MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. Jan Banning In Troostmeisjes portretteerde hij
project Law & Order op recht en handhaving.
Indonesische vrouwen die tijdens de
Maar dat gaat niet zonder slag of stoot. ‘Ik
Tweede Wereldoorlog tot prostitutie
begeef me op glad ijs.’
werden gedwongen door het Japanse leger. Met de mannelijke equivalent,
In een interview vertelde je dat je nog altijd bij
Sporen van Oorlog, visualiseerde hij
elke foto heel erg zenuwachtig bent. Hoe kan
de impact van het oorlogsverleden
dat?
op dwangarbeiders van de Birma en
‘Ik weet het niet. Het gekke is dat je steeds
Sumatra spoorlijn. In zijn projecten,
meer kunt, maar ook steeds hogere eisen
die almaar groter worden, brengt
stelt, en die eisen zijn altijd hoger dan wat je
fotograaf Jan Banning niet alleen
kunt of denkt te kunnen. Wat ook meespeelt
slachtoffers voor het voetlicht,
is dat ik zoveel bezig ben met onderzoek dat
maar ook de structuren die mensen
ik eigenlijk maar heel weinig fotografeer. Je
vermalen: van de wereldwijde
zou bijna kunnen zeggen dat als ik werkelijk
bureaucratie tot het systeem van recht
fotografeer het bijna een belevenis is.’
en handhaving. Daarbij combineert hij een psychologische en typologische
Als je naar je werk kijkt, zie je veel
benadering. ‘Al mijn projecten
verschuivingen in stijl. Kies je per onderwerp
draaien om de verschillen binnen
een nieuwe stijl?
gelijkenissen.’
‘Je kunt wel overeenkomsten zien. Down and out in the South is niet heel anders dan
Deel 2
Troostmeisjes. Aspecten van Bureaucratics
Glad ijs
komen terug in Law & Order. Maar de sprongen worden veel groter. Het werk dat ik
Na de bureaucratie wereldwijd te hebben
maakte toen ik begon is wel verduveld anders
vastgelegd, richt Banning zich in zijn nieuwe
dan wat ik nu doe.’
Uit de serie Down and Out in the South
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
Waardoor komt die verschuiving? Zijn dat
hele tijd over zitten peinzen.
gedaan. Waarom?
Troostmeisjes en Sporen van Oorlog.
bewuste keuzes?
Uit de verhalen van mijn vader en de weinige
‘Omdat het een heel persoonlijk vertrekpunt
‘De overeenkomst is dat het om verschillen
‘Ik denk omdat ik vanuit de inhoud probeer
foto’s van na de oorlog bleek dat die mensen
was, en ik er heel goed in geschoold was. Voor
binnen gelijkenissen gaat, dat geldt voor
na te denken. Als de inhoud van verschillende
daar vrijwel in hun nakie rondliepen. Dus
de concentratie vond ik het ook goed om het
bijna alle projecten. Zelfs bij Agent Orange in
projecten verwantschap heeft kan dat ook tot
dat zou een goed visueel middel zijn. Dat is
in mijn eentje te doen. En het interviewen en
zekere zin. Hetzelfde visuele model loslaten
een verwante vorm leiden. Daar zit ook een
dan punt één: je moet die mannen vragen
schrijven stelden geen waanzinnige eisen.
op mensen die in een zelfde of vergelijkbare
grens aan. Je moet op een geven moment
of ze hun bovenkleding uit willen doen.
In de praktijk bleek hoe goed dat uitpakte.
situatie verkeren om de verschillen naar
iets anders verzinnen. Als je die vorm gaat
Dan heb je nog andere aspecten: welk licht
Juist omdat mijn eigen vader en grootvader
boven te laten komen. Dat is in het geval
herhalen moet je je misschien afvragen of
ga je gebruiken, welke achtergrond? Ook
daar gewerkt hebben, leidde dat tot hele
van Law & Order ook wel aan de hand, maar
je je niet op andere aspecten van de inhoud
dat probeer ik inhoudelijk te benaderen.
interessante situaties. In de concentratie van
ingewikkelder omdat het om verschillende
moet focussen, zodat je je niet eindeloos blijft
Die mensen leefden destijds in een ruwe
het gesprek verwarden die mannen mij soms
situaties gaat, waar je niet hetzelfde visuele
herhalen.’
omgeving, in de jungle, dus het moet geen
met mijn vader of grootvader. Niet dat ze
model op kunt loslaten: een rechtszaal, een
gladde achtergrond zijn. Toen ben ik naar
die kennen, maar dan ging het zo van: “dan
cachot, een kantoor van een politieman.’
