BETON 103 by FEBE

uw IDEE, BETON DOET MEE ! CE QUE TU VEUX. IE BETON LE PEU!

Tijdschrift van de

Diestsesteenweg 125, 3212 LUBBEEK

TEL. 016/63 40 26 ■ 63 33 43

Appartements- en kantoorgebouw/lmmeuble à appartements et de bureaux Brussel/Bruxeiles Arch.: F. Van Eetvelde

■ Brussel/Bruxeiles

Sierbetonblokken en -stenen. Bloes et briques en béton décoratif. Sichtmauersteine aus Beton. I

■M '

BETONTEGELS EBEMA zijn door hun gladde structuur kindvriendelijk en dus aan gewezen voor speelpleinen.

BETONTEGELS EBEMA Natuurlijk !

hebben ALLES voor FIETSPADEN • MAXIMALE KLEURVASTHEID Door aanwending van anorganische pignnenten op basis van ijzeroxyde in optimale hoeveelheid d.w.z. 5% van het cementgewicht rode fietspaden blijven rood

• EFFEN STRUCTUUR Het gebruik van betontegels zorgt voor een ideaal rijcomfort gezien men : - slechts 3 dwarsvoegen per lopende meter heeft; - geen spoorvorming voelt. Daarom gebruikt Ebema nu extra kleine vellingkanten van slechts 2 mm.

• HOGE SLIJTVASTHEID Dus geen verwering of vervuiling.

• STEVIGHEID Ze zijn voor alle belastingen geschikt, gezien het formaat 30 X 15 of 30 X 30 en de dikte: 8 cm

N.V. Ebema, Dijkstraat 3 te 3601 Zutendaal

TAL VAN TROEVEN OM TE BOUWEN

♦ BLAUWE HARDSTEEN WIHE NATUURSTEEN AFDELING CARRIERES DU CLYPOT NEUFVILLES-HAINAUT (067) 33 27 32 Blauwe hardsteen - Blokken - Platen Bewerkte stenen - Vloertegels Breukstenen - Steenslag - Breekzand

GRANULATEN

CEMENT

STORTKLAAR RETON

Isolerende en/of structurele lichte granulaten van GEEXPANDEERDE KLEI ISOL en ISOL'S'

PPz30 / P40 LA / HL30 LA / HK40 LA

HERDERSEM VOORDE

(054) 50 11 52 (054) 50 08 78

CI8ELC0R 0 % C3A LA hoog-sulfaatbestendig PORTLAND CEMENT

LIEDEKERKE

(053) 66 53 11

DEURNE

(03) 325 68 20

KORTRUK

(056) 22 81 35

VULSTOF - STEENSLAG - BREEKZAND BREUKSTENEN - MENGSELS VOOR WEGFUNDERINGEN

ROCKET P50 LA snelverhardend PORTLAND CEMENT CEMOIL CEMENT voor boringen

AFDELING SCHUMACHER (02) 251 60 18 Blauwe hardsteen - Witte natuursteen Blokken - Platen - Bewerkte stenen Vloertegels - Sierschouwen

BRUSSEL

(02) 427 42 53

COUILLET

(071) 43 29 80

MONT-St-GUIBERT

(010) 65 64 40

SUPERPUSTIFICERENDE HULPSTOF "ROJUCIM"

PRODUKTEN IN GERAKKEN AARDE

Beton

UW IDEE. BETON DOET MEE

S.A.

COMPAGNIE DES CIMENTS BELGES

NV.

GRAND-ROUTE 260 - B-7530 TOURNAI (GAURAIN-RAMECROIX) - Têl, (069) 25.25.11 TELEFAX (069) 25.25.90 - TELEX 57140 ccb b

DAAR MOET JE OP STAAN M Beton

omdat MARLUX tegels kwaliteit en komfort in zich verenigen

• ••

En precies dààrom voldoen ze als de perfekte buiten tegel aan al |e eisen. Omdat ze schoonheid kombineren met nog andere blezondere eigenschappen...

g i

/. I

' i

MARLUX biedt ’n uitgebreide koUektie struktuurtegels, waarmee je jouw ganse woon-omgeving prettig en verfijnd kunt gaan uitbouwen. Een Marlux-tegel past altijd in iedere omgeving. Elegant, met rijke kleurschakeringen en een uitzonderlijke afwerking... Bovendien zijn alle tegels volkomen vorstvrij, ze gaan niet vergroenen en hebben écht’n minimum aan onderhoud nodig... De speciale scheikundige behandeling van de bovenlaag behoedt de tegel voor kalkuitslag... ’n Belangrijke M ARLUX-waarborg méér wanneer je jarenlang komfortabel genot wenst van je terras, garageoprit, dekoratieve buitentrap of bordes. Op kwaliteit en klasse moet je altijd staan... Maar in ’t biezonder wanneer het om buitentegels gaat... Dààr

I moet je op Marlux-tegels staan... Met minder doe je ’t beslist niet ! marlux

2900 Londerzeel - Tel. 052-300841 - Tlx 63039 163.0212.B1

bon

•iaEräS;

Ik wens gratis dokumentatie over de Mariux buitentegels.

•S’

Naam ............... Nr Straat............... Gemeente PosJkode Telefoon........... Beroep ............. Verbouwing □ Nieuwbouw □ Bon sturen naar Marlux nv, Industriepark, B-3980Tessenderlo.

30000000 VLOERELEMENTEN VOOR 150000 GEBOUWEN IN 30 JAAR!

DAAR ZIJN WE FIER OP Echo n.v., Donderslagweg 25, B-3530 Houthalen Tel. 011 /38 03 46 Telex 39545 Fax 011 /38 54 36

Trilco n.v., Herbekestraat 58, B-2620 Hemiksem Tel. 03/887 20 01 Telex 33247 Fax 03/887 06 74

Pour construire ensemble l’avenir. nous mettons toute notre matière grise dans votre béton.

Beton

Lavenir est à 1 intellifience, à la rijiiieur, à la beauté. Pour relever avec vous le |)ari du ■y 'U vcoA, Ifc bcIQN lc Pcül liitur, les Ciments (rOhours» introduisent la haute technolo)j;ie dans la fabrication du ciment. Le contrôle automatisé du processus de fabrication, l analyse chimitiue |)ermanente de tous les constituants du ciment jiarantissent 24 heures sur 24 une (|ualité constante. Les ingénieurs-conseils et les laboratoires des Ciments d'Obourg vous fournissent conseils et assistance à chaciue étape de la pro duction du béton. ■Vec les (hments d'Obourg, votre béton tiendra ses promesses en beauté.

Ciments d'Obourg s.a. / Ciments de H accourt s.a. Département commercial : Av. Louise 489 bte 22 - B-105Ü Bruxelles Tél. 02/642.98.11. Conseils techniciues: B-7048 - Obourg - Tél. : 065 35.81.11.

O Cimcnls dOboiir^ s.a. et Ciments de Haccoiirt s.a. sont des sociétés dit Croupe

OBOU^G HACCOIRT Obourg. parce que l'avenir est au beau béton.

Fofo. J. Driesen ■ fotowedstrijd 'mooi beton."

Hoeveel erxaring men ook heeft, een nieuwe konstruktie is toch telkens weer een uitdaging. Nu heb ik wel een bondgenoot van formaat: beton. Beton is zó soepel, snel en makkelijk in uitvoering dat ik gerust durf zeggen dat het dankzij dit materiaal is dat we snel en uitstekend werken. Wij overtreffen ons trouwens telkens weer met beton. Ik ken geen enkel ander materiaal dat zo perfekt beant woordt aan alle eisen inzake snelheid, duurzaamheid en... rentabiliteit. Het resultaat: een mooi gebouw en een tevreden klant, en dus een succes over de gehele lijn.

Beton

uw IDEE, BETON DOET MEE 10

€<la» dalle POUR L EXTERIEUR Beton O

parce que la dalle marlux combine qualité et beauté

O c/5 û

• tt

Elle répond à toutes les exigences attendues d’un produit d’extérieur. Avec en plus le confort et d’autres qualités exceptionnelles...

Les dalles MARLUX s’adaptent à tous les styles. Elé gantes, riches en couleurs et d’une finition exemplaire, elles résistent au gel, ne verdissent pas et ne demandent |<5 qu’un minimum d’entretien... Le traitement chimique exclusif de la couche supérieure

ft-

i V

les protège des efflorescences de chaux. Ce qui confère à vos terrasses, allées ou escaliers un cachet inimitable... Et qui fait de Marlux, la dalle que vous devez exiger pour vos réalisations d’extérieur...

marlux

i J3D

2900 Londerzeel - Tél. 052-300841 - Tlx 63039 163 0212 B1

bon

Je voudrais recevoir la documentation gratuite sur les dalles

Marlux. Nom .........

Rue Code postal Téléphone Profession Bâtiment neuf □

N”..... . Localité

Transformation □

Bon à renvoyer â Marlux sa, Industriepark. B-3980 Tessenderlo.

Om samen aan de toekomst te bouwen, stoppen we al ons denkwerk in uw beton.

Beton

De toekomst behoort aan de intelliKentie, de know-how en de schoonheid. Om samen uw IDEE, BETON DOET MEE met u de uitdaging van de toekomst aan te gaan sto|)t Obourg Cement vandaag alle spitstecbnologie in de cement jjroduktie. De geautomatiseerde controle van het produktieproces en de |)errnanente chemische analyse van alle cementbestanddelen garan deren een constante kwaliteit. 24 uur oj) 24. De raadgevende ingenieurs en de laboratoria van Obourg Cement helpen u met raad en daad in elke fase van uw betonproduktie. Met Obourg Cement voldoet beton aan al uw ver wachtingen.

Obourg Cement n.v. / Ilaccourt Cement n.v. Commercieel afdeling: I.ouizalaan 489 bus 22 - B-lO.öO Brussel Tel.: 02/642.98.11. Technisch advies: B-7048 - Obourg - Tel.: 065/35.81.11.

O Obourg Cemenl n.v. en Hacauirl Cement n.v. zijn vennootschappen van de Groep

0*OUQ

OBOIPG HACCOU^T Er zil toekomst in mooi beton met Obourg Cement.

BETON Betonstenen voor zichtbaar metselwerk

Briques de béton pour maçonnerie de parement Villa - Geel (Westerhoeven) Arch.: H. Booneri - Geel.

MBI BETON BELGIE S Inlichtingen/Renseignements: Geraardsbergen, Tel. 054-415577, Telefax 417125 Veghel (NL), Tel. 00-31-4130-62931, Telefax 0031-4130-62938

MBI metselstenen: • leverbaar in vele kleuren en afmetingen • voor binnenen buitenwerk • glad- en struktuur oppen/lak • voor een- of tweezijdig zichtwerk • winddroog op het werk geleverd voor optimale verwerkbaarheid • bij aankoop kosteloos bouwphysisch advies

Briques MBI: • livrables en plusieurs couleurs et dimensions • pour intérieur et extérieur • surfaces lisse et structurée • pour façade simple ou double • livrées séchées sur chantier afin de permettre une mise en oeuvre optimale • conseils techniques gratuits à l’achat

BETONSTRAATSTENEN de goede keuze voor openbare wegen

ON^^ELS

s.A.,

Av. de la Résistance 98, 4630 MICHEROUX -

Tél. 041/77.11.07 - 77.10.78 Fax. 041/77.44.85

FABRICANT DE TOUS PRODUITS DE VOIRIE EN BETON, mais aussi de BLOCS “STEPOC”

PAVES ‘^DIABOLO"

BLOCS CLIVES

Particularités

Se posent à sec sans mortier. Economie sérieuse sur le prix de pose. Remplissage des creux par pompe à béton que nous mettons à disposition suivant for fait au m^.

BRIQUES

Ils sont auto-bloquants. Ils réalisent des ensembles agréables en teinte unie ou en plusieurs coloris. La solution idéale aux différents problèmes posés par la voirie urbaine soit en trafic lourd et léger (parking ' cours d'usine). Ils épousent les différentes formes de terrain. Ils se réutilisent facilement après une dépose due à des travaux imprévus. Ils sont d'une mise en œuvre facile et rapide.

22x11 X8-10

PAVES

10x 10

DALLES

30x30

DALLES 40 X 40 - 40 X 60 lisses, structurées et en béton lavé CLOTURES

PLASTIMENT SIKAMENT SIKACRETE

HULPSTOFFEN de bevoegdheid de vernieuwing de dienst

s.A. SIKA N.V. 167 Rue P. Dupontstraat 167 Zone Ind. Evere 1 Ind. Zone 1140 BRUXELLES/BRUSSEL Tel. 02/242.68.85 Fax. 02/245.28.09

PAVES EN BETON le bon choix pour vos parkings

Z (J

Plus un projet est ambitieux, plus il passionne Ronveaux. Comme vous, les hommes de Ronveaux n'ont qu'un objectif: se dépasser pour gagner. Ronveaux maîtrise avec audace. rigueur et compétence des aspects très variés de l'équipement et de la construction. Lignes électriques et montages exceptionnels, électromécanique et

RONVEAUX.

réfection des constructions, autant de techniques parfaitement maîtrisées par Ronveaux. Pour des bâtiments industriels et commerciaux, des parkings ou des bureaux, des viaducs ou des tunnels, Ronveaux vous proposera toujours une solution préfabriquée parfaitement adaptée. La fabrication de planchers alvéolés en béton précontraint.

PERFORMANCE

EST

la conception et production de poteaux et candélabres, la réalisation de stations d'épuration clé sur porte, c'est aussi Ronveaux. Par toutes ces activités, Ronveaux sera présent dans le grand marché européen car l'avenir récompense tou jours l'ambition, la créativité, le métier, en un mot la performance. Ce pari, Ronveaux est prêt à le relever avec vous.

ETAT

D'ESPRIT

ETS E. RONVEAUX S.P.R.L. - Rue Rebonmoulin, 16 - B-5300 CINEY - Tél.: 083/21.29.01

BETONSTRAATSTENEN de goede keuze voor uw tuin

ONTKISTINGSOLIE HUILE DE DEMOULAGE

Op het vlak van de ontkistingsoliën kunnen we stellen dat de laatste jaren er een evolutie, om niet te zeggen een revolutie, heeft plaatsgevonden. Alles begon met het gebruik van afvaloliën, vuile oliën, ja zelfs visolie. De gevolgen bleven niet uit... Langzaam maar zeker kwam er echter, met de N.V. Schep ens op net voorplan, een kentering in deze situatie. Ondertussen zijn wij 30 jaar verder geëvolueerd. Dit resulteerde in een gloednieuwe komputergestuurde produktiehal voor de aan maak van ontkistingsoliën. Langs deze weg nodigen wij U uit om kennis te maken met onze know-how en technologie.

