Haust
Lo m , S k j å k , Vå g å
2
Teknologi og tradisjon - I DI HAND! Om du har eit gamalt fjøs eller ei moderne leilegheit - vi leverer, monterer og syter for at du får trygge, gode og moderne løysingar som fungerer optimalt. Vi er den største installasjonsverksemda i dalføret og har spisskompetanse på dei fleste felt innan fagområdet. Akkurat nå skjer det mykje spennande med til dømes styringssystemer: Spør oss gjerne korleis du slår av kaffetraktaren frå mobiltelefonen! Når kveldane blir lengre og vi går mot den myrke årstida, finst det betre råd enn nokon gong. Lamper og ljoskjelder med høgeffektiv teknologi, gjer at du kan fråtse i ljos utan at helsinga frå energileverandøren blir større av den grunn. Og, du kan styre det frå mobiltelefonen om du vil... Elles har Mitsubishi akkurat lansert ei ny varmepumpe spesielt godt eigna for hus med fleire etasjar. Med ein utedel og to innedelar, leverer denne dobbel effekt. Haust er jakttid og vi har alltid godt utval av jaktradio og hundepeilarar/GPS på lager.
- Alt innan elektro, og eit smil attpå!
Hytteliv høyrer hausten til og kva er vel trivelegare enn fyr på peisen etter ein lang dag ute i naturen. Men, det hadde vore greitt å sleppe å bruke den fyrste fridagen på å fyre opp og få varme i alle rom? Vi kan levere “Ring hytta varm”- løysingar, slik at du kan konsentrere deg om å nyte og slappe av på fridagane. Stikk innom, ring oss, send oss ein mail - vi lovar å ta utfordringa di på strak arm!
Vågå: 61 23 22 40 Lom: 61 23 22 50 Skjåk: 61 23 22 51 post@ottadalen.com www.ottadalen.com
3 H a u st
Hausten er flott
å j å k , Vå g Lom, Sk
«Sommar i september», syng Geirr Lystrup. Denne hausten har vore flottare enn mange kan hugse, - med sommar i september. Vi kan gle oss over sommarvarmen og lure på om dette er eit eittårsfenomen, eller om det vil bli slik i åra som kjem.
Framsidefoto: Tom Erik Solstad
Dønfoss barnehage på potetplukking. Frå venstre: Anders Heggebotn, Oddbjørn Løkken, Linus Eiesar-Moen og Marit Knutsødegård Stenersen.
I dette Magasinet byr vi på typiske haustlege syslar som jakt og fiske. Rein er ein av grunnane til at det heile teke bur folk i området vårt, det dukkar stadig fram minne frå den gamle fangstkulturen i fjella våre. På Lalm får sjuandeklassingane kvar haust vera med rektor på reinsjakt, og i Skjåk har ein starta eit eksklusivt tilbod med opplæringsjakt. Les og sjå fine bilde frå jakta her. Karane frå Vågå som har fiska saman i 40 år i Sjodalen møter du også i denne utgåva.
I gamle dagar var det noko som heitte potetferie, ein haustferie for at ungane skulle vera med i potetonna. Tidene endrar seg, men heldigvis får ungane som veks opp i Ottadalen sjå og lære kvar maten kjem frå. Vi har vore med barnehagebarn på potetplukking.
Innhald
Er det eit teikn på klimaendringar eller det tilfeldig?
I Lom bur det ein heimefrontsoldat frå Marokko. Mange kjenner nok Salah Zouhar, men få veit mykje om bakgrunnen hans. Litt betre kjent med honom blir vi nå.
Haustfiske i 40 år
4-6
På reinsjakt med rektoren
8-9
Opplæringsjakt på villrein
10
Rein på fat og til fjells
12
Lokalt lågå: Rekarved
13-15
Frigjeringssoldaten frå Klepp
17-19
Potetplukking
20-21
Barnekryssord
24
Bildeskatt frå Lom Aslaug Høydal 100 år
43
Kulturstigen ved Aursjoen
46
«Lokalt lågå» er ein serie du kan møte i enkelte av magasina våre. Denne gongen presenterer vi Rekarved, einmannsbedrifta til Tom Andre Hånsnar. Sjå kva han lagar av gamle veggar og golv.
Friluftsliv er noko mange finn glede i. Ikkje alle gjer så mykje ut av det som skjåkjenta Marte Agneberg Dahl. I vår gjekk ho og tre veninner Svalbard på langs - det er hovudsaka vår i dette Magasinet.
Utgjevar: Lokalavisa Fjuken, Skjåk Mediautvikling AS, pb 83, 2694 Skjåk. Ansv. red.: Hans Erik Kjosbakken Layout: Ragnhild Brimi
Vi vonar at magasinet fell i smak. Vi ynskjer deg god lesnad og ein god haust!
Hans Erik Kjosbakken
BRUKTBUE I SKJÅK
Dalens største bruktbutikk! Over 400 m2 på ei flate, med eiga møbelavdeling.
OPNINGSTIDER: Mån-fre: 9-16.30 Laurdag: 10-14
VI SPANDERAR KAFFE Vi er godt synlege ved RV15, Skjåkvegen 527
Tlf butikk: 90 40 79 22 Tlf administrasjon/ jobb-bestilling: 92 02 28 25
Velkomen til ein hyggeleg handel! facebook.com/bruktbue
ATS - Dei gode hjelparane Lom & Skjåk
38-41
Magasinet er sendt til registrerte hytteeigarar og camparar i Ottadalen. Skulle du ikkje ynskje å motta magasin frå oss, ta kontakt så tek vi namnet ditt bort frå adresselistene.
4
Haustfiske i 40 år Har ein ikkje reiskap i vatnet, får ein heller ikkje fisk.
Arve Danielsen arve.danielsen@fjuken.no
Kaffe: Ein kopp kaffe og prat i hytteveggen etter dagens økt med å ta opp garna. Ola Halvorsen, Helge Ramen, Kåre Ramen og Åge Strømstad med hyttebøker i fanget.
I haust er det 40 år sidan Åge Strømstad og Kåre Ramen starta tradisjonen med ei veke haustfiske i Sjodalen. Dei arbeidde båe i kommunen og kjente kvarandre frå fotballen. Dei to fann ut at dei skulle ta ei ferieveke om hausten for å fiske. Det gjekk nokre år før duoen vart utvida. I 1981 vart Helge Ramen med, og to år seinare kom Ola Halvorsen. Marvin Mikalsen var også med i fiskegjengen i mange år.
Respekt for vêret
Denne haustmorgonen syner Sjodalen seg frå si beste side når kameratgjengen set båten på vatnet ved Meneset på Øvre Sjodalsvatnet. 32 garn skal opp av vatnet. Spenninga stig i takt med varmegradane som kjem med morgonsola. Blir det stor fangst i dag? Dei fire fiskarane har vore borti ymse når det gjeld vêret. Kåre fortel at det har skjedd at dei ikkje har kome utpå vatnet om morgonen for å ta opp at garna på grunn av vind. Da er det berre å vente til det roar seg utpå dagen. Ein gong dei sette garn på Bessgrunna, bles det opp om natta. Da dei skulle ta opp garna om morgonen, var dei fulle av mose og var klasa saman. Garna var så tunge av blaut mose, at dei fekk berre fire garn om gongen opp i båten. Dei brukte ein heil dag på å reingjere garna. – Eg er ikkje så begeistra for Gjende dersom det bles opp, seier Kåre. Han fortel at vêret kan snu fort. Det kan vere fint, og plutseleg kvitfossar det. På
5
Garnrensk: Det er slike dagar det er godt å vere fiskar i Sjodalen. Gjende er det mange plassar der det er vanskeleg å koma inn til land dersom det bles opp. – Vi vurderer vêret. Vi legg ikkje utpå om det er for stritt. Vi vil ikkje risikere noko, seier Kåre.
Nå skal garna reinsast og fisken sløyast. Det skjer på campingplassen nedanfor Bessheim. Her har Kåre campingvogn og stativ til å henge opp garna på. Med vante nevar blir fisken teke ut av garna og kasta opp i ein dunk.
Smak og behag
Gild fisk
Dei fire kameratane har denne natta hatt ute fiskegarn på Øvre Sjodalsvatnet. Dei 32 garna blir tekne opp i to omgangar. For ikkje å ha for tung båt, er dei berre ute tre om gongen. Fyrste turen er det Ola som står på land. Andre turen er det Kåre som får landlov. – Kva er likaste fiskevatnet? – Det var eit vanskeleg spørsmål, svarar Kåre og ser utover vatnet på leit etter svar. – Oss påstår det er Øvre Sjodalsvatnet. Det er smak og behag. Andre likar best Gjende, seier han. Båten er på tur inn att etter at alle garna er tekne opp. Og dei har fått fisk. To dunkar med garn blir lempa inn i bilen.
– Dette var ein skikkeleg rugg, seier Helge. Han har teke dagens største fangst ut av garnet. Kåre kjem med fiskevekta. 1.450 gram syner vekta. Det er ikkje langt mellom dei tek kilofisk, men det er ikkje den dei er ute etter. Dei vil helst ha fisk på 300-400 gram som er ypparleg emne til råkåfisk. – Både på Nedre og Øvre Sjodalsvatnet er det stor og gild fisk. Vi er samde om at den ikkje treng blir større, seier Åge. Han tykkjer det er artig å ta stor fisk, men den blir helst røykt. – Det er det som er sjarmen med dette her. Vi veit ikkje kor mykje fisk vi får i kvart garn. Denne natta vart fangsten
26 fiskar, 13 små og 13 store. Ei middels fangst, i følgje karane.
Vondt verre
– Båe Sjodalsvatna er i god balanse i dag. Når somme hevdar det blir fiska for lite, gjeld ikkje det Sjodalsvatna. Der blir det fiska, seier Ola Halvorsen. Når dei er ferdige med den faste fiskeveka, er det Gjende som står for tur. Dei fire er ikkje heilt nøgd med kvaliteten på Gjende. – Den er på betringens veg, seier Ola Halvorsen. Han er den av dei fire som har lengst fartstid som fiskar på Gjende. – Fisken tapar kvalitet når det blir for mykje fisk i forhold til tilgangen til mat, seier han. Og dette er ein ond sirkel, meiner Ola. Når fisken tapar seg, blir det fiska mindre, og det gjer vondt verre. Dei fire fiskarane rosar fjellstyret som har gjort tiltak på Gjende ved å gje løyve til å fiske med fleire garn og heile sommaren. Tidlegare var det pause i
garnfisket i juli. Kåre fortel at fjellstyret på 1960-talet drog not på Nedre Sjodalsvatnet, da det var mykje småfisk. Det var eit godt tiltak.
Fin hobby
Dagens fangst blir sløya og vaska i ein liten bekk som renn ut i Øvre Sjodalsvatnet, før den blir pakka og fryst ned. Fyrste økta er over og karane kan tenkje på frukosten. Nå er det tid for egg og bacon i hytta til Strømstad ved Nedre. Etter maten er det tid for kaffe i solveggen. – Er døkk av dei siste fiskarane, ei døyande rase? – Det ser ut til det. Vi pratar om det om kveldane. Før om åra var det fleire som sette garn. Da var det meir liv på vatnet, seier Kåre. – Det er ein fin hobby når vi kan liggje her borti fjellet å fiske, seier Åge. Han seier at fiske er ein kameratsleg og sosial ting. – Vi har friske diskusjonar. Det er ofte
6
Garnfiske: Sjodalen viser seg frå si beste side denne haustmorgonen.
det har gått ei kule varmt, seier Kåre. – Vi skal ikkje rippe opp i det, parerer Åge med glimt i auga.
Hyttebok
Når dei sit og mimrar om ting og ikkje blir samde om når dette var, tek Åge fram hytteboka. Den er fasiten. Her blir fangsten sirleg ført inn. Men Åge blar også fram meir alvorlege ting. Frå hytteboka hausten 1986 kan ein lese følgjande: «Det har sjølvsagt vore ein del prat om det som har skjedd tidleg i vår. Det er vanskeleg å skjønne ordet becquerell, men vi skjønar at det har skjedd ei katastrofe med både fisk og andre dyr. Tida får vise kva vi skal og kan gjere med fisken». Som eit resultat etter ulykka i atomkraftverket i Tsjernobyl, opna fjellstyret for fiske på fjellvatna
«så snart det var praktisk mogleg» altså så fort isen gjekk på vatna. – Alle var redde at det ville bli fiska lite, at vatna skulle bli «overbefolka» av fisk, seier Åge.
