می شود و به تازگی به بند‬ ‫رابطه کردند‪ .‬به گزارش واشنگتن پست بعد از عربستان سعودی‪ ،‬مصر‪ ،‬بحرین و امارات جدید زندان‪ ،‬جایی که او از ارتباط با خانواده محروم شده منتقل شده است‪ .‬سالمت و ایمنی‬ ‫متحده عربی نیز یکشنبه شب اعالم کردند که به خاطر آنچه «تالش قطر در بی ثبات کردن او در معرض خطر جدی است و امکان دارد که جانش به خطر بیافتد‪”.‬‬ ‫منطقه» نامیدند‪ ،‬روابط دیپلماتیک با این کشور را قطع کردند‪.‬‬ ‫در دنباله این گزارش آمده است که “دبیران سازمان معلمان کانادا پشتبانی همه جانبه خود‬ ‫در یک هفته گذشته جنگ لفظی بین قطر و عربستان افزایش یافته بود‪ .‬بعد از سخنرانی و را‪ ،‬از فراخوان آموزش بین الملل اعالم می کند‪.‬‬ ‫حضور پرزیدنت ترامپ‪ ‌،‬عربستان از نزدیکی قطر با تهران انتقاد کرد و اعالم کرد قطر ما از دولت کانادا می خواهیم که از مقاقات ایران بخواهند اتهامات علیه آقای عبدی را‬ ‫تالش کافی برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی انجام نمی دهد‪.‬‬ ‫مختومه اعالم کرده و او را فوراٌ و بدون قید و شرط آزاد کنند‪( ”.‬هرانا)‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 6‬‬

‫‪Farhang-e BC, Feb. 23, 2011, No. 204‬‬

‫‪Page 4‬‬

‫ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۵۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺗﺠﻤﻊ ﺍﻭﻝ ﺍﺳﻔﻨﺪ‬ ‫‪ ‬‬

‫بازداشتشدگان ديروز را ‪۵٠٠‬‬ ‫نفر اعالم کرد‪ .‬به گفتهی وی‪،‬‬ ‫اکثر بازداشتشدگانی که او‬ ‫مشاھده کرده‪ ،‬در محدودهی‬ ‫خيابان و ميدان آزادی‪ ،‬و توسط‬ ‫پليس امنيت دستگير شده بودند و‬ ‫بسياری از آنھا در ساعات پايانی ديشب و بامداد امروز آزاد شدند‪.‬‬ ‫او که ديشب از مقر نيروی انتظامی فاتب واقع در ضلع جنوبی‬ ‫ميدان انقالب‪ ،‬ابتدای خيابان کارگر جنوبی آزاد شده‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫میکند که ھمزمان با دستگيری‪ ،‬مورد ضرب و شتم ماموران قرار‬ ‫گرفته؛ و تاکيد میکند که در زمان بازداشت برخورد بدی با آنھا‬ ‫صورت نمیگرفت‪ ،‬مگر کسانی که به گفتهی او “بلبل زبانی”‬ ‫میکردند که به شدت کتک میخوردند‪.‬‬

‫به گفتهی او‪ ،‬تلفنھای ھمراه ھمهی بازداشتشدگان توقيف شده و به‬ ‫آنھا گفته شده که بعد از عيد برای پس گرفتن آنھا مراجعه کنند‪.‬‬ ‫ھمچنين يک کارگر که او ھم ديشب از ھمين محل آزاد شده‪ ،‬با‬ ‫ابراز تعجب از رفتارھايی که در زمان بازداشت ديده‪ ،‬به برخورد‬ ‫خشن ماموران اشاره میکند و میگويد‪:‬‬ ‫اينھا خودشان ھم کسی را قبول نداشتند و به ھمه فحش میدادند‪،‬‬ ‫خودم شنيدم که حتی به امام ھم توھين میکردند‪ .‬ب‬ ‫ه گفتهی او‪ ،‬افرادی را که قبال ھم سابقهی بازداشت داشتهاند و يا به‬ ‫ھرحال میخواستند نگه دارند‪ ،‬به مقر اصلی پليس امنيت منتقل‬ ‫میکردند‪ .‬او میگويد که تنھا مردان در اين محل بازداشت بودهاند و‬ ‫زنان را از ابتدا به جای ديگری – احتماال بازداشتگاه وزرا – منتقل‬ ‫کلمه‪ :‬يکی از افراد بازداشتشده در تجمع ديروز – اول اسفندماه – کردهاند‪.‬‬ ‫که نيمه شب گذشته آزاد شده‪ ،‬در گفت و گو با کلمه‪ ،‬تعداد تقريبی )ايران امروز(‬ ‫‪ ‬‬

‫ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻳﮏ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﯼ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﺷﻴﺮﺍﺯ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻳﮑﻢ ﺍﺳﻔﻨﺪ‬ ‫خبری‬ ‫منابع‬ ‫و‬ ‫‪ ‬دانشجويی‬ ‫سايتھای نزديک به‬ ‫معترضان گزارش‬ ‫دادهاند روز يکشنبه‪،‬‬ ‫يکی از دانشجويان‬ ‫دانشگاه شيراز به‬ ‫نيروھای‬ ‫دست‬ ‫حکومتی کشته شده‬ ‫است؛ اين در حالی‬ ‫است که خبرگزاری‬ ‫فارس با تکذيب اين‬ ‫خبر گفته است اين دانشجو تصادف کرده و در جريان درگيری‬ ‫کشته نشده است‪ .‬بنا برگزارش وبسايت دانشجونيوز‪ ،‬حامد‬ ‫نورمحمدی‪ ،‬دانشجوی رشته زيستشناسی دانشگاه شيراز‪،‬‬ ‫ساکن خوابگاه دستغيب و اھل خرمآباد يکم اسفندماه در ميدان‬ ‫نمازی مقابل سختمان شماره يک دانشکده مھندسی در حال‬ ‫فرار از دست ماموران حکومتی کشته شده است‪ .‬برپايه‬ ‫گزارش دانشجو نيوز‪ ،‬اين دانشجو به وسيله ماموران امنيتی از‬ ‫روی پل نمازی به پايين پرت شده و پس از برخورد با يک‬ ‫خودرو در خيابان ساحلی کشته شده است‪) .‬راديو فردا(‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪www.nastax.com‬‬ ‫‪eAccounting‬‬ ‫‪WCB ,PST , GST‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 7‬‬

‫«حمالت تروریستی داعش» در تهران‬ ‫با ‪ ۱۲‬کشته به پایان رسید‬

‫خبرگزاری‌ها در ایران گزارش می‌دهند حمالتی که صبح روز چهارشنبه‪ ۱۷ ،‬خردادماه‪،‬‬ ‫حدود ساعت ده در تهران آغاز شد و گروه حکومت اسالمی‪ ،‬داعش‪ ،‬مسئولیت آن را‬ ‫پذیرفت‪ ،‬پس از پنج ساعت حدود ساعت ‪ ۱۵‬به پایان رسید‪.‬‬ ‫رسانه‌های ایران خبر می‌دهند که در این روز چهار مهاجم حامل سالح کالشنیکف و کلت‪،‬‬ ‫به مجلس شورای اسالمی و دو فرد مهاجم نیز به آرامگاه آیت‌اهلل خمینی حمله کرده‌اند‪.‬‬ ‫بنا بر گزارش‌ها‪ ،‬این مهاجمان با شلیک به افراد مختلف و اقدام به انفجار انتحاری‪ ،‬جمعاً‬ ‫‪ ۱۲‬نفر را کشته و حدود ‪ ۴۲‬نفر را مجروح و مصدوم کرده‌اند‪.‬‬ ‫محمدحسین نجات‪ ،‬جانشین سازمان اطالعات سپاه پاسداران‪ ،‬در گفت‌وگو با خبرگزاری‬ ‫فارس‪ ،‬میانگین سن مهاجمان را بین ‪ ۲۰‬تا ‪ ۲۵‬سال ذکر کرده و گفت ویدئوها نشان می‌دهد‬ ‫که مهاجمان «به زبان عربی» صحبت می‌کردند اما ملیت آنها هنوز مشخص نیست‪.‬‬ ‫بنا بر برخی گزارش‌ها‪ ،‬همه مهاجمان توسط نیروی ویژه سپاه پاسداران کشته شده‌اند‪.‬‬ ‫در همین حال به گزارش خبرگزاری ایرنا‪ ،‬یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست‬

‫خارجی مجلس که نام او ذکر نشده‪ ،‬دستگیری یکی از مهاجمان مسلح به مجلس را تأیید‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫ساعاتی پس از آغاز حمالت‪ ،‬پایگاه خبری اعماق‪ ،‬وابسته به گروه موسوم به حکومت‬ ‫اسالمی‪ ،‬داعش‪ ،‬نوشت که این گروه مسئول حمالت تهران بوده است‪.‬‬ ‫این وب‌سایت همچنین فیلمی از این حمله منتشر کرده که مهاجمان به زبان عربی سخن می‬ ‫گویند‪...‬‬ ‫حفاظت ساختمان‌های نهادهای حکومتی در ایران بر عهده سپاه پاسداران است‪.‬‬ ‫در دو سال گذشته مقامات قضایی و امنیتی و اطالعاتی جمهوری اسالمی بارها از تالش‬ ‫گروه داعش برای نفوذ و انجام عملیات تروریستی در خاک ایران خبر داده‌اند‪ ،‬اما این‬ ‫نخستین بار است که پایتخت ایران همچون برخی دیگر از پایتخت‌ها مثل لندن و پاریس‬ ‫حمله‌ای این‌چنینی را تجربه می‌کند‪.‬‬ ‫نام های دو تن از کشته شدگان این حمالت عبارت است از علی همتی (فوت)‪ ،‬بیمارستان‬ ‫سینا و هانیه اکبریان‪(،‬فوت) بیمارستان معیری‪.‬‬ ‫نام های ‪ 43‬تن از زخمی های این رویداد‪ ،‬سن آنها و بیمارستانی که در آن بستری اند‬ ‫عبارت است از‪ -1 :‬هادی نوری ‪ 38‬طرفه ‪ 2 /‬اعظم موسی خانی ‪ 53‬طرفه‬ ‫‪ 3‬روح اهلل شجاع خلیق ‪ 36‬طرفه ‪ 4 /‬عبدالسلیم قازلی ‪ 35‬طرفه ‪ 5 /‬جالل عینی ‪33‬‬ ‫طرفه ‪ 6 /‬مریم رضاخانلو ‪ 26‬طرفه ‪ 7 /‬حسین خدایی راد ‪ 35‬طرفه‬ ‫‪ 8‬علی جاویدان ‪ 51‬طرفه ‪ 9 /‬صحبت آزادی ‪ 34‬طرفه ‪ 10 /‬مهدی کارت ‪ 37‬طرفه‬ ‫‪ 11‬فرهاد ملکی ‪ 43‬امام حسین ‪ 12 /‬سید عبداهلل میرحسینی ‪ 56‬امام حسین‬ ‫‪ 13‬مرتضی فالحتی ‪ 57‬امام حسین ‪ 14 /‬عباس نظریان ‪ 57‬امام حسین‬ ‫‪ 15‬مرد مجهول الهویه ‪ 35‬امام حسین ‪ 16 /‬مریم شهریاری ‪ 26‬سینا‬ ‫‪ 17‬صابر رئیسی ‪ 23‬سینا ‪ 18 /‬طهمورث سمیعی ‪ 37‬سینا ‪ 19 /‬تنها شهریاری ‪ 60‬سینا‬ ‫‪ 20‬جعفر چوپان ‪ 40‬سینا ‪ 21 /‬ابراهیم وثوق ‪ 31‬سینا ‪ 22 /‬مرضیه افرازه ‪ 27‬سینا‬ ‫‪ 23‬ارسالن غالمی ‪ 27‬سینا ‪ 24 /‬هادی اسکندرلو ‪ 35‬سینا ‪ 25 /‬مهدی اطهری پور ‪33‬‬ ‫سینا ‪ 26 /‬ابراهیم خلف کش ‪ 45‬سینا ‪ 27 /‬مهدی یوسفی ‪ 36‬سینا ‪ 28 /‬محمد رضا‬ ‫موالیی ‪ 43‬سینا ‪ 29 /‬سیدجمشید سیدی ‪ 48‬سینا ‪ 30 /‬سعید میرزایی ‪ 38‬سینا‬ ‫‪ 31‬علی اکبر حیدری ‪ 30‬سینا ‪ 32 /‬مهدی جعفری مهر ‪ 30‬سینا‬ ‫‪ 33‬حسین لطفی ‪ 30‬سینا ‪ 34 /‬حسین سلیمی ‪ 50‬سینا ‪ 35 /‬رحیم نصیری ‪ 49‬سینا‬ ‫‪ 36‬ایمان حسینی ‪ 24‬سینا ‪ 37 /‬مرتضی مهدوی ‪ 35‬سینا ‪ 38 /‬محمد بخشایش ‪ 37‬هفتم‬ ‫تیر»نیروی انتظامی ‪ 39 /‬سعید زیرکی(میرکی) ‪ 42‬هفتم تیر ‪ 40 /‬مهدی قدرتی ‪46‬‬ ‫هفتم تیر ‪ 41 /‬حسین جعفر عراقی ‪ 51‬هفتم تیر ‪ 42 /‬یوسف زارعی ‪ 32‬ضیائیان‬ ‫‪ 43‬سهراب موالیی ‪ 52‬شفاء‬

‫‪www.sunhealthcenter.com‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 8‬‬

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 9

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 10

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 11

Thursday, June 8, 2017

‫تعميرات و نوسازی ساختمان‬ AAA ALI RENOVATIONS Website:

‫علی وفائی‬

aaaalirenovations.com &

aaaalirenos.com

Cell: 604.603.8254 604.728.3132

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 12

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 13

Thursday, June 8, 2017

‫اقتصاد و مهاجر‬

‫در باره ی ما‪:‬‬ ‫موسسه ی مالی و ارزی عطار در سال ‪ 2002‬تاسیس شده و از سال ‪ 2005‬فعالیت های خود را آغاز منود‪.‬‬ ‫کمی ارائه ی خدمات همواره در سرلوحه ی ما قرار داشته و خواهد داشت‪.‬‬ ‫تالش برای ارتقاء سطح کیفی و ّ‬ ‫در سایه ی همین تالش مداوم و حمایت و پشتیبانی مستمر مشتریان عزیز‪ ،‬فعالیت ما بدون هرگونه‬ ‫تبلیغات جنجالی و کاذب به طبیعی ترین شکل ممکن گسترش یافته است‪.‬‬ ‫مشتریان فهیم و متعهد ما را یافته و می یابند و سبب آشنایی ما با همگنان خود در سرتاسر جهان شده‬ ‫اند و این روند زجنیروار ادامه دارد‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬مسئولیت شناسی و درستکاری ما باعث افتخار و آشنایی ما با گروه بزرگی از هم میهنان‬ ‫شریفی شده است که از همکاری سالم و شرافتمندانه لذت می برند‪.‬‬

‫ ‬

‫ ‬

‫موسسه مالی و ارزی عطار‬

‫گزينش مطالب این بخش از‪ :‬مهندس حسین‬

‫عطار ‪ -‬ونکوور‬

‫فرصت‌های زلزله عربی برای ایران‬ ‫کامران کرمی ‪ -‬دنیای اقتصاد‬

‫(بخش نخست)‬

‫دو هفته پس از رقص شمشیر ترامپ در ریاض و سرمستی سعودی‌ها از به راه انداختن‬ ‫شوی ضدایرانی‪ ،‬اختالفات شدید میان دولت‌های عربی با قطر بر سر حمایت از ایران‬ ‫و تروریسم که به مرز تنش هم کشیده شده‪ ،‬زمینه‌ها برای فروپاشی در ائتالف عربی‬ ‫به رهبری عربستان را بیش از پیش فراهم ساخته است‪« .‬دنیای اقتصاد» در تبیین این‬ ‫موضوع‪ ،‬ضمن اشاره به فرصت‌ها و تهدیدهای این مساله برای ایران‪ ،‬به استراتژی‬ ‫مطلوب برای برخورد با این بحران نیز‬ ‫پرداخته است‪.‬‬ ‫کامران کرمی‪ :‬دو هفته پس از رقص شمشیر ترامپ در ریاض و سرمستی سعودی‌ها از‬ ‫به راه انداختن شوی ضد ایرانی‪ ،‬اختالفات شدید میان دولت‌های عربی که بوی درگیری‬ ‫نظامی در آن نیز به مشام می‌رسد‪ ،‬زمینه‌ها برای فروپاشی در ائتالف عربی به رهبری‬ ‫عربستان را بیش از پیش فراهم ساخته است‪ .‬قطع روابط چند دولت عربی با دوحه بر‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫سر آن‌چه حمایت از ایران و گروه‌های تروریستی خوانده می‌شود‪،‬که پیش‌تر نیز در سال‬ ‫‪ 2014‬اتفاق افتاده بود‪ ،‬نقطه عطفی در روند تحوالت شتابان منطقه و عمیق‌ترین شکاف‬ ‫در ائتالف و همراهی مهم‌ترین کشورهای جهان عرب طی سال‌های اخیر برای منزوی‬ ‫کردن تهران در منطقه است‪ .‬به‌زعم تحلیلگران و کارشناسان ایرانی‪-‬غربی و عربی‪ ،‬این‬ ‫شکاف که اختالفات گسترده دولت‌های عربی در ارتباطات درون عربی و برون عربی‬ ‫به‌خصوص با ایران و ترکیه را به سطح آورده است‪ ،‬در ارتباط با بحران‌آفرینی مثلث‬ ‫واشنگتن‪ ،‬ریاض و تل‌آویو برای منطقه است که کامال با نقش و حضور ایران‪ ،‬ارتباط‬ ‫و پیوند معنادار دارد‪ .‬در بررسی این موضوع ضمن اشاره به فرصت و تهدید این مساله‬ ‫برای ایران‪ ،‬به استراتژی مطلوب ایران برای برخورد با این بحران نیز اشاره شده است‪.‬‬ ‫‪ .1‬فرصت‌ها‬ ‫در تبیین فرصت‌های این مساله برای ایران در مقطع کنونی باید به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫گسست در ائتالف عربی علیه ایرانمهم‌ترین فرصت ایران از مجرای پررنگ‌تر شدن‬ ‫اختالفات عربستان با قطر و دولت‌های عربی‪ ،‬ایجاد شکاف و گسست در ائتالف عربی‬ ‫ضد تروریسم است‪( ...‬دنباله در صفحه ی روبرو)‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 14‬‬

‫‪ ...‬که در سفر رئیس‌جمهوری آمریکا به ریاض‪ ،‬برای فشار بر تهران در دستور کار‬ ‫قرار گرفت‪ .‬اهمیت اختالفات قطر با عربستان که می‌تواند منجر به تردید در ذهنیت دیگر‬ ‫دولت‌های شرکت‌کننده در این ائتالف شود‪ ،‬زمانی دوچندان می‌شود که درک کنیم نقش‬ ‫قطر برای موفقیت ائتالف تحت رهبری عربستان حائز اهمیت است‪ .‬چون قطر برخالف‬ ‫بازیگران ضعیف اسالمی‪-‬عربی و آفریقایی مشارکت‌کننده در ائتالف‪ ،‬بازیگری برخوردار‬ ‫از ابزارهای اقتصادی و سیاسی است که باعث شده تا گستره بازیگری این دولت ذره‌ای‬ ‫فراتر از ظرفیت و ژئوپلیتیک آن باشد‪.‬‬

‫حمایت از تروریسم‬ ‫مهم‌ترین دلیلی که باعث شده تا دولت‌های عربی به سمت قطع ارتباط با دوحه پیش روند‪،‬‬ ‫ظاهرا «حمایت آن از تروریسم» عنوان شده است‪ .‬بنابراین حمایت ایران از دوحه باعث‬ ‫خواهد شد تا ایران متهم به حمایت از یک کشور حامی تروریسم شود‪ ،‬موضوعی که‬ ‫آمریکا‪ ،‬عربستان و اسرائیل به جد به‌دنبال آن هستند؛ بنابراین انداختن طعمه چرب و‬ ‫شیرینی چون قطر به دامان ایران همان بهانه قطعی مورد نیاز است که کمک می‌کند مثلث‬ ‫واشنگتن‪-‬ریاض‪-‬تل‌آویو اثبات کند‪ ،‬تهران حامی تروریسم است‪.‬‬

‫شکست هیمنه عربستان‬ ‫پیامد دوم‪ ،‬شکست هیمنه و زعامت عربستان بر دولت‌های عربی است که همواره مقامات‬ ‫ریاض سعی در بسط آن داشته‌اند‪ .‬ایفای نقش برادر بزرگ‌تر به‌خصوص در شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس موضوعی است که در طول حیات این شورا همواره دستورکار و‬ ‫هدف نهایی سعودی‌ها بوده است‪ .‬افزایش اختالفات سیاسی و دوقطبی شدن و صف‌بندی‬ ‫درون این شورا که هم‌اکنون به عمان و کویت نیز سرایت پیدا کرده است‪ ،‬نشان می‌دهد‬ ‫که عربستان حتی در درون این شورا که بیشترین قرابت سیاسی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی را‬ ‫با مجموعه بازیگران آن دارد‪ ،‬نتوانسته است در بسط و اعمال رهبری خود موفق شود؛‬ ‫بنابراین ایران می‌تواند از این اختالفات به‌خصوص رویکرد مثبت و مسالمت‌جویانه کویت‬ ‫و عمان و همچنین تمایل قطر به بهبود روابط بیشترین استفاده را ببرد‪ .‬به‌خصوص که قطر‬ ‫همواره ایران را بخشی از راه‌حل منطقه می‌دانسته و بارها بر آن تاکید کرده است‪.‬‬

‫تقویت اتحادها علیه ایران‬ ‫دومین تهدیدی که از مجرای این بحران معطوف به نقش منطقه‌ای ایران است‪ ،‬تقویت اتحاد‬ ‫و ائتالف عربی به رهبری عربستان با چراغ سبز آمریکا است که بنا دارد با تقویت نقش‬ ‫بازیگران عمده و یارگیری از بازیگران تابع‪ ،‬بر نقش تهران متمرکز شود‪ .‬بحرانی شدن‬ ‫یا بحرانی کردن اوضاع در منطقه می‌تواند آغاز این سناریو باشد‪ .‬به این معنی که مقامات‬ ‫آمریکا تالش دارند تا با گسترش ناتو به سوی خلیج‌فارس‪ ،‬ترکیه و اسرائیل را به محور‬ ‫عربستان متصل کرده و روند عادی‌سازی روابط را به‌دلیل خطر ایران‪ ،‬صورت دهند‪.‬‬ ‫در این میان امارات‪ ،‬اردن و مصر نیز به‌عنوان بازیگران تابع این محور‪ ،‬نقش پررنگی‬ ‫در مدیریت رفتار منطقه‌ای ایران خواهند داشت‪.‬‬

‫یارگیری از بازیگران ناراضی‬ ‫سومین فرصت ایران از مجرای فعال شدن اختالفات درون عربی‪ ،‬یارگیری از بازیگران‬ ‫ناراضی و مخالف ماجراجویی عربستان در منطقه و در قبال تهران است‪ .‬بازی برهم زننده‬ ‫دوحه این فرصت را برای ایران به وجود می‌آورد تا با متوازن کردن مواضع آنها با ایران‬ ‫به‌خصوص در حمایت از گفت‌وگو‪ ،‬مذاکره و پرهیز از ماجراجویی‪ ،‬بتواند نظر مساعد‬ ‫دیگر دولت‌های شرکت‌کننده در ائتالف را نیز متوجه خود کند‪ .‬هم اینک‪ ،‬عمان‪ ،‬کویت‪،‬‬ ‫پاکستان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬لبنان و عراق هشدار داده‌اند که مبادا این ائتالف داعیه‌های فرقه‌گرایانه و‬ ‫ضد ایرانی داشته باشد که اگر چنین باشد راه خود را از ریاض جدا خواهند کرد‪.‬‬ ‫منافع اقتصادی‬ ‫جدا از مسائل سیاسی‪ ،‬امنیتی و نظامی که در موضوع پررنگ شدن اختالفات قطر با‬ ‫عربستان و دولت‌های عربی ایفای نقش می‌کند‪ ،‬باید به منافع اقتصادی سرشاری که در‬ ‫کوتاه‌مدت می‌تواند عاید ایران شود نیز اشاره کرد‪ .‬نزدیک به ‪ 90‬درصد منابع غذایی‬ ‫قطر از مرز این کشور با عربستان می‌گذرد که اکنون متوقف شده است‪ .‬ایران می‌تواند‬ ‫جایگزینی مناسب در این زمینه ارائه دهد‪ .‬در همین خصوص رئیس اتحادیه صادرکنندگان‬ ‫محصوالت کشاورزی ایران گفته است که آمادگی داریم انواع محصوالت کشاورزی و‬ ‫غذایی را از طریق راه آبی و ‪ ۳‬بندر ایران به قطر صادر کنیم‪ .‬همچنین بسته شدن مسیر‬ ‫هوایی دوحه به جنوب‪ ،‬شرق و غرب این کشور‪ ،‬حریم هوایی ایران را به مثابه مهم‌ترین‬ ‫جایگزین مطرح می‌کند‪ .‬قطر ساالنه ‪ 165‬هزار پرواز به بیش از ‪ 150‬مقصد در دنیا‬ ‫دارد‪ .‬اکنون تنها راه پرواز هواپیماهای این کشور از فراز آسمان ایران خواهد بود‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬اخراج شهروندان قطری از عربستان و بحرین‪ ،‬فرصتی برای تهران است که‬ ‫به مثابه جایگزینی برای این شهروندان قطری باشد‪ .‬اغلب این شهروندان توریست هستند‬ ‫و افزون بر گردش برای شکار به صحراهای سعودی سفر می‌کنند‪ .‬همچنین به‌دلیل اینکه‬ ‫قطر‪ ،‬ایران و روسیه بیشترین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارند و نوعی همکاری میان‬ ‫آنها متصور است‪ ،‬این وضعیت می‌تواند در یک فرآیند میان‌مدت در دستور کار سه کشور‬ ‫برای شکل‌دهی به یک اجماع گازی نیز منجر شود‪.‬‬ ‫‪ .2‬تهدیدات‬ ‫فارغ از فرصت‌های ذکر شده که می‌تواند در راستای تقویت نقش منطقه‌ای ایران به‌خصوص‬ ‫حمایت از فرآیند همکاری و مذاکره باشد‪ ،‬باید به تهدیدات احتمالی‌ای که این بحران برای‬ ‫ایران به‌دنبال دارد نیز در دو مورد زیر اشاره کرد‪:‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪ .3‬استراتژی مناسب ایران کدام است؟‬ ‫حال با این وضعیت‪ ،‬پرسش مهم این است که ایران باید چه راهبرد مناسب و منطقی‌ای‬ ‫را برای مواجهه با این سناریوی در حال شکل‌گیری صورت دهد‪ .‬در این میان دو راهبرد‬ ‫مناسب در فضای بحران مطرح شده که عبارتند از‪:‬‬ ‫حمایت مستقیم و تمام قد‬ ‫برخی تحلیلگران معتقدند ظرفیت‌هایی که از مجرای چنین بحرانی می‌تواند نصیب ایران‬ ‫شود‪ ،‬به حمایت مستقیم و تمام‌قد از قطر در برابر عربستان برمی‌گردد‪ .‬در همین خصوص‬ ‫«حسن احمدیان» استاد دانشگاه تهران و تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه معتقد است که‬ ‫الگوی قطع کردن روابط با هدف تغییر رفتار که به الگوی محبوب ریاض در برابر‬ ‫کشورهای مخالف سیاست‌هایش در منطقه تبدیل شده است‪ ،‬الگویی خطرناک برای سیاست‬ ‫منطقه‌ای ایران است و به همین دلیل تهران باید از تمامی ابزارهای خود برای بی‌اثر کردن‬ ‫آن استفاده کند‪.‬‬ ‫احمدیان معتقد است که هدف اعالمی ریاض به هنگام قطع کردن روابطش با ایران‪ ،‬تعدیل‬ ‫رفتار منطقه‌ای ایران بود و در مقطع کنونی ایران باید با حمایت سیاسی و لجستیک گسترده‬ ‫از قطر‪ ،‬آن را از عقبگرد دوم که الگوی رفتاری ریاض را نهادینه‌تر خواهد کرد‪ ،‬دور کند‪.‬‬ ‫بی‌طرفی فعال‬ ‫در مقابل اما طیف وسیعی از کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه معتقد به اتخاذ بی‌طرفی‬ ‫فعال هستند‪ .‬توییت محمدجواد ظریف مبنی‌بر مذاکره به‌ویژه در ماه رمضان به‌عنوان‬ ‫راه‌حل اصلی و پرهیز از اجبار و زور ‌‪ ،‬نشان می‌دهد که رویکرد دستگاه دیپلماسی ایران‬ ‫مبتنی‌بر این راهبرد است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر «قاسم محبعلی» مدیرکل پیشین وزارت خارجه ایران معتقد است که ورود‬ ‫ایران به بحران قطر و عربستان عقالنی نیست؛ چراکه این مداخله‪ ،‬باعث حل و فصل‬ ‫مسائل بین این دو می‌شود‪« .‬نصرت‌اهلل تاجیک» سفیر اسبق ایران در اردن نیز معتقد است‬ ‫که اگر در بحران اعراب خلیج‌فارس وارد میدان شویم‪ ،‬معادالت پیچیده می‌شود‪ ،‬بنابراین‬ ‫نباید در کنار قطر بایستیم‪.‬‬ ‫از این رو باید گفت اتخاذ بی‌طرفی فعال‪ ،‬راهبردی است که ضمن پرهیز از ورود مستقیم‬ ‫به درگیری و بحران که می‌تواند تهدیدات جدی بر نقش ایران به‌خصوص در حیاط خلوت‬ ‫عربستان داشته باشد‪ ،‬اما همزمان می‌تواند فرصت‌های ناشی از این بحران و شکاف را‬ ‫از مجرای یک دیپلماسی فعال و متوازن‪ ،‬نصیب ایران کند‪ .‬به‌خصوص که تجربه موفق‬ ‫این نوع دیپلماسی در اشغال افغانستان ‪ 2001‬و عراق ‪ 2003‬تجربه و نمایانگر شده است‪.‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 15‬‬

‫اقتصاد سياسی‬

‫بزرگ روی زمین مانده اند‪.‬‬ ‫در واقع شمار زیادی از موسسات عظیم مالی در اروپای غربی‪ ،‬یا بعضی از کشور‌های‬ ‫آسیایی از جمله ژاپن‪ ،‬به دلیل ترس از جریمه‌های سنگینی که ممکن است از سوی دستگاه‬ ‫قضایی آمریکا بر آنها تحمیل شود‪ ،‬از مشارکت در هر معامله‌ای که در آن نام ایران مطرح‬ ‫تنگنا‌های ایران در مبادالت بانکی بین المللی‪:‬‬ ‫بشود‪ ،‬خودداری میکنند‪ .‬سیاست سرسختانه دونالد ترامپ در قبال جمهوری اسالمی طبعا‬ ‫به ایران هراسی در میان موسسات مورد نظر دامن میزند‪.‬‬ ‫از اروپا تا خلیج فارس‬ ‫ولی در ورای «تحریم‌های اولیه» و تنش در روابط تهران و واشنگتن‪ ،‬دو عامل دیگر نیز‬ ‫به شدت بر مبادالت مالی ایران با جهان سنگینی میکنند‪:‬‬ ‫‪ )۱‬فشار‌های «گروه اقدام مالی» ‪ -‬این نهاد پرقدرت بین المللی‪ ،‬که به منظور مبارزه با‬ ‫فریدون خاوند‪ ،‬تحلیلگر اقتصادی‬ ‫پولشویی و بعد‌ها (مبارزه با) تامین مالی تروریسم به وجود آمد‪ ،‬با استناد به وضعیت نظام‬ ‫به نوشته رسانه‌های تهران‪ ،‬بانک‌های منطقه بانکی در جمهوری اسالمی‪ ،‬ایران را در کنار کره شمالی در صدر کشور‌های دارای درجه‬ ‫عربی خلیج فارس و نیز ترکیه فشار‌های خطرپذیری باال قرار داده است‪.‬‬ ‫بیشتری را بر مشتریان ایرانی خود اعمال‬ ‫میکنند که یکی از مهم‌ترین مظاهر آن مسدود ‪ )۲‬عدم هماهنگی نظام بانکداری ایران با استاندارد‌های بین المللی ‪ -‬این مشکل‪ ،‬که در‬ ‫شدن شمار روزافزونی از حساب‌های بانکی سال‌های بعد از انقالب اسالمی از جمله به دلیل تصفیه پردامنه در نظام بانکی کشور آغاز‬ ‫شد‪ ،‬در دوره تحریم‌های وابسته به پرونده هسته‌ای شدت گرفت‪ .‬طی ده سال گذشته نظام‬ ‫آنها است‪.‬‬ ‫بدین سان اقتصاد ایران که بار بسیار سنگین بانکداری در جهان هم در عرصه فنی و هم در زمینه حقوقی یک تحول بزرگ را از سر‬ ‫سختگیری بانک‌های غربی را بر دوش گذرانده است‪ .‬ایران‪ ،‬به دلیل قطع شدن پل‌های ارتباطی‌اش با جهان‪ ،‬از این تحول نیز عقب‬ ‫دارد‪ ،‬با تنگنا‌های تازه‌ای روبرو شده که از ماند و این یکی دیگر از موانع عمده بر سر روابطش با نظام بانکی و مالی در جهان است‪.‬‬ ‫رفتار روز به روز خصمانه تر بانک‌های‬ ‫فشار‌های تازه بر مراودات بانکی منطقه‌ای ایران‬ ‫منطقه‌ای منشا میگیرند‪.‬‬ ‫طی چند روز گذشته رسانه‌های جمهوری اسالمی از آغاز دور تازه‌ای از بلوکه کردن‬ ‫حساب‌های بانکی ایرانیان در کشور‌های منطقه خلیج فارس و آسیای غربی خبر میدهند‪.‬‬ ‫سختگیری غول‌های بانکی جهان علیه ایران‬ ‫نزدیک به دو سال بعد از امضای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام)‪ ،‬که زیربنای به گزارش خبرگزاری «مهر» (سه شنبه نهم خرداد ماه)‪« ،‬حساب‌های بانکی ایرانی‌ها در‬ ‫حقوقی رفع تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته‌ای جمهوری اسالمی را فراهم آورد‪ ،‬اجرای کشور هایی همچون ترکیه‪ ،‬عمان‪ ،‬امارات متحده عربی به خصوص دبی و ابوظبی یکی‬ ‫کامل این توافق بین المللی همچنان با موانعی جدی روبرو است که مهم‌ترین آنها تداوم پس از دیگری در حال مسدود شدن است و این اتفاقات جدیدی است که برگی دیگر از‬ ‫تحریم‌های بانکی ایران را در حال رقم زدن دارد‪».‬‬ ‫تضییقات بخش بسیار بزرگی از نظام بانکی جهانی علیه ایران است‪.‬‬ ‫تردیدی نیست که نظریه شکست کامل «برجام»‪ ،‬آنگونه که مخالفان آن از جمله در اردوی همان منبع به نقل از یکی از فعاالن اقتصادی می نویسد که دوبی و ابوظبی‪« ،‬در یک‬ ‫«اصولگرایان» جمهوری اسالمی ادعا میکنند‪ ،‬با واقعیت نمی خواند‪ .‬اجرای این موافقتنامه اقدام غیر منتظره‪ ،‬حتی حواله‌های کوچک به میزان یک تا دو هزار یورو برای کشور‌های‬ ‫در زمینه‌های گوناگون ژئوپولیتیک و اقتصادی پیآمدهایی مثبت داشت که مهم‌ترین آنها خارجی را هم که در حد هزینه‌های خانوادگی است‪ ،‬حاضر نیستند انجام دهند‪ ».‬یکی دیگر‬ ‫دور کردن ایران از یک فاجعه امنیتی و نیز عادی شدن تولید و صادرات نفت و کاهش از فعاالن اقتصادی به همان خبرگزاری میگوید که «اکنون حساب‌های ایرانی‌ها در ترکیه‬ ‫شدت انزوای کشور در جامعه اقتصادی بین المللی است‪ .‬با این حال انکار نمی توان کرد و عمان مسدود می شود و هیچ راه گریزی هم از آن وجود ندارد‪ .‬این اتفاق دو سه هفته‌ای‬ ‫که امید‌های مردم ایران در زمینه منافع حاصل از پایان تحریم ها‪ ،‬در رویارویی با موانع هست که آغاز شده و دومینو وار به سایر کشور‌های عربی در حال سرایت است‪».‬‬ ‫دیگر منابع خبری تهران این گزارش‌ها را تایید میکنند‪ ،‬از جمله «اقتصاد نیوز» که می‬ ‫موجود بر سر برخورداری از ظرفیت‌های «برجام»‪ ،‬تا اندازه زیادی بر باد رفته است‪.‬‬ ‫یکی از مهم‌ترین موانع بر سر بهره برداری از «برجام»‪ ،‬تداوم تحریم‌های موسوم به نویسد دامنه سختگیری‌های بانکی علیه فعاالن اقتصادی ایران کشور‌های دیگری چون‬ ‫عربستان و پاکستان و حتی چین را در بر میگیرد‪.‬‬ ‫«اولیه» است که «تحریم‌های غیر هسته ای» یا «غیر برجامی» نیز نامیده میشوند‪.‬‬ ‫سخن بر سر تحریم هایی است که در سال‌های ‪ ۱۹۸۰‬و ‪ ۱۹۹۰‬میالدی از سوی ایاالت شدت گرفتن سختگیری‌های بانکی علیه ایرانیان در منطقه عرب خلیج فارس و ترکیه‪ ،‬اگر‬ ‫متحده آمریکا در ارتباط با مسایلی چون حقوق بشر‪ ،‬تروریسم و پولشویی علیه جمهوری تداوم یابد‪ ،‬خبری بد برای محافل اقتصادی تهران است‪ .‬طی چند دهه پس از انقالب اسالمی‬ ‫اسالمی به اجرا گذاشته شدند‪ .‬بقای این گونه تحریم‌ها یکی از عواملی است که اجازه نمی و به ویژه در دوره تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته ای‪ ،‬ایران از تاسیاست مالی همسایگان‬ ‫دهد اجرای «برجام»‪ ،‬در راستای رفع تحریم‌های موسوم به «ثانویه» (مرتبط با پرونده عرب خود در خلیج فارس و نیز در ترکیه به عنوان پل ارتباطی با جامعه اقتصادی بین‬ ‫هسته ای)‪ ،‬به عادی شدن جایگاه ایران در شبکه روابط بین المللی اقتصادی منجر شود‪ .‬المللی استفاده کرده‪ ،‬هر چند استفاده از این تاسیسات هیچگاه بی‌دردسر نبوده است‪.‬‬ ‫مهم‌ترین پیآمد این وضعیت ناهنجار‪ ،‬روش سرسختانه‌ای است که غول‌های بانکی جهان محافل اقتصادی و سیاسی در جمهوری اسالمی سختگیری‌های اخیر بانکی علیه ایرانیان در‬ ‫منطقه خلیج فارس را طبعا به اوجگیری تنش در روابط میان تهران و ریاض نسبت میدهند‬ ‫علیه ایران در پیش گرفته اند‪.‬‬ ‫در چهارمین گزارش خود پیرامون اجرای «برجام»‪ ،‬وزارت امور خارجه جمهوری و آنرا پیآمد محتوم سفر اخیر دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا به عربستان سعودی‬ ‫اسالمی تداوم «تحریم‌های اولیه» و نقش آنرا در چگونگی ایجاد مانع بر سر رفع «تحریم‌های میدانند‪.‬‬ ‫این محافل اطمینان دارند که سعودی‌ها تهاجم گسترده‌ای را در سراسر جهان علیه منافع‬ ‫ثانویه»‪ ،‬به ویژه در زمینه مراودات بانکی ایران‪ ،‬چنین خالصه میکند‪:‬‬ ‫«تداخل تحریم‌های رفع شده وفق برجام با تحریم‌های باقیمانده‪ ،‬از جمله تحریم‌های اولیه اقتصادی ایران سازمان داده اند‪ ،‬از جمله با اعمال فشار بر کشور‌های اروپایی به منظور‬ ‫آمریکا که به بهانه هایی نظیر تروریسم‪ ،‬توسعه توانمندی موشکی و تسلیحاتی‪ ،‬و مسایل جلوگیری از گسترش همکاری آنها‌ها با ایران‪ .‬دست سعودی‌ها در خلیج فارس مسلما باز‬ ‫حقوق بشری وضع شده است‪ ،‬همچنان یکی از موانع بهره مندی حداکثری ایران از مزایای تر است و آنها از اهرم‌های فشار موثر تری برای ایجاد اختالل بیشتر در روابط کشور‌های‬ ‫رفع تحریم‌های مرتبط هسته‌ای به شمار میآید‪ .‬عالوه بر آن‪ ،‬بانک‌ها و موسسات مالی بین کوچک این منطقه با ایران برخوردارند‪ .‬در این شرایط انگشت اتهام محافل اقتصادی و‬ ‫المللی فعال در آمریکا نیز‪ ،‬برای تداوم فعالیت‌های خود در آمریکا و بهره مندی از بازار سیاسی جمهوری اسالمی‪ ،‬طبعا ریاض را نشانه میرود و سختگیری بانک‌های منطقه‌ای‬ ‫این کشور‪ ،‬مکلف به رعایت طیف وسیعی از قوانین و مقررات کنترلی و نظارتی آمریکا علیه ایرانیان را به توطئه عربستان سعودی نسبت میدهد‪.‬‬ ‫هستند و برای حفظ منافع خود در این کشور‪ ،‬عموما اقدام به اعمال و تسری قوانین و وزنه عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس‪ ،‬و تالش‌های گسترده این کشور علیه منافع‬ ‫مقررات آمریکا به فعالیت‌های خود در سایر نقاط جهان نموده اند‪ ،‬که همین موضوع موجب ایران‪ ،‬قابل انکار نیست‪ .‬با این همه نباید پنداشت که کشور‌های کوچک منطقه گوش به‬ ‫چالش هایی برای ایران در زمینه ایجاد ارتباطات مالی با موسسات و نهاد‌های مالی در سایر فرمان مطلق ریاض اند‪ .‬اینان منافع و هدف‌های خود را دارند و حتی‪ ،‬در مواردی نه چندان‬ ‫اندک‪ ،‬با دیپلماسی و جهتگیری‌های اقتصادی سعودی هم نوا نیستند‪.‬‬ ‫کشور‌ها شده است‪».‬‬ ‫آنچه در گزارش وزارت امور خارجه «چالش هایی برای ایران» نام گرفته‪ ،‬کناره گیری این نکته را باید پذیرفت که در ورای اوجگیری تنش‌های سیاسی و استراتژیک میان‬ ‫غول‌های بانکی دنیای غرب از هر گونه عملیاتی است که به گونه‌ای با سرمایه گذاری در ایران و کشور‌های عرب خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی‪ ،‬عوامل دیگری به روابط‬ ‫ایران یا بازرگانی با این کشور مرتبط باشد‪ .‬در اتحادیه اروپا‪ ،‬تنها بانک‌های کوچک و بانکی منطقه‌ای ایران ضربه وارد میاورند که پیش از این‪ ،‬در بررسی روابط بانکی میان‬ ‫متوسطی که در بازار آمریکا منافعی ندارند‪ ،‬در معامالت با ایران مشارکت میکنند‪ .‬این جمهوری اسالمی و اتحادیه اروپا‪ ،‬به آنها اشاره کردیم‪.‬‬ ‫سخن بر سر «عدم هماهنگی نظام بانکداری ایران» با استاندارد‌های بین المللی و فشار‌های‬ ‫نقش را در فرانسه دو بانک متوسط «وورمسر» و «دبوالک» بر عهده دارند‪.‬‬ ‫این گونه بانک‌ها از توانایی مالی الزم برای تامین مالی معامالت بزرگ محرومند و به «گروه اقدام مالی» است‪ .‬در واقع بانک‌های منطقه خلیج فارس و نیز ترکیه‪ ،‬در انطباق‬ ‫همین سبب شرکت «ایرباس» برای عملیات تامین مالی فروش هواپیما‌های خود به ایران با خود با نورم‌ها و الزامات نظام بانکی در دهه دوم قرن بیست و یکم میالدی‪ ،‬فرسنگ‌ها از‬ ‫یک کمپانی لیزینگ خاور میانه موسوم به دوبی‌ ارسپک اینترپرایز قرار داد بست‪ .‬بعضی ایران پیش افتاده اند‪.‬‬ ‫دیگر از شرکای بازرگانی ایران در فرانسه برای تحقق طرح‌های خود به مونتاژ‌های مالی تکرار میکنیم که تاکید بر این عوامل به معنای نفی تنش‌های سیاسی در دامن زدن به‬ ‫مشابهی متوسل شده اند‪ .‬به عالوه شمار دیگری از طرح‌ها به دلیل عدم همکاری بانک‌های سختگیری‌های اخیر بانکی علیه ایرانیان نیست‪( .‬رادیو فردا)‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 16‬‬