Kanaalstraat 9, 3920 Lummen 20

[

Ces dernières années, la production d'huile de dé moulage a connu une évolution spectaculaire, pour ne pas parler de révolution. A l'origine, on utilisait des huiles usées ou de récupération, quand ce n'était pas de l'huile de poisson. Les conséquences ne se sont pas fait attendre... Lentement mais sûrement, la situation s'est modifiée radicale ment grâce avant tout à la S.A. Schepens. Depuis lors, notre société a acquis une expérience de 30 ans dans ce domaine. Celle-ci nous a menés à la production d'huile de démoulage pilotée par ordinateur. Nous vous invitons par la présente à découvrir notre techno logie et notre savoir-faire dans ce domaine.

Tel. on/42 69 26 (3L.)

s Fax. on/42 09 26

Telex 39 320

La couleur, ça fait chanter les sols Et si les sols chantent, c’est que Bayer a mis au point des pig ments minéraux spéciaux. Dénommés Bayferrox®, ils colorent le ciment des pavés en béton. Amalgamés dans la masse, ils assurent une coloration stable et durable, qui résiste au gel, à la pression, aux chocs et à l’abra sion. Et ne nécessite aucun entre tien particulier. Autre avantage de ces pavés costauds; une rapi dité de pose et de dépose très pratique en cas de travaux.

Mais le plus beau, c’est la variété des formes et des coloris, modu lables à l’infini. Idéale pour égayer trottoirs et esplanades, rues piétonnes et galeries marchandes, places pu bliques, parcs, parkings et allées de jardins. Indispensable pour renforcer la sécurité en créant des zones géométriques de cou leurs contrastées, clairement délimitées. Avec Bayferrox, l’environne ment s’humanise. Et il fait bon vivre les deux pieds sur terre.

r Informez-vous: Pour recevoir gratuitement une documentation et la liste des fabricants, collez ce bon sur votre carte de visite ou pa pier à en-tête, et envoyez-le à: BAYER BELGIUM S.A.-N.V. Division Pigments et Céramique Avenue Louise 143 1050 Bruxelles.

Bayferrox® oc

Bayer

B A BAYER E R

s 3

VALCKE: Meesterlijk in beton

VALCKE: La mpîtrise du beton

Portaalspanten Spanbetonbalken Wand panelen TT-dakelementen

Portiques Poutres précontraintes Panneaux de bardage Dalles de toiture TT

Betonkonstruktie van - industriehallen - garages - landbouwioodsen - sportcomplexen - warenhuizen

Construction en béton de - halls industriels - garages - bâtiments agricoles - complexes sportifs - magasins

VALCKE VALCKE PREFAB BETON nv

Rodenbachstraat 30

8968 leper (Vlamertinge)

Tel (057) 20 25 01

Augustijnen Park leper overspanning - portée: 36 m

-1

■■■■■■ ■ïr râ:

• ''

Telex 85091

BETÖR IX aA.

Arch. A. Gulpen (Melen)

es briques et bloes apparents Bétorix sont fabriqués à partir de matières naturelles nobles, sur une presse à haute précision dimensionnelle. Agréés BENOR, ils donnent à la construetlon une valeur certaine, garantie d’un investissement durable.

e gevelstenen en blokken Betorix voor zichtmetsel werk zijn vervaardigd op basis van edele grondstoffen met een outillage op hoge druk waardoor de blokken maatvast zijn.De label BENOR geeft aan het gebouw een vaste waarde en garandeert een duurzame investering.

Rue de l'lle Monsin 4020 LIEGE Tél. (041) 64.64.27

Alle types betonstraatstenen, grasbetondallen, betontegels, boordstenen, alle hulpstukken Openbare Haven, 3600 GENK 24

Tel. 011/36 27 21 â&#x2013; Fax. 011/35 28 44

LA MAÇONNERIE DE CIMENT BLANC: L’INALTÉRABLE ÉCLAT DU BEAU. METSELWERK VAN WIT BETON: ONAANTASTBAAR Z SCHOONHEID

- i' k

■•‘î-

■|

■ ■ f-;

■

(*:

Le ciment blanc est un matériau noble et minéral, issu d’éléments naturels. La large gamme de coloris et de formats de ses briques et blocs décoratifs préfabriqués laisse le champ libre à toutes les idées créatives. La maçonnerie de ciment blanc permet de réaliser de belles constructions économiques

■A /

et durables.

■'> i-

BON

Pour recevoir une docuM jI mentation complète sur les applications du ciment blanc dont la maçonnerie, renvoyez ce bon à: CBR ■ Division " Ciment - Chaussée de La Hulpe 185 ■ 1170 Bruxelles. Voor volledige dokumentatie over de toepassin gen van wit cementbeton en metselwerk, kunt u deze bon opsturen naar: CBR ■ Afdeling Cement Terhuipsesteenweg 185 -1170 Brussel. Nom:

•M.

Wit cementbeton is een edel bouwmateriaal van minerale oorsprong, gewonnen uit natuurlijke grondstoffen. Het ruime gamma kleuren en formaten van geprefabriceerde metselstenen en dekoratieve blokken laat u alle vrijheid bij het uitwerken van uw kreatieve ideeën. Met metselwerk van wit cementbeton bouwt u niet alleen mooi, maar ook prijsbewust en duurzaam.

Beton

a OUC TU VÎUX, If BCTON If PEUT

UW IME. BETON DOET MEE

Naam Rue: Straat N“: Nr Code Postal: Postnummer Localité: Plaats:

{

Capacités de 150 à 6750 litres/cycle Vermogens van 150 tot 6750 liter/cyclus S.A. BETONMA N.V., RUE ED. FAES STRAAT 127 - 1090 BRUSSEL/BRUXELLES TEL. (02)4251442 ■ Telex 22598 ■ Telefax (02)425 07 50 26

Avez-vous déjà votre RELIURE ?

Hebt U reeds uw VERZAMELMAP ?

Classées dans la reliure beton, vos revues ne s’égarent pas et l’informa tion qu’elles contiennent est plus facilement accessible.

Wanneer U uw tijdschriften opbergt in de speciale beton-kaft, gaan ze niet verloren en is uw informatiebron, die ons tijdschrift tenslotte is, veel toe gankelijker.

Vous pouvez obtenir ces classeurs en versant

Deze kaften kunnen bekomen worden door stor

la somme de 450 F, T.V.A. incluse, au compte bancaire n° 210-0442201-30, de le FeBe, 207-209, boul. A. Beyers - 1040 Bruxelles. Vous recevrez

ting van 450 F, B.T.W. inbegrepen op bankrekeningnr. 210-0442201-30 van de FeBe, 207-209, Aug. Reyerslaan - 1040 Brussel. Een faktuur en

la facture et le classeur par même courrier.

de kaft komen U toe per kerende post.

REPERTOIRE DES ANNONCEURS ADVERTEERDERSREPERTORIUM

Pages-Blad Agma Bayer Belema Betonma Betorix Bimsbel C.B.R. Ciments CCB Delvaux Ebema Echo Goudezeune Marlux MBI Beton België Naessens Obourg Onssels Partek Ergon Promotie betonstraatstenen C.V. Ronvo Schepens Scheys Sika Structo Valcke VCN

27 21

2 26 23 24 25 6

29 1-3-5 12

7-11 14 4 9-13 16 4e couv.-omslagp. 15-17-19 20

2e couv.-omslagp. 16 3e couv.-omslagp. 22 10

beton CQ

Tijdschrift van de Revue de la

FeBe

Tirage/oplage

8500

o c > o

1*'

LO C\J

Prix du numéro Prijs per nummer

175 F

(00)Ui /

0) /

Abonnement annuel Jaarabonnement

■O Uc

: 800 F

Je viendrai le

vers

heures

accompagne de

.................. personnes

(étranger-buitenland : 1200 F)

visiter la salle d’exposition de '

Bierges. Entretemps, envoyez-moi

la documentation Blanc de Bierges.

A virer au opte fin./te storten op fin. rek.: 210-0442201-30 de la/van FeBe, Bd. Aug. Reyersiaan 207/209 1040 Bruxelles/Brussel

BETON N 103

beton Sommaire-lnhoud

31. Une prodigieuse architecture ciassique moderne en béton pour ie nouveau siège de SWiFT (ir.-arch. J. Apers). Een verbiuffende kiassiek-moderne betonarchitektuur voor het nieuwe SWiFT-kantoorgebouw (ir.-arch. J. Apers). 51. Nouveiies réaiisations en carreaux décoratifs. Nieuwe realisaties met siertegeis. 63. Un aperçu du programme du 13ème Congrès du BiBM. Een overzicht van het programma van het 13de BIBMKongres. 70. Pavés d’archives (ir. J.M. Huberty). Uit de straatsteenarchieven (ir. J.M. Huberty). 76. Béton préfabriqué et construction d’égiises. Prefab-beton en kerkenbouw.

Tijdschrift van het Prefab-beton Revue du Béton préfabriqué N. 103 DECEMBRE

1989

DECEMBER

Administration • Rédaction - Publicité: Fédération de i’Industrie du Béton Bd. Aug. Reyers 207-209, 1040 Bruxeiles T. 02/735.80.15 - T.V.A. n° 407.408.809

Administratie - Redaktie - Publiciteit: Federatie van de Betonindustrie August Reyerslaan 207-209, 1040 Brussel T. 02/735.80.15 - B.T.W. nr. 407.408.809 Fin. Rek./Cpte Fin.: 210-0442201-30

82. Une nouveiie brochure “Planchers préfabriqués”. Een nieuwe brochure over prefabvioeren.

Affiliée à la Fédération de la Pres* se périodique de Belgique Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers van België

83.... Et, en conciusion ... ... En, tot siot ...

REDACTEUR EN CHEF - HOOFDREDACTEUR:

M. W, Simons: Directeur de la FeBe Direkteur van de FeBe PUBLICITE • PUBLICITEIT;

M.-R. van der Loo-Roisin

Page de couverture : Carreaux décoratifs pour un hôtei à Knokke (voir égaiement notre reportage photographique en p. 51 et suivantes).

Voorpagina : Siertegeis voor een hotei in Knokke (zie eveneens onze fotoreportage vanaf biz. 51).

Prix Prijs : 175 F

Abonnement annuel : 800 F Jaarabonnement

Etranger Buitenland : 1200 F

Paraît cinq fois l’an - Verschijnt vijf maal per jaar Services de travaux publics de l'Etat, des provinces et des communes, sociétés de construction d’ha

Diffusion :

bitations sociales, ingénieurs-conseils, architectes, maîtres d’ouvrages, entreprises de construction, fa bricants de béton et tous utilisateurs de produits en béton. Verspreiding : Staat-, Provincie- en gemeenteiijke diensten voor openbare werken, maatschappijen voor sociaie woning bouw, Ingenieursbureaus, architec ten, bouwheren, onderne mingen van bouwwerken, betonfabrikanten en alle gebruikers van betonwaren. Les photos en pp 31.34. 43 et 48 sont de J Evrard Celles en pp 33. 36. 41 (en bas). 44 et 47 sont de F. de Cognac. Les photos en pp. 71 à 75 sont des archives de J M

Huberty Celles de la page 76 sont de D

De loto s op bizn Ult

34. 43 en 48 zljn van J

de archieven van J M

Huberty

Cornille Toutes les autres photos sont de W. Simons.

Evrard. Deze op bizn. 33. 36, 41 (onderaan). 44 en 47 zijn van F. de Cognac. De foto's van biz. 71 tot 75 komen

De foto's van bIz

76 zijn van D. Cornille. Aile andere foto's zijn van W. Simons

PRODIGIEUSE ARCHITECTURE CLASSIQUE - MODERNE EN BETON LE NOUVEAU SIEGE DE S.W.I.F.T.

VERBLUFFENDE KLASSIEK-MODERNE BETONARCHITEKTUUR HET NIEUWE KANTOORGEBOUW VAN S.W.I.F.T.

Ou Ie triomphe de la forme...

Als de vorm overheerst...

A plusieurs reprises, j’ai eu le privilège de visiter le nouvel immeuble des bureaux de SWIFT, tant durant la construction qu’immédiatement après son achève ment. Au fur et à mesure de l’ètat d’avancement des travaux, j’étais de plus en plus frappé par l’impression qui se dégageait de pareille architecture et se tradui sait par des impressions divergentes, voire contradic toires.

Meermaals heb ik het voorrecht gehad om het nieuwe SWIFT-kantoorgebouw zowel tijdens de konstruktie als kort na zijn voltooiing te bezoeken. Naarmate de bouw vorderde werd ik in toenemende mate getroffen door het effekt, dat uitgaat van deze architektuur en dat zich vertaalt in uiteenlopende en tegenstrijdige in drukken.

Souvent c’est le respect qui prévaut ; on s’abandonne à une architecture rassurante et dominatrice.

Vaak ontstaan gevoelens van ontzag en geeft men zich willoos over aan deze ongewoon zelfverzekerde en dominante architektuur.

Souvent aussi naît l’admiration face à une architectu re faite d’harmonie presque parfaite et de perfection technique.

Vaak hebben gevoelens van bewondering voor de haast volmaakt harmonische vormgeving en de tech nische perfektie de overhand.

Parfois Ie doute s’installe et l’on s’interroge sans ré sultat sur le pourquoi de cette architecture, sur la pro blématique sousjacente, sur ses fondements.

Soms ook verkeert men in twijfel en peilt men vruch teloos naar het waarom van deze architektuur, naar de onderliggende problematiek, naar zijn bestaansreden.

Parfois même, ce doute fait place à la négation pure, au refus total de cette architecture, essentiellement basée sur des impératifs formels et retournant aux sources séculaires du classicisme, comme si le temps s’était arrêté.

Soms slaat de twijfel om in pure negatie, in het niet aanvaarden van deze architektuur, die voornamelijk op vormelijke imperatieven is gebaseerd en die terug grijpt naar het eeuwenoud klassiek vocabularium als of de tijd is stil blijven staan.

La grimace se transforme à nouveau en sourire devant un temple vide et transparent, flanqué de deux ailes néoclassiques. C’est un trait de génie d’atténuer la monumentalité d’une manière si aérienne, presque impromptue !

De grimlach maakt dan weer plaats voor een glimlach als men inzoomt op de transparante, lege tempel tus sen twee neoklassieke vleugels. Het is waarlijk een unieke vondst om op een “luchtige”, bijna humoreske wijze de monumentaliteit te ontkrachten !

