Lauwersmeer Koerier 2011 by Seal Productions

Lauwersmeer 2011

S I T A R G

Koerier

De grootste en leukste vakantiekrant voor Waddenkust en Lauwersland Boordevol: • Accommodaties • Bezienswaardigheden • Campings • Culinaire info • Dagtrips • Fietsroutes • Hotels e.a. • Kaarten • Musea • Natuur & Cultuur • Toeristische informatie • Uitgaansmogelijkheden • Verhuurbedrijven • Watersport en nog veel meer...

d n a l e g o o H r e g n i Gron n e d u o W e s e i r F Noordelijke r e e m s r e w u a L & Waddenzee n e d r e i W & n e p r e T Met het complete VVV evenementenprogramma 2011

Lauwersmeer Koerier

2011

Heerlijk genieten aan het Lauwersmeer

CafĂŠ Restaurant Partycentrum, Foarwei 2a, 9294 KD Oudwoude (Lauwersmeerweg, bij afslag Kollum) Telefoon 0511 - 45 41 50 - fax 0511 - 45 41 65 www.restaurantlauwersland.nl

Landal Natuurdorp Suyderoogh ligt direct naast Nationaal Park Lauwersmeer en biedt ruime vrijstaande bungalows. Het park is bovendien de ideale uitvalsbasis om met uw familie of vrienden vogels te spotten of wad te lopen. Landal Natuurdorp Suyderoogh De Rug 3, 9976 VT Lauwersoog Tel. 0519-34 92 67 E-mail: suyderoogh@landal.nl

De Marne biedt meer dan ruimte. Kijk ook eens op www.demarne.nl

Meer weten? Kijk voor meer informatie of reserveringen op www.landal.nl of bel 0900-8842 (â&#x201A;Ź 0,20 p.min.)

Lauwersmeer Koerier

2011

De grootste vakantiekrant van Waddenkust en Lauwersland! Over vliegende deuren en acrobaten van het boerenerf...

Terwijl de boerenzwaluwen er nog lekker warmpjes bij zaten in Afrika, werd op zondag 2 januari, in het radioprogramma Vroege Vogels, het startschot gegeven voor het Jaar van de Boerenzwaluw 2011. Ieder jaar kiezen SOVON en Vogelbescherming Nederland een jaarsoort. Een heel jaar lang is er dan extra aandacht voor een bepaalde vogelsoort. Meestal is dat een soort waar het om de een of andere reden niet zo goed mee gaat. Dit jaar is het dus de beurt aan een van de meest aansprekende ambassadeurs van het boerenland, de boerenzwaluw. Dat wist de redactie van de Lauwersmeer Koerier uiteraard nog niet toen ze op deze plaats in de editie van 2010 schreven: “Eén broedende zeearend maakt nog geen zomer...” Om kort te gaan: de twee zeearenden (m/v) zorgden, zoals later tot veler teleurstelling bleek, helaas niet voor nakomelingen in het Lauwersmeer. Dit jaar gaan ze - in het zwaar bewaakte nest - een tweede poging wagen. We hopen nu op meer broedsucces van deze ‘vliegende deur’. U kunt de actuele ontwikkelingen volgen op de site van het Nationaal Park Lauwersmeer, Staatsbosbeheer of de vogelsite van de gebroeders Cazemier: www.lauwersmeer.com. In deze Lauwersmeer Koerier 2011, naast de nodige aandacht

Colofon

voor ‘de natuur’, uiteraard ook weer tientallen pagina’s voor de liefhebbers van een actieve- of culturele invulling van hun verblijf in het Lauwersland. Zo komt iedereen ruimschoots aan zijn of haar trekken in ons, in alle opzichten, grenzeloos Lauwersland. Met als kloppend hart het Nationaal Park Lauwersmeer, omringd door een eeuwenoud Fries/Gronings landschap en in het noorden begrensd door de schoonheid van de Waddenzee. Wij hopen dat deze krant u helpt om de variatie en de veelheid van recreatieve mogelijkheden ‘van Wad tot Stad’ te ontdekken. U bent van harte welkom! En één ding is zeker: als “acrobaat van het erf” én geliefde voorbode van de lente zal de boerenzwaluw u in het Lauwersland begroeten. En als u wilt weten hoe u de soort kunt meehelpen te beschermen surf dan eens naar: www.jaarvan deboerenzwaluw.nl. De foto bij dit voorwoord werd overigens gemaakt bij boerderij Panser in de weilanden tussen Zoutkamp en Vierhuizen. Gerard Bakker

R E ST AU R A N T - ST E A K H O U S E

an de rand van de binnenstad van het Friese historische vestingstadje Dokkum ligt een monumentale herberg, die al eeuwen de tand des tijds heeft doorstaan. Deze herberg draagt haar naam ‘De IJsherberg’ met trots als enige overgeblevene in Dokkum en wijde omstreken. De volledige kaart van het gemoedelijke restaurant, gevestigd in het monumentale onderkomen, biedt een combinatie van traditionele vlees- en visgerechten en heerlijke grill- en steakgerechten. Voor zowel lunch, diner als een goed kopje koffie bent u bij ons aan het goede adres.

erg’ b er sh Y e ‘D in s n ie z t to g a Gra

Harddraversdijk 1, 9101 XA Dokkum, tel. 0519-229500 info@de-ijsherberg.nl - www.de-ijsherberg.nl

Lauwersmeer Koerier

PALINGROKERIJ Hét adres voor uw verse-, gebakken- en gerookte vis! OPENINGSTIJDEN: Mei t/m augustus: maandag t/m vrijdag 11.00 - 17.30 uur zaterdag 10.00 - 17.00 uur September t/m april: dinsdag t/m vrijdag 11.00 - 17.30 uur zaterdag 10.00 - 17.00 uur

Tevens rondleidingen voor groepen op afspraak. REITDIEPSKADE - ZOUTKAMP TELEFOON (0595) 40 21 77 - 40 27 93

2011

RESTAURANT

ZK 86 ZOUTKAMP

Eeterij ‘De Deurenloods’ Reitdiepskade 1a 9974 PJ Zoutkamp Telefoon (0595) 40 27 42

VISSERIJMUSEUM ZOUTKAMP

Visserij, van Lauwerzee tot Dollard Openingstijden: 1 april 2011 tot 1 november 2011 ma t/m vr 10.00-17.00 uur za 10.00 tot 16.00 uur zo 13.00-17.00 uur. In juli en augustus ma t/m zo 10.00-17.00 uur.

Reitdiepskade 11, 9974 PJ Zoutkamp, tel. (0595) 40 19 57 www.visserijmuseum.com

‘t Ol Gat Camping en kanoverhuur Vertrekpunt voor uw verkenning van het Marnegebied

Wat je dichtbij haalt, is lekker! Onze bezorgservice brengt uw boodschappen GRATIS op de camping, aan boord of bij u thuis in het hele Marnegebied.

Stationsstraat 14 9974 SK Zoutkamp Tel. (0595) 40 19 26 info@tolgat.nl www.kanocamping.nl

Robersum

Wij zijn toch DE leukste winkel in de buurt!

Spar Bergstra

Dorpsstraat 1, 9974 PN Zoutkamp. Tel. (0595) 40 13 82 - fax (0595) 40 26 51

Gezellige 5***** groepsaccommodatie voor 34 personen, 10 slaapkamers, 3 blokhutten voor max. 12 pers., aparte eet- en recreatieruimte. Zelfverzorging of volledig verzorgd, arrangementen op maat.

Panserweg 5, Vierhuizen - www.robersum.nl - tel. (0595) 402613

Lauwersmeer Koerier

2011

Nationaal Park Lauwersmeer, vier jaargetijden lang...

In het hart van het Lauwersland ligt Nationaal Park Lauwersmeer, een prachtig natuurgebied. Toch klotste amper dertig jaar geleden het zeewater van de Lauwerszee nog tegen de dijken. Tegenwoordig kunt u in het Lauwersmeergebied, temidden van rust en ruimte, genieten van schitterende natuur. U bent van harte welkom!

Van zout naar zoet

Een nieuwe lente

Vroeger maakten eb en vloed, zeehonden en droogvallende platen de dienst uit. De Lauwerszee zag er net zo uit als de Waddenzee van nu. Vanwege de veiligheid sloot men in 1969 de Lauwerszee af met een dertien-en-halve kilometer lange afsluitdijk. Meest opvallend onderdeel van de afsluiting zijn de spuisluizen bij Lauwersoog, in de volksmond de ‘broodroosters’ genoemd. Voor de Lauwerszee betekende de afsluiting een enorme verandering: de zee werd een meer! In no time ontpopte zich een natuurgebied dat z’n weerga niet kent. Uitgestrekte graslanden, wuivende rietvelden, slikkige oevers, open water en moerassige loofbossen wisselen elkaar in snel tempo af. Rust, ruimte en natuur zijn de hoofdingrediënten van Nationaal Park Lauwersmeer. Elk jaargetijde presenteert de natuur nieuwe verrassingen, stuk voor stuk de moeite waard om te ontdekken...

In het voorjaar kleuren de goudbruine rietvelden weer frisgroen. Wist u dat ieder rietblad door een duivel gebeten is? De knik in ieder rietblad is namelijk een ‘duivelsbeet’. Als u goed kijkt, ziet u in ieder blad drie tandafdrukken op een rij. Veel vogels vinden in het riet een prima broedplek. In het voorjaar is het een drukte van belang met zingende mannetjes die vrouwtjes proberen te ‘versieren’ en hun territorium bewaken. Zo zingt bijvoorbeeld de blauwborst het hoogste lied. Groningers noemen de blauwborst een ‘stakemus’, omdat blauwborsten graag aan het einde van een staak (tak) of bovenin een rietstengel zitten te zingen. Ook kemphanen doen in het voorjaar flink hun best om kemphennen te imponeren. De mannetjes, getooid met gekleurde oorpluimen en halskragen, voeren schijngevechten uit om te laten zien wie de beste huwelijkskandidaat is. Met een beetje geluk kunt u, vanuit de vogelkijkhut Ezumakeeg, aan de Friese kant van het Lauwersmeergebied, zo’n kemphanengevecht volgen. Ook in de kuddes Schotse Hooglanders en Konikpaarden is te merken dat het voorjaar begonnen is, want u kunt kalfjes en veulentjes ontdekken. De runderen en paarden zorgen er met hun gegraas voor dat het Lauwersmeergebied niet langzaamaan verandert in een bos.

Zomerse zaken Als u aan de waterkant een pepermuntachtige geur opsnuift, is de zomer op z’n hoogtepunt. U ruikt dan namelijk watermunt. Watermunt is het makkelijkst te herkennen aan z’n pepermuntgeur, maar valt in de rietkraag ook op door z’n lila bloemen. Vaak is het er een drukte van belang met vlinders en hommels die de bloeiende watermunt bezoeken. Ook bloeien er in de zomer volop orchideeën in Nationaal Park Lauwersmeer. Er zijn zeker zes soorten te vinden. Op sommige plekken, zoals het veld van juffrouw Ali, vlak onder Lauwersoog, staan in juni en juli honderden orchideeën in bloei. Meest opvallend zijn de paarse exemplaren, maar ook de minder opvallende, witte moeraswespenorchis is zeer de moeite waard. Het bewegwijzerde Orchideeënpad rond het dorp Lauwersoog laat u zomaar tussen de orchideeën doorlopen. Direct naast de orchideeën, maar iets later in de tijd, bloeit vaak ook een andere zeldzaamheid: de parnassia. Raken plantenliefhebbers in andere natuurgebieden in extase bij het zien van één

Lauwersmeer Koerier

2011

Boeren, vissers, burgers en buitenlui!

Slag om Zoutkamp uit 1589 herleeft op 10 september 2011

Op 10 september 2011 wordt (net als in 2007) de historische Slag om Zoutkamp uit 1589 na gespeeld Dat wil zeggen: niet helemaal exact zoals het is gegaan, natuurlijk, maar een theatrale interpretatie ervan. Het oude centrum van het dorp wordt wederom omgetoverd naar 16de eeuwse sferen en de meeste Zoutkamers zullen zich in kleding uit die tijd steken. ‘s Ochtends gaat het historische dorp open. Zoutkamp is dan nog in Spaanse handen. Er lopen wat soldaten te lanterfanten en zich te vermaken met de ‘malle babbes’. Er is een

markt met oude ambachten met onder andere een smid, een touwslager en een palingroker. De heren kunnen zich laten scheren door de barbier (de dames die dat nodig hebben overigens ook). Er wordt geweven, gesponnen en gekantklost. Op de andere historische markt vinden we onder meer de wijnboer, klompen, pompoenen en kalebassen. Muzikanten, fratsenmakers en toneelspelers zorgen voor ouderwets vermaak: een goochelaar, een dansend hondje, een waarzegster. Rondom de heksenwaag speelt zich een drama af en

of de chirurgijn wel helemaal te vertrouwen is, is maar de vraag. Laat uw portret tekenen in een schandpaal of maak een ritje door het dorp op een pony. De sfeer is gemoedelijk, het leven is goed. Maar dan klinkt kanongebulder een tromgeroffel, de kerklokken luiden alarm! Willem Lodewijk komt er aan en eist ‘de Soltcamp’ op. De paarden worden voor het kanon gespannen en gaan zich naar het slagveld. De schepen met de Staatse troepen komen snel naderbij. Hoe dit verder gaat, moeten we echter nog even afwachten en zien we op zaterdag 10 september 2011. Beleef een stukje geschiedenis van Zoutkamp en maak die beleving optimaal en extra leuk door u in een 16de eeuwse kloffie te hullen. De dag belooft een waar feestje te worden en het wordt nog leuker als er veel publiek komt, dus hopelijk tot dan! Meer informatie over ‘de Slag om Zoutkamp’, het definitieve programma en de historische feiten vindt u op: www.slagomzoutkamp.nl

Hoofdstraat 42 - 9975 VS Vierhuizen Telefoon (0595) 40 70 99 of 0620 59 79 44 Email: engelengeduld@hotmail.com - www.engelengeduld.blogspot.com

Hèt modecentrum van N.W. Groningen 500 m2 damesmode, herenmode, jeans en badkleding. Wij zien u graag bij:

Mode & Wonen Valge 29-31, Leens Tel. (0595) 57 16 55

Voor een workshop kaasmaken gaat u naar:

Kaasboerderij en SVR Camping

‘Johanna Hoeve’ Fam. Van Eijden Binnendijk 57, 9256 HL Rijperkerk, Tel./fax (0511) 43 19 44

Bezichtiging is gratis

Van jong tot zeer oude kaas en diverse kruidenkaasjes, w.o. komijn, Friese nagelkaas en Berenburgkruidenkaas. Wij geven ook demonstraties kaasmaken. Een idee voor een excursie of kinderpartijtje? Een eigen kaas maken!! Kom op één van onze workshops!

Tot ziens in onze winkel, die de gehele week geopend is.

