Na{e jedino v rijeme
5 Knjiga1.indd 1
7.3.2013 15:38:08
Knjiga1.indd 2
7.3.2013 15:38:09
2 5 g o d i na Sv j e t l a r i j e č i
— Naše jedino vrijeme —
Knjiga1.indd 1
4/1/2008 5:49:58 PM
25 godina Svjetla riječi
Nakladnik Svjetlo riječi, Sarajevo – Zagreb Za nakladnika Miljenko Petričević Urednik Ivan Šarčević Izbor i predgovor Ivan Lovrenović Grafičko oblikovanje Branko R. Ilić Tisak SUTON, Široki Brijeg
CIP – Katalogizacija u publikaciji Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 070:27-789.32] (479.6) “1983/...” 27-789.32 (479.6) 821.163.4 (479.6) - 92 NAŠE jedino vrijeme. - Sarajevo : Svjetlo riječi ; Zagreb : Svjetlo riječi, 2008. - 358 str. ; 21 cm ISBN 978-9958-741-70-8 (Sarajevo) ISBN 978-953-7091-48-4 (Zagreb) COBISS.BH-ID 16526342
Knjiga1.indd 2
4/1/2008 5:49:58 PM
Naše jedino
vrijeme
25
Sarajevo – Zagreb 2008.
Knjiga1.indd 3
4/1/2008 5:49:58 PM
Knjiga1.indd 4
4/1/2008 5:49:58 PM
LJUBAV IZGRAĐUJE (umjesto predgovora)
Franjevački mjesečnik Svjetlo riječi pokrenut je prije dvadeset i pet godina, u početku kao zajednička revija dviju franjevačkih provincija, bosanske i hercegovačke, zbog potrebe “za listom koji bi izražavao potvrđivao i razvijao život katoličke zajednice u Bosni i Hercegovini”, kako piše u uredničkom uvodniku prvoga broja (“Čemu novi vjerski list”, travanj 1983). Proširujući tu osnovnu ideju, autor fra Luka Markešić, tadašnji provincijal Bosne Srebrene, potom naznačuje prirodu odnosa između vjere (Crkve) i naroda, ne zaboravljajući zajedničke povijesne “padove i uspone”, niti “zakonitu razliku” između Crkve i naroda: “Katolička Crkva u Bosni i Hercegovini je povijesno vezana posebno s hrvatskim narodom ovdje, u čiju je kulturu ušla prije tisuću i tristo godina i čijim je putovima padova i uspona cijelo vrijeme hodila. I ovaj će list biti vjeran toj povijesnoj povezanosti, priznajući prirođenu zakonitu razliku koja postoji između Crkve i naroda, te poštujući njihove vlastitosti identiteta i slobode.” Pokretači i urednici lista imali su živu svijest i o “trećoj dimenziji” – o tome kako bi život katoličke zajednice u Bosni i Hercegovini bilo pogrešno i nemoguće promišljati izdvojeno iz njegovoga cjelovitog životnog i socijalnog ambijenta. To jasno vidimo u sljedećem programskom načelu iz istoga teksta: “U potvrđenoj tradiciji bosanskohercegovačkog pluralizma vjera i svjetonazora, ovaj list želi njegovati iskreni i otvoreni dijalog s drugima: s kršćanima i njihovim Crkvama i zajednicama (ekumenizam), s muslimanima i Islamskom zajednicom, drugim vjernicima i ljudima drugačijih uvjerenja i svjetonazora. Bit će nam drago ako svojim radom pridonesemo općem zajedništvu i napretku društva u kojemu sa svima drugima zajednički živimo kao — Naše jedino vrijeme —
Knjiga1.indd 5
4/1/2008 5:49:58 PM
6
braća.” Zato će, piše autor uvodnika, ovaj list “u duhu naše franjevačke bosansko-hercegovačke tradicije biti vjeran svom katoličkom opredjeljenju i poslanju, i ujedno otvoren drugačijim životnim stavovima u duhu sv. Franje Asiškog, koji je istodobno bio ‘čitav katolički’, i ‘čovjek koji prelazi granice’ (papa Ivan Pavao II o njemu)”. Od toga prvog broja Svjetla riječi i programskih obećanja njegova uredništva prošlo je četvrt stoljeća, a to nisu bile godine mirnoga života i “urednoga” povijesnog kontinuiteta, nego razdoblje strahovitih političkih promjena i lomova, moralnih i vrijednosnih pomračenja, ljudskih i narodnih zala i nesreća. Osobito je u svemu tome stradala i promijenila se Bosna i Hercegovina. Svjetlo riječi je pažljivo i s velikom osjetljivošću pratilo sva ta stradanja i promjene, u njima se i samo mijenjalo i razvijalo, ali od svojih glavnih načela i obećanja ne samo da nije odstupalo, nego ih je u tom ognju događaja