Experimenteer je voordat je aan een nieuw
de Gamma gegaan en heb daar van die
gingen we van Pasar Senen naar, je weet nog
project begint altijd van te voren met de vorm?
bamboematten gehaald. Dat was inhoudelijk
wel”. Inderdaad wist ik dat, omdat ik me goed
Fotografisch wordt Law & Order veel diverser
‘Dat probeer ik. Maar dat hangt van het project een goede keuze maar visueel werd het
had ingelezen. En omdat ik zulke antwoorden
dan Bureaucratics, dat was bijna een
af. Bureaucratics is gaandeweg gegroeid.
bagger. Met jute was het wel raak. Op dezelfde
wist, werd ik op dat moment in hun ogen mijn
theaterstuk dat overal ter wereld wordt
Bij Law & Order kun je het niet zo goed
manier heb ik over het licht gedacht: ze liepen
vader of grootvader.’
opgevoerd. Wat maakt het zo verschillend?
voorbereiden, bij portretten kan dat natuurlijk
onder de tropenzon, dus kwam ik uit bij een
wel heel goed. Een van mijn kernpunten is
zilveren paraplu omdat dat hetzelfde soort
Je vertelde die mannen ook over de ervaring van
de vorm van Law & Order. Eigenlijk ben ik
dat vorm voortkomt vanuit de inhoud. Neem
klaterende licht geeft. Je kunt dat niet alleen
jouw vader en grootvader?
verslaafd geraakt aan die heel conceptuele
Sporen van Oorlog. Ik betrapte me erop dat
bedenken, je moet het ook uitproberen.’
‘Ja, reken maar dat ik moest praten als
aanpak. Maar die valt hier maar zeer ten dele
Brugman om ze uit hun bovenkleren te
toe te passen.
ik me heel veel had bezig gehouden met
‘Ik moet ook zeggen dat ik erg worstel met
de naweeën van de oorlog. Ik stelde me op
Is esthetiek belangrijk?
krijgen. Dat vonden ze vaak nogal bizar. Dat
Ik vind dat in Bureaucratics vorm en inhoud
een gegeven moment de vraag waarom ik
‘Ja ik vind esthetiek heel belangrijk. Esthetiek
mijn vader en grootvader hun collega’s waren
op een ideale manier samenkomen. Van het
dat nou eigenlijk doe. Dat koppelde ik aan
is natuurlijk datgene dat je verleidt om je over
geweest, gaf hen vertrouwen.’
vierkante formaat tot de zo suf mogelijke
het oorlogsverleden van mijn ouders in
te geven aan de inhoud.’
Nederlands-Indië. Mijn vader en grootvader
composities, recht van voor of recht opzij, In je projecten heb je een typologische
dat vond ik de inhoud heel goed dekken. Die
hebben als dwangarbeider moeten werken.
Je werkt in veel van je projecten samen met
benadering, zoals in Bureaucratics, maar
speelruimte heb ik hier domweg niet. Je
Maar hoe visualiseer je dat? Daar heb ik een
journalisten. Sporen van Oorlog heb je alleen
ook een psychologische benadering, zoals
hebt geen ruimte om in rechtszalen op de
Law & Order: Luzira Remand Prison
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
best mogelijke plek te gaan staan, licht op te
ik dat ik dat moest zien te vermijden, dat elk
stellen, er zijn verdachten die niet op de foto
hoofdstuk een identieke vorm moet hebben.
willen, noem maar op. Dat ik minder vrije
Nu denk ik dat dat niet per se hoeft. Door de
compositorische keuze heb, vind ik eigenlijk
hoofdstukken in de chronologie te brengen
gruwelijk jammer. De reden dat ik doorga
waarin het is gemaakt, krijg je ook de
is dat ik het onderwerp toch interessant en
verandering in benadering van de fotograaf te
relevant genoeg vind. Ik zie mezelf struikelen
zien. Dat geeft wellicht een extra laag krijgt.’