‫روزشمار يک جنگ‬

‫(بخش يازدهم)‬ ‫در فاصله‏ای که من سرگرم ديدار از زخمی‏ها‬ ‫هستم‪ ،‬راعد و ابو باری در راهرو به مجادله و‬ ‫کشکش خود ادامه می‏دهند‪ .‬باالخره ابو باری‬ ‫هم به من ملحق شد و دخترک را نشان داد‪ ،‬که‬ ‫درست کنارم بود و زير پتويی پنهان کرده شده بود‪.‬‬ ‫دخترک روسری‏ای سياه و پيراهن آبی بلندی به تن‬ ‫داشت‪ .‬راعد و من اجازه يافتيم که با او به تنهايی‪،‬‬ ‫تحت تأثير قرارش دهد‪،‬‬ ‫بدون حضور شاهدی که ِ‬ ‫در داروخانه صحبت و گفتگو کنيم‪.‬‬ ‫ً‬ ‫کامال مبهم و نامربوط بود‪ ،‬چيزی‬ ‫روايت اين زن‬ ‫که بی‏ترديد نشان می‏دهد چرا باقی گزارش‏گران‬ ‫زبان‬ ‫که شهادت او را شنيده و گرفته‏اند‪ ،‬نتوانسه‏اند از آن استفاده‏ای بکنند‪ .‬تکلمش به‬ ‫ِ‬ ‫عربی‏ای بسيار پر لهجه و پر اصطالح کار گفتگو را هر چه مشکل‏تر می‏کرد‪ .‬مطمئناً در‬ ‫اين داستان مبنايی از واقعيت و حقيقت هست‪ ،‬چرا که بسياری افراد ديگر نيز از آن با ما‬ ‫مسئول آن در مخابرات را با ما گفته و تأئيد کرده بودند‪،‬‬ ‫‏داران‬ ‫ِ‬ ‫نام درجه ِ‬ ‫گفتگو کرده بودند‪ ،‬و ِ‬ ‫شخصی به نام ابوعلی مونزير‪ .‬اين زن هم نام دختران جوانی را که توسط مونزير ربوده و‬ ‫مورد تجاوز قرار گرفته بودند‪ ،‬به ما داد؛ سعی کرديم پيدايشان کنيم‪ ،‬اما حاصلی نداشت‪ ،‬و‬ ‫نام شاهد را‪ .‬اين‬ ‫علتی برای بازنويسی مجدد نام‏های‏شان در اينجا نمی‏بينم‪ ،‬به همين ترتيب ِ‬ ‫بخشی از شهادت اوست که می‏تواند حفظ شود‪ ،‬که او با لبخن ِد موذيانه‏ای بر لب بازگويی‬ ‫زير روسری‏ای که به سر داشت نگاهمان‬ ‫می‏کرد‪ ،‬در حالی‏که چپ‏چپ‪ ،‬حريص و هيز از ِ‬ ‫می‏کرد‪ .‬او اهل روستای کوچکی در مسير پالمير است‪ ،‬و سواد ندارد‪ ،‬چرا که در محيط‬ ‫زندگی او دختران درس نمی‏خوانند و خواندن ياد نمی‏گيرند‪ .‬در پانزده سالگی ازدواج کرده‬ ‫ِ‬ ‫و برای زندگی به حمص آمده‪ .‬دو سال قبل طالق گرفته‪ ،‬از اين موقع بود که به عنوان‬ ‫واليت خودش بر کارشان‬ ‫«آرتيست» شروع به کار کرده‪ ،‬آن نوعی که در حماء و در‬ ‫ِ‬ ‫ً‬ ‫کامال ناهماهنگ و مبهم می‏شود‪ :‬لو رفتن و‬ ‫نامگذاری می‏کنند‪ .‬از اينجاست که روايتش‬ ‫بی‏آبرويی توسط شوهر‪ ،‬دستگيری‪ ،‬شکنجه‪ ،‬آزمايشات پزشکی‪ ،‬بگذريم‪.‬‬ ‫در زندان است که با مونزير برخورد می‏کند‪ ،‬يکی از مسئوالن زندان‪ .‬به هنگام آزادی‪ ،‬به‬ ‫روستايش برمی‏گردد‪ ،‬بعد از دو ماه آنجا را ترک کرده و به حمص می‏آيد‪ .‬در اين موقع‬ ‫تلفن دستی‏اش تماس می‏گيرد‪ .‬از او می‏خواهد که به عنوان طعمه وارد‬ ‫است که مونزير با ِ‬ ‫علوی دستگير‬ ‫جوان‬ ‫عمل شود تا او بتواند دو خواهر را گروگان گرفته و آن‪‎‬‏ها را با دو‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫جزئيات مربوط به دزديدن دختران و گروگان‏گيری‏شان‬ ‫شده توسط ارتش آزاد معاوضه کند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫چندان جالب و مهم نيست‪ .‬دخترک می‏گويد که خودش در جريان تجاوز حضور نداشته‬ ‫است‪ ،‬اما يکی از زنان حلب‪ ،‬که شاهد همه چيز بوده است‪ ،‬برايش تعريف کرده‪.‬‬ ‫جنب ورودی رسيدند‪ .‬تالش کرديم وارد شويم‪ ،‬اما افراد‬ ‫دو زخمی جديد به‬ ‫سالن اول‪ِ ،‬‬ ‫ِ‬ ‫مانع‏مان شدند‪:‬‬ ‫ يک اصولی هست‪.‬‬‫واکنش مخابراتی؟ پارانويای حاد‪ .‬به بيرون راهنمايی‏مان می‏کنند‪ .‬جوانی که در اتومبيل به‬ ‫ما ملحق می‏شود‪ ،‬لبخندزنان نعره می‏زند‪:‬‬ ‫نمی‏خواهم عکسم را در تلويزيون ببينم!‬ ‫ ‬‫برای ديدن اين زخمی‏ها نياز به اجازه‏ی فرمانده نظامی داريم‪ .‬بحث از نو شروع می‏شود‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ابوخطاب‪ ،‬يکی از پزشک‏ها‪ ،‬باالخره برای‏مان توضيح می‏دهد که‬ ‫گويی پايانی ندارد‪.‬‬ ‫سربازان اسيرند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ما‪ ،‬رژيم می‏کشدمان! و ما‪ ،‬زندانی‏ها و اسرامان را درمان می‏کنيم!‬ ‫ ‬‫راعد پاسخ می‏دهد‪:‬‬ ‫دقيقاً‪ ،‬نشان‏مان بده‪.‬‬ ‫ ‬‫ّ‬ ‫اجازه‏ی شورای نظامی برای اين کار الزم است‪ .‬وقتی راعد بر سر ابوخطاب فرياد می‏زند‪:‬‬ ‫روش‏ها و متد شما‪ ،‬همان روش و متد رژيم است!‬ ‫ ‬‫ّ‬ ‫به شدت به ابوخطاب برمی‏خورد‪ .‬شرايط و موقعيت خيلی حساس و پرتنش شده‪ ،‬همه فرياد‬ ‫می‏زنند‪.‬‬ ‫بهداشتی ديگر برد‪ ،‬مرکزی کوچک‏تر از مرکز‬ ‫بعد از اين‏ها‪ ،‬عماد ما را به يک مرکز‬ ‫ِ‬ ‫ابوباری‪ ،‬اما تميز و بسيار منظم‪ ،‬که داخل آپارتمانی مستقر شده بود‪ .‬از دکتر خبری نبود‪،‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫تنها دو پرستار‪ .‬تنها ابزار و وسايل ابتدايی جراحی داشتند و تنها می‏توانستند امدادهای اوليه‬ ‫را انجام دهند‪ .‬اگر زخم جدی بود‪ ،‬ناچار بودند مصدوم را به مرکز بهداشتی ديگری روانه‬ ‫کار استقرار يک کلينيک کوچک در‬ ‫کنند‪ .‬مرکز ابو باری در همين سطح است‪ .‬االن در ِ‬ ‫باباعمرو هستند‪ ،‬در سطحی بهتر‪ ،‬که قادر به انجام جراحی باشد‪.‬‬ ‫اساس‬ ‫ما چند روز بعد به ديدن اين کلينيک جديد می‏رويم‪ .‬در يادداشت‏هايم‪ ،‬سه کلينيک بر‬ ‫ِ‬ ‫درمانی ابو باری است‪ ،‬دومی‬ ‫ترتيب زمانی که آن‏ها ديديم شماره‏گذاری شده‪ :‬اولی مرکز‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اين مرکز درمانی‪ ،‬که همانطور که خواهيم ديد توسط عماد و رفقايش پايه گذاشته شده‪ ،‬و‬ ‫سومی‪ ،‬کلينيکی‏ در معنای واقعی کالم‪ ،‬اين يکی هم راه افتاده و مستقر شده توسط گروه‬ ‫عماد‪ ،‬با کمک و ياری‏رسانی ارتش آزاد‪.‬‬ ‫ساعت ‪10‬و بيست دقيقه‪ .‬بازگشت به آپارتمان حسن‪ .‬افراد دور بخاری نشست ‏ه و هر کدام‬ ‫موجب دلگيری‬ ‫فتوحات خود می‏گويند‪ .‬من ويسکی می‏نوشم و به نظر نمی‏رسد که کارم‬ ‫از‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫کسی باشد‪ .‬فضا و محيط بسيار آرامش‏بخش‏تر از کلينيک ابو باری است‪ .‬راعد برايم توضيح‬ ‫دفتر ارائه‏ی اطالعات تأسيس کرده‏اند و همه‏ی روزنامه‏نگاران و‬ ‫می‏دهد که فعالين يک ِ‬ ‫ّ‬ ‫گزارشگران بايد به آن مراجعه کنند‪ ،‬يعنی همان جدی که قبل از اين با هم حرف‏شان شده‬ ‫بود‪ .‬خط و برنامه‏ی دفتر مشخص است‪ ،‬می‏توان هر آنچه را که عاری از خشونت است را‬ ‫مصائب غيرنظاميان و‬ ‫تصويربرداری کرد‪ ،‬تظاهرات‏ها‪ ،‬فعاليت‏های بشردوستانه‪ ،‬رنج و‬ ‫ِ‬ ‫به همين ترتيب الی آخر‪ ،‬اما در عوض هر آنچه که نظامی است مورد محدوديت گسترده‬ ‫قرار می‏گيرد‪ ،‬ارتش آزاد و فعاليت‏هايش‪.‬‬ ‫بسام‪ ،‬يکی از سربازان‪ ،‬برای‏مان روايت يکی از حمالتی را که سه روز پيش رخ داده بازگو‬ ‫ترک خدمت کنند‪ ،‬اما نيروهای امنيتی دستگيرشان‬ ‫می‏کند‪ .‬چهل‏تايی سرباز می‏خواستند ِ‬ ‫کرده و در جايی که بسام برج می‏خواند‪ ،‬زندانی‏شان کرده بود‪ ،‬عمارتی بزرگ واقع شده در‬ ‫خيابان برزيل‪ .‬سربازان که قرار بوده اعدام بشوند‪ ،‬در طبقه‪‎‬ی نُهُم در بند بودند؛ نيروهای‬ ‫امنيتی در طبقه‪‎‬‏ی هشتم موضع گرفته بودند‪ .‬بسام به اتفاق دو نفر از رفيقانش عمارت را با‬ ‫آر‏پی‏جی مورد حمله قرار داده‏اند‪ ،‬سه موشک به طبقه‏ی هشتم شليک کرده‏اند و شماری از‬ ‫مخابرات کشته‏اند‪ .‬سپس با آن‏ها به مذاکره نشسته‏اند‪ ،‬يا ترک خدمت کرده‏ها را آزاد کنيد‪،‬‬ ‫يا اين‏که همه‏تان را می‏کشيم‪ .‬چهل نظامی و همينطور دو نفر غيرنظامی به اين ترتيب‬ ‫توانسته‏اند خالصی بيابند‪.‬‬ ‫سپس بسام برای‏مان شعری در عربی کالسيک خواند‪ .‬موسيقی‏ای حيرت‏انگيز‪ ،‬ريتميک‪،‬‬ ‫همدالنه‪ ،‬کوبنده‪ ،‬زيبا و دلنشين به هنگام شنيدن‪ ،‬هرچند که من حتی يک کلمه‏اش را‬ ‫نمی‏فهميدم‪ .‬راعد افسری را می‏شناخت که هر روزه شعری می‏سرود‪ ،‬از لبانش همچون آب‬ ‫روان جاری می‏شد‪ .‬ولی کشته شد‪.‬‬ ‫بسام خوش‏قيافه است‪ ،‬باريک و بلند‪ ،‬با ريشی مرتب کرده و چشمانی نافذ‪ ،‬و نواری بسته‬ ‫ُ‬ ‫چچن دوره و زمانه‏ی‬ ‫به دور سرش که تا حدودی تنُک شده‪ .‬شکل و قيافه‏ی يک شورشی ‪ِ 1‬‬ ‫ترک خدمت کرده نيست‪ ،‬غيرنظامی‏ای است که سالح به دست گرفته‪.‬‬ ‫اشتهارشان‪.‬‬ ‫نظامی ِ‬ ‫ِ‬ ‫مجرد‪ ،‬در محدوده‏ی سی‏سالگی‪ ،‬از اهالی اينجا هم نيست‪ ،‬اهل روستاهای حومه‏ی حلب‬ ‫است‪ .‬با مشاهده‏ی جنايات رژيم‪ ،‬تجاوزات‪ ،‬قتل‏ها و ‪ ...‬يک ماه پيش تصميم گرفته از حلب‬ ‫به باباعمرو بيايد و به ارتش آزاد بپيوندد‪ .‬برادرزاده‏ای در دانشگا ِه اينجا دارد که عضو‬ ‫کميته‏ی هماهنگی شهر ديگری بوده‪ ،‬و معرف او به ارتش آزاد شده است‪ .‬بع ًد خودشان‬ ‫ديده‏اند که در نبرد چگونه رفتاری دارد‪.‬‬ ‫پيش از اين‪ ،‬روزنامه‏نگار بوده؛ هنوز برخی مجالت به دنبالش هستند‪.‬‬ ‫اينجا در باباعمرو شما در دولتی در دولت هستيد‪ .‬امن‏ترين محله‏ی سوريه است‪.‬‬ ‫ ‬‫ترس تک‏تيراندازان را ندارند‪ .‬تانک‏های اسد‬ ‫مردم شب‏ها از خانه‏هاشان خارج می‏شوند و ِ‬ ‫نعش ما بگذرند‪.‬‬ ‫پيش از رسيدن به تو بايد از روی ِ‬ ‫ما برای دين‏مان‪ ،‬همسران‏مان‪ ،‬سرزمين‏مان‪ ،‬و باالخره برای جان‏مان می‏جنگيم‪ .‬آن‏ها در‬ ‫عوض فقط برای جان‏شان می‏جنگند‪.‬‬ ‫او اين امر را که منازعه در سويه‪‎‬‏ی آن‏ها ابعادی فرقه‏ای به خود گرفته‪ ،‬رد می‏کند‪.‬‬ ‫ما هيچ بنی‏بشری را به دليل مذهب و عقيده‏اش نمی‏کشيم‪ .‬قرآن می‏گويد‪ ،‬آن‏کسی‬ ‫ ‬‫جان کسی را خارج از محدوده‏ی دفاع از خودش می‏گيرد‪ ،‬معادل کسی است که تمام‬ ‫که ِ‬ ‫بشريت را کشته باشد‪.‬‬ ‫فرماندهی يک مجلس‏العسکری‬ ‫تحت‬ ‫از سازمان و تشکيالت‏شان برايم می‏گويد‪ .‬باباعمرو ِ‬ ‫ِ‬ ‫فرماندهی عبدالرزاق تالس و شماری افسران ديگر‬ ‫تحت مسئوليت و‬ ‫[شورای نظامی]‪ِ ،‬‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫است‪ .‬بسام تحت فرمان آن‏هاست‪ .‬شورا در تالش است که برخی کدهای رفتاری را در‬ ‫محيط القا و رهنمونی کند‪ ،‬يک نوعی رفتار اخالقی در افراد‪.‬‬ ‫رفتارهای افراطی به آن‏ها القا و آموزش داده شده‬ ‫آن‏ها نظامی و ارتشی‏اند‪ ،‬جايی‏که نوعی‬ ‫ِ‬ ‫است‪( ...:‬دنباله در صفحه ی ‪)45‬‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 17‬‬

‫تحليل سياسی‬

‫انتخابات – مالحظات و تأمالت‬ ‫محمدرضا نیکفر‬

‫هر رخدادی امکانی عرضه می‌کند برای مشاهده چیزهایی که پیش از آن چندان آشکار نیستند‪.‬‬ ‫انتخابات ‪ −‬که استخوانی است الی زخم نظام والیی ‪ −‬از آن رخدادهایی است که چیزهای بسیاری‬ ‫را برمال می‌کند‪ ،‬هم در مورد حکومت و جناح‌های آن‪ ،‬هم در مورد منتقدان و مخالفان نظام و هم‬ ‫در مورد جامعه‪.‬‬ ‫با نظر به این موضوع‪ ،‬من از ابتدای رقابت‌های انتخاباتی در دور اخیر شروع به دقت بر کنش‌ها‬ ‫و واکنش‌ها کردم و بنابر عادت مشاهدات و تأمالتم را برنگاشتم تا بعدا یادداشت‌ها را بازخوانی کنم‬ ‫برای اینکه دریابم چه چیزهایی را ندیده‌ام و به چه چیزهایی کمتر یا بیشتر از وزن واقعی‌شان بها‬ ‫داده‌ام‪ .‬من همواره این شیوه تصحیح برداشت‌های خود را موثر و آموزنده یافته‌ام‪.‬‬ ‫نوشته زیر مبتنی بر یادداشت‌های دوره انتخابات است‪ .‬برای نشر آنها را ویراسته‌ام‪ ،‬با وجود این‬ ‫حالت تکه‌پاره‌شان حفظ شده است‪ .‬سه تکه اصلی نوشته اینهایند‪ :‬جامعه‪ ،‬حکومت‪ ،‬موضع و تئوری‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫‪ .۱‬جامعه‬ ‫جامعه‪ :‬پر ابهت‪ ،‬اما کم‌توان‬ ‫مشاهدات ایام انتخابات چه چیزی درباره جامعه به ما می‌آموزد؟ جامعه مسئله اصلی این ایام و‬ ‫قاعدتاً هر دوره دیگری است‪ ،‬چون ْ‬ ‫اصل جامعه است‪.‬‬ ‫جالب‪ ،‬حضور "غیرمستقیم" مردم است در مناظرات و تبلیغات انتخاباتی‪ ،‬به ویژه در اشاره‌ها به‬ ‫مردمی که مسئله‌شان بیکاری‪ ،‬گرانی‪ ،‬فقر و محرومیت است‪ .‬دستگاه حکومتی از جامعه می‌ترسد‪.‬‬ ‫جامعه در سخنرانی‌ها و مناظرات انتخاباتی مقامات همچون نیرویی حضور دارد که بی‌صبرانه‬ ‫منتظر حل مسائلش است و مسئوالن به آن باید حساب پس دهند‪ .‬مردم در این انتخابات به عنوان‬ ‫بدبخت‪ ،‬فقیر‪ ،‬بیکار و محتاج صدقه مطرح شدند‪.‬‬ ‫در مناظرات و سخنرانی‌ها اشاره مشخصی به خواست‌های مشخص طبقه کارگر نشد‪ :‬برخورداری‬ ‫از حق تشکل‪ ،‬امنیت شغلی‪ ،‬باال بردن حداقل دستمزدها‪ ،‬دست برداشتن از تغییر قانون کار به نفع‬ ‫سرمایه‌داران‪ ،‬دولت سرمایه داری و عوامل آن‪ .‬صدای زنان به سختی شنیده می‌شد‪ ،‬دانشجو و‬ ‫دانشگاه در مجموع ساکت بودند‪ ،‬اقلیت‌های قومی و مذهبی تحرک مشخصی علیه تبعیض نداشتند‪،‬‬ ‫صدای شهرهای آلوده به لحاظ زیست‌محیطی‪ ،‬بلند نبود‪ .‬از میان روشنفکران‪ ،‬به ویژه روشنفکران‬ ‫مقیم داخل‪ ،‬صدایی برنخاست که محتوایی درخور تأمل و به یادماندنی داشته باشد‪ .‬در خارج از‬ ‫کشور‪ ،‬گروه‌های مخالف اعالمیه‌های کسالت‌بار همیشگی را منتشر کردند‪ .‬گروه‌های اجتماعی‬ ‫صداهایی داشتند‪ ،‬صداهایی گم‌شده در انبوه صداها‪ .‬تفکیک به سختی میسر بود‪.‬‬ ‫روشن بود که حکومت از جامعه می‌ترسد و خود را زیر تهدید این نیرو می‌بیند؛ از طرف دیگر‬ ‫این امید و اراده را دارد که آن را کنترل کند‪ .‬هم از آن می‌ترسد‪ ،‬هم بر آن چیره است‪ .‬چگونه چنین‬ ‫چیزی ممکن است؟ این ممکن است در حالتی که جامعه به عنوان توده و جمعیت مطرح باشد‪،‬‬ ‫چونان شبحی بدون سیمایی مشخص‪ .‬اگر در این دوره چند حرکت بزرگ کارگری صورت گرفته‬ ‫بود‪ ،‬اگر دانشگاه حرکتی بزرگ داشت‪ ،‬اگر زنان توانسته بودند حضور اعتراضی پرجلوه‌ای داشته‬ ‫باشند‪ ،‬اگر بیکاران دست به تظاهرات زده بودند‪ ،‬اگر نویسندگان و هنرمندان و ناشران به دادخواهی‬ ‫علیه سانسور و اعمال محدودیت برخاسته بودند‪ ،‬آنگاه حرف‌های دیگری از زبان کاندیداهای‬ ‫انتخاباتی و سران نظام می‌شنیدیم‪.‬‬ ‫این نکته جدیدی نیست‪ ،‬اما تکرار آن تنها به معنای اهمیت و اعتبار پایدار آن است‪ :‬تا گروه‌های‬ ‫اجتماعی و خواست‌های طبقاتی و گروهی سیمای مشخصی به خود نگیرند و به عنوان سوژهٴ‬ ‫کنش‌گر یا آگاهی و اراده و خواست چنین سوژه‌ای مطرح نباشند‪ ،‬جامعه با انبوه مسائل و مشکالتش‬ ‫در نهایت به یک موضوع وحشت‌انگیز تبدیل می‌شود که به طبقه حاکم تنها انگیزه می‌دهد برای‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫کنترل بیشتر و عوام‌فریبی بیشتر‪.‬‬ ‫جامعه به عنوان تودهٴ رأی‌ دهنده کمک می‌کند به بازتولید مناسبات قدرت که روشن است هر‬ ‫سیکل آن تکرار ساده سیکل قبلی نیست‪ .‬و این در حالی است که در سطح افراد به نظر می‌رسد که‬ ‫اکثریت جامعه تحول‌طلب باشد‪ .‬از سطح کالن (‪ ،)macro level‬به سطح ُخرد (‪)micro level‬‬ ‫که می‌رسیم جامعه سیمای مشخص‌تری می‌یابد و قادر می‌شود خود را تبیین کند‪ .‬مشکل ما نبودن‬ ‫میانجی میان کالن و خرد است‪ .‬جامعه در سطح خرد به شدت مخالف‌خوان است‪ .‬در صحبت‌های‬ ‫دونفره و چندنفره‪ ،‬در محافل خانوادگی و شغلی‪ ،‬و در اجتماع‌‌های اتفاقی در تاکسی و صف و پارک‪،‬‬ ‫صدای مخالفت‌های تند شنیده می‌شد‪ ،‬چیزی که در ایران تازگی ندارد‪.‬‬ ‫موضع افراد در سطح خرد‪ ،‬معموال تعیین کننده رفتار آنها در جمعیت نیست‪ .‬مشکل کجاست؟‬ ‫مُدل‌سازی کنیم‪ :‬الف حرکت خود را تابع حرکت ب‪ ،‬پ‪ ،‬ت‪ ،‬ث ‪ ...‬می‌کند‪ ،‬ب به همین‌سان به الف‪،‬‬ ‫پ‪ ،‬ت‪ ،‬ث ‪ ...‬می‌نگرد و پ به الف‪ ،‬ب‪ ،‬ت‪ ،‬ث‪ ...‬الی آخر‪ .‬شبکه روابط در ایران گسترده و پیچیده‬ ‫است‪ ،‬بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر از سال ‪ .۱۳۵۶‬الف‪ ،‬ب و پ (مثال) اگر با هم گروهی تشکیل‬ ‫دهند و بخواهند در شبکه روابط اجتماعی تحرکی ایجاد کنند‪ ،‬در کار خود موفق نمی‌شوند‪ ،‬چون‬ ‫قادر به ایجاد رزونانس (بازآوایی‪ ،‬تشدید ‪ )resonance‬نیستند‪ ،‬یعنی ت و ث و ج با آنان هم‌آوا‬ ‫نمی‌شوند‪ ،‬چون هر کدام دارند ساز خود را می‌زنند‪ .‬هر کس ساز خود را می‌زند اما در نهایت با‬ ‫بقیه هماهنگ می‌شود‪" ،‬بقیه"ای که با منطق پیروی از ریتم "بقیه" پدید می‌آید‪ .‬اگر چنین باشد‪،‬‬ ‫ایجاد رزونانس تابع یک اتفاق فرخنده می‌شود‪ .‬در حال حاضر مشکل اصلی این است که گروه‌های‬ ‫همصدا که کوچک هستند‪ ،‬به هم پیوند نمی‌خورند‪.‬‬ ‫ما حالت رزونانس را از انقالب ‪ ۱۳۵۶−۵۷‬می‌شناسیم‪ ،‬آن هم به صورت یک خیزش کوچک‪ ،‬به‬ ‫دنبال آن یک خیزش بزرگتر و تکرار این زنجیره‪ .‬در جاهای دیگر نیز چنین حالتی را دیده‌ایم‪ ،‬در‬ ‫دوره اخیر مثال در تونس‪.‬‬ ‫اما حالتی ویژه هم وجود دارد که یکباره یک توده بزرگ نامنسجم‪ ،‬منسجم می‌شود‪ .‬در آن اراده‌ها و‬ ‫حرکت‌ها به همگنی و همسانی می‌گرایند‪ .‬این حالت را در جنبش سبز دیده‌ایم‪ .‬آن را هم می‌توان از‬ ‫نوع رزونانسی دانست‪ ،‬با این ویژگی که در آن ضربه اول قوی است‪ .‬شکل عمومی حالت نخست‬ ‫این است‪ُ :‬خرد – بزرگتر – بازهم بزرگتر‪ ،‬و شکل عمومی حالت دوم این‪ :‬بزرگ – بزرگ‌ ‪/‬‬ ‫بزرگتر‪ .‬هر دو حالت ممکن است در ایران پیش آید‪ ،‬اما مشاهدات همین روزها نشان می‌دهد که‬ ‫رژیم در حال حاضر بیشتر از حالت دوم می‌ترسد و برای آن تدارک می‌بیند‪.‬‬ ‫طبقه متوسط‬ ‫وقتی از جامعه حرف می‌زنیم‪ ،‬داریم درباره چه حرف می‌زنیم؟ بستگی به آن دارد که چه چیزی‬ ‫جلوی چشممان بیاید‪ ،‬ذهن ما به اشغال چه تصویرها و مفهوم‌هایی درآمده باشد‪.‬‬ ‫مفهوم‌هایی چون مردم و جامعه در گفتار ما کمتر از طریق ساختارها تعین می‌یابند‪ .‬مشخصه‬ ‫ایدئولوژی فراگیر ایرانی نیندیشیدن در قالب ساختارهاست‪ .‬تصویرهای ما ذهنی هستند‪ .‬منبع خلق‬ ‫تصویرها‪ ،‬پردازش و بایگانی کردن آنها در ایران معاصر طبقه متوسط شهری است‪ .‬خمینی و‬ ‫پیروانش از میان قشرهای سنتی تصویرهای دیگری خلق کردند‪ .‬جامعه را برای مدتی مترادف با‬ ‫"مستضعف" کردند‪ .‬این تصویر به تدریج رنگ باخت‪.‬‬ ‫تصویری که خمینی و قشرهای سنتی پیرو آن از جامعه خلق کردند‪ ،‬رنگ باخته است و این تصویر‬ ‫زودتر رنگ می‌باخت اگر جنگ در نمی‌گرفت و بسته‌بندی نمادها و تصویرهای مربوط به جامعه‬ ‫در گفتار دینی والیی سنگین‌تر و احساساتی‌تر نمی‌شد و پیوندی هم با نمادپردازی ملی‌گرایانه‬ ‫نمی‌یافت‪ .‬تغییر تصویر از زمان "دولت سازندگی" رفسنجانی ایجاد شد‪ .‬جامعه دوباره به تدریج آن‬ ‫چیزی شد که در گفتمان غالب پیش از انقالب بود‪ :‬طبقه متوسط‪ .‬مادون این طبقه در گفتمان چیره‬ ‫یا دیده نمی‌شد یا با اشاراتی تحقیرآمیز مشخص می‌شد‪ .‬جریان احمدی‌نژاد تالشی بود برای زنده‬ ‫کردن جامعه در قالب مستضعف که نجات‌دهنده‌ای الزم دارد تا آن را از استضعاف درآورد‪( .‬خمینی‬ ‫تصور می‌کرد می‌تواند خودش این کار را انجام دهد‪ ،‬احمدی‌نژاد اما یاری امام زمان را هم نیاز‬ ‫داشت‪ .‬این به والیت فقیه برخورد که معنای بی‌تعارف آن این است که امام زمانی در کار نیست و‬ ‫امام همین کسی است که ولی فقیه نام گرفته است‪).‬‬ ‫گفتار استضعاف در جامعه وجود دارد‪ ،‬به صورت خاطره‪ ،‬به صورت امکانی برای اتکا به قدرت‬ ‫سیاسی برای برون شدن از محرومیت‪ ،‬به عنوان مجموعه‌ای از ُکدها و نمادها که رابطه‌ای را با‬ ‫قدرت والیی تعیین می‌کنند‪ .‬احمدی‌نژاد روایتی از آن به دست داد‪ ،‬ابراهیم رئیسی نیز؛ و باز باید‬ ‫مطمئن باشیم که داستان ادامه پیدا خواهد کرد‪ .‬اما احمدی‌نژاد نتوانست گفتار برانگیزاننده دوره‬ ‫انقالب را احیا کند و رئیسی هم قادر به تکرار احمدی‌نژاد نشد‪ .‬نفر بعدی به احتمال بسیار ناموفق‌تر‬ ‫خواهد بود‪ .‬چرا؟ ساده‌ترین پاسخ این است که مردم دیگر گول عوامفریبی را نخواهند خورد‪.‬‬ ‫گفتار استضعاف گفتاری کنترل شده است‪ .‬آنانی که تبلیغاتشان را بر این اساس پیش می‌برند‪ ،‬سخت‬ ‫مواظب هستند که "مستضعفان" از محدوده کنترل شده خارج نشوند‪ ،‬نظم را به هم نزنند و فقط‬ ‫نیروی کوبیدن رقیبان باشند‪ .‬از طرف دیگر محیط حرکت برای "مستضعفان" مساعد نیست‪ ،‬مساعد‬ ‫نیست هم آن گونه که دویدن در جنگل یا در مسیری پر گل و الی به سختی میسر است‪ .‬در ایران‬ ‫فضای فرهنگی و اجتماعی به تصرف طبقه متوسط درآمده است‪ ،‬طبقه‌ای شهری‪ ،‬کمابیش متجدد‪،‬‬ ‫که ذهنیتش بر عینیتش غلبه دارد‪ .‬بخش بزرگی از آن به طور عینی و در معنایی دقیق به الیه‌ای‬ ‫تعلق ندارد که دستش به دهانش می‌رسد و در معرض این تهدید واقعی نیست که با حادثه‌ای معمولی‬ ‫در زندگی فردی‪ ،‬مثل بیماری یا از دست دادن شغل فعلی‪ ،‬برای گذران زندگی دچار مشکل جدی‬ ‫نشود‪ .‬ذهنیت غالب‪ ،‬چشم‌پوشی هراس‌آلود از موقعیت واقعی خود و تلقین این موضوع به خود است‬ ‫که باید تالش کرد‪ ،‬باید کاری کرد که وضع بدتر نشود‪ ،‬باید خود را نجات داد‪ .‬کسی که گرفتار این‬ ‫ذهنیت است‪ ،‬هم الکی‌خوش است هم افسرده است‪" .‬ایران وضعش خوب شود‪ ،‬وضع من هم خوب‬ ‫شود"‪ :‬این رویکرد همخوانی دارد با آنچه که بدان فقدان میانجی میان سطح خرد و سطح کالن‬ ‫گفتیم‪ .‬اما وضع من و وضع ایران بهتر می‌شود‪ ،‬اگر من به تشکل رو آورم‪ ،‬اگر مقاومت کنم‪ ،‬اگر‬ ‫این مقاومت صنفی و حزبی و جسورانه باشد و گفتار و نمادهای رزمی آشکار خود را داشته باشد‪.‬‬ ‫افراد اندکی به این نوعی مقاومت می‌گرایند‪ .‬همبستگی‪ ،‬همدلی و اطمینان به یکدیگر ضعیف است‪.‬‬ ‫"وضع من خوب شود و ایران هم وضعش بهتر شود" یا به تعبیری دقیق‌تر "وضع من و ایران از‬ ‫این که هست بدتر نشود" بینشی است که نسبت به رویکرد "وضع کشور و من بهتر می‌شود اگر‬ ‫مقاومت متشکل کنیم" به منشی دیگر میدان می‌دهد که در انتخابات به بد می‌گراید تا بدتر را دفع‬ ‫کند‪ .‬تحریم به منش مقاومت تعلق دارد که از مخاطره ابایی ندارد‪( ...‬دنباله در صفحه ی روبرو)‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 18‬‬