Lauwersmeer Koerier

2011

Buizerd

exemplaar, in het Lauwersmeergebied moet je je best doen om er geen te zien! De roomwitte, groen geaderde blaadjes van de bloem vallen dan ook flink op. Studentenröschen heet de parnassia in Duitsland, want als de parnassia bloeit, beginnen de colleges weer.

Ze zijn terug... Rond de twintigste oktober begint het bij sommige vogelaars te kriebelen, want rond die datum arriveren de eerste kleine zwanen in het Lauwersmeergebied. De kleine zwaan lijkt veel op de bekende knobbelzwaan, maar heeft een gele snavel en is een slag kleiner. Kleine zwanen zijn dol op fonteinkruid en dat is in de ondiepe delen van het Lauwersmeer volop te vinden. In sommige jaren zijn in de maand oktober zesduizend kleine zwanen geteld! Als het fonteinkruid op is, verhuizen ze naar bietenakkers in de omgeving. Na oktober blijven er een paar honderd kleine zwanen in en rond het Lauwersmeergebied overwinteren. In het voorjaar vertrekken ze richting Si-

Torenvalk

berië om te broeden, om in oktober weer terug te komen, compleet met gezinsuitbreiding. Kleine zwanen zijn niet de enigen die vanuit de Siberische kou het Lauwersmeergebied opzoeken. In diezelfde periode overwinteren er in Noordoost-Friesland tienduizenden ganzen. ’s Nachts slapen de ganzen op het Lauwersmeer en ’s ochtends vliegen ze in spectaculaire vluchten naar weilanden rond het meer. Gedurende de dag ‘grazen’ ze in grote groepen. U kunt ze dan prima bekijken, want de ganzen zijn in de loop der tijd al aardig gewend aan passerende fietsers of stilstaande auto’s. ’s Avonds herhaalt het hele ritueel zich in omgekeerde richting: duizenden ganzen vliegen gakkend richting het Lauwersmeer. Een indrukwekkende ervaring die u beslist eens mee moet maken.

Koning Winter regeert Tijdens de wintermaanden staat rust voorop in Nationaal Park Lauwersmeer. De stilte maakt de dienst uit, of ’t nu een koude, kraakheldere ochtend is of een natte, mistige middag. Toch valt er nog van alles te ontdekken. Zo zijn er de afgelopen winters steeds jonge arenden in het Lauwersmeergebied gesignaleerd. De zeearend bijvoorbeeld, door vogelaars eerbiedig ‘vliegende deur’ genoemd, geeft jaarlijks acte de presence. ’s Winters klinkt vanuit het riet af en toe het tinkelende geluid van een groepje baardmannetjes. Een toepasselijke Groningse naam voor dit vogeltje zou ‘raittinkeltje’ kunnen zijn. In de winter leven baardmannetjes van rietzaden, terwijl er ’s zomers insecten op het menu staan. Soms klinkt het geluid als van een misthoorn over het Lauwersmeer: de roep van de roerdomp. En heel soms hebt u dan het geluk dat deze schuwe reigerachtige vogel even uit het riet tevoorschijn komt...

Op pad met de boswachter Jaarlijks geeft Nationaal Park Lauwersmeer een uitgebreid excursieprogramma uit. In deze overzichtelijke folder staan alle natuurexcursies keurig op een rij. De folder is o.a. verkrijgbaar bij de VVV-kantoren in de omgeving (zie ook pag. 26 en 27).

Van harte welkom Nationaal Park Lauwersmeer, vier jaargetijden lang heeft de natuur allerhande zaken in de aanbieding. Voor de actieve recreant heeft Nationaal Park Lauwersmeer diverse mogelijkheden om van de natuur te genieten. Zo kunt u ervoor kiezen om één van de elf gemarkeerde routes te lopen, in lengte variërend van 2 tot 7,5 km. Deze ‘paaltjesroutes’ van Staatsbosbeheer voeren u langs allerlei bijzondere plekjes in het gebied. Voor de fietsende recreant zijn er prima fietspaden, her en der in het gebied. De doorzetter fietst het ‘Rondje Lauwersmeer’, een fietsroute van 45 kilometer rond het meer, langs diverse delen van het Nationaal Park. Naast wandelen en fietsen kunt u op verschillende plaatsen ‘inschepen’ voor een vaartocht over het Lauwersmeer. Natuurlijk kunt u ook met uw eigen boot terecht op een tiental aantrekkelijke aanlegsteigers in het Lauwersmeergebied. Ook de diverse vogelkijkhutten in het gebied zijn echte aanraders. Vanuit zo’n vogelkijkhut kunt u vogels, zonder ze te verstoren, van heel dichtbij bekijken. Vergeet bij uw bezoek aan een vogelkijkhut uw verrekijker niet! Bij de VVV-kantoren in de omgeving is een prima kaart met alle fietsen wandelpaden, aanlegsteigers en vogelkijkhutten te koop. ■

Goudvink

Lauwersmeer Koerier

2011

Welkom in haven hunzegat… …nabij het Lauwersmeer in het vissersdorp Zoutkamp. Gelegen in een lommerrijke omgeving beschikt de haven over 250 ligplaatsen, waaronder 40 passantenplaatsen. Nieuw zijn drie verlichte, drijvende steigers van uitstekende kwaliteit (walstroom en drinkwater bij havengeld inbegrepen). Het toiletgebouw beschikt, naast warme douches, over wasen droogautomaten. in onze watersportwinkel vindt u een breed assortiment (technische) watersportbenodigdheden, maar ook voor verse broodjes tot WiFi-internetkaarten kunt u er terecht. De haven biedt diverse reparatiemogelijkheden, waaronder een eigen mastenmakerij. Hier wordt ambachtelijk bootbeslag vervaardigd en gerepareerd. Voor de landrotten onder u zijn er, direct aan het water, 10 schitterende camperplaatsen beschikbaar. Voor een uitgebreide informatiefolder kunt u terecht in de watersportwinkel, of u kunt een kijkje nemen op onze website: www.hunzegat.nl Graag tot ziens in Haven Hunzegat.

ste nog va n e ts a la p lig baar beschik

strandweg 17 - 9974 sm zoutkamp - tel. (0595) 40 28 75 - www.hunzegat.nl

Lunchroom & Ambachtelijke bakkerij Peters Het juiste adres voor:

Goed en gezond gebakken brood, voor taarten en gesorteerd gebak, uitgebreide ontbijtservice, dagelijks diverse belegde broodjes en gezellig koffiedrinken. Valge 18, Leens - tel. (0595) 571 460 - fax 577 062

Watersportver. ‘De Watergeuzen’ Wij willen u hartelijk welkom heten bij onze watersportvereniging De Watergeuzen, Brugweg 12 in Ulrum.

Minicamping en jachthaven U kunt met uw boot afmeren aan het Hunsingokanaal, maar ook in de Ulrummeropvaart. De ligplaatsen zijn voorzien van walstroom. Prijzen: € 0,60 p.m./stroom € 1,- p.n. Onze camping ligt aan het einde van de opvaart en heeft vrij uitzicht over het Groninger landschap. U krijgt de beschikking over een ruime, rustige standplaats met stroom. Tevens hebben wij een nette douche-wasgelegenheid + toiletten.

Ligplaatsen beschikbaar € 400,- per jaar. Campingstaanplaats € 550,- per seizoen incl. stroom.

Prijzen: € 5,- 2p. tent/camper € 7,50 p.n./caravan of tent. Ulrum grenst aan het Nationale Natuurpark Het Lauwersmeer, wat zeker een bezoekje waard is. Voor info: www.ulrumonline.nl Havenmeester & secretaresse: tel. (0595) 402770 / 06-57353129 of afienawolthuis@hotmail.com B.g.g. (0595) 401929 - K.J. Dijkstra: 06 - 51314520

BOEK!

VAKANTIE??…

Ga naar Boekhandel Personalia in Leens! Wij hebben een ruim assortiment aan literatuur, boeken over Groningen e.o., kinderboeken, luisterboeken, DVD’s, natuurgidsen, fietsen wandelkaarten, ansichtkaarten, cadeauartikelen, kantoorartikelen, spelletjes, prentenboeken en nog veel meer. Snuffel ook eens in onze koopjesgang. Prettige vakantie en veel leesplezier! Openingstijden:

Wo. 13-18u, Do. 13-18u, Vr. 10-12u, 13-18u, Za. 10-12u, 13-16u

Valge 3, 9965 PD Leens, tel.: 0595-577217, fax: 0595-572231, info@boekhandelpersonalia.nl www.boekhandelpersonalia.nl

De meest complete bouwmarkt in het Marnegebied

VAN DUINEN Nijverheidsweg 5, Leens Telefoon (0595) 57 15 20

Lauwersmeer Koerier

2011

Eerste sluis al in 1671

Ezumazijl, spil in waterhuishouding Friese achterland De dijk rondom het huidige Lauwersmeer beschermde vroeger het achterliggende land tegen overstromingen van de toenmalige Lauwerszee, tot dat die in 1969 werd afgesloten van de Waddenzee. In 1671 was er in ieder geval al een schut- of spuisluis op de plaats waar nu Ezumazijl (het vroegere Eezensburen) ligt. Aan de sluis werden volgens bestaande gedenkstenen in 1827, 1854, 1879 en 1910 herstel- en verbeterwerkzaamheden uitgevoerd. De huidige brug over de sluis dateert uit 1901.

Lauwersmeer kunnen spuien. Het achterliggende gebied -dat ruim 11.000 ha. groot is- ligt globaal tussen de Holwerdervaart, de Dokkumer Ee en het Dokkumer Grootdiep, het Lauwersmeer en de Waddenzee. In 1981 is het gemaal volledig gereviseerd en geautomatiseerd. In 2000 vond de laatste renovatie van het gehele complex -in opdracht van het ‘Wetterskip De Waadkant’plaats. ■

Uit de historische bronnen is bekend, dat de waterbeheersing in het achterland Oost- en Westdongeradeel, lang niet optimaal was en dat menig gevecht tegen het water moest worden geleverd. Het gebruik van de spuisluis was daarbij uiteraard sterk afhankelijk van de eb- en vloedstanden op de Lauwerszee. In 1930 werd besloten om bij Ezumazijl een gemetselde sluis te bouwen, die langer en breder zou zijn dat de toen bestaande. Rond dat tijdstip besloot het waterschap ‘De Polder van Oost- en Westdongeradeel’ ook de afwatering van het poldergebied veilig te stellen door de bouw van een elektrisch gemaal, dat een ondergrondse stroomkoker heeft die uitmondt in de schutkolk van de sluis. Het gemaal is de sluis zijn in 1931 voltooid. Het gemaal ‘Dongeradelen’ heeft drie pompen die gezamenlijk bijna 1 miljoen liter water per minuut vanuit de polder op het

Groninger Landschap beheert pleisterplaats voor trekvogels

Vogels vinden ‘rust’ in eendenkooi ‘Nieuw Onrust’ in Westpolder Westpolder/Hornhuizen - In opdracht van de Stichting het Groninger Landschap is een vijftal jaren geleden begonnen met de start van onderhoud van het kooibos in de eendenkooi Nieuw Onrust in de Westpolder. Nieuw Onrust is omstreeks 1898 met de hand gegraven en is één van de laatste twee geregistreerde eendenkooien in de provincie Groningen. Sinds 1981 is de kooi in het bezit van Het Groninger Landschap. In de loop der jaren is de kooi volledig gerestaureerd en verkeert in een zeer goede staat. De kooi is niet vrij toegankelijk maar wel worden er met enige regelmaat excursies georganiseerd. De eendenkooi is een belangrijke pleisterplaats, natuurlijk voor met name diverse eendensoorten. Deze werden in vroeger jaren door de kooiker gevangen voor consumptie, vandaag de dag worden ze gevangen voor ringonderzoek en nadien weer vrijgelaten. De kooi bestaat uit een kooibos, vier vangpijpen en een gegraven plas in het midden. Het genoemde onderhoud was noodzakelijk om de kooi optimaal te laten functioneren. Daarnaast werd door de snoeibeurten de variatie in boom- en struiksoorten en de structuur van het kooibos in stand gehouden. De hoge bomen aan de rand van de plas belemmeren het in- en uitvliegen van de eenden. Een deel van deze bomen is afgezaagd, zodat ze opnieuw uitlopen en een lage begroeiing gaan vormen. Daarnaast zijn er struiken aangeplant die er van nature thuishoren. Na voltooiing van het project was er een ideale overgang gecreëerd van kooiplas naar kooibos en kunnen nog meer trekvogels gebruik maken van de ‘rust’ in de eendenkooi Nieuw Onrust. Vooral door de ligging van de kooi, pal langs de zeedijk, is het een belangrijke pleisterplaats voor verschillende vogelsoorten. Een aantal jaren geleden heeft de kooiker van het Groninger Landschap een aantal staleenden aangeschaft. Staleenden zijn tamme eenden die het hele jaar in de kooi verblijven. Deze staleenden lokken, alleen al door hun aanwe-

zigheid, wilde eenden de kooi in. De kooiker voert de eenden en door de beschutte ligging van de kooiplas, omzoomd door bos, voelen de eenden zich er veilig. Zoals beschreven, worden er nu nog alleen eenden gevangen voor vogelonderzoek. Daarom lokt de kooiker de eenden met voer en met behulp van zijn kooikerhondje de vogels een vangpijp in.

Eendenkooi ‘Nieuw Onrust’.