Kultivering
Kontrasten er stor frå denne varme haustdagen når karane fortel om vårfiske i iskanten. Om garnsetjing om kvelden den 17. mai, og vatnet som fraus på slik at ein måtte slå laus isen for å få opp att garna. Eitt av åra måtte dei dytte båten bortover isen på Nedre for å koma til ope vatn – Eg hugsar eg sprang bak båten, klar til å hoppe oppi dersom isen svikta, seier Åge. Fangsten er sirleg notert i hytteboka: 24 store på ei natt. Kvartetten er med å kultivere fleire
Pen rugg: Ola Halvorsen og Kåre Ramen har ein pen rugg i garnet.
fiskevatn. I tillegg til Øvre og Nedre Sjodalsvatn, fiskar dei både på Lemonsjøen og Gjende. Dei meiner det er viktig for kultiveringa av vatna å bruke garn med mindre maskevidde for å ta ut småfisken. – Vil ein ha stor fisk, må ein ta ut den vesle òg, seier Ola. Tidlegare var det lov å setje garn på to vatn, før det i 1981 kom eitt felles kort for dei kommunale vatna Gjende, Nedre Sjodalsvatnet, Flatningen og vatna i statsallmenningen.
Konklusjon
Ei annan tradisjon dei fire fiskarane har, er at dei samlast på nyåret for å smake på råkå- og røykt fisk. Da et dei godt, kosar seg og mimrar. – Kven har beste råkåfisken av døkk? Karane ser på kvarandre og vrir seg i
stolen. – Ola legg råkåfisken sin sjølv, men det er kjerringa som legg til både Helge og Åge, seier Kåre. Sjølv har han kona Anne som har ry på seg til å lage god råkåfisk. Helge, Kåre, Ola og Åge har mykje erfaring når det gjeld garn- og oterfiske. – Har døkk eit aldri så lite tips å koma med heilt til slutt? – Når det gjeld fisking er det mange meiningar om når fisken bit, kvar den står. Mykje av det som blir servert er synsing. Vi har konkludert med deit einaste sikre. Har ein ikkje reiskap i vatnet, får ein heller ikkje fisk, seier Ola Halvorsen.
Raud i kjøtet: Ingen ting å seie på kvaliteten på fisken.
7
÷20%
på div. jaktklær fra Bergans/ Harkila
OPPHØRSSALG
Name-it
30år
Alt av Dyner & Puter
s i r p 2 / 1
JUBILEUMSTILBUD 3stk gensere kr 170,Fleecedress kr 250,-
LOM
Glasopor i Skjåk på 100% fornybar energi Vi har utviklet Glasopor, et inno vativt og letthåndterlig produkt som er tilpasset Norges tøffe grunnforhold. Glasopor skum glass er et lettfyllingsmateriale for vanskelige grunnforhold som gjør det lettere for deg å bygge. Glasopor produseres av resir kulert emballasjeglass fra mat og drikkevarer. Det gjør det til et miljøvennlig alternativ. Nå har vi i tillegg bygd om produksjonen i Skjåk fra gass til eldrift for å bli enda mer
miljøvennlig. Med denne end ringen vil fabrikken produsere Glasopor på 100% fornybar energi noe som fører til en reduksjon i utslipp av 4000 tonn CO2. Dette tilsvarer utslipp fra ca. 2600 biler.
Vi takker kommunen og andre samarbeidspartnere for godt samarbeid. God sommer.
– GJØR DET LETTERE Å BYGGE UNDER TØFFE FORHOLD glasopor.no
2.Etage klær - sko
8
Terje Kleiven redaksjon@fjuken.no Dei måtte opp tidlegare enn vanleg dei tre 7-klassejentene; alt ved sekstida reiste dei frå Lalm. Halvanna time seinare tek dei fatt på den bratte oppstigninga mot Heggjebottflyene i Skjåk.
Trekkjer vestover
Det er femte gongen Lalm-skulen dreg på slik reinsjakt. Ikkje støtt har dei fått dyr, men dei har i alle fall alltid fått sett rein. Det er så mange ting som skal klaffe for å få til ei vellykka reinsjakt. Du må finne flokken, du må koma deg innpå, koma på skothald, du må få has på eit dyr som skil seg ut frå dei andre. Og du må treffe med skotet. – Mykje rein sto ved Aursjon i går kveld, fortel rektor Dag Nyøygard. Han er erfaren jeger og fjellkar, og har lagt ned mangt eit dyr, største bukkane på over 100 kilo. Kvar haust er han også på hjortejakt på Vestlandet. Når vi likevel ikkje reiste til Aursjon men til Heggjebottflyene, forklarar Dag med at det truleg er så mange jegerar der, dessutan meiner han at reinen kjem til å trekke vestover. Reinen trekker støtt mot vêret – og nå er det spådd vestavêr. – Kanskje kjem han om fem minutt, kanskje ein time, men han kjem i dag, seier han skråsikkert etter å ha traska innover Reinheimen i nokre timar utan å ha sett snurt av rein – anna enn det som ligg att som slakteavfall etter andre jegerar.
Rein i sikte
Dei er snart i 1.300 meters høgde. Lendet er ope. Nokre regndropar har ikkje klart å leggje dempar på opplevinga. Med eitt er det noko som fangar auga til jentene. Fram med kikkerten. Jau, så sanneleg. Ein mindre flokk, kanskje vel 20 dyr går på andre sida av ei lita dalsenking. Dei set seg ned, studerer flokken, må sjå kor den set kursen. Flokken kan vel vera ein kilometer unna. Dei går sakte nærare, ikkje eit ord blir sagt, berre låg kviskring. Etter ei stund set dei seg ned att. – Eg må prøve. Døkk blir her, seier Dag etter ei stund. Han gjer klar børsa med kikkertsikte, lyddempar og anlegg. Legg patrona i løpet. Så stiller han seg i veg.
Skotet
Det er noko uraktig over måten han går på. Lett på foten, blikket festa på noko der framme, målbevisst. Slik har jegerar gjort sidan børsa vart til. Og veidemenn med pil og boge, eller spyd før det att. Og jentene ligg med kvar sin kikkert og følgjer med. Spente. Vil han greie å koma på skothald, eller kjem han til å støkkje flokken? Vil dei få vær av han og leggje på sprang. Snart blir han borte for oss nede i eit lite søkk. Elevane følgjer spente reinsdyra som rek langsamt over rabbane. Av og til er dei nedi med mulen etter reinmose. Så smell skotet. Eit dyr litt bak dei andre stoppar opp, bakparten sig ned. Det prøver å reise seg, koma vidare, men føtene ber ikkje. Det sig i hop og blir liggjande. Jentene er over seg av begeistring. Det kjem gloser både på norsk og engelsk før dei legg på sprang fram mot Dag og dyret – Ei simle, eit ungdyr, seier rektoren som der og da er den mest populære rektoren i heile verda.
Det er slett ikkje vanleg at barneskular dreg til fjells for å skyte villrein. Lalm er eit unntak. Med rektor som børseberar, kort på fritt dyr, og tre spente jenter på slep bar det innover fjellvigga.
På reinsjakt me Kikkert: Spente jenter følgjer reinsflokken og jegeren i kikkert.
God læring
Kvifor dra på reinsjakt kan du spørje? – Reinsjakt er god læring, seier Dag. Her får dei både geografi, naturfag, kulturhistorie, friluftsliv og kroppsøving på same tid. Jakt på rein er like gamalt i distriktet vårt som det har budd folk her. Kvifor skal ikkje elevane få kjennskap til dette? Maten blir ikkje laga på Rema 1000. Og kvifor kan ikkje ein fjelltur like godt ha eit slik formål som dette? Det heile handlar både om meistring og kunnskap, seier han. Ein kunne tru at å sjå på slakting av dyr ikkje akkurat er noko for tolv år gamle jenter. Blod, innvollar, sundlemming, bein som blir knekt, eit hovud som ligg livlaust att med opne augo. Men her tek vi feil. Jentene følgjer nøye med og hjelper til og er fulle av spørsmål. Og rektoren svarar og forklarer, om gangen
i slaktinga. – På tennene ser vi kor gamalt eit dyr er, seier han. Dette er ei ungsimle på halvanna år.
Ute i tolv timar
Det lir mot kveld. Eit følgje på fem er på tur ned mot Heggjebottsetrin. Snautt to og ei halv mil har dei traska;
9
Jaktlaget: Lalm skule sitt jaktlag. Dag Nyøygard, Edel Røe, Minya Kleiven Renaa og Hege Sveen.
Tung bør: Stor og liten jeger på tur heim frå reinsfjellet.
ed rektoren Slakting: Rektor forklarer om framgangsmåten i slaktinga.
Slakting: …og elevane hjelper til. #
Skyt: Det smell eit skot. Eit dyr stuper.
vore ute i snart 12 timar. Framfor seg har dei utsikt mot Tundradalen, Bråtå, Rauddalen, Skriulaupen og fjelltraktene innover mot Breheimen. Bak dei ligg dei vide fjellflyene innover Reinheimen. Her
har ein liten flokk på 21 reinsdyr vorte redusert til 20. Ei simle vart borte, la seg ned. Slik er lagnaden for villreinen. Men dei tre sjuandeklassejentene har hatt ein skuledag dei aldri vil gløyme.
10
Jaktlykke: Det vart både rein og mykje ny kunnskap for dei åtte som deltok på opplæringsjakta. (Alle foto: Skjåk almenning)
Opplæringsjakt på villrein i Breheimen Skjåk Almenning er ein av Norges største tilbydarar av villreinjakt, men kvart år er det mange fleire søkjarar enn det er kort. Med stor pågang er det er ikkje like lett for fyrstegongsjegerar å få tilgang. Samstundes opplever ein at ikkje alle jegerar er like godt førebudde til villreinjakta. Derfor tok Skjåk Almenning initiativ til å få til opplæringsjakt i samarbeid med Tor Taraldsrud i NJFF Oppland, og Skjåk jeger og fiskarlag. Åtte deltakarar møtte opp på skytebana i Nordberg for å lære om villreinjakt i haust. Det var ingen lokale, men 7 fylke
var representert, deriblant ein med bakgrunn frå Sør-Korea. Yngste deltakar var 17 år og eldste hadde akkurat fylt 60. Ingen av dei hadde jakta villrein før, men nokre hadde litt erfaring frå anna jakt. Øyvind Angard frå SNO heldt foredrag om villreinjakt og kva ansvar ein har som jeger. Det vart mykje fokus på å skilje ulike kategoriar dyr, og sikker og human jakt. Kurset starta ein tysdag kveld og vi hadde avsett tid fram til fredag ettermiddag. Deltakarane vart delt i to grupper, ei på Skjåk sørvest og ei på Skjåk søraust -
med fire jaktkort, to på kvart område. 3 kort på simle/bukk u 40kg og eit kalvekort. Kvart kort vart delt på to deltakarar med ein instruktør. Sikker våpenhandtering var tema under heile kurset. Ingen fekk gå med patroner i kammeret før eventuelt siste framrykking mot rein. I tillegg var det fokus på å vere godt synleg i fjellet – alle fekk beskjed om å ha på seg signalfarga klesplagg. Mange tilfelle av skadeskyting skjer som fylgje av skyting på for lange hald, og avstandsbedømming var det mange spørsmål frå deltakarane om. I
tillegg var det fokus på at ein må vere sikker på at det ikkje står andre dyr bak, eller for nære, det dyret ein skyt på. Det vart rein på deltakarane - jakta gjekk «etter læreboka» - også slakting måtte gjennomførast. Det er heller ikkje noko ein lærer ved berre å stå å sjå på. Opplæringsjakt blir det neste år også. Tiltaket er støtta av Breheimen nasjonalparkstyre og Skjåk kommune.
11
Haust på Hotel Alexandra i Loen
VÅGÅ HOTEL AS
Haustferie Veke 40 og 41:
Familiepakkar i midtveke, frå kr 2.790,- pr natt for 2 vaksne og inntil 2 barn inkl. middagsbuffet og frukost. Fri bruk av Alexandra Bad Familiepakkar i helg, frå kr 3.290,-.
Natursti med premiar til alle.
Familiehelg 14.-16. oktober MJAU
Teaterframsyning for barna laurdag.
- Ei musikalsk og morosam reise Show med klovnen og tryllekunstnaren Paul Rocks fredag og laurdag.
Hausthelg med vilt 28.-30. oktober
Her får du freistande vilt-rettar i tillegg til alt det andre gode på Alexandra-buffeten.