Mais quels que soient les sentiments dominants, le nouveau bâtiment intrigue, provoque, bref ne laisse ja mais indifférent. Les nombreux articles parus dans la presse en sont une preuve. Gerrit Six parle dans le Knack (du 28.6.89) “d’une adaptation grandiose des villas palladiennes avec des matériaux de notre épo que”, le rédacteur de la revue Neuf/Nieuw (n° 141/3) parle “d’un bâtiment d’une beauté intemporelle, une ode à la nature”.

Welke gevoelens ook primeren, het nieuwe gebouw in trigeert, daagt uit en vraagt om reakties. Dit blijkt o.a. uit recent gepubliceerde persartikels. Zo spreekt Gerrit Six in de Knack (28.6.89) over een “zeer grandio ze adaptatie van de (Palladiaanse) villa met materia len van deze tijd” en de redakteur van Nieuw/Neuf (nr. 141/3) over “een gebouw van tijdloze schoonheid, een ode aan de natuur”.

Pierre Loze dans A-i- (n° 103) parle quant à lui du “triomphe de l’artifice”, tandis que Paul Vermeulen du Standaard (28.6.1989) voue la réalisation aux gémo nies. Pour lui, il ne s’agit que de “mégalomanie trivia le”. Dans “La Libre Belgique” (1.7.1989), François Ni zet compare l’immeuble actuel aux précédents pro jets et conclut: “Le Taller, contrairement à ses dé buts, ne crée plus. Il produit ...”.

Pierre Loze in A -i- (nr. 103) schrijft over “de triomf van het gekunstelde”, terwijl Paul Vermeulen in De Stan daard (28 juni 1989) geen spaander heel laat. Voor hem is het gebouw louter “triviale megalomanie”. In “La Li bre Belgique” (1 juli 1989) vergelijkt François Nizet het met vroegere Projekten en besluit : “Le Taller, contrai rement â ses débuts, ne crée plus. Il produit...”.

Le secteur du béton, quant à lui, ne peut passer ce pro jet sous silence. Cela n’arrive pas tous les jours que le projet d’un architecte étranger réputé et d’un archi tecte belge de renom agite tellement les consciences. Ce n’est pas non plus monnaie courante que des concepteurs choisissent résolument le matériau bé ton pour réaliser les façades et la structure d’un im meuble, avec une perfection rarement atteinte.

Ook de betonsektor kan en mag niet voorbijgaan aan dit Projekt. Het gebeurt immers niet elke dag, dat een ontwerp van een befaamd buitenlands en een bekend Belgisch architekt, de gemoederen zo intens raakt. Evenmin is het alledaags dat ontwerpers resoluut kie zen voor beton om de gevels en de struktuur te mate rialiseren op een zeldzaam geziene perfekte wijze.

Les protagonistes: Bessel Kok, Ricardo Bofill et

De hoofdrolspelers : Bessel Kok, Ricardo Bofill en

Constantin Brodzki

La “Society for worldwide interbank financiai teiecommunication” (SWiFT), est une entreprise qui assu re par voie de téiécommunication des transferts de ca pitaux entre des institutions financières.

De “Society for worldwide interbank financial tele communication” (SWIFT), is een onderneming, die met behuip van teiekommunikatie zorgt voor een effi ciënt betalingsverkeer tussen financiéie insteliingen.

Le Directeur Général Bessel Kok voulait autre chose qu’un immeubie de bureaux, simpiement fonctionnai et techniquement parfait. Conscient que i’architecture est porteuse de signification, ii a choisi ce “véhicuie” pour faire parierde soi (1)-comme ii le reconnaît lui-même - et “se démarquer dans un contexte de so ciété non-image”. Pour cela, il a utilisé une recette connue : faire appel à un architecte mondialement ré puté et controversé. Après consultation de plusieurs architectes, le choix s’est porté sur Ricardo Bofill.

Algemeen Direkteur Bessel Kok wou duidelijk meer dan het bouwen van een louter funktionale en tech nisch perfekte kantoorruimte. Beseffende dat architektuur drager is van betekenissen, gebruikte hij dit medium om - zoals hij zelf zegt (1) - “van zich te doen spreken” en “zich los te maken van een non-image maatschappijcontext”. Om dit doel te verwezenlijken hanteerde hij een beproefd recept, namelijk beroep doen op een internationaal bekend en kontroversieel architekt. Na konsultatie werd Ricardo Bofill gekozen.

L’atelier d’architecture (Taller de Arquitectura) Ricar do Bofill occupe actuellement plus de 100 personnes, réparties dans les sièges de Barcelone, de Paris et de New-York. A ses débuts, Bofill - et son équipe alors ré duite - s’était surtout fait connaître par son architec ture d’avant-garde et expérimentale. Il s’en écarta pe tit à petit : “On produisait une architecture intéressan te mais éloignée des gens. C’est pourquoi, j’ai essayé de retrouver un art composé pour le grand nombre, mais pas vulgaire. Et pour ça, il était nécessaire de descendre vers une architecture plus accessible qui offre un autre niveau de lecture mais garde son épais seur...” (1). Cette option explique leur intérêt grandis sant pour l’histoire de l’architecture et surtout l’art classique. Ils en arrivèrent à la constatation que le vo cabulaire classique est d’une richesse, d’une univer salité inégalées et qu’il s’est perpétué à travers les siècles au travers d’interprétations multiples et pas sionnantes. Palladio devint la figure-cléf.

Met architektenbureau Taller de Arquitectura Ricardo Bofill heeft momenteel meer dan 100 personen in dienst, verspreid over vestigingen in Barcelona, Parijs en New-York. In de beginperiode was Bofill met zijn (toen nog) klein team vooral bekend omwille van zijn avant-gardistische en experimentele architektuur. Ge leidelijk werd hiervan afgestapt : “De architektuur, die we maakten, was interessant, maar vervreemd van de mensen. Zo kwam ik op het idee om terug te zoeken naar niet alledaagse kunst voor het grote publiek. Daarvoor was het nodig om over te gaan tot een meer toegankelijke architektuur met een ander leesniveau, maartoch voldoende diepgang...” (1). Dit verklaart hun toenemende interesse voor de architektuurgeschiedenis en vooral de klassieke bouwkunst. Zij kwamen tot de konstatatie dat het klassiek vocabularium als geen ander universeel en rijk is en dat het zich door de eeu wen heen geleend heeft tot allerhande boeiende (her-)interpretaties en talloze varianten. Palladio werd de sleutelfiguur.

Etant donné que R. Bofill n’avait pas une grande ex périence en matière de construction de bureaux ni du contexte belge, Bessel Kok fit appel à Constantin Brodzki, l’architecte du premier bâtiment SWIFT. Cet te construction, également réalisée en béton préfabri qué, a fait l’objet d’un article paru dans la revue “Bé ton (n° 94). Elle témoigne d’une approche fonctionna liste, accompagnée du souci constant de la qualité technique et des équipements technologiques. La ré partition des tâches fut la suivante : Bessel Kok confia à R. Bofill la conception formelle et fonctionnelle du bâtiment, l’implantation, la distribution des espaces, la décoration, etc... A C. Brodzki, les aspects relatifs à la conception structurelle, le système de préfabrica tion, les détails et équipements techniques.

Vermits R. Bofill geen ervaring had in het ontwerpen van kantoren en het bouwen in de Belgische context, deed Bessel Kok beroep op Constantin Brodzki, de architekt van het eerste SWIFT-gebouw. Dit eveneens in prefabpanelen opgetrokken gebouw werd reeds be sproken in het “Beton’’-nummer 94. Het getuigt van een erg funktionalistische aanpak met een bijna ma niakale aandacht voor de technische kwaliteit en uit rusting. De taakverdeling lag voor de hand. R. Bofill stond in voor ontwerpaspekten met betrekking tot funktie en vorm, zoals inplanting, ruimteverdeling, vormgeving, kleur, enz. Aspekten in verband met het struktureel concept, het prefabsysteem, de techni sche detaillering en uitrusting werden toevertrouwd aan C. Brodzki.

La méthode de l’architecte Brodzki consiste à choisir, dés le tout premier stade, les exécutants définitifs. Il peut ainsi les intégrer de manière optimale au proces sus de la conception et faire appel à leur know-how. Partek Ergon, le préfabricant du premier immeuble SWIFT, fut contacté pour la production et le montage des éléments de façade et de la structure préfabri quée et invité à collaborer aux études préliminaires, plus spécialement en ce qui concerne la composition du béton, le traitement des surfaces et les aspects techniques.

De werkwijze van arch. Brodzki bestaat erin reeds in een vroeg stadium de definitieve uitvoerders te selekteren. Zo kan hij hen optimaal betrekken bij het ont werpproces en beroep doen op hun know-how. Partek Ergon, de prefabproducent van het eerste SWIFT-ge bouw, werd gekontakteerd voor de produktie en mon tage van de gevelpanelen en de prefabstruktuur, en uitgenodigd om mee te werken aan het voorbereiden de studiewerk, meer bepaald op het vlak van de betonsamenstelling, de oppervlaktebehandeling en de tech nische detaillering.

Le programme fonctionnel se composait essentielle ment comme suit : espace de bureaux (550 person nes), auditoire (150 personnes), restaurant (370 per sonnes), locaux logistiques indispensables et équipe ments techniques sophistiqués.

Het funktioneel programma bestond uit volgende be langrijke onderdelen ; kantoorruimte (550 personen), auditorium (150 personen), restaurant (370 personen), nodige logistieke ruimten, gesofistikeerde technische uitrusting.

Architecture statique

Statische architektuur

“J’ai voulu faire un espace calme, confortable et har monieux, un endroit de méditation, tout le contraire des tensions énormes créées par la vie moderne” (1). Cette aspiration à la quiétude poursuit Ricardo Bofill tout au long du processus de conception. Pour attein dre ce but, il recourt à une architecture statique, dans laquelle priment le souci d’une symétrie totale et do minatrice et les proportions harmonieuses. Cette ar chitecture classique se retrouve dans la forme des éléments, leur composition et leur inter-relation. L’ap proche est globale, c.à.d. qu’elle touche l’ensemble (p.ex. l’organisation globale de l’espace), la partie (p.ex. un fragment de façade, un local-bureau) ainsi que le mode selon lequel la partie s’inscrit dans l’en semble.

“Ik wou een komfortabele, rustige, harmonieuze ruim te creëren, die uitnodigt tot meditatie, een tegenpool voor de enorme spanningen van het moderne leven” (1). Deze uitspraak van Ricardo Bofill loopt als een rode draad doorheen het ontwerpproces. Om dit doel te bereiken opteert hij voor een statische architektuur, waarin de zorg voor een allesoverheersende symme trie en het streven naar harmonieuze verhoudingen primeren. De classicistische architektuur fungeert als bron voor de vormelementen, hun kompositie en hun verhoudingen. De aanpak is globaal en geïntegreerd met aandacht voor het geheel (zoals b.v. de globale ruimtelijke organisatie), voor het deel (zoals b.v. een gevelfragment, een kantooreenheid) en voor de wijze waarop het deel staat tot het geheel.

L’échelle est également importante dans la création d’un espace serein et équilibré. L’échelle adoptée est fonction de l’environnement et des dimensions hu maines. La suite logique de cette conception fut un bâtiment à caractère linéaire et horizontal.

Ook de schaal heeft zijn belang om te komen tot een serene en evenwichtige ruimte. Men opteerde daarom voor een schaal, die aangepast is aan de omgeving en in verhouding staat tot een mens. Dat het gebouw hierdoor een horizontaal en lineair karakter zou krij gen, was het logische gevolg. 35

Implantation

Inplanting

Un paysage de parcs, de lacs et de châteaux constitue le cadre prestigieux du nouvel immeuble SWIFT. L’im plantation fut choisie avec soin: sur une colline en pente douce, sur le côté sud-ouest du terrain. Une clai rière, bordée de part et d’autre de rangées d’arbres, canalise la vue entre la construction et le centre du terrain. Un bâtiment localisé à cet endroit est un foyer vers lequel convergent toutes les lignes visuelles et qui focalise toute l’attention. C’est une plateforme unique d’où se déploie un panorama idyllique. Côté rue, où se trouve l’entrée principale du terrain, l’im plantation s’est voulue plus discrète.

Een glooiend parkiandschap, meren en kastelen vor men het prachtige kader van het nieuwe SWIFT-gebouw. De inplanting werd met zorg gekozen ; bovenop een licht hellende heuvel aan de zuidwestelijke rand van het terrein. Een open plek, die van beneden tot bo ven begrensd is met bomenrijen, kanaliseert het zicht tussen de bouwplaats en het terreinmidden. Een ge bouw op die plaats is als een brandpunt van gezichtslijnen en eist dus alle aandacht voor zich op. Het is te vens een uniek platform, van waaruit zich een idyllisch panorama ontvouwt. Ten opzichte van de straat, waar de hoofdingang van het terrein gesitueerd is, werd geopteerd voor een meer diskrete inplanting.

Organisation spatiaie giobaie

Aigemene ruimteiijke organisatie

“L’organisation spaciale globale est née en fait d’une étude préalable du contexte environnemental”, nous dira Patrick Genard, architecte belge et directeur de projet du Taller de Arquitectura, au cours d’un long en tretien.

“Eigenlijk is de globale ruimtelijke organisatie voor namelijk gegroeid vanuit de omgevingsstudie”, zegt Patrick Genard, Belgisch architekt en projektdirekteur van Taller de Arquitectura, tijdens een uitvoerig ge sprek.

L’on a cherché un aménagement de l’espace qui en serre partiellement le paysage ouvert, qui l’embrasse. Ainsi, la largeur de la clairière devient la longueur du bâtiment, tandis que le plan vertical au travers de l’axe de celui-ci, est considéré comme un plan symétrique coupant en son centre l’entrée principale et l’espace central (atrium). Partant de l’atrium, deux ailes cou dées forment un U élargi, clôturant la clairière en sa partie supérieure. La façade-nord est donc visible de trés loin et perceptible dans son entièreté.

Zo zocht men naar een ordening van de ruimte, die het open landschep gedeeltelijk omsluit, omarmt. Daar om werd de breedte van de open plek bepalend voor de lengte van het gebouw en werd het vertikaal vlak doorheen zijn as beschouwd als een symmetrievlak, dat de hoofdingang en de daarachter gelegen centrale ruimte (atrium) doormidden snijdt. Vertrekkend vanuit het atrium vormen twee haakvormige vleugels een wijdbeense U, die de open plek bovenaan afsluit. De noordgevel is dan ook van op een grote afstand dui delijk en in zijn geheel waarneembaar.