en weer opstaan. Soms denk ik, dit is oude koek, reportagefotografie. Soms denk ik
Waarbij je ook steeds meer de diepte in gaat?
dit is nieuw, het dekt de inhoud wel. Maar
‘Ik weet niet of dat het is, daar ben ik nog
het is veel meer een visuele worsteling dan
niet uit. Ik merk wel dat ik meer lege,
Bureaucratics of Troostmeisjes. Daarbij was
steriele foto’s heb gemaakt in de Verenigde
het organisatorische of het psychologische
Staten in tegenstelling tot wat ik in Oeganda
aspect moeilijk, maar waar de camera moest
heb aangetroffen. Oeganda leunt meer op
staan was wel duidelijk.’
Bureaucratics dan de Amerikaanse foto’s. Dat is niet het belangrijkste, maar misschien wel
Je onderwerp is ook breder; gevangenis of
een interessante onderlaag. De worsteling
rechtszaal, dat is al pluriformer?
met het medium vind ik geen hoofdzaak, maar
‘Ja. Af en toe bekruipt het gevoel me dat het
als secundaire laag is het wel interessant.’
project behalve dat het over het onderwerp gaat, ook gaat over hoe je zo’n onderwerp
Hoe zoek je de landen erop uit, ook op vorm?
visualiseert.’
‘Nee, dat is echt op inhoudelijke gronden. Ik ben eerst gesprekken gaan voeren met
Bureaucratics: France bureau 16
Wordt het een project waarin je die zoektocht
iemand die les geeft op de universiteit van
Instituut in Freiburg geweest, wat volgens
etc.
ook laat zien. Hoe moeilijk het is om die plekken
Utrecht om me bij te scholen op het vlak
de Utrechtse professor het Walhalla van het
‘Dat is zo, maar de beperkingen zijn enorm. Ik
binnen te komen?
van het recht. Niet echt mijn expertise.
vergelijkend rechtsonderzoek is. Zo kom ik tot
moet dus ook erg afwachten hoeveel grip ik er
‘Nee, zo bedoelde ik het niet. Ik bedoel
Daar rolden direct aanzetten tot keuzes uit.
een keuze.’
op krijg. Ik heb wel het idee dat de fotografie
dat ik het gevoel heb dat er per hoofdstuk
Het gecodificeerde recht onder Napoleon
verschuivingen zitten van hoe ik het benader.
in Frankrijk, het Angelsaksische recht, de
Bureaucratics is vrij afgebakend, maar dit is
het gevoel had dat je door die beeldtaal
Dat was verwarrend. Aanvankelijk meende
sharia. Vervolgens ben ik naar het Max Planck
zoveel: de doodstraf, rechters, gevangenissen,
bijna bij iets analytisch terecht komt, heb ik
iets brengt. Maar waar ik bij Bureaucratics
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
die illusie hier niet. Dit zijn zulke beperkte
volgens mij een heleboel in te vullen.’
mogelijkheden. En de kloof tussen de filosofie erachter, wat je als schrijver te pakken kan
Vind je het belangrijk dat iets nog niet is gedaan?
krijgen, en wat je als fotograaf kan laten
‘Ja, dat vind ik belangrijk. Ik heb weinig
zien is heel groot. Wat nu precies wel de
behoefte om iets te doen dat overbodig is. Ik
mogelijkheden van de fotografie daarin zijn
ben een paar keer bij nieuwsachtige situaties
weet ik niet om eerlijk te zijn.’
geweest, bijvoorbeeld bij de val van het Suharto-bewind. Daar liepen zoveel fotografen
Ga je bij elk project door een moment van
heen, dan denk je: ik kan hier zijn, maar ik
vertwijfeling?
kan er ook net zo goed niet zijn. Ik ging er
‘Ja, maar dat gaat hier wel ver. Sporen van
heen omdat het om Indonesië ging, waar ik
Oorlog viel snel op zijn plaats. Ik was hooguit
een nauwe band mee voelde. Maar dat was
bang dat mensen hun kleding niet uit zouden
niet zo’n goede keus. Omdat nieuws mijn forte
trekken. Bij Bureaucratics gingen de zorgen
niet is, maar het is ook niet zo best als je je
over het verkrijgen van toestemming. Met Law
overbodig voelt.’