‫‪ ...‬منش غالب اما هنوز پرهیز از خطر است‪ .‬گروه‌ها و روشنفکران سیاسی مخالف‪ ،‬معموال‬ ‫ذهنیت غالب بر جامعه را به عامل سرکوب و ترس برمی‌گردانند‪ .‬این ساده‌سازی است‪ .‬همه‬ ‫تحلیل‌های دولت‌محور ساده‌نگر هستند‪ .‬توانایی حکومت برای کنترل و سرکوب‪ ،‬که در فکر سیاسی‬ ‫دولت‌محور نقش اصلی را ایفا می‌کند‪ ،‬وقتی که تبیینی جامعه‌محورانه بیابد‪ ،‬به صورت ضعف‬ ‫جامعه در مقاومت تقریر می‌شود‪ .‬وقتی این ضعف را تحلیل کنیم و دوباره به موضوع سرکوب و‬ ‫کنترل برگردیم‪ ،‬آنگاه تصویر پیچیده‌‌تر و واقعی‌تری از آن خواهیم داشت‪ .‬اصل جامعه است‪ .‬به جای‬ ‫فرمول "دولت – جامعه" الزم است فرمول "جامعه – جامعه – دولت" قرار گیرد‪ .‬چرا "جامعه –‬ ‫جامعه – دولت" و نه "جامعه – دولت"؟ پاسخ این است که رفتاری که آحاد و گروه‌های اجتماعی با‬ ‫خود دارند (جامعه – جامعه) رابطه‌شان را با دولت تعیین می‌کند‪.‬‬ ‫"جامعه – جامعه ‪ −‬دولت"‪ :‬این جامعه میانی‪ ،‬طبقه متوسط است که گفته شد یک ذهنیت است‪ ،‬یک‬ ‫بینش است‪ .‬طبقه متوسط عهده‌دار نقش آن چیزی است که بنابر درکی کالسیک می‌بایست بر عهده‬ ‫جامعه مدنی باشد‪ ،‬یعنی جامعه متشکل‪ ،‬خودآگاه‪ ،‬مرزگذار در درون خود و میان خود با دولت‪.‬‬ ‫طبقه متوسط از پس این کار برنمی‌آید‪ .‬مالمتی‌گری‌ای که برخی از روشنفکران به آن دچار شده‌اند‪،‬‬ ‫بازتاب همین ناتوانی است‪.‬‬ ‫جامعه پنهان‬ ‫بخش بزرگی از جامعه ایران پنهان است‪ .‬رسانه‌ها به ندرت درباره آن گزارش می‌دهند‪ .‬این بخش‬ ‫در شبکه‌های اجتماعی مجازی حضور ضعیفی دارد‪ .‬حضور اصلی از آن طبقه متوسط است‪ ،‬آن‬ ‫گونه که وصفش شد‪.‬‬ ‫جامعه پنهان جامعه محرومان است‪ ،‬این جامعه وجود دارد‪ ،‬زیر خط فقر است‪ ،‬دچار مشکل بیکاری‬ ‫است‪ ،‬اسیر معضالتی چون اعتیاد است‪ ،‬له شده است‪ ،‬نمی‌تواند از حاشیه به متن بیاید‪.‬‬ ‫اما این همه ماجرا نیست‪ .‬در آن به اصطالح طبقه آشکار متوسط هم یک سویه پنهان وجود دارد‪،‬‬ ‫سویه‌ای پر از هراس‪ ،‬پر از نگرانی‪ ،‬درب و داغان‪ .‬با این جامعه از البالی سطور‪ ،‬از دل سکوت‌ها‬ ‫و گاهی ناله‌ها و فریادها آشنا می‌شویم‪.‬‬ ‫زمان انتخابات‪ ،‬زمان غوغای آن طبقه میانی آشکار است‪ .‬نمی‌دانیم این جامعه پنهان چه می‌کند‪.‬‬ ‫این جامعه هم یکدست نیست‪ .‬بخشی از آن حتما به رئیسی رأی داده است‪ .‬رفتار مردمی که از طبقه‬ ‫متوسط میان میدان می‌گسلد بسیار مهم است‪ .‬اما متأسفانه توجه به این مهم اندک است‪ .‬نگاه کنید به‬ ‫ِ‬ ‫بیانیه‌ها و مقاله‌های "چپ"ها‪ :‬آکنده هستند از بحث‌های دولت‌محورانه؛ جامعه را نمی‌بییند‪ .‬آنانی که‬ ‫می‌بایست کاشفان جامعه پنهان باشند‪ ،‬سرشان به چیزهایی دیگری گرم است‪ .‬جامعه و محرومان در‬ ‫ادبیات آنها به عنوان مفاهیمی انتزاعی و بر حسب عادت حضور دارند‪.‬‬ ‫‪ .۲‬حکومت‬ ‫بحران اتوریته‬ ‫وضع حکومت خراب است‪ .‬حکومت دارد توانایی حکومت بر خود را از دست می‌دهد؛ امکان‬ ‫آن برای خودسامانی به شدت رو به کاهش نهاده است‪ .‬رژیم دچار بحران اتوریته است‪ .‬آخوندی‬ ‫صاحب‌نظر با بررسی وضعیت تشکیالت حزبی‪−‬حوزوی "جامعه روحانیت مبارز" و "جامعه‬ ‫مدرسین" و دسته موسوم به اصول‌گرا در دوره انتخابات به این نتیجه رسیده که کل جریان دچار‬ ‫بحران "شیخوخیت" شده‌ است‪ ،‬یعنی دیگر شیخی وجود ندارد که از او حساب ببرند‪( .‬نگاه کنید به‬ ‫این مصاحبه در سایت انتخاب با حجت االسالم سیدمهدی طباطبایی عضو ارشد جامعه روحانیت‬ ‫مبارز)‬ ‫اصل والیت بر شیخوخیت است‪ ،‬یعنی سرسپردگی به یک شیخ؛ و این سرسپردگی یک سیستم‬ ‫است‪ ،‬یعنی در تشکیالت زیر شیخ معظم هم‪ ،‬همین قاعده شیخوخیت برقرار است‪ .‬اما شیخان دارند‬ ‫می‌میرند‪ ،‬منش تن دادن به قاعده شیخوخیت هم به شدت ضعیف شده است‪ .‬در آن چه که در گفتار‬ ‫روزمره در ایران "دولت" خوانده می‌شود‪ ،‬که بخش بوروکراتیک اصلی دستگاه است (قوه مقننه و‬ ‫بخش بزرگی از قوه قضاییه هم جزو دستگاه بوروکراتیک هستند) قاعده شیخوخیت عمل نمی‌کند و‬ ‫هر چه ولی فقیه زور می‌زند که رئیس جمهوری سرسپرده والیت باشد‪ ،‬تالشش به نتیجه نمی‌رسد‪.‬‬ ‫بحران شیخوخیت در دوره انتخابات پرجلوه بود‪ .‬این بحران البته از دوره پایانی خمینی وجود دارد‬ ‫اما اینک ابعادی یافته است که والیت فقیه را که عمود خیمه نظام است تهدید می‌کند‪ .‬به نظر نمی‌رسد‬ ‫که بتوانند بحران را حل کنند‪ .‬از حسن روحانی شاید به عنوان شیخی نام بریم که پایان قطعی دوره‬ ‫شیخوخیت را رقم زد‪ ،‬بی آنکه خود بخواهد‪.‬‬ ‫این ضعف رژیم‪ ،‬نشان دهنده قوت جامعه است‪ .‬سرزنش کرده‌اند این جامعه را با گفتن اینکه گرفتار‬ ‫منش "شبان‪−‬رمگی" است‪ ،‬اما واقعیت این است که مردم هیچ‌گاه در کلیتشان والیت‌پذیر نبودند و‬ ‫اکنون به طور قطع شیخوخیت را برنمی‌تابند‪.‬‬ ‫نظام به اتوریته نیاز دارد‪ .‬اگر اتوریته از حد معینی پایین‌تر رود‪ ،‬دیگر سگ صاحبش را نمی‌شناسد‪.‬‬ ‫شیخوخیت رو به زوال است‪ .‬اما خمینی نظامش را تنها بر شیخوخیت استوار نکرد‪ :‬دستگاه سرکوب‬ ‫رکن دیگر نظام است‪ .‬رکن شیخوخیت که ضعیف شود‪ ،‬باید از رکن سرکوب مایه گذاشت تا اتوریته‬ ‫حفظ شود‪ .‬معمای نظام معمای رفتار فرماندهی دستگاه سرکوب است‪ ،‬معمای شکاف‌های درونی‬ ‫این دستگاه است که ما درباره آن کم می‌دانیم‪.‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪ .۳‬موضع و تئوری سیاسی‬ ‫بحث تحریم یا شرکت‬ ‫در هر دوره انتخابات در جمهوری اسالمی در میان منتقدان و مخاطبان نظام این پرسش طرح‬ ‫می‌شود که‪ :‬چه کنیم؟ تحریم کنیم یا شرکت کنیم؟ شرکت کنیم مثال به قصد کمک به جناحی که کمتر‬ ‫به سرکوب و سلب آزادی‌ها گرایش دارد؟‬ ‫طرفداران تحریم عمدتاً این ویژگی را دارند که پاسخی که به پرسش در این دور از انتخابات‬ ‫می‌دهند‪ ،‬فرقی با پاسخ‌شان در دوره‌های پیشین ندارد‪ .‬اکثر قریب به اتفاق آنان می‌توانند اعالمیه‌ای‬ ‫بنویسند و موضع خود را به این صورت بیان کنند‪ :‬تا زمانی که این جمهوری اسالمی با این وضع‬ ‫و حالش (والیت فقیه‪ ،‬شورای نگهبان‪ ،‬نظارت استصوابی‪ ،‬تبعیض در مورد کاندیداها‪ ،‬نبود امکان‬ ‫کنترل مردمی نیرومند بر امر شمارش آرا‪ )...‬وجود دارد‪ ،‬ما در هر انتخاباتی که برگزار کنند‬ ‫شرکت نمی‌کنیم و همگان را به تحریم فرا می‌خوانیم‪.‬‬ ‫در اعالمیه‌های گروه‌های سیاسی تحریم‌گر یک چیز بارز است‪ :‬بی‌حوصلگی و عصبانیت‪ .‬انگار‬ ‫یکی برای رفع تکلیف و اعالم وجود شتابزده چیزی نوشته است‪ ،‬با زبانی پر از کلیشه و صفت و‬ ‫تصویر‪ .‬چرا کار خود را ساده نمی‌کنند و به اعالمیه دوره‌های قبل ارجاع نمی‌دهند؟‬ ‫این موضع ثابت‪ ،‬بی‌زمان یا فرازمان ‪ ،‬از داوری‌ای عمومی درباره نظام والیی "جمهوری اسالمی"‬ ‫عزیمت می‌کند و در مورد حادثه‌ای که به صورت تناوبی در آن تکرار می‌شود و نام آن "انتخابات"‬ ‫است‪ ،‬نظر می‌دهد‪ .‬این یک منش دکترینر (‪ )doctrinaire‬است‪ ،‬راضی به سیاست‌ورزی در حد‬ ‫برنهادن یک دکترین (اصل و آموزه) است‪.‬‬ ‫این اما برای سیاست‌ورزی کافی نست‪ .‬ما بایستی مورد به مورد با موضوع سیاسی درگیر شویم‪،‬‬ ‫هر چند از نظر ما این یا آن مورد پیشاپیش چرند‪ ،‬وقت تلف ُکن و از نظر موضع‌گیری تکلیف صد‬ ‫در صد روشنی داشته باشد‪ .‬این که به چه چیزی باید پرداخت به چه چیزی نه‪ ،‬پرسشی نیست که‬ ‫تنها با اتکا به اصول (یعنی همان دکترین) بتوان به آن پاسخ داد‪ .‬ما برای سیاست‌ورزی افزون بر‬ ‫نبُرد و گاه به یک نظر کوته‌بُرد نیاز داریم‪.‬‬ ‫یک نظر دوربُرد به یک نظر میا ‌‬ ‫اشکال موضع‌گیری‌های معمول درباره انتخاب با رهنمود تحریم در این است که روایتی از دیدگاه‬ ‫دوربرد هستند‪ ،‬نه یک دیدگاه میان‌برد یا کوته‌برد‪ ،‬در حالی که انتخابات در جمهوری اسالمی در‬ ‫هر دور به برخورد مشخصی نیاز دارد و نظردهی دکترینر درباره آن برای سیاست‌ورزی کفایت‬ ‫نمی‌کند‪.‬‬ ‫تکلیف جناح‌های رژیم‪ ،‬از جمله اصالح‌طلبان روشن است‪ .‬اما اصالح‌طلبانی هم وجود دارند که‬ ‫در دایره قدرت نیستند و اکثر آنان پیشتر حتا از مخالفان نظام بوده‌اند‪ .‬جالب این است که اینان نیز‬ ‫به شکلی دکترینر موضع می‌گیرند‪ .‬درست است که هرباره تحلیلی سیاسی عرضه می‌کنند در این‬ ‫باره که رأی دادن ضروری است‪ ،‬کشور در خطر است‪ ،‬و اگر به فالن کس رأی ندهیم چنین و‬ ‫چنان می‌شود‪ ،‬اما اصل حرفشان تکرار یک تصمیم است‪ :‬تصمیم اصولی به حمایت از اصالح‌طلبان‬ ‫حکومتی‪.‬‬ ‫یک نظر میان‌برد (و همچنین کوته‌برد) سیاسی را می‌توان به دو گونه برگذاشت‪ .۱ :‬با نظر به دولت‬ ‫(دولت‌گرایانه)‪ .۲ ،‬با نظر به جامعه (جامعه‌گرایانه)‪ .‬ترکیبی از این دو هم ممکن است‪ ،‬اما می‌توان‬ ‫تشخیص داد که در هر ترکیبی اولویت با چه دیگاهی است‪.‬‬ ‫دولت‌گرایانه داوری می‌کنیم اگر تأکید اصلی خود را بر این بگذاریم که در رأس نظام و آپارات‬ ‫چرخاننده نظام چه می‌گذرد‪ ،‬و جامعه‌گرایانه داوری می‌کنیم اگر درنگریم که جامعه و گروه‌های‬ ‫مختلف آن چه نگاهی به حکومت دارند‪ .‬در ایران قالب کلی یک نگاه دولت‌گرا در مواجهه با‬ ‫موضوع انتخابات چنین است‪ :‬آرایش قوا در پهنه قدرت دولتی در ایران این گونه است‪ ،‬کاری‬ ‫کنیم که بدتر نشود‪ .‬قالب کلی نگاه جامعه‌گرا می‌تواند به این شکل باشد‪ :‬باید توجه کنیم که مردم یا‬ ‫گروه‌های اجتماعی مورد نظر ما چه نگاهی به نظام و درگیری جناح‌ها آن دارند و در مقطع کنونی‬ ‫کدام رفتار که از افق تجربه ممکن واقعی آنان فراتر نرود به آنان قدرت و آگاهی بیشتری می‌دهد‪.‬‬ ‫استعاره نمایش‬ ‫در زبان و فرهنگ ما استعاره و تصویر و مثال و تشبیه در فهم و تبیین جهان نقش درجه یکی دارد‪،‬‬ ‫در حالی که رجوع به َفکت ثانوی و فرعی است‪ .‬کسی که نخستین بار تصویری یا تشبیهی را به کار‬ ‫می‌برد شاید با این کار پرتوی بر روی واقعیت تاریک می‌افکند و ادراک بهتر آن را ممکن می‌کند‪.‬‬ ‫آن تصویر و تشبیه به مرور در جریان کاربست‌های تکراری به کلیشه تبدیل می‌شود‪ ،‬کلیشه‌ای که‬ ‫محتمال به جای آنکه برنماید‪ ،‬پنهان می‌کند‪ .‬هر دریچه‌ای برای دیدن منظره‌ای خاص مناسب است‪.‬‬ ‫خوب می‌شود اگر ما تصمیم بگیریم از تصویرها و تشبیه‌های تکراری استفاده نکنیم‪ ،‬مثال تصمیم‬ ‫بگیریم از تشبیه انتخابات به نمایش و توصیف آن با عنوان‌هایی چون مضحکه خودداری کنیم‪ .‬این‬ ‫توصیه‪ ،‬توصیه به تغییر نظر نیست‪ .‬اما اگر در مورد چیزی بنویسیم و پیش از نوشتن تصمیم بگیریم‬ ‫از کاربست کلیشه‌های رایج درباره آن خودداری کنیم خواهیم دید که نظرمان در مورد آن به نوعی‬ ‫تغییر می‌کند‪ .‬حتا خوب است فراتر رویم و اراده کنیم که از کاربست صفت هم اجتناب‌ ورزیم و‬ ‫آنچه را که با صفت بیان می‌کنیم در قالب اشاره به رخدادها‪ ،‬باشنده‌های مجسم‪ ،‬و ذکر آمار و ارقام‬ ‫بیان کنیم‪ .‬این امر برای واقع‌بین شدن چنان مهم است که می‌توانیم به این توصیه برسیم‪ :‬می‌خواهید‬ ‫واقع‌بین باشید‪ ،‬از صفت‌ها اجتناب ورزید‪ ،‬صفت‌ها نمی‌گذارند امر واقع را ببینیم‪ .‬صفت‪ ،‬عامل‬ ‫تحریف است‪.‬‬ ‫برگردیم به موضوع‪ :‬هر نظری که می‌خواهید داشته باشید‪ ،‬تصمیم بگیرید که درباره انتخابات از‬ ‫کلیشه نمایش استفاده نکنید‪ ،‬منظور خود را به گونه‌ای دیگر بیان کنید‪.‬‬ ‫عنصر درام‬ ‫به کلیشه نمایش در نوشته‌های اصالح‌طلبان هم برمی‌خوریم‪ ،‬آن هم به در قالب تصوری که از یک‬ ‫درام القا می‌کنند‪ .‬شگرد تبلیغی اصالح‌طلبان خارج از دایره قدرت (شاید در این یا آن مورد در‬ ‫هماهنگی با اصالح‌طلبان داخل دایره قدرت) برای فرا خواندن مردم به شرکت در انتخابات نسبتا‬ ‫ساده است‪ :‬توصیفی دراماتیک از درگیری جناح‌ها ارائه می‌کنند و چنین برمی‌نهند که اگر کاندیدای‬ ‫مقابل میانه‌روها پیروز شود‪ ،‬وضع ایران تراژیک خواهد شد‪ .‬برای آشنایی با این شگرد به عنوان‬ ‫نمونه نگاه کنید به مقاله «ضرورت رأی به حسن روحانی!» (نوشته مصطفی مدنی) که شاه‌بیت آن‬ ‫چنین است‪( ...:‬دنباله در صفحه ی ‪)20‬‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 19‬‬

‫انتخابات ‪ -‬مالحظات و ‪...‬‬

‫(دنباله از صفحه ی ‪)19‬‬

‫‪« ...‬اگر ایران برنخیزد‪ ،‬اگر جوانان کشور جنبش دوم خرداد دیگری را علیه رئیسی سازمان‬ ‫ندهند‪ ،‬تردید نباید داشت که انتخابات پیش رو‪ ،‬پرده پایانی "جمهوریت" نظام اسالمی را بازی‬ ‫خواهد کرد‪».‬‬ ‫اکبر گنجی از کسانی است که در دوره اخیر تقریباً هر روز در این راستا قلم زده‪ ،‬راستایی که این‬ ‫چنین مشخص می‌شد‪ :‬وضع به شدت خطرناک است‪ ،‬اگر رئیسی رئیس جمهوری شود‪ ،‬فاتحه ایران‬ ‫خوانده است‪.‬‬ ‫وضع بحرانی است‪ ،‬اما دراماتیک نیست؛ و ابراهیم رئیسی هم اگر رئیس جمهوری می‌شد‪ ،‬تغییر‬ ‫رادیکالی پدید نمی‌آمد‪ :‬برجام‪ ،‬که می‌رود غیر خودی شود‪ ،‬خودی می‌شد؛ برگشتی صورت می‌گرفت‬ ‫به برنامه‌های اقتصادی احمدی‌نژاد آن هم به صورت نیم‌بند‪ ،‬و وضع در مجموع آشفته‌تر می‌شد‪،‬‬ ‫آشفتگی‌ای که ضررش را بیشتر رژیم می‌دید و چیز چندانی را در وضعیت مردم تغییر نمی‌داد‪.‬‬ ‫می‌گفتند رئیسی اگر رئیس جمهوری شود‪ ،‬حتما در گام بعد رهبر خواهد شد‪ .‬بشود! این احمقانه‌ترین‬ ‫تصمیم برای آینده والیت فقیه خواهد بود و از مواردی خواهد بود که حتما باید از حماقت دستگاه‬ ‫خوشحال شد‪ .‬اگر یک فسیل دارای وجاهت حوزوی را رهبر کنند‪ ،‬کار برای زدن او مشکل‌تر است‬ ‫تا زدن کسی که حجت االسالم زورکی است‪ .‬می‌گفتند قدرت به دست نظامیان و امنیتی‌ها می‌افتد‪.‬‬ ‫هم اکنون هم آنان به قول سعید حجاریان ‪ deep state‬یعنی ژرفنای دولت را می‌سازند‪ .‬عالوه بر‬ ‫دولت پنهان‪ ،‬در کابینه حسن روحانی هم حضور روشنی دارند‪( .‬نگاه کنید به این لیست رسانه امنیتی‬ ‫مشرق‌‪ ).‬و همچنین می‌گویند فروبستگی فرهنگی و سرکوب‌گری اجتماعی تشدید خواهد شد‪ .‬چنین‬ ‫خواهد شد‪ ،‬اما تغییری کیفی پدید نخواهد آمد‪ .‬تغییر‪ ،‬گذار از گشودگی و آزادی به فروبستگی و‬ ‫سرکوب نخواهد بود‪ ،‬به این دلیل ساده که هم اکنون نه گشودگی وجود دارد‪ ،‬نه آزادی؛ بنابر این نباید‬ ‫دچار هیجان دراماتیک شد‪ .‬آنچه از آزادی نسبی عمل وجود دارد‪ ،‬محصول سرپیچی است‪ .‬سرپیچی‬ ‫را تشویق کنیم‪ ،‬و به مقاومت و نافرمانی امید بندیم‪ ،‬نه به نسخه دوم کابینه امنیتی حسن روحانی‪.‬‬ ‫البته از موضعی جامعه‌گرا و مخالف نظام مستقر هم حتما باید در نظر گرفت که آیا وضعیت در باال‬ ‫تالطمی دراماتیک دارد یا نه‪ .‬این امر را دکترین ما نمی‌تواند تشخیص دهد‪ .‬برای تشخیص آن به‬ ‫تحلیلی نیاز داریم که نزدیکی بیشتری به موضوع داشته باشد‪ ،‬یعنی آنچنان که گفتیم از نوع میان‌برد‬ ‫یا کوته‌برد باشد‪.‬‬ ‫ممکن است تحلیل میان‌برد هم وضعیت را دراماتیک تشخیص ندهد‪ ،‬چنانکه اگر در اواخر ‪۱۳۸۷‬‬ ‫یا اوایل ‪ ۱۳۸۸‬بودیم و وضع را تحلیل می‌‌کردیم‪ ،‬در آن امکان یک تالطم دراماتیک را نمی‌دیدیم‪.‬‬ ‫اما یک تحلیل کوته‌برد در اردیبهشت ‪ ۱۳۸۸‬می‌توانست به ما بگوید که وضع بحرانی است و دیگر‬ ‫نمی‌توان در تقابل جناح‌ها موضع شکاک و فاصله‌گیر همیشگی را داشت‪ .‬نیروی منتقد و مخالف نیز‬ ‫در آن هنگام ناچار از وارد کردن عنصر درام در موضع خود بود‪.‬‬ ‫اکنون چنین نیست! درام در ذهن اصالح‌طلبان جریان دارد‪ ،‬نه در واقعیت‪ .‬عقل حکومتی پارسنگ‬ ‫برنداشته که به تغییر یا دخالت دراماتیک صحنه رو آورد‪ .‬سعید حجاریان‪ ،‬یک ایدئولوگ حکومتی‬ ‫خوش‌فکر و دقیق‪ ،‬به درستی می‌گوید که «اگر راست‌ها عقالنی عمل کنند‪ ،‬باید ناز روحانی را‬ ‫بکشند تا رئیس دولت در ایران باشد‪ ».‬او هم البته اوضاع را دراماتیک نشان می‌دهد‪« :‬روحانی‬ ‫امروز بیشتر از هر کاندیدای رأی‌سازی به کار آینده ایران می‌آید‪ .‬آن‌هایی که از روی ناآگاهی به‬ ‫شرایط موجود و آینده انتخابات را تحریم می‌کنند‪ ،‬باید بدانند که شرکت نکردن در این انتخابات‌‬ ‫چه معنایی پیدا می‌کند و چه آینده‌ای را پیش روی ما می‌گذارد‪ ».‬آینده‌ای که رئیسی یا قالیباف در‬ ‫آن نقش رئیس جمهوری را ایفا کنند ‪ ،‬از نظر او تیره و تار است‪ .‬حجاریان دستگاه را می‌شناسد‪.‬‬ ‫احمدی‌نژاد هم از ژرفنای آن اطالع دارد‪ .‬او گفته بود فرقی نمی‌کند که از میان کاندیداهای موجود‬ ‫چه کسی رئیس جمهوری شود‪.‬‬ ‫حکومت دچار بحران اتوریته است‪ ،‬شیخان دارند می‌میرند و شیخوخیت دارد زوال می‌یابد‪ .‬اما‬ ‫صحنه هنوز به حد آشفتگی نرسیده است‪ .‬صحنه دراماتیک است وقتی تقسیم نقش‌ها به هم بخورد‪،‬‬ ‫هم نقش‌ها در باال‪ ،‬هم در نقشی که گروه‌های اجتماعی مختلف در قبال نظام ایفا می‌کنند‪ .‬این هر دو‬ ‫عنصر در حال حاضر غایب هستند‪ ،‬هر چند می‌شود عالیم ظهورشان را دید‪ .‬نقش‌ها در باال چندان‬ ‫عوض نشد و فرصتی پیش نیامد تا مردم به صورت دراماتیکی درگیر رقابت‌های کاندیداها شوند‪.‬‬ ‫تئوری سیاسی‬ ‫یک مشکل اساسی در تبیین انتخابات در ایران تئوری سیاسی است‪ .‬نکته‌هایی در این باره‪:‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫پاردایم سیاسی‌ای که فکر سیاسی همه ما را در ایران شکل می‌دهد‪ ،‬از حکومت گرفته تا اصالح‌طلبان‬ ‫درون و حاشیه نظام و مخالفان راست و چپ‪ ،‬پارادایم انقالب است‪ .‬رژیم به تعبیر خودش انقالبی‬ ‫است‪ ،‬به تعبیر بخش چپ مخالفان ضد انقالبی‪ .‬اصالح‌طلب اصالح‌طلب است چون یک انقالب‬ ‫دیگر را الزم نمی‌داند و اصالح را در کنتراست با انقالب تعریف می‌کند و مخالفان مخالفان‬ ‫اصالح‌طلبی هستند چون آنان نیز اصالح را در برابر براندازی قرار می‌دهند‪.‬‬ ‫در پارادایم "انقالب" تکلیف انتخابات به شکلی دکترینر روشن است‪ :‬اگر به براندازی فکر کنی‪،‬‬ ‫تحریم می‌کنی‪ ،‬اگر به اصالح فکر کنی‪ ،‬شرکت می‌کنی‪ .‬بحث پیش نمی‌رود‪ .‬یک طرف می‌گوید‬ ‫اگر مخالف شرکت در انتخابات باشی‪ ،‬مخالف مشی اصالح هستی‪ ،‬پس براندازی می‌خواهی‪ ،‬پس‬ ‫خواهان انقالب هستی‪ ،‬پس در نظر نمی‌گیری خطر جنگ داخلی و دخالت نیروهای بیگانه را‪ .‬و‬ ‫حریف در مقابل می‌گوید‪ :‬تو خواهان تداوم وضع موجود هستی‪ ،‬داری به نظام خدمت می‌کنی‪ ،‬نوکر‬ ‫بی‌جیره و مواجب ولی فقیه شده‌ای‪ ،‬همدست شکنجه‌گران و فاسدان و غارت‌گرانی‪.‬‬ ‫اصالح‌طلبان به رژیم به عنوان پدیده‌ای نرمال می‌نگرند که البته پیچیدگی‌ها و مشکالت خودش را‬ ‫دارد‪ ،‬مخالفان اما رژیم را از ابتدا نابهنجار و ناجور دیده‌اند‪ .‬مردم عادی چه می‌گویند و چه می‌کنند؟‬ ‫آنان درگیر این موضوع نیستند‪ .‬در منطق آنان دوگانه‌های بهنجار‪−‬نابهنجار‪ ،‬اصالح‪−‬انقالب‪،‬‬ ‫سرسپردگی‪−‬براندازی اعتبار ندارد‪ .‬مردم پارادایم انقالب را ترک کرده‌اند‪ ،‬خیلی وقت است که‬ ‫ترک کرده‌اند‪ .‬بخش بزرگی از آنان تحول‌خواه هستند‪ ،‬اما بررسی‌های میدانی قابل اتکا نشان می‌دهد‬ ‫که همه تحول‌خواهان انتخابات را تحریم نکردند‪ .‬اصال در ذهن مردم دوگانه‌هایی که دکترین‌های‬ ‫سیاسی ما را می‌سازند عمل نمی‌کنند‪ .‬آیا الزم نیست که در تئوری سیاسی تجدید نظر کنیم؟ پس از‬ ‫انتخابات مقاله‌های متعددی منتشر شد با مضمون تحقیر مخالفان که دیدید که مردم به حرف شما‬ ‫گوش نکردند‪ .‬مقاله‌های بی‌ارزشی بودند‪ ،‬و جالب این است که مبنایشان همان دکترین‌های رایج‬ ‫است‪ ،‬از همان دوگانه‌ها عزیمت می‌کنند‪ ،‬با همان مقوالت کار می‌کنند‪.‬‬ ‫تئوری سیاسی ما دولت‌مدار است‪ .‬این تئوری تا بخواهید ساده است‪ :‬با دولت ‪ /‬بر دولت‪ .‬همین‪.‬‬ ‫از مردم هم که حرف بزند یا برای پشتیبانی از دولت است‪ ،‬یا برای برافکندن آن‪ .‬این تئوری به‬ ‫اوج ابتذال رسیده است‪ .‬در قالب آن دیگر بحث‌ها پیش نمی‌روند؛ تئوری حقیقتی را نمایان نمی‌کند‪،‬‬ ‫حاصلش یاوه‌گویی تکراری است‪.‬‬ ‫آلترناتیو‪ :‬جامعه‌گرایی و گذاشتن یک ‪ Theory of Transformation‬به جای ‪Theory of‬‬ ‫‪.Revolution‬‬ ‫نکته‌های درباره نظریه دگرگونی‪:‬‬ ‫اصل جامعه است‪ .‬تحول در اصل یعنی تحول اجتماعی‪ .‬آن روز نخواهد آمد که از فردای آن عالمی‬ ‫دیگر داشته باشیم و آدمی دیگر‪ .‬جامعه انقالب نمی‌شناسد‪ .‬ایده انسان‌سازی و جامعه‌سازی با انقالب‬ ‫را باید کنار گذاشت‪.‬‬ ‫آرمان رهایی نوین از درون جهان تجربه‌های ممکن برمی‌آید‪ ،‬نه از بیرون با تزریق یا تحمیل‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫جامعه منبع بی‌پایان گسست و رهایی است‪ .‬باید تالش‌های بدیل را در دل همین وضعیت موجود‬ ‫شناخت و تقویت کرد‪ .‬ایده رهایی‌بخشی از بیرون را فراموش کنیم‪ .‬نقد واقعی‪ ،‬نقد درونمان است‪.‬‬ ‫جامعه‌های امروزین بسیار پیچیده‌تر از جامعه‌های دوران انقالب هستند‪ .‬انقالب یعنی انگیزشی‬ ‫حاصل تودهٴ برانگیخته و رهبری برانگیزاننده‪ .‬اما دیگر نه آن توده وجود دارد‪ ،‬نه آن رهبری‪.‬‬ ‫جامعه ما هنوز توده‌وار است‪ ،‬اما افراد‪ ،‬طبقات‪ ،‬گروه‌ها و فراکسیون‌های آن به مراتب خودآگاه‌تر‬ ‫از ‪ ۴۰‬سال پیش هستند‪ .‬آنان منافع خود را تشخیص می‌دهند‪ .‬دیگر آن دوران گذشته است که‬ ‫می‌بایست پیشاهنگی سربرآورد که به توده مردم بگوید که منفعتشان در چیست‪ .‬ما با عامل‌ها مواجه‬ ‫هستیم و عامل‌ها را باید در عاملیتشان به رسمیت بشناسیم‪.‬‬ ‫بازی و کنش و واکنش عامل‌ها دگرش‌هایی را ایجاد می‌کند که روند آن را دگرگونی (ترانسفورماسیون)‬ ‫می‌نامیم‪ .‬دگرگونی هم اکنون شروع شده است‪ .‬بحران اتوریته در رژیم (بحران شیخوخیت یا‬ ‫والیت) شاخص آن است‪ .‬ارزیابی از هر پدیده‌ای‪ ،‬از جمله درگیری انتخاباتی‪ ،‬بستگی به ارزیابی‬ ‫ما از روند و موقعیت لحظه دارد‪.‬‬ ‫تئوری دگرگونی (ترانسفورماسیون) پیچیده است‪ ،‬آن هم به دلیل نظرش به جامعه و برشناسی‬ ‫گروه‌ها و طبقات به عنوان عامل‌ها – به عنوان عامل‌ها و نه کسانی که یا پیرو پیشاهنگ انقالبی‬ ‫هستند‪ ،‬یا نادان و گول خورده‌اند‪.‬‬ ‫این تئوری نمی‌تواند چیزی مثل تئوری رایج انقالب در میان ما باشد که از این ور ماشین حساب آن‬ ‫تئوری‬ ‫نهاده‌ٴ (‪ )input‬انتخابات را وارد کنیم‪ ،‬و در آن طرف فوراً بازده (‪ )output‬آن را ببینیم‪ .‬این‬ ‫ِ‬ ‫تازه به ما به اجازه می‌دهد که بحث کنیم‪ ،‬چیزی که در میان ما تعطیل شده است‪.‬‬ ‫نشر اول در زمانه‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 20‬‬

‫ورزش‬ ‫رئال مادرید با پیروزی پر گل مقابل یوونتوس‬ ‫فاتح لیگ قهرمانان اروپا شد‬

‫رئال مادرید با پیروزی چهار بر یک مقابل یوونتوس‪ ،‬فاتح لیگ قهرمانان اروپا شد تا مانند‬ ‫پارسال‪ ،‬جام قهرمانی را نصیب خود کند‪.‬‬ ‫شاگردان زین‌الدین زیدان با نمایشی درخشان‪ ،‬ضمن دفاع از عنوان قهرمانی توانستند برای‬ ‫دوازدهمین بار کهکشانی‌ها را صاحب جام معتبرترین لیگ اروپایی کنند‪.‬‬ ‫در دقایق آغازین بازی‪ ،‬یوونتوس عملکرد بهتری داشت‪ .‬صاحب توپ بود و دو موقعیت هم‬ ‫خلق کرد‪ .‬شوت سنگین میرالم پیانیچ می‌توانست گل اول بازی باشد اما واکنش عالی کیلور‬ ‫ناواس‪ ،‬دروازه رئال را نجات داد‪.‬‬ ‫در دقیقه ‪ ۲۰‬حرکت دنی کارواخال از سمت راست‪ ،‬یک و دو با رونالدو و ضربه دقیق‬ ‫مهاجم رئال منجر به ثبت گل اول بازی شد‪.‬‬ ‫هفت دقیقه بعد‪ ،‬پس از ارسال الکس ساندرو به محوطه جریمه رئال‪ ،‬گونزالو هیگواین با‬ ‫کنترل خوبش توپ را به ماریو مانزوکیچ رساند تا او نیز با ضربه زیبای برگردان‪ ،‬نتیجه را‬ ‫برابر کند‪ .‬برتری نسبی یوونتوس تغییر دیگری در نتیجه پدید نیاورد و نیمه اول با تساوی‬ ‫‪ ۱-۱‬به پایان رسید‪.‬‬ ‫جریان بازی در آغاز نیمه دوم متعادل بود اما بعد از سپری شدن دقایق ابتدایی‪ ،‬رئال مادرید‬ ‫ابتکار عمل را در دست گرفت و تا سوت پایان بازی حفظ کرد‪.‬‬ ‫رئالی‌ها حمالت نسبتاً خطرناکی روی دروازه بوفون تدارک دیدند‪ ،‬تا اینکه در دقیقه ‪۶۰‬‬ ‫به گل دوم رسیدند‪.‬‬ ‫توپ با دفع ناقص مدافعان یوونتوس‪ ،‬پشت محوطه نصیب کاسیمیرو شد تا با شوت سنگینش‬ ‫که در بین راه به سامی خدیرا خورد‪ ،‬رئال را پیش بیاندازد‪.‬‬ ‫یوونتوس هنوز از شوک گل خارج نشده بود که روی ضد حمله سریع‪ ،‬گل سوم را دریافت‬ ‫کرد‪ .‬نفوذ دنی کارواخال و ارسال او توسط رونالدو با قطع توپ روی تیر اول همراه شد تا‬ ‫امیدهای یووه برای تساوی مجدد‪ ،‬نقش بر آب شود‪.‬‬ ‫در دقیقه ‪ ۸۱‬شرایط برای بیانکونری سخت‌تر هم شد و به نحوی می‌توان گفت بازی برای‬ ‫شاگردان ماسیملیانو آلگری به اتمام رسید‪.‬‬ ‫در این دقیقه کوادرادو اخراج شد‪ .‬او که به عنوان بازیکن تعویضی و برای گره‌گشایی به‬ ‫زمین رفته بود‪ ،‬با خطای بی‌مورد روی سرجیو راموس کارت زرد دوم را دریافت کرد‪.‬‬ ‫رئال از برتری نفری استفاده کرد و در دقیقه ‪ ۸۹‬به گل چهارم دست یافت‪ .‬نفوذ مارسلو و‬ ‫پاس او به پشت محوطه شش قدم‪ ،‬با ضربه بغل پای مارکو آسنسیو که تازه به میدان آمده‬ ‫بود وارد دروازه بوفون شد‪.‬‬ ‫آسنسیو جای ایسکو را گرفته بود که تا لحظه تعویض‪ ،‬عملکردی عالی داشت و بارها در‬ ‫میانه میدان‪ ،‬هافبک‌های یوونتوس را مقهور هنرنمایی خودش کرد‪.‬‬ ‫در فینال کاردیف‪ ،‬گرت بیل به جای بن‌زما وارد زمین شد تا در کشور خودش دقایقی بازی‬ ‫کند‪ .‬آلوارو موراتا هم دیگر تعویض زیدان در این بازی بود‪.‬‬ ‫رونالدو ستاره دو گله رئال در پایان بازی گفت‪ :‬زیدان پیش از بازی حرف‌های مثبتی به‬ ‫ما زد‪ .‬به خودمان ایمان داشتیم ولی در زمین نشان دادیم که تیم برتر هستیم‪ .‬این یک پایان‬ ‫رویایی برای یک فصل استثنایی بود‪.‬‬ ‫رونالدو ادامه داد‪ :‬بی نهایت از این قهرمانی خوشحالم‪ .‬حاال اولین تیمی هستیم که از عنوان‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫قهرمانی خودش دفاع کرده؛ ضمن اینکه آقای گل شدم‪ .‬از همین حاال به فکر قهرمانی در‬ ‫سال آینده هستیم‪.‬‬

‫پیروزی تیم ملی فوتبال ایران مقابل مونته‌نگرو‬ ‫تیم ملی فوتبال ایران در دیداری دوستانه‪ ،‬با نتیجه دو بر یک مقابل مونته‌نگرو به برتری‬ ‫رسید‪ .‬ملی‌پوشان ایران پس از حضور در اردوی اتریش‪ ،‬راهی مونته‌نگرو شدند‪ .‬ورزشگاه‬ ‫«پود گوریکوم» در پودگوریتسا پایتخت این کشور‪ ،‬محل برگزاری این بازی بود‪.‬‬ ‫ایران سه سال قبل پیش از جام جهانی‪ ،‬با همین تیم به تساوی بدون گل رسید‪ .‬مونته‌نگرو در‬ ‫مقدماتی جام جهانی نتایج خوبی گرفته‌ و موفق شده دانمارک را در کپنهاگ شکست دهد‪.‬‬ ‫استفان یووتیچ از سویا ستاره این تیم با ‪ ۱۹‬گل ملی بود که با گشودن دروازه ایران‪ ،‬آمار‬ ‫خود را به بیست گل افزایش داد‪.‬‬ ‫طبق اظهارات کی‌روش در نشست خبری قبل از بازی‪ ،‬شباهت بازی مونته‌نگرو با‬ ‫ازبکستان از دالیل برگزاری این مسابقه بود‪.‬‬

‫دیدار تیم‌های ملی ایران و ازبکستان ‪ ۲۲‬خرداد در ورزشگاه آزادی انجام می‌شود و ایران‬ ‫در صورت برتری‪ ،‬برای دومین دوره متوالی راهی جام جهانی خواهد شد‪.‬‬ ‫در ترکیب تیم ملی ایران علیرضا بیرانوند‪ ،‬مرتضی پورعلی گنجی‪ ،‬پژمان منتظری‪ ،‬سعید‬ ‫آقایی‪ ،‬رامین رضاییان‪ ،‬سعید عزت‌اللهی (عزت پورقاز) احسان حاج‌صفی (علی کریمی)‬ ‫اشکان دژاگه (رضا قوچان‌نژاد) مهدی ترابی‪ ،‬کریم انصاری‌فرد (میالد محمدی) و سردار‬ ‫آزمون (احسان پهلوان) به میدان رفتند‪.‬‬ ‫ایران ده دقیقه پایانی را به خاطر اخراج مرتضی پورعلی گنجی با یک یار کمتر بازی کرد‪.‬‬ ‫در دهمین دقیقه سردار آزمون پس از هشت ماه‪ ،‬مجدداً برای تیم ملی ایران گل زد‪ .‬ارسال‬ ‫بلند سعید آقایی‪ ،‬ضربه سر رضاییان و حرکات هنرمندانه مهدی ترابی روی این گل موثر‬ ‫بود‪.‬‬ ‫پس از گل آزمون‪ ،‬مونته‌نگرو توپ و میدان را در اختیار گرفت و در چند نوبت‪ ،‬درخشش‬ ‫بیرانوند مانع از فروپاشی دروازه شد اما سرانجام در همان نیمه نخست‪ ،‬میزبان توسط‬ ‫یووتیچ به گل تساوی رسید‪.‬‬ ‫شوت سنگین سعید عزت‌اللهی از روی ضربه ایستگاه‪ ،‬همچنین ضربه سر آزمون که‬ ‫به تیر دروازه خورد از مهم‌ترین موقعیت‌های ایران در نیمه نخست بود‪ .‬مونته‌نگرو هم‬ ‫موقعیت‌هایی داشت که از دست داد‪.‬‬ ‫ً‬ ‫در نیمه دوم‪ ،‬ارسال کریمی و مجددا ضربه سر رامین رضاییان به سردار آزمون رسید تا‬ ‫برای دومین بار گل بزند‪ .‬این هجدهمین گل ملی مهاجم جوان تیم ملی ایران است‪.‬‬ ‫بازی با همین نتیجه به پایان رسید تا تیم اول آسیا در رنکینگ فیفا‪ ،‬بر جمع امتیازات خود‬ ‫برای رتبه‌بندی ماه آینده بیافزاید‪.‬‬ ‫میدان دادن به احسان پهلوان و سعید آقایی که اولین بازی ملی‌شان را برگزار کردند‪ ،‬از‬ ‫نکات برجسته این مسابقه بود‪ .‬هر دو نیز آزمایش موفقی پس دادند‪.‬‬ ‫کی‌روش به هفده بازیکن در این مسابقه میدان داد و با این وجود‪ ،‬باز هم فرصت به بازیکنانی‬ ‫نظیر علیرضا جهانبخش‪ ،‬مهدی طارمی‪ ،‬مسعود شجاعی‪ ،‬وحید امیری و سیدجالل حسینی‬ ‫نرسید‪.‬‬ ‫موضوعی که نشان می‌دهد سرمربی تیم ملی ایران موفق شده است تقریباً دو تیم ملی هم‌تراز‬ ‫را شکل بدهد‪ .‬به نحوی که مصدومیت‌ها و محرومیت‌ها‪ ،‬لطمه‌ای به ساختار تیم ملی ایران‬ ‫نمی‌زند‪( .‬رادیو فردا)‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 21‬‬

‫تاريخ ادبيات‬

‫سبک شناسی‬

‫چون شنودی داستانشان گر کسی داناستی‬ ‫برگرفتی عبرت از حال ملوک باستان‬ ‫باز دیدی عاقلی کش چشم دل بیناستی‬ ‫آنچه فردا دید خواهی غافلی امروز هم‬ ‫هر کسی فردا چو کشت خویشتن خواهد درود ‪ /‬کشت خود امروز بهتر کشتئی گر خواستی‬ ‫ای دریغ ار خلق را با کار دین پرواستی‬ ‫آنکه خلق از کار دنیا گشت ناپروا چنین‬

‫مرصاد العباد از حیث صرف و نحو دارای‬ ‫تازگی هایی است به قرار ذیل‪:‬‬ ‫‪ -1‬فعل بودن را به تمام صیغه ها استعمال‬ ‫می کند و گاه به ندرت به جای "بُ َود" به‬ ‫صيغه ی مضارع "هست" می آورد و‬ ‫پیشینیان "هست" را در مورد فعل و حتی‬ ‫در مورد خبر کمتر استعمال می کرده اند‪.‬‬ ‫مرصاد العباد گوید‪" :‬دل را در مقام صفا‬ ‫از نور محبت اهلل جانی و حقیقتی و معرفتی‬ ‫هست" که باید بگوید‪ :‬حقیقتی و معرفتی‬ ‫بود – یا‪ ...‬معرفتی است‪.‬‬ ‫جای دیگر گوید – و به جای "است" به‬ ‫عالمت خبر "هست" آورده‪" :‬دل را‬ ‫صالحی و فسادی هست‪ ،‬صالح دل در‬ ‫صفای اوست و فساد دل در کدورت او‪"...‬‬ ‫مثال دیگر‪" :‬دل را چشمی است که‬ ‫(‪)116‬‬ ‫مشاهدات غیبی بدان بیند و گوشی هست‬ ‫که بدان استماع کالم اهل غیب و کالم حق کند" ص ‪.108‬‬ ‫‪ -2‬افعال انشایی با یاء مجهول به صورت قدیم کمتر در نثر به کار می برد‪ ،‬و نیز افعال‬ ‫نجم الدين دايه و مرصاد العباد‬ ‫استمراری را که قدیم با یا ِء مجهول می آوردند اینجا بیشتر مانند امروز با "می" که به اول‬ ‫شیخ نجم الدین ابوبکر عبداهلل بن محمد بن شاهاور فعل افتد استعمال می نمایند‪.‬‬ ‫االسدی الرازی معروف به نجم دایه‪ ،‬او یکی از ‪ -3‬در حذف افعال به قرینه‪ :‬هرج و مرجی که درین قرن آغاز شد درین کتاب نیست و بر‬ ‫مشایخ و بزرگان صوفيه است‪ ،‬و در طریقت پیرو طبق قاعده ی قرن ششم جاری است‪.‬‬ ‫شیخ مجدالدین بغدادی است و مجدالدین و او هر دو ‪ -4‬باء تأکید بر سر افعال‪ :‬از مصدر و ماضی و فعل های نفی چنانکه در قدیم رسم بود در‬ ‫مرید و پیرو شیخ بزرگ نجم الدین کبری می باشند‪ .‬این کتاب ترک شده است و از این جهت به نثر امروز شبیه تر است تا به نثر قدیم‪.‬‬ ‫نجم دایه در فتنه ی مغول از ری به عراق گریخت ‪ -5‬افعال ثقیل قدیمی‪ :‬چون خفتیدن – خسپیدن – بیوسیدن ‪ -‬لخشیدن – اوفکندن – اوفتادن‬ ‫و در همدان متوقف گردید و باز در سنه ی ‪ – 618‬چغیدن – و مانند اینها ندارد‪.‬‬ ‫متعلقان را در شهر ری مانده از همدان عازم اردبیل ‪ -6‬اندر‪ ،‬ایدون‪ ،‬ایدر‪ ،‬و سایر لغات کهنه را به کار نمی برد‪ ،‬اومید – به جای امید‪ .‬بیستاد‬ ‫شد و در آنجا نیز درنگ نکرده به سوی آسیای صغیر به جای ایستاد‪ .‬به آمد و بافکند به جای بیامد و بیفکند و سایر امالهای قدیمی را ندارد‪.‬‬ ‫شتافت و به شهر قیصریه‪ 1‬درآمد و از آنجا به شهر مالطیه رفت و در آن شهر به درک ‪ -7‬رعایت مطابقه ی صفت و موصوف به طریق دستور زبان تازی بیش از متقدمین‬ ‫دیدار شیخ الشیوخ شهاب الملة والدین عمر ُ‬ ‫السهروردی نایل آمد و از وی خطی چند نکرده است‪ ،‬یعنی هر جا ترکیب معروف و مصطلح عربی را آورده باشد چون‪ :‬معانی‬ ‫در تعرفه و سفارش خود به عالء الدین کیقباد پادشاه سلجوقی آسیای صغیر گرفته عازم غیبیه – امور حقیقیه – قوای باطنیه – ارواح متجسده – فتوحات ربوبیه – اطوار سبعه –‬ ‫قیصریه ی روم گردید و کتاب مرصادالعباد را در سیواس در ماه رمضان سنه ی ‪ 618‬قوای عامله – حواس خمسه – صفات حمیده – اخالق حمیده – صفات ذمیمه – عالم کبری‬ ‫شروع و به سال ‪ 620‬به پایان رسانید‪.‬‬ ‫و عالم صغری – نفس لوامه و غیره رعایت تأنیث در صفت به عمل آورده و هر جا از‬ ‫نجم دایه درین سفر به مالقات شیخ صدرالدین القونیوی و موالنا جالل الدین محمد البلخی خود ترکیبی آورده باشدرعایت صفت و موصوف نکرده است – مانند‪" :‬تا آینۀ دل از جمیع‬ ‫صاحب مثنوی کامیاب شد‪ ،‬و عاقبت از آسیای صغیر به بغداد سفر کرد و در سنه ی ‪ 645‬نقوش خالی و صافی نگردد پذیرای نقوش غیبی و علوم لدنی نشود و قابل انوار مشاهدات‬ ‫در آنجا وفات یافت‪.‬‬ ‫و مکاشفات روحانی نیاید و قابل تجلیات صفات رباتی نگردد‪ .‬باید که بر دوام روزه دارد‬ ‫مرصاد العباد کتابی است نفیس به پارسی در علم تصوف و اخالق و سیر و سلوک و آداب که روزه را در قطع تعلقات بشری و خمود صفات حیوانی و بهیمی خاصیتی عظیم است‪".‬‬ ‫معاش و معاد که به نام عالء الدین کیقباد چنانکه گذشت تألیف شده است‪ .‬این کتاب از آثار ص ‪ - 157‬و از عجایب آنکه مانند بعضی از متقدمان مقیّد به رعایت صفت و موصوف‬ ‫ادبی ذیقیمتی است که هر چند در قرن هفتم انشاء شده لیکن به شیوه ی انشاء قرن ششم نیست جز در ترکیبات معروف – معذلک وقتی که در یکی از ترکیبات معروف موصوف‬ ‫شبیه تر است و در واقع نثری است میانه ی سبک و شیوه ی خواجه عبداهلل انصاری از را به صیغه ی جمع فارسی آورده باشد باز هم بنا به عادت معهود‪ ،‬صفت را مؤنث می‬ ‫حیث اسجاع پی در پی و میانه ی عبارات پخته ی امام غزالی‪ ،‬و ازین جهت قدری از حیث آورد مانند‪ :‬صفت های ذمیمه‪.‬‬ ‫صنعت ابتدایی است‪ .‬و نیز یکدست نیست یعنی گاهی نثری است مرسل که به شیوه ی ‪ -8‬لغات تازی دشخوار مانند کلیله و مقامات حمیدی و دیگر متقدمان نیاورده است‪ .‬و این‬ ‫نثرهای ساده ی علمی قرن ششم و هفتم تألیف شده و گاهی نثری است دارای قرینه سازی شیوه را در همه ی کتب اهل تصوف دیدیم که جز لغات معروف و مشهور تازی استعمال‬ ‫و موازنه و سجع های پی در پی و مکرر مانند خواجه عبداهلل و قاضی حمیدالدین‪ ،‬و در نمی کنند مگر لغاتی که ظاهراً تازه بین عرفا مصطلح شده بوده است‪.‬‬ ‫خالل نثرها آیات و احادیث و رباعی های لطیف و دیگر انواع شعر از پارسی و تازی که مثال لغات جدید تازی‪ :‬تجلّی روحانی – تجلّی ربانی‪ :‬اصطالحی است‪.‬‬ ‫بیشتر رباعی های آن از خود نجم دایه است‪ ،2‬یافت می شود‪ ،‬غالباً اشعاری هم از سنایی صقالت‪ :‬صیقل خوردگی‪.‬‬ ‫و دیگر استادان قدیم شاهد آورده است‪ 3‬ولی بدون ذکر نام شاعر و تنها دو رباعی به اسم مشروقۀ آفتاب جمال‪ :‬محل تافتن و اشراق جمال کبریائی‪.‬‬ ‫و رسم از حکیم عمر خیام دارد‪.‬‬ ‫ذات متعالی الصفات‪ :‬اصطالحی است‪.‬‬ ‫نجم دایه شعر به سبک سنایی می گوید و اگرچه شعرش به استحکام متقدمان نیست اما قوِّت اِفنا‪ :‬اصطالحی است‪.‬‬ ‫صق َعه‪ :‬اشاره به پاره پاره شدن طور سینا و غشی کردن موسی است َ‬ ‫قال اهلل‪:‬‬ ‫در دقایق شعر پارسی استاد است و به رموز قوافی که متأخران از آن بی خبر بوده اند به َتدَک ُدک و َ‬ ‫َّ‬ ‫لجبَل َج َعلَ ُه َّ‬ ‫ص ِعقاً" (سوره ی اعراف)‪.‬‬ ‫دکا و َخ َّر مُوسی َ‬ ‫درستی واقف‪ ،‬و افعال قدیم و قافیه های مخصوص متقدمان را در شعر صحیح و بی غلط َفلَما َت َجلی َربُّه لِ َ ِ‬ ‫به کار می برد‪ ،‬از آن جمله او را قصیده ای است که در صفحه ی ‪( 253‬طبع تهران) آمده ُزهوق صفات‪ :‬محو شدن صفت ها‪.‬‬ ‫و چنین است‪:‬‬ ‫ملکوتیات‪ :‬اصطالحی است‪.‬‬ ‫خسروا شنو فزونی از چو من کم کاستی ‬ ‫راستی بتوان شنود آخر هم از ناراستی َنفس اشقی‪ :‬اصطالحی است – و مانند اینها‪.‬‬ ‫گر نه دنیا بی وفا بودی و آدم کش چنین ‬ ‫در جهان حاکم کنون هم آدم و حواستی ‪ -9‬در استعاره و کنایه و مراعات النظیر و اضداد نیز گاهی غور کرده و تفنن نموده است‬ ‫از برای بی وفایی ناکسی کم کاستی‬ ‫شرم دار آخر مجو زین بیشتر آزار خلق ‬ ‫مانند‪" :‬در این مقام چون هر تیر َجهد که در جعبۀ ِج ّد بود انداخته شد هیچ بر نشانۀ قبول‬ ‫چون جهان بگرفت اسکندر ز دارا هم نداشت گر جهان دآراستی شه در جهان داراستی نیامد – سپر جالدت بباید انداخت و بدر عجز درآمدن‪.‬‬ ‫کز نهیب تیغشان بسته کمر جوزاستی‬ ‫آن همه شاهان ایرانی و تورانی کجاست‬ ‫ای دل مگر تو از درافتادگی درآئی‬ ‫ور نظر کردی به بزم و رزمشان گفتی خرد کز سپاه و گنج هر شاهی جهان دریاستی ورنه به شوخ چشمی با عشق کی برآئی‪( 4‬ص ‪)5 – 124‬‬ ‫تا شدی معلوم رایت خاک اگر گویاستی‬ ‫خاک تیره بازگفتی حال هر یک روز و شب‬ ‫لغات غریب و تازه ی فارسی نیز ندارد و از کلمات و لغات مشهور تجاوز نکرده‬ ‫‪ -10‬‬ ‫ور بدی کردی به گیتی هم به بد رسواستی‬ ‫آنکه نیکی کرد نام نیک ازو باقی بماند‬ ‫سلسبيلی‪( ...‬دنباله در صفحه ی ‪)41‬‬ ‫طراح‪ :‬آيديناست و‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 22‬‬