REZ-DE-CHAUSSÉE

GELIJKVLOERS

0»a « e

Rue/Weg

PLAN D’IMPLANTATION

INPLANTINGSPLAN

Pour l’orientation sud, la forme d’un T a été dévelop pée. Tant l’espace central, comportant dans son axe une deuxième entrée principale, que les deux ailes la térales se prolongent en direction de la rue. Ce qui in trigue dans cette conception, c’est que la façade-sud ne peut jamais être perçue dans son entiéreté. Les conditions sont donc remplies - comme le déclare P. Genard - pour que se développe à l’approche du bâ timent un processus de découverte sensationnel. L’on perçoit d’abord, entre les arbres, des fragments de la façade qui, à mesure que l’on s’en approche, conver gent en un ensemble. L’on concentre ensuite son re gard sur la partie centrale et surtout sur l’atrium au travers duquel, grâce à sa transparence, on découvre graduellement le paysage qui s’étale derrière lui.

In zuidelijke richting werd de lay-out T-vormig ontwik keld. Zowel de centrale ruimte met in zijn as een twee de hoofdingang als de beide vleugels werden naar de straat toe uitgebreid. Het intrigerende in deze lay-out is dat de zuidgevel nooit in zijn geheel kan waargeno men worden. Zo zijn de voorwaarden vervuld om zoals P. Genard zegt - van het naderen van het gebouw een sensationeel ontdekkingsproces te maken. Eerst ontwaart men tussen de bomen gevelfragmenten die, naarmate men dichter komt, samenvloeien tot een ge heel. Vervolgens zoomt men in op het middendeel en vooral het atrium om geleidelijk het achterliggende landschep te ontdekken. De voorwaarde is evenwel dat het atrium geheel of gedeeltelijk transparant is.

Les dimensions modulaires du plan horizontal sont des multiples de la largeur d’un espace de bureau, à savoir 3,6 m (= module M).

De hoofdafmetingen van het horizontale plan zijn af geleid van de breedte van een kantooreenheid (bu reau), namelijk 3,6 m (= module M).

Espaces de bureaux et construction structurale

Kantoorruimte en strukturele opbouw

Etant donné la disposition linéaire des espaces, la partie bureaux a été divisée en deux zones parallèles, séparées l'une de l’autre par un couloir central. Cha que zone est divisée en volumes dont la dimension pa rallèle à la façade est un multiple de 3,6 m. Chaque unité doit comporter une ouverture de fenêtre ne dé passant pas 30% de la surface de façade.

Gezien de lineaire ruimtelijke ordening werd geop teerd voor een kantoorruimte die verdeeld wordt in twee parallelle zones, van elkaar gescheiden door een middengang. Elke zone is op te splitsen in volumes, waarvan de afmeting evenwijdig met de gevel een veelvoud van 3,6 m is. Per eenheid moet een raamoppervlakte voorzien worden van maximaal 30% van het gevelvlak.

La traduction technique de ces exigences était parfai tement réalisable grâce au système de préfabrication totale de panneaux en béton, conçu par l’architecte Brodzki et déjà appliqué dans le premier bâtiment SWIFT. Le principe est le suivant:

De technische vertaling was perfekt mogelijk met het integraal prefabsysteem van betonnen panelen, dat bedacht werd door architekt Brodzki en reeds toege past in het eerste SWIFT-gebouw. Het principe is als volgt.

La façade est dédoublée en une paroi extérieure et une paroi intérieure, composées de panneaux. Les panneaux intérieurs ont une fonction thermorégulatri ce et portante et sont repris dans la structure. Ils sup portent les éléments de plancher d’une seule travée de façade à façade, permettant de la sorte une répar tition libre des espaces. Les panneaux intérieurs for ment avec les éléments de plancher la structure inté rieure qui est montée la première. La paroi extérieure reçoit les matériaux d’isolation, recouverts ensuite par les panneaux formant la façade extérieure. Cette méthode offre l’avantage de résoudre de façon opti male tous les aspects de la physique de construction, tels e.a. l’isolation thermique sans un seul pont ther mique, l’étanchéité, l’isolation acoustique, etc... Elle permet en outre d’éxécuter les faces intérieure et ex térieure dans des formes et des finitions différentes. Le processus de production ainsi que le montage des panneaux s’en trouvent facilités.

De gevel wordt ontdubbeld in een afzonderlijk binnenen buitenblad, bestaande uit panelen. De binnenpanelen hebben een warmteregulerende en dragende funktie en worden opgenomen in de struktuur. Zij dragen de vloerelementen, die de lengte van gevel tot gevel overspannen en die aldus toelaten om de ruimte erbo ven vrij in te delen. Binnenpanelen en vloerelementen vormen samen de binnenstruktuur en worden het eerst gemonteerd. Aan de buitenkant wordt isolatie materiaal aangebracht dat vervolgens omhuld wordt met buitenpanelen, die het buitenblad vormen. Deze werkwijze heeft het voordeel dat de bouwfysische as pekten van de gevel optimaal opgelost worden, zoals o.a. een thermische isolatie zonder één enkele koude brug, waterdichtheid, goede akoestische isolatie enz. Tevens is het mogelijk om het binnenen buitenblad in totaal verschillende vormen en afwerkingen uit te voeren. Ook het produktieproces van de panelen en hun montage worden eenvoudiger.

SNEDE

COUPE

ki i> O 2

rrTj

PO q ± [2

t4 |10

ri 2

1 37

0 12

AXIOMÉTRIE

X>in

AXIOMETRIE

f]J{é 0

CJ31L)

0~0~0'

COUPE LONGITUDINALE D’UN BUREAU

I Pi I" 1

LENGTEDOORSNEDE VAN KANTOOR

[|_ A[>

1. Elément de plancher précontraint

2. Coupole en plâtre

__ 1

3. Dallette en béton 4. Faux plancher

5. Cloison 6. Profil en béton

7. Evidement pour passage de conduites 8. Gaine de soufflage

9. Bouche de soufflage

10. Faux plafond

11. Cloison-armoire

i ■I

1. Voorgespannen vloerelement 2. Koepel in gips

3. Betonplaat 4. Valse voeg

5. Wand

6. Betonprofiel 7. Opening voor doorvoer van leidingen 8. Blaaskoker 9. Blaasmond

10. Vals plafond 11. Kastenwand

JÛ. I

i I

1 1 II

i A I

COUPE I RANSVERSALE D’UN BUREAU

DWARSDOORSNEDE VAN KANTOOR

1. Vue intérieure après montage/Binnenzichi na montage

2. Montage/Montage

3. Vue intérieure d’un bureau après finition/Binnenzicht afgewerkt kantoor

Les panneaux intérieurs du nouveau bâtiment SWIFT ont une hauteur d’étage et 3,6 m de large. Ils compor tent une fenêtre rectangulaire, occupant environ un tiers de la façade d’un bureau fini. Un profil en béton encadre chaque fenêtre. Un évidement de 1,2 m de lar ge est prévu de part et d’autre de la fenêtre en sa par tie supérieure, formant après montage un évidement total de 2,4 m de large en forme de U, sur lequel re posent les éléments de plancher précontraints d’une portée de 14,4 m (4 M). Ceux-ci se composent de deux poutres, pourvues d’alvéoles destinées à recevoir les canalisations et reliées entr’elles en leur partie infé rieure par une semelle de 2,4 m de large. Des rainures sont prévues pour le montage éventuel de parois de séparation. La face visible des panneaux comme celle des semelles est en béton architectonique lisse de teinte gris perle.

De binnenpanelen van het nieuwe SWIFT-gebouw zijn verdiepingshoog en 3,6 m breed. Zi] bevatten een recht hoekig raam, dat in het afgewerkte kantoor ongeveer één derde van het gevelvlak beslaat. Een profilering in het beton zorgt voor een mooie omlijsting. Links en rechts bovenaan is een uitsparing van 1,2 m breedte. Zo ontstaan na montage 2,4 m brede U-vormige uit sparingen, waarop voorgespannen vloerelementen rusten, die van gevel tot gevel een lengte van 14,4 m (4M) overspannen. Zij zijn samengesteld uit twee lig gers, voorzien van openingen voor het doorvoeren van de leidingen en onderaan onderling verbonden via een 2,4 m brede ondertafel. Gleuven zijn voorzien voor de eventuele latere montage van scheidingswanden. Het binnenvlak van zowel het paneel als de ondertafel is in glad parelgrijs architektonisch beton.

La distance entre deux semelles est égale à la largeur d’une fenêtre, que surplombe une coupole renfermant les armatures électriques assurant un éclairage indi rect. Un profil en béton, identique à celui des fenêtres, encadre la coupole. Celui qui pénètre dans un bureau par la porte centrale, se trouve sous une voûte légè rement lumineuse et regarde droit vers un tableau réa liste.

De afstand tussen twee ondertafels is gelijk aan de raambreedte en wordt overbrugd door een koepel, waarin verborgen lichtarmaturen zorgen voor een in direkte verlichting. Een profilering van de plaatranden omlijst de koepel zoals het raam. Iemand die binnen komt via de centraal geplaatste deur, staat onder een licht stralend hemelgewelf en kijkt recht naar een in gekaderd realistisch schilderij.

Des dalles en béton, posées sur les nervures des élé ments de plancher, forment la surface portante de l’étage supérieur qui elle-même est pourvue d’un faux plancher démontable.

Bovenop de ribben van de vloerelementen liggen be tonplaten, die als draagvlak dienen voor de bovenlig gende verdieping en die verder zijn afgewerkt met een demonteerbare “valse vloer”.

Schéma de circulation

Circulatiepatroon

Une attention particulière a été portée au schéma de circulation. Un couloir central, sombre et long pourrait provoquer, chez l’utilisateur, des sensations de claus trophobie et de désorientation. C’est pourquoi, à cha que étage, les fonctions logistiques tels que escalier, ascenseur, sanitaires, etc... ont été concentrées aux angles des deux ailes. Des secteurs rectangulaires (4 M X 7 M) et carrés (4M x 4 M) ont ainsi été créés, interrompant régulièrement le couloir central. Chaque partie rectiligne est considérée comme une entité ap partenant à un secteur de bureaux bien déterminé. Le concepteur distingue ainsi clairement les espaces “servants” des espaces “servis”, ainsi que le schéma de circulation vertical du schéma horizontal. Cette distinction est poursuivie jusque sur le plan structu rel : le système préfabriqué pour les espaces de bu reaux, les angles des ailes en béton coulé sur place formant les noyaux raidisseurs pour la stabilité hori zontale. Une fenêtre, placée dans le prolongement de l’axe de chaque couloir central, permet à l’utilisateur de s’orienter et d’avoir un contact avec le paysage en vironnant. En quittant les ailes tout devient différent...

Veel aandacht werd besteed aan het circulatiepa troon. Een lange en donkere middengang zou immers gevoelens van claustrofobie en desoriëntatie kunnen opwekken bij zijn gebruikers. Daarom werden per bouwlaag de logistieke funkties, zoals trap, lift, sani tair, enz. ondergebracht in de hoeken van beide vleu gels. Zo ontstond er een opdeling in rechthoekige (4 M X 7 M) en vierkante (4M x 4 M) Sektoren en werd de middengang regelmatig onderbroken. Elk recht stuk wordt ervaren als een entiteit, behorend bij een bepaalde kantoorsektor. Tegelijkertijd onder scheidt de ontwerper op een heldere wijze de “bedien de” van de “dienende” ruimte en het vertikale van het horizontale circulatiepatroon. Het verschil wordt doorgetrokken tot op het strukturele vlak : het prefabsysteem voor de kantoorruimte, de vleugelhoeken in ter plaatse gestort beton als stijve kernen voor de ho rizontale stabiliteit. Een raam in het verlengde van de as van elke middengang laat de gebruiker toe zich te oriënteren en voeling te hebben met het parklandschap. Bij het verlaten van de vleugel wordt alles an ders...

Espace central

Centrale ruimte

Un endroit où demander un nom, où patienter, un en droit pour une première ou dernière conversation, pour accueillir ou prendre congé. Départ et fin. Un es pace en accentuation, en rupture, en liaison, un espa ce qui se confond avec l’environnement, une plate forme, une échappée.

Een ruimte om te vragen naar een naam, om even te wachten, een plaats voor een eerste en een laatste ge sprek, groet en afscheid, begin- en eindpunt. Een ruim te, die accentueert, breekt en verbindt, die versmelt met zijn omgeving, een platform, een doorkijk.

L’on s’attendrait à ce que les deux ailes convergent vers un volume central amplificateur, richement déco ré, comportant par exemple un imposant fronton repo sant sur plusieurs pilastres.

Logischerwijze verwacht men tussen beide vleugels een volume dat accentueert door een rijkere vormge ving met bij voorbeeld een groot fronton en meerdere zullen.

Différents projets avaient été conçus de la sorte, mais furent à chaque fois écartés parce que trop prévisi bles, trop monumentaux, trop sérieux... La solution pouvant aussi être suggérée par l’essentiel, l’essence même, dans le cas présent, par un espace vide, est née l’idée de délimiter cet espace de manière trans parente.

Verschillende ontwerpvoorstellen werden in die zin gemaakt, maar telkens weer verworpen als zijnde te voorspelbaar, te monumentaal, te ernstig, enz. Maar accentueren kan ook door het tonen van het wezenlij ke, het essentiële, in dit geval de ledige ruimte. Zo ont stond het idee om de ruimte op een transparante wijze af te sluiten.

Des panneaux de verre sont fixés à une ossature tu bulaire trés élancée. Ces deux murs de séparation re flètent leur fonction. D’une part, le prolongement de la façade rythmée par des pilastres fait de chaque aile, une entité séparée, une entité en soi.

Glazen panelen werden bevestigd aan een ijl rooster van slanke buizen. De vormgeving van beide schei dingsmuren verwijst naar hun funktie. Enerzijds wordt de ritmische gevelopbouw van pilasters doorgetrok ken, zodat elke vleugel een aparte, op zichzelf staande entiteit wordt.

Un espace en accentuation, en rupture, en liaison, un espace qui se confond avec

Een ruimte, die accentueert, breekt en verbindt, die versmelt met rijn omgeving,

l’environnement, une plate-forme, une échappée.

een platform, een doorkijk.

D’autre part, le passage de la teinte jaune-ocre du bé ton architectonique au blanc-cassé réalise une har monie parfaite avec la pierre bleue du sol, le cadre mé tallique noir, les quatre passerelles noires, les fau teuils, le verre, la nature. Les murs s’insèrent de la sor te dans un monde singulier de blanc et de noir, consti tuant un embrassement ahurissant du néant. Une cage de verre pour les uns, un temple de verre hightech pour les autres.