Dansehelg 4.-6. november
STEINAR ENGELBREKTSON
Fredag og laurdag blir det topp stemning og flott dansemusikk med dette dyktige orkesteret !
Hugs å bestille julebord ! Hotel Alexandra, 6789 Loen Tlf: 57 87 50 00
www.alexandra.no
Vågåvegen 45, 2680 Vågå Tlf : +47 61239550 post@vagahotel.no www.vagahotel.no Overnatting: 58 rom m/bad, tv og gratis Wifi. SVØMMEHALL m/ badstuer. Åpent fra kl 08.00-20.00. Pris voksne kr 85.- barn kr 45.- familie kr 215.- ( 2 voksne+2 barn ) PEISESTUE m/ bar. Alle rettigheter. SERVERING : Matservering fra kl 07.00 – 21.00. Alle rettigheter. Vågå Hotel har spiseplass til 320 personer fordelt på; øvre spisesal 80, nedre spisesal 80, kafeen/kroa 120 og Vågåstugu 40 pers. Egner seg til alle begivenheter: bygdebryllup, bursdager, minnesamvær, slektstreff, konfirmasjoner, dåp, møter, kurs, fester eller lignende...
Inspirasjon! Vi har åpent kl 07.00-23.00 PRISER 2016 Priskategori 12 mnd binding m/ avtalegiro Samboer/ ektefellerabatt* Pr. mnd. Uten binding. Betales med kort eller kontant. Enkelttime
Tid for nybygg eller oppussing?
SJÅ VÅRT NYE DEMO-/ INSPIRASJONSROM!
Ordinær 450,- (pr mnd)
Student/Senior 62+ 350,- (pr mnd)
365,- (pr mnd) 750,-
650,-
150,-
100,-
Innmeldingsavgift kr 100,- for alle medlemskap. (inkl. nøkkelbrikke/armbånd) NB! Innmeldingsavgiften (pluss det første avdraget ved AvtaleGiro-abonnement) må betales ved tegning. Betales med kort eller kontant. • Gjelder på kort nr 2 når begge tegner kontrakt for minst 12 mnd. Studenter/seniorer må framvise studentbevis/honnørbevis. Lærlinger får studentpris. Medlemskapet videreføres til avtalen blir sagt opp skriftlig. Inkludert i prisene er det også tilgang til badebassenget. (Gjelder foreløpig ut 2016)
Velkommen! Autorisert el-installatør Industrivegen 40C, 2680 Vågå Telefon: 61 23 24 40 post@proel.no www.proel.no
2680 Vågå tlf 61239550 www.vagahotel.no
12
Raud tråd: Reinen går att som ein raud tråd under Jotunheimen reinsdyrfestival i oktober. Marius Haugaløkken (frå venstre), Sigurd Rønningen, Tor Erik Moen, Ragnhild Sjurgard, Jørn Slettom, Tor Andvord, Bjørn Ekerbakke og Ola Vaagaasarøygard er alle sentrale i arrangementet.
Rein på fat og til fjells heimen reinsdyrfestival med unike mat-, familien, seier Marius Haugaløkken på Fyrste veka i oktober aktivitets- og kulturopplevingar knytt til Gjendesheim. blir Sjodalen og Gjende reinen. Sjørøvarcruise fylt opp med rein mat, Titals aktivitetar Gjendebåten vil gå kvar dag og det blir rein opplevingar, rein Reinsbukken Iver som representerer uraktivitetar på alle bedriftene. Både for turglede og mat- og mu- dyret i Jotunheimen, ser ikkje ut til å bry unge og vaksne. – Det har aldri skjedd så mykje i Sjodaseg mykje om den komande festivalen sikkfesten Rock’n rein. som skal gå føre seg midt i beiteområlen om hausten som i år, seier Ragnhild
Arve Danielsen arve.danielsen@fjuken.no I ti dagar til ende frå 30. september inviterer fire særprega fjellstuer og ein unik skyssbåt til Reinens rike og Jotun-
det, når tobeinte arrangørar presenterer det spenstige programmet for festivalen. Bak festivalen står Gjendebåten, Gjendesheim, Besseggen fjellpark, Bessheim og Hindsæter. Eit titals aktivitetar skal lokke folk til fjells og bords. Veke 40 er det haustferie på Austlandet, og arrangøren håpar på mange tilreisande. Men dei frir også til bygdefolket. – Det blir mange aktivitetar for heile
Sjurgard på Bessheim. Blant aktivitetane kan ein nemne reinsdyrsafari på Valdresflye, reinsdyrcruise på Gjende, Sofie Kleppe skal lære ungar å garve skinn, sjørøvarcruise, historiske kåseri, musikalske krumspring, matopplevingar tufta på lokale råvarer. Festivalveka blir avslutta laurdag 8. oktober der Reinens rike slår på stortromma og byr inn til heidundrande mat- og musikkveld i majestetiske om-
gjevnader ved Gjendeosen.
Stortelt
På menyen under Rock’n rein står mørt reinskjøt frå Valdresflya, lokale trubadurar og folkrockbandet Staut frå Valdres på programmet. Eit stort oppvarma telt med sitjeplass til 650 personar vil vere Gjende sitt svar på Oslo Spektrum. Det blir sett opp ekspressbuss frå Vågå og festivalbuss frå dei andre fjellstuene i Sjodalen. På dagtid blir det marknadsdag ved Gjende. – Det er viktig å få til aktivitetar som dreg folk til området vårt, seier Ragnhild Sjurgard. Ho oppmodar bygdefolk til ikkje sitje å vente med å bestille billettar til Rock’n rein.
Ditt naturlige førstevalg! Alt innen landbruksmaskiner! Lantmännen Maskin representerer sterke merkenavn, som bl.a. VALTRA traktor, Bogballe kunstgjødselspreder, Hardi sprøyter og plog fra Øverum. Nytt hos oss er Komatsu minigravere!
Nyhet hos oss!
For mer informasjon, kontakt: Rune Nørstegård, telefon 481 76 689 Tor Vaet, telefon 900 32 191 Lantmännen Maskin avd. Vinstra Rustvegen 179, 2640 Vinstra telefon 954 44 899 www.akershustraktor.no
Vi utfører serviceoppdrag ute hos kunden eller på vårt verksted på Vinstra. Kontakt oss for en hyggelig prat!
KLASSISK MASSASJE Tlf: 41160936 E-post: elin@husomhelse.no
13
REKARVED
Nytt liv av gamalt trevirke
14
– Eg har vel ei stilling tilsvarande rundt hundre prosent, også har eg seksti prosent løn!
Tom Erik Solstad tom.erik.solstad@fjuken.no
I delar av gamle Skjåk snikkeri i Bismo driv skjåkværen bedrifta Rekarved. Han er ikkje utdanna snikkar. Han er utdanna musikkpedagog og har i tillegg eit år med samfunnsøkonomi. Men dei siste åra har han snikra ein del på hobbybasis. Så mykje at han fekk lyst til å prøve å leve av hobbyen. – Eg var arbeidsledig og byrja å snikre og stelle til ymse småtteri av møblar til vår eigen heim. Da plutseleg slo tanken meg om at det hadde vore morosamt å gjere noko meir ut av dette, seier Tom Andre.
Aldri tom bestillingsliste
Etter godt og vel eit år, går Rekarved så det grin. Det har det forresten gjort lenge. Tom Andre fortel at bestillingslista aldri har vore heilt tom sidan han starta opp. – Sjølv om eg har hatt mange bestillingar, har eg aldri sagt nei til nye. Eg har berre sagt til kundane at dei må vente ei stund før dei får det dei har bestilt, seier han. Tom Andre har funne seg ei nisje: Han lagar nytt liv av gamalt trevirke. Gjennom å reise rundt i bygda skaffar han seg gamalt materiale, slik at han har eit lager når han får bestillingar. – Eg brukar enkelt og greitt det eg finn, og lagar eit møbel av det, seier Tom Andre. Han meiner det går an å stelle til eitkvart av det meste. Gamalt låvegolv er visstnok blant favorittmateriala. Folk er flinke til å varsle han om gamalt materiale som ligg slengt frå seg, eller som eigaren tenkjer å køyre på miljøstasjo-
nen. Tom Andre er ofte rundt i bygda og ser på gamle hus som skal rivast, eller materialar han har fått tips om som ligg innpå låvar og stabbur. – Det ligg svært mykje arbeid bak eit ferdig produkt. I tillegg til å reise for å hente materialet, må eg reinske det for spikar og elles pusse eller slipe det før eg kan ta til med sjølve produksjonen, seier Tom André.
Klingande namn
– Men kvifor namnet Rekarved? – Eg var ute etter å ha eit lokalt klingande namn på verksemda mi. Eg studerte ein del dialektord, for å finne eit passande namn. Eg tykte Rekarved var eit spesielt og fint namn. Rekarved betyr jo drivved, altså ved som ligg og flyt i elva. Nå er det svært sjeldan eg finn materialet mitt i elva, da, så namnet på verksemda mi har ei utvida tyding, smiler Tom Andre Hånsnar.
15
Lagar det meste
Skjåkværen set ingen grenser for kva han kan stelle til. Om folk treng ein heil uteplass med fast innreiing, eller om dei skulle ha kledd ein vegg eller to med gamalt trevirke, så er han ikkje lei å be. Somme kjem med bilde av produkt dei har sett ein eller annan stad, og lurar på om Tom Andre kan stelle til noko liknande. Andre gjev snikkaren heilt frie tøylar. – Eg skal ikkje leggje skjul på at det er det eg likar best. Når eg står heilt fritt og får lage eitkvart eg finn på sjølv, seier han. Tom Andre har ikkje talet på kor mange bord han har stelt til. – Bord er kanskje det møbelet som er enklast for folk å skifte ut, difor er det heilt klart det som er mest populært. Elles har eg hatt ein del bestillingar på skap og hyller. Det er også populære ting, seier han. Stolar, tv-benkar og garderobeløysingar er også blant dei mange produkta Tom André har stelt til. I vinter har han
dessutan eit par bestillingar på heile kjøkeninnreiingar.
For bedrifter
Det største prosjektet Rekarved har hatt så langt, er eit stort prosjekt på Nordal i Lom. – Her dreiv eg i 14 dagar, og fekk nesten frie tøylar i kafeen. Her laga eg ny disk, hyller, benker, tavler og bord, seier Tom Andre, og håpar på fleire liknande prosjekt. – Sjølv om eg tener pengar på bestillingar eg leverer til privatkundar, hjelp det sjølvsagt utruleg på å få ei og anna bestilling frå ei bedrift, seier den kreative snikkaren. Sjølv om hovudgruppa av kundar er i Skjåk og Lom, får Rekarved stadig nye kundar også utanfor Ottadalen. – Eg har hatt ein del kundar særleg nedover Gudbrandsdalen, fortel Hånsnar, som faktisk leverer produkta på døra til kunden.
– Det er ein service eg har bestemt meg for å halde fram med. Eg trur ikkje det er så mange som gjer det, men eg likar å treffe kunden, og sjå at han eller ho blir nøgd, seier Hånsnar. Han er rimeleg lei flatpakke-møblar som dett frå kvarandre når dei skal flyttast på nokre meter. – Møblane ein kjøper hjå meg, er garantert solide og skal tåle hard bruk. Så sikker på at dei skal halde i mange, mange år er eg, at eg kan gjeva kunden garanti på det dei kjøper. Dersom møbelet ryk, skal eg personleg kome heim til kunden for å reparere det, lovar Tom André.
Sin eigen sjef
Tom Andre tykkjer det er fint å vere sin eigen sjef. – Eg trivst svært godt med det. Somme gongar blir det svært lange dagar, men så har eg også friheit til å ha stutte dagar att ein gong i blant, seier han.
Men han er klar på at han må vere svært strukturert for at dette skal fungere. – Det tek lang tid å lage eit produkt. Alt er handlaga og heilt unikt. Det finnast ikkje to heilt like produkt. Her er det ikkje noko samleband, eller noko som blir gjort maskinelt. Dersom eg tek meg fri ein dag, blir ikkje eit einaste produkt ferdig den dagen, og da blir det heller ikkje ei einaste krone i kassa, seier Tom Andre. Han meiner Rekarved er liv laga. – Eg har eit inntrykk av at marknaden er her. Det ser eg jo også på bestillingslistene. Det har heile tida vore eitkvart å gjere. Somme vil kanskje si at eg tek for mykje betalt, medan andre tykkjer eg er billig. Tek ein utgangspunkt i alt arbeidet, så er det ikkje all verda til timeløn eg har. Eg har vel ei stilling tilsvarande rundt hundre prosent, også har eg seksti prosent løn! seier Hånsnar.
