108 BOEKEN
Markt als mythe Door Hans Amesz
Economische geschiedenis wordt volgens Arnout Weeda eigenlijk niet meer onderwezen aan economische faculteiten. Wat voor een gemis dat is, heeft hij uitstekend aangetoond met het schrijven van, zoals hij het noemt, de verborgen geschiedenis van het neoliberalisme. De in 1946 geboren econoom, die jarenlang Directeur van het cultuurhistorisch Zuiderzeemuseum in Enkhuizen was, heeft onderzoek gedaan naar het fenomeen marktwerking en is, gevoed door geschriften van economen, filosofen, psychologen, sociologen, dichters en andere denkers, tot de conclusie gekomen dat de markt, waarover al jarenlang een verhit debat wordt gevoerd tussen voor- en tegenstanders van marktwerking, slechts een mythe is en alleen bestaat in onze verbeelding. Vraag en aanbod in de economie kunnen immers duizenden gedaanten aannemen, waarin mensen, afhankelijk van culturele en individuele omstandigheden, steeds weer anders handelen. De meest extreme uiting van het neoliberale geloof in de onfeilbaarheid van markten, was volgens Weeda de deregulering van de
financiële sector in de vorige eeuw. Maar al voor de Grote Depressie van 1929 had de Amerikaanse Econoom Irving Fisher (18671947) daar ernstige bedenkingen bij. Als we willen voorkomen dat het gigantische kredietgebouw dat we hebben opgericht periodiek instort, waarschuwde hij, moeten we het bankwezen zien als veel meer dan zakelijke dienstverlening. Het is een geweldige openbare dienstverlening. En John Maynard Keynes voorzag na diezelfde crisis dat elk nationaal werkgelegenheidsbeleid volledig kon worden ondermijnd door de internationale mobiliteit van financieel kapitaal, die het onvermijdelijke gevolg is van een vrij opererend bankwezen.
Arnout Weeda Markt als mythe Boom ISBN: 9789024436903
Maar, zo stelt Weeda, in de neoliberale euforie van de jaren tachtig waren dat allang geen belemmeringen meer, zelfs niet aan de linkerkant van het politieke spectrum. Alom was de markt verheven tot een geseculariseerd mantra, met als belangrijkste kenmerk dat niemand de daarin verborgen goddelijke kracht in twijfel durfde te trekken. Onze economische problemen zijn te complex voor simpele oplossingen. Daarom pleit hij voor een complexiteitsbenadering van de economie, waarvan de essentie is dat we weer leren leven in onzekerheid.
Ons geld is stuk Door Hans Amesz
De tot burgemeester van New York verkozen Eric Adams, die op 1 januari 2022 aantreedt, wil zijn eerste drie maandsalarissen in Bitcoin ontvangen. Hij wil van New York de hoofdstad van de cryptovaluta-industrie maken. In hun boek ‘Ons geld is stuk: En waarom Bitcoin de oplossing is’ hebben de auteurs het voornemen van Adams helaas niet kunnen opnemen, want dat had hun pleidooi voor een radicaal nieuw geldsysteem zeker ondersteund. De gebroeders Slagter stellen dat er geen perfecte oplossing lijkt te zijn voor de kluwen aan problemen van ons huidige geldsysteem. Zij halen economisch historicus Jan Luiten van Zanden aan, die vindt dat de kans heel groot is dat we te maken krijgen met een crisis omdat niemand iets durft te doen aan NUMMER 8 | 2021
de grote onevenwichtigheden in het systeem. En volgens Arnoud Boot, Hoogleraar Ondernemingsfinanciering en Financiële Markten, is het huidige financiële stelsel een failliet systeem dat geen toekomst heeft. Wat te doen? In ‘Ons geld is stuk’ schrijven de auteurs dat ze geprobeerd hebben alle kanten van het Bitcoin-verhaal een plek te geven. Daar zijn ze goed in geslaagd. En wat onder de streep overblijft, is een innovatie die de potentie heeft om uit te groeien tot een beweging van en voor mensen. De auteurs kunnen niet garanderen dat Bitcoin een succes wordt. Sterker nog, ze zien allerlei manieren waarop het kan mislukken. Maar ze zien ook manieren waarop het kan slagen en de wereld ingrijpend kan veranderen. Vergelijkbaar met de personal computer, het internet en de smartphone.
Bert & Peter Slagter Ons geld is stuk Hollands Diep ISBN: 9789048859511