& Order begeef ik me het eerst in lange tijd op glad ijs, omdat ik me wat betreft de vorm
Mensen die op straat leven, is ook niet het meest
nauwelijks kan voorbereiden.’
originele onderwerp. Maar dat pak je wel aan? ‘Ja dat klopt. Dat had ik zelf ook nooit
Wordt Law & Order, na Bureaucratics, het
verzonnen hoor. Ik was uitgenodigd om als
tweede deel in een drieluik over de Trias
artist in residence naar South Carolina te
Politica?
komen, en daar iets te doen dat met het
‘Dat heb ik me wel afgevraagd, maar ik weet
gebied te maken heeft. Daar kwam men op de
het niet. Het parlementaire is nou net wel een
proppen met die daklozen. Aanvankelijk had ik
nieuws aan kunt bijdragen. Na wat zoekwerk
het daarbij ook weer draaide om het ‘anders
veld dat wordt gefotografeerd. Ik weet niet
de neiging om te gaan gapen. Maar men wist
bleek dat het onderwerp heel vaak in een
zijn’ aan te zetten: zogenaamde markante
of ik het op dezelfde manier zou doen, maar
mij te overtuigen dat het wel echt een grote
klassieke reportagestijl is vastgelegd. Het
koppen, dat werk. Ik vond het juist interessant
ik heb niet een duidelijk idee hoe ik dat zou
kwestie is, die versterkt is door de crisis, de
verschil tussen de gegoede burger en de
om niet te kijken naar wat ze zijn: daklozen
doen, ik heb ook geen dwingende behoefte.
gebrekkige gezondheidszorg, het gebrek aan
dakloze wordt daardoor alleen maar groter
dus – al is dat wel het uitgangspunt – maar
Terwijl die uitvoerende macht en de juridische
verzekeringen.
gemaakt. De doodenkele keer dat het om
met een open blik te kijken naar wie die
macht nauwelijks is vastgelegd, dus daar valt
Ik ben toen gaan nadenken over hoe je er iets
studieportretten ging, had ik het gevoel dat
mensen nou eigenlijk zijn. Op zo’n manier
Bureaucratics: India bureau 23 drivlic
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
meende ik nog een zinvolle bijdrage te kunnen
Daar heb ik ongelofelijk over nagedacht.
leveren.’
Dat leidde uiteindelijk tot de conclusie: in wezen portretteer je niet iemand maar de
Hoe probeer je dat in beeld te doen?
ontmoeting van jou met die andere persoon.
‘Door ze te fotograferen zoals ik zou doen
Dus je moet ook heel erg op jezelf letten in
als ik een verzoek krijg om iemand van de
plaats van denken dat het allemaal buiten
middle class of upper class te portretteren.
jezelf ligt.’
Dus met een neutrale achtergrond, studiolicht erop, ze behandelen zoals je alle lagen van
Hoe reageerden deze mensen erop dat je steeds
de bevolking zou behandelen. Vervolgens
dichterbij kwam?
pak ik het aan zoals ik dat ook met Sporen
‘Soms een beetje ongemakkelijk, dus je moet
van Oorlog heb gedaan: een uitgebreid
aftasten. Het heeft geen zin om er bruut
gesprek, waarbij je steeds dichter bij mensen
doorheen te breken. Geleidelijk aan een beetje
komt. Ik heb daarbij ook letterlijk met afstand
opschuiven. Als je merkt dat ze het echt
geëxperimenteerd. Dus wat ik deed – ik zal
onaangenaam vinden schuif je een beetje
het even voordoen – was geen tafel tussen
terug. Ik vond het niet alleen psychologisch
ons inzetten, maar op de hoek zitten en dan
interessant, dat klinkt alsof het vrijblijvend is,
probeerde ik eigenlijk steeds dichterbij die
maar ik had ook het idee dat het een zinvolle
mensen te komen. Omdat ik vermoedde dat je
bijdrage leverde aan de fotografie. Ik denk dat
daarmee iemands territoriale grenzen aftast,
ik door intensief te luisteren ook veel goodwill
en dat dat iets oplevert als je vervolgens gaat
kreeg. Want, zo bleek wel, er is geen hond die
fotograferen. Daarmee bevredigt zo’n gesprek
naar die mensen luistert. De goegemeente
enerzijds mijn nieuwsgierigheid – ik wil
niet, die wil er niets mee te maken hebben,
snappen waar ik mee bezig ben – , maar het is
maar collega-daklozen ook niet. Die hebben
‘Ja, ik heb een aantal van die verhalen
voor die projecties staan, kunnen ze hun
ook een methode om betere foto’s te maken.