Anderzijds verandert de okergele kleur van het archi tektonisch beton in een licht gebroken wit, volledig in harmonie met de blauwe hardstenen vloer, de zwarte stalen rooster, de vier zwarte loopbruggen, de zetels, het glas, de natuur. De muren worden zo opgenomen in een wonderlijke wit-zwart wereld, een verbluffende omhulling van het niets. Een glazen kooi voor de enen, een glazen high-tech tempel voor de anderen.

Façades

Gevels

A un moment donné, les croquis préliminaires des fa çades, sur la table à dessin du Taller de Arquitectura, ont dû ressembler à des rangées de panneaux super posés, séparées les unes des autres par une grande surface de verre. Ces panneaux intérieurs avaient, rappelons-le, une hauteur d’étage, une largeur de 3,6 m et étaient pourvus d’une ouverture de fenêtre rec tangulaire. Etant donné le dédoublement de la façade, il était possible de modeler différemment la paroi ex térieure pour autant que l’on respecte les ouvertures de fenêtre.

Op een bepaald moment moeten de basistekeningen van de gevels op de tekentafel van Taller de Arquitec tura er zo hebben uitgezien : op elkaar gestapelde paneelrijen, van elkaar gescheiden door een groot gla zen vlak. Deze binnenpanelen zijn - zoals hoger ver meld - verdiepingshoog, 3,6 m breed en bevatten een rechthoekige raamopening. Vermits de gevel ontdub beld wordt, is het mogelijk het buitenvlak vrij te ont werpen, voor zover de raamopeningen gerespekteerd worden.

En ce qui concerne le choix des matériaux, l’on opta pour le verre et le béton afin de fermer respectivement les parties “ouvertes” et “fermées”. Pourquoi le bé ton? “Le béton est la pierre d’aujourd’hui” affirme P. Genard “une pierre qui peut être moulée, teintée, parachevée à l’infini”. L’on a choisi un béton qui, par sa couleur ocre et sa texture finement granulée, res semble à la pierre naturelle. Le préfabricant obtint cet aspect grâce à un choix judicieux des granulats et à l’addition d’une quantité définie de filler. Le filler est une fraction trés finement moulue des granulats uti lisés. La fine granularité de la surface a ensuite été ob tenue par son immersion dans un bain d’acide.

Als materialen werd geopteerd voor glas en beton om respektievelijk de “open” en “gesloten” delen af te sluiten. Waarom beton ? “Beton is de steen van van daag”, beweert P. Genard, “een steen, die bijna wille keurig kan gevormd, gekleurd en afgewerkt worden”. Zo koos men voor een beton, dat door zijn okerkleur en fijnkorrelige textuur lijkt op natuursteen. De prefabproducent bekwam dit aspekt door een gepaste keuze van de granulaten en het toevoegen van een bepaalde hoeveelheid filler. Filler is een zeer fijn gemalen fraktie van de gebruikte granulaten. Vervolgens verkeeg het oppervlak zijn fijnkorreligheid door het te etsen in een zuurbad.

L’on tenta d’abord de réaliser une répartition équili brée des parties ouvertes et fermées. Les fenêtres rec tangulaires disparurent deux par deux derrière une grande surface vitrée. La surface de béton comprise entre deux surfaces vitrées se réduisit à d’étroits ban deaux qui prirent la forme de pilastres réalisant la dis tribution verticale. Une lisse continue légèrement pro filée, surmontée de l’architrave assurent l’articulation horizontale. Le rythme de la façade, basé sur le mo dule 3,6 m, est le seul élément qui renvoie encore à la fonction de bureaux sous-jacente.

Eerst werd gestreefd naar een evenwichtige verdeling tussen de open en gesloten delen. De rechthoekige ra men verdwenen per twee achter een groot glazen op pervlak. De betonoppervlakte ertussen verkleinde tot smalle stroken en werd omgevormd tot pilasters, die zorgen voor de vertikale geleding. Een licht geprofi leerde doorlopende lijst en de architraaf bovenaan ge leden in horizontale zin. De geritmeerde opbouw, ge baseerd op de 3,6 m module, Is het enige dat nog ver wijst naar de achterliggende kantoorfunktie.

Le pilastre “Wrightien” - selon P. Genard - devient l’élément formel crucial pour la conception des an gles et des quatre façades à tympan. Le plan horizon tal est modulé de telle façon que la zone située contre la façade a une largeur de 1,8 m, soit un demi module. Cela permet de répéter le dernier pilastre à l’endroit de chaque angle.

De door P. Genard als Wrightiaans omschreven pilas ter wordt het cruciale vormelement voor het concipië ren van de hoeken en de vier kopgevels. Het horizon tale plan is zo gemoduleerd dat de zone tegen de gevel een halve module of 1,8 m breed is. Dit laat toe ter plaatse van elke hoek de laatste pilaster te hernemen.

TALLER DE ARQUITECTURA 46

Chaque façade constitue ainsi une entité unique, avec un début et une fin. Pour les façades à tympan, l’échelle du pilastre a été agrandie. A l’aide de sousmodules, de 72 cm (360: 5) et de 6 cm (72:12), et comp te tenu des régies classiques d’équilibre, chaque frag ment de façade recevait sa griffe et s’intégrait dans un ensemble plus vaste.

Zodoende staat elke gevel op zich met een begin en een einde. Voor de kopgevel werd de schaal van de pi laster vergroot. Met behulp van submodules, zoals 72 cm (360: 5) en 6 cm (72 ;12) en de klassieke regels van de harmonische verhouding, kreeg elk gevelfragment zijn vorm en zijn plaats in een ruimer geheel.

Des questions d’ordre technique se posèrent. Quelle est la répartition optimale des panneaux de la paroi extérieure? Où prévoir les joints, pour réduire leur nombre et les rendre pratiquement invisibles? Quel les techniques utiliser, permettant un processus de fabrication et de montage efficaces et garantissant un niveau qualitatif élevé du produit fini ? “Les problè mes étaient tels qu’il a fallu passer du dessin à deux dimensions à la réalisation de maquettes tridimen sionnelles” affirme l’architecte Brodzki.

Vragen van technische aard drongen zich op. Wat is de meest optimale paneelverdeling van het buiten land ? Waar zijn de voegen het best te voorzien, zoda nig dat ze weinig zichtbaar zijn en hun aantal wordt be perkt? Welke technische detaillering laat een effi ciënt produktie- en montageproces toe, dat de meeste garantie biedt op een kwalitatief hoogstaand eindpro dukt? “De problemen waren zo enorm, de uitdaging zo groot, dat men moest afstappen van de twee-dimensionale tekening en overgaan tot het maken van maquettes”, beweert architekt Brodzki.

Pendant deux ans, un maquettiste a construit les mo dèles de la plupart des fragments de façade. Les ma quettes ont été testées, adaptées, optimalisées. Une équipe réduite, composée d’un représentant du Taller de Arquitectura, de l’architecte Brodzki et du préfabri cant, suivait les travaux pas à pas.

Gedurende twee jaar heeft een maquettenmaker mo dellen gemaakt van o.a. de meeste gevelfragmenten. Voorstellen werden uitgeprobeerd, aangepast, geop timaliseerd. Een klein team bestaande uit een afge vaardigde van Taller de Arquitectura, architekt Brodz ki en de prefabproducent, volgde de werkzaamheden op de voet.

Détail de la façade du restaurant/ Cievelfragment van restaurant

Détail de la façade arrière/Fragment van de achtergevel

Les façades se composent d’éléments autoportants reposant sur une poutre de fondation. Ils sont reliés à la paroi intérieure à l’aide de fixations en acier inoxy dable. La dilatation latérale de chaque élément de fa çade est également assurée. Après montage, les fa çades semblent constituer un ensemble monolithe, étonnamment uniforme de teinte et de texture, où les joints apparaissent à peine. Le bandeau horizontal en tre deux rangées de pilastres est ainsi divisé en pan neaux de 7,2 m de long. La partie supérieure comporte une moulure camouflant le joint avec les pilastres su périeurs. Ces colonnes murales sont d’une pièce, y compris celles des façades à tympan (10,5 m de haut). L’effet d’ombre dans la rainure entre les éléments de l’architrave de 7,2 m de long et la grande moulure su périeure du pilastre dissimule le joint à cet endroit. La structure vitrée qui se raccorde magnifiquement au béton cache également des joints à l’arrière.

De gevels werden samengesteld uit zelfdragende elementen die steunen op een funderingsbalk. Ze zijn scharnierend verbonden met de binnenwand door middel van bevestigingen In roestvrij staal. Ook de zij delingse uitzetting van elk gevelelement Is mogelijk gemaakt. Na montage lijken de gevels te bestaan uit één monoliet geheel, dat verrassend uniform van kleur en textuur is en waarin de voegen amper zichtbaar zijn. De horizontale lijst tussen de twee rijen pilasters bij voorbeeld werd opgedeeld in panelen van 7,2 m lang. Zij zijn bovenaan afgewerkt met een rib, die de voeg met de pilasters erboven verbergt. Deze muurkolommen zijn uit één stuk, ook deze van de kopgevels (10,5 m hoog). De schaduwwerking in de gleuf tussen de 7,2 m lange architraafelementen en de grote pilasterrib bovenaan verbergt de voeg aldaar. Ook het struktuurglas dat mooi aansluit met het beton ver stopt de achterliggende voegdetaillering.

Les façades forment de la sorte un ensemble harmo nieux de lignes pures, simples et droites. Telle la fonc tion, la technique s’efface, disparaft... C’est le triom phe de la forme.

Zo worden de gevels een harmonieus geheel van pure, eenvoudige en rechte lijnen. Juist zoals de funktie, verdwijnt de techniek, wordt ze verdoezeld... De vorm overheerst. 49

En conclusion

Besluit

Les controverses dans les cercles d’architectes, l’in térêt international grandissant et le flux de publica tions consacrées au projet, conféreront au bâtiment, à la société S.W.I.F.T., ainsi qu’aux concepteurs, cé lébrité et notoriété.

De controverse in architektenkringen, de toenemende internationale belangstelling en de stroom publikaties zullen het nieuwe gebouw en daarmee S.W.I.F.T. en de ontwerpers alombekend en vermaard maken.

Tout ceci fut possible grâce au maître d’ouvrage, pé nétré de l’idée que l’architecture représente un mer veilleux moyen pour faire parler de soi. Il était prêt â en payer le prix (persuadé qu’à long terme, les béné fices dépasseraient les coûts) et avait une vision claire.

Dit was vooral mogelijk omdat de bouwheer doordron gen was van het idee dat architektuur een prachtig medium is om van zich te laten spreken. Tevens was hij bereid daartoe de nodige middelen vrij te maken (beseffend dat op termijn de baten groter zullen zijn dan de kosten) en had hij een duidelijke visie.

Les architectes constituaient également un maillon essentiel de cette gageure. Ils ont travaillé à partir d’un concept architectural consistant, intégral, dans lequel la technique prend une place cruciale. La forme (parfois aménagée) s’est traduite dans la technique à l’aide de maquettes. L’étroite collaboration avec les techniciens dés l’avant-projet a manifestement per mis d’atteindre à la qualité finale.

Ook de architekten vormden een onmisbare schakel. Zij werkten vanuit een konsistent en integraal architekturaal koncept waarin ook het technische een cru ciale plaats inneemt. De vorm werd met behulp van maquetten technisch vertaald en eventueel bijge stuurd. Het nauw samenwerkingsverband vanaf de voorontwerpfase met technici droeg overduidelijk bij tot de uiteindelijke kwaliteit.

Le know-how technique et le goût de la qualité du pré fabricant furent tout autant indispensables.

Even onontbeerlijk waren de technische know-how en de kwaliteitszin van de prefabproducent.

J. Apers (avec la collaboration de A. Van Acker)

J. Apers (met medewerking van A. Van Acker)

Avec tous nos remerciements à MM. C. Brodzki, L. Desvillettes, A. Fétu, P. Genard, F. Lanckman, J. Patxot.

Met dank aan de heren C. Brodzki, L. Desvillettes, A. Fétu, P. Genard, F. Lanckman, J. Patxot.

Références bibliographiques

Bibliografische referenties

1. R. Courtois, P. Lievevrouw, J.-L. André, P. Loze, C. Brodzki Le nouveau siège de SWIFT à La Hulpe A-t- Architecture - n° 103 - 1989, pp. 17 à 51.

1. R. Courtois, P. Lievevrouw, J.-L. André, P. Loze,

2. Ricardo Bofill Taller de Arquitectura Musée d’Ixelles, Bruxelles.

2. Ricardo Bofill

3. SWIFT II Nieuw/Neuf - n° 141/3 - 1989.

3. SWIFT II Nieuw/Neuf - nr. 141/3 - 1989.

4. A. Van Acker “Architectonisch Beton voor hoofdkantoor SWIFT’’ Cement - n° 9 - Sept. 1989.

4. A. Van Acker “Architectonisch Beton voor hoofdkantoor SWIFT Cement - nr. 9 - September 1989.

C. Brodzki De nieuwe SWIFT-zetel te La Hulpe A+ Architektuur - nr. 103 - 1989, biz. 17 tot 51.

Taller de Arquitectura Museum van EIsene, Brussel.

Schilde

Bruxelles/Brussel

Oostende

Peruwelz

Oostende

Warneton

Londerzeet

Montigny-Ie-Tilleul

Grobbendonk

Knokke

(voir ĂŠgalement en page de couverture/zie ook de voorpagina)

Tessenderio

13éme Congrès International de l’Industrie du Béton 20 - 25 mai 1990 Westminster, Londres

13de Internationaal Congres van de Betonindustrie 20 - 25 mei 1990 Westminster, Londen

Dans le numéro du mois d’octobre de notre revue Béton (n° 102), nous vous avions donné un avant-goût des principaux ingrédients du programme du BIBM ’90.

In het oktobernummer van ons tijdschrift Beton (nr. 102) gaven wij U een voorsmaakje van de voor naamste ingrediënten van het programma van BIBM ’90.