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 23

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 24

Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 25

Thursday, June 8, 2017

‫زبان و ادبيات‬

‫ُ‬ ‫ک آرثر بلر‪ ،‬یکی‌ از‬ ‫رول‌ (‪ )۱۹۰۳ ۵۰‬نام‌ مستعار اری ‌‬ ‫جرج‌ ا ِ‬ ‫ن بیستم‌ بود‪ .‬از او چند رمان‌ و‬ ‫ن نامدار انگلیسی‌ در قر ‌‬ ‫نویسندگا ‌‬ ‫ی و انسانی‌‬ ‫ی مقاله‌ها و نقدهای‌ ادبی‌ همه‌ دارای‌ صبغه‌ اجتماع ‌‬ ‫بسیار ‌‬ ‫ل دموکراسی‌ و‬ ‫ل به‌ سوسیا ‌‬ ‫ی به‌ جا ماند ‌ه است‌‪ .‬ارو ‌‬ ‫و اغلب‌ سیاس ‌‬ ‫عدالت‌ اجتماعی‌ اعتقاد پرشور داشت‌ و مخالف‌ آشتی‌ناپذیر استبداد‬ ‫ن اعتقاد‪ ،‬در جنگ‌ داخلی‌‬ ‫ت ای ‌‬ ‫و توتالیتاریسم‌ به‌ هر شکل‌ بود‪ .‬به‌ عل ‌‬ ‫اسپانیا در دهه‌ ‪ ۱۹۳۰‬بر ضد فرانکو و فاالنژیست‌ها به‌ صف‌‬ ‫ب کارگری‌‬ ‫ت و در کنار جنگجویان‌ «حز ‌‬ ‫جمهوری‌خواهان‌ پیوس ‌‬ ‫ن را وابسته‌‬ ‫اتحاد مارکسیستی‌» (‪ )POUM‬و ن ‌ه کمونیست‌ها که‌ آنا ‌‬ ‫به‌ استالین‌ می‌دانست‌ مردانه‌ جنگید و فقط‌ هنگامی‌ جبه ‌ه را ترک‌ گفت‌ که‌ گلوله‌ ب ‌ه گلویش‌ اصابت‌‬ ‫ن تجربه‌ شورانگیز کتاب‌ ب ‌ه یاد کاتالونیا (‪)۱۹۳۸‬‬ ‫کرد و او را تا آستانه‌ مرگ‌ پیش‌ برد‪ .‬یادگار ای ‌‬ ‫ت خوارزمی‌)‪ .‬همان‌ پیکار سرسختان ‌ه با توتالیتاریسم‌‬ ‫بود (ترجمه‌ فارسی‌ به‌ همین‌ قلم‌‪ ،‬انتشارا ‌‬ ‫ت با استالینیسم‌‬ ‫ت در مخالف ‌‬ ‫همچنین‌ او را به‌ نگارش‌ دو کتاب‌ معروف‌ ‪ ۱۹۸۴‬و قلعه‌ حیوانا ‌‬ ‫برانگیخت‌‪ .‬این‌ دو کتاب‌ که‌ هر دو به‌ فارسی‌ ترجمه‌ شده‌اند‪ ،‬از مهمترین‌ و تأثیرگذارترین‌‬ ‫ن نوشت ‌ه کوتاه‌‬ ‫کتاب‌های‌ قرن‌ بیستم‌ بوده‌اند و شهرت‌ جهانی‌ ماندگار یافته‌اند‪ .‬به‌ عالوه‌‪ ،‬چندی ‌‬ ‫ت که‌ این‌ مقاله‌‬ ‫سیاسی‌ و اجتماعی‌ نیز در بیان‌ همان‌ معنا و در همان‌ جهت‌ فکری‌ از او باقی‌ اس ‌‬ ‫ن روشن‌ و‬ ‫ی و زبا ‌‬ ‫از آن‌ مقوله‌ است‌‪ .‬ویژگی‌ برجسته‌ نوشته‌های‌ ارول‌ صمیمیت‌ و راستگوی ‌‬ ‫بی‌تکلف‌ است‌‪.‬‬ ‫ی ک ‌ه هنوز‬ ‫این‌ مقال ‌ه در ‪ ۱۹۴۶ ۴۶‬در اوج‌ اقتدار جهانی‌ رژیم‌ استالین‌ نوشته‌ شد ‌ه است‌‪ ،‬در عصر ‌‬ ‫نه‌ تلویزیون‌ به‌ این‌ حد از پیشرفت‌ فنی‌ رسید ‌ه بود و نه‌ از اینترنت‌ خبری‌ بود‪ .‬ولی‌ آنچه‌ ارول‌ ‪۶۵‬‬ ‫ش در زمینه‌های‌ فکری‌ و اجتماعی‌ و فرهنگی‌ و سیاسی‌ می‌گوید نه‌تنها همچنان‌ ب ‌ه ارزش‌‬ ‫سال‌ پی ‌‬ ‫ی است‌‪ ،‬بلکه‌ حتی‌ موضوعیت‌ بیشتری‌ یافته‌ است‌ چنانکه‌ خواهید دید‪.‬‬ ‫خود باق ‌‬ ‫ع‌‪ .‬ف‌‪.‬‬ ‫ ‬

‫ی باشگاه‌ قلم[‪ ]۱‬رفتم‌ که‌ به‌ مناسبت‌ سیصدمی ‌‬ ‫ن‬ ‫ی از جلسه‌ها ‌‬ ‫ک سال‌ پیش‌ به‌ یک ‌‬ ‫در حدود ی ‌‬ ‫ع از آزادی‌ مطبوعات‌‬ ‫ن ب ‌ه نام‌ آرئوپاگی‌تیکا[‪ ]۲‬در دفا ‌‬ ‫ی اثر [‌جان] میلت ‌‬ ‫ل انتشار جزوه‌ا ‌‬ ‫سا ‌‬ ‫ً‬ ‫پ و پخش‌ شده‌ بود‪ ،‬جمله‌‬ ‫ی تبلیغ‌ نشست‌ انجمن‌ قبال چا ‌‬ ‫برپا شده‌ بود‪ .‬روی‌ برگه‌ای‌ ک ‌ه برا ‌‬ ‫معروف‌ میلتن‌ درباره‌ گناه‌ «کشتن‌» کتاب‌ ب ‌ه چشم‌ می‌خورد‪.‬‬ ‫ن اصلی‌ در جایگا ‌ه کنار تریبون‌ نشسته‌ بودند‪ .‬اولی‌ نطقی‌ درباره‌ آزادی‌‬ ‫چهار سخنرا ‌‬ ‫ط به‌ هندوستان‌ ایراد کرد؛ دومی‌ با تردید و دودلی‌ و به‌ نحو‬ ‫ت ولی‌ تنها مربو ‌‬ ‫مطبوعا ‌‬ ‫ی است‌؛ سومی‌ قوانین‌ راجع‌ به‌ هرزه‌نگاری‌ در‬ ‫بسیار کلی‌ گفت‌ ک ‌ه آزادی‌ چیز خوب ‌‬ ‫ادبیات‌ را هدف‌ حمل ‌ه قرار داد‪ .‬چهارمی‌ بیشتر سخنرانی‌اش‌ را صرف‌ دفاع‌ از تصفیه‌های‌‬ ‫ن صرفاً به‌ مدح‌ و ستایش‌ روسی ‌ه شوروی‌ پرداختند‪.‬‬ ‫روسیه‌قوانین‌ مربوط‌ ب ‌ه آن‌‪ ،‬و دیگرا ‌‬ ‫ی آزادی‌ بحث‌ درباره‌ مسائل‌ جنسی‌ در کتاب‌ها و‬ ‫ت اخالقی‌ یعن ‌‬ ‫آزادی‌ در موضوعا ‌‬ ‫چ ذکری‌ به‌ میان‌‬ ‫ی سیاسی‌ هی ‌‬ ‫ی از آزاد ‌‬ ‫ت ظاهراً با تأیید عمومی‌ روبرو بود‪ ،‬ول ‌‬ ‫مطبوعا ‌‬ ‫نیامد‪ .‬از این‌ اجتماع‌ چند صد نفری‌ که‌ شاید نیمشان‌ با حرفه‌ نویسندگی‌ ارتباط‌ مستقیم‌‬ ‫ی مطبوعات‌ اگر اساساً معنایی‌ بدهد‪ ،‬به‌ معنای‌‬ ‫ی یک‌ نفر اشاره‌ نکرد ک ‌ه آزاد ‌‬ ‫داشتند‪ ،‬حت ‌‬ ‫ن از جزوه‌ای‌ که‌ مجلس‌‬ ‫ک از سخنرانا ‌‬ ‫آزادی‌ انتقاد و مخالفت‌ است‌‪ .‬جالب‌ اینکه‌ هیچ‌ ی ‌‬ ‫چ مطلبی‌ نقل‌ نکرد‪ ،‬و هیچ‌ ذکری‌ از کتاب‌هایی‌ که‌ در این‌‬ ‫به‌ یادبود آن‌ برپا شده‌ بود‪ ،‬هی ‌‬ ‫ن کسی‌‬ ‫کشور [انگلستان] و در ایاالت‌ متحد در زمان‌ جنگ‌ «کشته‌» شد ‌ه بودند بر زبا ‌‬ ‫ی از سانسور بود‪]۳[.‬‬ ‫ی ب ‌ه طرفدار ‌‬ ‫ص جلسه‌‪ ،‬تظاهرات ‌‬ ‫نیامد‪ .‬نتیج ‌ه خال ‌‬ ‫ی فکر و قلم‌ در عصر ما از دو‬ ‫ی در این‌ قضیه‌ وجود نداشت‌‪ .‬آزاد ‌‬ ‫چیز خصوصاً عجیب ‌‬ ‫سو هدف‌ حمله‌ است‌‪ .‬یک‌ سو کسانی‌ که‌ به‌موجب‌ تئوری‌ دشمنی‌ دارند و از توتالیتاریسم‌‬ ‫دفاع‌ می‌کنند‪ ،‬و از سوی‌ دیگر‪ ،‬کسانی‌ که‌ در عمل‌ دشمن‌اند‪ ،‬یعنی‌ انحصارگریها و‬ ‫بوروکراسی‌‪ .‬هر نویسند ‌ه یا روزنامه‌نگاری‌ که‌ درصدد حفظ‌ راستی‌ و درستی‌ خود باشد‪،‬‬ ‫ب و آزار مانع‌ او می‌شود‪ .‬چیزهایی‌ بر ضد‬ ‫می‌بیند که‌ مسیر عمومی‌ جامعه‌ بیش‌ از تعقی ‌‬ ‫ت عده‌ انگشت‌شماری‌ از اشخاص‌‬ ‫ل تمرکز مطبوعات‌ در دس ‌‬ ‫او ب ‌ه کار می‌افتند از قبی ‌‬ ‫ج کردن‌ برای‌‬ ‫ل خر ‌‬ ‫ل انحصاری‌ رادیو و سینما‪ ،‬بی‌میلی‌ عامه‌ مرد ‌م به‌ پو ‌‬ ‫پولدار‪ ،‬کنتر ‌‬ ‫کتاب‌‪ ،‬ک ‌ه موجب‌ می‌شود هر نویسنده‌ای‌ بخشی‌ از معاشش‌ را از راه‌ کارهای‌ بازاری‌‬ ‫ن کند‪ ،‬تجاوز و دخالت‌ سازمان‌های‌ دولتی‌ مانند شورای‌ [فرهنگی] بریتانیا[‪]۴‬‬ ‫تأمی ‌‬ ‫که‌ کمک‌ می‌کنند نویسنده‌ بخور و نمیری‌ داشته‌ باشد ولی‌ وقت‌ او را تلف‌ می‌کنند و‬ ‫ل گذشته[‪ ]۵‬که‌ از آثار‬ ‫عقایدش‌ را دیکته‌ می‌کنند‪ ،‬و باالخره‌ فضای‌ جنگی‌ مداو ‌م ده‌ سا ‌‬ ‫س در امان‌ نبوده‌ است‌‪ .‬همه‌ چیز در عصر ما دست‌ به‌ دست‌ هم‌‬ ‫تحریف‌کنند ‌ه آن‌ هیچ‌ک ‌‬ ‫ل کنند که‌ باید‬ ‫خ را ب ‌ه کارمند کوچکی‌ تبدی ‌‬ ‫می‌دهند تا نویسنده‌ و هر هنرمندی‌ از هر سن ‌‬ ‫در موضوعاتی‌ ک ‌ه از باال داد ‌ه می‌شوند کار کند‪ ،‬و هرگز تمام‌ حقیقت‌ را به‌ او نمی‌گویند‪.‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫ی از جبه ‌ه خودش‌ هم‌ نمی‌رسد‪،‬‬ ‫چ کمک ‌‬ ‫جالب‌ اینکه‌ به‌ نویسنده‌ در نبرد با این‌ سرنوشت‌‪ ،‬هی ‌‬ ‫یعنی‌ هیچ‌ مجموعه‌ بزرگی‌ از افکار و عقاید نیست‌ ک ‌ه ب ‌ه او اطمینان‌ دهد ک ‌ه حق‌ با اوست‌‪.‬‬ ‫ش و مفهوم‌ صداقت‌ فکری‌‬ ‫در گذشته‌‪ ،‬در قرن‌های‌ شاهد نهضت‌ پروتستان‌‪ ،‬مفهو ‌م شور ‌‬ ‫باهم‌ آمیخته‌ بودند‪ .‬فرد مرتد اع ‌م از سیاسی‌‪ ،‬اخالقی‌‪ ،‬مذهبی‌ یا هنری‌ کسی‌ بود ک ‌ه وجدان‌‬ ‫خودش‌ را زیر پا نمی‌گذاشت‌‪ .‬چکیده‌ نظرگاه‌ او در این‌ سرود مذهبی‌ «احیاگران‌»[‪]۶‬‬ ‫[پروتستان] آمده‌ است‌‪:‬‬ ‫دلیرباش‌ همچون‌ دانیال[‪،‌]۷‬‬ ‫دلیر باش‌ که‌ تنها بایستی‌‪،‬‬ ‫دلیر باش‌ استوار بر هدف‌‪،‬‬ ‫ش بر اعالم‌ آن‌ هدف‌‪.‬‬ ‫دلیر با ‌‬ ‫ع به‌ جای‌‬ ‫حال‌ اگر بخواهیم‌ این‌ سرود را به‌ روز بیاوریم‌‪ ،‬البد باید بر سر هر مصر ‌‬ ‫«باش‌» بگذاریم‌ «مباش‌»‪ .‬زیرا یکی‌ از خصوصیات‌ عصر ما این‌ است‌ که‌ کسانی‌ که‌‬ ‫ی مشترک‌‬ ‫ن آنان‌ ک ‌ه دارای‌ خصلت‌ها ‌‬ ‫بر نظم‌ موجود می‌شورند یا به‌ هر حال‌ پرشمارتری ‌‬ ‫ت فردی‌ نیز طغیان‌ می‌کنند‪« .‬دلیری‌ در تنها ایستادن‌»‪ ،‬هم‌‬ ‫با یکدیگرند در برابر صداق ‌‬ ‫ً‬ ‫عمال بسیار خطرناک‌‪ .‬از طرفی‌‪ ،‬نیروهای‌ مبهم‌‬ ‫از نظر ایده‌ئولوژی‌ جنایت‌ است‌ و ه ‌م‬ ‫اقتصادی‌ پایه‌های‌ استقالل‌ نویسنده‌ و هنرمند را مانند موریان ‌ه می‌خورند‪ ،‬و از طرف‌‬ ‫ن با‬ ‫ت می‌کنند‪ .‬در اینجا سروکار م ‌‬ ‫ش را سس ‌‬ ‫دیگر‪ ،‬کسانی‌ که‌ باید مداف ‌ع آن‌ باشند بنیاد ‌‬ ‫موضوع‌ دوم‌ است‌‪.‬‬ ‫ً‬ ‫معموال با استدالل‌هایی‌ صورت‌ می‌گیرد ک ‌ه درخور‬ ‫حمله‌ به‌ آزادی‌ اندیش ‌ه و مطبوعات‌‬ ‫اعتنا نیستند‪ .‬هر کسی‌ که‌ تجربه‌ سخنرانی‌ و مناظره‌ داشته‌ باشد‪ ،‬آن‌ استدالل‌ها را از حفظ‌‬ ‫ش نیست‌‪،‬‬ ‫ل بپردازم‌ ک ‌ه آزادی‌ توهمی‌ بی ‌‬ ‫ی معمو ‌‬ ‫می‌داند‪ .‬نمی‌خواهم‌ در اینجا به‌ این‌ ادعا ‌‬ ‫ک است‌‪ ،‬بلکه‌‬ ‫یا این‌ ادعا که‌ آزادی‌ در کشورهای‌ توتالیتر بیشتر از کشورهای‌ دموکراتی ‌‬ ‫ب پذیرفتنی‌تر و خطرناک‌تر شوم‌ که‌ می‌گوید آزادی‌‬ ‫می‌خواه ‌م وارد این‌ قضیه‌ به‌ مرات ‌‬ ‫ی یکی‌ از صورت‌های‌ خودپسندی‌ ضداجتماعی‌‬ ‫ی و قلم ‌‬ ‫نامطلوب‌ است‌ و صداقت‌ فکر ‌‬ ‫ً‬ ‫معموال بیشتر به‌ چش ‌م می‌خورند‪ ،‬ولی‌ مناقشه‌ بر سر آزادی‌‬ ‫است‌‪ .‬جنبه‌های‌ دیگر مسأله‌‬ ‫ن مطلوب‌ است‌ یا نه‌‪ .‬محل‌‬ ‫غ گفت ‌‬ ‫ت که‌ آیا درو ‌‬ ‫ن اس ‌‬ ‫بیان‌ و مطبوعات‌ در اساس‌ دربار ‌ه ای ‌‬ ‫ی جاری‌ را با راستگویی‌ گزارش‌‬ ‫اختالف‌ به‌واقع‌ این‌ است‌ که‌ آیا کسی‌ حق‌ دارد رویدادها ‌‬ ‫ط با همان‌ حد از راستگویی‌ سازگار با نادانی‌ و پیشداوری‌ و خودفریبی‌ ک ‌ه هر‬ ‫کند‪ ،‬یا فق ‌‬ ‫ناظری‌ ضرورتاً دچار آن‌ است‌‪ .‬ممکن‌ است‌ ب ‌ه نظر برسد ک ‌ه می‌خواه ‌م بگویم‌ تنها شاخه‌‬ ‫ن دهم‌‬ ‫ی بعد سعی‌ خواه ‌م کرد نشا ‌‬ ‫ن توجه‌ ادبیات‌‪« ،‬رپرتاژ» ساده‌ است‌؛ ول ‌‬ ‫مهم‌ و شایا ‌‬ ‫ً‬ ‫ت مختلف‌‬ ‫ک هنرها همین‌ مسأله‌ منتها به‌ درجا ‌‬ ‫احتماال در یکای ‌‬ ‫که‌ در هر سطح‌ ادبی‌ و‬ ‫ً‬ ‫معموال در البالی‌‬ ‫ت مطالب‌ بی‌ربطی‌ را که‌ مسأله‌‬ ‫ظرافت‌ پیش‌ می‌آید‪ .‬عجالتاً الز ‌م اس ‌‬ ‫ن آزادی‌ اندیش ‌ه و قلم‌ همیش ‌ه می‌کوشند مدعای‌‬ ‫آنها پیچیده‌ می‌شود‪ ،‬کنار بزنیم‌‪ .‬دشمنا ‌‬ ‫ی در مقابل‌ دروغ‌‬ ‫ی جلو ‌ه دهند‪ .‬مسأله‌ راست ‌‬ ‫ل فردگرای ‌‬ ‫خود را دفاع‌ از انضباط‌ در مقاب ‌‬ ‫ن دارد تغییر کند‪ ،‬ولی‌‬ ‫ل تأکید امکا ‌‬ ‫تا حد امکان‌ در پشت‌ صحنه‌ نگا ‌ه داشت ‌ه می‌شود‪ .‬مح ‌‬ ‫غ خودخواهی‌ می‌خورد‪ ،‬و متهم‌‬ ‫ش سر باز بزند‪ ،‬همیش ‌ه دا ‌‬ ‫نویسنده‌ای‌ که‌ از فروش‌ عقاید ‌‬ ‫ی شخصیت‌‬ ‫س بماند‪ ،‬یا می‌خواهد با جلوه‌فروش ‌‬ ‫ج محبو ‌‬ ‫می‌شود که‌ یا می‌خواهد در برج‌ عا ‌‬ ‫ی ک ‌ه از آنها‬ ‫ی حفظ‌ امتیازهای‌ ناموجه ‌‬ ‫خود را به‌ رخ‌ بکشد‪ ،‬و یا می‌خواهد در تالش‌ برا ‌‬ ‫برخوردار است‌ در برابر جریان‌ گریزناپذیر تاریخ‌ بایستد‪ .‬کاتولیک‌ها و کمونیست‌ها از‬ ‫آن واحد‬ ‫این‌ حیث‌ مانند یکدیگرند و هر دو مسل ‌م می‌گیرند ک ‌ه شخص‌ مخالف‌ نمی‌تواند در ِ‬ ‫هم‌ صادق‌ باشد و ه ‌م هوشمند‪ .‬هر دو تلویحاً مدعی‌اند که‌ «حقیقت‌» ً‬ ‫قبال آشکار شده‌‪ ،‬و‬ ‫ی در‬ ‫مرتد اگر صرفاً احمق‌ نباشد‪ ،‬پنهانی‌ «حقیقت‌» را می‌داند و فقط‌ به‌ انگیزه‌ خودخواه ‌‬ ‫ً‬ ‫معموال زیر‬ ‫ت کمونیستی‌‪ ،‬حمل ‌ه ب ‌ه آزادی‌ اندیشه‌ و قلم‌‬ ‫برابر آن‌ مقاومت‌ می‌کند‪ .‬در ادبیا ‌‬ ‫ن نوزدهم‌»‬ ‫ب سخنوری‌ در باب‌ «فردگرایی‌ خرده‌بورژوایی‌»‪« ،‬توهمات‌ لیبرالیسم‌ قر ‌‬ ‫نقا ‌‬ ‫و مانند آن‌‪ ،‬و ب ‌ه کمک‌ اهانت‌هایی‌ از قبیل‌ «رمانتیک‌» و «احساساتی‌» صورت‌ می‌گیرد‬ ‫ت وجود ندارد‪ ،‬پاسخگویی‌ به‌ آنها دشوار است‌‪.‬‬ ‫ن کلما ‌‬ ‫ن موافقتی‌ درباره‌ معنای‌ ای ‌‬ ‫ک ‌ه چو ‌‬ ‫ف می‌شود‪ .‬تز‬ ‫ع واقعی‌ بحث‌ منحر ‌‬ ‫ن شیوه‌ با یک‌ مانور از موضو ‌‬ ‫مسیر مناقشه‌ به‌ ای ‌‬ ‫ت ک ‌ه آزادی‌ ناب‌ تنها در جامعه‌ بی‌طبقه‌ وجود خواهد داشت‌‪،‬‬ ‫ی دایر بر این‌ اس ‌‬ ‫کمونیست ‌‬ ‫ن تز را‬ ‫ن جامعه‌ای‌ کار کند‪ .‬می‌توان‌ ای ‌‬ ‫ت که‌ در را ‌ه ایجاد چنی ‌‬ ‫و کسی‌ از همه‌ آزادتر اس ‌‬ ‫ن را می‌پذیرند‪ .‬اما همرا ‌ه با این‌‪ ،‬دو ادعای‌ بی‌پایه‌‬ ‫نآ‌‬ ‫پذیرفت‌‪ ،‬و اغلب‌ افراد روشن‌بی ‌‬ ‫نیز به‌ ما قالب‌ می‌شود‪ :‬یکی‌ اینکه‌ هدف‌ حزب‌ کمونیست‌ تأسیس‌ جامعه‌ بی‌طبقه‌ است‌‪،‬‬ ‫ی این‌ هدف‌ واقعاً در راه‌ تحقق‌ است‌‪ .‬اگر‬ ‫دوم‌ اینکه‌ در اتحاد جماهیر شوروی‌ سوسیالیست ‌‬ ‫چ توهینی‌ به‌ عقلم‌ سلیم‌‬ ‫ی اول‌ باشد‪ ،‬دیگر هی ‌‬ ‫اجازه‌ دهیم‌ که‌ ادعای‌ دوم‌ تالی‌ و نتیج ‌ه ادعا ‌‬ ‫ن میان‌‪ ،‬نکته‌ اصلی‌ به‌ طفر ‌ه برگزار‬ ‫و وجدان‌ و اخالق‌ غیرقابل‌ توجی ‌ه نیست‌‪ .‬اما در ای ‌‬ ‫شده‌ است‌‪( ...‬دنباله در صفحه ی روبرو)‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 26‬‬

‫ن چیزی‌ است‌ که‌ شخص‌ دیده‌ و شنید ‌ه‬ ‫ی گزارش‌ کرد ‌‬ ‫ی آزاد ‌‬ ‫‪ .‌...‬آزادی‌ اندیشه‌ و قل ‌م به‌ معنا ‌‬ ‫س کرده‌ است‌‪ ،‬ن ‌ه اینکه‌ کسی‌ مجبور به‌ جعل‌ واقعیات‌ و احساسات‌ خیالی‌ باشد‪.‬‬ ‫و احسا ‌‬ ‫ت با «واقعیت‌گریزی‌» و «فردگرایی‌» و «رمانتیسم‌» و‬ ‫ن رایج‌ در مخالف ‌‬ ‫ی آتشی ‌‬ ‫نطق‌ها ‌‬ ‫ی سخنورانه‌ ب ‌ه قصد آبرومند جلوه‌ دادن‌ تحریف‌ تاریخ‌ نیست‪.‬‬ ‫غیره‌ چیزی‌ به‌ جز شگردها ‌‬ ‫امروز باید از آن‌ در برابر کمونیستها و «سمپات‌ها» دفاع‌ کرد‪ .‬البت ‌ه درباره‌ تأثیر مستقیم‌‬ ‫ک انگلستان‌ نباید مبالغ ‌ه کرد‪ ،‬ولی‌ در تأثیر مسموم‌ «اسطوره‌» روسیه‌‬ ‫ت کوچ ‌‬ ‫حزب‌ کمونیس ‌‬ ‫[شوروی] در حیات‌ روشنفکری‌ انگلستان‌ کمترین‌ شبهه‌ای‌ نیست‌‪ .‬به‌ سبب‌ آن‌‪ ،‬واقعیات‌‬ ‫ی پنهان‌ می‌مانند و تحریف‌ می‌شوند که‌ جای‌ تردید وجود دارد که‌ تاریخ‌‬ ‫شناخته‌ شده‌ به‌ حد ‌‬ ‫ل ذکر‬ ‫حقیقی‌ روزگار ما هرگز نوشته‌ شود‪ .‬اجازه‌ بدهید تنها یک‌ نمونه‌ از صدها مثال‌ قاب ‌‬ ‫ی آلمان‌ [در جنگ‌ جهانی‌ دوم‌] شکست‌ خورد‪ ،‬معلوم‌ شد عده‌ بسیار زیادی‌ از‬ ‫بیاورم‌‪ .‬وقت ‌‬ ‫ً‬ ‫ک غالبا ب ‌ه انگیزه‌های‌ سیاسی‌ تغییر جبهه‌ داده‌اند و در کنار‬ ‫روس‌های‌ شوروی‌ بدون‌ ش ‌‬ ‫ی اندک‌ ولی‌ ن ‌ه قابل‌ چشم‌پوشی از اسیران‌ و آوارگان‌‬ ‫آلمانی‌ها جنگیده‌اند‪ .‬همچنین‌ شمار ‌‬ ‫ت به‌ اتحاد جماهیر شوروی‌ سر باز زدند‪ ،‬ولی‌ دست‌کم‌ بعضی‌ از آنان‌‬ ‫ی از بازگش ‌‬ ‫روس ‌‬ ‫ف میلشان‌ به‌ آنجا بازگردانده‌ شدند‪ .‬این‌ واقعیت‌ها ک ‌ه به‌ بسیاری‌ از روزنامه‌نگاران‌‬ ‫برخال ‌‬ ‫ع شناخته‌ بودند‪ ،‬در مطبوعات‌ انگلستان‌ تقریباً به‌ سکوت‌ برگزار شدند؛‬ ‫حاضر در محل‌ وقو ‌‬ ‫ن با این‌ ادعا که‌ در اتحاد جماهیر‬ ‫ن هوادار روسیه‌ در انگلستا ‌‬ ‫ن حال‌ تبلیغگرا ‌‬ ‫اما در هما ‌‬ ‫ت با اشغالگران [آلمانی] وجود نداشته‌اند‪ ،‬همچنان‌ ب ‌ه توجیه‌ تصفیه‌ها‬ ‫شوروی‌ خائنانی‌ همدس ‌‬ ‫ن استالین] ادامه‌ می‌دادند‪ .‬موضوعاتی‌ از قبیل‌‬ ‫و تبعیدهای‌ دسته‌جمعی‌ ‪[ ۱۹۳۶-۳۸‬دورا ‌‬ ‫گ داخلی‌ اسپانیا و سیاست‌ روسی ‌ه در لهستان‌ و مانند‬ ‫ی در اوکراین‌ و جن ‌‬ ‫قحطی‌ و گرسنگ ‌‬ ‫ً‬ ‫کامال ناشی‌ از‬ ‫ت نادرست‌ پنهان‌اند‪ .‬این‌ پرده‌پوشی‌‬ ‫اینها زیر پرده‌ای‌ از دروغ‌ و اطالعا ‌‬ ‫بی‌صداقتی‌ عمدی‌ نیست‌‪ ،‬بلکه‌ هر نویسند ‌ه یا روزنامه‌نگاری‌ که‌ ً‬ ‫کال طرفدار اتحاد جماهیر‬ ‫ی طرفدار به‌ شیوه‌ای‌ که‌ خود روسها می‌خواهند باید ب ‌ه دروغ‌پردازی‌های‌‬ ‫شوروی‌ باشد یعن ‌‬ ‫ن جزوه‌ بسیار کمیابی‌ در دست‌‬ ‫ل مهم‌ تن‌ بدهد و سکوت‌ کند‪ .‬من‌ هم‌اکنو ‌‬ ‫ی درباره‌ مسائ ‌‬ ‫عمد ‌‬ ‫دارم‌‪ ،‬نوشته‌ ماکسیم‌ لیت‌وینف‌[‪ ]۸‬در ‪ ،۱۹۱۸‬که‌ خالصه‌ رویدادهای‌ انقالب‌ روسیه‌ را که‌‬ ‫ن جزو ‌ه هیچ‌ ذکری‌‬ ‫در آن‌ هنگا ‌م هنوز زمانی‌ بر آنها نگذشته‌ بود‪ ،‬به‌ دست‌ می‌دهد‪ .‬در ای ‌‬ ‫از استالین‌ نیست‌‪ ،‬ولی‌ از تروتسکی‌ و همچنین‌ از زینووی‌یف[‪ ]۹‬و کامنی‌یف‌[‪ ]۱۰‬و‬ ‫ن روشنفکر کمونیست‌ نسبت‌ به‌‬ ‫ن فراوان‌ ستایش‌ می‌شود‪ .‬موضع‌ حتی‌ وسواسی‌تری ‌‬ ‫دیگرا ‌‬ ‫ن جزوه‌ چ ‌ه می‌تواند باشد؟ در بهترین‌ حالت‌‪ ،‬موض ‌ع تاریک‌اندیشانه‌ کسی‌ که‌ بگوید این‌‬ ‫ای ‌‬ ‫ع شود‪ .‬و اگر به‌ دالیلی‌ بخواهند صورتی‌ مخدوش‌‬ ‫ت و باید ممنو ‌‬ ‫ی زیان‌آور اس ‌‬ ‫جزوه‌ مدرک ‌‬ ‫ی شود و‬ ‫و دستکاری‌ شد ‌ه از آن‌ را منتشر کنند که‌ تروتسکی‌ در آن‌ لکه‌دار و بدنام‌ معرف ‌‬ ‫ن بیاید‪ ،‬هیچ‌ کمونیست‌ مؤمنی‌ نخواهد توانست‌ اعتراض‌ کند‪ .‬جعلیاتی‌ به‌‬ ‫همه‌جا نام‌ استالی ‌‬ ‫ی اخیر روی‌ داده‌اند‪ .‬اما نکته‌ مهم‌ و معنادار خود چنین‌ مطالب‌‬ ‫ن زشتی‌ در سال‌ها ‌‬ ‫همی ‌‬ ‫چ واکنشی‌ از سوی‌‬ ‫مجعولی‌ نیست‌‪ ،‬بلک ‌ه این‌ است‌ ک ‌ه از آنها آگاهی‌ هست‌ ولی‌ این‌ امر هی ‌‬ ‫ن چپ‌ برنمی‌انگیزد‪ .‬استدالل‌ می‌کنند که‌ گفتن‌ حقیقت‌ «نامناسب‌» است‌ و بهانه‌ به‌‬ ‫روشنفکرا ‌‬ ‫ن استدالل‌ پاسخ‌ ندارد‪ ،‬و کمتر کسی‌ نگرانی‌‬ ‫ن و آن‌ خواهد داد‪ .‬احساس‌ می‌شود ک ‌ه ای ‌‬ ‫دست‌ ای ‌‬ ‫ب ‌ه خود راه‌ می‌دهد ک ‌ه دروغ‌های‌ چشم‌پوشی‌ شده‌ در آیند ‌ه از روزنامه‌ها به‌ کتاب‌های‌ تاریخ‌‬ ‫راه‌ خواهند یافت‌‪.‬‬ ‫ی توتالیتر برخالف‌ آنچه‌ گاهی‌ ادعا می‌شود‪ ،‬بنا‬ ‫ن یافته‌ دولت‌ها ‌‬ ‫دروغگویی‌ منظم‌ و سازما ‌‬ ‫ب ‌ه مصلحت‌ وقت‌ و ماهیتاً مانند خدع ‌ه در جنگ‌ نیست‌‪ .‬جزء الینفک‌ توتالیتاریسم‌ است‌؛‬ ‫ت حتی‌ اگر وجود اردوگاه‌های‌ کار اجباری‌ و‬ ‫چیزی‌ است‌ که‌ همچنان‌ ادامه‌ خواهد داش ‌‬ ‫نیروهای‌ پلیس‌ مخفی‌ دیگر الزم‌ نباشد‪ .‬در میان‌ کمونیست‌های‌ هوشمند افسانه‌ای‌ دهان‌‬ ‫ب ‌ه دهان‌ می‌گردد که‌ حکومت‌ روسیه‌ [شوروی] گرچ ‌ه اکنون‌ ناگزیر از تبلیغات‌ دروغ‌‬ ‫ت و ضبط‌‬ ‫سری‌ ثب ‌‬ ‫ت فرمایشی‌ و مانند آنهاست‌‪ ،‬اما واقعیات‌ حقیق ‌‬ ‫و محاکما ‌‬ ‫ی را ب ‌ه طور ّ‬ ‫می‌کند و به‌موقع‌ در آینده‌ انتشار خواهد داد‪ .‬بعقیده‌ من‌‪ ،‬می‌توان‌ یقین‌ داشت‌ که‌ چنین‌ چیزی‌‬ ‫خ لیبرالی‌ است‌ که‌ باور دارد گذشته‌ را‬ ‫ن کار مستلزم‌ ذهنیت‌ مور ‌‬ ‫ت ندارد‪ ،‬زیرا ای ‌‬ ‫حقیق ‌‬ ‫ح تاریخی‌ مسلماً ارزشمند است‌‪ .‬از دیدگاه‌ توتالیتاریسم‌‪،‬‬ ‫ش صحی ‌‬ ‫نمی‌توان‌ تغییر داد و دان ‌‬ ‫ً‬ ‫عمال حکومتی‌ آیینی‌ است‌‪،‬‬ ‫ن را ساخت‌‪ .‬دولت‌ توتالیتر‬ ‫ی نیست‌‪ ،‬بلکه‌ باید آ ‌‬ ‫خ آموختن ‌‬ ‫تاری ‌‬ ‫ی بمانند‪ ،‬باید معصوم‌ و خطاناپذیر‬ ‫ن باق ‌‬ ‫و کاست‌ کاهنان‌ و حاکمان‌ برای‌ اینکه‌ در مقامشا ‌‬ ‫دانسته‌ شوند‪ .‬ولی‌ چون‌ در عمل‌ هیچ‌کس‌ معصو ‌م و خطاناپذیر نیست‌‪ ،‬غالباً ضرورت‌ پیدا‬ ‫می‌کند ک ‌ه رویدادهای‌ گذشته‌ به‌ نحوی‌ دستکاری‌ شوند که‌ نشان‌ دهند فالن‌ یا بهمان‌ خطا‬ ‫ع پیوسته‌ است‌‪ .‬همچنین‌ هر تغییر‬ ‫ی فی‌الواق ‌ع به‌وقو ‌‬ ‫ن پیروز ‌‬ ‫صورت‌ نگرفت ‌ه یا فالن‌ یا بهما ‌‬ ‫بزرگی‌ در سیاستگذاری‌ نیازمند تغییری‌ متناظر با آن‌ در نظریه‌ و آموزه‌ و ارزیابی‌ مجدد‬ ‫ی وقوع‌ آن‌ در‬ ‫ی است‌‪ .‬چنین‌ چیزی‌ هم ‌ه جا روی‌ می‌دهد‪ ،‬ول ‌‬ ‫شخصیت‌های‌ برجست ‌ه تاریخ ‌‬ ‫جوامعی‌ ک ‌ه در هر زمان‌ فقط‌ یک‌ عقید ‌ه اجازه‌ بروز دارد‪ ،‬به‌ احتمال‌ قوی‌تر به‌ قلب‌ و‬ ‫ف حقایق‌ می‌انجامد‪ .‬توتالیتاریس ‌م خواهان‌ تغییر دائمی‌ گذشته‌ است‌‪ ،‬و در درازمدت‌‬ ‫تحری ‌‬ ‫ق عینی‌ معتقد نباشد‪ .‬دوستداران‌ توتالیتاریسم‌ در‬ ‫ی ب ‌ه وجود حقای ‌‬ ‫نیاز دارد ک ‌ه دیگر کسی‌ حت ‌‬ ‫ً‬ ‫ق دست‌نیافتنی‌ است‌‪،‬‬ ‫معموال به‌ این‌ استدالل‌ گرایش‌ دارند که‌ چون‌ حقیقت‌ مطل ‌‬ ‫این‌ کشور‬ ‫گ از دروغ‌ کوچک‌ بدتر نیست‌‪ .‬اشاره‌ می‌کنند که‌ هم ‌ه نوشته‌های‌ تاریخی‌‬ ‫پس‌ دروغ‌ بزر ‌‬ ‫ک مدرن‌ ثابت‌‬ ‫ی دیگر‪ ،‬فیزی ‌‬ ‫آمیخته‌ به‌ پیشداوری‌ و تعصب‌ و از دقت‌ به‌دورند‪ ،‬و از سو ‌‬ ‫ی واقعی‌ به‌ نظر می‌رسد توهمی‌ بیش‌ نیست‌ و‪ ،‬بنابراین‌‪ ،‬اعتقاد به‌‬ ‫کرد ‌ه است‌ که‌ آنچه‌ دنیا ‌‬ ‫شواهدی‌ ک ‌ه از راه‌ حس‌ به‌ ما می‌رسند نشانه‌ بی‌سوادی‌ عوامانه‌ است‌‪ .‬جامعه‌ توتالیتری‌ که‌‬ ‫ً‬ ‫احتماال نظا ‌م فکری‌ اسیکزوفرنیکی‌ ایجاد خواهد کرد که‌‬ ‫بتواند مستقر شود و دوام‌ پیدا کند‪،‬‬ ‫ی از علوم‌ دقیق‌‬ ‫ف در زندگی‌ روزانه‌ و در برخ ‌‬ ‫ق آن‌‪ ،‬قوانین‌ عقل‌ سلی ‌م و شعور متعار ‌‬ ‫بر طب ‌‬ ‫ن قوانین‌ را نادیده‌‬ ‫ن می‌توانند آ ‌‬ ‫ن و مورخان‌ و جامعه‌شناسا ‌‬ ‫ی سیاستمدارا ‌‬ ‫اعتبار دارند‪ ،‬ول ‌‬ ‫ی بی‌شمار وجود دارند که‌ فکر می‌کنند تحریف‌ حقایق‌ در کتاب‌های‌‬ ‫بگیرند‪ .‬هم‌اکنون‌ افراد ‌‬ ‫ق تاریخی‌ هیچ‌ عیبی‌ ندارد‪ .‬توتالیتاریسم‌ در‬ ‫ی تحریف‌ حقای ‌‬ ‫ی شرم‌آور است‌‪ ،‬ول ‌‬ ‫درسی‌ علم ‌‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫نقطه‌ تالقی‌ ادبیات‌ و سیاست‌ بزرگترین‌ فشار را بر روشنفکر وارد می‌کند‪ .‬در حال‌ حاضر‪،‬‬ ‫ی اینکه‌ چرا در همه‌‬ ‫ی است‌ برا ‌‬ ‫ن توضیح ‌‬ ‫خطر تا آن‌ اندازه‌ علوم‌ دقیق‌ را تهدید نمی‌کند‪ ،‬و ای ‌‬ ‫ی از حکومتها برای‌ دانشمندان‌ آسانتر از نویسندگان‌ است‌‪.‬‬ ‫کشورها پشتیبان ‌‬ ‫برای‌ اینکه‌ ب ‌ه موضوع‌ از چشم‌انداز درست‌ نگا ‌ه کنیم‌‪ ،‬بگذارید آنچه‌ را در آغاز این‌ نوشته‌‬ ‫ن معنا ک ‌ه در انگلستان‌‪ ،‬دشمنان‌ مستقیم‌ راستگویی‌ و‪ ،‬بنابراین‌‪ ،‬آزادی‌‬ ‫گفتم‌ تکرار کنم‌‪ :‬بدی ‌‬ ‫اندیشه‌‪ ،‬بوروکراتها هستند و قدرتمندانی‌ که‌ کنترل‌ و ادار ‌ه مطبوعات‌ و سینما در دست‌‬ ‫ی بیندازیم‌ خواهیم‌ دید ک ‌ه مهمترین‌ نشانه‌ بیماری‌‪ ،‬تمایل‌ رو‬ ‫آنهاست‌‪ ،‬ولی‌ اگر نگاه‌ بلندتر ‌‬ ‫ن مدت‌‬ ‫ن است‌ به‌ نظر برسد ک ‌ه من‌ همه‌ ای ‌‬ ‫ف خود روشنفکران‌ به‌ آزادی‌ است‌‪ .‬ممک ‌‬ ‫ب ‌ه ضع ‌‬ ‫ی سیاسی‌ سخن‌‬ ‫درباره‌ تأثیر سانسور نه‌ در کل‌ ادبیات‌‪ ،‬بلک ‌ه فقط‌ در بخش‌ روزنامه‌نگار ‌‬ ‫ت بریتانیاست‌؛‬ ‫ی منطق ‌ه ممنوعه‌ در مطبوعا ‌‬ ‫ی نوع ‌‬ ‫می‌گفته‌ام‌‪ .‬فرض‌ کنی ‌م ک ‌ه روسیه‌ شورو ‌‬ ‫گ داخلی‌ اسپانیا و‬ ‫ن و جن ‌‬ ‫ی از قبیل‌ لهستا ‌‬ ‫و باز فرض‌ کنیم‌ که‌ بحث‌ جدی‌ دربار ‌ه مسائل ‌‬ ‫پیمان‌ روسیه‌ آلمان[‪ ]۱۱‬و مانند اینها ممنوع‌ باشد‪ ،‬و اگر اطالعاتی‌ داشت ‌ه باشید مغایر‬ ‫با روایت‌ خشک‌ و رسمی‌ رایج‌‪ ،‬یا باید آن‌ را تحریف‌ کنید یا ساکت‌ بمانید‪ .‬حال‌‪ ،‬با همه‌‬ ‫فرضها‪ ،‬پرسش‌ این‌ است‌ که‌ چرا ادبیات‌ به‌ معنای‌ عام‌ باید تحت‌ تأثیر قرار بگیرد؟ آیا‬ ‫ی در‬ ‫هر نویسنده‌ای‌ سیاستباز است‌‪ ،‬و آیا هر کتابی‌ ضرورتاً «رپرتاژ» محض‌ است‌؟ حت ‌‬ ‫ش آزاد بماند و چکید ‌ه افکار‬ ‫ن ذهن‌ خود ‌‬ ‫شدیدترین‌ دیکتاتوریها آیا نویسنده‌ نمی‌تواند در درو ‌‬ ‫ی کاغذ بیاورد یا به‌ صورت‌‬ ‫ی است‌ به‌ نحوی‌ رو ‌‬ ‫ش را که‌ مغایر با خشک‌اندیشی‌ رسم ‌‬ ‫خوی ‌‬ ‫ط حماقت‌ نتوانند تشخیص‌ دهند؟ و ب ‌ه هر حال‌‪،‬‬ ‫ت رسمی‌ از فر ‌‬ ‫مبدل‌ عرضه‌ کند که‌ مقاما ‌‬ ‫ج باشد‪ ،‬چرا این‌ امر باید اثر بازدارند ‌ه در او‬ ‫ق با خشک‌اندیشی‌ رسمی‌ رای ‌‬ ‫اگر نویسنده‌ مواف ‌‬ ‫ت یا هر هنر دیگر در جوامعی‌ شکوفا‬ ‫ت که‌ ادبیا ‌‬ ‫ن نیس ‌‬ ‫بگذارد؟ آیا به‌ قوی‌ترین‌ احتمال‌ چنی ‌‬ ‫ن او وجود نداشته‌‬ ‫ن هنرمند و مخاطبا ‌‬ ‫ی محک ‌م میا ‌‬ ‫می‌شود که‌ اختالف‌ عقیده‌ عمد ‌ه و مرزبند ‌‬ ‫باشد؟ آیا باید فرض‌ کرد که‌ هر نویسنده‌ای‌ شورشگر است‌‪ ،‬یا حتی‌ هر نویسنده‌ای‌ از حیث‌‬ ‫نویسنده‌ بودن‌ موجودی‌ استثنایی‌ است‌؟‬ ‫ع کنیم‌‪ ،‬به‌‬ ‫هرگاه‌ می‌خواهیم‌ از آزادی‌ اندیش ‌ه و قل ‌م در برابر خواست‌های‌ توتالیتاریسم‌ دفا ‌‬ ‫ن موضوع‌‬ ‫ن بدفهمی‌ کامل‌ ای ‌‬ ‫همان‌ استداللها به‌ صورت‌های‌ مختلف‌ برمی‌خوری ‌م ک ‌ه اساسشا ‌‬ ‫است‌ که‌ ادبیات‌ چگونه‌ و شاید بهتر است‌ بگوییم‌ چرا به‌وجود می‌آید‪ .‬طرفداران‌ توتالیتاریسم‌‬ ‫فرض‌ را بر این‌ می‌گذارند ک ‌ه نویسنده‌ یا به‌ قصد تفریح‌ و سرگرمی‌ می‌نویسد یا قلم‌به‌مزد‬ ‫ف دیگر برود‪.‬‬ ‫ی از یک‌ تصنیف‌ به‌ تصنی ‌‬ ‫ک مطرب‌ به‌آسان ‌‬ ‫مبتذلی‌ است‌ که‌ می‌تواند مانند ی ‌‬ ‫اما باید پرسید چگونه‌ است‌ که‌ اساساً کتاب‌ها نوشت ‌ه می‌شوند؟ باالتر از یک‌ حد نازل‌‪،‬‬ ‫ی اثر گذاردن‌ در معاصران‌؛ و از‬ ‫ش برا ‌‬ ‫ت تجربه‌های ‌‬ ‫ت کوشش‌ نویسنده‌ است‌ از راه‌ ثب ‌‬ ‫ادبیا ‌‬ ‫حیث‌ آزادی‌ بیان‌‪ ،‬بین‌ روزنامه‌نگار و «غیرسیاسی‌ترین‌» نویسنده‌ای‌ ک ‌ه به‌ نیروی‌ تخیل‌‬ ‫ت و از‬ ‫و آفرینندگی‌ کار می‌کند‪ ،‬تفاوت‌ بزرگی‌ نیست‌‪ .‬روزنامه‌نگار از آزادی‌ محروم‌ اس ‌‬ ‫این‌ محرومیت‌ آگاهی‌ دارد هنگامی‌ که‌ بزور مجبور می‌شود دروغ‌ بنویسد یا از نوشتن‌‬ ‫ی محروم‌‬ ‫ی کند؛ نویسند ‌ه آفریننده‌ نیز از آزاد ‌‬ ‫ت خوددار ‌‬ ‫آنچه‌ به‌ نظر خودش‌ اخبار مهم‌ اس ‌‬ ‫ش واقعیت‌ دارند ب ‌ه دروغ‌‬ ‫ش را ک ‌ه نزد خود ‌‬ ‫ی خوی ‌‬ ‫ت ذهن ‌‬ ‫است‌ هنگامی‌ که‌ ناگزیر احساسا ‌‬ ‫می‌آالید‪( ...‬دنباله در صفحه ی ‪)28‬‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 27‬‬