zelf net zo’n verhaal, willen er niet mee lastig
gemonteerd om bij de show in Atlanta te laten
telefoon richten op een QR-code, dan komen
Toen ik begon te portretteren, in de jaren ’80,
gevallen worden. Dus het feit dat ze een keer
horen: http://www.janbanning.com/gallery/
ze in een menuutje waar ze de interviews
vond ik dat eigenlijk een hel. Dan kwam ik bij
uitgebreid hun verhaal konden doen, werkte
down-and-out-in-the-south/. Dat wordt geen
kunnen beluisteren.
iemand terecht van wie ik niets wist. Hoe kan
blijkbaar bevredigend.’
klassieke tentoonstelling. De beelden worden
Dat gebouw staat in hartje Atlanta, schuin
op de ramen van een gebouw van de Georgia
tegenover een parkje waar zowel de elite als
State University geprojecteerd. Als mensen
de daklozen rond schuifelen. Een fantastische
ik nou de clou van iemand fotograferen als ik die niet ken? Dat is toch verschrikkelijk?
Doe je daar ook iets mee?
Sporen van Oorlog: Ngadari
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
plek. Ik wilde het graag in de publieke ruimte
inschattingen maken. Daar gebeurden soms
vertonen omdat de gewone burger echt niet
hele verrassende dingen. Sommige vrouwen
op een tentoonstelling over daklozen afkomt.
zeiden in eerste instantie dat ze het goed
In mijn ogen gaat dit project over hoe sociale
vonden als het in Nederland of in Jakarta te
politiek bedreven wordt, of eigenlijk niet wordt
zien zou zijn, maar niet bij hen in de buurt.
bedreven, in de Verenigde Staten. Wederom
Toen de tentoonstelling ook naar Yogyakarta
is daarbij die gedachte: deelnemen aan het
ging is Hilde gaan uitzoeken welke foto’s er
publieke debat.
dan uit moesten. Maar geen van de vrouwen
Ik merk dat het onderwerp ongenadig
had er toen meer een probleem mee.
impopulair is in de Verenigde Staten. Ik vond er bijvoorbeeld met geen mogelijkheid een
Dus gaandeweg veranderden deze vrouwen van
uitgever. En die impopulariteit strekt zich
mening?
zelfs uit tot het bestuur van de universiteit,
‘Ja. Ze zijn eigenlijk gaandeweg een soort
dat bang is dat het te politiek wordt. Ik moet
voorvechters geworden van de troostmeisjes.
daardoor heel voorzichtig manoeuvreren.
Maar zeker bij dit soort gevoelige
Dat betekent bijvoorbeeld dat de interviews
onderwerpen ben je heel erg mee bezig wat
op mijn site moeten staan en niet op die van
de gevolgen kunnen zijn.’
de universiteit. Ik moet voor dit project alle tact uit de kast halen om het enerzijds in de
Bepaal je daarbij ook wel eens voor iemand of
publieke ruimte te krijgen en er anderzijds
iets gevoelig is?
voor te zorgen dat het niet gladgestreken
‘Soms moet je dat wel voor anderen beslissen.
wordt.’
Een aantal van die dames had geen enkel idee van wat een krant of een tentoonstelling doet.
Denk je na over de gevolgen voor mensen?
Als ze je mogen en vertrouwen zullen ze er
‘Daar heb ik met Troostmeisjes heel erg over
ja tegen zeggen. Als je puur had gekoerst op
nagedacht en veel met de schrijfster Hilde
wat die vrouwen bereid zijn te ondertekenen,
over gesproken. Die woonde daar destijds
dan was je volkomen over ze heen gewalst.
godzijdank al twintig jaar, spreekt de taal
Dus in een aantal gevallen is het wel degelijk
goed, kent de verhalen en die mensen vaak
belangrijk om mensen tegen zichzelf in
goed. Mijns inziens kon die hele goede
bescherming nemen.’