16
Badet for hele familien! I vinterferien har I høstferien uke 40vi åpentuke alle dager åpent alle dager I vinterferien 8 og 9 har vi fradager 12.00 18.00 åpent alle kl. -12:00-18:00. kl. 12.00-18.00
VAKTTELEFON: 952 95 640 • VI REPARERER ALLE BILMERKER • LETTE OG TUNGE KJØRETØY • PERIODISK KJØRETØYKONTROLL • VI PRESSER HYDRAULIKKSLANGER
• KAROSSERI- OG LAKKVERKSTAD • FRONTRUTE REP./ SKIFTE • DEKKSALG • DELER - REKVESITA
• BILBERGING TUNG/ LETT
Sulten av å bade?
Vi serverer små varmretter i kiosken
Nord-Fron kommune
Fron Badeland «Fronsbadet» Tlf. 61 29 69 90
Sør-Fron kommune
www.fronbadeland.no
Tlf. 911 63 710 skstransport@online.no
Vi kan tilby TRANSPORT MED LASTEBILER MED KRAN, FLISBILER, KROKBIL ETC Transport av alle typer varer til landbruket, private og lokalt næringsliv.
< Din lokale transportør >
SKJÅK BIL AS
Bismo tlf 61 21 36 70
www.BoschCarService.no
17
FRIGJERINGSSOLDATEN
frå Klepp
18
Ung: Ein ung Salah poserer ved støtta til ein fallen frigjeringssoldat. (Foto: Privat)
Salah Zouhar har vore ein del av «bybildet» i Lom i godt over 30 år. I vår vart han heidra av marokkanske styresmakter. Lom Hans Erik Kjosbakken hans.erik.kjosbakken@fjuken.no
81 år gamle Salah Zouhar kom til Noreg i 1967. Det var utferdstrong og arbeid som førte han frå Nord-Afrika til det kaldare nord. – Eg hadde vore rundt i fleire land i Europa og arbeidd. Spania, Tyskland, Nederland ... Noreg eller Skandinavia visste eg ingenting om før eg kom hit. Akers Mek. Verksted i Oslo vart arbeidsplassen hans i nesten 15 år, og han fekk etterkvart fagbrev som dreiar.
Til Lom kom han i 1982. – Det var så mykje narkotika og anna som ikkje var bra i Oslo, og da den eldste sonen min, Rune Ali, skulle ta til på ungdomsskulen hadde vi ikkje lyst til å bu der lenger. Den fyrste kona mi, Randi - som er frå Lom, sa « i Lom er det mykje betre, vi flytter dit». Det angra eg ikkje på, folk er trivelege, og naturen er fin. Men den viktigaste grunnen til at ein trivst er at ein må skape trivsel sjølv, veit du. Salah Zouhar er ein av dei fyrste innvandrarane i vesle Lom. – Eg veit at det vart prata om meg, men det vart aldri sagt noko direkte. Rett
nok fekk eg ein kommentar ein 17. mai eit av dei fyrste åra: «Jasså, du æ norsk du au». Det var tydelegvis ikkje triveleg meint.
Religion
– Alle menneske er like, om vi er svarte eller kvite. Farga på huda vår, det er berre naturen det. Zouhar er muslim, og praktiserer religionen sin. – Trua er gravert i meg. Det er naturleg å koma inn på dagsaktuelle hendingar knytt til terrorisme i guds namn. – Folk er «klinka gærne», veit du. Islam og koranen seier ingenting om at ein skal hate eller drepe andre menneske. Islam er ingen krigersk religion. Kona Fatima bryt inn. – Terroristar er ikkje skikkelege muslimar, seier ho. – Det er ikkje slik Islam skal vera, at ein må rømme frå landet sitt - slik som i Syria, seier Salah. Sjølv reiste han frå heimlandet, ikkje
fordi han måtte - det berre vart slik.
Heimefronten
Han er stolt over og glad i Marokko, men har ikkje berre gode minne. I 1912 vart Marokko eit fransk protektorat, tilnærma ein koloni. I fyrste halvdel av førre århundre vaks det fram både politiske og militære rørsler som ville frigjera seg frå Frankrike. Salah Zouhar vart ein del av den marrokanske heimefronten. – Da franskmennene sende kong Muhammed V i eksil til Madagaskar i 1953 fekk folk nok. Salah fortel lite eller ingenting om kva han var borti som ung mann i kampen for frigjeringa av heimlandet sitt. – Eg vart fengsla og eg vart torturert, seier han. Stemma er i ferd med å briste, men han tek seg inn og seier med stø røyst: – Eg kan takke Frankrike for at eg vart mann - okkupasjonen deira vart feige menns verk. Kampen som Salah og kameratane hans kjempa, vart til slutt krona med
19
seier. Kong Muhammed fekk returnere til Marokko i 1955, og forhandlingane som førte til lausriving og total frigjering starta like etter. Marokko vart politisk uavhengige i 1956. I vår vart Salah Zouhar, og andre veteranar frå frigjeringskrigen, inviterte av styresmaktene til Casablanca for å bli heidra for innsatsen. Han tok med seg familien nedover, og det er ein stolt Salah Zouhar som kan syne fram beviset på at han har vore med på frigjeringa av fødelandet. Om han er aldri så glad og stolt over Marokko, har det aldri vore på tale å flytte attende. – Nei, nei. Barna mine, dei er norske. Dei har vakse opp her og ville bu i Noreg. Det var aldri aktuelt å flytte dit. – Eg har Marokko i hjertet, seier han og klappar seg på brystet.
Heider: Salah Zouhar omkransa av familie og vener under utdelinga av heideren i fødelandet.
20
Kvar haust er Dønfoss barnehage på Knutsødegård og plukkar poteter.
Tom Erik Solstad tom.erik.solstad@fjuken.no
– Dette blir mykje potetgraut og potetstappe, seier Frøya Staurust Eiesar og ser utover den store potetåkeren. – Sjå på denne vesle poteta her da! Dette er mandelpotet, for den er lita! Poteter smakar ikkje mandel, men potet, seier Marit Knutsødegård Stenersen.
Ivrige potetplukkarar
Vi er med Dønfoss naturbarnehage på potetplukking på garden Knutsødegård i Nordberg i Skjåk. Frøya og Marit er to av dei ivrige potetplukkarane. – Eg likar jælma godt potetstappe med krumsuppe. Men krumme finn ein ikkje her i potetåkeren. Det finn ein i hylla på butikken, seier Frøya. – Eg tykkjer ikkje krumme er så godt. Eg likar betre potetgull, seier Marit.
Mykje poteter
Dei to jentene har berre så vidt tid til å prate med Fjuken. Dei har allereie plukka mange poteter. – Eg har plukka 100 poteter, seier Frøya. – Og eg har plukka nesten 70, seier Marit. Dei er glade for at dei ikkje skal plukke alt som er av poteter i potetåkeren. – Da hadde vi kome til å plukka poteter til vi vart minst 50 år gamle, seier Frøya. Marit tykkjer det er morosamt å plukke poteter. Ho veit at det finst mange slag. – Alle har eit namn, men eg veit ikkje kven som bestemmer kva dei heiter, seier ho. Frøya har funne ei mammapotet. Ho kan fortelje at mammapoteten er poteta som har laga alle dei andre potetene som ligg under jorda. – Mammapoteten er svart og roten. Det er fordi ho har brukt så mykje krefter på å laga så mange andre poteter, seier ho. – Dette er ein pappapotet, for den har mange svarte prikkar, seier Marit, og syner oss ei stor potet. Det er visst det som kjenneteiknar pappapoteten – at den er både stor og full av svarte prikkar. – Også er den gamal. Den har mest I full gang: Anders Heggebotn. Eigen åker: Dei yngste ungane i Dønfoss barnehage tok opp poteter frå den nette potetåkeren i grønsakshagen i barnehagen. Frå venstre: Knut Aamot, Tiril Morken Gartland, Lina Sofie Eiesar-Moen og Emma Victoria Aaboen. Bak er pedagogisk leiar Helge Tundrali. Morosamt: Anne Lykre, Madeleine Jevnheim og Reodor Bruland kosa seg på potetplukking. Tunge lyft: Marit Knutsødegård Stenersen og Hege Løkken var sterke jenter.
Mammapotet
potetgraut og
t, pappapotet,
g potetstappe
21 truleg lege under jorda i 100 år, meiner Frøya.
Ulike fasongar
Frøya Staurust Eiesar og Marit Knutsødegård Stenersen tykkjer det er morosamt at potetene ikkje er berre runde. – I stad plukka eg ei potet som såg ut som ein dinosaur, seier Frøya. – Den raraste poteta eg har plukka, såg ut som eit ekorn, men den var det ikkje råd å eta, seier Marit. I fylgje dei to veninnene kan det vere mange ulike fasongar på potetene. Det er også dette som gjer det mest spennande å plukke poteter, meiner dei. Båe tykkjer det er godt med potet. – Poteter smakar litt rått, men det er fordi dei ikkje er varme, seier Marit. – Potetstappe er best. Den er varm. Men ein finn ikkje potetstappe i potetåkeren. Den må ein lage sjølv ved å banke potetene, fortel Frøya. Ho kan forresten fortelje at potetstappa ein finn på butikken, ikkje er like god som den ein steller til sjølv. – Den på butikken er berre pulver. Eg trur ikkje det er poteter i pakka eingong, seier ho.
Tradisjon
Nå byrjar Frøya og Marit å få det travelt. Dei har ikkje tid til å bli intervjua lenger. – Nå må vi plukke meir poteter, før dei andre tek alle saman, seier Marit. Det har vorte ein fast tradisjon at ungane i Dønfoss naturbarnehage reiser til Knutsødegård for å plukke poteter om hausten. Med seg attende til barnehagen får dei ein del av potetene dei plukkar. Desse potetene blir nytta til baking og matlaging i barnehagen. Medan dei eldste ungane er på Knutsødegård, brukar den yngste gruppa i Dønfoss barnehage å plukke poteter frå sin eigne nette potetåker i grønsakshagen i barnehagen.
Ivrige potetplukkarar: Fremste rekkje frå venstre: Anders Heggebotn, Agnes Sperstad, Oddbjørn Løkken og Madeleine Jevnheim. Andre rekkje frå venstre: Aylo Dagsgard Starrem, Anne Lykre, Reodor Bruland, Marit Knutsødegård Stenersen, Vetle Morken Gartland og Hege Løkken. Bakarste rekkje frå venstre: Linus Eiesar-Moen, Andrea Teigen, Tea Aamot og Frøya Staurust Eiesar.
22
Julebord på Vågå Hotel VÅRT STORE JULEBORD STÅR DEKKET LØRDAG 10.DESEMBER
KL 18.00 & 20.00
HER KAN VI FRISTE MED TRADISJONELL JULEMAT, OG ET RIKHOLDIG DESSERTBORD. PRIS PR PERS KR 495.(inkl velkomstdrink). THOMAS BAKKE BAND SPILLER TIL DANS. BORDBESTILLING PÅ TLF 61239550 eller mail: post@vagahotel.no
tlf 61239550 www.vagahotel.no
Vælkomè åt Vågå Hotel
Tindehytte på Billingen i Skjåk VISNING av hytta og hyttefeltet på Billingen laurdag 22. oktober kl. 12:00. Enkel servering og kaffe til alle som tek turen innom. Les meir om hytta og hyttefeltet i vår annonse på www.finn.no. Finnkode: 71600391
2690 Skjåk • tlf 61213900 • www.skjak-almenning.no
23
Spar pengar på å få Fjuken i postkassa kvar torsdag! (andre tider for abonnentar utanfor Ottadalen)
Kjøp avisa i butikk: 30,- (kr 1.440,- pr år)
Heilårsabonnement: 19,- pr avis (spar kr 500,- pr år)
Halvårsabonnement: 25,- pr avis (spar kr 110,- pr år) For bestilling, ring tlf 612 13 860 eller send ein mail til redaksjon@fjuken.no
24
BARNEKRYSSORD
Vinn t- skjorter Send løysingsordet til redaksjon@fjuken.no eller til Fjuken bostboks 83, 2694 Bismo innan 15. oktober og delta i trekninga av fine t-skjorter. Kryssordet er laga av Lisa, Ragna og Aslaug.