i povijesnih strahota samo izoštravalo i iznova potvrđivalo. Ako bih bio prisiljen sasvim sažeto izreći što je ta nepromjenljiva urednička “filozofija” i ljudska poruka Svjetla riječi, koja je doista ostala svijetliti istom jačinom i toplinom kroz svih dvadeset i pet godina, mogao bih reći ovako: uvijek na prvome mjestu čovjek, sa svom nesvodljivošću konkretnih okolnosti svojega života, tek potom doktrina, religijska ili bilo koja druga... “Neće se nametati kao sudac prošlosti ili sadašnjosti, nego skromno i jednostavno biti sudionik izgradnje u Pavlovom duhu, prema kojemu ‘ljubav izgrađuje’ (1 Kor 8,1)” – stoji u citiranom uvodniku iz prvog broja, i to geslo doista je ostalo trajnim nadahnućem i mjerilom u ovome listu, bez obzira na promjene u uredničkim ekipama i osobama koje su obavljale dužnost glavnih urednika. Sav taj trajno njegovani duh otvorenosti i bezrezervne ljubavi za cjelinu svojega svijeta, ljubavi koja nije sentimentalno rasplakana nego dijaloški i kritički angažirana, najbolje se vidi u člancima, komentarima i prilozima koji se ne zadržavaju u strogim granicama vjere i vjerskoga života, nego živo komuniciraju s društvenom stvarnošću svojega trenutka, a koje je kao žurnalističku formu Svjetlo riječi prakticiralo od prvoga broja. To je bio kriterij po kojemu su birani članci što se čitatelju nude u ovoj knjizi. Ivan Lovrenović 25 godina Svjetla riječi
Knjiga1.indd 6
4/1/2008 5:49:58 PM
SADRŽAJ Ljubav izgrađuje (umjesto predgovora) .............................................. 5 Ivan Lovrenović Bio je uistinu prorok ............................................................................. 7 Ljubo Lucić Isprazniti crkvu da se napuni cirkus ................................................. 10 Kako se obraniti od novina(ra)? ........................................................ 12 Dan žena - godina muškaraca ............................................................ 14 Liječnici starih slika ............................................................................. 17 Stjepan Pavić Crkva i Cigani ...................................................................................... 22 Vjernik za pravnu državu ................................................................... Luka Markešić Rađanje druge Europe? ....................................................................... Luka Markešić Crkva i političke stranke ..................................................................... Luka Markešić Strah od demokracije ..........................................................................
27 31 35 39
Dijalog, a ne diktat(ura) ..................................................................... 42 Luka Markešić — Naše jedino vrijeme —
Knjiga1.indd 353
4/1/2008 5:50:18 PM
354
Ovo je za nas sveta zemlja .................................................................. 45 Ljubo Lucić Lopovi su došli na svoje ...................................................................... 51 Četnici na Franjevačkoj teologiji ....................................................... 53 Paket-katolici ....................................................................................... 57 Vi idite, mi ostajemo ........................................................................... Petar Anđelović Fra Petrova poputbina ........................................................................ Stjepan Pavić Kriterij hrvatstva .................................................................................. Luka Markešić Politika apsurda ................................................................................... Luka Markešić Bijeli put za banske dvore ...................................................................