Sporen van Oorlog: Dulrahman
Geldt dat ook voor de daklozen in Amerika?
voorzichtiger mee om dan als je een bobo uit de
‘Nee. Als men ergens een idee heeft wat
bankwereld portretteert?
media betekenen is dat wel in de Verenigde
‘Ja, soms was het ook daar zaak om te vragen;
Staten.’
wil je dit wel echt? En in zekere zin denk ik dat ik ze wel bescherm. Bijvoorbeeld bij de
Tegelijkertijd zit je ook daar met mensen die
interviews. Ik heb besloten die niet direct aan
in een kwetsbare positie zitten. Ga je daar
de persoon zal koppelen. In sommige gevallen
MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN.. JAN BANNING
is dat niet zo’n probleem, bijvoorbeeld een
lachwekkends, tegelijkertijd heb je eerbied voor
vrouw die dakloos is geworden na de dood van
het onderwerp.
haar man. Maar mensen die uitgebreid verteld ‘Het was ook niet de bedoeling om die hebben over hun drank of drugsprobleem, dat
beambten in de zeik te nemen. Ik heb er niet
ligt zo vervloekt gevoelig in de VS. Ik wil niet
veel problemen mee om het systeem in de
aan hun stigmatisering meewerken.’
maling te nemen maar ik vind het niet fair om
Je hoeft niet altijd de hele waarheid over
als je ze vraagt mee te werken. Dan moet je
mensen te laten zien omdat je mensen ook kunt
ook zeggen dat je ze de grond in wilt boren,
schaden?
anders vind ik het achterbaks. Bovendien, ik
‘Ja, anders zou het een hele rare toestand
ben wel een opgewonden standje, maar ik ben
worden. Als je enerzijds stelt dat het je gaat
ook makkelijk te paaien. Dus als ik bij zo’n
om de verbetering van de positie van die
gesprek aanwezig was dan was het maar heel
mensen, maar je dat over hun ruggen doet.
zelden dat ik dacht wat ben jij een klootzak.’
Troostmeisjes: Rosa, b. 1929, Saumlaki, Tanimbar, South Moluccas. During the war, Rosa deliberately had gotten pregnant because her friend wanted to marry her rather than the girl arranged for him. The village chief, who had arranged the marriage partner for Rosa’s friend, sent Rosa to a Japanese brothel in the city.
mensen te gaan zitten afzeiken. Zeker niet
Daar moet je secuur in zijn. Je mag wel de grens opzoeken maar je moet in de smiezen
Je hebt weleens gezegd; mijn foto’s zijn hard
houden dat het niet te ver gaat.
met een zacht randje of andersom.
In dit geval kun je het thematisch bekijken; het ‘Neem Troostmeisjes. De zachtheid zit gaat om mensen met psychische problemen,
enerzijds in hoe ik met die dames omga, hoe
drugsproblemen, mensen die altijd aan
ik ze begeleid op weg naar de confrontatie.
de onderkant van de samenleving hebben
Ik zoek echt contact met ze. Je bent geen
geleefd, gevangenisstraf hebben gehad. Ik
stroper die een in het licht gevangen bang dier
vind dat je dat wel voor het voetlicht moet
fotografeert. Ga ze mee ophalen, ondersteun
brengen, je moet een reëel beeld geven. Je
ze bij het lopen. Raak ze aan. Probeer dichtbij
kunt de interviews gebruiken zonder dat die
te komen, met respect en met heel veel
direct aan de foto gekoppeld zijn. Op zo’n
zachtheid. Maar als ik ze fotografeerde laat
manier gebruik je de informatie zonder dat
ik ze echt een beetje zwemmen. Er staat
ik gemerkt dat dat een bezwerende werking
boel, kijk wat er nog gebeurt. Dat is voor hen
het zich tegen de persoon keert.’
een grote camera, zij zitten op een soort
heeft, het wordt een soort magie. Zij zitten in
een wondere wereld. Maar wel een wereld
podium. Ik heb de neiging om te mompelen
hun wereld, ik in de mijne. Dat wordt versterkt
waar ze even aan hun lot zijn over gelaten.’
als ik fotografeer. In de loop van de tijd heb
door de traagheid. Ik fotografeer kalm, rek de
Bureaucratics heeft iets meewarigs,