Logo/layout: MD Design | foto: unsplash.com
25
Hausttakk 7–8. oktober
i Skjåk Hausttakk er ein lokalmarknad og ein arena for matrelaterte arrangement. Målet er å fremje lokal matproduksjon og mattradisjon og å byggje vidare på skikken om at folk om hausten kjem til Skjåk for å drive matauk.
Stor marknadsplass ved kjøpesenteret. Vi inviterer handelstand, næringsliv, lag og foreiningar og kulturlivet til å vere med å lage ein stor haustfest.
Annonse_Fjuken_Hausttakk_246x181.indd 1
23.09.2016 09.51
YX Skjåk YX-familien vokser videre vi ønsker Nina Kveum og alle hennes kunder velkommen til YX-kjeden fra og med nyttår! 50 øre rabatt i 50 dager med YX Bonuskort! Besøk standen vår på Hausttakk 8. oktober for gode tilbud og mer informasjon om den spennende forandringen.
YX Bonuskort får du gratis på stasjonen. Tilbudet gjelder på YX Evje f.o.m 18.08.2016
50 kroner for Gullvask!
Tilbudet gjelder på YX Evje i kampanjeperioden torsdag 18. august. til søndag 20. august.
50% rabatt på alle vindusviskere - kom innom vi skifter for deg!
Tilbudet gjelder på YX Evje torsdag 18. til søndag 20. august, så langt beholdningen rekker.
2690 Skjåk
- Tlf: 61 21 41 53 -
www.yx.no
YX støtter MOTs arbeid for å utvikle robust undgdom, som inkluderer alle
26
Godt lokalt er eit samarbeidsprosjekt mellom kommunane, lokalavisa Fjuken og mange av dei spennande bedriftene i bygdene her. Vi er avhengige av kvarandre, og saman kan vi hjelpast åt. Vi vil sjølvsagt at enda fleir slår seg ned her. Her er rikeleg med plass, enorme moglegheiter og ein natur som er få forunt. Vi ligg midt mellom dei tre største byane i landet - midt i smørauget på toppen av Noreg! Bygdaservice I denne utgåva av «Godt lokalt» har vi prata med Bygdeservice i Vågå. Dei fem karane som står bak bedrifta har mange og varierte oppdrag, og spesielt om sommaren kan ein ikkje seie at dei har fritidsproblem. For ved sidan av Bygdeservice har alle saman full jobb. Fire av dei er gardbrukarar og ein er stålarbeidar. Plass til fleire! ”Godt lokalt” er fyrst og fremst ei oversikt på kva som fi nst av næringsliv i Ottadalskommunane. Men vi ser også for oss eit utvida samarbeid etterkvart, der vi freistar å skape eit lite nettverk mellom lokale aktørar. Vignettane «Jobb lokalt», «Bu lokalt» og «Etabler lokalt» fi nn ein også her. Vi viser fram ledige jobbar, nokre av dei ledige næringslokala/ tomtene som fi nst i Ottadalen og vi syner fram nokre utvalde hus og småbruk som er til sals. Vi har plass til fleire bedrifter på sidene våre. Fjuken sin marknadskonsulent, Helene, er koordinator og kontaktperson for prosjektet. Har du tips, kritikk, innspel eller vil ha di eiga oppføring, mail til helene@fjuken.no eller ring ho på 90 66 55 42.
Aurmo transport AS
Biteko AS
Byggern Lom
Coop Prix Skeimo
Moav. 28C, 2690 Skjåk Tlf: 61213666 post@aurmo.no aurmo.no
Industriv. 82, 2690 Skjåk Tlf: 90925962 post@biteko.no biteko.no
Sognefjellsv. 20, 2686 Lom Tlf: 99211660 info@lom.byggern.no byggern.no/lom
Skeimoplassen 10, 2690 Skjåk Tlf: 61214065 oyvind.tengesdal@skeimo.coop.no
Bakke Stålprodukter
Blåhø Elektro AS
Byggern Skjåk
El service AS
Stokstadåsvegen 38. Sjårdalen, Vågå. Tlf: 90752885 estinb@gmail.com
Bismo bilverksted AS Vassverkv. 8, 2690 Skjåk Tlf: 92213597 bismobilverksted@live.no
Kvennbergvegen 28 2682 Lalm, tlf 40 43 18 90 post@belektro.no www.belektro.no
Bruktbue i Skjåk
Tlf: Man-fre: 9-16,30. Laur: 10-14 Skjåkvegen 527, 2690 Skjåk Tlf: 92022825
Industriv. 12, 2690 Skjåk Tlf: 61213880 info@skjak.byggern.no byggern.no/skjak
Bergomsv. 2, 2686 Lom Tlf: 61212190 kontakt@elservicelom.no www.elservicelom.no
Coop Ottadalen SA
Europris AS
Avd. i Lom, Skjåk og Vågå Tlf: Sognefjellsv. 2, 2686 Lom Tlf: 992 11 700 post@ottadalen.coop.no coopottadalen.no
Stupulv. 11, 2686 Lom Tlf: 97642021 ep340@europris.no europris.no
Even Sveen maskinservice
Sjårdalsv. 413, 2680 Vågå Tlf: 95171716 evensveen@hotmail.com evensveenmaskinservice.no
Fjell og Fritid as Postboks 160, 2688 LOM Telefon: 61211799! post@fjellogfritid.no www.fjellogfritid.no
27
Næringslivet i Ottadalen Sjølv om hovudtyngda av næringslivet i Ottadalen kviler på primærnæringane er det og mange jobbar innan handelsnæring, service og reiseliv. Sommaren er høgsesong i reiselivet og mange unge har sommarjobb her.
T TA D A L E O N •
RINGSLIV
NÆ
•
Glasitt AS
Industriv. 41. 2680 Vågå Tlf: 90 89 95 16 post@garmomaskin.no garmomaskin.no
Industriv. 63, 2690 Skjåk Tlf: 61213650 info@glasopor.no glasopor.no
Gausdal Landhandleri AS
Gubhage Maskin AS
Stupulv. 5, 2686 Lom
Tlf: 61220000 post.lom@gaus.no www.gaus.no
Besøksadresse: Skjåk Solside 777, 2690 Skjåk T 95 05 77 66 jongubhage@hotmail.com
Vågå Bilservice EU-kontroll, service, reparasjoner og mye mer! Tlf: 61 23 79 50
Interfil AS
Industriv. 80, 2690 Skjåk Tlf: 90270077 post@interfil.no interfil.no
Kjell Magne Bøhle
Graving - rundballpressing -tømmerdrift - transport - levering av knust tunellmasse Skjåk Solside 362, 2690 Skjåk Tlf: 90081562 kjelm-b@online.no
SKJÅK
Garmo maskin AS
GK
Matåkerv. 1, 2680 Vågå Tlf: 91 77 71 14 eirik.auale@gk.no, anders.kongsrud@gk.no gkror.no
M•
Fjuken
Lokalavisa i Vågå, Lom og Skjåk Grafisk produksjon 2690 Skjåk • Tlf 61213860 annonse@fjuken.no www.fjuken.no
ÅGÅ • L •V O
Lom er den største reiselivskommunen i denne samanhengen. Og dei siste åra har det vorte fleire og fleire butikkar i Lom sentrum. Ein og annan industriarbeidsplass finn ein også, der kanskje Skjåk har utmerka seg gjennom mange år med verksemder som Interfil, Norsk Glassgjenvinning (Glasitt) og Stryvo. Vågå er også ein stor reiselivskommune, der Sjodalen, Gjende og Besseggen er både lands- og verdskjende. Farmasøyt Også her finn ein naturleg Apotek 1 Vågå/ Apotek 1 Lom nok mange sesongarbeidsSøknadsfrist: snarast plassar. I Vågåmo finn ein eit sentrum med landsbypreg og Dagleg leiar Vågå IL like nedanfor eit industri- og 100% prosjektstilling næringsområde som er velfylt Søknadsfrist: 1/10 med små og mellomstore bedrifter. Lenger aust er det òg Tannhelsesekretær eit industriområde, Lalm, med Tannlege Ragnhild Langøygard, Lom mange verksemder. 100% vikariat i eitt år Det er også mange arbeidsSøknadsfrist: 19/10 plassar utanfor sentrum i bygdene, det finst fleire næringsområde og ledig areal, sjå neste side under «Etabler Kjelder: www.fjuken.no og www.nav.no lokalt».
Knut Lund rørleggerbedrift AS Stupulv. 5, 2686 Lom Tlf: 61211004 post@klror.no klror.no
Kristian Gården & sønner AS
Lagaktuelt AS
KV asfalt AS Jotunheimen aktiv
Langmorkje almenning
Dahlemoen 21, 2670 Otta Tlf: 91740203 krgarden@online.no krgarden.no
Industriv. 40, 2680 Vågå Tlf: 61237717 kjetil@aktivit.no kvasfalt.no/ lemonsjoen.no
Vågåv. 37, 2680 Vågå Tlf: 61232088 firmapost@lagaktuelt.no lagaktuelt.no
Sjodalsvegen 139, 2683 Tessanden T 61 23 94 00 post@langmorkje.no www.langmorkje.no
28
Ledige næringslokaler i Skjåk, Lom og Vågå
Murgarden - Lom sentrum, til leige Murgarden ligg veldig sentralt i Lom, tett ved busstasjonen. Både dei som er ute etter kontor og butikklokale oppmodast om å ta kontakt. Ta kontakt for pristilbod. Nyetablerte oppfordrast spesielt.
Butikklokale i sentrum - Lom - til leige
Kontaktperson: Magnar Mundhjeld, felefon:90 10 91 59.
Lokala som i dag blir brukt av Hårloftet blir ledig frå 1. august. 84 m2 (63 + 21) delt i to med vaskerom og WC, varmepumpe og AC. Moglegheit for meir lager ved behov.
Kontakt fjoset@fjellnett.no for meir informasjon angåande leigepris etc.
Eitt rom for drift/næring + spiserom, bøttekott, wc og rom for eventuelt garderobe. Inngang med brei dør og lasterampe. Innvendig areal ca 100 m2. Tidligare nytta av Posten Norge as til mottak/sortering.
Tidlegare Lom Møbelindustri Ved tidligare Lom Møbelindustri er det lokale til leige: • Salgslokale/ kontor (det tidligare utstillingslokalet) • Kontor 2. etg. • Oppvarma lagerlokale/ produksjonslokale med god takhøgde. Storleik etter ynskje. • Uteareal, evt. inngjerda.
Kontaktinformasjon: Tor Vidar Krøkje, Stupulvegen 5, 2686 Lom tvk@klror.no, Tlf. 61 21 10 04 Sinclair Eiendom AS - til leige
Lokala er ligg lett tilgjengeleg og har gode parkeringsmoglegheiter.
For meir informasjon, kontakt Ola Steinbakke, mob. 90870255, e-post: olastein@fjellnett.no Lom Næringsbygg AS - til leige Ledige areal i Lom Næringsbygg. 1. etasje 133 m² 2. etasje 102 m² Fellesareal kjem i tillegg. Leiepris etter avtale.
Midtgard Sognefjellsv. 6, 2686 Lom Tlf: 61217300 post@lom.kommune.no www.lom.kommune.no
Norgesfor Ottadalen
Avd. i Lom, Skjåk og Vågå Bergomsv. 49, 2686 Lom Tlf: 61211820 post@ottadalen.norgesfor.no www.norgesfor.no
Sinclair Eiendom AS eig Koldenbygget i Lom. Ta kontakt for pris og meir informasjon dersom du er interessert i å leige eit lokale her,
Kontakt: Sinclair Eiendom, Kolbottvegen 2 A, 2682 Lalm. Tlf. 416 05 749 / ’gjermund@sinclairmurogbygg.no Lom og Skjåk Dyreklinikk - til salgs
Kontaktperson: Jan Christensen for Lom Næringsbygg AS, Liavegen 40, 2686 Lom, Tlf. 908 60 858, mailto:stostein@online.no
Lom kommune
Ledige lokale hos KL Rørleggerbedrift AS til leige
Vurderes solgt. Brukt som dyreklinikk pr. dags dato. Næringseigendom i Lom, Skjæsarøye 4, Garasje/hall 115 m2. Kontor/ lager 96 m2
Tlf 612 11 300
Per Hagen AS
SEBB AS
Vassverkv. 10, 2690 Skjåk Tlf: 61213570 post@sebb.no sebb.no
Industriv. 2, 2690 Skjåk Tlf: 61 21 36 70 lars.aanstad@nettbuss.no skjakbil.no (???)