Pas als de eenden in de pijp zitten laat de kooiker zich zien. De wilde eenden schrikken en vliegen naar het einde van de pijp, daar worden ze opgevangen. De staleenden kennen deze ‘truc’ al en blijven rustig zitten. De wilde eenden worden gewogen en gemeten en krijgen een ring om hun poot en worden vervolgens weer vrijgelaten. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Artemisrun Winsum 2011

De route van de wedstrijd en de trimloop

Evenementen in Winsum 2011 18 juni: Artemisrun 10 km centrum Winsum 18 juni: Winsumerdaip concert 24 augustus: Wielerronde van Winsum. 80 km door het centrum van Winsum 26 augustus: Braderie/Nacht van Winsum 24 september: Winsumer Maritiem met historische schepen, gondelvaart, diverse wedstrijden op het water 17 oktober: Baistenmaarkt

De start en de finish vinden plaats op het dorpsplein. Hier doet de speaker verslag van de wedstrijd en de trimloop. Na de start wordt langs het dorpsplein gelopen richting de Geert Reindersstraat, bij de Schilligehamsterweg rechts af richting Provinciale weg. Vóór de grote weg gaan we linksaf en dan is er een vaste ronde. Daarna kunnen we in het ritme komen en wordt langs de Provinciale weg (met toeterende automobilisten) over de C.F. van Sytzamastraat gelopen. De weg eindigt met een forse draai naar links en dan volgt Bellingeweer, lekker beschut door de bomen. Na zo’n 500 meter gaat de weg over in de Hoofdstraat en begint er een stukje vals plat. Rechtsaf de Kerkstraat geeft verlichting, omdat de weg daalt om bij de volgende klim te starten. De Havenstraat lijkt kort maar zal naarmate de rondes volgen steeds langer worden. Het is oppassen voor de paaltjes aan het einde van de havenstraat. Daarna buigen we rechtsaf richting de speaker. Bij het passeren van het dorsplein zullen we ongetwijfeld kunnen rekenen op publieke steun. Rechtsaf over de Boog (weer een bult!) buigt het parcours linksaf en is de Westerstraat aan de beurt. Aan het einde van de Westerstraat weer linksaf over het Winsumerdiep voor de volgende beklimming. Na de brug de eerste ronde voor de Bruintjes&Keurentjes waterpost. ■

Winsum Schatkamer in het Noorden

Postbus 10, 9950 AA Winsum | tel. (0595) 44 77 77 | e-mail gemeente@winsum.nl | www.winsum.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Bijzonder dubbeldorp in het Groninger wierdenlandschap Midden tussen het Groninger wierdenlandschap, tussen wad en stad, ligt het dubbeldorp Winsum-Obergum. In dit zeer gevarieerde land van Hunsingo groeiden twee wierdedorpen aaneen tot een van de meest fotogenieke plaatsen van het noorden van Nederland. Archeologische vondsten hebben aangetoond dat de beide dorpen een vroege geschiedenis hebben. Karakteristiek voor deze plaat is de tussen de beide wierdedorpen stromende geul (zie foto’s). Hierlangs ontstond geleidelijk een belangrijke scheepvaartverbinding tussen de Hunze en de meer oostelijk gelegen Fivel. Onder andere door de nabijheid van de stad Groningen is het Winsum in vroeger jaren niet echt gelukt om zich te ontwikkelen tot een belangrijke plaats met filialen van Bremer kooplieden, die in de Ommelanden graan en bier aanvoerden. Winsum heeft wel haar eigen munt geslagen en de jaarmarkt op de 3-de maandag in oktober is nog een overblijfsel van het oude recht om markt te houden in Winsum. Toch kunnen Winsum en omgeving terugzien op een rijke historie. Ten westen van Winsum strekt zich één van Neerlands oudste cultuurlandschappen uit: het Reitdiepdal. De diverse oude beddingen, van deze in oorsprong open waterweg naar de Lauwerszee, kronkelen nog door het landschap en geven het een verrassend grote gevarieerdheid. In de omgeving van Winsum kunt u wandelen, fietsend, of varend optimaal genieten van een uniek stukje Groninger landschap. Er zijn diverse routes verkrijgbaar bij het plaatselijk VVV-kantoor aan de Hoofdstraat in Winsum.

Bierma J.D. Groentespeciaalzaak ................................ Hoofdstraat o. 26 ........................ 9951 AH Winsum . ...... 0595-441534 Blokker ................................................................................ Hoofdstraat 0.28 ......................... 9951 AH Winsum . ..... 0595-442700 Bruna boekhandel/postkantoor . ................................ Regn. Praediniusstraat 5 ........... 9951 RP Winsum ....... 0595-442653 C1000 Overeem . ............................................................... Obergon 2 ................................... 9951 HL Winsum ........ 0595-526510 Café de Bron . ..................................................................... Hoofdstraat w.2 .......................... 9951 AB Winsum ........ 0595-435933 De Dikkedakker snuisterijen en lekkernijen .................. Regn.Praediniusstraat 3 ............ 9951 CA Winsum ....... 0595-444451 Discus Profauna dieren- en tuinspeciaalzaak . ....... Hoofdstraat w.37 ........................ 9951 AA Winsum ........ 0595-441738 Finery Mode Accessoires . .............................................. Regn. Praediniusstraat 8 ........... 9951 CB Winsum . ...... 0595-443248 Fluitekruid Natuurvoeding .......................................... Hoofdstraat w.14 ........................ 9951 AB Winsum ....... 0595-441000 Hairpoint Kapsalon ........................................................ Obergon 1 ................................... 9951 HL Winsum ....... 0595-442557 Hasper vof. Slagerij .......................................................... Hoofdstraat w.13 ........................ 9951 AA Winsum ....... 0595-435050 Hijlkema Woonsfeer textiel mode woninginr. ...... Geert Reindersstraat 2 ............... 9951 CC Winsum . ...... 0595-441584 Drogisterij Jacob Kamst ................................................. Regn. Praediniusstraat 1 ........... 9951 CA Winsum ........ 0595-441341 Kloosterhof Bakkerij . ..................................................... Hoofdstraat o.18 ......................... 9951 AH Winsum . ..... 0595-441560 Mekel Drukkerij ............................................................... Geert Reindersstraat 3 ............... 9951 CC Winsum . ....... 0595-441275 Noord fa. K.G. de warenhuis ........................................ Hoofdstraat o.3 . ......................... 9951 AG Winsum ........ 0595-441459 One Way Jeans & Fashion .............................................. Hoofdstraat o. 7 .......................... 9951 AG Winsum ....... 0595-435020 Juwelier Paul Pannekoek ............................................... Hoofdstraat 0.2 . ......................... 9951 AH Winsum . ...... 0595-441433 Pol Euronics Electrowinkel ........................................... Hoofdstraat w.12 ........................ 9951 AB Winsum ....... 0595-441364 Rutgers Bakkerij ............................................................... Hoofdstraat w. 29 ....................... 9951 AA Winsum ....... 0595-442999 Spar Supermarkt . ............................................................... Hoofdstraat W.44 ....................... 9951 AC Winsum ........0595-443800 Sporthuis Winsum .......................................................... Onderdendamsterweg 9a . ......... 9951 EV Winsum ....... 0595-445199 Stoffel Winters Schoenen ............................................... Hoofdstraat o.7 . ......................... 9951 AG Winsum ........ 0595-441877 Time Out kapsalon ........................................................... Nieuwstraat 48 ............................ 9951 EJ Winsum . ........ 0595-441562 Vakantiexperts Rottink Reisburo ............................... Hoofdstraat w.26 ........................ 9951 AB Winsum ....... 0595-442164 Vaszlovszky foto/video/telecom .................................. Hoofdstraat w.21-23 ................... 9951 AA Winsum ....... 0595-444400 Vishandel v.d. Veen Dorpsplein en Obergon.................... C.F. van Sytzamastraat 3 . .......... 9951 AK Winsum ........ 0595-441750 Yann Chocolaterie en Confiserie . ..................................... Westerstraat 37 . ......................... 9951 EM Winsum ....... 0595-442444 Wereldwinkel ....................................................................... Hoofdstraat W2a . ....................... 9951 AB Winsum ....... 0595-442900

Wandelroute Wandelen langs bezienswaardigheden in de historische kern van Winsum, routekaart gratis verkrijgbaar bij VVV Winsum en VVV folderpost Rest. ‘Het Booze Wijf’ te Lauwersoog.

Herberg De Gouden Karper................................................ Hoofdstraat W.5 .......................... 9951 AA Winsum . ....... 0595-441426 Toby’s Pub . ........................................................................... Hoofdstraat W. 5a . ..................... 9951 AA Winsum . ...... 0595-443685 Café J&A ................................................................................ Hoofdstraat W. 2 ......................... 9951 AB Winsum ........ 0595-435933 Zalen en Partycentrum De Hoogte . .................................. Kerkpad 8 .................................... 9951 EP Winsum . ..... 0595-442846 Bar Dancing Discotheek Pub 69 ........................................ Hoofdstraat O. 16 ........................ 9951 AH Winsum . ..... 0595-443720

Lauwersmeer Koerier

2011

voordeelmarkt

winsumâ&#x20AC;Ż(gn)

groente & fruit

wijnafdeling

verse vleeswaren

groente & fruit

brood & kaas

slijterij

zuivel

slagerij/vers vlees

kruidenierswaren

onze openingstijden c1000 voordeelmarkt - versmarkt - slijterij

Maandag . .................................................... 08.30 - 20.00 uur Dinsdag t/m donderdag ........................ 08.30 - 20.00 uur Vrijdag ........................................................... 08.30 - 21.00 uur Zaterdag ...................................................... 08.30 - 18.00 uur

Winkelcentrum Obergon 2, Winsum - Tel. (0595) 52 65 10

ruime parkeergelegenheid

J.W. Overeem

En... de koffie staat altijd klaar

Lauwersmeer Koerier

2011

Vogelkijkhut vormt hart van uniek natuurgebied

Ezumakeeg: van bouwland tot ‘vogelaarparadijs’

EZUMAZIJL- De Ezumakeeg ligt even ten zuiden van Oostmahorn en dichtbij Ezumazijl. Het gebied was na de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 aanvankelijk een project in het kader van de landaanwinningwerken. Door de toenmalige beheerder van dit gebied, de Rijksdienst voor IJsselmeerpolders (RIJP), werd het in die eerste jaren na de inpoldering ingericht als bouwland en verpacht aan boeren. Er werden greppels gegraven en via bemaling werd de kleine polder ontwaterd. Koolzaadvelden trokken toen in het voorjaar veel bekijks.

In 1993 kwam het beheer van het gebied in handen van Staatsbosbeheer (SBB). Die instantie had geen behoefte om hier bouwland te exploiteren en ontwikkelde voor de Ezumakeeg een natuurontwikkelingsproject. Samen met een aantal kleinere maatregelen werd de bemaling gestaakt en het gebied ontwikkelde zich verder op eigen kracht tot een schitterend stukje

Roerdomp

Lauwersmeer. Zo vormden zich in de loop der jaren in het gebied van de Ezumakeeg talloze kleine eilandjes, als ideale broedgebieden voor verschillende soorten vogels, omdat roofdieren als de vos er simpelweg niet konden komen. Er staat bovendien een schitterend gelegen vogelkijkhut. Van hieruit kunnen tientallen bezoekers ongemerkt de vogelrijkdom van dichtbij

bekijken. Waarnemingen van bijzondere soorten blijven maar toenemen. Vooral ook, omdat de echte ‘vogelaars’ de Ezumakeeg hebben ontdekt om hun hobby in alle rust uit te kunnen oefenen. Zo werden er in 2000 maar liefst 500 foeragerende lepelaars geteld, ongeveer een kwart van de totale Nederlandse populatie. Kijkt u voor de overige waarnemingen maar eens op de site van Rommert Cazemier uit Kollum (www.lauwersmeer.com) of in het vogellogboek (met PC) van Restaurette Schierzicht aan de Haven 8 te Lauwersoog. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

â&#x20AC;˘ 18 ingerichte gebouwen â&#x20AC;˘ museumcafĂŠ en museumwinkel â&#x20AC;˘ speelplein voor kinderen

:(5(/' :$7( 5 :2 1 ' (5 KHW .HULQJKXLV 3XEOLHNVFHQWUXP :DWHU LQ =XLG +ROODQG 'H 0DHVODQWNHULQJ GH LPSRVDQWH VWRUPYORHGNHULQJ LQ GH 1LHXZH :DWHUZHJ QD ELM +RHN YDQ +ROODQG +HW .HULQJKXLV JHHIW DQWZRRUG RS DOOH YUDJHQ RYHU ZDWHU SURMHFWHQ HQ GH EHVFKHUPLQJ WHJHQ KRRJ ZDWHU LQ =XLG +ROODQG (HQ DIZLVVHOHQGH HQ ERHLHQGH H[SRVLWLH OHHU]DDP HQ OHXN

di-za 10.00 - 17.00 zo. 13.00 - 17.00

.,1'(5$&7,9,7(,7(1

Schoolstraat 4 warffum www.hethoogeland.com

7(&+1,6&+ +22*67$1'-(

5(67$85$17 $$1:(=,*

1,(8: 25$1-(.$1$$/ ;/ +2(. 9$1 +2//$1' 7 ) .(5,1*+8,6#32',80 1/ ::: .(5,1*+8,6 1/

Het mooiste geheim van Groningen

521'/(,',1*(1

6WHHN MH YLQJHU LQ GH GLMN ]RDOV +DQVMH %ULQNHU RI EHNLMN PLQLPHQVMHV LQ JHYHFKW PHW KRRJ ZDWHU 6OXLW ]HOI GH HQRUPH ZLWWH VWRUPYORHGNHULQJ /HXNH URQGOHLGLQJHQ HQ DFWLYLWHLWHQ KHW KHOH MDDU GRRU 9RRU PHHU LQIRUPDWLH HQ UHVHUYHUHQ

(

72(*$1* *5$7,6

Avontuurlijk bij het Wad ! Uitkijktoren - Excursies - Barbecue Bruiloft - Familiefeest - KofďŹ etafel Buurt- en personeelsfeest - Vergadering Kinderfeestje - Sport en spel - Skelterbaan Paarden en ponyâ&#x20AC;&#x2122;s (ook voor mensen met beperking) Speciale (sportieve) arrangementen Expositie Dobbepaarden - Juttersmuseum

Beleef het Wad ĂŠcht ! Toertochten - Excursies - Uitkijktoren Minicamping - Terras Familie- en buurtfeesten Personeelsfeesten Warm- en koudbuffet - Barbecue Vergaderruimte Paarden en ponyâ&#x20AC;&#x2122;s Expositie Geredde Dobbepaarden Beeldenexpositie - Juttersmuseum

0518-411434 - www.seedykstertoer.nl - Zeedijk 8 - 9073 TN Marrum

DĂŠ speciaalzaak van het Lauwersland op het gebied van hengelsport Tevens diervoeders en campingartikelen/gas

In ron wa gid hee tiec bij gen De bez Ma dez we nisc

Ma De spe

H Op het eiland Schiermonnikoog verhuren

wij op de mooiste plekjes van het eiland vakantiehuisjes.

De huisjes zijn op loop afstand

van Bos, Duinen, Zee en strand. Fietsen staan al voor u klaar bij onze vakantiehuisjes. De zwaarste koffer kan thuis blijven, voor linnen zorgen wij. www.vakantiehuisjeswaddenrust.nl T:0595-423035 of 0519-531308 M: 06-30066518 of 06-11205200

www.hengelsportzoutkamp.nl

Het Wa de en De is g t/m zat 17. jaa 31 Ker par Zui Del

Vakantiehuisjes Waddenrust op Schiermonnikoog

info@vakantiehuisjeswaddenrust.nl

Aloys Nibbeling, Churchillweg 26, Zoutkamp Telefoon (0595) 40 10 04 - a.nibbeling@kpn-officedsl.nl

H P Z

De Has als IJsse rivie De mon ren, met mar

De k gele

Lauwersmeer Koerier

2011

Willem van de Wagen, ‘cowboy’ in dienst van Staatsbosbeheer:

“Alleen met een gezonde kudde kan het landschap goed onderhouden worden” den als grazige open plekken in stand gehouden en soms uitgebreid ten koste van de riet- en ruigte begroeiing. De open plaatsen worden op hun beurt weer veel bezocht door watervogels en ganzen, die zich te goed doen aan het jonge riet en de zaden van verschillende plantensoorten.Vanaf de openbare weg of via de aangegeven wandelpaden en uitzichtpunten zijn er altijd wel een aantal dieren van dichtbij te bewonderen. Onder deskundige leiding van de boswachter zijn excursies mogelijk. Het uitgebreide excursieprogramma van 2011 staat op pagina 26 van deze krant.