‫جلوگيری از‬

‫ادبيات‪( ...‬دنباله از صفحه ی ‪)27‬‬

‫ی کژ و کوژ‬ ‫ن است‌ او برای‌ روشن‌تر کردن‌ منظور خویش‌‪ ،‬کاریکاتور یا تصویر ‌‬ ‫‪ ...‬ممک ‌‬ ‫از واقعیت‌ بدست‌ دهد‪ ،‬ولی‌ صحنه‌ ذهنی‌ خودش‌ را نمی‌تواند تحریف‌ کند‪ :‬نمی‌تواند با هر‬ ‫ت دارم‌ یا آنچ ‌ه را باور ندارد بگوید باور‬ ‫ن آنچه‌ را دوست‌ ندارد بگوید دوس ‌‬ ‫درج ‌ه از یقی ‌‬ ‫ش بخشکند‪ .‬او‬ ‫می‌کنم‌‪ .‬اگر مجبور ب ‌ه این‌ کار شود‪ ،‬تنها نتیجه‌ این‌ است‌ که‌ قوای‌ آفریننده‌ا ‌‬ ‫ی از موضوعات‌ مناقشه‌برانگیز موفق‌ به‌ حل‌ مشکل‌ شود‪ ،‬زیرا چیزی‌‬ ‫حتی‌ نمی‌تواند با دور ‌‬ ‫ت غیرسیاسی‌ وجود ندارد‪ ،‬به‌ویژ ‌ه در عصری‌ مانند زمانه‌ ما که‌ ترسها و کینه‌ها‬ ‫به‌ اس ‌م ادبیا ‌‬ ‫ت نزدیک‌ سطح‌ در اذهان‌ همه‌ کس‌ موج‌ می‌زنند‪ .‬حتی‌ یک‌‬ ‫ی سیاسی‌ درس ‌‬ ‫و وفاداری‌ها ‌‬ ‫ی و تحریم‌شده‌ به‌تنهایی‌ می‌تواند ذهن‌ او را ً‬ ‫کال فلج‌ کند‪ ،‬زیرا همیشه‌ این‌ خطر‬ ‫موضوع‌ نه ‌‬ ‫ع بیانجامد‪ .‬بنابراین‌‪،‬‬ ‫ن فکر ممنو ‌‬ ‫ن است‌ به‌ آ ‌‬ ‫ی اگر آزادانه‌ دنبال‌ شود‪ ،‬ممک ‌‬ ‫هست‌ که‌ هر فکر ‌‬ ‫ی توتالیتاریس ‌م برای‌ کسی‌ که‌ ب ‌ه نثر می‌نویسد مرگبار است‌‪ ،‬هرچند‬ ‫نتیجه‌ می‌گیریم‌ ک ‌ه فضا ‌‬ ‫ن دارد در آن‌ فضا بتواند تنفس‌ کند‪ .‬در هر جامعه‌‬ ‫شاعر یا ب ‌ه هر حال‌‪ ،‬شاعر غزل‌سرا امکا ‌‬ ‫ً‬ ‫احتماال ادبیات‌ منثور از نوعی‌ که‌ در چهارصد‬ ‫توتالیتری‌ که‌ بیش‌ از دو نسل‌ دوام‌ بیاورد‪،‬‬ ‫سال‌ گذشته‌ وجود داشته‌ است‌‪ ،‬باید به‌ پایان‌ برسد ‪.‬‬ ‫ی در رژیم‌های‌ استبدادی‌ رونق‌ گرفته‌ است‌؛ ولی‌‪ ،‬چنانکه‌ غالباً گفته‌ شده‌‪،‬‬ ‫ادبیات‌ گاه ‌‬ ‫استبدادهای‌ گذشته‌ توتالیتر نبودند‪ .‬دستگاه‌های‌ سرکوب‌ هرگز کارآمدی‌ نداشتند‪ ،‬طبقات‌‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫معموال در‬ ‫ج‬ ‫معموال یا فاسد بودند یا بی‌اعتنا یا نیمه‌لیبرال‌‪ ،‬و آموزه‌های‌ مذهبی‌ رای ‌‬ ‫حاکم‌‬ ‫ی بشر سیر می‌کردند‪ .‬با اینهمه‌‪ ،‬حقیقت‌ عموماً‬ ‫ت مخالف‌ کمال‌جویی‌ و تصور خطاناپذیر ‌‬ ‫جه ‌‬ ‫ن است‌ ک ‌ه ادبیات‌ منثور در دوره‌های‌ دموکراسی‌ و آزادی‌ اندیشه‌ به‌ اوج‌ رسیده‌اند‪ .‬آنچه‌‬ ‫ای ‌‬ ‫ن از چالش‌‪ ،‬بلکه‌ همچنین‌‬ ‫ی آن‌ نه‌تنها مصو ‌‬ ‫ی دارد این‌ است‌ که‌ آموزه‌ها ‌‬ ‫در توتالیتاریس ‌م تازگ ‌‬ ‫ک لحظه‌ تغییر کنند‪ ،‬ولی‌ سرپیچی‌ از قبولشان‌ مکافات‌ به‌‬ ‫ت در ی ‌‬ ‫بی‌ثبات‌اند و ممکن‌ اس ‌‬ ‫ً‬ ‫ل دارد‪ً .‬‬ ‫ک کمونیست‌‬ ‫کامال متعارضی‌ را ک ‌ه ی ‌‬ ‫مثال در نظر بگیرید مواضع‌ مختلف‌ و‬ ‫دنبا ‌‬ ‫گ بریتانیا و آلمان‌ اتخاذ کند‪ .‬سال‌های‌ پیاپی‌‬ ‫ی ناچار بوده‌ نسبت‌ ب ‌ه جن ‌‬ ‫یا «سمپات‌» انگلیس ‌‬ ‫ش از سپتامبر ‪ ۱۹۳۹‬از او انتظار می‌رفت‌ که‌ پیوست ‌ه از «جنایت‌های‌ هولناک‌ نازیسم‌»‬ ‫پی ‌‬ ‫ی بچرخاند که‌ به‌ تقبیح‌ هیتلر برسد؛ پس‌ از‬ ‫در خشم‌ باشد و هرچ ‌ه را می‌نویسد به‌ نحو ‌‬ ‫ش از آنکه‌ گناه‌کار باشد‬ ‫ت ما ‌ه او مجبور بود باور کند که‌ آلمان‌ بی ‌‬ ‫سپتامبر ‪ ۱۹۳۹‬به‌ مدت‌ بیس ‌‬ ‫ی گناه‌کاری‌ بوده‌است‌‪ ،‬و واژه‌ «نازی‌» دست‌کم‌ در مطالبی‌ که‌ چاپ‌ می‌شد می‌بایست‌‬ ‫قربان ‌‬ ‫س از شنیدن‌‬ ‫از واژگان‌ او حذف‌ شود‪ .‬ساعت‌ ‪ ۸‬بامداد روز ‪ ۲۲‬ژوئن‌ ‪ ،۱۹۴۱‬بالفاصله‌ پ ‌‬ ‫ت بار دیگر باور داشته‌ باشد که‌ نازیسم‌ هولناک‌ترین‌ شری‌ است‌‬ ‫آخرین‌ خبر‪ ،‬او می‌بایس ‌‬ ‫ی سیاست‌پیشگان‌ آسان‌ است‌‪،‬‬ ‫ن هرگز به‌ خود دیده‌ است‌‪ .‬اینگونه‌ تغییر موضع‌ برا ‌‬ ‫که‌ جها ‌‬ ‫ت در لحظه‌ الزم‌ تغییر‬ ‫ولی‌ برای‌ نویسنده‌ قضیه‌ تفاوت‌ می‌کند‪ .‬اگر قرار باشد او درس ‌‬ ‫ی آنها را کتمان‌ کند‪ .‬در‬ ‫بیعت‌ دهد‪ ،‬باید یا دربار ‌ه احساسات‌ ذهنی‌اش‌ دروغ‌ بگوید‪ ،‬یا بکل ‌‬ ‫هر دو صورت‌‪ ،‬موتوری‌ که‌ او را به‌حرکت‌ درمی‌آورد نابود می‌شود‪ .‬نه‌تنها ایده‌ها از او‬ ‫ش خشک‌‬ ‫ن واژه‌هایی‌ که‌ او ب ‌ه کار می‌برد به‌ نظر می‌رسد زیر دست ‌‬ ‫می‌گریزند‪ ،‬بلکه‌ هما ‌‬ ‫ً‬ ‫ش تماما از جمله‌های‌ پیش‌ساخته‌ای‌‬ ‫و متصلب‌ می‌شوند‪ .‬نوشته‌ سیاسی‌ در عصر ما کمابی ‌‬ ‫ل می‌شود ک ‌ه مانند اسباب‌بازی‌ کودکان‌ به‌ یکدیگر پیچ‌ و مهره‌ می‌شوند‪ .‬این‌ امر نتیجه‌‬ ‫تشکی ‌‬ ‫ی است‌‪ .‬برای‌ اینکه‌ کسی‌ ب ‌ه زبانی‌ زند ‌ه و قوی‌ بنویسد‪ ،‬باید بدون‌‬ ‫پرهیزناپذیر خودسانسور ‌‬ ‫س بیندیشد‪ ،‬دیگر نمی‌تواند از نظر سیاسی‌ خشک‌ و جامد باشد‪.‬‬ ‫ترس‌ بیندیشد‪ ،‬و اگر بدون‌ تر ‌‬ ‫ت در «عصر ایمان‌» وضع‌ غیر از این‌ باشد‪ ،‬هنگامی‌ که‌ آموزه‌های‌ خشک‌ رسمی‌‬ ‫ممکن‌ اس ‌‬ ‫ش جا افتاده‌اند و دیگر چندان‌ جدی‌ گرفته‌ نمی‌شوند‪ .‬در آن‌ صورت‌ امکان‌پذیر‬ ‫از مدت‌ها پی ‌‬ ‫ی بزرگی‌ از ذهن‌ شخص‌ از تأثیر اعتقادات‌ رسمی‌‬ ‫خواهد بود یا شاید ممکن‌ باشد ک ‌ه بخش‌ها ‌‬ ‫ت منثور‬ ‫ت که‌ ادبیا ‌‬ ‫ن توجه‌ اس ‌‬ ‫ی در چنین‌ صورتی‌‪ ،‬این‌ نکته‌ شایا ‌‬ ‫او مصون‌ بمانند‪ .‬ولی‌ حت ‌‬ ‫ً‬ ‫ن وسطا ادبیاتی‌‬ ‫در یگان ‌ه عصر ایمان‌ در اروپا تقریبا از میان‌ رفت‌‪ .‬در سراسر تمامی‌ قرو ‌‬ ‫ت و تاریخنگاری‌ بسیار‬ ‫که‌ به‌ نیروی‌ تخیل‌ و آفرینندگی‌ به‌ نثر پدید آمده‌ باشد وجود نداش ‌‬ ‫ن افکار خود را به‌ زبان‌ مرده‌ای‌ بیان‌ می‌کردند‬ ‫اندک‌ بود‪ .‬پیشوایان‌ فکری‌ جامعه‌ جدی‌تری ‌‬ ‫ل هزار سال‌ تقریباً هیچ‌ تغییری‌ نکرد‪.‬‬ ‫که‌ در طو ‌‬ ‫اما آنچ ‌ه توتالیتاریسم‌ نوید می‌دهد بیش‌ از آنک ‌ه عصر ایمان‌ باشد‪ ،‬عصر اسکیزوفرنی‌ است‌‪.‬‬ ‫ی توتالیتر می‌شود ک ‌ه ساختارهای‌ آن‌ آشکارا مصنوعی‌ شوند‪ :‬یعنی‌ هنگامی‌ که‌‬ ‫جامعه‌ هنگام ‌‬ ‫بو‬ ‫ش را از دست‌ می‌دهد و با توسل‌ به‌ زور یا تقل ‌‬ ‫طبقه‌ حاک ‌م کارکرد و وظیف ‌ه اصلی‌ خوی ‌‬ ‫حقه‌بازی‌ ب ‌ه قدرت‌ می‌چسبد‪ .‬چنین‌ جامعه‌ای‌ صرف‌نظر از اینکه‌ چقدر دوام‌ بیاورد‪ ،‬هرگز‬ ‫ل مدارا و تساهل‌ شود یا ب ‌ه ثبات‌ فکری‌ برسد؛ هرگز نمی‌تواند به‌ ثبت‌ و ضبط‌‬ ‫نمی‌تواند اه ‌‬ ‫ت تن‌‬ ‫ت عاطفی‌ که‌ نیاز آفرینندگی‌ ادبی‌ اس ‌‬ ‫ی یا ب ‌ه صداقت‌ و صمیمی ‌‬ ‫واقعیات‌ با حقیقت‌گوی ‌‬ ‫ی برای‌ اینکه‌ کسی‌ در نتیج ‌ه توتالیتاریسم‌ فاسد شود‪ ،‬الزم‌ نیست‌ در کشوری‌‬ ‫در دهد‪ .‬ول ‌‬ ‫ی افکار می‌تواند مانند زهری‌ ب ‌ه کار بیفتد‬ ‫صرف‌ رواج‌ و غلبه‌ بعض ‌‬ ‫توتالیتر زندگی‌ کند‪ِ .‬‬ ‫ی مقاصد ادبی‌ را از میان‌ ببرد‪ .‬هرجا یک‌ کیش‌‬ ‫ت پیاپی‌ برا ‌‬ ‫که‌ امکان‌ استفاده‌ از موضوعا ‌‬ ‫خشک‌ و رسمی‌ یا چنانک ‌ه اغلب‌ اتفاق‌ می‌افتد‪ ،‬دو چنین‌ کیشی‌ بزور تحمیل‌ شود‪ ،‬خوب‌‬ ‫نوشتن‌ ب ‌ه پایان‌ می‌رسد‪ .‬شاهد بسیار خوب‌ این‌ امر جنگ‌ داخلی‌ اسپانیا بود‪ .‬برای‌ بسیاری‌‬ ‫گ تجربه‌ای‌ تکان‌دهنده‌ بود‪ ،‬اما نه‌ تجربه‌ای‌ که‌ بتوانند با‬ ‫از روشنفکران‌ انگلیسی‌ آن‌ جن ‌‬ ‫ن بودند‪ ،‬و هر‬ ‫ت و صداقت‌ دربار ‌ه آن‌ بنویسند‪ .‬تنها درباره‌ دو چیز مجاز ب ‌ه نوشت ‌‬ ‫صمیمی ‌‬ ‫ب نوشته‌ چاپی‌‬ ‫گ داخلی‌ اسپانیا چندین‌ جری ‌‬ ‫غ فاحش‌‪ .‬در نتیجه‌‪ ،‬محصول‌ جن ‌‬ ‫دو آشکارا درو ‌‬ ‫بود‪ ،‬ولی‌ تقریباً هیچ‌ چیزی‌ نبود که‌ به‌ خواندن‌ بیارزد‪.‬‬ ‫یقین‌ نیست‌ ک ‌ه تأثیر توتالیتاریسم‌ لزوماً همان‌ قدر در شعر مرگبار باشد که‌ در نثر بوده‌‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫است‌‪ .‬سلسل ‌ه دالیلی‌ همگرا وجود دارد که‌‬ ‫چرا شاعر تا حدی‌ بیش‌ از نثرنویس‌ در‬ ‫جامع ‌ه اقتدارگرا احساس‌ راحتی‌ می‌کند‪.‬‬ ‫ت اینکه‌ بوروکراتها و سایر افراد‬ ‫نخس ‌‬ ‫ً‬ ‫«اهل‌ عمل‌» معموال آن‌قدر نسبت‌ به‌ شاعر‬ ‫ب ‌ه چش ‌م حقارت‌ نگاه‌ می‌کنند ک ‌ه چندان‌‬ ‫عالقه‌ای‌ به‌ گفته‌های‌ او ندارند‪ .‬دوم‌‪ ،‬آنچه‌‬ ‫شاعر می‌گوید اینکه‌ «معنای‌» شعر او‬ ‫ت اگر به‌ نثر بیاید در نزد خود او نیز‬ ‫چیس ‌‬ ‫ت است‌‪ .‬اندیشه‌ای‌ که‌ به‌ قالب‌‬ ‫بنسبت‌ بی‌اهمی ‌‬ ‫شعر می‌رود همیش ‌ه ساده‌ است‌‪ ،‬و مانند‬ ‫حکایتی‌ که‌ موضوع‌ ظاهری‌ تابلوی‌ نقاشی‌‬ ‫ن اندیشه‌ نیز غرض‌ و مقصود‬ ‫است‌‪ ،‬آ ‌‬ ‫اصلی‌ از شعر نیست‌‪ .‬همان‌گون ‌ه که‌ نقاشی‌‬ ‫تنظیم‌ و آرایش‌ ضربه‌های‌ قلم‌مو است‌‪،‬‬ ‫شعر نیز آرایش‌ صداها و تداعی‌هاست‌‪.‬‬ ‫ی کوتاه‌‪ ،‬مانند ترجیع‌بند یک‬ ‫البت ‌ه در تکه‌ها ‌‬ ‫آواز‪ ،‬شعر ممکن‌ است‌ معنا را به‌کلی‌ کنار‬ ‫بگذارد‪ .‬بنابراین‌‪ ،‬شاعر نسبتاً آسان‌ می‌تواند‬ ‫ت خطرناک‌ دوری‌ بجوید و از‬ ‫از موضوعا ‌‬ ‫کفر گفتن‌ بپرهیزد‪ ،‬و حتی‌ اگر کفر بگوید‬ ‫ب ضرورتاً محصول‌‬ ‫جلب‌ توجه‌ نکند‪ .‬اما مهمتر از هم ‌ه اینکه‌ نظ ‌م خوب‌ برخالف‌ نثر خو ‌‬ ‫یک‌ تن‌ به‌تنهایی‌ نیست‌‪ .‬برخی‌ از اقسام‌ شعر مانند ترانه‌های‌ ساد ‌ه و عامیانه‌ با مایه‌ داستانی‌‪،‬‬ ‫ن است‌ با همکاری‌ گروه‌هایی‌ از مردم‌ سروده‌‬ ‫ی بسیار تصنعی‌‪ ،‬ممک ‌‬ ‫ی منظومه‌ها ‌‬ ‫یا بعض ‌‬ ‫ل کار افراد‬ ‫ی در اصل‌ حاص ‌‬ ‫ی و اسکاتلند ‌‬ ‫شوند‪ .‬اینکه‌ آیا ترانه‌های‌ ساد ‌ه و عامیان ‌ه انگلیس ‌‬ ‫ل اینگونه‌ ترانه‌ها غیرفردی‌اند به‌‬ ‫ی مناقش ‌ه دارد؛ ولی‌ به‌ هر حا ‌‬ ‫بوده‌اند یا عامه‌ مردم‌‪ ،‬جا ‌‬ ‫پ هیچ‌ دو صورتی‌‬ ‫ی در چا ‌‬ ‫این‌ معنا که‌ با دهان‌ به‌ دهان‌ گشتن‌ پیوسته‌ تغییر می‌کنند‪ ،‬و حت ‌‬ ‫ً‬ ‫ی است‌‪.‬‬ ‫ل کار مشترک‌ و جمع ‌‬ ‫ی از اقوا ‌م بدوی‌ حاص ‌‬ ‫ی نیستند‪ .‬شعر بسیار ‌‬ ‫کامال یک ‌‬ ‫از آنها‬ ‫ً‬ ‫ی خواننده‌ اول‌ از‬ ‫ی احتماال با همراهی‌ یکی‌ از سازها آغاز به‌ بدیهه‌سرایی‌ می‌کند؛ وقت ‌‬ ‫کس ‌‬ ‫ادامه‌ باز می‌ماند‪ ،‬کسی‌ دیگر با بیت‌ یا قافیه‌ای‌ از خودش‌ به‌ او می‌پیوندد‪ ،‬و قضیه‌ همین‌‬ ‫طور جریان‌ پیدا می‌کند تا سرانجا ‌م آواز یا ترانه‌ای‌ ساد ‌ه و عامیانه‌ با مایه‌ داستانی‌ بدون‌ هیچ‌‬ ‫سراینده‌ یا شاعری‌ مشخص‌ به‌وجود می‌آید‪.‬‬ ‫ی نوشته‌ شود‪ ،‬حال‌‬ ‫ل است‌‪ .‬نثر جدی‌ باید در تنهای ‌‬ ‫ی محا ‌‬ ‫اینگونه‌ همکاری‌ نزدیک‌ در نثرنویس ‌‬ ‫آنکه‌ هیجان‌ ناشی‌ از مشارکت‌ در گروه‌ ب ‌ه بعضی‌ از اقسا ‌م نظم‌پردازی‌ کمک‌ می‌کند‪ .‬نظم‌‬ ‫ی از شدیدترین‌‬ ‫ن نخواهد بود ممکن‌ است‌ حت ‌‬ ‫عآ‌‬ ‫و شاید نوع‌ خوب‌ نظم‌ که‌ احیاناً باالترین‌ نو ‌‬ ‫ت خاموش‌‬ ‫ی در جامعه‌ای‌ که‌ چراغ‌ آزادی‌ و فردی ‌‬ ‫ش عقاید جان‌ ب ‌ه در ببرد‪ .‬حت ‌‬ ‫رژیم‌ تفتی ‌‬ ‫شده‌ است‌‪ ،‬باز هم‌ به‌ آوازهای‌ میهنی‌ و ترانه‌های‌ ساده‌ و عامیان ‌ه به‌ افتخار پیروزی‌ها یا‬ ‫ب نیاز خواهد بود‪ .‬این‌ قسم‌ شعرها ممکن‌ است‌ به‌‌طور‬ ‫ب و تا ‌‬ ‫به‌ منظومه‌های‌ تملق‌آمیز پرآ ‌‬ ‫ً‬ ‫ک و جمعی‌ سروده‌ شوند بی‌آنکه‌ ضرورتا خالی‌ از ارزش‌ هنری‌‬ ‫ی یا به شیو ‌ه مشتر ‌‬ ‫سفارش ‌‬ ‫ن نیروی‌‬ ‫باشند‪ .‬اما نثر غیر از این‌ است‌‪ ،‬زیرا کسی‌ که‌ به‌ نثر می‌نویسد نمی‌تواند بدون‌ کشت ‌‬ ‫خ جوامع‌‬ ‫ش را محدود کند‪ .‬با اینهمه‌‪ ،‬از تاری ‌‬ ‫ابداع‌ و ابتکار در خود‪ ،‬دامنه‌ افکار خوی ‌‬ ‫ی برای‌‬ ‫ن برمی‌آید که‌ از دست‌ رفتن‌ آزاد ‌‬ ‫ی نگرش‌ توتالیتر چنی ‌‬ ‫توتالیتر یا گروه‌های‌ دارا ‌‬ ‫ً‬ ‫همه‌ اقسام‌ ادبیات‌ زیان‌آور است‌‪ .‬در رژی ‌م هیتلر‪ ،‬ادبیات‌ آلمان‌ تقریبا ناپدید شد‪ ،‬و در ایتالیا‬ ‫ن نبود‪ .‬ادبیات‌ روسیه‌‪ ،‬تا جایی‌ که‌ بتوان‌ بر پای ‌ه ترجمه‌ها داوری‌‬ ‫هم‌ وضع‌ خیلی‌ بهتر از آ ‌‬ ‫ف گذاشت ‌ه است‌‪ ،‬هرچند وض ‌ع نظم‌ بعضاً‬ ‫کرد‪ ،‬از زمان‌ انقالب‌ [اکتبر ‪ ]۱۹۱۷‬رو به‌ ضع ‌‬ ‫بهتر از نثر بوده‌ است‌‪ .‬هیچ‌ یا تقریباً هیچ‌ رمان‌ روسی‌ نبود ‌ه ک ‌ه در پانزده‌ سال‌ گذشته‌‬ ‫ی بزرگی‌‬ ‫ی و آمریکا‪ ،‬بخش‌ها ‌‬ ‫ی غرب ‌‬ ‫ی گرفت‌‪ .‬در اروپا ‌‬ ‫ترجمه‌ شد ‌ه باشد و بتوان‌ آن‌ را جد ‌‬ ‫ن داده‌اند‪ ،‬ولی‌‬ ‫ی نشا ‌‬ ‫ی یا سری‌ به‌ حزب‌ کمونیست‌ زده‌اند یا با آن‌ همدل ‌‬ ‫از روشنفکران‌ ادب ‌‬ ‫ن داشته‌‬ ‫ی اندکی‌ پدید آورده‌ است‌ که‌ ارزش‌ خواند ‌‬ ‫ت به‌ چپ‌ فوق‌العاده‌ کتاب‌ها ‌‬ ‫کل‌ این‌ حرک ‌‬ ‫باشند‪ .‬کاتولیسیس ‌م خشک‌ و سخت‌کیش‌ نیز بنظر می‌رسد تأثیری‌ به‌ همان‌ درجه‌ خردکننده‌‬ ‫ل اخیر‪ ،‬چند‬ ‫ن گذاشته‌ باشد‪ .‬در ظرف‌ سیصد سا ‌‬ ‫ی به‌ویژه‌ رما ‌‬ ‫ی از شکل‌های‌ ادب ‌‬ ‫در برخ ‌‬ ‫ی سفت‌ و سخت‌ بوده‌اند؟ واقعیت‌‬ ‫ن واحد هم‌ رمان‌نویسان‌ خوب‌ و هم‌ کاتولیک‌ها ‌‬ ‫نفر در آ ‌‬ ‫ت بدتر از آن‌ که‌ بتوان‌ در گرامی‌داشت‌ آنها سخن‌ گفت‌‪ ،‬و‬ ‫ی موضوعا ‌‬ ‫ت که‌ بعض ‌‬ ‫این‌ اس ‌‬ ‫ک کتاب‌ خوب‌ در ستایش‌ محکمه‌های‌ تفتیش‌‬ ‫جباریت‌ یکی‌ از آنهاست‌‪ .‬هیچ‌کس‌ هرگز ی ‌‬ ‫عقاید [انکیزیسیون] ننوشته‌ است‌‪ .‬شعر ممکن‌ است‌ در عصر توتالیتاریسم‌ زند ‌ه بماند‪ ،‬و‬ ‫جباریت‌ حتی‌ امکان‌ دارد برای‌ بعضی‌ هنرها یا نیمه‌هنرها مانند معماری‌ سودمند باشد‪ ،‬ولی‌‬ ‫ب کند‪ .‬ادبیات‌ نثر تا جایی‌ ک ‌ه شناخت‌ داریم‌‪،‬‬ ‫ی را انتخا ‌‬ ‫نثرنویس‌ باید بین‌ سکوت‌ و مرگ‌‪ ،‬یک ‌‬ ‫ن و آزادی‌ فرد بود ‌ه است‌‪.‬‬ ‫ی بعد از ظهور مذهب‌ پروتستا ‌‬ ‫محصول‌ خردگرایی‌ و سده‌ها ‌‬ ‫سو‬ ‫خ و رمان‌نوی ‌‬ ‫س و مور ‌‬ ‫نابودی‌ آزادی‌ اندیشه‌ و قلم‌ به‌ ترتیب‌ روزنامه‌نگار و جامعه‌شنا ‌‬ ‫ت فارغ‌‬ ‫ج می‌کند‪ .‬در آینده‌ شاید نوع‌ جدیدی‌ از ادبیا ‌‬ ‫ی فل ‌‬ ‫منتقد و شاعر را یکی‌ پس‌ از دیگر ‌‬ ‫از احساسات‌ فردی‌ یا مالحظات‌ صادقانه‌ به‌وجود بیاید‪ ،‬اما امروز چنین‌ چیزی‌ قابل‌ تصور‬ ‫ی ک ‌ه از عصر رنسانس‌ در آن‌‬ ‫گ لیبرال ‌‬ ‫نیست‌‪ .‬بسیار محتمل‌تر ب ‌ه نظر می‌رسد که‌ فرهن ‌‬ ‫زندگی‌ کرده‌ایم‌ به‌ سر برسد و هنر ادبی‌ نیز ب ‌ه همرا ‌ه آن‌ رو ب ‌ه مرگ‌ برود‪.‬‬ ‫س بزنیم‌ ک ‌ه در جامعه‌ای‌ بشدت‌‬ ‫ت حد ‌‬ ‫ب اس ‌‬ ‫البته‌ چاپ‌ همچنان‌ کاربرد خواهد داشت‌‪ ،‬و جال ‌‬ ‫ن سالم‌ به‌ در خواهند برد‪ .‬تا هنگامی‌ ک ‌ه فنون‌ تلویزیونی‌‬ ‫توتالیتر چه‌ انواعی‌ از خواندنیها جا ‌‬ ‫ً‬ ‫احتماال خواهند بود‪( ...،‬دنباله در صفحه ی روبرو)‬ ‫ب ‌ه سطحی‌ باال نرسیده‌اند‪ ،‬روزنامه‌ها‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 28‬‬