Proel AS
SGS Bygg AS
Skjåk energi KF
Melby transport AS Melby Caravan
Oddmund Fjeld AS Solsidev. 89, 2686 Lom Tlf: 91549856 firmapost@ofjeld.no ofjeld.no
Industriv. 40, 2680 Vågå Tlf: 61232440 post@proel.no www.proel.no
Industriv. 6, 2686 Lom Tlf: 61211840 post@sgsbygg.no norgeshus.no/sgs-bygg
Nordplan AS
Ottadalen installasjon AS
Reidar Andersbakken AS
Skjåk Almenning
Vassverkv. 4, 2690 Skjåk Tlf: 61213700 geir.ove@melbycaravan.no melbytransport.no
Avd. Gudbrandsdalen Vågåv. 35, 2680 Vågå Tlf: 57885500 vaga@nordplan.no nordplan.no
Avd. i Vågå, Lom og Skjåk Industriv. 4, 2680 Vågå Tlf: 61232240 post@ottadalen.com www.ottadalen.com
Skjåk Bil AS
Skjåkv. 1261, 2690 Skjåk Tlf: 61214235 rorlegger.skjak@gmail.com
Industriv. 2, 2686 Lom Tlf: 97431319 kveum_86@hotmail.com
Industriv. 10, 2690 Skjåk Tlf: 61213900 firmapost@skjak-almenning.no www.skjak-almenning.no
Moav. 28A Vassverkv. 5, 2690 Skjåk Tlf: 61213800 firmapost@sken.no sken.no
Skjåk interiør
Man-fre: 9-16. Laur: 10-14 Industriv. 12, 2690 Skjåk Tlf: 61214099 skjaak.interior@fjellnett.no
Skjåk Interiør
29
A-K Maskin, Lom - til leige Ledige lokale. Verkstad tilknytt ein butikk. Kjøkkenkrok, dusj og wc.
Ta kontakt med Rolv Moen <Rolv.Moen@a-k.no Kontorlokal i Lom sentrum - til leige Ynskjer du kontorlokale i Lom sentrum, kan du ta kontakt med
Svein Kvåle for ein prat, telefon 90 19 15 65. Lokale kan tilpassast. Nybygg i Industriveien, Skjåk Tidligere Skjåk Vaskebyrå. ,
kontakt Thore Bjørn (TB), tlf 90 92 59 62 Kontor og produksjonslokale, Skjåk -Vi har tre stk ledige kontor, felles spis-kjøkken. Ca 800kvm ledig produksjon/verksted/lager. Kan tilpasses kundebehov. Ta kontakt for befaring.
Skjåk Næringsbygg as. Nils Henry Fosstuen, tlf 95 17 07 40
Kontorlokale/ produksjonslokale Skjåk (tidlegare Hedda hytter) Kontorlokale på ca 180 m2 inkl møterom/ kantine
Kontakt SEBB eiendom v/ Ola Aaboen. Mail: ola@sebb.no. Tlf: 95257943 Ledige kontorlokale i Vågå Næringspark. Tilgang felles til møterom, matrom osv.
T TA D A L E O N •
• Skjåk Trelast AS Industriv. 10, 2690 Skjåk Tlf: 61213890 trelast@skjak-almenning.no skjak-trelast.no
SKJÅK
Moav. 30, 2690 Skjåk Tlf: 61217000 post@skjaak.kommune.no www.skjaak.kommune.no
M•
Skjåk kommune
ÅGÅ • L •V O
RINGSLIV Æ N
Kontakt Tessand Eiendom v/ Leif Einar Olsen. Mail : post@tessandbyggservice.no. Tlf 90 59 34 46
Kontor/ produksjonslokale: Det finst godt utval av ledige lokale i Ottadalen. Øvst, produksjons-/kontorlokale i tidlegare Lom Møbelindustri i Lom. Midten: produksjons-/kontorlokale i tidlegare Skjåk Hedda Hytter i Bismo. Nedst: Kontorlokale i Vågå Næringspark.
30
Triveleg å hjelpe
Skogen bil
Industriv. 42, 2680 Vågå Tlf: 61232222 firmapost@skogenbil.no skogenbil.no
Statoil Lom
Tlf: Vakttelefon: 47217000 Sognefjellsv. 21, 2686 Lom Tlf: 61211250 Svein.Kvale@statoilfuelretail.com
Stig smed
Ottadalsv. 4486, 2685 Garmo Tlf: 99713292 byroygard@gmail.com stigsmed.no
VÅGÅ BYGDESERVICE: Bygdeservice: Pål Ragnar Austrem, Øystein Bakke og Jon Runar Sveen i Vågå Bygdeservice tek på seg mange forskjellige oppdrag.
Stig-smed AS Lom Bygdasmeden i
Skogen entreprenør AS Industriv. 42, 2680 Vågå Tlf: 61232468 post@skogenentreprenor.no skogenentreprenor.no
Circle K Vågå
Vågåv. 36, 2680 Vågå Tlf: 61237214 Odd.Kongsrud@circlekeurope.com
• Smiarbeid • Restaurering • Sveising i verkstaden og i felten • Dreiing • Vøling Industriv. 57, 2690 Skjåk av landbr. reidskap Tlf: 57872800 + +
Stryvo Bismo AS post@stryvo.no stryvo.no
Vågå kommune
Edvard Storms veg 2, 2680 Vågå Tlf: 61293600 postmottak@vaga.kommune.no www.vaga.kommune.no
Mob. 99713292 post@stigsmed.no
STRYVO BISMO
Sparebank1 Lom & Skjåk
Midtgard Sognefjellsv. 4, 2686 Lom Tlf: 61219000 bankpost@sb1ls.no sb1ls.no
Steinar Skaansar og sønn AS Stupulv. 7, 2686 Lom Tlf: 61211041 sskaansa@online.no skaansar.no
Studieforbundet kultur og tradisjon Vågåv. 35, 2680 Vågå Tlf: 61217750 post@kulturogtradisjon.no kulturogtradisjon.no
Vågå Veterinærklinikk Industrivegen 41, 2680 Vågå Tlf 61237000 vagavet@online.no www.dyreklinikk.no
31
RINGSLIV
NÆ
M•
SKJÅK
•
gjerder, rydding, lagt hellegangar, forskaling og støyping , klypping av plen og kratt, vaktmeistertenester på Vågå handelshus, oppdrag med flytting, frakt av ymse ting med traktor og hengar. – Ein del eldre kvir seg til å gjere enkelte ting, seier Øystein Bakke. Han er spesialist på å klatre opp for felling av tre. Eit oppdrag det er ein del av. Austrem fortel at dei har vore leigd inn hjå snikkarfirma ved toppar. Oppdrag og fakturering skjer i regi av føretaket, der medlemane som regel har fast timepris for arbeidet. Ofte får dei to nye oppdrag på grunn av eitt. – Det er sosialt å arbeide i lag og det er triveleg å hjelpe folk, seier Jon Runar Sveen.
T TA D A L E O N •
ÅGÅ • L •V O
M•
RINGSLIV Æ N
N
Bustadeigedom - Skjåk Bustad/småbruk - Ramstadstrond 163 m2 Boa, Totalareal 284 daa. Prisantydning kr 2.100.000,-
Vågå Bygdeservice har snart hatt hundre oppdrag sidan starten for snart tre år sidan. Fire gardbrukarar og ein stålarbeidar står bak føretaket Vågå Bygdeservice, som yter tenester til bedrifter og privatpersonar. Bygdeservice vart etablert i november 2013, og dei som står bak er Jon Runar Sveen, Øystein Bakke, Pål Ragnar Austrem, Geir Marius Thorud og Knut Stadeløkken. I løpet av dessa åra har dei snart hatt hundre oppdrag. – Sommartida er den travlaste tida. Da har vi mykje å gjere hjå oss sjølve, samstundes som vi skal ta på oss oppdrag hjå andre, seier Pål Ragnar Austrem, initiativtakar for etableringa av bygdeservice. Oppdraga blir teke innimellom ordinært gardsarbeid og dei nyttar maskiner og reiskap dei har sjølve. Oppdraga har vore mange og varierande. Dei har sett opp
T TA D A L E
ÅGÅ • L •V O
folk
Bustadmarknaden i Ottadalen er prega av rimelege prisar og stort utval. Her er nokre smakebitar funne på www.finn.no i veke 38:
•O
Bustad - Vågå Einebustad Høinnåkervegen 2 Sentralt m. fin utsikt. Prisantydning: 2.100.000,-
Skjåk - Bismo Særpreget bustadeigedom midt i Bismo sentrum. 132 m2 boa. Prisantydning kr 2.100.000,-
Lom -3 km frå Lom sentrum Einebustad 91 m2 Byggår 1983. Stor tomt. Prisantydning kr 750.000,-
Skjåk -Bismo Enebolig 114 m2 Byggår 1998. Praktisk nyoppussa bolig på eitt plan. Prisantydning: 1.750.000,-
Bustad - Vågå Einebustad Høinnøåkervegen 4 Flott utsikt og god solgang. Prisantydning kr 1.450.000,-
Vågå - Bustad m. 3 leilegheiter. 157 m2, delt i 3 leilegheiter. Mykje er nyleg opppussa. Sentralt i Vågåmo. Prisantydning: 1.995.000,-
SKJÅ K •
32
Frå teltskrekk til Spitsbergen på langs Marte Agneberg Dahl frå Skjåk var i vår på ein spennande ekspedisjon. Her er historia hennar frå turen.
33
Ski-yoga i solnedgang fyrste dagen pĂĽ turen
34
Er ein frå «gartneriet», lyt ein ha med seg blomar på Svalbard og! Dette er blomsten Pernille.
I april gjekk eg, tre veninner og to hundar Spitsbergen på langs. Meir om oss snart. Og om korleis mine assosiasjonar til teltlivet har utvikla seg frå fessluft og edderkoppar til kos og varme. Eg har funne nokre små komfort-triks. Men fyrst litt om øya vi kryssa. Marte Agneberg Dahl redaksjon@fjuken.no
Spitsbergen – turrare enn Skjåk
Hekta på langtur
Spitsbergen er den største øya i øygruppa Svalbard. Frå sørspissen av Spitsbergen er det 77 mil til fastlandskysten, og frå nordspissen er det 110 mil til Nordpolen. Trass i plasseringa er det relativt mildt på Svalbard. Golfstraumen tek med seg varme sørfrå, og gjer det leveleg både for planter og dyr her med ein snittemperatur mellom 0 og 10 gradar på sommaren. På vinteren skiftar vêret ofte og raskt, og ein kan oppleve plussgrader ein dag og tredve minus og vind den neste. Det er arktisk ørken og mindre årleg nedbør enn i Skjåk over store delar av øya. Likevel er 60 prosent av øygruppa sitt areal dekka av isbrear. Den største breen i øygruppa er 8412 kvadratkilometer mot Jostedalsbreen sine 474.
Året på naturguidestudiet gjekk sin gang, og dess meir eg lærte av dei erfarne lærarane og medelevane mine, dess meir kosa eg meg på tur. Etter studiet var vi fem frå klassa som gjekk den 19 mil lange turen på langs av nordvest-Spitsbergen. No var det plutseleg innarbeidd rutine å planlegge tur på Svalbard, og saman med tre veninner byrja eg å planlegge sjølve «storturen»: Spitsbergen på langs. Rundt jul 2016 vart planen spikra. Mykje diskusjon må til når fire viljesterke og til dels sta kvinnfolk skal samkøyrast, men den 1. april sto vi klare på Verlegenhuken med nasen vendt mot sør. Framfor oss hadde vi 60 mil med trasking, stort sett på isbre. Bak oss hadde vi månader med mange viktige detaljar som no låg klar i pulken.
Tøff nok for vintertelting?
God planleggjing
I 2014 tok eg ei pause i sjukepleiarjobben i Tromsø for å studere Arktisk Naturguide på Svalbard. Eg trengte ei forandring frå cellegift og kvite korridorar, og hadde lengta til Svalbard heilt sidan eg besøkte besteveninne Ragnhild Hagen der i 2010. No venta eit år med 6 vekeslange teltturar i Svalbardnaturen. Eg var spent og usikker på om eg var tøff nok for dette. Bu ute i telt så mange netter, med kulde og snø? Tidlegare erfaringar frå vintertelting var blanda – soveposen full av frossen kondens, blaute klede og sko. Generelt hadde eg sove lite i telt opp gjennom åra, og hadde halvlåke assosiasjonar frå barndommens teltturar der store, skumle edderkoppar kom inn og teltet vart fylt med klam fess frå ein ertelugum med-teltar viss namn ikkje skal nemnast.