Dans le présent numéro, nous offrons un aperçu plus détaillé des programmes professionnel et “social”. Le programme professionnel comporte en fait quatre volets :

In dit nummer geven wij een uitgebreider overzicht van het professionele en sociale programma. Het profes sionele programma valt in feite in vier luiken uiteen :

- deux sessions piéniéres (les 21 et 23 mal) qui illus trent le thème du congrès “Le béton préfabriqué à l’aube du 21ème siècle” sous deux aspects diffé rents : le marketing et le technique, et qui, par consé quent, intéressent tous les participants;

- twee algemene zittingen (op 21 en 23 mei) die het congresthema “De betonindustrie in de 21ste eeuw” resp. vanuit “marketing” en “technisch” oogpunt bekijken en dus alle deelnemers aanbelangen;

les quatre sessions parallèles du 22 mai s’adressent particuliérement aux fabricants et autres spécialis tes des quatre groupes de produits suivants : maté riaux de maçonnerie; le béton et l’environnement; éiéments de canalisations et de constructions sou terraines et, pour terminer, éiéments structurels;

- de vier parallelle zittingen op 22 mei richten zich spe cifiek tot de fabrikanten en andere vakmensen van de volgende vier produktgroepen : metselstenen ; be ton en het milieu; leidingselementen en elementen voor ondergrondse bouwwerken en, tot slot, struc tuurelementen ;

- les visites “techniques” Ie 24 mai;

- de zgn. “technische” bezoeken op 24 mei;

- i’exposition technique concomitante EXPOBIM ’90.

- de gelijktijdige technische tentoonstelling EXPOBIM ’90.

APERCU DU PROGRAMME

PROGRAMMAOVERZICHT MAANDAG 21 MEI

LUNDI 21 MAI Ouverture solennelle

10.00-12.30 hrs

Plechtige Openingszitting

10.00-12.30 U.

Président du Congrès: K.F. Marshali (R.U.) Conférencier invité: G. Perkin - “Perspectives du bé ton préfabriqué”.

Congresvoorzitter: K.F. Marshall (U.K.) Gastspreker: G. Perkin - “Perspektieven voor de betonindustrie”.

L’ouverture solennelle sera encadrée d’exécution de musiques traditionnelles et militaires.

De openingszitting wordt met traditionele en militaire muziek opgeluisterd.

Session piéniére “Marketing J»

Algemene zitting “Marketing 14.00-17.30 u.

14.00-17.30 hrs

Président de séance; P. Lenchuk (E.U.)

Sessievoorzitter : P. Lenchuk (USA)

Une présentation audio-visuelle offrira une vision in ternationale des développements de l’industrie de la construction au 21éme siècle ainsi que la réponse de l’industrie du béton à cette situation.

Een audiovisuele voorstelling geeft een internationale kijk op de ontwikkelingen in de bouwnijverheid in de 21ste eeuw en het antwoord van de betonindustrie hierop.

Une table-ronde rassemblera cinq personnalités (dont l’architecte belge Brodzki) de l’industrie du bâtiment, qui donneront leur avis sur les développements en question et sur les tendances présentées dans l’audio-visuel.

Aansluitend volgt er een debat waarin vijf “trendset ters” (waaronder de Belgische architect Brodzki) uit de bouwnijverheid hun visie op deze ontwikkelingen en op de ideeën uit de audiovisuele voorstelling ge

L’industrie du béton prendra également part au dé bat : trois fabricants (dont un belge) présenteront le planning à long terme de leurs entreprises. Les parti cipants pourront alors tester eux-mêmes dans quelle mesure ces planning s’inscrivent dans le cadre des tendances abordées préalablement.

Maar ook de betonindustrie komt aan het woord : drie fabrikanten (waaronder een Belg) zetten de langetermijn planning van hun ondernemingen uiteen. De deelnemers kunnen dan zelf toetsen in hoeverre deze plannings in de lijn van de eerder aangesneden ten densen liggen.

Réception-buffet au “Victoria and Albert Museum”

Buffet-receptie in het “Victoria and Albert Museum”

ven.

19.00-22.00 hrs

19.00-22.00 U.

Réception de bienvenue dans la Trésorle médiévale du “Victoria and Albert Museum”.

Weikomstreceptie in de Middeleeuwse schatkamer van het “Victoria and Albert Museum”.

MARDI 22 MAI

DINSDAG 22 MEI

Quatre sessions de produits simultanées se déroule ront durant toute la journée du mardi.

Gespreid over de hele dinsdag vinden gelijktijdig de volgende produktzittingen plaats :

Session “Matériaux de maçonnerie

Zitting “Metselstenen

Présidents des sessions du matin : J.K. Kirkby (R.U.) et W. Schnauer (A)

Voorzitters van de voormiddagsessies : J.K. Kirkby (U.K.) en W. Schnauer (A)

9.00-10.30 hrs et 11.00-12.30 hrs

9.00-10.30 U. en 11.00-12.30 u.

Les orateurs traiteront e.a. de l’utilisation de sections géométriques dans la maçonnerie armée, de nouvel les applications (pour planchers) et de nouveaux pro duits (une nouvelle génération de blocs) et pour termi ner, des nouvelles normes européennes pour les ma tériaux de maçonnerie.

De sprekers belichten o.a. het gebruik van geometri sche doorsneden voor gewapend metselwerk, nieuwe toepassingen (voor vloeren) en Produkten (een nieuwe generatie blokken) en, last but not least, de nieuwe Europese normen voor metselstenen.

Président de la session de l’aprés-midi ; 14.00-17.30 hrs J.A. Heslip (E.U.)

Voorzitter van de namiddagsessie : J.A. Heslip (USA)

La session de l’aprés-midi sera e.a. consacrée à l’état de la question relatif aux matières premières et aux techniques de production. Seront en outre présen tées: la nouvelle norme américaine “Maçonnerie”; une étude sur l’influence du poids et des dimensions dans la maçonnerie conventionnelle, ainsi qu’une étu de américano-japonaise relative à la maçonnerie ar mée.

Tijdens de namiddagsessie wordt o.a. een stand van zaken over de grondstoffen en produktietechnieken opgemaakt. Tevens worden de nieuwe Amerikaanse norm “Metselstenen”, een studie naar de invloed van het gewicht en de afmetingen bij traditioneel metsel werk alsook een Amerikaans-Japanse studie m.b.t. gewapend metselwerk voorgesteld.

Session “Le béton et l’environnement

Zitting “Beton en het milieu

14.00-17.30 U.

Sessievoorzitter : J. Pourtaud (F)

Président de session : J. Pourtaud (F) 9.00-10.30 hrs

9.00-10.30 u.

Au cours de la première session du matin, il sera traité des résultats de programmes de recherches concer nant les performances et les caractéristiques de pro duits de revêtement. Le représentant de la FeBe dans les travaux de normalisation européenne, ir. A. Onder beke, commentera le travail de l’ISPC dans ce contex te.

In de eerste voormiddagsessie worden de resultaten van onderzoeksprogramma’s naar de prestaties en ei genschappen van straatbekledingsprodukten behan deld. De FeBe-vertegenwoordiger in de Europese normalisatiewerkzaamheden, ir. A. Onderbeke, belicht het werk van ISPC in deze context.

Président de session : A.J. Dowson

Sessievoorzitter: A.J. Dowson 11.00-12.30 hrs

11.00-12.30 U.

Un forum international d’experts (dont le secrétaire de la Commission BIBM “Produits de voirie” ISPC) dres sera un aperçu des différents critères de conception pour les pavés et carreaux modulaires en béton.

Een forum van internationale experten (waaronder de secretaris van de BIBM-Kommissie “Wegenisprodukten” ISPC) geeft een overzicht van de verschillende ontwerpkriteria voor modulaire betonstraatstenen en -tegels.

Président de session : J.D. Griffiths (R.U.)

Sessievoorzitter: J.D. Griffiths (U.K.)

14.00-15.30 hrs

14.00-15.30 U.

Le marketing est Ie “leitmotiv” de cette session : les aspects esthétiques et commerciaux tels que les coûts sur toute la durée de vie, le développement de petites unités de pavage et les produits en béton pour l’amélioration de notre environnement y seront trai tés.

Marketing is het “leitmotiv” van deze sessie en in het bijzonder de estetische en commerciële aspekten zoals levensduurkosten, de ontwikkeling van kleine bestratingsprodukten en betonprodukten voor de ver fraaiing van onze omgeving.

Président de session : H. Duffeleer (B)

Sessievoorzitter: H. Duffeleer (B)

16.00-17.30 hrs

16.00-17.30 U.

Un président beige pour cette session au cours de iaquelle les applications de pavés en béton dans les ai res à trafic lourd (domaines militaires, ports et aéro ports) ainsi que ies éléments en béton pour la sécurité du trafic et ies constructions anti-bruit entreront en li gne de compte.

Een Belgische voorzitter (uiteraard !) voor deze sessie waarin toepassingen met betonstraatstenen bij zware verkeersbelasting (militaire domeinen, havens, lucht havens) alsook betonprodukten voor verkeersveilig heid en lawaaiwerende constructies aan bod komen.

Session “Eléments de canalisations et de construc

Zitting “Leidingselementen en elementen voor onder

tions souterraines 99

grondse bouwwerken 99

Présidents des sessions de la matinée: J.B. Ingwersen (DK) et A. Skjeile (N)

Voorzitters van de voormiddagsessies : J.B. Ingwersen (DK) en A. Skjeile (N)

9.00-10.30 hrs et 11.00-12.30 hrs

9.00-10.30 U. en 11.00-12.30 u.

Le président et Ie secrétaire de la Commission de pro duits “Tuyaux” - ICPC (BIBM) présideront successive ment les deux sessions du matin qui traiteront des su jets actuels suivants : la performance et la qualité des tuyaux en béton en Europe, le travail de l’ICPC en ma tière de normalisation européenne des tuyaux en bé ton et la technologie de l’avenir dans 3 usines euro péennes modernes de tuyaux en béton.

De voorzitter resp. de secretaris van de BIBM-produktiekommissie “Buizen” - ICPC als voorzitters van de twee voormiddagssessies met de volgende brandend aktuele onderwerpen : de prestatie en de kwaliteit van betonbuizen in Europa, het werk van ICPC inzake de Europese normalisatie van betonbuizen en de techno logie van de toekomst in 3 moderne Europese betonbuizenfabrieken.

Président de la session de l’après-midi ; 14.00-17.30 hrs R.E. Barnes (E.U.)

Voorzitter van de namiddagsessie : R.E. Barnes (USA)

Au cours de cette session, nos collègues du continent américain présenteront quelques nouveaux procédés de conception et de mise en oeuvre des tuyaux. Ils donneront également leur avis sur l’importance de la recherche pour le développement futur du secteur et sur la technologie et le marketing de demain.

Hier stellen de collega’s van het Amerikaanse conti nent enkele nieuwe ontwerpen plaatsingsmethoden voor en geven zij hun kijk op het belang van het onder zoek voor de verdere ontwikkeling van de sektor en op de technologie en marketing van morgen.

Session “Eléments structurels

Zitting “Struktuurelementen 99

Président de la session du matin: G.F. Brigginshaw (R.U.)

Voorzitter van de voormiddagsessies: G.F. Brigginshaw (U.K.)

14.00-17.30 U.

9.00-12.30 hrs

9.00-12.30 U.

Une contribution belge dressant un aperçu internatio nal sur le rôle de l’esthétique dans la conception d’élé ments structurels, sera suivie e.a. d’une évaluation économique quant à l’avenir de ces produits et de l’ex posé d’un collègue asiatique sur les possibilités d’ap plication de ces éléments dans l’habitat.

Een Belgische bijdrage met een internationale round up van de rol van de estetiek bij het ontwerpen van struktuurelementen. Daarnaast ook een ekonomische evaluatie over de toekomst van deze Produkten en een Aziatische collega die de toepassingsmogelijkehden van residentiële gebouwen overloopt.

Présidents de session : M.L. Antuiïes (P) et G. Chase (E.U.)

Sessievoorzitters : M.L. Antunes (P) en G. Chase (USA)

14.00-15.30 hrs et 16.00-17.30 hrs

14.00-15.30 u. en 16.00-17.30 u.

L’aprés-midi sera une véritable après-midi internatio nale à laquelle contribueront la France, l’Australie et les E.U.. Une attention particulière sera en outre ac cordée aux programmes de recherches dans le cadre de l’Europe 1992”.

Een ware internationale namiddag met bijdragen uit Frankrijk, Australië en de V.S. en bijzondere aandacht voor onderzoeksprogramma’s in het kader van “Euro pa 1992”.

Banquet au “Guildhall 99

Banket in de Londense “Guildhall 99 20.00-23.00 hrs

20.00-23.00 U.

En option, les congressistes peuvent s’inscrire au banquet formel qui aura lieu dans le cadre historique de l’ancien “Guildhall” de Londres.

Optioneel kunnen de congresdeelnemers zich in schrijven voor een statig banket in de meer dan 1000 jaar oude gildenhal. 67

MERCREDI 23 MAI

WOENSDAG 23 MEI

Session piéniére “Technique

Algemene zitting “Techniek

Présidents des sessions de la matinée: R.F. Hughes (R.U.) et Y. Hemery (F)

Voorzitters van de voormiddagsessies : R.F. Hughes (UK) en Y. Hemery (F)

8.30-10.00 hrs et 10.30-12.15 hrs

8.30-10.00 u. en 10.30-12.15 u.

Une attention toute particulière sera accordée au pro jet européen du siècle : le tunnel sous la Manche et la contribution des produits en béton.

Uitgebreide aandacht voor het Europees projekt van de eeuw: de Kanaaltunnel en de bijdrage van betonprodukten.

Le professeur américain T.Y. Lin donnera ensuite sa vision sur l’avenir de l’industrie du béton. La formation professionnelle et l’emploi seront également exami nés de prés.

Verder geeft de Amerikaanse Prof. T.Y. Lin zijn visie op de toekomst van de betonindustrie en wordt ook de beroepsopleiding en tewerkstelling onder de loep ge

Président de session : O. Kronthaler (A)

Sessievoorzitter : O. Kronthaler (A)

nomen.

13.30-16.00 hrs

13.30-16.00 u.

Au cours de la session de l’aprés-midi, plusieurs su jets seront abordés: les procédés CAM dans les usi nes de béton de l’an 2000 ; les pigments dans le béton : l’érosion du béton et la pousse de végétation dues à l’exposition aux intempéries, et le béton coloré dans la lutte anti-bruit et la protection de l’environnement ; une politique globale de la maintenance dans l’indus trie du béton ; et last but not least, le professeur H.G. Meyer, Président du CEN/TC 104 s’entretiendra de l’ENV 206 “Béton” et du développement de la techno logie du béton.