‫ی تردید است‌ که‌ توده‌ مردم‌ در کشورها ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ ...‬اما صرف‌نظر از روزنامه‌ها‪ ،‬حتی‌ امروز جا ‌‬ ‫س نیاز کنند‪ .‬به‌ هر حال‌‪ ،‬توده‌ مردم‌ رغبتی‌ ندارند که‌‬ ‫ی از ادبیات‌ احسا ‌‬ ‫صنعتی‌ به‌ هیچ‌ قسم ‌‬ ‫ی سایر تفریحات‌ پول‌ می‌پردازند‪ ،‬برای‌ خرید مطالب‌ خواندنی‌‬ ‫نزدیک‌ به‌ همان‌ مقدار که‌ برا ‌‬ ‫ً‬ ‫ن و داستان‌ را خواهند‬ ‫احتماال به‌ کلی‌ جای‌ رما ‌‬ ‫ی رادیویی‌‬ ‫نیز هزینه‌ کنند‪ .‬فیلم‌ و برنامه‌ها ‌‬ ‫ی شبیه‌‬ ‫ی نازل‌ و هیجان‌انگیز هنوز باقی‌ بمانند که‌ با جریان ‌‬ ‫گرفت‌؛ یا شاید نوعی‌ داستان‌ها ‌‬ ‫ن سطح‌ نگهدارد‪ ،‬به‌ تولید برسند‪.‬‬ ‫تسمه‌ ّنقاله‌ که‌ نیروی‌ ابداع‌ انسانی‌ را در پایین‌تری ‌‬ ‫ً‬ ‫ج از قوه‌ هوش‌ و ابتکار آدمی‌ نیست‌‪،‬‬ ‫ی خار ‌‬ ‫احتماال چیز ‌‬ ‫ی‬ ‫ب با دستگاه‌های‌ ماشین ‌‬ ‫ن کتا ‌‬ ‫نوشت ‌‬ ‫ی جریان‌ مکانیکی‌ از هم‌اکنون‌ در تولید فیلم‌ و برنامه‌های‌ رادیویی‌ و آگهی‌های‌‬ ‫کمااینکه‌ نوع ‌‬ ‫ح پایین‌ روزنامه‌نگاری‌ به‌ کار افتاده‌ است‌‪ً .‬‬ ‫مثال فیلم‌های‌ [والت]‬ ‫تجاری‌ و تبلیغات‌ و سطو ‌‬ ‫دیسنی‌ عمدتاً به‌ وسیل ‌ه جریانی‌ مانند خط‌ تولید در کارخانه‌ها ساخته‌ می‌شوند‪ ،‬و بخشی‌ از‬ ‫ی از هنرمندان‌ انجام‌ می‌گیرد ک ‌ه سبک‌‬ ‫کار به‌ نحو مکانیکی‌ و بخشی‌ دیگر به‌ دست‌ تیم‌های ‌‬ ‫ی خود را باید تاب ‌ع دستور قرار دهند‪ .‬برنامه‌های‌]سرگرم‌کننده] رادیویی‌ را‬ ‫ی شخص ‌‬ ‫هنر ‌‬ ‫ن بازاری‌ فرسوده‌ای‌ می‌نویسند که‌ موضوع‌ و شیوه‌ کارشان‌ از پیش‌ دیکته‌‬ ‫عموماً نویسندگا ‌‬ ‫ت که‌ تولیدکنندگان‌ و‬ ‫ن حد‪ ،‬آنچه‌ می‌نویسند تازه‌ ماد ‌ه خامی‌ اس ‌‬ ‫ی در ای ‌‬ ‫شد ‌ه است‌؛ ولی‌ حت ‌‬ ‫ل دلخواه‌ درآورند‪ .‬همین‌طورند کتاب‌ها و‬ ‫ی کنند و به‌ شک ‌‬ ‫ن باید آن‌ را ساطور ‌‬ ‫سانسورگرا ‌‬ ‫ی کوتا ‌ه و داستان‌های‬ ‫ش می‌دهند‪ .‬تولید داستان‌ها ‌‬ ‫ی بی‌شماری‌ ک ‌ه ادارات‌ دولتی‌ سفار ‌‬ ‫جزوه‌ها ‌‬ ‫ی از این‌ هم‌ ماشینی‌تر است‌‪ .‬نشریاتی‌ از قبیل‌‬ ‫دنباله‌دار و شعر برای‌ مجله‌های‌ مبتذل‌ حت ‌‬ ‫رایتر[‪ ]۱۲‬پر از آگهی‌های‌ آموزشگاه‌های‌ ادبی‌اند‪ ،‬که‌ همه‌ در ازای‌ مبلغی‌ ناچیز طرح‌های‌‬ ‫داستانی‌ پیش‌ساخته‌ به‌ شما عرضه‌ می‌کنند‪ .‬بعضی‌ عالوه‌ بر طرح‌ داستان‌‪ ،‬جمله‌های‌ اول‌‬ ‫ل را هم‌ به‌ شما می‌دهند‪ .‬بعضی‌ دیگر نوعی‌ فرمول‌ جبری‌ در اختیارتان‌‬ ‫و آخر هر فص ‌‬ ‫ی دیگر یک‌‬ ‫می‌گذارند که‌ به‌ وسیل ‌ه آن‌ خودتان‌ می‌توانید طرح‌ داستان‌ را بریزید‪ .‬و باز بعض ‌‬ ‫ک خصوصیات‌ شخصیت‌های‌ داستان‌ و وضعیت‌های‌‬ ‫بسته‌ کارت‌ می‌دهند که‌ روی‌ هر ی ‌‬ ‫ت کارت‌ها را بُر بزنید و پخش‌ کنید تا داستان‌های‌‬ ‫مختلف‌ نوشته‌ شده‌ است‌ و کافی‌ اس ‌‬ ‫ً‬ ‫ن شیوه‌ای‌ تولید خواهند شد‪،‬‬ ‫احتماال ب ‌ه چنی ‌‬ ‫ابتکاری‌ تولید شوند‪ .‬ادبیات‌ جوام ‌ع توتالیتر ه ‌م‬ ‫ی و تا‬ ‫ل و آفرینندگ ‌‬ ‫البت ‌ه اگر هنوز ب ‌ه ادبیات‌ احساس‌ نیازی‌ وجود داشت ‌ه باشد‪ .‬نیروی‌ تخی ‌‬ ‫ف خواهد شد‪ .‬بوروکرات‌ها خطوط‌ کلی‌ کتاب‌ها را‬ ‫حد امکان‌ حتی‌ شعور از نویسندگی‌ حذ ‌‬ ‫ترسی ‌م خواهند کرد‪ ،‬و کتابها باید آنقدر از زیردست‌ بسیاری‌ بگذرند که‌ وقتی‌ به‌ مرحله‌ نهایی‌‬ ‫ط تولید نشانی‌ از فردیت‌ و تشخص‌‬ ‫نخ‌‬ ‫ل فورد در پایا ‌‬ ‫ن اندازه‌ ک ‌ه یک‌ اتومبی ‌‬ ‫برسند هما ‌‬ ‫دارد کتابها ه ‌م خواهند داشت‌‪ .‬ناگفته‌ پیداست‌ ک ‌ه هر چیزی‌ که‌ به‌ این‌ نحو تولید شود‪ ،‬چیزی‌‬ ‫جز آشغال‌ نخواهد بود؛ منتها هر چیزی‌ که‌ آشغال‌ نباشد‪ ،‬ساختار دولت‌ را به‌ خطر خواهد‬ ‫انداخت‌‪ .‬ادبیات‌ گذشته‌ هم‌ باید یا بکلی‌ ممنوع‌ یا وسیعاً بازنویسی‌ شود‪.‬‬ ‫چ جا ب ‌ه پیروزی‌ کامل‌ نرسیده‌ است‌‪ .‬جامعه‌ ما [انگلستان] هنوز‬ ‫ن توتالیتاریسم‌ در هی ‌‬ ‫تاکنو ‌‬ ‫ق آزادی‌ بیان‌ باشید‪ ،‬باید با فشار اقتصادی‌ و‬ ‫ل است‌‪ .‬اگر درصدد اِعمال‌ ح ‌‬ ‫عموماً لیبرا ‌‬ ‫بخش‌های‌ نیرومند افکار عمومی‌ بجنگید‪ ،‬نه‌ (دست‌کم‌ تاکنون‌) با پلیس‌ مخفی‌‪ .‬می‌توانید‬ ‫کمابیش‌ هرچه‌ می‌خواهید بگویید یا بنویسید تا هنگامی‌ که‌ دور از دید ‌ه عامه‌ دست‌ به‌ این‌ کار‬ ‫ت که‌ کسانی‌ آگاهانه‌‬ ‫بزنید‪ .‬اما‪ ،‬چنانک ‌ه در آغاز این‌ مقاله‌ گفتم‌‪ ،‬نکته‌ شوم‌ و منحوس‌ این‌ اس ‌‬ ‫ن ارزش‌ را داشته‌ باشد‪ .‬عامه‌ مردم‌ نفیاً‬ ‫ن باید باالتری ‌‬ ‫ی نزدشا ‌‬ ‫ی دارند ک ‌ه آزاد ‌‬ ‫با آزادی‌ دشمن ‌‬ ‫ب و آزار دگراندیشانند‪ ،‬و نه‌‬ ‫یا اثباتاً چندان‌ اهمیتی‌ به‌ موضوع‌ نمی‌دهند‪ .‬نه‌ طرفدار تعقی ‌‬ ‫آن واحد هم‌ عاقل‌تر و هم‌ احمق‌تر از آنند که‌‬ ‫زحمت ‌‬ ‫ی به‌ خود در دفاع‌ از آنان‌ می‌دهند‪ .‬در ِ‬ ‫ی خود‬ ‫ی روشنفکری‌ از سو ‌‬ ‫نگرش‌ توتالیتر پیدا کنند‪ .‬حمله‌ مستقی ‌م و آگاهانه‌ به‌ پاکیزه‌خوی ‌‬ ‫روشنفکران‌ وارد می‌شود‪.‬‬ ‫ص [کمونیسم‌‬ ‫ن اسطوره‌ خا ‌‬ ‫روشنفکران‌ ستایشگر و پشتیبان‌ سیاست‌های‌ روسیه‌ اگر تسلیم‌ آ ‌‬ ‫ن نوع‌ تسلیم‌ شوند‪ .‬ولی‌ به‌‬ ‫روسی] نیز نشده‌ بودند‪ ،‬امکان‌ داشت‌ ب ‌ه اسطوره‌ دیگری‌ از هما ‌‬ ‫هرحال‌‪ ،‬اسطوره‌ [کمونیسم] روسی‌ وجود دارد و گند فسادی‌ که‌ برپا کرده‌ درآمده‌ است‌‪.‬‬ ‫ی بسیار تحصیلکرده‌ با بی‌اعتنایی‌ به‌ ظلم‌ و سرکوب‌ و تعقیب‌ و آزار‬ ‫وقتی‌ می‌بینیم‌ کسان ‌‬ ‫می‌نگرند‪ ،‬از خود می‌پرسی ‌م از عدم‌ اعتقادشان‌ به‌ اصول‌ و ارزش‌های‌ انسانی‌ باید بیشتر‬ ‫متنفر باشیم‌ یا از کوته‌بینی‌ ایشان‌‪ً .‬‬ ‫مثال بسیاری‌ از دانشمندان‌ بدون‌ هیچ‌گونه‌ نقد و سنجش‌‪،‬‬ ‫اتحاد جماهیر شوروی‌ را ستایش‌ می‌کنند‪ ،‬و ظاهراً بر این‌ تصورند که‌ نابودی‌ آزادی‌‬ ‫ت تا هنگامی‌ ک ‌ه عجالتاً در رشته‌ کار خودشان‌ تأثیری‌ نگذاشته‌ باشد‪ .‬اتحاد‬ ‫ت اس ‌‬ ‫بی‌اهمی ‌‬ ‫جماهیر شوروی‌ کشوری‌ پهناور و بسرعت‌ رو به‌ توسعه‌ است‌ که‌ ب ‌ه فعاالن‌ رشته‌های‌‬ ‫ی با آنان‌ رفتار می‌کند‪ .‬دانشمندان‌ به‌ شرط‌‬ ‫ی نیاز شدید دارد و‪ ،‬بنابراین‌‪ ،‬با گشاده‌دست ‌‬ ‫علم ‌‬ ‫ی خطرناک‌ مانند روانشناسی‌‪ ،‬از امتیازاتی‌ برخوردار می‌شوند‪ .‬اما‬ ‫اجتناب‌ از موضوعات ‌‬ ‫ت که‌ به‌ روسپیانی‌ در‬ ‫نویسندگان‌ وحشیانه‌ مورد تعقیب‌ و آزار قرار می‌گیرند‪ .‬درست‌ اس ‌‬ ‫ی مانند ایلیا ارنبورگ‌[‪ ]۱۳‬و آلکسی‌ تولستوی[‪ ]۱۴‬پول‌های‌ هنگفت‌ پرداخت‌‬ ‫عالم‌ نویسندگ ‌‬ ‫می‌شود‪ ،‬ولی‌ یگان ‌ه چیز باارزش‌ نزد نویسنده‌ ب ‌ه عنوان‌ نویسنده‌ یعنی‌ آزادی‌ بیان‌ از او گرفته‌‬ ‫امکانات در‬ ‫ن با شوق‌ و حرارت‌ از‬ ‫می‌شود‪ .‬دست‌کم‌ بعضی‌ از دانشمندان‌ انگلیسی‌ ک ‌ه چنا ‌‬ ‫ِ‬ ‫دسترس‌ دانشمندان‌ روسی‌ سخن‌ می‌گویند‪ ،‬قادر به‌ فه ‌م این‌ نکته‌اند‪ .‬ولی‌ تأمالتشان‌ بظاهر در‬ ‫ن خط‌ سیر می‌کند که‌‪« :‬نویسندگان‌ در روسیه‌ هدف‌ تعقیب‌ و آزارند‪ .‬به‌ من‌ چه‌ مربوط‌؟ من‌‬ ‫ای ‌‬ ‫که‌ نویسنده‌ نیستم‌‪ ».‬این‌ افراد نمی‌بینند که‌ هر حمله‌ای‌ به‌ آزادی‌ اندیشه‌ و بیان‌ و ب ‌ه حقیقت‌‬ ‫ی از اندیش ‌ه را به‌ مخاطره‌ می‌اندازد‪.‬‬ ‫ت هر حوزه‌ا ‌‬ ‫عینی‌‪ ،‬در درازمد ‌‬ ‫دولت‌ توتالیتر ً‬ ‫ل می‌کند زیرا ب ‌ه آنان‌ نیازمند است‌‪ .‬حتی‌ در آلمان‌‬ ‫ن را تحم ‌‬ ‫فعال دانشمندا ‌‬ ‫ب رفتار می‌شد‪ ،‬و جامعه‌ دانشمندان‌ آلمانی‌‬ ‫نازی‌ با دانشمندان‌‪ ،‬به‌ استثنای‌ یهودیان‌‪ ،‬نسبتاً خو ‌‬ ‫خ حتی‌ خودکامه‌ترین‌‬ ‫عموماً در برابر هیتلر مقاومتی‌ نشان‌ نمی‌داد‪ .‬در این‌ مرحله‌ از تاری ‌‬ ‫ی لیبرال‌ و بخشی‌ به‌ دلیل‌ نیاز به‌ آمادگی‌‬ ‫ی عادت‌های‌ فکر ‌‬ ‫فرمانروایان‌‪ ،‬بخشی‌ ب ‌ه دلیل‌ بقایا ‌‬ ‫ی را به‌ حساب‌ بگیرد‪ .‬تا هنگامی‌ که‌ واقعیت‌‬ ‫ت فیزیک ‌‬ ‫ی جنگ‌‪ ،‬هنوز مجبور است‌ واقعی ‌‬ ‫برا ‌‬ ‫ً‬ ‫ی هواپیما دو دوتا هنوز‬ ‫فیزیکی‌ را نتوان‌ یکسره‌ نادیده‌ گرفت‌‪ ،‬تا هنگامی‌ مثال در طراح ‌‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫مساوی‌ چهار باشد‪ ،‬دانشمند کارکرد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ او آزادی‌‬ ‫ی می‌توان‌ قدر ‌‬ ‫دارد و حت ‌‬ ‫ی بیدار خواهد شد که‌‬ ‫داد‪ .‬او بعد روز ‌‬ ‫دولت‌ توتالیتر محک ‌م مستقر شد ‌ه باشد‪ .‬در‬ ‫ن اثنا‪ ،‬اگر او بخواهد پاسدار راستی‌ و‬ ‫ای ‌‬ ‫ت که‌‬ ‫ی علم‌ باشد‪ ،‬وظیف ‌ه او این‌ اس ‌‬ ‫درست ‌‬ ‫ی خود‬ ‫ی همبستگی‌ با همکاران‌ ادب ‌‬ ‫نوع ‌‬ ‫ب ‌ه وجود آورد و هنگامی‌ که‌ نویسندگان‌‬ ‫مجبور به‌ سکوت‌ یا خودکشی‌ می‌شوند‬ ‫و روزنامه‌ها به‌ طور منظم‌ دروغ‌‬ ‫می‌نویسند‪ ،‬با بی‌تفاوتی‌ نگاه‌ نکند‪.‬‬ ‫ی وضع‌‬ ‫ولی‌ صرف‌نظر از چگونگ ‌‬ ‫ی یا وضع‌ موسیقی‌ و نقاشی‌‬ ‫علوم‌ طبیع ‌‬ ‫و معماری‌‪ ،‬چنانک ‌ه کوشیده‌ام‌ نشان‌‬ ‫دهم‌‪ ،‬اگر آزادی‌ اندیش ‌ه بمیرد‪ ،‬مرگ‌‬ ‫ت قطعی‌ است‌‪ .‬ادبیات‌ نه‌تنها در‬ ‫ادبیا ‌‬ ‫ی با ساختار توتالیتر محکوم‌‬ ‫هر کشور ‌‬ ‫گ است‌‪ ،‬بلک ‌ه هر نویسنده‌ای‌‬ ‫ب ‌ه مر ‌‬ ‫که‌ دیدگاه‌ توتالیتر اختیار کند و به‌‬ ‫ی برای‌ تعقیب‌ و آزار بپردازد‬ ‫عذرتراش ‌‬ ‫و دست‌ ب ‌ه قلب‌ و تحریف‌ واقعیت‌ بزند‪،‬‬ ‫ن بن‌بست‌ وجود‬ ‫ی برون‌رفت‌ از ای ‌‬ ‫ی برا ‌‬ ‫چ راه ‌‬ ‫ن نویسنده‌ نابود کرد ‌ه است‌‪ .‬هی ‌‬ ‫خود را بعنوا ‌‬ ‫ندارد‪ .‬هیچ‌ نطق‌ و خطابه‌ای‌ در ر ّد «فردگرایی‌» و «برج‌ عاج‌» و هیچ‌ مکررگویی‌ و شعار‬ ‫ش با جماعت‌ بدست‌‬ ‫ن خوی ‌‬ ‫ی دانست ‌‬ ‫ی تنها با یک ‌‬ ‫ت حقیق ‌‬ ‫زاهدمآبانه‌ای‌ دایر بر اینکه‌ «فردی ‌‬ ‫ن خودفروخته‌‪ ،‬فکر و ذهنی‌ ضایع‌‬ ‫می‌آید»‪ ،‬حریف‌ این‌ واقعیت‌ نمی‌شود ک ‌ه فکر و ذه ‌‬ ‫است‌‪ .‬آفرینندگی‌ ادبی‌ محال‌ می‌شود و حتی‌ خود زبان‌ بجمود و تحجر می‌گراید مگر آنکه‌‬ ‫ل به‌ چیزی‌‬ ‫ن مبد ‌‬ ‫ی در آینده‌ اگر ذهن‌ انسا ‌‬ ‫ن بیاید‪ .‬شاید وقت ‌‬ ‫خودانگیختگی‌ ب ‌ه نحوی‌ به‌میدا ‌‬ ‫بشود بکلی‌ غیر از آنچه‌ اکنون‌ هست‌‪ ،‬بتوانیم‌ بیاموزیم‌ ک ‌ه محصول‌ خالقیت‌ ادبی‌ را از‬ ‫ی تخیل‌ و آفرینندگی‌ نیز مانند‬ ‫ی امروز فقط‌ می‌دانی ‌م که‌ نیرو ‌‬ ‫صداقت‌ فکری‌ جدا کنیم‌‪ .‬ول ‌‬ ‫ن وحشی‌ در قفس‌ از زایش‌ باز می‌ماند‪ .‬هر نویسنده‌ یا روزنامه‌نگاری‌ که‌ این‌‬ ‫بعضی‌ جانورا ‌‬ ‫واقعیت‌ را انکار کند (و امروز کمابیش‌ همه‌ ستایش‌هایی‌ که‌ نثار اتحاد شوروی‌ می‌شوند به‌‬ ‫ً‬ ‫ی خویش‌ است‌‪.‬‬ ‫عمال خواستار نابود ‌‬ ‫ح چنین‌ انکاری‌ در بر دارند)‬ ‫تلویح‌ یا به‌ تصری ‌‬ ‫‪۱۹۴۵-۴۶‬‬ ‫________________________________________‬ ‫[‪ P.E.N. Club .]۱‬انجمن‌ بین‌المللی‌ نویسندگان‌ و قدیم‌ترین‌ سازمان‌ غیردولتی‌ ادبی‌ که‌ در ‪ ۱۹۲۱‬به‌‬ ‫ن در اص ‌‬ ‫ل‬ ‫کوشش‌ شخصیت‌هایی‌ همچون‌ جان‌ گلزورذی‌‪ ،‬برنارد شا و ایچ‌‪ .‬جی‌‪ .‬ولز در لندن‌ بنیاد شد‪ .‬نا ‌م آ ‌‬ ‫کوته‌نوشتی‌ برای‌ سه‌ کلمه‌ ‪«( Poets, Essayists, Novelists‬شاعران‌‪ ،‬جستارنویسان‌ و رمان‌نویسان‌»)‬ ‫بوده‌ است‌‪ .‬ولی‌ انجمن‌ اکنون‌ هم ‌ه کسانی‌ را که‌ در فرهنگ‌ و ادبیات‌ دست‌ دارند‪ ،‬از جمله‌ مترجمان‌ و مورخان‌‬ ‫و روزنامه‌نگاران‌‪ ،‬و کسانی‌ را که‌ در ایجاد تفاه ‌م میان‌ تمدن‌ها می‌کوشند‪ ،‬در بر می‌گیرد‪ ،‬و مدافع‌ آزادی‌‬ ‫بیان‌ و حقوق‌ بشر و روزنامه‌نگاران‌ است‌‪ ،‬و هر سال‌ جایزه‌های‌ متعدد به‌ افراد برجسته‌ در هر رشته‌ اعطا‬ ‫می‌کند‪( .‬مترجم‌)‬ ‫گ انگلیسی‌ (‪ )۱۶۰۸-۷۴‬در دفاع‌ از آزادی‌ مطبوعات‌‬ ‫[‪ Areopagitica .]۲‬رساله‌ کوتاه‌ میلتن‌ شاعر بزر ‌‬ ‫ت با سانسور‪( .‬مترجم‌)‬ ‫و مخالف ‌‬ ‫[‪ .]۳‬باید انصاف‌ داد که‌ جشنوار ‌ه باشگاه‌ قل ‌م که‌ یک‌ هفته‌ یا بیشتر ادامه‌ داشت‌‪ ،‬هموار ‌ه در یک‌ سطح‌ نماند‪.‬‬ ‫من‌ اتفاقاً به‌ روز بدی‌ برخوردم‌‪ .‬ولی‌ بررسی‌ سخنرانی‌ها (که‌ زیر عنوان‌ آزادی‌ بیان‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌) نشان‌‬ ‫ً‬ ‫کامال مانند میلتن‌ در ‪ ۳۰۰‬سال‌ پیش‌ در هواداری‌ از‬ ‫می‌دهد که‌ هیچ‌کس‌ در عصر ما نمی‌تواند صریحاً و‬ ‫آزادی‌ فکر و قلم‌ سخن‌ بگوید‪ ،‬و نباید از یاد برد ک ‌ه میلتن‌ در دوره‌ جنگ‌های‌ داخلی‌ دست‌ ب ‌ه قلم‌ برده‌ است‌‪.‬‬ ‫(یادداشت‌ نویسنده‌)‬ ‫[‪British Council .]۴‬‬ ‫[‪ .]۵‬مقصود جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ (‪ )۱۹۳۹-۴۵‬است‌‪ .‬ارول‌ این‌ مطلب‌ را در ‪ ۱۹۴۶‬نوشته‌ است‌‪( .‬مترجم‌)‬ ‫[‪Revivalists .]۶‬‬ ‫[‪ Daniel .]۷‬از پیامبران‌ بنی‌اسرائیل‌ که‌ دفتری‌ در عهد عتیق‌ از آن‌ اوست‌‪ .‬به‌ اسارت‌ در روزگار نبوکد‬ ‫ت ک ‌ه با شیر پنجه‌ افکند‪.‬‬ ‫ن کوروش‌ بزرگ‌ آزاد گشت‌‪ .‬در روایت‌ اس ‌‬ ‫نصر ب ‌ه بابل‌ برده‌ شد‪ ،‬ولی‌ ب ‌ه فرما ‌‬ ‫(مترجم‌)‬ ‫ن او و‬ ‫ن لنین‌ که‌ در زما ‌‬ ‫[‪ .)1876-Maxim Litvinoff (1951 .]۸‬از رهبران‌ کمونیست‌ روسی‌ و یارا ‌‬ ‫ن به‌ معاونت‌ و وزارت‌ خارجه‌ شوروی‌ رسید‪( .‬مترجم‌)‬ ‫استالی ‌‬ ‫ن در تشکیل‌‬ ‫ن لنی ‌‬ ‫[‪ .)1883-Grigory Zinoviev (1936 .]۹‬از رهبران‌ کمونیست‌ روسی‌ و از دستیارا ‌‬ ‫ف و استالین‌ یکی‌ از‬ ‫ی حزب‌ و رئیس‌ بین‌الملل‌ سوم‌‪ .‬مدتی‌ با کامنی‌ی ‌‬ ‫گروه‌ بلشویک‌‪ ،‬عضو دفتر سیاس ‌‬ ‫ی بود‪ ،‬سرانجام‌ در تصفیه‌های‌ استالین‌ اعدا ‌م شد‪( .‬مترجم‌)‬ ‫حکمرانان‌ سه‌گانه‌ شورو ‌‬ ‫[‪ .)1883-L.B.Kamenev (1936 .]۱۰‬از رهبران‌ کمونیست‌ و یاران‌ لنین‌ که‌ به‌ مقامات‌ باال از جمله‌‬ ‫ی استالین‌ زندانی‌‬ ‫ج کرد‪ ،‬سرانجام‌ در تصفیه‌ها ‌‬ ‫ب رسید‪ ،‬با خواهر تروتسکی‌ ازدوا ‌‬ ‫عضویت‌ دفتر سیاسی‌ حز ‌‬ ‫و سپس‌ اعدام‌ شد‪( .‬مترجم‌)‬ ‫ف است‌‬ ‫ن هیتلر استالین‌» نیز معرو ‌‬ ‫[‪ .]۱۱‬این‌ سند ک ‌ه به‌ نام‌های‌ «پیمان‌ عدم‌ تعرض‌ آلمان‌ شوروی‌» و «پیما ‌‬ ‫ی بین‌ فون‌ ریبن‌‬ ‫سر ‌‬ ‫در ‪ ۲۳‬اوت‌ ‪ ۱۹۳۹‬تنها چند روز پیش‌ از آغاز جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ به‌ ضمیمه‌ چند تروتک ‌‬ ‫ل ّ‬ ‫ن خارجه‌ آلمان‌ و شوروی‌ در حضور استالین‌ در مسکو به‌ امضا رسید و‪ ،‬بموجب‌ آن‌‪،‬‬ ‫تروپ‌ و مولوتف‌ وزیرا ‌‬ ‫اروپای‌ شرقی‌ به‌ دو حوز ‌ه نفوذ دو کشور تقسیم‌ شد و طرفین‌ تعهد کردند ک ‌ه ب ‌ه خاک‌ یا حوزه‌ نفوذ یکدیگر‬ ‫ک همسایه‌ یا بخش‌هایی‌ از آنها‬ ‫ن کشورهای‌ کوچ ‌‬ ‫تجاوز نکنند‪ .‬هر دو طرف‌ با نهایت‌ سوءاستفاد ‌ه از این‌ پیما ‌‬ ‫ً‬ ‫عمال زیرپا گذاشته‌ شد‪( .‬مترجم‌)‬ ‫را به‌ خاک‌ خود افزودند‪ ،‬ولی‌ دو سال‌ بعد با حمله‌ هیتلر به‌ شوروی‌‪ ،‬پیمان‌‬ ‫[‪Writer .]۱۲‬‬ ‫[‪ .)1891-Ilya Ehrenburg (1967 .]۱۳‬نویسنده‌ و روزنامه‌نگار روس‌‪( .‬مترجم‌)‬ ‫[‪ .)1882-Alexei Tolstoy (1945 .]۱۴‬رمان‌نویس‌ روس‌ از خویشاوندان‌ دور نویسنده‌ بزرگ‌ قرن‌‬ ‫نوزدهم‌ روسیه‌ به‌ همین‌ نام‌‪ .‬در دوره‌ استالین‌ بسیار از او تجلیل‌ می‌شد‪( .‬مترجم‌)‬

‫(منبع‪ :‬بخارا ‪۷۵‬؛ فروردین ـ تیر ‪)۱۳۸۹‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 29‬‬

‫داستان کوتاه‬

‫در امتداد زندگی‬ ‫عبدالقادر بلوچ‪،‬‬

‫ونکوور‬

‫شرایط سنی‏ام اجازه نمی‏داد که مثل قبل کار کنم‪.‬‬ ‫می‏خواستم از ساعات کاری‏ام کم کنم‪ .‬اول باید‬ ‫اتاقی در جایی ارزانتر پیدا می‏کردم‪ .‬از حمل و‬ ‫نقل وسایل خسته شده‏ بودم‪ .‬می‏خواستم تا جایی که‬ ‫می‏شد‪ ،‬از شر همه چیز خالص بشوم‪ .‬از کتاب ها‬ ‫شروع کردم‪ .‬با خودم گفتم‪ :‬در عصر اینترنت و‬ ‫کتابخانه های دیجیتالی دلیلی برای نگهداری آنهمه‬ ‫کتاب وجود ندارد‪.‬‬ ‫چهار جلد "امثال و حکم" در ردیف باالی‬ ‫کتابخانه‪ ،‬اولین چیزی بود که سراغشان رفتم‪ .‬جلد‬ ‫اول را باز کردم‪ .‬آرم شرکت ناشر کتاب مردی‬ ‫را نشان میداد که افسار اسبی برخاسته بر روی‬ ‫دو دست را با تمام قوا به سوی خود می‏کشید‪ .‬یاد‬ ‫چاپارها افتادم‪ .‬اندوه و دلتنگی شیرینی به جانم‬ ‫دوید‪ .‬ورق که زدم باالی صفحۀ بعد نوشته بود‪ :‬امیرکبیر تقدیم می‏‪‎‬کند‪ .‬با خودم تکرار کردم‪:‬‬ ‫امیر کبیر‪ .‬برای چند ثانیه غرق تاریخ شدم‪ .‬دو صفحه بعد‪ ،‬نگاهی به یادداشت ناشر انداختم‪.‬‬ ‫آخرین پاراگرافش چشمم را گرفت‪ ... :‬البته طبع و نشر کتابی چون «امثال و حکم» که در‬ ‫چهار مجلد پرحجم می‏گنجد و به علل فنی باید همۀ مجلداتش با هم انتشار یابند‪ ،‬کاری گران‬ ‫و دشوار است و عالوه بر هزینۀ هنگفت و دقت کافی و صبر بسیار‪ ،‬شور و شوق جانانه‬ ‫میخواهد‪ ...‬یقین است که اهل ادب این هدیۀ الیق را گرامی خواهند داشت‪.‬‬ ‫خجالت کشیدم‪ .‬اما چاره ای نبود‪ .‬باید خودم را سبک می‏کردم‪ .‬بدون آنکه به بقیه کتابها‬ ‫نظری بیندازم همه را داخل جعبه‏ها چیدم‪.‬‬ ‫رفتم سراغ دو سه چمدان پر از خرت و پرت‏هایی که در تمام سالهای غربت با خودم‬ ‫حملشان کرده بودم‪ .‬از خودم پرسیدم‪ :‬به جز آنکه هزینه روی دستم گذاشته‏اند و همیشه جایم‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫را تنگ کرده‏اند‪ ،‬چه نفعی برای من داشته‏اند؟‬ ‫اولی را باز کردم و آت و آشغال های داخل آن را کنار گذاشتم‪ .‬بقیه یاداشت ها و نت‏هایی‬ ‫بود از دوران دانشگاه‪ ،‬از جمله نامه تبریکی بود که نخست وزیر وقت‪ ،‬به خاطر شاگرد‬ ‫اول شدنم‪ ،‬برایم فرستاده بود؛ نخست وزیری که بعدها بسیار بی ارج و قرب شد و سرانجام‬ ‫هم کسی از پشت به او شلیک کرد و جانش را گرفت‪.‬‬ ‫چند عکس دسته جمعی با همکالسی‏ها هم بود‪ .‬در تمام عکس‏ها کنار دختری ایستاده بودم‬ ‫که برایش غش می‏کردم‪ .‬در بعضی از آنها‪ ،‬بیش از اندازه خودم را به او چسبانده بودم‪.‬‬ ‫مخصوصا در آخرین عکس که او هم خودش را به سمت من مایل کرده بود و لبخندی بر‬ ‫لب داشت‪ ،‬همان لبخندی که به من جرأت داد تا به او اظهار عشق کنم‪ .‬نامه ای هم نوشته‬ ‫بودم‪ .‬اما دو روز بعد و قبل از آنکه نامه را به او بدهم دستگیرش کردند و هرگز از زندان‬ ‫آزاد نشد‪ .‬مدرک لیسانسم هم بود‪ .‬گرچه برایش جان کنده بودم‪ ،‬اما به دردم نخورد‪ .‬همه‬ ‫را همراه جزوه‏هایی که هنوز بوی عطر آن دختر از البالیشان به مشام ام می‏رسید‪ ،‬کنار‬ ‫گذاشتم تا پاره‏ کنم‪.‬‬ ‫چمدان بعدی را باز کردم‪ .‬وسایل و لباسهای همسفرم بود که روزی راه افتاده بودیم تا با‬ ‫هم از طریق کوههای بلوچستان قاچاقی از ایران بیرون برویم‪ .‬روز سرد و بارانی‏ای بود‪.‬‬ ‫می‏گفتند که مأمورها چنان روزهایی از پاسگاه بیرون نمی‏آیند‪ .‬اما آمده بودند و رگبارشان‬ ‫ماشینی را که همسفرم در آن بود سوراخ سوراخ کرده بود‪ .‬من در ماشین جلویی بودم که‬ ‫اسباب و اثاثیه را حمل می‏کرد‪ .‬چمدانش امانت زندگی من شد‪ .‬از خودم پرسیدم‪ :‬مسافری‬ ‫که در ابتدای مقصد سوراخ سوراخ شد‪ ،‬چمدان به چه دردش می‏خورد؟‬ ‫آن را همراه چمدان سوم که پر بود از رومیزی و روتختی گلدوزی شده و صنایع دستی‬ ‫گذاشتم کنار چیزهای دورریختنی دیگر‪.‬‬ ‫درجعبه ای خالی فقط مدارک پناهندگی و کاغذهای مهم اداری را گذاشتم که هر از چند یک‬ ‫بار جایی می‏خواهندش و اگر نداشته باشی‪ ،‬باید خر بیاری و باقال بار کنی‪.‬‬ ‫رفتم سراغ کیسه‏های بزرگ زباله‪ .‬همۀ لباس های زمستانی ام را ریختم در آنها‪ .‬از بین‬ ‫کفشها یک جفت را که نوتر بود انتخاب کردم‪ .‬یکی دو شلوار و چند تی شرت نگه داشتم و‬ ‫از خیر بقیه گذشتم‪ .‬تمام وسایل دکوری و تابلوها و ظروف پخت و پز را هم گذاشتم داخل‬ ‫جعبه ها‪.‬‬ ‫بلند شدم تا آینه را از دیوار جدا کنم‪ .‬به تصویر داخل آینه خیره شدم‪ .‬از آن برقی که در‬ ‫چشمان آن جوان ایستاده کنار آن دختر زیبا می‏درخشید‪ ،‬اثری نمانده بود‪ .‬از آن ذوق و‬ ‫شوقی که در دل آن مرد عازم مرز‪ ،‬بیداد می‏کرد‪ ،‬خبری نبود‪ .‬پشت سرم یک عمر زندگی‬ ‫به من خیره شده بود‪ .‬پشت به آینه کردم‪ .‬چمدانها را دوباره در کمد روی هم چیدم‪ .‬پارچه‏ای‬ ‫بر داشتم‪ .‬کتابخانه‏ام را گردگیری کردم‪ .‬تا کتابهایم را مرتب‪ ،‬سر جایشان بچینم‪.‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 30‬‬

‫شعر امروز‬

‫دو شعر از منوچهر حقیقت‬

‫‪ -‬ونکوور‬

‫‪1‬‬ ‫ای ِ‬ ‫یاد روسپی‬

‫با روزگار رفته و این ِ‬ ‫درد ماندگار‬ ‫چه خواهی کرد؟‬

‫در دیار ابری شام شراب و خواب‬ ‫با خسته جانی این کهنه سالی ام‬ ‫در جام بی کرانه ی اندوه من‬

‫چه خواهی ریخت؟‬

‫و رو ِز رفته و بی انتظار فردا را‬ ‫بی من‬

‫در کاسه ی کدام خاطره خواهی چید؟‬

‫‪2‬‬ ‫ای ماه اگر نباشی و شب باشد‬

‫شعری از زهرا حيدری‬ ‫این خاکستر کیست در هوا؟‬

‫این جمجمه برهنه در آینه چیست؟‬

‫و شب‪ِ ،‬‬ ‫شب دریده ی بی انتها هم این باشد‬

‫زمین زاده توست‬

‫چه خواهم کرد؟‬

‫از روی ﭘﻠﻪهای تشرف ﻣﻲبرد فرستاده توست‬

‫شام بی چراغ‬ ‫ِ‬ ‫من شکسته در این ِ‬

‫و در کجای بی د ِر این ناکجای ویرانی‬

‫و باد که ﮔﻞهای سرخ را‬

‫ستاﺭﻩها را که واﻣﻲدارد به خراشیدن صورت ماه‬

‫میان سیل پریشان غصه خواهم خفت؟‬

‫سنگ که ﻣﻲزند به سنگینی خواب‪ ،‬به فرمان توست‪.‬‬

‫ای ماه اگر نیایی و شب باشد‬

‫و به سکوت سردابه فرو ﻣﻲرود‬

‫حتی‬

‫اشاره انگشتان توست‬

‫و در سیاهی دلگیر این زمین‬ ‫سوسوی یک چراغ نباشد‬

‫به فرمان توست که به استعالی آتش برﻣﻲخیزد‬ ‫این حرکات مورب‬

‫که ﺗﻜﻪهای تن ساحل‬

‫دیگر کسی به دیدن پروانه های باغ‬

‫بر شاﻧﻪهای موج ﻣﻲرود‬

‫نخواهد رفت‬

‫و من‬

‫در جان جلگه های گرفتار شب‬

‫زمین زاده توست ای مرگ متعال‬

‫و بی چراغ بر این دره های تاریکی‬

‫با این همه خرگوش صحرایی‬

‫ترس مترسکی در باد‬ ‫با زوزه های‬ ‫ِ‬

‫فقط مادر تراﻧﻪای گنگم‬

‫فقط شغال می ماند‬

‫و عاشقی که بر این کشتزار گریه کند‪.‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫که در پیکر زناﻧﻪام ﻣﻲدود‬

‫که ﻧﺴﻞهای زمین را پیوند ﻣﻲدهد‪.‬‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 31‬‬

‫جدول و سرگرمی‬ ‫جدول ويژه نشریه فرهنگ‬ ‫شماره ی ‪365‬‬ ‫(يک هنرپيشه ی نامدار)‬ ‫طراح جدول‪ :‬بهمن‬

‫‪ -‬ونکوور‬

‫(حل جدول در صفحه ی ‪)43‬‬

‫افقی‪:‬‬ ‫‪ -1‬از هنرپيشگان نامدار سینمای آمریکا که چهره ی‬ ‫وی را در ميانه ی جدول این شماره ی "فرهنگ ‪"BC‬‬ ‫می بینید ‪ -‬مردد و سرگشته‬ ‫‪ -2‬اجنبی و غیرخودی ‪ -‬از عناصر اربعه که در عربی‬ ‫آن را تراب می خوانند ‪ -‬از ویتامین ها ‪ -‬پرنده بطور‬ ‫عموم و بخصوص پرنده ای از خانواده ماکیان‬ ‫‪ -3‬واحد پول ژاپن ‪ -‬کال و ناپخته ‪ -‬سوغات ‪ -‬طال‬ ‫‪ -4‬نیستی و نابودی ‪ -‬از کشورهای بزرگ و پرجمعیت‬ ‫جهان ‪ -‬ارزش و احترام‬ ‫‪ -5‬بخشی از دستگاه گوارش آدمی ‪ -‬نوعی از مجلس‬ ‫قانونگذاری ‪ -‬تنپوش درختان و بوته ها ‪ -‬تشنه در بیابان‬ ‫به جای آب می بیند‬ ‫‪ -6‬تیز و قاطع ‪ -‬آتش بیار معرکه و بانی اختالف میان‬ ‫دیگران ‪ -‬آزاد و رها‬ ‫‪ -7‬شاعر نامدار ایرانی که قصیده ی "ایوان مداین" او‬ ‫بسیار مشهور است ‪ -‬نوعی گردونه و گاری که بویژه‬ ‫در قدیم برای حمل و نقل به کار می رفت‬ ‫‪ -8‬درفش و بیرق ‪ -‬اسب نامدار رستم دستان‬ ‫‪ -9‬مایعی غلیظ که از برخی دانه ها گرفته می شود و‬ ‫غالبا در آشپزی و پخت خوراکی ها بسیار به کار می‬ ‫رود ‪ -‬رودخانه ای در غرب و جنوب غربی ایران‬ ‫‪ -10‬سائل و دریوزه گرد ‪ -‬از پهلوانان ایرانی نامدار‬ ‫در شاهنامه فردوسی‬ ‫‪ -11‬یکی از چهار جزیره ی اصلی تشکیل دهنده ی‬ ‫کشور ژاپن ‪ -‬میگو‬ ‫‪ -12‬صراحی و کوزه ی شراب ‪ -‬یکی از دروه‬ ‫های زمین شناسی و دیرین شناسی که حدود ‪ 200‬تا‬ ‫‪ 250‬میلیون سال پیش را در بر می گرفته است ‪ -‬از‬ ‫ابزارهای درودگران‬ ‫‪ -13‬یگانه و بی همتا ‪ -‬بر گردن اسب و شیر نر می‬ ‫روید ‪ -‬طره ی گیسو ‪ -‬از میوه های گرمسیری‬ ‫‪ -14‬پایتخت یونان ‪ -‬دشمن ‪ -‬سلطان و شهریار‬ ‫‪ -15‬از غذاهای پُرتنوع ایرانی ‪ -‬شهرستانی در دامنه‬ ‫کوه های واقع در شمال و شمال شرق شهر تهران ‪-‬‬ ‫بیرون و نیز به معنی کشور بیگانه ‪ -‬اکبر و اصغرش‬ ‫را در آسمان بجویید‬ ‫‪ -16‬ستون ‪ -‬تکخال ‪ -‬کنده کاری روی سنگ یا چیزهای‬ ‫دیگر ‪ -‬مکانی برای آموزش هنر‬ ‫‪ -17‬پروسه ‪ -‬نام جانشین حسن صباح که پس از او‬ ‫از قلعه ی الموت بر پیروان اسماعیلی خود در ایران‬ ‫فرمانروایی داشت‬

‫عمودی‪:‬‬ ‫‪ -1‬تبدیل و دگرگون شده ‪ -‬روزگاری از مراکز تمدن‬ ‫ایرانی و زبان دری در آسیای میانه بود و اینک شهری‬ ‫است در کشور ازبکستان ‪ -‬از انواع دخانیات‬ ‫‪ -2‬پایتخت اتریش ‪ -‬از ضمیرهای مفعولی ‪ -‬استانی در‬ ‫کانادا ‪ -‬در شیرینی بدان مثل می زنند‬ ‫‪ -3‬جوی خون در بدن ‪ -‬از کشورهای همسایه ایران ‪... -‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪ - ...‬یکی از ایالت های کشور آمریکا ‪ -‬جدید‬ ‫‪ -4‬نامدارترین قهرمان جنبش استقالل طلبی‬ ‫هندوستان ‪ -‬از زینت آالت خانم ها ‪ -‬آذر‬ ‫‪ -5‬نام قدیم ویتنام ‪ -‬خوراکنامه ی رستوران ‪-‬‬ ‫زمین گسترده و هموار ‪ -‬سمبل‬ ‫‪ -6‬جویبار ‪ -‬چیزی را به خاطر کسی آوردن‬ ‫ حرف تصدیق انگلیسی‬‫‪ -7‬یکی از کوه ها و قله های بلند ایران ‪-‬‬ ‫معاون و یاری رساننده‬ ‫‪ -8‬چهره ‪ -‬کشتی جنگی ‪ -‬خاندان ‪ -‬فوری‬ ‫‪ -9‬از واحدهای طول در انگلیس و آمریکا ‪-‬‬ ‫سیمرغ‬ ‫‪ -10‬شهری در منطقه حجاز عربستان ‪ -‬میوه‬ ‫ای خوشبو ‪ -‬شهر و استانی در ایران ‪ -‬ایزد‬ ‫‪ -11‬ابزاری برای جابجا کردن اجسام سنگین‬ ‫ ِگل خشک و به هم چسبیده‬‫‪ -12‬کجاست ‪ -‬مُخبر ‪ -‬شهری در استان‬ ‫آذربایجان شرقی‬ ‫‪ -13‬ثروتمند و غنی ‪ -‬ارزش و قیمت ‪ -‬بر گردن‬ ‫گاوان شخم زن می بندند ‪ -‬زهر و هرچیز تلخ‬ ‫‪ -14‬آموزه ‪ -‬طبقه و نیز سقف و آسمانه ‪ -‬رویداد‬ ‫‪ -15‬ن َفس ‪ -‬از واحدهای اندازه گیری زمین‬ ‫معادل ده هزار متر مربع ‪ -‬حرف گزاف و‬ ‫بیهوده ‪ -‬زهر‬ ‫‪ -16‬رعشه ‪ -‬عقاب سیاه ‪ -‬پول خارجی ‪ -‬نام‬ ‫دیگر زبان فارسی‬ ‫‪ -17‬ناشناس و ناآشنا ‪ -‬دستآویز ‪ -‬از پادشاهان‬ ‫ساسانی و پدر انوشیروان‬ ‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 32‬‬

‫واژه های درج شده در جدول واژه يابی‬ ‫ويژه ی نشريه فرهنگ‬

‫‪BC‬‬

‫(طراح جدول‪ :‬بهمن)‬

‫واژه هايی را که در کادر سمت راست جدول واژه یابی زیر می بینید در جدول‬ ‫یافته و به دور آنها خط بکشيد‪ .‬پس از یافتن همه ی واژه ها‪ ،‬هشت حرف باقی‬ ‫می ماند که از ترکيب آنها نام يکی از شهرهای کشورمان ايران به دست می آید‪.‬‬