KOLLUMERWAARD - In het Lauwersmeergebied leven ‘grote grazers’ het gehele jaar op de voormalige zandplaten en kwelders van de oude Lauwerszee. De meeste Schotse hooglanders en Konikpaarden lopen rond op de Kollumerwaard en de Zoutkamperplaat. Hun totale leefgebied bedraagt zo’n 2000 hectare. Het aantal Konikpaarden telt inmiddels zo’n 250 dieren en dat van de Schotse hooglanders 700 stuks. Samen zorgen de runderen en de paarden voor een open en half open landschap in het Lauwersmeergebied. Zonder begrazing zouden binnen korte tijd overal uitgestrekte rietvelden met ruigtekruiden en broekbossen ontstaan. De graasactiviteiten zorgen voorafwisseling in het landschap. Op de plaatsen die voor de grazers bijna onbegaanbaar zijn, ontstaan bosstruwelen. De meer hoger gelegen delen wor-

Twee keer per week struint Willem van de Wagen te paard het Lauwersmeergebied af om de kuddes in de gaten te houden. Om de ontwikkelingen in de kuddes te kunnen volgen, moet deze dierenverzorger probleemloos overal kunnen komen. Daarom doet hij zijn werkte paard. Naast de regelmatige controles, worden de dieren minimaal twee maal per jaar gevangen. Dan wordt bij het gezondheidsonderzoek ook een bloedmonster genomen en worden de kalveren geoormerkt. Het verzamelen bij de kraal en het vangen is een tijdrovende en moeilijke bezigheid. De kudde heeft zo haar eigen regels! De ervaring heeft geleerd dat het vangwerk tijdens aanhoudend slecht weer tot de beste resultaten leidt. Van te voren worden de dieren gelokt met hooi. Vooral in de natte perioden zijn ze gek op deze ‘bijvoeding’. Helaas geldt dat niet voort de Konikpaarden. Die laten zich nietlokken. Vandaar dat deze paarden bijeengedreven moeten worden met behulp van andere paarden. Op de ‘cowboy’ manier dus. Eenmaal in de vangkraal is het nog spannend voor de dieren en moeten de verzorgers en deskundigen oppassen. Rustig werken is hier daarom vanzelfsprekend! Met zijn paard is Willem van de Wagen gemiddeld zo’n zes uur onderweg. Maar ook na een lange dag in het zadel zit zijn dagtaak er nog niet op.”Wanneer ik straks terugkom bij de werkschuur, maak ik een rapportje van mijn bevindingen. En kom ik onderweg nog een dier tegen waar de dierenarts bij moet, dan maak ik na terugkomst direct een afspraak”. Willem is niet alleen dierenverzorger, hij is ook medeverantwoordelijk voor de aan- en verkoop van de grazers. “Omdat er jaarlijks flink wat koeien en paarden worden geboren, verkopen we regelmatig wat dieren. En om inteelt te voorkomen, worden zo nu en dan stieren en hengsten van elders aangekocht. Zijn motto is dan ook: “Alleen met een gezonde kudde kan het landschap onderhouden goed onderhouden worden”. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Deuren Service Noord Eenrum Levering + reparatie bedrijfs-/garagedeuren v.c.a.* gecertificeerd Tel. (0595) 49 70 24 Westerweg 1, 9967 TE Eenrum Tel. (0595) 49 70 24 - fax (0595) 49 70 46 Het adres voor: • Reparatie • Onderhoud van alle merken en typen bedrijfsdeuren • Leverancier van: - overheaddeuren - roldeuren - schuifdeuren - garagedeuren (politiekeurmerk) - rolluiken

Vanaf 3 juni is het genieten bij “Wad Oars” Hotel restaurant Wad Oars in Anjum, opent officieel haar deuren op 1 juni. “Wad Oars” staat voor een aangenaam andere manier van overnachten, eten en beleven. Een ideaal uitgangspunt voor één of meer dagen in het rijkgeschakeerde Lauwersland. De Waddenzee, het Lauwersmeer, de kwelders, terpen en wierden bieden een keur aan activiteiten op het gebied van sport, natuur en cultuur. In het gastvrije restaurant van “Wad Oars” laten wij u genieten van verrassende gerechten met streekproducten bereid. Op ons gezellige terras kunt u terecht voor een fijne lunch, koffie met gebak of een goed glas bier of wijn. Voor een ontspannen verblijf bent u van harte welkom in ons hotel met 5 comfortabele kamers , waarvan 1 geschikt is voor minder validen.

“Noard Fryslân” heeft het, “Wad Oars” geeft het.

www.deurenservicenoord.nl

Hotel restaurant Wad Oars – Singel 5 – Anjum – tel.:+31(0)519 320800 www.wadoars.nl – e-mail: info@wadoars.nl

Al ons vlees uit eigen slacht! Vlees uit de natuur én natuurlijk vlees van Schotse Hooglanders

Wie is hier niet ‘groot’ geworden..?

Al 43

jaar

nergens beter uit!

Bumaleane 2, 9133 NK ANJUM Tel. (0519) 32 12 97 - fax (0519) 32 11 57

Lauwersmeer Koerier

2011

Resultaten opgravingen bij Anjum (2006) in 2010 gepresenteerd als zeldzame vondst

Friezen bouwden al in de elfde eeuw een forse dijk op hun terp

In de editie 2006 van deze krant verhaalden we uitgebreid over de opzienbarende archeologische opgravingen in Oostrum (gemeente Dongeradeel). Daar werd begin 2006 onder een terp sporen gevonden van een nederzetting uit de Nieuwe Steentijd. Het ging hier om resten van de Trechterbekercultuur (ca. 3400 tot 2850 voor Christus). Deze vondsten wezen er op dat ook de Friese kuststreek destijds al een aantrekkelijk woongebied moet zijn geweest. In Groningen was het vooral de wierde van Ezinge die de geschiedenis van de eerste bewoners in het Lauwersland prijs gaf. In Ezinge kunt u in het Museum Wierdenland deze nederzettingsgeschiedenis in al haar facetten bewonderen. In het Friese Hegebeintum (aan de

Anjum - Ver voor het begin van onze jaartelling waagden zich de eerste bewoners in het nog onbedijkte Lauwersland. Duizend jaar lang beschermden zij zich tegen het wassende water van herfststormen en springvloeden door het bouwen van terpen (Friesland) en wierden (Groningen). Zo ontstonden de woonheuvels die zo karakteristiek zijn voor het landschap van het Lauwersland. In de middeleeuwen werd een nieuw wapen tegen het water gevonden: de dijk. Met de aanleg van dijken van de 11e eeuw werd het mogelijk boerderijen in het vlakke land te bouwen. Het was letterlijk monnikenwerk, want het waren vooral de kloosters die voorop gingen in de zware strijd tegen het water. Zij beschikten over de kennis, de mankracht én het organisatorisch vermogen om dijken aan te leggen en vervolgens grote gebieden in cultuur te brengen. Van Dokkum naar Drachten kunt u nog een pelgrimage langs sporen van vroomheid maken. Hier loopt het 42 kilometer lange Kloosterpad: een van de mooiste historische routes in Friesland. bloot. In feite werd daar toen de ontstaansgeschiedenis van een terp getoond. Een dwarsdoorsnede van de terp gaf een inkijkje in de samenstelling van de bodemlagen en de vroegste bewoning door de jaren heen. Om dit te bereiken werd de terp steil afgestoken tot een diepte van drie meter. Door dit zogenaamde ‘steilkantonderzoek’ was goed te zien dat de onderste bodemlaag de sporen droeg van bewoning uit de 8e en 9e eeuw. Ook waren de diverse afzetting van de voormalige Lauwerszee goed in de terpwand te zien. Opmerkelijk was de vondst van een grotendeels donkergekleurde cilindervormige

kuil. Helemaal onderin deze kuil lagen talloze schelpen. Door het stapelen van plaggen maakten de bewoners zo hun waterputten. De vroegste bewoners van dit gebied aten veel van wat de zee ze te bieden had, waaronder schelpdieren. De resten ervan werden vaak in deze oude waterputten gegooid. Dat de bewoners ondanks hun noeste arbeid last van het zeewater bleven houden, tonen de sporen van verschillende overstromingen en de aanleg van een primitieve, uit zoden opgebouwde ‘dijk’ aan. Deze lokale dijk kan dus als voorloper worden beschouwd van de zwaardere en uitgestrekte dijken die het Lauwerland momenteel tegen de zee moeten beschermen. Archeoloog Johan Nicolay van de Rijksuniversiteit Groningen presenteerde onlangs de uitkomsten van de terpopgravingen aan de westzijde van Anjum in 2006. De belangrijkste conclusie is wel dat de duizend jaar oude terpdijk van Anjum een zeldzame vondst was. In de rest van het land bestonden zulke dijken nog niet of nauwelijks. De opgravingen van vijf jaar geleden bood de onderzoe-

voet van de hoogste terp van Nederland, bijna 9 meter boven de zeespiegel) staat een Informatiecentrum en een archeologisch Steunpunt waar op boeiende wijze wordt verteld over de geschiedenis van het Friese terpenlandschap. Hoogste tijd om u mee terug te voeren naar september 2006. Toen legden medewerkers van de Rijks Universiteit Groningen even buiten het Friese dorp Anjum de honderden jaren oude historie van bewoning

kers veel nieuwe inzichten. Het komt namelijk niet vaak voor dat een gehele middeleeuwse bewoningsgeschiedenis in kaart kan worden gebracht. De vroege Anjumers waren gewiekste boeren, zo blijkt. Ze bouwden aan de oevers van de Lauwerszee verschillende woonheuveltjes die in de loop de eeuwen aan elkaar vastgroeiden. Zo ontstond een uitgestrekte terp met een omvang van zo’n 4,5 hectare. De middeleeuwse terpen leken hiermee in veel opzichten op de Halligen, de terpeilandjes in de Noord-Duitse Waddenzee. Wie daar nu een kijkje neemt, kan zien hoe Anjum er meer dan duizend jaar geleden bij lag. Wat de Anjumers bijzonder maakt, is dat ze in de elfde eeuw al een forse dijk op hun terp bouwden, net als nu op de Halligen. Het vermoeden bestaat dat de dreiging va de Lauwerszee zo groot was dat ze in feite geen keus hadden. Ze legden een dijk aan van 1.20 centimeter hoog en 2,4 meter breed. Die dijkenbouw is opmerkelijk vroeg. Weliswaar zijn ook uit de Romeinse tijd wel dijkjes bekend, maar in de middeleeuwen kwam deze ontwikkeling pas heel laat weer op gang. Dat de terp bij Anjum toen al een relatief stevige dijk had, is dan ook bijzonder volgens Nicolay. Het onderzoek leverde ook nog een bijzonder lapje stof op. Dit textiel van schapenwol bleef gaaf in een zure mestlaag. Archeologen vonden verder gedroogde brokken mest, die waarschijnlijk als brandstof dienden. De vroege Anjumers waren niet alleen boeren, maar moeten ook actief betrokken zijn ge-

weest bij de zoutwinning in het Lauwerszeegebied. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de inwoners in deze regio op grote schaal gaten groeven in de klei. Zo bereikten ze het ondergelegen zoutrijke veen. De middeleeuwse Anjumers verbrandden dit veen om het zout te kunnen winnen. De zoutwinning bracht waarschijnlijk veel geld op, maar bedreigde ook het landschap. De gaten gaven de soms woeste Lauwerszee de kans om het land af te kalven. Het is goed mogelijk dat het mythische terpdorp Esonstad door deze zoutwinning in de golven is verdwenen, vermoedt Nicolay. Het zou dan gelegen hebben ten oosten van Ezumazijl. De klank ‘Ezum’ heeft niet voor niets veel weg van ‘Eson’. De zoutwinning vormde dus een serieuze bedreiging voor de inwoners van de Lauwerlandregio. “Na enkele eeuwen is het daarom verboden. Dat weten we van voorbeelden uit Duitsland, waar het ook zo ging”, besluit Nicolay. ■

Lauwersmeer Koerier

Restaurant Herberg

2011

Sylsterwei 26 9132 EL Dokkumer Nieuwe Zijlen Telefoon (0511) 40 82 45 E-mail: info@herbergdepater.nl Internet: www.herbergdepater.nl GPS coördinaten: 53.31799/6.15819 Maandag en dinsdag gesloten. Vanaf 12.00 uur geopend.

De Pater

VERKOOP TWEEDEHANDS GOEDEREN Een unieke en grote collectie in Kollumerzwaag. Een grote loods vol prima tweedehands goederen. Verzameld uit het hele land.

Uitnodiging

Openingstijden: dinsdag- en donderdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur en op zaterdagochtend van 10.00 tot 12.00 uur. Kom beslist een kijkje nemen in de Lichtpuntloods aan de Harm Smidswei 4 (op het bedrijventerrein) in Kollumerzwaag. Ook interessant voor toeristen en vakantiegangers. De opbrengst komt geheel ten goede aan opvang-, begeleiding- en ontmoetingcentrum Lichtpunt. Door bij de Lichtpuntloods te kopen steunt u belangrijk werk!

het

Al 22 jaar adres voor gezellig en lekker uit eten, met uitzicht over ‘Nationaal Park Lauwersmeer’ en de oude zeesluizen van 1729. De plek om weer even op adem te komen. Graag tot ziens, fam. Van Lier

Informatie: Tel. (0511) 44 12 12 - b.g.g. (0511) 44 1542 - www.lichtpuntinfo.nl

Bij inlevering van deze advertentie krijgt u een kop koffie gratis.

Gezond de zomer door? Ervaar ons EKO fruit: • o.a. kersen, rode bessen en frambozen • sap, siroop en jam van eigen oogst • grote sortering duindoornproducten

H E T S P E LT- P R O J E C T

LAUWERSHOF Mounebuorren 2a te Engwierum (Doorgaande weg Ee-Dokkum, net buiten het dorp) Mobiel: 06-51 25 66 74 E-mail: info@lauwershof.com www.lauwershof.com Hoogwaterstanden Lauwersoog 2011

Recreatiecentrum Ad Nooren Garnwerd telefoon: 0594 - 62 81 30

- Jachthaven - Camping - Fietsverhuur - Kanoverhuur - Natuurzwembad

Gelegen in het mooie Reitdiepdal bieden wij u ruime recreatiemogelijkheden. Komt u eens langs voor een bezoek en geniet van een kopje koffie op ons terras aan het water. Of maak een wandel-, fiets- of kanotocht en geniet van de mooie natuur waarin het recreatiecentrum is gelegen. Restaurant hele jaar open.

www.recreatiecentrumadnoorengarnwerd.nl

Kwekerij De kleine Plantage Jaarprogramma 2011: 12 en 13 maart: Helleborusdagen 2 en 3 april: De Rozen- en Clematisdagen 7 en 8 mei: Zomerbollen en Heesters 4 en 5 juni: Groninger Groentedagen 2 en 3 juli: Hostadagen 6 en 7 augustus: Dahliadagen 10 en 11 september: Liefhebbersdagen

mei

mobiel: 06 - 51 58 07 05

Vaste planten Eenjarigen Rozen Clematissen Tuinontwerpen

Open: wo-za van 9.00 - 17.00 uur Handerweg 1, 9967 TC Eenrum - www.dekleineplantage.nl

v.m. 1

n.m.

juni v.m.

n.m.

juli v.m.

augustus n.m.