Planleggingsarbeidet før turen var arbeidskrevjande. Ei trygg rute måtte setjast, med kryssing av minst mogleg sprekkområde. Her trongst kunnskap frå satellittbilete og folk med peiling. Ei grundig risikovurdering la grunnlaget for mykje av pakkelista. Fyrstehjelpssettet var reine mini-apoteket, vi måtte ha satellittelefon og nødpeilesendar, skredutstyr, skremmeutstyr og våpen med tanke på isbjørn, telt som kunne tole sterk vind, fullt breutstyr og skikkeleg reparasjonssett. Vi måtte øve på å redde kvarandre opp frå bresprekkar, skyte inn riflene, rekne kaloriar for både oss og hundane, rekne på bensinmengde for både den sjølvarrangerte scootertransporten og stormkjøkenet. Time på time gjekk med til utstyrsbestilling og mattørking.
Gå etter klokka
Når vi fyrst var i gang med å gå, gjekk
Gjengen klar for avmarsj frå Verlegenhuken det radig sørover. Vêret var over all forventning, og sjølv når vi gjekk i dagevis på fonnar som låg 1.000 meter over havet, hadde vi godt vêr. På den sørlege halvdelen vart det meir vind, tåke, skitføre og bratte bakkar. Vi fekk etter kvart inn leirrutinene godt, og ein typisk dag besto av 60 minutt trasking og 10 minutt kvile i sju øktar om dagen med 40 minutt lunsj midt på dagen. Faktisk har eg aldri levd så etter klokka som på denne turen, somme gonger vart det nesten i meste laget. Men - nokre gongar må ein gjere kompromiss, ein er ikkje åleine på tur. Nokre gongar tok vi lengre lunsjar i sola og det var herleg. Kvar dag gjekk vi i ein ny bit storslagen Svalbard-natur med rare fjell og gedigne brear. Det var magisk. Den 25. april nådde vi Sørneset og hadde gått heile øya på langs.
Isbjørn
På Svalbard er det aldri utelukka at ein
treffer isbjørn, men sjansen er størst nær havet der isbjørnen held til og jaktar sel på isen. Ved havet hadde vi vaken isbjørnvakt om natta, medan hundar og snublebluss var sikringa vår i innlandet og på breplatåa. Vi ville for all del sleppe å komme i nærkontakt med bjørn – litt for vår eigen del, men mest for bjørnen sin del. Vi såg kun isbjørn ein gong på turen på god avstand, da var han i full gang med å angripe ein sel. Ellers kom vi over nokre spor her og der, og på isen låg det nokre blodige selkadaver som gjorde at hundane mista hovudet heilt.
Nesten i sprekken
Spenningstoppen på turen kom nesten heilt i sør. Det hadde vore tett snøvær og null sikt heile dagen, og i tilfelle uføresette sprekkar gjekk vi i taulag. Eg hadde som minstekvinne fast plass fremst i taulaget, og var heilt «støren» etter å ha glodd inn i ingenting heile
35
Tips for å kose seg på vintertur! Om einkvan av lesarane - dei som ikkje er garva vinterteltarar frå før, vel og merke - drøymer om telttur men tenkjer at alt berre blir blautt og kaldt; Her er triksa som har gjort vinterturlivet triveleg for min del: *Tissetrakt! Ei genial innretning som gjer at du kan tisse utan å ta av buksa. Du sparar deg for urinvegsinfeksjon og unødvendig liding. «Nr. 2» tek du i ei koseleg og lun dogrop, i leiren. *Gå med tynn aclimasokk under dampsperresokk (for eksempel ein brødpose). Slik blir ikkje skoa blaute og isete. I leir legg eg aclimasokken rundt leggen innapå stillongsen så den er trurr neste morgon. Dampsperra tek eg av og varme og turre sokkar på. *Eigne leirsko for varme føter etter dagens økt. Eg brukar forsvarets fotposar med doble isolerande solar og ein tjukk ullkartank inni. *Kosefyring – la brennaren stå på utan kjele. Det blir varmt og godt inne i teltet. Om ein er ekstremt nøye med å unngå brann, og har kniven parat i verste fall, er det heilt fantastisk å fyre i innerteltet. På ein tidlegare tur sat eg i sportstopp inne i teltet med 40 minus ute og gjorde dette. Ventilering er livsviktig når ein gjer dette. *Kok opp ei varmeflaske eller to og putt i soveposen når du har lagt deg. Kan ikkje skildrast, må opplevast. Eit av dei viktigaste tipsa. *Ventiler supergodt i teltet om natta for å unngå kondens og sleppe det vi omtala som «klamheitstyranniet» på vår tur. *Med ei god «leirhuve» om natta frys du ikkje. Eg brukar samisk elgskinnslue frå Miennas ull og den er varm og kjempemjuk. *Eg får lett frostskadar på fingrane når eg driv med stormkjøkenet. På denne turen skjønte eg kva som skal til: bydamehanskar! Slike tynne av skinn med tynt for inni. Da kjenner du kva du driv med og frys ikkje.
På veteranbreen, like før vi måtte innsjå at solcellepanelet ikkje virka dagen. Ho som gjekk som nummer to styrde meg ved hjelp av GPS og kompass. Det var kuling og vanskeleg å kommunisere bakover i laget, og vi skulle krysse eit lite fjellpass. Plutseleg,
tre meter bort, oppdaga eg ein gedigen sprekk ved sidan av meg på båe sider. Huff! Det måtte bety at eg var oppå han? Eg kjende med søkestanga, og det var holrom under beina. Plutseleg gjekk
Blåis i Rabotbre-morena, her fylgjer vi scooterspor og nyt god gli hunden gjennom med alle beina bak meg. Eg ropte ”RYGG” og vi kom oss på trygg grunn og la oss værfaste. To dagar seinare kom sikta attende og vi klarte å sondere oss over ei smal snøbru over
bregleppa og halde fram sørover. Vi jubla da vi var over.
36
Det gjer seg med litt ostepop på gaffel! Endeleg framme på Sørneset, frå venstre eg, Torunn Slettemark Hovden, Turid Haugen og Anne Marthe Kvale. Hundane Mills og Loki. Gebursdagsfeiring i teltet med kake, gavar og stor ståhei
Eg har kveldsstund med tekopp og dameblad i teltet.
Huskyen Mills var ypperleg drakraft og turkompis. Han skal no vere fangsthyttehund med eigaren her på Svalbard eitt år.
Søkestonga var ein viktig reiskap for å sjekke at leirområdet var trygt
Graving av do, vi «skeia ut» med luksusdo i kvar leir
Tissetrakta i bruk. Tisset er ekte sjølv om det ser mistenkeleg kunstig ut.
Brenning av trekassa vi hadde depot i. Vi hadde tre depot, og pulkane vog 60 kilo på det tyngste.
37
Soling medan vi ventar pĂĽ uthenting pĂĽ scooter
Scootertur heim i midnattssola
38
Utforkøyring: Ei utforkøyrin 1973 resulterte i mange tils
Liingar: Ein fin flott med liingar, fotografert i mai 1973. Fyrste rekkje frå venstre: Håkon Øverli, Kjetil Espen Sveine, Kari Torunn Sandviken, Oddny Moen, Marit Flaten og Brit Olstad. Bak frå venstre: Eivind Ruud, Oddveig Moen, Lars Inge Øverli, Stein Erik Hagen og Wenche Kleiven. Lærarane bak er Lisbeth Lundekvam og Elisabeth Ruud.
Torjerbue: Torjerbue vart riven i 1973. Dette bildet vart teke i slutten av mars.
Gjestar: Tidlegare statsmini var ein av mange gjestar. V Else og Kolbjørn Kvålshage
Stafettlag: Eit vinnande stafettlag frå Lom, fotografert i mai 1973. Frå venstre: Jon Gjeil Wiker, Olav Trønnes, Erik Trønnes, Odd Arne Kroken, Eivind Ruud og Knut Øyjordet.
Bildeskatt frå Lom
39
ng i Lom sentrum i august skodarar.
Gullpenn: Aud Sæter hadde truleg vunne ei skrivkonkurranse av eitt eller anna slag. Her har ho fått ein gullpenn av daverande banksjef Lars Kvalheim. Bildet er teke i mars 1973.
ister Einar Gerhardsen Ved sida sit Arve Vangen, en.
Fullt: Lomskyrkja var fullsett.
lo, Ola Helstad, Rune
Teater: Skjåk amatørteater fotografert i mai 1973. Frå venstre: Kristian Venås, Ola Odden, Torunn Bøje, Terje Solvang og NIls Agneberg
Erik Grande tok ei mengd bilde frå Lom i tida 1968 til og med 1983. Fjuken har ambisjonar om å syne fram alle saman. Med jamne mellomrom framover kjem Fjuken til å bruke mykje plass
på desse bilda. Mange av dei er tekne frå skulemiljøet, korpsmiljøet
Feiring: Det vart lagt opp til ei stor markering da Lomskyrkja vart opna att etter restaureringa fyrst på 1970-talet. Her er dei på veg inn i kyrkja. Fremst, frå venstre: Frits Torkveen og Syver Grjotheim. 1. rekkje bak: Reidar Nyrnes, Erling Kolden og Jon Kolden. 2. rekkje: Steinar Halseth og Georg Hille 3. rekkje: Alfred Gjengedal og to ukjende prestar.
Innbrot: Lars Nyland på Lom coop syner fram pengeskapet etter eit innbrotsforsøk i august 1973.
og elles rundt om i kommunen. Det er litt av kvart. Det er Lom knipsarlag som tek vare på denne bildeskatten. Tusen takk til etterkomarane til Erik Grande for at vi får syne fram bilda - og mange takk til Knut Holen i Lom knipsarlag for all hjelp med bilda.
Bilda vi syner fram nå, er alle tekne i tidsrommet april til og med mai 1973.
Vigdis Kroken vigdis.kroken@fjuken.no
40
Jubileum: Bildet vart teke 1. april 1973. Erik Grande har namna biletet «sjømannsjubileum», så da reknar vi med at det var damene i sjømannsmisjon rekkje frå venstre: Kirsti Lühr, Kari Aukrust, Ingrid Haugen og Martha Gjengedal Bak frå venstre: Helga Holdhus Garmo, Else Fredriksen, ukjent, Jenny Andvord, Torlaug Kvandalsvoll og Audny Halseth.
Klubbmeistrar: Dette er klubbmeistrane på skeiser i Lom, fotografert i april 1973. Fremst frå venstyre: Tor Trønnes og Frode Haugen. 1. rekkje frå venstre: Heidi Wiker, Jon Kjetil Svestad, Ragnhild Teigen, Jorunn Svestad, Liv Skjedsvoll, Torill Blakarstuen og Rune Wiker. Bak frå venstre: Hans Gaukstad, Trude Mork, Gro Husom, Erik Trønnes, Odd Arne Kroken og Knut Arne Olstad.
Damer: «Lærarar på Loar», har Erik Grande namna dette bildet. Det er teke 16. juni 1973. Frå venstre: Gudrun Grande, Kristin Hidrum, Julie Øyjordet, Kari Sæther, Ivar Solhjem, Erik Grande, Astrid Austin, Åse Krøkje og Jorunn Kvaale. Bak frå vesntre: Haldis Ofigsbø og Oddbjørg Blakar.
På aldersheimen: Aldersheim ein tryllekunstnar den 16. a
Bildeskatt frå
nen som jubilerte. Fyrste
men i Lom fekk besøk av april 1973.
41
Ungdomsteater: Ungdomar spelar teater i mai 1973. Frå venstre: Dagmar Grindvold, Ellen Toril Bygjordet og Randi Rust.
Tøffingar: To tøffe, unge menn fotografert på teaterøving i mai 1973: Jon Nyland og Tor Arne Nyøygard.
Sketsj: Skjåk amatørteater framfører ein sketsj. Frå venstre: Torunn Bøje, Åse Haugtredet og Ståle Bøje.
Korpsmedlemar: Tre korpsmedlemar, fotografert i juni 1973. Fremst: Gunn Eli Grande. Bak frå venstre: Synnøve Aukrust og Haldis Graffer.
Lang, lang rekkje: Ei lang rekkje med ungar som ropar «hurra!».