‫آرژانتين ‪ -‬آالسکا ‪ -‬آلمان ‪ -‬آمریکا ‪ -‬اتاوا ‪-‬‬

‫اتريش ‪ -‬اردن ‪ -‬اروند ‪ -‬ازبکستان ‪ -‬اسپانیا‬ ‫ افغانستان ‪ -‬الجزاير ‪ -‬انگلستان ‪ -‬اورال ‪-‬‬‫ایرانزمین ‪ -‬ایسلند ‪ -‬اينگوش ‪ -‬باکو ‪ -‬برزيل‬

‫‪-‬بلغار ‪ -‬بلفاست ‪ -‬بورکینافاسو ‪ -‬بیروت‬

‫ پاکستان ‪ -‬پاناما ‪ -‬پرتقال ‪ -‬پکن ‪ -‬پوسان ‪-‬‬‫تاجيکستان ‪ -‬تانزانيا ‪ -‬تايباد ‪ -‬تبت ‪ -‬ترکيه ‪-‬‬

‫تورين ‪ -‬جيبوتی ‪ -‬داغستان ‪ -‬دانمارک ‪ -‬راين‬

‫‪ -‬روسيه ‪ -‬ژاپن ‪ -‬سنگسر ‪ -‬سومالی ‪ -‬سیواس‬

‫ غازيان ‪ -‬فالکلند ‪ -‬فرانسه ‪ -‬فنالند ‪ -‬فیجی‬‫ کاپری ‪ -‬کانادا ‪ -‬کرکوک ‪ -‬کرمان ‪ -‬کره‬‫جنوبی ‪ -‬کوبا ‪ -‬کوزوو ‪ -‬کويت ‪ -‬گابن ‪ -‬گامبيا‬

‫ گرجستان ‪ -‬گينه نو ‪ -‬الرک ‪ -‬لبنان ‪ -‬لمان ‪-‬‬‫لندن ‪ -‬لهاسا ‪ -‬لهستان ‪ -‬ليبی ‪ -‬مالزی ‪ -‬مالی‬ ‫‪ -‬مسکو ‪ -‬مکزيک ‪ -‬ملداوی ‪ -‬ناميبيا ‪ -‬نروژ‬

‫ نوادا ‪ -‬نياوران ‪ -‬نيويورک ‪ -‬ورسک ‪ -‬ويتنام‬‫‪ -‬هلند ‪ -‬هيماليا‬

‫دو جدول سودوکو‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 33‬‬

‫بهداشت و تندرستی‬

‫هفت دلیل زود سفید شدن موها‬ ‫فاطمه حلوايی‬

‫نداشته باشید‪ ،‬استرس نمی تواند تاثیر چندانی روی رنگ موهایتان داشته باشد‪.‬‬ ‫اما اگر سفید شدن موها در ژن شما باشد‪ ،‬در این صورت است که استرس ژن ها را تحریک‬ ‫کرده و روند سفیدی موها را سرعت می دهد‪ .‬مگر اینکه دست به کار شوید و استرس تان‬ ‫را کنترل کنید‪ .‬بنابراین الزم است که روش های کنترل استرس و ایجاد آرامش روحی را‬ ‫وارد برنامه زندگی تان کرده و از خودتان استرس زدایی کنید‪.‬‬ ‫در معرض دود سیگار هستید‬ ‫قرار داشتن در معرض دود سیگار‪ ،‬رنگ موها را به خطر می اندازد‪ ،‬حال فرقی نمی کند‬ ‫خودتان سیگار بکشید و یا کسی از اطرافیان تان سیگاری باشد‪ .‬نتایج پژوهشی که در سال‬ ‫‪ 2013‬به چاپ رسیده است نشان می دهد سیگاری ها دو و نیم برابر بیشتر در معرض سفید‬ ‫شدن زودهنگام موها قرار می گیرند‪ ،‬چون میزان رادیکال های آزاد تولید شده از سوختن‬ ‫توتون بسیار باالست‪.‬‬ ‫در هورمون های تان تحولی ایجاد شده است‬ ‫یک نگاهی به عکس های ده سال پیش تان بیاندازید‪ .‬متوجه خواهید شد که موهایتان همان‬ ‫موهای سابق نیست‪ .‬دلیل آن هورمون های شماست‪.‬‬ ‫با گذشت زمان به دلیل مسائل هورمونی‪ ،‬بافت‪ ،‬حجم و رنگ موها دستخوش تغییراتی می‬ ‫شود‪ .‬این تغییر بیشتر در سن سی سالگی مشاهده می شود‪ .‬در واقع در این سن است که افراد‬ ‫با سفیدی موها مواجه شده و از مشکالت اشاره شده شکایت می کنند‪.‬‬ ‫اما در عین حال خانم هایی هستند که در پنجاه سالگی و در دوره یائسگی‪ ،‬موی سفید‬ ‫ندارند‪ .‬پژوهشگران همیشه به دنبال این بوده اند که هورمون ها (استروژن‪ ،‬پروژسترون‪،‬‬ ‫کورتیزول و غیره) دقیقا با چه مکانیسمی روی سفید شدن موها تاثیر می گذارند‪ .‬اما آنچه‬ ‫روشن است اینکه سه عامل ژنتیک‪ ،‬محیط زیست و تغییرات هورمونی تاثیر زیادی در‬ ‫سفیدشدن موها دارند‪.‬‬

‫مهم ترین عامل سفیدی زودهنگام موها ژنتیک است‪ ،‬اما عوامل دیگری نیز در این مسئله‬ ‫دخیل است‪ .‬در این مطلب شما را با هفت دلیل سفید شدن زودهنگام موها آشنا می کنیم‪.‬‬ ‫سپیدی موها معموال از سن ‪ 30‬سالگی کلید می خورد‪ ،‬اما به دلیل عوامل ژنتیکی نمی توان‬ ‫این سن را قطعی دانست‪ .‬امروزه خیل عظیمی از جوانان را می بینیم که از همان سنین‬ ‫بیست سالگی و یا کمتر نیز موهایشان شروع به سفید شدن می کند‪.‬‬ ‫با باال رفتن سن‪ ،‬تعداد سلول های رنگ ساز در پیاز مو کاهش پیدا می کند و موها به تدریج‬ ‫خاکستری و سفید می شوند‪ .‬در حالت عادی موها از کنار شقیقه ها و خط ریش سفید می‬ ‫شوند‪.‬‬

‫با افزایش سن تولید مالنین کاهش پیدا می کند‬ ‫اگرچه هیچ کس انتظار پیر شدن را ندارد‪ ،‬اما موها گذر زمان را خوب می فهمند‪ .‬مالنین‬ ‫که تولید کننده رنگ موهاست با گذر زمان کمتر تولید می شود‪ .‬به گفته پژوهشگران هر‬ ‫ده سالی که از سن ‪ 30‬سالگی می گذرد‪ ،‬احتمال سفید شدن موها ‪ 10‬تا ‪ 12‬درصد افزایش‬ ‫می یابد‪ .‬با این حال خیلی از افراد هم هستند که سال ها رنگ موی طبیعی خود را حفظ‬ ‫می کنند‪ .‬مسئله غیر قابل تغییر این است که دیر یا زود رنگ موهای همه ما سفید می شود‪.‬‬ ‫بهتر است آن را فاجعه آمیز ندانسته و با آن کنار بیاییم‪( .‬تبیان)‬

‫موهای مادر یا پدرتان زود سفید شده است‬ ‫موهایی که خیلی زود به رنگ نقره ای در می آیند‪ ،‬ریشه در ژن های شما دارند‪ .‬در پژوهش‬ ‫جدیدی که نتایج آن در ‪ Nature Communications‬به چاپ رسیده است‪ ،‬پژوهشگران‬ ‫ویژگی موهای ‪ 6000‬داوطلب را مورد بررسی قرار دادند و پی به وجود ژنی بردند که با‬ ‫سفید شدن موها در ارتباط است‪.‬‬ ‫به گفته این پژوهشگران‪ ،‬ژن سفید شدن موها نیز مانند طاسی از ژن های خانوادگی ریشه‬ ‫می گیرد‪ .‬در نتیجه اگر شما والدین یا اعضای خانواده نزدیکی دارید که موهایشان خیلی‬ ‫زود سفید شده است‪ ،‬احتمال اینکه خیلی زود البه الی موهایتان تارهای سفید را ببینید زیاد‬ ‫است‪.‬‬ ‫شاید پای یک بیماری خودایمنی در میان است‬ ‫بیماری خودایمنی پوست‪ ،‬آلوپسی آره آتا یا طاسی منطقه ای می تواند زمینه را برای رشد‬ ‫و تکثیر موهای سفید فراهم کند‪ .‬انجمن ملی طاسی منطقه ای (‪ )NAAF‬اعالم کرده است‬ ‫افرادی که به این بیماری مبتال هستند‪ ،‬با لکه های کوچک صاف و گردی روی سرشان‬ ‫مواجه می شوند و ممکن است که سرشان و بدن شان به طور کامل دچار بی مویی و طاسی‬ ‫شود‪ .‬علت این بیماری به مشکالت سیستم ایمنی بر می گردد‪ .‬در این صورت دستگاه ایمنی‬ ‫بدن به فولیکول یا همان پیاز موها حمله کرده و باعث ریزش آنها می شود‪ .‬زمانی که موها‬ ‫دوباره رشد می کنند همگی سفید شده اند‪ .‬اگر متوجه ریزش شدید مو و یا طاسی منطقه ای‬ ‫شده اید‪ ،‬حتما به متخصص پوست و مو مراجعه کنید‪.‬‬ ‫محیطی که در آن زندگی می کنید آلوده است‬ ‫امان از آلودگی محیط زیست‪ .‬پژوهشگران بر این عقیده هستند که آالینده ها و سمومی که‬ ‫در محیط زندگی ما وجود دارند‪ ،‬عاملی برای سفید شدن زودهنگام موها محسوب می شوند‪.‬‬ ‫نتایج پژوهش ها نشان می دهد عوامل شیمیایی باعث تولید رادیکال های آزاد یا استرس‬ ‫اکسیداتیو می شود که به تولید مالنین (رنگدانه مو) و سالمت موها آسیب می زنند‪.‬‬ ‫در این صورت نیز به محض آنکه موها و موهای زاید از فولیکول خارج می شوند از بین‬ ‫می روند‪ .‬در واقع اتفاقی که در فولیکول می افتد‪ ،‬تاثیر مهمی در سالمت موها دارد‪ .‬عوامل‬ ‫زیستی از اهمیت باالیی برخوردارند‪ ،‬اما عوامل دیگری نیز در این روند دخیل هستند که‬ ‫ذکر خواهند شد‪.‬‬ ‫فول استرس هستید‬ ‫به عقیده برخی متخصصان استرس در سفید شدن موها تاثیر دارد‪ .‬البته ارتباط بین استرس‬ ‫و سفیدی موها همیشه موضوع مورد بحث و جدل بوده است‪ .‬به عقیده برخی افراد‪ ،‬استرس‬ ‫ژن افراد را تحریک می کند‪ .‬متخصصان معتقد هستند اگر شما ژن سفیدی زودهنگام مو را‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 34‬‬

35

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 35

Thursday, June 8, 2017

‫دانش و فن آوری‬

‫یاری از کرم پیله‌ساز بید‬ ‫برای حل مشکل زباله‌های پالستیکی‬ ‫​​​​​​​‬

‫کرم‌های پیله‌ساز بید کندوی زنبور عسل کیسه‌های پالستیکی را به‌سرعت می‌خورند‪.‬‬ ‫یک زیست‌شناس اسپانیایی این پدیده را تقریبا به طور اتفاقی کشف کرد‪ .‬آیا از این کشف‬ ‫می‌توان برای حل مشکل زباله‌های پالستیکی بهره گرفت؟‬ ‫فدریکا برتوچینی هم شغلی هیجان‌انگیز و هم سرگرمی جالبی دارد‪ :‬او به عنوان‬ ‫پژوهشگر علم زیست‌شناسی در انستیتوی زیست‌پزشکی و زیست‌فن‌آوری در کانتابریا‬ ‫در اسپانیا کار می‌کند و در اوقات فراغت به پرورش زنبور عسل می‌پردازد‪.‬‬ ‫حال اتفاقی باعث شده که او کار پژوهشی و عالقه‌اش به زنبور عسل را با هم پیوند دهد‪.‬‬ ‫چنین پیوندی ممکن است به یافتن راهی برای حل مشکل زباله‌های پالستیکی بیانجامد‪ .‬تیم‬ ‫تحقیقاتی که خانم برتوچینی در آن عضویت دارد نتیجه پژوهش‌های خود در این زمینه را‬ ‫روز ‪ ۲۴‬آوریل (‪ ۴‬اردیبهشت) در ژورنال تخصصی ‪ Current Bioliogy‬منتشر کرد‪.‬‬ ‫کرم در کندوی عسل‬ ‫تنها فدریکا برتوچینی نیست که کندوهای زنبور عسل را دوست دارد‪ ،‬کرم‌پیله‌ساز‬ ‫‪ Galleria mellonella‬هم کندوهای زنبور عسل را‪ ،‬یا دقیق‌تر بگوییم‪ ،‬موم آن را‬ ‫دوست دارد‪ .‬بیدها در آنجا تخم‌گذاری می‌کنند‪ ،‬تخم‌ها به کرم پیله‌ساز تبدیل می‌شوند و‬ ‫‪ ۶‬تا ‪ ۷‬هفته طول می‌کشد تا مانند حشره هم‌خانواده خود یعنی پروانه از پیله در آیند و‬ ‫پرواز کنند‪.‬‬ ‫یک روز خانم برتوچینی کرم‌های پیله‌ساز را از کندوهای عسل خود جمع کرد و درون‬ ‫پالستیکی ریخت تا آن‌ها را دور بریزد‪ .‬اما کرم‌ها در عرض مدت کوتاهی کیسه را‬ ‫سوراخ کرده و بیرون آمده بودند‪.‬‬ ‫البته مدتهاست که این پدیده شناخته شده که کرم‌های پیله‌ساز درون موم عسل می‌توانند‬ ‫کیسه‌های پالستیکی را بخورند‪ .‬پرورش‌دهندگان زنبور عسل پیش از این در این باره‬ ‫گزارش داد‌ه‌اند‪ .‬در ضمن خود کرم‌های پیله‌ساز بید غذای محبوبی برای خزندگان هستند‬ ‫و از آن‌ها همچنین به عنوان طعمه در ماهیگیری استفاده می‌شود‪.‬‬ ‫فقط می‌خورند یا هضم هم می‌کنند؟‬ ‫تا امروز روشن نبود که کرم‌های پیله‌ساز بید فقط پالستیک را می‌خورند و آن را به‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫صورت فضوالت پالستیکی به طبیعت بازمی‌گردانند یا اینکه می‌توانند آن را هضم و‬ ‫تجزیه کنند‪ .‬برای مثال در مورد بیدهایی که لباس می‌خورند می‌دانیم که آنها هم لباس‌های‬ ‫پشمی و هم لباس‌های از جنس مواد ترکیبی را می‌خورند‪ ،‬اما تنها توانایی هضم لباس‬ ‫پشمی را دارند‪ .‬این بیدها الیاف ترکیبی را از طریق فضوالتشان به شکل میکروپالستیک‬ ‫دوباره وارد طبیعت می‌کنند‪ .‬اما خانم برتوچینی تصمیم گرفت که در این باره به دقت‬ ‫تحقیق کند‪ .‬او با استفاده از روش طیف‌سنجی دریافت که بیدهای موم عسل با بیدهای لباس‬ ‫فرق می‌کنند‪ .‬آنها فضوالت میکروپالستیکی از خود به جا نمی‌گذارند بلکه پلی‌اتیلن را به‬ ‫ترکیب شیمیایی اتیلن‌گلیکول تبدیل می‌کنند که یک تکپار یا مونومر (ماده تشکیل‌شده از‬ ‫مولکول‌های واحد) است و بنابراین پالستیک نیست؛ پالستیک از مواد پلیمری است و از‬ ‫به هم پیوستن واحدهای کوچک تکرارشونده ساخته شده است‪.‬‬ ‫آزمایش زمان در آزمایشگاه‬ ‫برتوچینی در همکاری با پائولو بومبلی و کریستوفر هووه در آزمایشگاه زیست‌شناسی‬ ‫دانشگاه کمبریج آزمایشی انجام داد‪ .‬این پژوهشگران حدود ‪ ۱۰۰‬کرم پیله‌ساز بید را روی‬ ‫یک کیسه پالستیک معمولی گذاشتند که در سوپرمارکت‌های انگلیس یافت می‌شود‪.‬‬ ‫پس از حدود ‪ ۴۰‬دقیقه اولین سوراخ‌ها را می‌شد در کیسه‌ها دید‪ .‬کرم‌ها بعد از ‪ ۱۲‬ساعت‬ ‫‪ ۹۲‬میلی گرم پالستیک را خورده بودند‪ .‬برتوچینی می‌گوید که سرعت عمل کرم‌ها بسیار‬ ‫باالست‪.‬‬ ‫موم زنبور عسل هم یک پلیمر است‬ ‫خانم برتوچینی حدس می‌زند که بیدهای موم زنبور عسل دارای نوع معینی آنزیم هستند‬ ‫که می‌تواند پیوندهای شیمیایی پالستیک را درهم بشکند‪ .‬او می‌گوید‪« :‬موم یک پلیمر‬ ‫است‪ ،‬می‌شود گفت یک "پالستیک طبیعی" است و ساختاری دارد که شبیه به پلی‌اتیلن‬ ‫است‪».‬‬

‫یک آزمایش دیگر این حدس را که پلیمرها دارای پیوندهای مشابه هستند تایید می‌کند‪.‬‬ ‫پژوهشگران چند کرم پیله‌ساز بید را گرفتند‪ ،‬له کردند و روی یک کلیسه پالستیکی‬ ‫گذاشتند‪ .‬از این طریق هم در کیسه سوراخ ایجاد شد‪.‬‬ ‫حال پژوهشگران می‌خواهند نوع این آنزیم را شناسایی کنند‪ .‬اگر بتوان این آنزیم را در‬ ‫صنعت تولید کرد‪ ،‬می‌توان امیدوار بود که در آینده از آن برای تجزیه سریع زباله‌های‬ ‫پالستیکی به گونه‌ای که به محیط زیست آسیبی نزند استفاده کرد‪.‬‬ ‫دانشمندان چینی هم چند سال پیش تجربه مشابهی داشتند‪ ،‬اما با کرم پیله‌ساز بید در مواد‬ ‫غذایی خانگی‪ .‬کرم پیله‌ساز این گونه بیدها هم پالستیک می‌خورند و هضم می‌کنند‪ ،‬البته‬ ‫به کمک باکتری‌ها‌‪ .‬اما کرم پیله‌ساز بید مواد غذایی خانگی نسبت به کرم پیله‌ساز کندوی‬ ‫زنبورعسل به زمان بسیار بیشتری برای هضم پالستیک نیاز دارد‪)dw.com( .‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 36‬‬

‫متنوع‪،‬‬ ‫فرهنگ ‪ BC‬نشريه ای مستقل‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫پُربار و آموزنده‬

‫با بهترين خدمات آگهی‬

‫‪778.317.4848‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 37‬‬

‫رياضيات‬ ‫گزينش مقاله برای صفحه ی رياضیات از‪:‬‬ ‫علیرضا خاتون آبادی‬

‫نگاهی دوباره به گربه شرودینگر‬ ‫نظریه ی کوانتومی می گوید برای هر جسم یک تابع موج وجود دارد که معیاری از‬ ‫احتمال یافتن آن جسم در یک نقطه بخصوص در فضا و زمان می باشد‪ .‬همچنین نظریۀ‬ ‫کوانتوم بیان می کند که شما هیچگاه حالت واقعی یک ذره را تا زمانی که مشاهده ای‬ ‫انجام نداده اید‪ ،‬نخواهید دانست‪ .‬قبل از سنجش‪ ،‬ذره می تواند به یکی از حالت های‬ ‫مختلف باشد که توسط تابع موج شرودینگر توصیف می شوند‪ .‬لذا قبل از اینکه مشاهده‬ ‫یا سنجشی بتواند انجام پذیرد‪ ،‬شما واقعا نمی توانید حالت یک ذره را بفهمید‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫ذره تا زمانی که مورد سنجش قرار نگرفته است در حالت نامعلومی قرار دارد که جمع‬ ‫تمامی حاالت ممکن است‪.‬‬ ‫وقتی این عقیده نخستین بار توسط نیلز بور و ورنر هایزنبرگ پیشنهاد شد‪ ،‬اینشتین نسبت‬ ‫به آن شدیدا اعتراض کرد و گفت‪ « :‬آیا ماه صرفا به این دلیل وجود دارد که یک موش‬ ‫به آن نگاه می کند‪ ».‬وی مشتاق طرح سوال بود‪ .‬بنا به تجزیه و تحلیل دقیق نظریه ی‬ ‫کوانتوم‪ ،‬ماه قبل از اینکه مشاهده شود‪ ،‬آنطور که ما آن را می شناسیم وجود ندارد‪ .‬در‬ ‫حقیقت‪ ،‬ماه می تواند در یکی از حاالت بی شمار خود باشد از جمله حالت های استقرار‬ ‫در آسمان‪ ،‬انفجار و حتی عدم وجود در آسمان‪ .‬این فرایند اندازه گیری نگاه کردن به آن‬ ‫است که تعیین می کند ماه در واقع حول زمین می گردد‪.‬‬

‫اینشتین بحث های داغ زیادی با نیلز بور داشت و این نگرش نامتداول به جهان را به‬ ‫چالش می کشید‪ .‬بور در یکی از این تبادل نظرها از روی ناراحتی به اینشتین گفت‪« :‬فکر‬ ‫نمی کنید شما صرفا سعی می کنید منطقی باشید؟!» حتی اروین شرودینگر( که با معادله‬ ‫موج مشهور خود‪ ،‬کل این بحث ها را به راه انداخته بود) به این تفسیر از معادله اش‬ ‫اعتراض کرد‪ .‬وی یک بار با ناراحتی ابراز کرد‪ :‬من این پرش کوانتومی را دوست ندارم‬ ‫و بسیار متاسفم از اینکه با آن سر و کار داشته ام‪ ».‬منتقدان برای به چالش کشیدن این‬ ‫تفسیر تازه می پرسند‪ « :‬آیا یک گربه قبل از اینکه به آن نگاه کنید‪ ،‬زنده است یا مرده؟»‬

‫شرودینگر برای اینکه نشان دهد این سوال تا چه اندازه مضحک است‪ ،‬یک گربه ی‬ ‫خیالی را در جعبه ای محصور فرض نمود‪ .‬گربه روبروی یک تفنگ قرار گرفته که به‬ ‫یک شمارشگر گایگر متصل میباشد که به نوبه ی خود با قطعه ای اورانیوم در تماس‬ ‫است‪ .‬اتم اورانیوم ناپایدار است و دچار فروپاشی رادیو اکتیو می شود‪ .‬اگر یک هسته‬ ‫اورانیوم فرو پاشد‪ ،‬توسط شمارشگر گایگر شناسایی می گردد که در این صورت ماشه‬ ‫ی تفنگ کشیده و گلوله شلیک می شود و باعث مرگ گربه می شود‪.‬‬ ‫برای دریافتن اینکه گربه زنده است یا مرده‪ ،‬باید جعبه را باز کرده و گربه را مشاهده‬ ‫کنیم‪ .‬اما وضعیت گربه توسط تابع موجی توصیف می گردد که توصیف کننده مجموع‬ ‫یک گربه زنده و یک گربه مرده است‪ .‬از نظر شرودینگر تصور گربه هایی که نه مرده‬ ‫هستند و نه زنده‪ ،‬بسیار مضحک است‪ .‬ولی با این وجود اثبات تجربی مکانیک کوانتومی‬ ‫ما را وادار به این نتیجه گیری می کند‪ .‬تاکنون‪ ،‬تمامی آزمایش های تجربی درستی نظریه‬ ‫ی کوانتوم را ثابت کرده اند‪.‬‬ ‫پارادوکس گربه شرودینگر به قدری عجیب و نامانوس است که اغلب انسان را به یاد‬ ‫عکس العمل آلیس در برابر ناپدید شدن گربه چشایر در داستان لوئیس کارول می اندازد‪:‬‬ ‫« گربه گفت‪ :‬تو مرا خواهی دید‪ ،‬سپس ناپدید شد‪ .‬آلیس از این موضوع چندان تعجب‬ ‫نکرد چرا که دیگر به اتفاقات عجیب زیادی که رخ می داد عادت کرده بود‪ ».‬در طول‬ ‫سالیان‪ ،‬فیزیکدانانها نیز به چیزهای عجیبی که در مکانیک کوانتوم اتفاق می افتند عادت‬ ‫کرده اند‪ .‬ریچارد فاینمن فیزیکدان زمانی می گفت‪ « :‬فکر میکنم خطری نداشته باشد که‬ ‫بگوییم هیچکس مکانیک کوانتومی را درک نمی کند‪ .‬دائم از خود نپرسید آیا ممکن است‬ ‫بتوانید از آن اجتناب ورزید و یا اینکه این امر چطور امکان پذیر است‪ ،‬چرا که با این‬ ‫کار وارد کوچه بن بستی خواهید شد که هنوز کسی از آن خارج نشده است‪ .‬هیچکس دلیل‬ ‫این امر را نمی داند‪».‬‬ ‫جهان های موازی متعدد‬ ‫در سال ‪ ،۱۹۵۷‬یان اورت فیزیکدان این احتمال را مطرح کرد که جهان در ضمن تکامل‬ ‫خود همچون یک جاده دوراهی‪ ،‬پیوسته به دو نیم تقسیم می شود‪ .‬در یک جهان اتم‪،‬‬ ‫اورانیوم واپاشی نکرده و گربه مورد هدف واقع نشده است‪ .‬در جهان دیگر‪ ،‬اتم اورانیوم‬ ‫فرو پاشیده و گربه هدف ِ گلوله قرار گرفته است‪ .‬اگر حرف اورت صحیح باشد‪ ،‬بی‬ ‫نهایت جهان وجود خواهد داشت که هر کدام از طریق شبکه ای از دو راهی ها با سایر‬ ‫جهانها مرتبط اند و یا همانطوری که نویسنده ی آرژانتینی خورخه لوییس بورخس‪ ،‬در‬ ‫باغ مسیرهای دو راهی نوشته است‪« :‬زمان دائما به آینده های بی شماری تقسیم می‬ ‫شود‌‪».‬‬ ‫برایس دویت فیزیکدان‪ ،‬یکی از طرفداران تئوری جهان های موازی متعدد‪ ،‬تاثیر‬ ‫ماندگاری که این تئوری بر وی گذاشت را اینگونه توصیف می کند‪ :‬دنباله ‪»-----‬‬

‫علیرضا خاتون آبادی‬ ‫دکتری ریاضی‬

‫‪778-926-1382‬‬

‫‪Math Tutoring High School & College: Math 8-12, Pre-Calculus, Calculus, SAT, AP, IB, Online, GRE, MCAT, GMAT‬‬

‫تدریس راییض مطابق رسفصل دروس اب اتکید بر حل مساهل توسط هیات علمی دانشگاه اب ‪ 15‬سال سابقه تدریس‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 38‬‬

‫‪ «: ...‬هر گذار کوانتومی در هر ستاره‪ ،‬در هر کهکشان و در هر گوشه ی دور افتاده‬ ‫ای از کیهان رخ می دهد‪ ،‬دنیای ما در کره زمین به انبوهی از نسخه های خود تقسیم می‬ ‫کند‪ .‬من هنوز بهت و حیرت ناشی از اولین مواجه خود با این مفهوم چند جهانی را به‬ ‫یاد دارم» تئوری جهان های متعدد فرض می کند که تمام جهان های کوانتومی ممکن‪،‬‬ ‫وجود دارند و در بعضی جهان ها‪ ،‬انسانها بعنوان شکل حیات غالب در روی زمین‬ ‫وجود دارند‪ .‬در سایر جهان ها حوادث زیر اتمی به گونه ای رخ می دهد که مانع از‬ ‫تکامل روز افزون بشر گردیده است‪.‬‬ ‫در حقیقت‪ ،‬اینکه ممکن است‬ ‫جهان های چندگانه وجود‬ ‫داشته باشند ایده ی تازه ای‬ ‫نیست‪ .‬فیلسوفی بنام سنت‬ ‫آلبرتوس مگنوس زمانی‬ ‫نوشت‪ « :‬آیا جهان های زیادی‬ ‫وجود دارند یا یک جهان یگانه‬ ‫وجود دارد؟ این یکی از اصیل‬ ‫ترین و مهم ترین سواالت در‬ ‫مطالعه طبیعت میباشد‪ » .‬با‬ ‫این حال‪ ،‬نکته جدی این عقیده‬ ‫ی قدیمی آن است که این جهان‬ ‫های زیاد‪ ،‬پارادوکس گربه ی‬ ‫شرودینگر را حل می کنند‪ .‬در‬ ‫یک جهان‪ ،‬گربه ممکن است‬ ‫مرده باشد و در دیگری‪ ،‬گربه زنده است‪.‬‬ ‫همان اندازه که نظریه ی جهان های موازی متعدد اورت ممکن است عجیب به نظر‬ ‫برسد‪ ،‬نشان دادن اینکه تئوری مذکور از نظر ریاضی معادل تفسیر متداول مکانیک‬ ‫کوانتوم است‪ ،‬عجیب به نظر خواهد رسید‪ .‬اما بطور سنتی‪ ،‬نظریه ی چند جهانی اورت‬ ‫بین فیزیکدان ها محبوبیتی نداشته است‪ .‬هر چند نمی توان انکار کرد که این ایده ی مبتنی‬ ‫بر تعداد نامحدودی از جهان هایی که به یک اندازه اعتبار دارند و هر یک در هر لحظه‬ ‫از زمان به دو نیم تقسیم می شوند‪ ،‬بیشتر مثل کابوسی فلسفی برای فیزیکدانان است که‬ ‫سادگی را دوست دارند‪ .‬یک اصل فیزیکی وجود دارد که تیغ اوکام نامیده می شود و‬ ‫مطابق آن همیشه باید ساده ترین مسیر ممکن را بر گزینیم و از انتخاب های پیچیده چشم‬ ‫پوشی کنیم‪ ،‬بخصوص اگر انتخاب های دیگر را هرگز نتوان مورد ارزیابی قرار داد(‬ ‫لذا تیغ اوکام تئوری قدیمی«اتر» را رد می کند که بر طبق آن‪ ،‬گاز اسرارآمیزی در‬ ‫سراسر جهان پخش شده بود‪ .‬تئوری اتر جواب مناسبی به یک سوال پیش پا افتاده داد‪:‬‬ ‫اگر نور یک موج است و می تواند در خال انتشار یابد‪ ،‬پس چه چیزی مواج می شود؟‬ ‫جواب این بود که اتر مانند یک سیال حتی در خال مرتعش می شود‪ .‬اینشتین نشان داد‬ ‫که نیازی به اتر نیست‪ .‬با این حال وی هرگز اعالم نکرد که اتر وجود ندارد‪ .‬وی صرفا‬ ‫گفت که اتر موضوعیت ندارد لذا‬ ‫طبق اصل تیغ اوکام فیزیکدانها‬ ‫دیگر به اتر اشاره نمی کنند‪).‬‬ ‫می توان نشان داد که ارتباط بین‬ ‫چندجهانی موازی متعدد اورت‬ ‫امکان پذیر نیست‪ .‬لذا هر جهان‬ ‫از وجود بقیه اطالعی ندارد‪ .‬اگر‬ ‫آزمایشها نمی توانند وجود این‬ ‫جهان ها را مورد بررسی قرار‬ ‫دهند‪ ،‬براساس تیغ اوکام باید از‬ ‫آنها صرف نظر کنیم‪ .‬دوران‬ ‫عدم محبوبیت فرضیه چندجهانی‬ ‫متعدد با شهرت و محبوبیت تابع‬ ‫موج جهان استیون هاوکینگ‬ ‫به پایان رسید‪ .‬تئوری اورت‬ ‫براساس ذرات منفرد بنا نهاده شده و در آن امکانی برای ارتباط بین جهان های مختلف‬ ‫که در حال جدا شدن از یکدیگرند وجود نداشت‪ .‬اما تئوری هاوکینگ‪ ،‬هر چند مرتبط‬ ‫است ولی پا را فراتر می گذارد‪ :‬این تئوری بر پایه تعداد بی شمار جهان های خود بسنده‬ ‫(و نه فقط ذرات) بنا شده و مدعی امکان تونل زنی بین آنها از طریق کرمچاله ها است‪.‬‬ ‫هاوکینگ حتی اقدام به کار جسورانه ی حل تابع موج جهان کرده است‪ .‬وی اطمینان‬ ‫دارد که رویکردش درست است‪ .‬تا حدودی به این دلیل که این تئوری خوش تعریف‬ ‫است‪(.‬اگر همانطور که گفتیم‪ ،‬تئوری در نهایت در ده بعد یا بیشتر تعریف شده باشد)‪.‬‬ ‫هدف او نشان دادن آن است که مقدار تابع موج جهان در نزدیکی جهان شبیه جهان ما‬ ‫بزرگ است‪ .‬بنابراین جهان ما محتمل ترین جهان است ولی مطمئنا تنها جهان نیست‪.‬‬ ‫یک اختالف بین نظریه ی جهان های موازی متعدد اورت و تابع موج هاوکینگ این‬ ‫است که ایده ی هاوکینگ در هسته ی خود‪ ،‬کرمچاله ها را پیشنهاد می کند که این جهان‬ ‫های موازی را به هم وصل می کنند‪.‬‬ ‫برگرفته از کتاب ‪Hyperspace -Michio Kaku :‬‬ ‫(منبع‪ :‬وبسایت علمی بیگ بنگ)‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪39‬‬ ‫ادبيات کودک‬

‫خیاالت کودکان چیست؟‬ ‫نوشته ‪ :‬بووآ کارول و دگراو اوژنی‬ ‫مترجم ‪ :‬بهاره بهداد‬ ‫یک تصویرگر کانادایی به نام کدی مک دونالد دانتون ‪ 2‬در این‬ ‫مورد می گوید‪ « :‬به نظر من تخیل کودکان از بزرگساالن آزادتر‬ ‫و رهاتر است‪ .‬در سنین بزرگسالی حایلی بین دنیای واقعی از‬ ‫یک طرف و تخیل از طرف دیگر ایجاد می شود‪ .‬اما در کودکان‬ ‫این حائل ایجاد نشده است‪ .‬یک کودک می تواند یک کاسه پر از‬ ‫ماکارونی به شکل کرم خاکی بخورد و حتی راه مدرسه اش را به صورت یک ماجرا‬ ‫برای رسیدن به قصر در نظر بگیرد ‪ .‬این دنیای کودکانه شادی زیادی دارد‪ .‬و نیز تخیل‬ ‫را می توان یک وسیله آموزشی قلمداد کرد؛ یک گنجینه که زندگی را پربار می کند‪ .‬تنها‬ ‫تخیل است که زمینه پرورش افکاری لطیف را فراهم می آورد و خالقیت فرد را نشان‬ ‫می دهد‪ .‬تخیل برای فهم نتایج ضروری است چرا که به لطف تخیل دیگر الزم نیست‬ ‫همه راه ها را برای گرفتن نتیجه برویم‪ .‬یک تخیل خوب نتیجه را برای ما پیش بینی‬ ‫می کند‪" .‬کودک برای خالق بودن و برای بازی هایش از تخیل خود بهره می گیرد‪" .‬‬ ‫قوه تخیل در ذهن همه کودکان وجود دارد و توانایی تحریک این قوه امری مهم به نظر‬ ‫می رسد‪ .‬آنچه در باال گفته شد‪ ،‬حاصل تجربۀ سال ها تصویرگری خانم دانتون بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫دیدگاه خانم سیلوی شتلن ‪1‬‬ ‫از مجله خردساالن ‪ 2‬به این‬ ‫قرار می باشد‪:‬‬ ‫« کودکان در سن ‪ 2‬تا ‪4‬‬ ‫سالگی در یک زمان‪ ،‬در‬ ‫دو دنیا زندگی می کنند‪.‬‬ ‫یکی دنیایی که ما با او‬ ‫قسمت می کنیم و دیگری‬ ‫دنیای مخصوص خودش‪.‬‬ ‫او قدرت زیستن در هر دو‬ ‫دنیا را دارد‪ .‬رویا و تخیل‬ ‫بخش جدایی ناپذیر دنیای‬ ‫کودکی در این سن است‪.‬‬ ‫نفوذ این دیدگاه در موسساتی‬ ‫که مخصوص خردساالن هستند باعث شده که مکان هایی را برای بازی های نمادین‬ ‫کودکان در نظر بگیرند‪ .‬در این مکان ها کودکان در خیال خود نقش پدر و مادر ‪ ،‬دکتر ‪،‬‬ ‫قهرمانان دلخواه خود را بازی می کنند ‪ .‬آنها گرگ ها و تمساح هایی را تصور می کنند‬ ‫که می خواهند به آنها حمله کنند و از اینکه خودشان را بترسانند لذت می برند ولی در‬ ‫آخر بازی‪ ،‬این کودکان هستند که بر تمام این حیوانات پیروز می شوند»‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که می توان گفت تخیل فاکتوری مهم و ضروری برای رشد کودک‬ ‫به شمار می رود‪ .‬به واسطه تخیل‪ ،‬کودک عواطف و احساساتش را نظم می دهد و دنیای‬ ‫منبع ‪www.univ.lille3.fr :‬‬ ‫تجربیات خود را بازسازی می کند‪.‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 39‬‬

‫آموزش عکاسی‬ ‫گفتار بيست و پنجم‪:‬‬ ‫ه سفید‬ ‫عکاسی از محصوالت کوچک با زمین ‌‬

‫محمد خيرخواه‬ ‫در این گفتار به آموزش ثبت عکس‌های‬ ‫جذاب از اشیاء کوچکی می‌پردازیم که‬ ‫می‌خواهید توسط مخاطبان‌تان طوری دیده‬ ‫شوند که جذابیت‌هایشان پنهان نماند‪ .‬این‌کار‬ ‫را می‌توانید با وسایل ساده‌ای که در اختیار‬ ‫دارید انجام دهید‪.‬‬ ‫هفته‌ای چند بار اشخاص مختلفی به من می‌گویند که ما از محصوالت کوچکی مثل طال‬ ‫و جواهر که داریم می‌خواهیم برای آپلود کردن روی اینترنت عکس بگیریم اما عکس‌ها‬ ‫خوب از آب در نمی‌آیند‪ .‬چه کاری باید انجام دهیم؟‬ ‫شاید شما هم با این موضوع روبه‌رو شده باشید که بخواهید جنسی را بر روی سایتی‬ ‫بگذارید و بفروشید اما هرچه عکس می‌گیرید به خوبی عکس‌هایی که روی سایت‌ها‬ ‫می‌بینید نمی‌شوند و تصور می‌کنید که آنها لزوما از ابزارهای پیشرفته‌ای برای این نوع‬ ‫عکاسی استفاده می‌کنند اما واقعیت این است که شما هم در خانه با وسایل ساده‌ای که در‬ ‫اختیار دارید می‌توانید این کار را انجام دهید‪.‬‬

‫قرار دهید تا به سطح پس‌زمینه و جسمی که انتخاب کرده اید به خوبی نور برسد‪ .‬از‬ ‫آنجا که باید از سرعت شاتر پایین استفاده کنید و امکان لرزش دست زیاد است‪ ٬‬ترجیحا‬ ‫دوربین‌تان را بر روی یک سه‌پایه محکم کنید‪.‬‬ ‫دوربین را از حالت اتوماتیک خارج کرده و بر روی حالت دستی (‪ )Manual‬قرار‬ ‫دهید‪ .‬با توجه به شدت نور‪ ،‬حساسیت دوربین (‪ )ISO‬را جایی بین ‪۱۲۵‬تا ‪۴۰۰‬بگذارید‪.‬‬ ‫دیافراگم دوربین (‪ )F‬را تا شمار ‌ه حدود ‪۱۱‬باال ببرید که عمق میدان عکس‌تان بیشتر‬ ‫شود‪ .‬استفاده از دیافراگم باز با عدد کمتر باعث می‌شود که عمق میدان عکس کمتر شده‬ ‫و در نتیجه مقداری از جسمی که از آن عکاسی می‌کنید‪ ٬‬به اصطالح تار (‪ )Blur‬دیده‬ ‫شود‪ .‬نمونه‌ای از این تار شدگی در نتیجه باز بودن زیاد دیافراگم را می‌توانید در عکس‬ ‫زیر ببینید‪.‬‬

‫اما بالعکس استفاده از دیافراگم بسته‌تر با عدد ‪F‬باالترباعث باالتر رفتن عمق میدان و‬ ‫شفاف‌تر شدن سوژه می‌شود‪.‬‬ ‫با گرفتن چند عکس سرعت شاتر دلخواه‌تان را با توجه به نیاز به روشنایی و یا تاریکی‬ ‫که می‌خواهید‪ ٬‬باال و پایین کرده و پیدا کنید‪ .‬با استفاده از یک کنترل شاتر (دکالنشور)‬ ‫یا با قرار دادن دوربین‌تان روی حالت سلف‌تایمر (به جای فشردن دکمه )‪Self‪-Timer‬‬ ‫عکاسی‪ ٬‬می‌توانید از لرزیدن عکس‌تان به‌طور قابل‌توجهی جلوگیری کنید‪ .‬استفاده از لنز‬ ‫ماکرو‪ ٬‬یا لنزهایی که حالت ماکرو دارند‪ ٬‬به شما کمک می‌کند تا عکسی با ابعاد بزرگتر‬ ‫از سوژه بگیرید‪.‬‬

‫برای این نوع عکاسی‪ ،‬موضوعی که می خواهید از آن عکاسی کنید را بر روی‬ ‫پس‌زمینه‌ای که در نظر دارید قرار دهید‪ .‬هر چقدر این پس‌زمینه ساده‌تر باشد‪ ٬‬موضوعی‬ ‫که از آن عکس می‌گیرید برجسته‌تر خواهد شد‪.‬‬ ‫همان‌طور که در عکسمی‌بینید‪ ٬‬من از پس‌زمینه‌ سفید برای عکاسی از این گردن‌بند‬ ‫استفاده کرده‌ام‪ .‬به جای استفاده از نور فالش روی دوربین یا هر نور فالش دیگری‪ ٬‬بهتر‬ ‫است که از نورهای معمولی که روزانه با آن سروکار داریم ‪ -‬مثل المپ‌های کم‌مصرف‪٬‬‬ ‫فلورسنت و یا حتی تنگستن استفاده کنیم‪.‬‬

‫چراغ‌های مطالعه هم می‌توانند گزینه خوبی برای نورپردازی به اشیاء مورد نظر شما‬ ‫باشند‪ .‬دو یا سه نوری که در نظر گرفته اید را به صورت ‪۴۵‬درجه در کنار سوژه‌تان‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 40‬‬