10:14 22:30 11:00 23:26 11:26 23:51

2 10:56 23:05 11:40

v.m.

n.m.

september v.m.

n.m.

oktober v.m.

n.m.

0:25 12:26

1:26 13:36

1:30 13:50

12:05

0:55 13:06

2:07 14:15

2:05 14:35

11:31 23:45

0:06 12:21

0:36 12:40

1:46 13:51

2:40 15:01

2:45 15:35

12:06

0:46 12:50

1:05 13:26

2:31 14:35

3:20 15:56

3:40 16:14

0:15 12:35

1:20 13:25

2:06 14:00

3:16 15:21

4:16 16:40

4:46 17:36

0:50 13:06

2:06 14:16

2:40 14:56

3:50 16:06

5:05 17:45

5:50 18:56

1:25 13:45

2:50 14:56

3:36 15:36

4:46 17:06

6:05 19:04

7:05 20:16

2:06 14:15

3:46 15:45

4:26 16:26

5:24 18:05

7:24 20:25

8:36 21:26

2:56 15:00

4:25 16:46

5:05 17:26

6:40 19:25

8:55 21:51

9:36 22:05

3:35 15:55

5:36 17:46

6:05 18:14

7:55 20:35

9:55 22:40 10:26 22:56

4:45 17:06

6:46 18:50

7:16 19:35

9:16 21:55 10:55 23:25 10:55 23:26

6:05 18:10

7:45 20:05

8:26 20:56 10:04 22:55 11:26 23:56 11:26 23:34

7:16 19:20

8:34 20:54

9:20 22:00 11:06 23:35 11:50

8:25 20:15

9:46 21:55 10:26 23:07 11:34

9:16 21:26 10:36 23:05 11:16 23:57

11:50

0:15 12:14

0:16 12:14

0:20 12:15

0:34 12:56

0:46 12:44

16 10:06 22:20 11:26 23:45 11:55

0:50 12:57

1:16 13:26

17 10:45 23:05

1:15 13:25

1:34 13:50

1:46 13:44

0:35 12:41

0:45 12:50

1:15 13:16

1:55 13:55

2:10 14:26

1:55 14:14

0:06 12:25

1:36 13:36

1:45 13:56

2:27 14:35

2:35 14:50

2:40 15:04

0:45 13:05

2:16 14:16

2:26 14:30

2:45 14:55

2:55 15:30

3:30 16:05

1:35 13:56

2:56 14:55

2:55 14:55

3:04 15:14

3:44 16:30

4:35 17:46

2:25 14:36

3:36 15:40

3:36 15:46

3:40 15:54

4:54 17:45

5:54 19:05

3:16 15:26

4:10 16:14

3:54 16:04

4:24 16:54

6:25 19:46

7:25 20:20

4:06 16:16

4:55

17:16

4:40 16:44

5:34 18:15

8:05 20:50

8:36 21:15

4:44 16:55

5:56 17:54

5:30 17:34

7:15 20:10

9:16 21:56

9:25 22:10

5:45 18:05

6:50 18:55

6:45 19:26

8:45 21:15 10:06 22:46 10:14 23:06

6:35 19:05

7:56 20:15

8:15 20:34

9:45 22:20 10:56 23:30 11:16 23:46

7:45 20:15

8:45 21:25

9:26 21:56 10:46 23:16 11:35

8:45 21:05

9:50 22:15 10:15 22:45 11:25 23:53

9:25 21:50 10:35 23:00 10:55 23:25

11:46

12:05

31 10:26 22:35

11:46

12:06 0:45 12:45

12:01

0:10 12:25

0:20 12:46

0:55 13:11

1:06 12:36 0:45 13:26

Lauwersmeer Koerier

2011

Een gebied met een geheel eigen karakter

De Friese Wouden: geniet van het andere Lauwersland...

De Friese Wouden is een gebied met een geheel eigen karakter. In tegenstelling tot de rest van de provincie ligt dit deel van Fryslân grotendeels op zandgronden. Het gesloten, bosrijke landschap biedt totaal andere vormen van toerisme en recreatie en nodigt bijvoorbeeld uit tot het maken van fietstochten en wandelingen door de bossen. Het landschap werkt sterk af van de open weidegronden die het grootste deel van Fryslân beslaan. We zien bijvoorbeeld een coulissenlandschap in het noorden en midden van de Friese Wouden, waarbij de agrarische landerijen worden afgeschermd door houtwallen, en de bosrijke gebieden in het zuidoosten. Hoewel in de gehele provincie Friesland de landbouw een belangrijke positie in het landschap inneemt, is de agrarische sector in de Friese Wouden van oudsher minder grootschalig van aard. Kleine keuterboeren voorzagen tussen de heidegronden vooral in hun eigen onderhoud. Dit heeft er toe geleid dat, in tegenstelling tot de rest van de provincie, het

landschap door houtwallen en bossen meer gesloten is gebleven en niet alle veengronden zijn ontgonnen. Kollum ligt eigenlijk zo’n beetje op de grens van het open weidegebied en de Friese Wouden. In deze omgeving ziet u die twee landschapstypen plotseling in elkaar overgaan. Het ‘winkelhart’ is de Voorstraat, vroeger een dijk die de verbinding vormde tussen de twee terpen waarop Kollum is ontstaan. De Kollumer Maartenskerk staat bekend als één van de best bewaarde gotische kerken in Friesland. De jongere gereformeerde kerk geldt eveneens als bijzonder: kenners vinden er de kenmerken van de Amsterdamse School in terug. In en om Kollum is op het gebied van de waterrecreatie van alles te doen. De riviertjes De Rijd, de Trekvaart en De Zwemmer zijn prima viswaters. U kunt er te kust en te keur waterfietsen, kano’s en roeiboten huren. Als u in Buitenpost het station verlaat, bent u al dicht in de buurt van De Kruidhof, een schitterend botanische tuinencomplex dat in 2010 80 jaar bestaat. De tuin viert dit met de slogan “80 jaar De Kruidhof, laat 1000 bloemen bloeien”. Het monumentale brinkdorp Veenklooster ontwikkelt zich de laatste jaren meer en meer als toeristische trekpleister. Vooral vanwege het schitterende landgoed Fogelsanghstate, dat een prachtig bos en wandelpark (aangelegd door architect Roodbaard), een hertenkamp en vijvers omvat. In de state zelf is een museum ingericht. It Lytse Slot, een riant buitenhuis, herbergt naast een droogbloemententoonstelling wisselende exposities. In de gezellige theeschenkerij kunt u uitblazen bij een heerlijk kopje thee. De grandeur van de states en landgoederen in deze streek wekt misschien even de schijn dat dit gebied grote rijkdom kende. In werkelijkheid leefden de meeste mensen - veenarbeiders en hun gezinnen - hier in bittere armoede.

Coulissenlandschap Verder naar het zuiden kruisen we het Prinses Margrietkanaal, de hoofdwaterweg die het Friese merengebied met

Groningen verbindt en komen we in Surhuisterveen, de zuidelijkste plaats in Lauwersland, met een paar bijzondere musea, het Munt- en Penningkabinet en het Optiekmuseum en met een prachtig gerestaureerde korenmolen. Midden in het bijzondere coulissenlandschap met elzensingels vinden we in Harkema het themapark De Spitkeet dat het harde leven van vroeger in beeld brengt, via een nagebouwde spitkeet (plaggenhut), een armenbegraafplaats en een huisje uit het begin van de vorige eeuw. Rondom het naburig dorpje Eastermar hebben op historische akkers korenbloemen en klaprozen vrij spel tussen de gerst en tarwe. De omgeving rond Eastermar bestaat uit een prachtig coulissenlandschap met sfeervolle zandpaden en pingo’s en biedt mooie fietsen wandelmogelijkheden. De naam Eastermar zegt het al. Het dorp ligt precies tussen twee meren in. Het weidse Burgumermar en De Leijen. Vooral De Leijen, waarin kleine uit vervening overgebleven eilandjes liggen, is een mooi natuurgebied en bijzonder geschikt voor bijvoorbeeld een kanotocht. Het beschermde dorpsgezicht geeft een goed beeld van hoe Eastermar er in de tijd van de skûtsjes heeft uitgezien. Op het dorpsplein staat een bronzen beeldje van de ‘Broekophâlder’, die met opgeheven hoofd op toepasselijke wijze het verleden symboliseert. Ten zuidwesten van het Burgumermeer ligt het landschappelijke dorpje Sumar met de prachtige korenmolen ‘De Hoop’. Verder naar het noorden komen we via Zwaagwesteinde, met een splinternieuwe fierljepaccommodatie, in het geboortedorp van schrijver Theun de Vries, Veenwouden. Dat terecht trots is op z’n prachtige Schierstins, de enige overgebleven verdedigingstoren van Friesland, omgeven door een tuin met stinzenplanten. Nu is het een cultureel en historisch bezoekerscentrum met vaste expositie over kloosters en kerken, stinzen en states. Rondom Veenwouden liggen prachtige natuurgebieden. Op diverse plaatsen kunt u kano’s, roei-, motoren fluisterboten huren. Staatsbosbeheer en het Natuurmuseum Dokkum organiseren er regelmatig excursies. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Van teler tot gebruiker

Streekwinkel ‘Broersmastate’ Verkoop van: aardappelen, uien, groenten en rundvlees van eigen scharrelkoeien (Marchigiana) én biologisch ijs. Eigen geperste bak- en braadolie van koolzaad, de zgn. ‘Friese Olijfolie’. Ook Friese- en Franse wijnen Dodingawei 40, 9132 EC ENGWIERUM, tel. (0519) 51 82 32

Verhuurt 5.000 woningen in de gemeenten Bedum De Marne Eemsmond Loppersum Ten Boer Winsum Gn

...van Stad tot Wad Wonen zonder zorgen adres De Vlijt 30 Bedum telefoon 050-4023750 internet www.wierdenenborgen.nl

Voor een permanent vakantiegevoel postbus 103, 9780 AC Bedum e-mail: alg@wierdenenborgen.nl

Sportvissen op de Noordzee Boeking & reservering (0519) 29 59 49 Dagelijkse afvaart vanuit Lauwersoog

Ms. Tender www.ms-tender.nl

Bezoek eens de zaterdagavond-orgelconcerten op het Hinsz-orgel te Leens

Eén van de bekendste orgels in de provincie Groningen is ongetwijfeld het in 1733 door Albertus Anthoni Hinsz gebouwde instrument in de fraaie historische Petruskerk van Leens. Sinds de voltooiing van de restauratie van dit instrument in 1968 worden er in het zomerhalfjaar wekelijks orgelconcerten gegeven door vooraanstaande organisten. Het orgel van Leens mag dan ook gezien worden als trekpleister voor orgelminnaars! Op zaterdag 14 mei 2011 is het orgel opgenomen in de Orgeldag Noord-Nederland en wordt er ter afsluiting van deze bijzondere dag om 17.00 uur een concert gegeven. Vanaf 21 mei t/m 24 september is er elke zaterdagavond een concert. Aanvang 20.15 uur.

Ten behoeve van de toerist en niet speciﬁeke orgelkenner zijn kerk en orgel te bezichtigen op de woensdagavonden 13 en 27 juli en 10 augustus in Leens en 20 juli en 3 en 17 augustus in Eenrum. Om 19.30 uur wordt er kort iets over de onstaansgeschiedenis van kerk en orgel verteld en wordt het orgel tijdens een korte bespeling gedemonstreerd. Nadere inlichtingen omtrent concertserie, orgeldemonstraties en cd’s zijn te verkrijgen bij: Stichting Hinszorgel Leens Postbus 13 9965 ZG LEENS telefoon (0595) 57 16 77 (b.g.g. 0595 57 18 69) www.hinszorgelleens.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Meer biodiversiteit door ‘dier en plant op het Hogeland’

Nieuwe fietskaart: ‘Bloemrijke routes’ GRONINGEN - Noord-Groningen kent veel lijnvormige landschapselementen als bermen, maren, oevers, bosranden en maaipaden. Samen zorgen ze voor een ‘blauw-groene dooradering’ van het gebied. In het project Dier en Plant op het Hogeland wordt door terreinbeheerders samengewerkt aan het aantrekkelijker maken van deze landschapselementen voor dier, plant en natuurlijk ook voor de mens. En dat is hard nodig volgens de verschillende deelnemers. Uit recent onderzoek van de provincie bleek namelijk dat de biodiversiteit als gevolg van de hoge voedselrijkdom terugloopt.

Oud cultuurlandschap Het Noord-Groninger landschap is een oud cultuurlandschap met kenmerkende elementen als wierden, maren dijken en karakteristieke verkavelingpatronen. De akkers en de graslanden worden overwegend intensief agrarisch gebruikt. In dit cultuurlandschap hebben landschapselementen als erven, bosjes, graslandjes, oevers, taluds en bermen een belangrijke functie voor de typische flora en fauna van de jonge zeekleigronden. Ze vormen belangrijke ecologische verbindingszones tussen de diverse terreinen.

Glanshaver

Glanshaververbond De meeste landschapselementen op het Hogeland hebben een lichte tot zware kleibodem. Voor een deel liggen ze op de oude kwelderwallen. Een goede ecologische streefwaarde voor bermen en graslanden is het Glanshaververbond. Dit vegetatietype werd vroeger algemeen aangetroffen op het Hogeland. Kenmerkende soorten zijn naast de Glanshaven, de Ratelaar, de Gele Morgenster, Veldlathyrus, Reukgras, Vogelwikke, Smalle Weegbree, Gewone Pastinaak en Wilde Peen. Deze flora neemt genoegen met verschraling door het 1 of 2 keer per jaren maaien en afvoeren. Vandaag de dag is een goed ontwikkelde Glanshavervegetatie alleen nog te vinden op de ecologisch beheerde en vrijwel ongestoorde delen van bermen, oeverhoekjes en graslandjes. Diverse plaatsen op het Groninger Hogeland hebben echter genoeg potentie voor verbetering. Door bewust het gebied gedurende de voorgestelde planperiode extra te laten verschralen, komt er weer meer ruimte voor karakteristieke planten en dieren van het Hogeland. Door meer samenwerking tussen de diverse beheerders zijn er prima mogelijkheden om de regionale identiteit van het landschap te versterken. Daarom hebben de diverse partners binnen het project Dier en Plant op het Hogeland (gemeente De Marne, gemeente Winsum, gemeente Eemsmond, Provincie Groningen, Waterschap Noorderzijlsvest, SBNL, Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer) een aantal beheersafspraken in een convenant vervat. Verder wordt er een voorlichtingsprogramma gestart voor bestuurders en burgers. Bovendien is er een speciale fietskaart ‘Bloemrijke Routes’ samengesteld. ■

Bruine kiekendief

‘Waddenwandelen’ onderdeel van groter netwerk

Nieuwe wandelroute van 1200 kilometer langs Groninger Wadden in de maak Het Waddenfondsproject ‘Waddenwandelen’ gaat zijn tweede fase in. Na vele gesprekken en bijeenkomsten in de regio, begint het wandelnetwerk van ruim 1200 kilometer gestalte te krijgen. Nu is het de tijd de routes fysiek te realiseren, overeenkomsten te sluiten over boerenlandpaden en de promotie in gang te zetten. Om dit goed te doen, werkt Waddenwandelen nauw samen met Stichting Wandelplatform-LAW, die in Nederland het netwerk van streek- en langeafstandswandelpaden beheert en de belangen behartigt van recreatieve wandelaars. Volgens Jacqueline de Milliano, projectdirecteur namens Landschapsbeheer Groningen, Landschapsbeheer Friesland, Landschap Noord-Holland en partner ANWB is Wandelplatform-LAW een ideale partij voor Wadden-

wandelen. “In ons project vormen de LAWpaden langs de kust de ruggengraat van het routenetwerk. Samen ontwikkelen we de routes op de Waddeneilanden en pakken we de promotie van Waddenwandelen op. Zo liften we mee op hun naamsbekendheid en landelijke uitstraling. Andersom vult Wandelplatform-LAW nu ineens een groot gebied in dat al langer op hun verlanglijstje stond. Zo snijdt het mes aan twee kanten”, aldus De Milliano.