å Lom
Glede: 17. maitoget fotografert i 1973.
42
50
196
4–2
ÅRÅR
I 50 år har vi boret etter vann for folk og fe, Iog tillegg til boring etter vann i fjell og det driver vi fortsatt med. løsmasse m/vanngaranti utfører vi: -I tillegg Boringtilfor energi, varmepumpe boring etter vann i fjell og -løsmasse Grusbrønner m/vanngaranti utfører vi: -- Pæleboring og fundamentering Boring for energi, varmepumpe -- Levering og montering av pumper og Grusbrønner - kollektor Pæleboring og fundamentering -- Boring under vei og annen spesialboring Levering og montering av pumper og - kollektor Miljøbrønner/observasjonsbrønner/ - grunnundersøkelser Boring under vei og annen spesialboring - Miljøbrønner/observasjonsbrønner/ grunnundersøkelser
TO BUTIKKAR SOM ER ANNLEIS Ved å gje oss av dine brukte ting sparar du samstundes miljøet. Pengane som kjem inn frå salet går til drift av butikkane, men fyrst og fremst til våre hjelpetransporter austover.
014
196
4–2
014
Du støtter ein nøysam og miljøvenleg livstil dersom du nyttar deg av våre Ting og Tøy butikkar. Her tek vi imot klær til Øst-Europa og sel klede, møbler, bruks- og pyntegjenstander og anna.
Ta kontakt for en hyggelig prat, så kan vi ta oss en tur og se på hvilken løsning som er best for deg. Gratis synfaring. Ta kontakt for en hyggelig prat, så kan vi ta oss en tur og se på hvilken løsning som er best for deg. Gratis synfaring.
Stort utvalg i klær og utstyr, bøker, blader, bruks- og pyntegjenstander og anna. Velkomen innom!
Skjåk: 612 13970 • Mobil: 90 99 00 41/971 55 105 E-post: post@brustugun.no Skjåk: 612 13970 • Mobil: 90 99 00 41/971 55 105 www.brustugun.no E-post: post@brustugun.no
HAR DU BYGGEPLANER?
HAR DU BYGGEPLANER?
UTENOM HUS OG HYTTER HAR DU BYGGEPLANER? KAN VI TA PÅ OSS: Næringsbygg - Påbygg - AS UTENOM HUS -OGVåtrom HYTTER Restaurering post@tessandbyggservice.no Næringsbygg - Påbygg Nybygg * Restaurering * Fundamentering RestaureringKAN - VåtromVI - TA PÅ OSS: Småarbeid Småarbeid Småarbeid UTENOM HUS OG HYTTER Tessand Byggservice KAN VI TA 2680 PÅ OSS:Vågå Tlf: 90593446
post@tessand-snikkerlag.no 2680 Vågå. Tlf. 480 71 900. Mob. 905 93 446 post@tessand-snikkerlag.no
Næringsbygg - Påbygg KONTAKT OSS FOR EN HYGGELIG BYGGEPRAT! KAN VI TA PÅ OSS: Restaurering - Våtrom -AS Tessand Byggservice Leif Einar Olsen, daglig leder. Tlf. 905 93 446
www.tessand-snikkerlag.no www.tessand-snikkerlag.no Se www.mesterhus.no
Se www.mesterhus.no
Småarbeid
Terje Synslien, daglig leder. Tlf. 908 99 516
2680 Vågå Tlf: 90593446 post@tessandbyggservice.no 2680 Vågå. Tlf. 480 71 900. Mob. 905 93 446 post@tessand-snikkerlag.no Småarbeid* Restaurering Nybygg * Fundamentering Leif Einar Olsen,
KONTAKT OSS FOR EN HYGGELIG BYGGEPRAT! www.tessand-snikkerlag.no Se www.mesterhus.no
daglig leder. Tlf. 905 93 446
Ting og Tøy Avd. Vågå, Brennvegen, tlf 45472613. Ope mån-laur kl 10-15. Avd. Otta, Storgt 23, tlf 45491753. Ope tys-fre kl 10-16 laur kl 10-13.
AV GODT MALMEN FURU PRODUSERER VI: • Innvendig standardpanel • Innvendig spesialpanel • Utvendig kledning • Impregnerte materialer • Gulvbord • Listverk og utforing • Skurlast • VED og FLIS
Vi har utleigehytter! VELKOMEN INNOM!
OPNINGSTIDER: MÅN-FRE 07-15
Langmorkje Almenning
Sjodalsvegen 139 - 2683 Tessanden
Tlf 61 23 94 00
post@langmorkje.no www.langmorkje.no
43
Aslaug Høydal 100 år
1993: I 1993 kom boka «Med Magnus i verdsrommet». Magnus Lillengen var granne og ofte på besøk hjå Aslaug Høydal. Der kunne dei filosofere og fantasere. Resultatet vart ei bok.
Dei siste åra har det vore mange diktarmarkeringar i Ottadalen. Sist ut er Aslaug Høydal, som budde 36 år i Skjåk.
Hans Erik Kjosbakken hans.erik.kjosbakken@fjuken.no
Forfattaren Høydal, lærar av yrke, vart fødd i Seljord i Telemark 22. desember 1916. I 36 år budde ho i Skjåk. Aslaug Høydal døydde i 2007. I løpet av ein femtiårsperiode skreiv Høydal meir enn 50 bøker. Ho var innom fleire sjangrar; romanar, barnebøker, noveller, diktsamlingar, folkelivsskildringar og biografiar. Sentralt i skrivinga hennar er kampen for dei svake - ho var ein forsvarar for dei veike og viljelause. Gjennom bøkene sine fekk ho uttrykt samfunnsengasjementet sitt. Ho
”
markerte seg sterkt i debatten kring skulesentraliseringa på 1960-talet, og ho var ein stri motstandar av den linedelte ungdomsskulen. Aslaug Høydal hadde eit kristent livssyn, og kan karakteriserast som verdikonservativ. I Skjåk har det gjennom 2016 vore fleire markeringar i samband med 100-årsjubileet, med mellom anna ein festkveld i Utgard, i Aslaug Høydals heimgrend i Skjåk.
So lenge det finst urett, er sjeli mi fredlaus.” Aslaug Høydal
44
PANELER OG GULV AV MALMRIK FJELLFURU
Vi leverer/utfører alt innen: iteter: l a i s e p s e r Vå
Skjåkpanel Spesial, med store bredder og delikate profiler. Skjåkpanel Villmark, produsert av det groveste tømmeret. Er ukantet og brukes både utvendig og innvendig. Fjuken-kledning, enkel og stilren kledning som ofte kombineres med profilerte hjørnestolper.
Vi har impregnert stolp på lager
VANN VARME SANITÆR Mail: rorlegger.skjak@gmail.com
ARBEID UTFØRES!
Bioklipping • Krattrydding
Diverse transport med krokløftbil Utleggspakker av villmarkspanel selges i hele pakker.
Bismo • 2690 Skjåk Tlf.: 61 21 38 90
Epost: trelast@skjak-almenning.no
www.skjak-trelast.no
Sal og transport av rundballer Landbruksplastinnsamler gjennom Grønt punkt
HERMOD SKÅLSVEEN TLF 959 69 944
Mat fra Skjåk får du også på:
Vi utfører alle typer rørleggertjenester i Lom, Skjåk og Vågå.
Strynemessa • 7.-9. oktober Mataukfestivalen Lillehammer • 7. og 8. oktober Stavsmartn • 21. -23. oktober Rakfiskfestivalen Fagernes • 3. -5. november Bondens Marked Lillehammer • 19. november Julemarked Maihaugen • 26. og 27. november Julemarkedet Røros • 2. - 4. desember Julemarked Trondheim • 9. -18. desember Julemarked Youngstorget Oslo • 1. - 22. desember
Velkomen innom!
Stupulvegen 5, 2686 Lom • Tlf: 612 11 004 • www.klror.no
Annonse 122x172 cm vaga@flakoy.com
Supertilbud på kikkerter. Stort utvalg i jakt og turkikkerter
Breitler Classic 8x42 Breitler Panter 8x32 og 10x42 Vanntett, Vanntett og kompakt duggfri og nitrogenfylt. med stort synsfelt. Før kr.1695,Før kr.1995,Nå kr. 1295,-
Vanguard Orros 8x42 Vanntett turkikkert. Stort synsfelt. Før kr.1995,Tilbud kr.1495,-
Nå kr. 1495,-
r
• Maskinentreprenør Maskinentreprenør -- Graving Graving Maskinentreprenør • Graving • Transport Transport - Containerutleie Transport Containerutleie • Containerutleie Rundballpakking - Brøyting •Rundballpakking Rundballpakking - Brøyting • Brøyting
HAUSTFERIE? Breitler Alaska 8x42 og 10x42 Vanntett, duggfri og nitrogenfylt. Solid gummiarmering og sylskarp optikk. Før kr. 2995- Nå kr. 1695,-
Breitler AM-6 8x32 Topp kvalitet fra Japan. Vanntett, nitrogenfylt med superoptikk og stort synsfelt. 10 års garanti Må bare prøves. Veil kr. 6995,Nå kr. 3995,-
Me i Lustrabadet ventar på deg! Kun 1 t 45 min ifrå Lom! Sjekk www.lustrabadet.no for opningstider
Kom innom og prøv!
ERFARNE ELEKTRIKERE
og GOD SERVICE
ODD ARNE DAHLEN, daglig leder, Lalm tlf 40 43 18 91, oad@belektro.no
PÅL HAUGEN, elektriker, Lom tlf 40 43 18 92, ph@belektro.no
, 9 9 4 899,GASSOVN
Veil:
993 Infravarmer - 4,2 kW En meget effektiv oppvarmingskilde. Godt egnet til hurtig oppvarming. Med batteritenning. 43720755 Tlf. 61 22 00 00 www.gaus.no
RUNE GJESLING SANDBO, elektriker, tlf 40 43 18 94, rs@belektro.no
STIG BERG, elektriker, tlf 40 43 18 93, sb@belektro.no Vi har kontor på Lalm, men tar på oss oppdrag i hele dalen. Ring oss
40 43 18 90
Kvennbergvegen 28, 2682 Lalm, Tlf: 40 43 18 90
www.blåhøelektro.no • post@belektro.no
TR©Fjuken2015
K27a. semp.-p9.aoknt. je
45
46
Spektakulært: Kulturstigen går i eit spektakulært område.
Kulturstigen ved Aursjoen Har du eit par timar til overs, kvifor ikkje gå ein tur og lære litt om vatningskulturen i Skjåk og i Ottadalen samstundes. Køyr opp til ein av Skjåks største «innsjøar», Aursjoen, og gå kulturstigen. Vegen til Aursjoen finn du på Solsida i Nordberg - ta av frå fylkesveg 485 og køyr om lag ni kilometer oppover. Ved den store parkeringsplassen tek kulturstigen til. Langs det godt merka råket på sørsida av Aursjoen er det sett opp informasjonsskilt med jamne mellomrom. Desse skilta fortel om korleis vatnet vart ført frå fjellet og ned til gardane i dalen nedanfor. Ein får sjå vatningsvegar som var og er vellykka, og ein får sjå såkalla måfåvassvegar. Det var ikkje berre berre å føre vatnet mot bakken, og utan moderne teknologi hende det at vassvegane ende i ingenting. Turen er i underkant av fem kilometer lang, og går i lett terreng. Ein treng ikkje fjellsko, men det kan vera blautt i råket enkelte plassar. Ein liten rast er fin å ta ved Flåtåtjønn, om lag halvvegs på turen. Her er det òg fint å prøve fisken, det er visst ein og annan rugg i tjønna.
Hans Erik Kjosbakken hans.erik.kjosbakken@fjuken.no
Flåtåtjønn: Ved denne tjønna står det ei open bu, frå vatnet kan ein dra inn aure.
Skilt: Med jamne mellomrom får ein informasjon om den gamle vatningskulturen.
Vatn: For eit av dei mest nedbørfattige områda er det naudsynt med kunstig vatning. Mange stader i fjellet vart det grave vassvegar.
Godt merka: Råket på kulturstigen er godt merka og godt å gå. Enkelte stader kan det vera blautt.
47
48
mCASH Den mobile lommeboken fra SpareBank 1 mCASH har alt fra vennebetaling, til betaling i butikk, pü nett og pü festivaler. Supert for skoler, lag og foreninger ved billettsalg, kioskslag og i kantiner. Last ned og prøv da vel! :-)