Een ruim aanbod in deze namiddagsessie : CAM-procédés in de betonfabriek van het jaar 2000 ; kleur in het beton : betonerosie en -begroeiing door blootsteliing aan de weersomstandigheden en gekleurd beton voor lawaaibestrijding en milieubescherming ; een algeme ne onderhoudspolitiek in de betonindustrie en weer last but not least : Prof. H.G. Meyer, Voorzitter van de CEN/TC 104 bespreekt de ENV 206 “Beton” en de ont wikkeling van de betontechnologie.

Soirée de Gala au Café Royal

Gala-avond in het Café Royal 19.30-24.00 hrs

19.30-24.00 u.

La clôture du congrès sera marquée par une soirée de gala au prestigieux Café Royal. Les différentes salles seront transformées selon un thème propre, auront une ambiance personnelle et un choix de cuisine in ternationale.

Ter afsluiting van het congres wordt de deelnemers een bruisende avond in het prestigieuze Café Royal aangeboden. Iedere zaal biedt volgens een eigen the ma een speciale sfeer en een keuze uit de internatio nale keuken.

JEUDI 24 MAI

DONDERDAG 24 MEI

Les participants pourront choisir entre six visites d’usines et deux visites de chantiers.

De deelnemers kunnen kiezen uit een aanbod van zes fabrieksbezoeken en twee bezoeken aan bouwwer ken.

Visites d’usines :

Fabrieksbezoeken :

Bison Ltd, Slough : éléments de planchers, éléments structurels et blocs.

Bison Ltd, Slough : vioerelementen, struktuurelementen en blokken.

Durox Building Products Ltd, Linford : blocs autocla-

Durox Building Products Ltd, Linford : geautoklaveer-

vés “Aircrete” et produits en béton armé pour bâti ments de faible hauteur.

de “Aircrete”-blokken en Produkten in gewapend be ton voor kleinere gebouwen.

ECC Building Products Ltd, Cheltenham : pavés et car

ECC Building Products Ltd, Cheltenham : betontegels

reaux en béton, blocs.

en -stenen, blokken.

Thermalite Ltd, Newbury : blocs en béton cellulaire et

Thermalite Ltd, Newbury : cellenbetonblokken en Mar

Marley Roof Tiles, Beenham ; production hebdoma

ley Roof Tiles, Beenham : wekelijkse produktie van 2

daire de 2 millions de tuiles.

miljoen dakpannen.

Marshalls Mono Ltd, Sandy : pavés et gamme complè

Marshalls Mono Ltd, Sandy: straatstenen en volledig

te de dalles décoratives et de mobilier urbain.

gamma van siertegels en Produkten voor stadsuitrus ting.

Spun Concrete Ltd, Burton-on-Trent : tuyaux en béton

Spun Concrete Ltd, Burton-on-Trent : betonbuizen met

à joints souples, tuyaux de fonçage des 0 150 à 2250, ainsi que tous les composants de chambres de visite jusqu’au 0 2700 mm.

soepele voegen, doorpersbuizen van 0 150 tot 2250 en alle onderdelen voor inspektieputten tot 0 2700 mm.

Visites de chantiers

Bouwwerken

• Unité de fabrication pour les éléments du tunnel sous la Manche à 90 km de Douvre;

• Fabrikage-eenheid voor de elementen voor de Ka naaltunnel op 90 km van Dover;

• Projet de rénovation dans les “Docklands” de Lon dres et l’immeuble de la Lloyds à Londres ainsi qu’une réalisation particulière à Broadgate.

• Renovatieprojekt in de Londense “Docklands” en het Lloyds-gebouw in Londen en een bijzondere rea lisatie in Broadgate.

Soirée-Théâtre

Theateravond A partir de 19.00 hrs

Vanaf 19.00 u.

Les congressistes désirant faire la connaissance des nombreux théâtres et restaurants du West End peu vent s’inscrire pour le “programme spécial théâtre” (ticket de théâtre et dîner).

Voor deelnemers die van het unieke theater- en restaurantaanbod in West End willen proeven, hebben de or ganisatoren een speciaal theaterpakket (theaterticket en avondeten) samengesteld. 69

INFORMATIONS PRATIQUES

PRAKTISCHE INLICHTINGEN

- Droits d’inscription :

- inschrijvingsgeld ;

• Inscription avant ie 12/02/1990: Membres du BIBM Non-membres du BiBM Personnes accompagnantes

£475 £505 £295

• inschrijving vóór 12/02/1990; BIBM-leden Niet-BiBM-ieden Begeieidende personen

£475 £505 £295

• inscription après ie 12/02/1990: Membres du BiBM Non-membres du BiBM Personnes accompagnantes

£ 530 £560 £330

• Inschrijving na 12/02/1990: BiBM-ieden Niet-BiBM-ieden Begieidende personen

£530 £560 £330

Les droits d’inscription comprennent ;

Het inschrijvingsgeid omvat:

• pour les congressistes: * l’ouverture solennelle * la participation à toutes les séances du congrès * la réception-buffet au V et A museum * la soirée de gala au Café Royal * les pauses-café * le droit d’entrée à EXPOBIM ’90 * la TVA, si d’application

• voor congresdeeinemers : * openingszitting * bijwonen van alle congreszittingen * buffetreceptie in V en A Museum * gaia-avond in het Café Royal * koffiepauzes * toegang tot EXPOBiM ’90 * BTW waar van toepassing

• pour les personnes accompagnantes : * l’ouverture solennelle * le défilé de mode * la réception-buffet au V et A museum * l’excursion en bâteau à Greenwich * la soirée de gala au Café Royal * la promenade à Westminster * le droit d’entrée à EXPOBIM ’90 * excursion d’une journée de visites de châteaux

• voor begeleidende personen : * openingszitting * modeshow * buffetreceptie in V en A Museum * bootuitstap naar Greenwich * gala-avond in het Café Royal * wandeling door Westminster * toegang tot EXPOBIM ’90 * daguitstap met bezoek aan een Engels landgoed

Ne sont pas compris : • les visites techniques • la soirée-théâtre • Ie banquet au “Guildhall” • les frais de voyages et d’hótel

Niet inbegrepen zijn : • technische bezoeken • theaterpakket • banket in de “Guildhall • reis- en hotelkosten

£40 £75 £65

- Voyage et réservations d’hôtel :

■ Reis- en hotelreservaties :

La FeBe organisera Ie voyage à Londres, tant pour ceux qui voudront s’y rendre en groupe que pour ceux qui désirent faire le déplacement à titre individuel (les possibilités sont nombreuses). Pour les intéressés nous joindrons au formulaire d’inscription un aperçu des différentes possibilités, ainsi que l’adresse de l’hôtel où nous avons pris une option sur un contin gent de chambres.

De FeBe zal de reis naar Londen organiseren zowel voor diegenen die in groep als voor hen die individueel wensen te reizen (er zijn talloze mogelijkheden). Voor geïnteresseerde deelnemers zullen wij wel een over zicht van de verschillende mogelijkheden bij het in schrijvingsformulier voegen, alsook het adres van het hotel waar wij een contingent kamers in optie hebben

- Le programme et le formulaire d’inscription peuvent

- Programma en inschrijvingsformulier kunt U aanvra

être obtenus auprès de la FeBe, Bd. A. Reyers, 207/209 - 1040 Bruxelles - Tél. 02/735.80.15 Fax. 02/734.77.95.

gen op het FeBe-secretariaat, Aug. Reyerslaan Tel. 02/735.80.15 207/209, 1040 Brussel Fax. 02/734.77.95.

genomen.

Uit de straatsteenarchieven

Ruim een halve eeuw scheidt de twee foto's op deze blad zijde. De 20-iarige arbeider uit 1932 - makkelijk herkenbaar zou er zich, indien hij nog in leven Is, kunnen op beroepen de eerste stappen te hebben beleefd van de technologische revolutie die het cement in de wegenbouw zou teweegbren gen. Maar tegelijk behoorde hij ongetwijfeld ook nog tot een ge neratie waarin het ambacht van stratemaker of steenhou wer, want dat was hij waarschijnlijk, van vader op zoon werd

Pavés d’archives

overgeleverd. Aan de hand van een reportage uit 1932 over werken aan de weg Waver-Hannuit kunnen de verschillende stadia van de uitvoering opnieuw worden samengesteld. De weg in kwes tie bestond uit een fundering van 10 cm mager beton en een bestrating in betonstraatstenen, gelegd in een mortelbed en

Un peu plus d'un demi-siècle sépare les 2photos figurant sur

gevoegd.

cette page. Un ouvrier de 20 ans, occupé sur le chantier de 1932, aisément reconnaissable, pourrait se vanter, s'il vivait

Behalve de betonmolen, die samen met het cernent het le

encore aujourd’hui, d'avoir connu les premières manifesta

venslicht zag, treft men op de bouwplaats geen enkel werk

tions de la révolution technologique que le ciment allait ap

tuig van de burgelijke bouwkunde aan. Alles gebeurde met

porter à la construction routière.

de hand en naargelang het humeur van de dag : het rende ment was wat het was en morgen was er een nieuwe dag.

Vraisemblablement paveur ou tailleur de pierre comme l'était son père et sans doute son grand-père, il aurait simul

De arbeider van vandaag is niet langer een ambachtsman

tanément vécu la dernière époque où le tour de main, la pelle

maar een technicus. Hij hoeft niets meer te dragen ; hij moet

et la brouette se transmettaient de génération en généra

enkel het werkritme, het gedreun van de machines en de uit

tion, d’artisan à artisan.

laatgassen verdragen. De vooruitgang staat niet stil.

Au départ d'un reportage effectué en 1932 sur un chantier situé sur la route Wavre - Hannut, il a été possible de retracer les différentes phases de la construction d’une route curieu sement constituée d’une fondation en béton maigre de 10 cm d’épaisseur recevant un revêtement en pavés de béton posés à bain de mortier et jointoyés. Mise à part la bétonnière née avec le ciment, il n'y avait sur ce chantier aucun engin dit de génie civil. Tout fonctionnait à l'huile de bras et à la bonne humeur; le rendement était ce qu’il était et à chaque jour suffisait sa peine.

L’ouvrier d’aujourd'hui n'est plus un artisan mais un techni cien. Il n’a plus rien à porter; il lui suffit de supporter le ryth me du rendement, le boucan de sa machine et la pestilence des gaz d’échappement. On n'arrête pas le progrès.

Les bordures de pierre bleue naturelle délimitent la largeur du coffre

De boordstenen in blauwe hardsteen geven de breedte van de weg

et les niveaux. Un gabarit en bois au tracé inférieur courbe, imprime

en het niveau aan. Houten sjablonen met gebogen onderzijde druk

sur le sol le profil en travers bombé du terrassement. Entre ces em

ken het profiel in de bedding. Tussen deze "afbakeningen“ effenen

preintes-repères, les terrassiers nivellent le coffre à la pelle et ... à

de grondwerkers de ondergrond met schop... en kruiwagen.

la brouette.

Vient l’exécution de la fondation en béton maigre de 10 cm d’épais

Dan wordt de 10 cm dikke funderingslaag van mager beton aange

seur; 800 I de pierraille, 400 I de sable rude du pays (sic), 200 kg de

bracht. Het mager beton is samengesteld uit 800 I steenslag, 400 I

ciment PAN (Portland Artificiel Normal) livré en sacs de jute. Le mé

grof zand van de streek (sic) en 200 kg PAN-cement (Portland Arti

lange se fait en bétonnière mais le transport revient... à la brouette.

ficiel Normal) geleverd in jute zakken. Het mengen gebeurt met de betonmolen maar het vervoer geschiedt met ... de kruiwagen.

Suit Ie damage et Ie nivellement manuels via une poutre s’appuyant

Met een balk, geleid door eveneens gebogen profielen (denk aan de

sur des guides toujours cintrés pour respecter le dos d’âne.

ezelsrug !) wordt vervolgens alles aangestampt en genivelleerd.

Les paveurs prennent enfin possession du site. Les pavés sont po

En dan verschijnen de straatmakers eindelijk ten tonele. De straat

sés à bain de mortier...

stenen worden in een mortelbed gelegd...

... et bien jointifs, l’écartement ne pouvant excéder 5 mm !

... en netjes aaneengepast, want de voegopening mag niet meer dan 5 mm bedragen !

Un demi-gabarit, toujours cintré suivant le même rayon de courbure,

Een half profiel - nog steeds in dezelfde gebogen vorm - dient als lei

assure le guidage. Un coulis de mortier est ensuite brossé en 2 pas

draad. Vervolgens wordt in 2 opeenvolgende handelingen een mor-

ses successives...

telspecie ingeborsteld...

... pour combler les joints entre-pavés. Ce jointoiement est ensuite

... om de voegen tussen de straatstenen op te vullen. Om dit voeg

protégé contre la dessiccation par un lit de sable maintenu humide.

werk tegen uitdrogen te beschermen, wordt een vochtiggehouden

Un joint longitudinal et des joints transversaux de "dilatation“ ...

zandlaag aangebracht. Een langsvoeg en dwarse dilatatievoegen...

... sont enfin scellés au bitume, à la cuillère pourrait-on dire. Entre

... worden - als het ware met de lepel - gevuld met bitumen. Onder

temps, les avaloirs sont bordés de pierres bleues taillées sur place ;

tussen worden de straatkolken met blauwe hardsteen afgeboord, die

un travail d’orfèvre !

ter plaatse bewerkt wordt; geen sinecure !

Cette technique fleurit également en 1932 sur la route Wezemaal -

Die techniek wordt in 1932 ook langs de weg Wezemaal Aarschot en

Aarschot comme à Velaine-s/Sambre la même année, ...

in Velaine-s/Sambre toegepast...

... à Ixelles, Place Armand Steurs, toujours en 32, en compagnie des

... en, steeds in 32, op het Armand Steursplein in Elsene, in kombi-

carreaux de trottoir 30 x 30

natie met trottoirtegels 30 x 30

que l’on retrouve en 1933 sur le terre-

die men in 1933 ook op het Rogier-

plein de la Place Rogier à Bruxelles.

plein in Brussel aantreft.

Moralité :

Moraal :

II en faut une; ne serait-ce que pour la forme.

Want een moraal hoort erbij, al was het maar voor de vorm.

Nés à peu près à la même époque, la dalle de troittoir, la fa

De beroemde trottoirtegel 30 x 30 en de betonstraatsteen za

meuse 30 X 30, et le pavé en béton connaîtront des sorts fort

gen ongeveer samen het levenslicht, maar hun teven verliep

différents.

wel enigszins anders.

La dalle de trottoir, carreau de son son vrai nom, substistut

Zoais iedereen wel weet, kende de betontegel een gestaag

économique de la dalle de pierre naturelle et mise en oeuvre

succes als ekonomisch substitutieprodukt voor de tegel in

comme cette dernière, a entrepris ia carrière continue et

natuursteen. Hij werd trouwens volgens dezelfde techniek

prospère qu’on lui connaît.

gelegd.