Breed publiek Het Wandelplatform-LAW heeft langs de hele Nederlandse kust LAW-paden liggen. Op Texel is een streekpad ontwikkeld en gemarkeerd. De wens om ook op de andere Waddeneilanden routes aan te leggen en de verbetering van bestaande paden en bijbehorende gidsen bracht beide partijen bij elkaar. Voor Waddenwan-

delen een uitgelezen kans om meteen bij een breed publiek blijvend onder de aandacht te komen. De overeenkomst houdt in dat beide par-

tijen gezamenlijk optrekken waar het gaat om de ontwikkeling van tracés op de Friese Waddeneilanden en de uitgave van een speciale gids voor alle eilanden. De routes van Waddenwandelen in de Kop van Noord-Holland sluiten aan op het Hollandse Kustpad en worden deels ontsloten in de heruitgave van deze gids. Dat geldt ook voor routes langs het Friese kustpad en het Wad- en Wierdenpad in Groningen, die opgaan in één gezamenlijke wandelgids.

Extra lussen Tot slot worden de bestaande LAW-paden langs de Waddenkust aangevuld met extra ‘lussen’ vanuit het wandelnetwerk van Waddenwandelen. Daarmee worden de LAW-paden en het routenetwerk Waddenwandelen als één geheel ontsloten voor de wandelaar in de waddenregio. Een uitgebreide communicatie- en promotiecampagne brengt het routenetwerk onder de aandacht van wandelaars in heel Nederland en daarbuiten. Het is de bedoeling om de eerste gezamenlijke wandelgids op de Fiets- en Wandelbeurs in de RAI te presenteren in februari 2013. De overige twee gidsen worden bij de feestelijke afsluiting van Waddenwandelen later dat jaar gepubliceerd. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Welkom in Dokkum! Maak uw vakantie betaalbaar! Uw vakantie begint pas écht bij Jumbo. Wij bieden u de unieke Jumbo formule:

Beste service + Grootste assortiment x Laagste prijs. Een assortiment van maar liefst 32.000 producten wacht op u! En dat voor de laagste prijs. Bij Jumbo Dokkum kunt u tevens gebruik maken van onze bezorgservice. Geniet dus van uw vakantie en vergeet niet af en toe een ‘Jumbo moment’ in te lassen bij de leukste supermarkt van Dokkum. Graag tot ziens bij Jumbo Dokkum!

Openingstijden:

Maandag t/m zaterdag

Dokkum, Rondweg 92

van 08:00 - 21:00 uur

Lauwersmeer Koerier

2011

‘Rondje Dokkum’ binnen de bolwerken Na Stavoren is Dokkum de oudste van de elf Friese steden. Gesticht als bedevaartsoord in 754, na de moord op Bonifacius, vierde Dokkum in 2004 haar 1250-jarig bestaan. De meeste noordelijke stad van Nederland, hoofdplaats van de gemeente Dongeradeel, geldt als een levend monument. De geschiedenis van Dokkum begint eigenlijk bij de moord op Bonifacius. Na 754 wordt Dokkum een belangrijke kloostergemeenschap. Rond 1300 krijgt het stadsrechten. Dokkum had eeuwenlang een open verbinding met de Waddenzee en groeide in de 16e en 17e eeuw uit tot een handelscentrum. Na dichtslibbing van de waterweg verviel Dokkum tot een slapend provinciestadje in het oude terpenlandschap. Nu is Dokkum het bestuurlijk centrum van Dongeradeel in Noordoost-Friesland. Het telt 14.500 inwoners en trekt jaarlijks tienduizenden toeristen, die deels over land, deels over het water komen. De afgelopen decennia is veel van de oude glorie van Dokkum in ere hersteld. Hoog tijd dus voor een stadswandeling binnen de bolwerken. We starten ons ‘rondje Dokkum’ direct aan de vroegere binnenhaven van Dokkum, het Kleindiep. De namen van de omringende straten maken duidelijk wat hier werd verhandeld: Vleesmarkt, Suupmarkt, Wortelhaven, Vlasstraat en Turfmarkt. De oevers lopen aan weerszijden vanaf het water trapsgewijs op, zodat het gemakkelijk in- en uitladen was. Dat is nog steeds heel handig voor de schaatsers van de Elfstedentocht voor de laatste etappe naar Leeuwarden. Aan de andere kant van De Zijl heeft de buitenhaven, het Grootdiep, veel hogere en steilere oevers. De Zijl zelf is een pleinvormige brug boven de oorspronkelijke zeesluis. De inkepingen voor de sluisdeuren zijn er nog te zien.

een deel van het klooster geweest, dat later een weeshuis werd, zoals nu nog in de gevelsteen te zien is.

op deze plaats. Aan de overkant staat de IJsherberg, vroeger een boerderij en herberg, nu een restaurant/ steakhouse. Aan de huizen rechts kun je zien dat ze tegen een dijk aangebouwd zijn, de voorkant is hoger dan de achterkant. Dit is de oude zeedijk langs het Grootdiep, die tot ver in de stad te volgen is. Aan de overkant van het Grootdiep zie je het prachtig gerestaureerde graanpakhuis, waarin later een sigarenfabriek is gevestigd. Aan de naastgelegen directeurswoning is te zien dat de fabriek goede tijden heeft gekend. Daarnaast ligt nog een stuk van de scheepshelling van de Admiraliteit, die in de 17e eeuw veel groter is geweest. De drie 12 meter hoge masten met in de top een plateau met een skelet van een schip is ook een historische kunstwerk. Het symboliseert de vergane glorie van de zeehaven als het kloppende hart van Dokkum. Maar in de tweede helft van de zeventiende eeuw begon het Grootdiep te verzanden en was het afgelopen met de scheepvaart in Dokkum. De Admiraliteit verhuisde in 1645 naar Harlingen. In het Admiraliteitshuis uit 1618 waar we aan de zijkant langslopen, is het streekmuseum gevestigd.

Gotische korfbogen

Trekschuit in ere hersteld

We lopen door de Torenstraat, waar tot in de vorige eeuw de Kloostertoren stond, langs het Gasthuis naar beneden en zien aan de overkant van het grachtje het vrijgevochtenwaltje met onwaarschijnlijk kleine huisjes. Aan het eind ligt het Leerlooiersperk, waar kinderen uit het weeshuis in de leerlooierij werkten en waar nog tot eind jaren zestig de stinkende huiden te drogen hingen. Op weg naar het kunstwerk op de hoek van de Grote Breedstraat staat in de Boterstraat een bijzonder pand. Dit is nog één van de weinige huizen die de brand van 1572 hebben doorstaan. Een stenen huis met gotische korfbogen en nog een mooie gevel. Opvallend zijn ook de drie kleurige pilaren die de Grote Breedstraat ontsluiten. Dit kunstwerk refereert aan de bloeitijd van Dokkum, de 17e eeuw, met diverse soorten verguld serviesgoed bovenop de pilaren.’

Terug op de Grote Breedstraat staan we oog in oog met het Waaggebouw, dat precies 1000 jaar na de moord op Bonifacius is neergezet. ‘Op de gevelsteen staat “Weegt en Waakt”, omdat het gebouw naast waag ook brandweerkazerne is geweest. De omgevallen stenen tol naast de Waag roept de gedachte op aan een bruisende activiteit die tot stilstand is gekomen. Toen de weg naar zee was afgesneden, richtte Dokkum zich op de binnenwateren. De Stroobossertrekvaart werd gegraven, waarmee Dokkum op de route van de trekschuiten van Leeuwarden naar Groningen kwam te liggen. De trekschuit is weer in ere hersteld; ‘s zomers kan men een rondvaart per trekschuit maken! Het is een museumschip dat van het Amsterdamse Scheepvaartmuseum komt. Na de afdaling via de Waagstraat en de Gasthuisstraat naar het Grootdiep en De Zijl valt de steeds verspringende huizenlijn op. Geen enkel blok huizen langs het Grooten het Kleindiep is een rechte lijn. Steeds begint een volgend stuk wat verder naar voren of achteren. Het stadhuis staat verder naar voren dan de huizen aan de Diepswal. De rij huizen aan de Turfmarkt loopt in een kromming, met aan het eind een verspringend huis. Hierdoor valt het allemaal in één oogopslag te bevatten. Dat maakt Dokkum ‘het beleven waard’. ■

Dokkum zeehaven Aan De Zijl staat het 16e eeuwse Stadhuis, met een statige raadzaal in Rococostijl. Op De Zijl zien we het eerste van een reeks ‘historische’ beelden, de Schelp. Het beeld, twee schelpachtige vormen die ook op sluisdeuren lijken, roept het geluid van de zee in herinnering en drukt tegelijk ook de beschutting van de stad uit. Dokkum ligt op een uitloper van het Drents Plateau, een pakket dekzand op een sokkel van keileem. Er liepen hier drie geulen naar de Waddenzee: de Paesens naar het noorden, het Sûd Ie naar Ezumazijl en het Grootdiep in zuidoostelijke richting naar de Lauwerszee. De laatste was eeuwenlang een belangrijke handelsroute naar de Waddenzee. Dokkum was dus een havenstad en kreeg rond 1300 stadsrechten. In 1572 werd de stad geplunderd door de Spaanse gouverneur Casper de Robles en veel houten huizen gingen in vlammen op. Men besloot verdedigingswerken rond de stad te bouwen en dat zijn de huidige bolwerken, aarden wallen met zes dwingers of bastions. Hiermee had Dokkum definitief haar grenzen bepaald: 32,5 hectare. Ook omdat hier in 1596 de Fries-Groningse Admiraliteit werd gevestigd, vond er een ware hausse aan bouwactiviteiten plaats. Het oude stratenpatroon binnen de bolwerken is bewaard gebleven. Pas na de Tweede Wereldoorlog is er volop buiten de bolwerken gebouwd.

De appelboor door Dokkum

hotel-deposthoorn.nl

We lopen vanaf De Zijl noordwaarts door de Hoogstraat, langs de Bargemerk, tot aan de Markt. Dat is zo’n 250 meter lang een hele klim. We zijn nu de ongeveer zeven meter hoge terp van Dokkum opgelopen. Deze zogenaamde ‘gedachtenisterp’ is eind achtste

eeuw door christenen opgeworpen op de plaats van de moord op Bonifacius in 754. Bovenop de terp, op de plaats die nu de Markt heet, werden een klooster en abdijkerk gebouwd. Het klooster werd de centrale plaats en Dokkum een belangrijke kloostergemeenschap, bezocht door pelgrims en kerkelijke leiders. Maar tijdens de Reformatie ging de appelboor door Dokkum. Het klooster en de abdijkerk werden afgebroken en sindsdien is Dokkum op zoek gebleven naar de juiste invulling van het hart van de stad. Het werd achtereenvolgens begraafplaats, veemarkt, ‘bodenterrein’ voor de distributie van goederen o.a. naar de waddeneilanden en is nu parkeerplaats.’

Stadslogement Op de plaats van de abdijkerk vinden we weer een kunstwerk: een veld waarop 16 bronzen bijbels in het rond gesmeten zijn, als stille getuigenis van de moord op Bonifacius. Dit Martelaarsveld grenst aan de St. Martinuskerk, die nu aan de rand van de Markt staat. Duidelijk is te zien dat de zijbeuk van deze kerk met andere stenen is gebouwd dan het hoofdgebouw. Men heeft later de abdijkerk willen restaureren, maar het Provinciebestuur wilde dit niet. Toen heeft men de bestaande parochiekerk met stenen van de oude abdijkerk uitgebreid. Pas recent, bij het 700-jarig bestaan van de stad, heeft men tijdens opgravingen de fundamenten van de abdijkerk aangetroffen. Het stadslogement ‘De Abdij van Dockum’ is

Dwingers op schootsafstand Via de Koornmarkt en het Kereweer bereiken we de oostelijke stadswal, het Oosterbolwerk. De omwalling van Dokkum heeft een gelijkmatige zeskantige vorm, met de dwingers op gelijke afstanden, steeds op schootsafstand, van elkaar. Het water links heet de Hardrijdersgracht, naar de schaatswedstrijden

hotel café restaurant

de Posthoorn ‘Gewoon goed’

- Lunch - Diner - Terras - Café - Buffetten - Vergaderingen - Catering - 34 Hotelkamers***

7 dagen per week geopend

Diepswal 21 9101 LA Dokkum 0519-293500 : T 0519-297329 : F info@hotel-deposthoorn.nl : E

Lauwersmeer Koerier

2011

ELECTRO WORLD TALSMA Bijna 1000 m² beeld, geluid, wassen, drogen, koken, inbouwapparatuur, koelen, vriezen, telefonie, fotografie, navigatie, computersystemen, klein huishoudelijk. Eigen technische dienst voor zowel wit- als bruingoed.

VRIJ PARKEREN!

Regio Dokkum heeft alles om de vakantieganger en dagrecreant op zijn of haar wenken te bedienen. Met haar imposante waddenkust en uitgestrekte klei- en terpenlandschap biedt de gemeente Dongeradeel de natuur- en landschapstoerist volop ruimte voor recreatie. Ook de stad Dokkum als hét cultuurhistorisch bolwerk van Noordoost Friesland is een bezoek meer dan waard.