‫سبک‬

‫شناسی‪...‬‬

‫(دنباله از صفحه ی ‪)22‬‬

‫‪ ...‬و همه ی قصدش آن بوده است که کتابی سهل التناول که هم دارای جزالت قدیم و‬ ‫هم دارای سالست عصر و هم محتوی لطایف بدیعیّه باشد‪ ،‬به کار آورد تا بهتر و بیشتر‬ ‫مقبول پیشگاه سلطان افتد‪ ،‬و معذلک گاه لغت هایی ُطرفه در آن می توان به دست آورد‬ ‫چون "انگشت مهینه" به جای نرانگشت یا شصت‪ ،‬و "انگشت کهینه" به جای کلیل یا‬ ‫انگشت کوچک‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫‪ -11‬ضمایر مفرد غایب غیرذوی االرواح را گاهی به سنت متقدمان "او" آورده و‬ ‫تصرف کاتبان بعد باشد و ضمیر جمع غیرذوی العقول‬ ‫گاهی "آن" و شاید قسم دوم از ّ‬ ‫و ذوی االرواح را نیز گاهی جمع و گاه مفرد آورده است‪ ،‬و ضمیر "هر" و "هرکس"‬ ‫را هم گاه جمع و گاه مفرد آورده است مثال‪" :‬خواست تا از برای محک این مدعیان‬ ‫از مقامات و احوال سلوکشمه ای بیان کند تا هر کس خود را بر این محک بزند" ص‬ ‫‪.176‬‬ ‫‪ -12‬افعال وصفی‪ :‬به طریق قدیم دارد و گاهی هم افعالی خبری و نقلی به صیغۀ‬ ‫وصفی چنانکه امروز رسم است به کار برده مانند‪" :‬در هر عالم صنفی از مخلوقات‬ ‫آفریده (یعنی آفریده است) روحانی و جسمانی و از هر صنفی انواع مختلف آفریده‬ ‫(یعنی آفریده است) و در هر یکی خاصیتی دیگر نهاده (یعنی نهاده است)" ص ‪.21‬‬ ‫تبرک یاد می کنیم و باید آن همه از‬ ‫در خاتمه چند رباعی از آن کتاب بزرگوار برای ّ‬ ‫لطایف طبع مؤلف باشد‪:‬‬ ‫عشق‪:‬‬ ‫سرمایۀ عمر جاودانی عشق است‬ ‫ ‬ ‫نوباوۀ گلبن جوانی عشق است‬ ‫سرچشمۀ آب زندگانی عشق است‬ ‫ ‬ ‫چون خضر گر آب زندگانی خواهی‬ ‫یار نو‪:‬‬ ‫ُ‬ ‫البد به زبان او ُسخن باید گفت‬ ‫ ‬ ‫با یار نو از غم کهن باید گفت‬ ‫چون با عجمی کن و مکن باید گفت‬ ‫ ‬ ‫ال َتفعل و اِفعل نکند چندان سود‬ ‫انسان‪:‬‬ ‫وی آینۀ جمال شاهی که توئی‬ ‫ ‬ ‫ای نسخۀ نامۀ الهی که توئی‬ ‫از خود بطلب هرآنچه خواهی که توئی‬ ‫بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست ‬ ‫دل‪:‬‬ ‫صد فتنه و شور در جهان حاصل شد‬ ‫ ‬ ‫از شبنم عشق خاک آدم گل شد‬ ‫یک قطره فروچکید‪ ،‬نامش دل شد‪.‬‬ ‫ ‬ ‫سر نشتر عشق‪ ،‬بر رگ روح رسید‬ ‫(دنباله در شماره ی آينده)‬

‫توضیحات‪:‬‬ ‫‪ -1‬کذا فی مرصادالعباد و در کتب جغرافی آن را "قیساریه" نویسند‪ ،‬از شهرهای‬ ‫آسیای صغیر و دیار بکر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬رباعی است که وصاف گوید‪ :‬مجدالملک یزدی به خواجه شمس الدین محمد‬ ‫جوینی در آغاز بروز خصومت نوشت و خواجه شمس الدین محمد هم جوانی بر همان‬ ‫منوال بدو داد و ما آن رباعی را از مجدالملک می پنداشتیم ولی اتفاقاً رباعی مزبور‬ ‫را در صفحۀ ‪ 216‬این کتاب دیدیم و اگر اصل باشد و الحاقی نباشد شک نیست که‬ ‫از نجم دایه است و مجدالملک آن را با اندک تحریفی به مناسبت به کار برده است و‬ ‫رباعی این است‪:‬‬ ‫یا غرق شدن یا گهری آوردن‬ ‫در بحر عمیق غوطه خواهم خوردن ‬ ‫یا سرخ کنم روی بدان یا گردن‬ ‫ ‬ ‫کار تو مخاطره است خواهم کرن‬ ‫و رباعی خواجه شمس الدین محمد جوینی که بالشک از خود اوست این است‪:‬‬ ‫پس غصۀ روزگار باید خوردن‬ ‫ ‬ ‫ترغو چو بر شاه بشاید بردن‬ ‫این کار که دست در میانش داری هم روی بدان سرخ کنی هم گردن‬ ‫‪ -3‬از عجایب آنکه نجم دایه در صفحۀ ‪ 2‬و صفحۀ ‪ 39‬دو نوبت صفت مقام انسانی‬ ‫کرده و این شعر شاهنامه را شاهد آورده است که در صفت باریتعالی است‪:‬‬ ‫ندانم چه ای هر چه هستی توئی‬ ‫ ‬ ‫جهان را بلندی و پستی توئی‬ ‫و به نظر می رسد که شاید مرادش بیت دیگر فردوسی بوده است که در وصف انسان‬ ‫گوید‪:‬‬ ‫توئی خویشتن را به بازی مدار‬ ‫نخستین فطرت پسین شمار ‬ ‫‪ -4‬اینجا شوخ چشمی به معنی حقیقی آن که قدما شوخ روئی و به جای تهور و جسارت‬ ‫و بی باکی به کار می بردند استعمال شده است‪.‬‬

‫متنوع‪ُ ،‬پربار و آموزنده‪،‬‬ ‫فرهنگ ‪ BC‬نشريه ای مستقل‪ّ ،‬‬ ‫با بهترين خدمات آگهی‬

‫‪778.317.4848‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 41‬‬

‫‪42‬‬

‫آژانس مسافرتی‬

‫بازرسی فنی ساختمان‬

‫‪( Advanced Travel‬تینا خدایی) ‪604-904-4422‬‬ ‫‪604-770-4474‬‬ ‫آژانس هواپیمایی آپادانا‬ ‫‪604-986-0094‬‬ ‫آریا تراول‬ ‫‪604-780-4005‬‬ ‫آزاده موسویان‬ ‫آژانس مسافرتی کاپیتان کوک)‬ ‫(آزاده موسویان‪:‬‬ ‫‪604-401-0222‬‬ ‫مهشيد طاهری‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫‪604-500-0303‬‬ ‫دکتر امير به کيش‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫آرایشگاه و سالن زيبایی‬

‫‪604-980-5464‬‬ ‫‪King Hair Design‬‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫آموزش هنر‬

‫خانه فرهنگ و هنر (خط‪ ،‬نقاشی‪ ،‬موسیقی‪778-737-7426 )...‬‬ ‫مرکز هنری نوا‪( :‬موسیقی‪ ،‬نقاشی ‪604-985-6282 )..‬‬ ‫نقاشی‪:‬‬ ‫‪604-349-6326‬‬ ‫نازنین صادقی (آبرنگ)‬ ‫‪www.nazanin-artist.com‬‬ ‫رامین جمالپور (رنگ روغن‪ /‬آبرنگ) ‪604-924-1475‬‬ ‫موسیقی‪:‬‬ ‫‪778-839-1375‬‬ ‫حمیرا بشیری (سه تار)‬ ‫‪604-375-1272‬‬ ‫اشرف آبادی (تار و سه تار)‬ ‫‪604-983-3985‬‬ ‫استاد شاملو (ویلن و سه تار)‬ ‫شبنم شاملو (تنبک ‪ /‬موسیقی کودکان) ‪604-983-3985‬‬ ‫‪778-833-4778‬‬ ‫ُرهام بهمنش (پیانو)‬ ‫نازنین صادقی (پیانو برای کودکان) ‪604-349-6326‬‬ ‫کامران (گیتار پاپ)‬ ‫رامین جمالپور‬ ‫فرشته فرمند (آواز)‬ ‫پرویز نزاکتی (آواز)‬ ‫محمد خرازی (گیتار)‬

‫(پیانو‪ ،‬تئوری‪/‬هارمونی)‬

‫عکاسی‪:‬‬

‫‪604-441-9442‬‬ ‫‪604-924-1475‬‬ ‫‪778-893-6766‬‬ ‫‪604-913-3486‬‬ ‫‪604-551-3963‬‬

‫حمید زرگرزاده (‪)Perfect Shot Studio‬‬

‫‪604-925-6800‬‬ ‫‪778-372-0765‬‬

‫گالری کالغ سفید (افشین سبوکی)‬

‫‪778-898-4575‬‬

‫گالری عکس کارون‬

‫کارتون و کاریکاتور‪:‬‬

‫خطاطی‪:‬‬ ‫انجمن خوشنویسان ایران‬ ‫رقص‪:‬‬ ‫‪604-983-0015‬‬ ‫باله ملی پارس‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬‫‪778-889-4820‬‬

‫اپتومتری ‪ /‬عينک سازی‬

‫باشگاه ورزشی ‪ /‬ورزش های رزمی‬

‫‪604-990-1331‬‬ ‫باشگاه سانی کيم تکواندو‬ ‫بهاره دهکردی (کيک باکسينگ) ‪778-872-3781‬‬ ‫مجتبی دانشی (کيک باکسينگ) ‪778-871-7572‬‬ ‫باشگاه ورزشهای رزمی اليت المپيک ‪604-971-3362‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫پزشک ‪ /‬مرکز پزشکی ‪ /‬خدمات پرستاری‬ ‫پزشک خانوادگی‪:‬‬ ‫دکتر پروانه بهشتی (‪604-925-9277 )West Van‬‬ ‫فیزیوتراپی‪:‬‬ ‫هارمونی (فیزیو ‪ /‬ماساژتراپی) ‪604-468-2300‬‬ ‫ناتوروپاتیک‪:‬‬ ‫دکتر ماندانا عدالتی (‪604-987-4660 )North Van‬‬ ‫طب گياهی ‪ /‬هرباليست‪:‬‬ ‫دکتر اسماعيل حسينی‬ ‫خدمات پرستاری‪:‬‬

‫‪778-706-3538‬‬

‫‪604-945-5005 Safe Care Home Support‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫تدریس خصوصی‬

‫نيلوفر علمداری(شیمی‪ /‬ساینس)‪778-926-2995‬‬ ‫نادره ترکمان (فيزیک و رياضی) ‪604-396-6622‬‬ ‫دکتر علیرضا خاتون آبادی (ریاضی) ‪778-926-1382‬‬ ‫دکتر حمیدرضا رضازاده (ریاضی) ‪604-700-9560‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫ترجمه‬

‫حسین عندلیب (مترجم رسمی) ‪604-868-9800‬‬ ‫امیربانو قاسمی نژاد (مترجم رسمی) ‪778-998-8402‬‬ ‫فریبرز خشا (مترجم رسمی) ‪604-377-9225‬‬ ‫حاتمی (مترجم رسمی) (کوکيتالم) ‪604-338-7364‬‬ ‫دارالترجمه رسمی ترای سیتی ‪604-492-0666‬‬ ‫‪778-773-0723‬‬ ‫بهارک کیادی‬ ‫‪604-817-4689‬‬ ‫دالور قدرشناس (‪)Ph.D‬‬ ‫حمید دادیزاده (مترجم رسمی) ‪604-889-5854‬‬ ‫آرش اندرودی (مترجم رسمی) ‪604-365-6952‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫تعمیرات و خدمات ساختمانی‬

‫علی وفایی (‪)AAA Ali Renovations‬‬

‫‪604-603- 8254‬‬

‫شرکت ساختمانی لوفا ‪ -‬پارسا خاکپور ‪778-893-7277‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫‪604-464-7726‬‬ ‫‪( IRIS‬کوکيتالم)‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫تعمیرات لوازم خانگی ‪ /‬برقی ‪ /‬کامپیوتر‬

‫‪604-782-3530‬‬ ‫بهاره بهداد (زبان فرانسه)‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫حسن (‪)Wise Appliance‬‬ ‫‪Techno Electro‬‬ ‫سعید ابراهیمی‬

‫آموزش زبان‬

‫آموزشگاه زبان فارسی‬

‫‪604-346-8925‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫‪604-261-6564‬‬ ‫ایرانیان‬ ‫‪604-913-0601‬‬ ‫دهخدا (نورت ونکوور)‬ ‫‪604-442-9431‬‬ ‫نور دانش‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫تعمیرات اتوموبیل‬

‫‪604-710-0550‬‬ ‫‪( Green Way‬محسن)‬ ‫‪778-899-7790‬‬ ‫سعيد صالحی‬ ‫‪778-896-1420‬‬ ‫آموزشگاه رانندگی بهروز‬ ‫‪604-644-8960‬‬ ‫حسین الهیجی‬ ‫‪604-990-4844‬‬ ‫کاپیالنو (جوان)‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫حسابداری‬

‫آموزش رانندگی‬

‫اتوموبیل‬

‫‪604-781-7478‬‬ ‫هوندا (سعيد لطفی )‬ ‫‪778-898-0701‬‬ ‫اکورا (هوشنگ دیده بانی)‬ ‫‪604-649-3618‬‬ ‫فولکس واگن (بهداد نخعی)‬ ‫فولکس واگن (علی بنی صدر) ‪604-250-6711‬‬ ‫‪604-500-7772‬‬ ‫آئودی (هاتف امام)‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫ارز و ارسال پول‬

‫دنیا (وست ونکوور)‬ ‫چارلیز (داون تاون)‬ ‫دانیال (کوکيتالم)‬ ‫عطار (کوکیتالم)‬

‫‪604-913-2324‬‬ ‫‪604-688-2516‬‬ ‫‪604-763-1512‬‬ ‫‪604-945-3266‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪604-764-6911‬‬ ‫‪604-770-0660‬‬

‫‪604-438-0222‬‬ ‫‪( KMF‬خسرو خاندشتی)‬ ‫تعمیرگاه و مکانیکی ‪604-960-0389 Auto Tek‬‬ ‫‪604-722-4175‬‬ ‫زاهد هفت لنگ‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬‫ناهید پاک (‪778-340-0231 )NasTax-N.Van‬‬ ‫ناهید پاک (‪604-781-8153 )NasTax- Langley‬‬ ‫‪ - PBS‬رضا هوشمند (‪604-990-6668 )N. Van‬‬ ‫‪ - PBS‬رضا هوشمند (برنابی) ‪604-638-3104‬‬ ‫‪ - PBS‬رضا هوشمند (ترای سيتی) ‪604-945-6664‬‬ ‫‪778-285-8830‬‬ ‫حسابداری صبا‬ ‫‪604-468-4222‬‬ ‫تراز (کوکیتالم)‬ ‫تراز (حسن نراقی ‪ -‬نورت ونکوور) ‪604-986-3704‬‬ ‫‪-----------------------------------------------‬‬

‫حمل و نقل ‪ /‬اثاث کشی (‪)Moving‬‬

‫‪604-603-9099‬‬ ‫آلبرت (حمل و نقل و اثاث کشی)‬ ‫‪604-970-2233 Merto Vancouver Movers‬‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫خدمات بیمه‬

‫جهانگیر فامیلی‬ ‫ميالد رحمتی‬ ‫سعيده کمونه‬

‫‪604--836-5663‬‬ ‫‪604-987-9356‬‬ ‫‪778-580-5616‬‬

‫فرش (فروش ‪ /‬تعمیرات ‪ /‬شستشو)‬

‫خدمات چاپ‬ ‫‪604-990-7272‬‬ ‫کاپیز دیپو (نورت ونکوور)‬ ‫خدمات چاپ‪604-710-5234 Print & Design‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫خدمات زيبايی ‪ /‬ماساژ‬ ‫خدمات زيبایی و ماساژ زهره‬

‫‪604-365-4610‬‬

‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫خدمات کنسولی‪ /‬اسناد رسمی‪ /‬مهاجرت‬

‫شهرزاد فرزين (امور مهاجرت) ‪604-499-2530‬‬ ‫فریبرز خشا (نوتاری پابلیک) ‪604-922-4600‬‬ ‫سازمان مهاجرتی منصوری ‪604-619-8564‬‬ ‫‪mcisfirm.com‬‬ ‫فرشته رحیمی (امور مهاجرت) ‪778-893-2275‬‬ ‫‪604-924-4452‬‬ ‫محمد همائی نژاد ‬ ‫‪604-986-3704‬‬ ‫حسن نراقی (امور مهاجرت)‬ ‫‪604-987-1413‬‬ ‫یونکس‬ ‫‪778-285-2866‬‬ ‫راه کانادا (کوکیتالم)‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫خدمات کامپیوتر‬

‫‪778-918-2815‬‬ ‫داريوش‬ ‫‪604-657-4318‬‬ ‫شهرام شعبانی‬ ‫‪604-220-1808‬‬ ‫آرین‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫داروخانه‬

‫داروخانه مدیس (پورت کوکيتالم) ‪604-944-5544‬‬ ‫داروخانه فارماسیو (وست ونکوور) ‪604-925-3304‬‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫دندانپزشک‬

‫‪604-770-1784‬‬ ‫فرش پازیریک‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫کتابفروشی‬

‫نیما (کتاب‪ ،‬فیلم و آالت موسیقی) ‪604-904-0821‬‬ ‫‪778-372-0765‬‬ ‫کتاب کارون‬ ‫‪604-671-9880‬‬ ‫پان به (کتاب و فیلم)‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫کابينت ‪ /‬کانتر ‪ /‬کفپوش‬

‫‪...Century Cabinet‬‬

‫‪604-552-5466‬‬

‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫مشاور امالک‬

‫‪604-727-4044‬‬ ‫‪604-603-0704‬‬ ‫‪604-506-8668‬‬ ‫‪604-603-0762‬‬ ‫‪778-389-8615‬‬ ‫‪604-626-1033‬‬ ‫‪604-727-4467‬‬ ‫‪778-893-2275‬‬ ‫‪604-377-9225‬‬ ‫‪604-340-8182‬‬ ‫‪604-518-3992‬‬ ‫‪604-761-7546‬‬

‫محمد خلیل بیگی ‬ ‫مرتضی رضایی‬ ‫پرتو مشرف‬ ‫نادر معتمد‬ ‫مریم غفاری‬ ‫ایرج بابایی‬ ‫راشين روحانی‬ ‫فرشته رحیمی‬ ‫فريبرز خشا‬ ‫سهيال طوسی‬ ‫کورس پزشک‬ ‫مارسی پناه‬

‫‪---------------------------------------------‬‬

‫محوطه سازی‪ ،‬زمين آرايی (‪)Landscaping‬‬

‫‪778-855-9645 Great Spaces Landscaping‬‬ ‫‪604-724-9645‬‬ ‫خدمات فضای سبز شاهرخ‬

‫‪---------------------------------------------‬‬

‫نان ‪ /‬شیرینی‬

‫‪604-985-7032‬‬ ‫دکتر بابک چهرودی‬ ‫‪604-474-4155‬‬ ‫دکتر رضا آران (ارتودنسی)‬ ‫‪604-321-8001‬‬ ‫دکتر روشنک شفقی‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫شیرینی مینو (کوکیتالم)‬ ‫شیرینی گلستان‬ ‫شیرینی رکس ‬ ‫شیرینی الله‬ ‫کلبه نان‬ ‫‪Better Bakes & Eats‬‬ ‫افرا‬

‫‪604-971-5113‬‬ ‫خلیج فارس (نوت ونکوور)‬ ‫‪604-904-3904‬‬ ‫گیالنه‬ ‫‪604-980-7373‬‬ ‫کازبا‬ ‫‪778-340-1500‬‬ ‫زیتون‬ ‫‪604-987-9000‬‬ ‫کپیالنو کافه‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫نشریات و دیگر رسانه ها‬

‫روان پزشک ‪ /‬مشاوره و بهداشت روان‬

‫دکتر گيتی اقبال (روانپزشک) ‪604-782-9573‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫رستوران‬

‫شرکت ساختمانی‬

‫‪604-603-7991‬‬ ‫شرکت ‪MTM‬‬ ‫‪-------------------------------------------------‬‬

‫عکاسی و فیلمبرداری‬

‫‪604-925-6800‬‬ ‫پرفکت شات استودیو‬ ‫‪778-372-0765‬‬ ‫استودیو عکاسی کارون‬ ‫حمید ‪604-358-7060 slicephotography.ca‬‬ ‫‪778-355-4445‬‬ ‫دات آرت استودیو‬ ‫‪604-987-1413‬‬ ‫یونکس‬ ‫‪------------------------------------------------‬‬

‫فروشگاه مواد غذایی‬

‫سوپرمارکت نانسی (نورت ونکوور) ‪604-987-5544‬‬ ‫چهارباغ (نورت ونکوور) ‪604-522-5254‬‬ ‫‪604-472-8888‬‬ ‫‪( Urban Gate‬کوکيتالم)‬ ‫‪778-279-8909‬‬ ‫گالره (وست ونکوور)‬ ‫‪604-682-8816‬‬ ‫آریا (داون تاون)‬ ‫‪604-669-6766‬‬ ‫دانیال (داون تاون)‬ ‫‪604-987-7454‬‬ ‫افرا (نورت ونکوور)‬ ‫فروشگاه بزرگ دایانا (کوکيتالم) ‪604-941-1881‬‬ ‫‪604-988-8100‬‬ ‫المپیا (نورت ونکوور)‬ ‫‪604-988-3515‬‬ ‫پارس (نورت ونکوور)‬ ‫‪604-985-2288‬‬ ‫پرشیا (نورت ونکوور)‬ ‫میت شاپ اند دلی (نورت ونکوور)‪604-983-2020‬‬ ‫‪604-877-0139‬‬ ‫یک و یک (ونکوور)‬

‫‪604-552-3336‬‬ ‫‪604-990-7767‬‬ ‫‪604-973-0119‬‬ ‫‪604-986-6364‬‬ ‫‪778-340-1773‬‬ ‫‪604-987-5881‬‬ ‫‪604-987-7454‬‬

‫‪---------------------------------------------‬‬

‫فرهنگ‬ ‫فرهنگ ‪BC‬‬ ‫‪BC‬‬

‫شهروند‬ ‫پیوند‬ ‫دانستنیها‬ ‫مهاجر‬ ‫دانشمند‬ ‫تلویزیون پرواز‬ ‫تلویزیون آريا‬ ‫رادیو فارسی زبان ونکوور‬

‫‪604-544-0960‬‬ ‫‪778-317-4848‬‬

‫‪BC‬‬

‫‪604-988-9262‬‬ ‫‪604-921-4726‬‬ ‫‪604-697-0344‬‬ ‫‪778-968-9081‬‬ ‫‪604-913-0399‬‬ ‫‪604-723-4307‬‬ ‫‪604-396-1919‬‬ ‫‪778-709-9191‬‬

‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫مشاوره خدمات دولتی‬ ‫فرهاد شمس‬

‫‪60-721-1693‬‬

‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫وام ‪ /‬وام مسکن‬

‫‪604-307-8674‬‬ ‫مهرداد نویس‬ ‫‪604-603-0762‬‬ ‫نادر معتمد‬ ‫‪604-341-0566‬‬ ‫امیر بوترابی‬ ‫‪604-725-7230‬‬ ‫بهنام نیک اختر‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫طراحی وب سایت ‪ /‬خدمات اینترنت‬

‫‪604-782-9573‬‬ ‫کاسپيانا‬ ‫‪--------------------------------------------------‬‬

‫وکالت ‪ /‬خدمات حقوقی‬

‫متیو فهی (‪604-561-4644 )Matthew Fahy‬‬ ‫‪604-925-6005‬‬ ‫زهرا جناب‬ ‫فاراما (خدمات حقوقی در ایران) ‪604-345-3685‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 42‬‬

‫مدرسه ی نور دانش‬ ‫اطالعیه برگزاری کالس ها درسه منطقه نورث ونکوور‪ ،‬برنابی و کوکیتالم‬ ‫چون شکر شیرین و چون گوهر‪ ،‬زبان فارسی است‬

‫انجمن ادبی شعر و سخن‬ ‫با توجه به استقبال ادب دوستان جلسات انجمن در هفته اول هر ماه (پنج شنبه ها) از ساعت‬ ‫‪ 5‬الی ‪ 8‬بعدازظهر در خيابان النزدل ‪ 15‬غربی شماره ‪ 123‬ساختمان لژیون برقرار است‪.‬‬ ‫از عالقمندان خواهشمند است یک شعر از شعرای قدیم و یا معاصر‪ ،‬مقاالت ادبی‪ -‬اجتماعی‪-‬‬ ‫انتقادی و غیره به همراه داشته باشند‪ .‬بدین ترتیب همگان با بازخوانی اشعار و مطالب در‬ ‫این امر فرهنگی مشارکت خواهند داشت‪.‬‬ ‫برای یک جلسه در ماه تا پنج دالر هزینه پذیرایی از خودتان دریافت می شود‪.‬‬ ‫در وقت دوم برنامه‪ ،‬آوای خوش چند تن از اعضاء انجمن و رقص جمعی خواهیم داشت‪.‬‬ ‫همآهنگ کننده‪ :‬سیروس برومند‬ ‫تلفن ها‪ 778-709-3396 :‬و ‪ 604-337-0202‬و ‪778-522-0334‬‬

‫حل جدول نشريه ی فرهنگ (شماره ی ‪)365‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫فارسی‪ ،‬فرهنگ و آیین و نشان پارسی است‬

‫زبان مهم ترین عامل حفظ و ارتباط بین نسل هاست‪ ،‬پس بکوشیم تا با آموزش زبان‬ ‫فارسی به فرزندان مان ارتباط خود را با نسل جدید‪ ،‬حفظ و تقویت نماییم‪ .‬مدرسه ی نور‬ ‫دانش با مجوز رسمی برگزاری امتحانات پایان سال تحصیلی ایران و برخورداری از‬ ‫سی سال سابقه ی مدیریتی و آموزشی در مدارس دولتی و غیر انتفاعی داخل کشور‬ ‫و چندین سال فعالیت آموزشی در استان بریتیش کلمبیا و بهره مندی از کادری مجرب‬ ‫و کارآزموده‪ ،‬دارای کالس های خصوصی و گروهی آموزش زبان فارسی برای‬ ‫خردساالن و بزرگساالن‪ ،‬آموزش کلیّه ی دروس ابتدایی و راهنمایی و نیز آموزش‬ ‫تک درس دبیرستان می باشد‪.‬‬ ‫ما به میزبانی وخدمت رسانی قریب به یکصد نفر از دانش آموزانی که داوطلب‬ ‫شرکت در امتحانات پایان تحصیلی ایران در سال جاری در حوزه ی ونکوور می‬ ‫باشند‪ ،‬مفتخریم‪.‬‬ ‫تلفن تماس‪604.726.9430 :‬‬

‫ایمیل‪noordanesh.school@yahoo.com :‬‬

‫« دهانم را بستی‪ ،‬قلبم را شکافتی‪ ،‬خونم را ریختی؛‬ ‫اما با نام من که درهمه جای تاریخ ثبت است چه خواهی کرد؟ »‬ ‫بار دیگر گر ِد هم می آئیم تا با یاد آنان که نامشان در تاریخ جنایات چهار دهه رژیم‬ ‫جمهوری اسالمی با نام آزادی و سوسیالیسم گره خورده و به ثبت رسیده است و‬ ‫همچنین به پاس مقاومت آنان که گمنام جان باختند‪ ،‬به دادخواهی بنشینیم‪.‬‬ ‫کمیته برگزاری مراسم یادمان‪ ،‬برای تدارک هر چه باشکوهتر این مراسم‪ ،‬از‬ ‫هنرمندان عزیز چه در زمینه موسیقی و رقص و چه در زمینه ارائه آثار هنری و‬ ‫یادواره های زندان برای قرار دادن در نمایشگاه آثار زندان و مقاومت‪ ،‬تقاضای‬ ‫همکاری می کنیم‪ .‬همچنین دوستانی که مایل به اعطای کمک مالی به این مراسم‬ ‫هستند‪ ،‬میتوانند با شماره تلفن های زیر تماس بگیرند‪.‬‬ ‫تلفن های تماس ‪ 778-836-6322 :‬و ‪778-918-8159‬‬ ‫جزئیات برنامه متعاقبا اعالم خواهد شد!‬ ‫کمیته یادمان جانباختگان راه آزادی و سوسیالیسم ‪ -‬ونکوور‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 43‬‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬

‫شرکت کابينت سازی سنچری (‪ )Century Cabinets‬واقع در پورت کوکيتالم برای‬ ‫تکمیل کادر خود به چند طراح و فروشنده کابينت آشپزخانه نیازمند است‪.‬‬ ‫آشنایی با طراحی و فروش کابينت‪ ،‬سابقه کار در کانادا و توانایی صحبت به زبان‬ ‫انگلیسی مزیّت محسوب می شود‪.‬‬ ‫از متقاضیان خواهشمندیم با شماره تلفن ‪ 604.202.1781‬با آقای محسن (رابرت)‬ ‫تماس حاصل نمایند و رزومه خود را به ايمیل زیر ارسال نمایند‪:‬‬

‫شرکت ‪Great Spaces Landscaping‬‬ ‫به نیروی انسانی جهت فعالیت در پروژه های‬ ‫اجرایی خود نیازمند است‪.‬‬ ‫(نوع کار برای آقایان مناسب تر است)‬

‫‪robert@centurycabinets.ca‬‬

‫‪Tel: 604.724.9645 & 778.855.9645‬‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬

‫يک کارگاه خياطی در نورت ونکوور به فردی با تجربه در زمینه امور خياطی نیازمند‬ ‫است‪ .‬دانستن زبان انگلیسی ضروری است‪604.499.7136 .‬‬

‫سوپرمارکت نانسی استخدام می نمايد‪.‬‬

‫‪Tel: 604.987.5544‬‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬ ‫به چند نفر کارگر ساده جهت کار نقاشی ساختمان نیازمندیم‪.‬‬

‫‪604.649.1288‬‬

‫‪Address: 1589 Garden Ave., North Vancouver‬‬

‫اطالعيه انجمن ايرانيان برنابی‬

‫آگهی استخدام‪:‬‬ ‫به يک خانم جهت کار در رستوران "هايدا ساندویچ" واقع در خيابان النزدل نورت‬ ‫ونکوور نيازمندیم‪.‬‬

‫تسلط به زبان انگليسی ضروری است‪.‬‬

‫‪778.223.4493‬‬

‫مرمت و بازسازی انواع تابلوهای نقاشی رنگ روغن جدید یا قدیمی‬

‫‪778.874.3931‬‬

‫احتراما به آگاهی میرساند جلسات فرهنگی انجمن ایرانیان برنابی شامل‪ :‬حافظ‬ ‫خوانی؛ ترانه خوانی؛ شعر همراه آهنگ؛ شاهنامه همراه ضرب؛ موسیقی کر؛ مقاله‬ ‫میباشد‪ .‬زمان‪ :‬شنبه ها از ساعت ‪ 1‬بعدازظهر‬ ‫مکان‪ :‬ساختمان سینیور سنتر جنب کتابخانه شمال لوهیدمال خیابان کمرون‬ ‫شماره‪۹۵۲۳‬‬ ‫روابط عمومی انجمن‬ ‫تلفن ‪۶۰۴۷۷۹۴۴۲۲‬‬

‫تلویزیون آریا‬

‫تلویزیون فرهنگی ایرانیان‬ ‫با برنامه های اختصاصی از ونکوور کانادا‬ ‫شنبه‪ ،‬یکشنبه‪ ،‬سه شنبه‪ ،‬چهار شنبه کانال ‪۱۱۶‬شا‬ ‫شنبه و پنج شنبه کانال ‪ ۱۱۹‬تالس و ‪ ۸‬شا‬ ‫با مدیریت‬

‫رامین محسنی‬

‫کارگردان سینما و تلویزیون‬

‫همچنین در وب سایت‪:‬‬

‫‪ariatv.ca‬‬ ‫‪A New Persian‬‬

‫‪Community Television‬‬

‫‪on Shaw and OMNI Channel‬‬

‫تلفن استودیو تلویزیونی و آگهی ها‪(۶۰۴) ۳۹۶-۱۹۱۹ :‬‬ ‫‪Sponsorship Opportunities and Show Ideas: (604) 396-1919‬‬

‫‪Facebook.com/AriaTelevision‬‬

‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪YouTube.com/AriaTVCanada‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 44‬‬

‫هنر آشپزی‬ ‫خانه فرهنگ و هنر ایران‬ ‫با همکاری انجمن فرهنگی رویش برگزار می کن ‌‬ ‫د‬ ‫سومین نشست کارگاه داستان نویسی محمد محمدعلی‬ ‫فرشته احمدی‪ -‬فروغ ایزدپناه ‪ -‬پریا ترکمان ‪ -‬محمد رضا حجامی ‪ -‬وحید ذاکری‬ ‫ مینا صاحب اختیاری ‪ -‬نیکی فتاحی ‪ -‬فریبا فرجام ‪ -‬شامل کناری ‪ -‬حمید مساح ‪-‬‬‫محمدمحمدعلی ‪ -‬فاطمه نیکوکار و نوشا وحیدی‬ ‫داستان می خوانند و به پرسش های شما پاسخ می دهند‬ ‫زمان‪ :‬جمعه ‪ ۹‬جون ‪ - ۲۰۱۷‬از ساعت ‪ ۵‬تا ‪ ۹‬شب‬ ‫مکان‪ :‬اتاق ‪ ۲۰۳‬در کاپیالنو مال نورث ونکوور‬

‫ورود برای عموم آزاد و رایگان است‬

‫يادداشت های‬

‫ساالد سالسا‬ ‫مانی‬

‫بخشی ‪ -‬ونکوور‬

‫با گرمتر شدن هوا تهیه انواع ساالد در کنار غذا هم بیشتر‬ ‫میشود‪ .‬سالسا یک ساالد صیفی است که در مکزیک‪،‬‬ ‫اسپانیا‪ ،‬ایتالیا و بسیاری کشورهای دیگر رواج دارد‪.‬‬ ‫مواد اولیه برای ‪ 4‬نفر‪ :‬گوجه فرنگی سفت‪ 2‬عدد‪ ،‬پیاز‬ ‫قرمز متوسط ‪ ،1‬فلفل دلمه ای زرد متوسط ‪ ،1‬گشنیز تازه‬ ‫‪ 50‬گرم‪ ،‬ذرت تفت داده شده ‪ 4‬قاشق‪ ،‬لیمو تازه ‪2‬عدد‪،‬‬ ‫روغن زیتون ‪ 1‬قاشق ‪ .‬ادویه‪ :‬نمک‪ ،‬فلفل‪ ،‬پودر زیره سبز‬ ‫طرز تهیه‪ :‬گشنیز را بسیار ریز ساطوری کرده‪ ،‬گوجه فرنگی‪ ،‬فلفل دلمه و پیاز را به‬ ‫شکل مکعب خیلی ریز برش داده در یک ظرف بزرگ بریزید‪ ،‬روغن زیتون‪ ،‬ادویه‬ ‫و ذرت تفت داده را اضافه‬ ‫کنید همه مواد را با هم خوب‬ ‫مخلوط کنید و قبل از سرو‬ ‫حتما حداقل یک ساعت در‬ ‫یخچال نگه دارید تا همه مزه‬ ‫ها با هم یکدست شوند‪ .‬در‬ ‫صورت دلخواه می توانید‬ ‫کمی فلفل هالوپینو ریز‬ ‫کرده و روی ساالد بریزید‪.‬‬ ‫این ساالد بعنوان ساید غذا‬ ‫با انواع ساندویچ رپ ها یا‬ ‫ناچو سرو می شود‪ .‬نوش جان‬

‫حمص‪( ...‬دنباله از صفحه ی ‪)17‬‬

‫‪ ...‬آماده‏اند که هر کاری بکنند و هر کسی را بکشند‪ .‬شورای نظامی می‏کوشد يک ُکد‬ ‫اخالقی و تربيتی به آن‪‎‬‏ها بدهد‪ .‬در ارتش‪ ،‬به‏نوعی‪ ،‬سربازان عادت دارند که با رفتار و‬ ‫گفتاری خشن‪ ،‬آمرانه و بی‏ادب مردم را مخاطب قرار دهند‪ .‬شورای نظامی می‏کوشد‪،‬‬ ‫ارتباط خوبی با مردم داشته‬ ‫اين عادت را تغيير دهد‪ ،‬تا که سربازان ارتش آزاد روابط و‬ ‫ِ‬ ‫باشند‪ .‬او نمونه‏هايی از رفتار درست را به من ارائه می‏دهد‪ :‬وقتی افسری را اسير‬ ‫می‏کنند‪ ،‬با او بدرفتاری نمی‏کنند‪ ،‬بلکه با او به گفتگو می‏نشينند‪ ،‬از آن‏ها می‏پرسند‪:‬‬ ‫ چرا آدم کشتيد؟‬‫نيمه‏شب‪ .‬راعد کارش را نشانم می‏دهد‪ ،‬که به نظر می‏رسد با درجه‏ی باالی موفقيت‬ ‫مورد تائيد قرار گرفته است‪ .‬توی راهرو‪ ،‬مثل هميشه سربازان سرگرم باز و بسته‬ ‫کردن‪ ،‬روغن‌کاری و تميز کردن اسلحه‌هايند‪ .‬باز هم يک ‪ 5.6‬ميليمتری بلژيکی‪ ،‬در‬ ‫دست سربازی چاق با يونيفورمی کوماندويی و ريش و کفيه‌‏ی سفيدی به دور گردن‪ .‬اين‬ ‫سالح‏ها خريداری شده‏اند و از لبنان وارد می‏شوند‪.‬‬ ‫جمله‏ای يادم می‏دهند‪« :‬الشعب يُريد اسقاط‏النظام» مردم خواهان سقوط نظام هستند‪.‬‬ ‫پيش از به بستر رفتن‪ ،‬يکی از جوان‏ها داخل اتاق را جارو برقی کشيد‪ .‬توجهی ارزنده و‬ ‫دلنشين‪ .‬خنده‏دار و عجيب است‪ ،‬بعد از اين‪‎‬‏همه سال‪ ،‬دوباره خوابيدن در اتاقی مملو از‬ ‫کالشنيکف و مبارزين و جنگاورانی جوان‪.‬‬ ‫(دنباله در شماره ی آينده)‬

‫اطالعیه بنیاد کانادا وایران‬ ‫تمرین و آماده سازی برای شرکت در برنامه روز ملی کانادا‬ ‫ازکلیه کسانی که ازطریق تماس با بنیاد کانادا وایران ثبت نام واعالم آمادگی کرده اند‬ ‫دعوت میگردد که درجلسه تمرین وآماده سازی که درتاریخ اعالم شده زیرذکرگردیده‬ ‫است حضوریابند‪.‬‬ ‫بدین جهت برای اجرای برنامه روز کانادا همچنین نیاز فوری به تعدادی مرد جوان‬ ‫برای پوشیدن لباس سرباز هخامنشی هست‪ ،‬لذا عالقمندان هرچه زود ترازطریق زیر‬ ‫تماس حاصل نمایند‪.‬‬ ‫زمان‪ :‬یکشنبه ‪ ۲۵‬جون ‪ ۲۰۱۷‬ساعت ‪ ۲‬الی ‪ ۶‬عصر‬ ‫مکان‪ :‬شماره ‪ ۱۴۵‬خیابان یکم غربی کامیونیتی جان برات ویت (‪) JBCC‬‬ ‫جهت اطالع بیشترواعالم مشارکت از طریق زیر تماس حاصل نمایید‪:‬‬ ‫تلفن ‪ 6048001977‬و یا ایمیل ‪info@cif-bc.com‬‬

‫توضیحات‪ Boïevik - 1:‬واژه‏ی روسی برای مشخص کردن افراد مسلح غيرقانونی‪ .‬م‬

‫)‪100 Rubbish (Everything Rubbish Removal‬‬ ‫هر گونه اثاثيه اضافی‪ ،‬بی استفاده و دورافکندنی شما را ‪ -‬اعم از مبل‪،‬‬ ‫یخچال‪ ،‬میز و صندلی و ‪ - ...‬با نازلترين قيمت از منزل يا محل کار‬ ‫شما برخواهيم داشت‪.‬‬ ‫خدمات اين شرکت در نورت ونکوور‪،‬‬ ‫وست ونکوور‪ ،‬کوکيتالم‪ ،‬داون تان‬ ‫و ديگر نقاط ونکوور بزرگ در‬ ‫دسترس شماست‪.‬‬

‫)‪Tel: 604.500.0953 (Ami‬‬ ‫‪Thursday, June 8, 2017‬‬

‫‪Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 45‬‬

At the movies

Land of Mine

Alien Covenant (PG) ****

(PG) ****

By Robert Waldman, Vancouver

Sacrifice!

T

o be considered for an Academy Award you normally have to be good. High marks indeed go out to Denmark for their submission of Land of Mine in the nomination for best foreign film category. Bound to leave anyone with a pulse shaken and stirred this jarring tale from Mongrel Media will leave you awestruck. Be sure to make a point of checking out this sad sad story set to play at the Vancity Theatre War is hell. Land of Mine takes place in the aftermath of World War 2. Spoils go to the victor.

Normally one thinks the Scandinavia countries pare well- grounded with respectful people.

But in the wake of evil oppression there is no telling how humans can react to freedom.

Set in Denmark this tale focuses on an elite team of soldier boys charged with the duty of locating and defusing mines on a coastal beach somewhere in Denmark.

Anything to do with explosives is dangerous.

No stone is left unturned as director/writer Martin Zandvliet concocts a beautiful film with some young boys caught in a powder keg situation. Under the watchful eye of overseer Sgt. Carl Rasmussen these teens with little experience inch by inch traverse a deadly beach all the time in Hopes of staying alive. Just a towering command performance is thrust your way courtesy of. Roland Moller. Full of emotion audiences will be on pins and needles every time this platoon of amateurs sets out to rescue a beach from such devious devices.

Heroism in the extreme is simply the order of the day as these German nationals do want they can to survive under such trying conditions.

Full of surprises and hope with maybe even a dash of humanity amidst all this insanity thrown in turns Land of Mine into one hell of an experience and my choice for this year's best foreign film. It's just too good to be denied.

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 46

Bad Seed!

By Robert Waldman, Vancouver

M

enacing. Intense. Chilling. Sometimes it's worth the wait to see a first class movie. Science fiction comes of age in a dangerous sort of way with Alien Covenant. Part of the hit Alien franchise made famous by Sigourney Weaver this time releasing studio 20th Century Fox creates an eventful movie. Enjoy all the chills at Cineplex Theatres around B.C.

Back in the saddle for another go round is director Ridley Scott.

Armed with an interesting story again superb sets and stunts kick in when this film starts out. On a special mission a select crew Is directed to find a colony for settlement somewhere in space . Hopes are raised after part of an exploratory team discover a garden Of Eden like Shangri-La paradise. Soon those hopes get dashed when the team encounters something evil along the way.

Hold on to your seats as hideous monsters appear and meticulously start to terrorize the crew. Actor Michael Fassbender is superb as a mystery man, some sort of robotic life form whose engineered to succeed. You almost believe he's human.

Tension abounds in this well crafted thriller that succeeds in Conveying both a sense of mystery and desperation in this exciting movie, Thursday, June 8, 2017

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P. 47

Thursday, June 8, 2017

‫بزرگترين موسسه ايرانی وام مسکن در کانادا‬

Mehrdad Nevis

‫مهرداد نـويس‬

Mortgage Specialist

‫مشاور و متخصص وام مسکن‬

Mortgage Services for Life

Cell: 604.307.8674

Suite 103 - 850 Harbourside Drive,

Tel: 604.988.8766

North Vancouver BC V7P 0A3

Fax: 604.988.8736

www.yespros.com

rodnevis@yespros.com

Farhang-e BC, No. 365, Vol. 15 / P.

Thursday, June 8, 2017