Le pavé, par contre, utilisé comme composant d’un mono

De straatsteen daarentegen, onderdeel van een twijfelachtig

lithe douteux fait de béton maigre, de béton manufacturé, de

monolithisch geheel van mager beton, geprefabriceerd be

mortier et d’un coulis de ciment, était une variante compli

ton, mortel en een cementspecie, was een Ingewikkeld en

quée, onéreuse et aléatoire du revêtement en dalles de bé

duur bestratingselement van wisselvallige kwaliteit dat de

ton, la nouvelle voie romaine qui allait triompher.

betontegel, hét nieuwe bestratingsprodukt, moest vervan gen.

Curieusement, il n’est pas venu à l’idée d’utiliser le pavé

Vreemd genoeg werd er niet aan gedacht de straatsteen te

comme substitut des pavés de pierre naturelle posés à bain

gebruiken in de plaats van de natuurkasseien, die in een

de sable, s’y enfonçant et s'y bloquant par effet de coin,

zandbed werden gelegd, waarin zij zich nestelden en zich -

leurs faces latérales étant obliques.

door hun schuine zijvlakken - verankerden.

II faudra attendre près de 50 ans pour que le pavé de béton

Er moet dus bijna 50 jaar gewacht worden alvorens de be-

redécouvre sa vraie vocation, celle d’un élément se stabili

tonstraatsteen zijn ware roeping vindt: een bestratingsele

sant de lui-même par un lit de sable sous les pieds et l’épau-

ment dat zichzelf in een zandbed stabiliseert mét de nodige

lement efficace de ses confrères sur ses flancs.

ondersteuning van zijn naastliggende kollega’s.

Comme quoi, en technologie comme ailleurs, les leçons du

Zo ziet men maar weer eens dat ook in de technologie de les

passé et le bon sens sont toujours les mamelles les plus su

sen uit het verleden en het gezonde verstand de beste leer

res et les plus nourrissantes !

meesters zijn ! Ir. J.M. Huberty

Ir. J.M. Huberty

Le Béton préfabriqué dans les Eglises

Prefab-beton en Kerkenbouw

En tant cjue matériau moderne de construction par excellence,

Als modem bouwmateriaal bij uitstek komt beton vanzelfspre

le béton a bien sûr sa place dans la construction d’églises.

kend ook aan bod bij de kerkenbouw.

C’est ainsi qu’a été planté un clocher à côté de l’église dans le quartier du Biest à Waregem dont nous montrons ci-contre 4 phases du montage.

Zo werd onlangs bij de kerk op de wijk “De Biest” te Waregem een klokkentoren “geplant” waarvan wij hiernaast 4 fazen van

Arch.: F. De Munster - Wielsbeke

de montage tonen.

Kerk van de HH. Ainaiidus en Blasius - U a rege ni

Arch.: Iâ&#x20AC;&#x2122;. Felix - Oostende

Kerk van de HH. Amandus en Blasius - Waregem

Ce clocher se compose simplement de 2 éléments TT de

Deze klokkentoren bestaat eenvoudig uit 2 vertikaal geplaatste

15,40 m de long, placés verticalement (et enfouis sur une hau

TT-elementen, van 15,40 m lengte (die over 110 cm ingeklemd

teur de 110 cm dans une semelle de fondation). Le tablier su

zijn in een funderingsmassief). Bovenaan stopt de boventafel op

périeur s’arrête à 1 m de l’extrémité, ce qui permet de couvrir

1 m van het uiteinde, wat toelaat de toren “af te dekken” met

la tour d’une dalle en béton. Les deux nervures de chaque élé

een betonplaat. Ook zijn de twee ribben van elk TT-element op

ment TT ont été biseautées à l’extrémité visible. Les canalisa

het uiteinde afgeschuind. In de elementen zijn de elektriciteits-

tions électriques ainsi que les rails de fixation des “chaises” et

leidingen en de bevestigingsrails voor de klokkenstoelen en het

de la croix sont incorporés dans les éléments.

kruis ingewerkt.

Ce clocher en béton précontraint a été ajouté à une église

In feite werd de klokkentoren in spanbeton logischerwijs toe

construite il y a vingt ans, et qui doit également son esthétique

gevoegd aan een twintig jaar oude kerk die ook haar binnenes-

interne à des éléments en béton précontraint, à savoir 4 poutres

thetiek dankt aan spanbetonelementen en wel 4 I-balken

I 160/60 de 24 m de long (voir ci-contre en p. 78).

160/60 van 24 m lang (zie hiernaast blz. 78).

Coïncidemment, dans la même région, plus particulièrement à

Toevalligerwijs werd in dezelfde streek, en wel te Kuurne, zeer

Kuurne, un centre paroissial vient d’être construit en maçonne

onlangs een “parochiale ontmoetingsplaats” in betonmetsel-

rie de béton.

werk opgericht.

Arch.: I’. I’ortcnian - Kuurne

Parochiehuis “Emmaüs” - Kuurne

Arch.: 1’. Porteman - Kuurnc

Parochiehuis “Emmaiis” - Kuurne

l.e projet consistait dans la construction d’un lieu de prière -t-

Het Projekt betrof de oprichting van een gebedsruimte + ver

d’une salle de réunion (p. 81 respect, photo supérieure et photo

gaderzaal (blz. 81 resp. boven- en onderaan) voor de plaatse

inférieure) destinée aux groupes de travail pastoral locaux.

lijke religieuze werkgroepen.

l.e bâtiment est implanté sur Ie terrain de la communauté sco

Het gebouw werd ingeplant op de gronden van de schoolge

laire, adjacent à l’église du village et comprend deux volumes

meenschap, gelegen juist naast de dorpskerk en omvat duidelijk

nettement distincts, hébergeant chacun l’une des fonctions prin

twee volumes, die dan ook elk één van de hoofdfunkties her

cipales.

bergen.

I.a construction a entièrement été érigée par des bénévoles : c’est

Het werd volledig opgericht met vrijwilligers en dit was een van

l’une des raisons pour lesquelles il fut opté pour des matériaux

de redenen waarom geopteerd werd voor sobere materialen, die

sobres, ne nécessitant pas d’entretien.

onderhoudsvrij moesten zijn.

Ces matériaux actuels donnent une note juvénile, en contraste

Deze hedendaagse materialen geven een jeugdige uitstraling, in

avec leur environnement.

kontrast met de omgevende bebouwing.

I.cs toits conçus très simplement en pente ajoutent au caractère

Het eenvoudig zadeldak draagt eveneens bij tot het eigen ka

propre de la construction.

rakter van het gebouw.

Arch.: P. Porteman - Kuurne

Parochiehuis “Emmaüs” - Kuurne

Vient de paraître

Pas versehenen

BROCHURE TECHNIQUE FeBe

TECHNISCHE BROCHURE FeBe

ûi Eléments

de Plancher Alvéolsé en Béton Précontraint >5

(( Holle

VIoerelementen in Voorgespannen Beton

TECHNISCHE BROCHURE

Les éléments de plancher alvéolés en béton précon traint se classent parmi ies produits préfabriqués les plus avancés, de par leur haut degré de qualité, l’économie de matières pre mières et le procédé de fa brication semi-automatique. Ce dernier aspect a ce pendant quelques consé quences en ce qui concerne la conception des plan chers, et requiert une philo sophie propre dans ce do maine.

HOLLE VLOERELEMENTEN IN VOORGESPANNEN BETON

BROCHURE TECHNIOtlF ELEMENTS DE PLANCHER ALVEOLES EN BETON PRECONTRAINT

[feton

¥hH m. KTON OOfT Mit

Voorgespannen holle vloerelementen behoren tot de meest geavanceerde prefabkomponenten, omwille van hun hoge kwaliteit, gering materiaalverbruik en auto matische produktietechnieken. Dit laatste aspekt heeft echter bepaalde gevolgen op gebied van de conceptie der elementen, en vereist een aangepaste ontwerpfilosofie.

mW-KAnf VAN BFTONINDfSTIt» HIH RATION W tlNDLSSTRIT IH MTCWi

Dn groupe de travail technique de la FeBe a publié ré cemment une ample brochure sur la conception de planchers en éléments précontraints alvéolés. Elle donne des informations au sujet des caractéristiques géométriques, le calcul de la résistance à l’effort tran chant, des directives concernant l’action diaphragme du plancher, la répartition transversale des charges concentrées et la résistance au feu, des données concernant les liaisons, découpes et encoches, isola tion thermique et acoustique, tolérances dimension nelles, etc...

Een technische werkgroep van de FeBe heeft zopas een uitgebreide brochure gepubliceerd over het ont werpen van vloeren met holle voorgespannen elemen ten. Ze bevat informatie over geometrische karakteris tieken, berekening van de dwarskrachtsterkte, richtlij nen in verband met de schijfwerking van de vloer, dwarsverdeling van geconcentreerde belastingen en brandweerstand, gegevens betreffende verbindingen, openingen en sparingen, thermische en akoestische isolatie, maattoleranties, enz.

En ce qui concerne les aspects de stabilité, la brochu re suit l’évolution la plus récente de la normalisation nationale et internationale.

De brochure volgt voor wat betreft de stabiliteitsaspekten de meest recente evolutie inzake nationale en internationale normalisatie.

Si vous n’avez pas encore reçu la brochure, vous pou vez l’obtenir auprès de la FeBe.

Indien u de brochure nog niet ontvangen hebt kan ze aangevraagd worden bij de FeBe.

... Et,

... En,

en conclusion ...

tot slot ...

Nous nous devions également de consacrer une par tie importante d’un numéro à ce nouveau “château” qui a été érigé dans un parc de 32 ha au sein de la val lée de l’Argentine, à La Hulpe : le S.W.I.F.T. Il qui, tout comme le S.W.I.F.T. I déjà décrit dans notre n° 94, doit l’essentiel de son esthétique au béton préfabriqué.

Ook wi] konden niet minder dan een uitvoerig artikel te wijden aan het nieuwe “kasteel” dat in een 32 ha groot park in een prachtige vallei in Terhulpen werd in geplant. We hebben het natuurlijk over S.W.I.F.T. II dat net als S.W.I.F.T. I (uitgebreid behandeld in Beton nr. 94) zijn estetisch uitzicht grotendeels aan het gepre fabriceerd beton dankt.

Sans diminuer les mérites du “co-auteur” Constantin Brodzki, architecte notamment de l’immeuble C.B.R. et du S.W.I.F.T. I, il est un fait que c’est la personnalité de Ricardo Bofill qui a marqué le caractère du nouvel ouvrage. Je dis bien la “personnalité” parce qu’incontestablement le personnage Bofill transcende l’ar chitecte proprement dit.

Zonder afbreuk te willen doen aan de verdiensten van “mede-auteur” Constantin Brodzki (trouwens ontwer per van het C.B.R.-gebouw en het voormelde S.W.I.F.T. I) draagt het nieuwe bouwwerk ontegensprekelijk de stempel van Ricardo Bofill’s persoonlijkheid. Ik zeg wel degelijk “persoonlijkheid” omdat de personaliteit van Bofill duidelijk de architekt als dusdanig over schaduwt. 83

De begeesterde en welbespraakte Catalaan (van een Italiaanse moeder) is een echte mediafiguur gewor den ; men kan zich afvragen of hij echt de filosoof en humanist is die hij voorgeeft of is hij het willens nillens ? En wat te denken van zijn werk waarin hij zegt clas sicisme met high tech te combineren ? Ik herinner me nog goed de persconferentie die aan de vooravond van de officiële opening werd gehouden. De held van de dag ontweek daar een heleboel vragen met name over zijn stijlopvattingen en zijn eigen (ongetwijfeld aanzienlijke) inbreng in de verwezeniijking van de ge vels en “wat er achter zit” (minder vanzelfsprekend). Ce Catalan (de mère italienne), être passionné et volubile, est devenu un “cas” médiatique; est-il le phi losophe et l’humaniste qu’il veut être ou l’est-il malgré lui?

Sedertdien heb ik alles herlezen wat ik in de pers kon vinden over de eenheid van stijl in zijn werk die voor sommigen zo onomstotelijk aanwezig is en waar an deren tevergeefs naar zoeken.

Et que penser de son ouvrage où, selon lui, il a marié le classicisme et le “high tech”? Je me rappelle fort bien la conférence de presse tenue la veille de l’ouver ture officielle, où le héros du jour esquiva pas mal de questions concernant notamment ses conceptions stylistiques et l’importance relative de son apport (certainement essentiel) dans la réalisation des faça des et de “ce qui se trouvait derrière” (beaucoup moins évident).

Is die eenheid echter zo onontbeerlijk ? Is ze aanwezig in onze historische gebouwen zoals onze kathedralen waaraan niet 18 maanden maar eeuwenlang werd ge werkt en waarin kenners opgetogen de verschillende opeenvolgende stijlinvloeden aanwijzen?

Depuis lors j’ai relu tout ce que j’ai pu glaner dans la presse notamment au sujet de l’unité stylistique de son ouvrage que certains trouvent évidemment pré sente et que d’autres cherchent en vain. Est-elle finalement vraiment nécessaire, cette fameu se unité ? La trouve-t-on dans la plupart de nos immeu bles historiques, telles que nos cathédrales construi tes non pas en 18 mois, mais parfois “pendant” des siècies et où les connaisseurs énumèrent con amore les influences stylistiques successives? L’essentiel n’est-il pas que Ie résultat soit beau (il l’est) et que ce “château” subisse triomphalement l’outrage de l’âge (personne ne connaît la formule qui permet à un immeuble de rester éternellement “dans le vent”) ?

Is het niet belangrijker dat een mooi resultaat wordt afgeleverd (zoals hier het geval is) en dat het “kasteel” in volle glorie de tijd kan trotseren (wie kent er trou wens een toverformule om ervoor te zorgen dat een ge bouw eeuwig “in” blijft)?

Et qui dans quelques années va s’intéresser aux tech niques qui ont permis d’accrocher les vitrages de l’atrium ou au fait que les murs du restaurant ont été enduits de cire d’abeille?

Wie zal er zich immers over enkele jaren nog afvragen met welke technieken het raamwerk van het atrium werd opgehangen of waarom de muren van het restau rant met bijenwas werden ingesmeerd?

w.s.

W.S.

SPANBETON

STRUCTO

BETON PRECONTRAINT

Beton

MIJN IDEE, BETON DOET MEE

CE QUE JE VEUX, LE BETON LE PEUT