DOKKUM – ZWAAGWESTEINDE

Voor een heerlijke maaltijd of een hapje tussendoor

Bowling- en Zalencentrum Dokkum

t t t t t t

Fam. Woudman, Tichelwei 28, 9125 EB Oostrum (Dokkum) Tel. 0519-295970, fax 0519-220278 E-mail: info@bowlingdokkum.nl - www.bowlingdokkum.nl Voor: • Gezellige bowling-avondjes • Bruiloften en recepties • Personeels- en andere feesten • Vergaderingen • Kinder-disco-partijtjes • Cosmic bowlen Maar ook voor b.v.: diverse warme en/ of koude buffetten, gourmetten, steengrillen, wokken, barbecue (buiten en binnen), diverse menu’s, broodmaaltijden en plateservice voor betaalbare prijzen. Eén en ander kan gecombineerd worden met bowlen, maar het is geen verplichting.

Hèt adres voor een compleet uitje!!!

Varen, kanoën, rondvaart, kamperen of een knusse bungalow:

bij ons kan het allemaal! • Bungalowverhuur • SVR minicamping • Toerboot/kanoverhuur • Rondvaart Dokkum • Sloepverhuur • Waterpaviljoen www.schreiershoek.nl Tel. (0519) 24 21 83 Tichelwei 28a, 9125 EB Dokkum/Oostrum

www.deleckerbeck.nl

Diverse plates Gebakken vis Broodjes Snacks Koffie-gebak Soft ijs

Openingstijden Lunchroom-Vistaria de Leckerbeck: Openingstijden de Leckerbeck: di. wo. 11.00Lunchroom-Vistaria - 20.00 di. wo. za. 10.00-20.00 do. za. do. 10.00 - 20.00 10.00-21.00 vr. 10.00 - 21.00 zo. 16.00 - 20.00 (m.i.v. 1 april a.s.) zo. 15.00-20.00 Zuiderschans 14, 14 9101 9101PZPZ Dokkum Tel 0519 220152 Zuiderschans Dokkum. Tel. (0519) 220152 Terras en gratis parkeergelegenheid. Terras en gratis parkeergelegenheid

De Notenkraker dé Foodspeciaalzaak in Dokkum Al 19 jaar is in hartje Dokkum (tegenover de Hema) de Notenkraker gevestigd. In de Notenkraker kunt u terecht voor diverse soorten Noord-Hollandse kaas, Beemsterkaas, echte Boerenkaas en een variëteit aan buitenlandse kazen. Verder is er een groot assortiment noten, zuidvruchten, olijven en bonbons. Ook de beroemde Bonifatius-wijn en de turfgerookte Friese droge worst is hier verkrijgbaar. Voor een origineel Fries cadeautje kunt u ook bij ons terecht. Redenen genoeg om de Notenkraker eens een bezoekje te brengen. Graag tot ziens! Openingstijden: Maandag 13.00 tot 18.00 uur Dinsdag, woensdag, donderdag 09.30 tot 18.00 uur Vrijdag 09.00 tot 21.00 uur Zaterdag 09.00 tot 17.00 uur

PD Outdoor - Recreatie & buitenleven PD Outdoor is gevestigd in een voormalig graanpakhuis van rond 1700. Achter de monumentale gevel beleeft u helemaal het ‘buitengevoel’. U vindt er alles op het gebied van kamperen, zoals tenten, slaapzakken en een uitgebreid assortiment kampeermeubelen.Wij verkopen ook butaan- en propaangassen en tevens alle benodigdheden voor de hengelsport. Maar u kunt nog veel meer bij ons vinden, zoals bijvoorbeeld een brede sortering in Outdoorkleding, wandelschoenen en de beste Nordic-Walkingstokken. Een bezoekje aan onze zaak is dan ook zeer de moeite waard. Wij verheugen ons op uw komst. Geopend: Ma: 13.00 - 18.00 uur Di - do: 09.00 - 18.00 uur Vr: 09.00 - 21.00 uur Za: 09.00 - 17.00 uur Oostersingel 48, 9101 KM Dokkum Tel. (0519) 22 06 20

Lauwersmeer Koerier

2011

Waddenzee

Waker(dijk)

Opdijk

Partijen houden zich het recht voor om het pad af te sluiten als omstandigheden daartoe aanleiding geven. Dit is een gezamenlijke uitgave van De vereniging voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Noord-Groningen ‘Wierde & Dijk’ in samenwerking met Stichting Oude Groninger Kerken en Kunstenaarscollectief Andorra.

6 Slaper(dijk)

wandelroute

LANDLOOP

4 De wandeling voert door een landschap dat 1000 jaar geleden nog tot de Waddenzee behoorde. Men woonde toen op wierden (letterlijk: aarden woonheuvel), gebouwd van kwelderplaggen, mest en afval. Na het jaar 1000 zijn de bewoners dijken gaan aanleggen als bescherming tegen het woeste zeewater. Het voormalige kwelderland kon nu ook bewoond worden. Het aangeslibde land buiten de dijken behoorde toe aan de aanliggende boeren, die het vruchtbare land na verloop van tijd steeds weer inpolderden. Door de uitoefening van dit recht van opstrek werden de landerijen steeds groter. De imposante boerderijen getuigen hier nog van.

3 2

Pieterburen

De La verboden ndloop is voor ho i.v.m. ve rstoring e nden, dit n besme tting. U bent te gast op h aantal bo e t la n d ere va de aange n. U wordt daaro n een m verzoc geven ro u ht te te volge buit U loopt o en de paden te tr n en niet eden. ver onverh arde pa schoeise den, let op uw l! Bij ’t Ho uweel is een park Wilt u de eerplaats ze gebru . iken (landbou w)verkee om het r niet te hinderen .

10 1 STARTPUNT

P 11

WIERHUIZEN

Baarhuisje

500 m

0 Broek

ing

hrijv c s e b e t u o r 1

4 5

Start met informatiebord algemeen De streek rond het haventje van Wierhuizen noemt men ’t Houweel. Hier werd de oude rivier de Hunze, omstreeks het jaar 1000, afgesloten van de zee. Het voormalige klooster ‘Oldenclooster’’ te Kloosterburen had destijds op deze plaats landerijen in de vorm van een houweel, vandaar de naam.

Startpunt bij het haventje van Wierhuizen nieuwer deel (aanwas en slikgrond) dat overloopt bij vloed en waar de aanslibbing nog plaatsvindt. Dit deel gaat over in de wadden, die bij eb voor het grootste gedeelte droogvallen. 8

In dit deel van de wandeling is veel van de ontstaansgeschiedenis van het land te zien. De begraafplaats Wierhuizen ligt op een wierde, ver zuidelijk liggen nog meer wierden. Noordelijk zijn de dijken en de polders van na 1717. Uit de vorm en richting van de percelen (tot aan de dijk van deze polder) blijkt de geleidelijke landaanwinning uit aanslibbing. Deze stuw, een in steen gemetselde afsluitbare duiker, is aangelegd in 1872 op de plaats waar tot die tijd het stoomgemaal stond. Via deze duiker wordt niet alleen het overtollige regenwater afgevoerd, maar wordt tegenwoordig in het voorjaar en in de zomer ook zoet water de Negenboerenpolder ingelaten om verzilting tegen te gaan. Dijken bieden bescherming tegen de zee, maar tegen zwaar weer waren deze oude dijken niet altijd bestand. Tijdens de kerstvloed, in 1717, was er een grote dijkdoorbraak. Tijdens die vloed is op deze plaats de dijk doorgebroken. Hierbij is deze kolk ontstaan.

gewassen

De kwelderwal is een lichte verhoging in het land. Deze verhoging ontstond toen dit nog kwelder was. Wanneer de kwelder onderliep met zeewater bezonken de zwaardere deeltjes eerder dan de lichtere deeltjes. Deze zanddeeltjes vormen een verhoging op de grens van kwelder en zee: de kwelderwal. Vele kwelderwallen lopen in dit gebied oostwest-waarts. Op de verhogingen (kwelderwallen) zijn veel dijken en dorpen gebouwd, zoals het Lintdorp Pieterburen. Het gevecht tegen het water laat zich niet alleen zien in de dijken. Zoet water voor het vee was van levensbelang. Een dobbe werd door mensen gegraven als drinkplaats voor vee. De juiste diepte was daarbij van groot belang. Werd de dobbe enkele centimeters te diep gegraven, dan was het water zilt. U loopt vervolgens tussen twee boerderijen door. De boerderij aan de rechterzijde is de geboorteboerderij van Abel en Hylke Dijkstra, die het toeristische wadlopen hebben opgezet. Aanleiding was de bekende tocht over ijsschotsen in de winter van 1962/1963. Aan de linkerzijde ligt de boerderij van Havenga, in Jugendstil gebouwd in 1925, met een in 1983 in Engelse landschapsstijl aangelegde tuin.

De dijk die u het eerst tegenkomt is de middendijk, ook wel de slaper genoemd. Deze dijk beschermde vroeger de bewoners tegen het zeewater. Bij de inpoldering werd een nieuwe zeedijk aangelegd, die de functie van de oude zeedijk overnam. De huidige zeedijk van 1872 wordt ook wel de waker genoemd. Deze is hier in 1981-1982 op Deltahoogte gebracht.

10 U loopt nu over het oude kerkepad. Een kerkepad was vaak de kortste route over het land naar de kerk, in dit geval Wierhuizen. Door het minimaal twee keer per week te bewandelen ontstond er een echt pad. Dit pad is een restant van een langer pad.

Deze polder heet de Negenboerenpolder en is tot stand gekomen in 1872, toen het buitendijkse gebied dat grensde aan negen boerderijen werd ingedijkt. De eigenaren hebben als belanghebbenden aan de inpoldering meebetaald. Aan de oostzijde van de polder is een deel te zien van de opdijk. Deze opdijk sloot de Negenboerenpolder, tot de inpoldering van de naastgelegen Linthorst Homanpolder, aan de oostzijde af.

11 Aangekomen bij de doorgaande weg gaat u rechtsaf, u komt bij het kerkhof van Wierhuizen. Tijdens de kerstvloed van 1717 werd de kerk zodanig verwoest, dat men later besloot om de resten af te breken. In 2009 is hier het skelet van een kerk gebouwd door kunstenaar Meschac Gaba. Hier staat ook het negentiende-eeuwse baarhuisje, waar vroeger de kleinbehuisde dorpsbewoners hun doden opbaarden. Hierin bevindt zich een mini-museum.

7 Vanaf de huidige zeedijk kunt u ver uitkijken over de kwelders en het wad. Een kwelder is een niet-ingedijkte aanslibbing, die onder normale omstandigheden niet meer onderloopt bij vloed. Voor afwatering zijn hierin greppels en dwarssloten gegraven. Er is een beweidbaar deel (kwelder) en een

Over de weg loopt u terug naar ’t Houweel.

Duur rou

te circa 1, 5

uur

Tijdens de landloop treft u verschillende gewassen aan. De plaats waar zij groeien is onder andere afhankelijk van de grondsoort. Ook is rotatie van de gewassen nodig over de verschillende percelen. Anders wordt de grond en het gewas ziek. De lichtere kleigrond leent zich uitstekend voor aardappelen, suikerbieten en wortelen. Er zijn twee soorten bieten. De wortel van de suikerbiet wordt verwerkt tot suiker, melasse of stroop. De voederbiet bevat minder suiker en wordt gebruikt als veevoeder. In dit gebied wordt suikerbiet geteeld. De aardappelplant vormt aan haar wortels knollen, dat zijn aardappelen. Er zijn in grote lijnen drie soorten te onderscheiden: de consumptieaardappel, de fabrieksaardappel (die wordt verwerkt tot zetmeel) en pootaardappelen. In dit gebied worden overwegend pootaardappelen verbouwd. Het is een belangrijk exportproduct. Het is uitgangsmateriaal waaruit elders op de wereld consumptie- en fabrieksaardappelen worden geteeld. Koolzaad herkent u tijdens de bloei aan de prachtige gele kleur van de bloemen. Het zaad van dit gewas bevat veel olie. Deze olie is uitermate geschikt voor consumptie en zelfs voor technische doeleinden. Het wordt onder andere verwerkt tot margarine, brandstof, smeer- en wasmiddelen. Er zijn veel soorten graan: tarwe, rogge, haver, gerst, spelt en boekweit. Granen worden verbouwd om de korrels. Deze groeien aan het eind van de halm (de stengel) in de vorm van een aar. Bij het dorsen worden de korrels uit de aar gehaald. Het stro dat overblijft wordt onder andere gebruikt in stallen en in de bloembollenteelt voor het onderdekken van de bollen. Tarwe wordt gezaaid in de herfst (wintertarwe) of in het voorjaar (zomertarwe). Het is een veeleisend gewas, qua grondsoort en bewerking, klimaat en voedingsstoffen. Zomertarwe wordt als baktarwe gebruikt voor brood. Nederlandse wintertarwe dient veelal als veevoer. Spelt is een oergewas. De korrels zijn lang en smal en hebben een stevige omhulling. Na het dorsen moet het eerst worden gepeld voordat het kan worden gemalen. Spelt is een sterk gewas, het kan moeilijke omstandigheden verdragen. Wel is de opbrengst lager dan van tarwe. Spelt is teruggevonden in graven van Egyptenaren uit het stenen tijdperk en is dus meer dan 6000 jaar oud. Als wilde soort is Spelt herontdekt rond 1915 in Palestina. Het is weinig onderhevig geweest aan menselijke ingrepen, bevindt zich nog in de oervorm en is zeer gezond. Speltproducten zijn te koop in Pieterburen. Gerst is herkenbaar aan z’n lange haren. Wintergerst wordt gebruikt als voedergewas. Zomergerst, dat hier wordt geteeld, wordt gebruikt voor het brouwen van bier.

Lauwersmeer Koerier

2011

EXCURSIEPROGRAMMA April za ma vr ma za

z.o.z. 14.00 14.00 z.o.z. 19.00 z.o.z. 19.00 19.00 z.o.z. 13.30 z.o.z. 19.00 19.00 19.00 9.30 21.00 22.00 13.30 20.30 14.00 19.00

1 2 2 4 4 8 9 9 11 11 11 12 13 15 16 16 18 18 21 22 23 23 25 25

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag Schepnetexcursie elke di/wo/do Dagtocht naar Dokkum elke woensdag Zwerven door het Lauwersoogbos elke woensdag De Rug op! elke donderdag Wild kijken met de boswachter Natuurfotowandeling (incl. rondvaart Lauwersmeer) Vleermuizen Doe maar ruig Flierefluiter – Vogeltocht (4-6jr) Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Zomeravondrondvaart Loop naar de Pomp Ezumakeeg Kriebelbeesies-tocht (6-8jr) Van Zout naar Zoet Natuurfotowandeling Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Volle Maan Prokkel - Snorrekriebel - Snoezeltocht Doe maar ruig Dagvlinders Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Zomeravondrondvaart Loop naar de Pomp Ezumakeeg

z.o.z bellen 9.30 14.00 14.00 19.00 10.00 20.30 14.00 13.30 19.00 z.o.z. 20.30 19.00 13.30 13.30 19.00 19.00 19.00 z.o.z. 21.00 13.30 14.00 10.30 19.00 z.o.z. 20.30 19.00 13.30

z.o.z.

is at ie or ga n

st ar tp un du t( ur z. o. (u z. u ) ko r) st en (p .p .)