59 61 65 68 71
Razlike u jedinstvu .............................................................................. 74 Luka Markešić Drž’te lopova ........................................................................................ 77 Luka Markešić Mitovi o nacionalnom zemaljskom raju ........................................... 82 Memento za Bosansku Posavinu ....................................................... 85 Čudovište iz Daytona .......................................................................... 88 Mirko Filipović Čuvar tuđih duša ................................................................................. 95 Miljenko Jergović Hrvati smo, katolici i Bosanci .......................................................... 100
25 godina Svjetla riječi
Knjiga1.indd 354
4/1/2008 5:50:18 PM
355
Slučaj M. ............................................................................................. Luka Markešić Misijska Bosna ................................................................................... Ivo Marković “Herceg-Bosna” po treći put ............................................................ Mirko Filipović Subverzivna vjera ............................................................................... Ivo Marković Darovao život ..................................................................................... Danko Litrić Religije – tvornice mira ili neprijateljstava ..................................... Ivo Marković Štadler i Zvizdović ............................................................................. Stjepan Lovrić Crkva u fazi šutnje ............................................................................. Stjepan Lovrić Bošnjačkosrpskohrvatski jezik ........................................................ Mirko Filipović Narod i njegove vođe ........................................................................ Ivan Šarčević Matična država ................................................................................... Stjepan Lovrić Grijeh poigravanja narodom ............................................................ Mirko Filipović Marx je imao pravo? .......................................................................... Željko Mardešić Talibanska posla ................................................................................. Mirko Filipović Hvala Allahu za sestru Mariju ......................................................... Ladislav Fišić Skandal-džamija ................................................................................ Mirko Filipović
103 106 110 113 116 120 124 127 130 133 137 139 142 144 146 149
— Naše jedino vrijeme —
Knjiga1.indd 355
4/1/2008 5:50:18 PM
356
Učitelj iz petog razreda ..................................................................... Jozo Džambo Sarajevo i Jeruzalem .......................................................................... Željko Mardešić Bezosobnost ....................................................................................... Ivan Šarčević Umilno pismo nemilih misli ............................................................ Mirko Filipović Žeđa za progonom ............................................................................. Petar Anđelović Početak ili kraj povijesti .................................................................... Dubravko Lovrenović Arhitekt s vizijom umjetnika ........................................................... Marko Karamatić Teologija zagrljaja .............................................................................. Nerzuk Ćurak Umjetnost sakralnih prostora u Bosni Srebrenoj .......................... Marko Karamatić Religija i nasilje: problem i rješenja ................................................. Slavica Jakelić Zadnja opomena ................................................................................ Jozo Jezerčić Vlado Gotovac: filozofija slobode pojedinca ................................. Mile Babić Od Majke Božje do kraljice Hrvata ................................................. Slavica Jakelić Kraj lažne tolerancije ......................................................................... Drago Bojić Nikad više ........................................................................................... Drago Bojić Laž u politici ....................................................................................... Mile Babić
151 154 156 158 163 167 172 176 181 185 189 193 195 199 203 207
25 godina Svjetla riječi
Knjiga1.indd 356
4/1/2008 5:50:18 PM
357
Dan posvećen ženi ............................................................................. Drago Bojić Romi – narod bez domovine ........................................................... Alen Kristić Quo vadis, Europa? ........................................................................... Neven Šimac Scijentologija religija bogatstva i moći ........................................... Alen Kristić Prešućivanje i nijekanje .................................................................... Marko Karamatić Čovjek širokih pogleda i slobodna duha ........................................ Drago Bojić Deset izgubljenih godina .................................................................. Mirko Filipović BiH, Dayton, Europa, Hrvati, fratri... ............................................. Mijo Džolan Različita mjera odgovornosti ........................................................... Rebeka Anić O Bosni i mladima ............................................................................ Roberta Nikšić Odvažnost gvatemalske Indijanke ................................................... Alen Kristić Sevdalinka – biser naše narodne umjetnosti ................................. Drago Bojić Zašto branim Udruženje? ................................................................. Ignacije Gavran Patnja i znanje .................................................................................... Ivan Šarčević Povijest nasilja .................................................................................... Marko Karamatić Ugroženost ......................................................................................... Ivan Bubalo
209 213 217 221 226 232 237 242 246 249 252 258 261 267 269 274
— Naše jedino vrijeme —
Knjiga1.indd 357
4/1/2008 5:50:18 PM
358
Čudi me… .......................................................................................... Niko Radat Protiv dominacije .............................................................................. Ivan Lovrenović Tko koga rodi ..................................................................................... Rebeka Anić Početak katoličkog hrvatstva ........................................................... Mario Strecha Jasenovac nije mit .............................................................................. Ivo Banac Potomci ustaša i partizana između Jasenovca i Bleiburga ........... Srećko M. Džaja Smijeh u dolini suza .......................................................................... Jozo Džambo Feministkinja ..................................................................................... Rebeka Anić Povratak u Bosnu, Bosni i sebi ......................................................... Ivan Bubalo Sveta ludost ......................................................................................... Stjepan Pavić Posljednje riječi .................................................................................. Jozo Džambo Dan državnosti ................................................................................... Mirko Filipović Novoobraćenici .................................................................................. Ivan Šarčević Muke po istini .................................................................................... Miro Jelečević
277 280 285 288 294 300 305 315 318 322 325 334 337 341
Uredništva Svjetla riječi 1983. – 2008. ............................................ 345
25 godina Svjetla riječi
Knjiga1.indd 358
4/1/2008 5:50:18 PM
Knjiga1.indd 3
7.3.2013 15:38:09
Knjiga1.indd 4
7.3.2013 15:38:09