2 3 4 7 10 11 11 13 14 15 17 18 18 18 20 25 25 29

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag en zondag Zwerven door het Lauwersoogbos elke woensdag De Rug op! elke donderdag Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Van Zout naar Zoet Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Op zoek naar de Zeearend Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer Van Zout naar Zoet Natuurfotowandeling Wild kijken met de boswachter Plantenherkenningscursus 18, 25 juni en 2 juli Zomeravondrondvaart Volle Maan Ezumakeeg Sfeervolle avondrondvaart met live muziek Jaar van het Bos Natuurfotowandeling

Juli

vr za za ma ma vr za za ma ma ma di wo vr Za za ma ma do vr za za ma ma

st ar tt ijd

2 5 7 11 14 15 18 21 23 26

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag en zondag Zwerven door het Lauwersoogbos elke woensdag De Rug op! elke donderdag Ezumakeeg Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer Rondvaart Lauwersmeer Natuurfotowandeling Volle Maan Op zoek naar de Zeearend Natuurfotowandeling Jaar van het Bos Ezumakeeg Dagvlinders

Juni

do vr za di vr za za ma di wo vr za za za ma za za wo

m a

9 18 22 25 30

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke zondag Natuurfotowandeling Ezumakeeg Wild kijken met de boswachter Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer Rondvaart Lauwersmeer

Mei

ma do za wo za zo wo za ma do

th e

da tu m

Ontdek Nationaal Park Lauwersmeer 2,5

€ 11,- tot 12jr € 5,-

RBL *

9.00 C 13.30 H 19.00 A z.o.z. z.o.z.

4 2 2 2,5 2,5

€ 20,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,- tot 12jr € 5,€ 11,-

NWF * SBB * SBB * RBL * CL *

z.o.z. 14.00 E 14.00 D 13.30 H z.o.z. z.o.z. 9.00 C 21.00 B 10.00 I 19.00 C 14.00 B 13.30 H 10.30 B

2,5 2 2 2 2,5 2,5 4 2 2,5 3 2 2 2

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,- tot 12jr € 5,€ 11,€ 20,€ 5,- tot 12jr € 2,50 € 13,€ 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50

RBL * SBB SBB SBB * RBL * CL * NFW * SBB * SBB * NWF * SBB * SBB * SBB *

E D A A A I A C A B I B H I B C

J I E D A D B B B A I F H B A C A B B B B A I F H

2,5 2 2 2,5 2 2,5 2 2 2,5 2,5 2,5 2 3 2 3 2 2 2 3 2 3

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 13,€ 11,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 30,- tot 15jr € 10,€ 11,€ 5,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 16,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,-

RBL * SBB SBB RBL * SBB * CL * SBB * SBB * CL * SBB * RBL * SBB * NWF * SBB * SBB * RBL * SBB * SBB * RBL * SBB * NWF *

2,5 1 8 2 2 2 7 2 2 2 2 2,5 2 2 2 2 2 3 2 2,5 2 2 2 2 2 2,5 2 2 2

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 6,- per kind € 20,- tot 12jr € 10,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 65,€ 5,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 11,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 5,- tot 12jr € 2,50 fooi € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 11,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50

RBL * NS * RBL * SBB SBB SBB * NWF * SBB * SBB * EYA * SBB * CL * RBL * SBB * SBB * EYA * SBB * NWF * SBB * CL * SBB * EYA * SBB * SBB * SBB * CL * RBL * SBB * SBB *

25 26 27 28 29 30

Kriebelbeesies-tocht (6-8jr) Van Zout naar Zoet Natuurfotowandeling Dagvlinders Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer

13.30 B 19.00 A 19.00 C 10.30 B 19.00 A z.o.z.

2 2 3 2 2 2,5

€ 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,-

EYA * SBB * NWF * SBB * SBB * CL *

1 1 6 6 6 8 8 9 10 12 13 13 15 15 18 19 20 22 22 23 24 26 27 27 29

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag Schepnetexcursie elke di/wo/do Dagtocht naar Dokkum iedere woensdag Zwerven door het Lauwersoogbos elke woensdag De Rug op! elke donderdag Doe maar ruig Flierefluiter – Vogeltocht (4-6jr) Rondvaart Lauwersmeer Zomeravondrondvaart Vleermuizen Loop naar de Pomp Prokkel - Snorrekriebel - Snoezeltocht Van Zout naar Zoet Natuurfotowandeling Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Volle Maan Doe maar ruig Flierefluiter – Vogeltocht (4-6jr) Zinnen verzetten Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Loop naar de Pomp Kriebelbeesies-tocht (6-8jr) Van Zout naar Zoet Natuurfotowandeling Wild kijken met de boswachter Rondvaart Lauwersmeer Zinnen verzetten Doe maar ruig

z.o.z. bellen 9.30 14.00 14.00 14.00 13.30 z.o.z. 20.30 20.30 19.00 13.30 19.00 19.00 19.00 z.o.z. 20.30 14.00 13.30 19.30 19.00 z.o.z. 19.00 13.30 19.00 19.00 19.00 z.o.z. 19.30 14.00

B B

2,5 1 8 2 2 2 2 2,5 2 2 2 2 2 3 2 2,5 2 2 2 2 2 2,5 2 2 2 3 2 2,5 2 2

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 6,- per kind € 20,- tot 12jr € 10,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,€ 11,€ 11,€ 5,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 fooi € 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 5,-, tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,€ 6,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 11,€ 6,50 € 4,- tot 12jr € 2,50

RBL * NS * RBL * SBB SBB SBB * EYA * CL * RBL * SBB * SBB * EYA * SBB * NWF * SBB * CL * SBB * SBB * EYA * SBB * SBB * CL * SBB * EYA * SBB * NWF * SBB * CL * SBB * SBB *

3 4 4 5 10 10 11 12 17 25 26

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag en zondag Zwerven door het Lauwersoogbos elke woensdag De Rug op! elke donderdag Vleermuizen Zinnen verzetten Op zoek naar de Zeearend Ezumakeeg Natuurfotowandeling Volle Maan Zinnen verzetten Doe maar ruig Op zoek naar de Zeearend Natuurfotowandeling Doe maar ruig

z.o.z. 14.00 E 14.00 D 20.30 B 13.30 B 10.00 I 13.30 H 9.00 C 19.30 B 13.30 B 14.00 B 13.30 I 9.00 C 14.00 B

2,5 2 2 2 2 2,5 2 4 2 2 2 2,5 4 2

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 5,- tot 12jr € 2,50 € 6,50 € 13,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 20,€ 5,- tot 12jr € 2,50 € 6,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 13,€ 20,€ 4,- tot 12jr € 2,50

RBL * SBB SBB SBB * SBB * SBB * SBB * NWF * SBB * SBB * SBB * SBB * NWF * SBB *

za ma za wo do za wo do zo

8 10 15 19 20 22 26 27 30

Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer elke dinsdag en zondag Natuurfotowandeling Ezumakeeg Jaar van het Bos Zwerven door het Lauwersoogbos De Rug op! Paddenstoelen Zwerven door het Lauwersoogbos De Rug op! Paddenstoelen

z.o.z. 9.00 C 13.30 H 14.00 B 14.00 E 14.00 D 14.00 B 14.00 E 14.00 D 14.00 B

2,5 4 2 2 2 2 2 2 2 2

€ 11,- tot 12jr € 5,€ 20,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50

RBL * NWF * SBB * SBB * SBB SBB SBB * SBB SBB SBB *

zo ma za za za zo zo

6 7 12 12 19 20 27

Winterwandeling Ezumakeeg Natuurfotowandeling Jaar van het Bos Paddenstoelen Winterwandeling Paddenstoelen

14.00 13.30 9.00 14.00 14.00 14.00 14.00

B H C B B B B

2 2 4 2 2 2 2

€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 20,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50

SBB * SBB * NWF * SBB * SBB * SBB * SBB *

za zo zo di wo do wo

10 11 18 20 21 22 28

Natuurfotowandeling Winterwandeling Winterwandeling Winterwandeling Snertwandeling Winterwandeling Snertwandeling

9.00 14.00 14.00 14.00 11.00 14.00 11.00

C B B B B B B

4 2 2 2 2 2 2

€ 20,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,- tot 12jr € 5,€ 4,- tot 12jr € 2,50 € 15,- tot 12jr € 5,-

NWF * SBB * SBB * SBB * SBB * SBB * SBB *

ma di wo do vr za

Augustus

ma ma za za za ma ma di wo vr za za ma ma do vr za ma ma di wo vr za za ma

September

za zo zo ma za za zo ma za zo ma

Oktober

November

December

J I E D B B I B F B A C A B B B B A F B A C A

STA RTP U NTE N J A

E D C

A Restaurant Het Booze Wijf, Strandweg 1, Lauwersoog B Activiteitencentrum ‘De Bosschuur’ (SBB), De Rug 1, Lauwersoog C De Rug, 1e parkeerplaats links, startpunt Observatietorenroute D Parkeerplaats voor restaurant Suyderoogh, De Rug 5, Lauwersoog E Parkeerplaats bij strandpaviljoen Bosveld, hoek Strandweg/Marneweg nabij Lauwersoog F Parkeerplaats aan het einde van de Rijsdammen, voorbij Natuurkampeerterrein "De Pomp" van Staatsbosbeheer. G Vogelkijkhut Jaap Deensgat H Brug Ezumazijl I Oude veerbootsteiger, Oostmahorn J Natuurschool ‘Hallo Waddenzee’, Zeedijk 1, Lauwersoog (veerboothaven, onder Villa Zeezicht)

Aanmelding en informatie: SBB

Staatsbosbeheer Lauwersmeer, T: 0519-345145 (’s ochtends), E: lauwersmeer@staatsbosbeheer.nl

EYA

Eya Popeya StiPP, T: 0595-401830, M: 06-27265060, E: info@poppentheaterschool.nl

Natuurschool, M: 06-44254805, E: info@natuurschool.nl

RBL

Rondvaartbedrijf Lauwersmeer, M: 06 – 21244416, E: vlinderbalg@lauwersmeer.nl

NFW Natuurfotowandelingen, M: 06-46264523, E: info@natuurfotowandelingen.nl CL

Camping Lauwersoog, T: 0519–349133, E: info@lauwersoog.nl

Lauwersmeer Koerier

SBB: Staatsbosbeheer

•

• •

•

• •

•

Beheerseenheid Lauwersmeer van Staatbosbeheer, de natuurbeheerder van het overgrote deel van het Nationaal park Lauwersmeer, organiseert diverse excursies. Zie ook: www.staatsbosbeheer.nl Zwerven door het Lauwersoogbos – Tijdens deze 1,5 uur durende wandeling onder leiding van de boswachter van Staatsbosbeheer, worden u de verrassende ontwikkelingen van dit bos getoond. In voorjaar en zomer zult u versteld staan van de vele zeldzame planten zoals orchideeën en parnassia. Jodelende wielewalen en ijverige mezen bevolken dit bos. Hopelijk komen wij ze tegen! De Rug op – Deze excursie gaat over de voormalige zandplaten van De Rug. Wilde Konikpaarden zullen u verbaasd nastaren als u met de boswachter op zoek gaat naar de vele vogels in Achter de Zwarten. Ook de planten als rode ogentroost worden niet vergeten. Volle maan – Het Lauwersmeergebied is altijd mooi. Maar vooral ’s nachts, als de maan volop schijnt, heeft dit gebied iets speciaals. Maak eens een spannende nachtelijke wandeling met de boswachter van Staatsbosbeheer. Hij laat u genieten van het boeiende nachtleven van veel dieren en vogels. Als het helder is, lijkt het alsof we de maan kunnen aanraken. Haast u met reserveren. Er kunnen maar een paar deelnemers mee. Loop naar de Pomp – Een excursie voor liefhebbers van vogels. Een wandeling door uitgestrekte rietvelden aan de zuidkant van het Lauwersmeer. Eén van de rijkste vogelgebieden, waar baardmannen, roerdompen en blauwborsten kind aan huis zijn. Zinnen verzetten – Een unieke combinatie: wandelen met de boswachter en het voordragen van gedichten. Natuur en literatuur passen goed bij elkaar. Dat zullen de dichter Erik Gritter en boswachter Jan Willems laten zien en horen. Het is een ontspannende tocht met koffie of thee vooraf en na afloop is er voldoende tijd om na te praten. Verdere informatie: http://zinnenverzetten. webs.com Vleermuizen – Een spannende excursie! Vleermuizen zie je niet, maar je hoort ze wel! We gaan op zoek met de batdetector naar verschillende soorten vleermuizen. Doe maar ruig – Dit is geen gewone excursie. Wij verwachten van deelnemers doorzettingsvermogen! De tocht gaat voornamelijk over onbegaanbare paden. Slechts wilde paarden en een enkele ree zijn u voor geweest. Een prachtige tocht voor de ware liefhebber van wilde natuur. Laarzen zijn aan te bevelen! Op zoek naar de Zeearend – Varend naar vogels zoeken, wat een geweldige belevenis. De crew van rondvaartboot Vlinderbalg is uitgebreid met de boswachter van Staatsbosbeheer. Hij geeft u uitleg over dit schitterende Nationaal Park Lauwersmeer en we hopen vele interessante vogels te spotten. Zilverreigers, lepelaars en verschillende eendensoorten zullen aan u voorbij trekken. En…we hopen op de zeearend! Twee van deze giganten zijn afgelopen jaar bijna dagelijks gezien. Een tocht voor de ware liefhebber. Er kunnen maximaal 50 deelnemers mee. Bijzonderheden: Aan boord van de Vlinderbalg is een lunch te nuttigen. Graag van te voren bestellen (kosten zijn € 8,- p.p.) Dagvlinders – In het Lauwersmeer kun je prachtige vlinders vinden. We gaan op zoek naar de schoenlapper, de vos, de oranjetip en de gehakkelde aurelia. Met behulp van boeken en kaarten wordt haarfijn uitgezocht welke vlinders hier voorkomen. Ideaal voor kinderen! Jaar van het Bos – De Verenigde Naties hebben 2011 uitgeroepen tot het internationale jaar van het bos: Bossen zijn onmisbaar voor de ecosystemen op onze aarde. Zij zijn een belangrijke bron voor de biodiversiteit op aarde en vervullen een cruciale rol in de klimaatontwikkeling op aarde. De boswachter van Staatsbosbeheer wil u dit graag laten zien in het Ballastplaatbos. Twee excursies zijn gepland in het ontluikend bos in het begin van de zomer en 2 excursies als het bos zich klaar maakt voor de winter. Deze excursies staan op zich, dus het is niet direct nodig om alle excursies te volgen. Wild kijken met de boswachter – In het Lauwersmeergebied komt veel wild voor. Niet alleen konijnen en hazen, maar ook reeën. De boswachter van Staatsbosbeheer neemt u graag mee op deze fietstocht door het Lauwersoogbos en een deel van de Marnewaard. Neem een verrekijker mee en geniet van de vogels en dieren in dit prachtige gebied. U kunt een fiets huren bij camping Lauwersoog (€ 2,50), graag reserveren. U kunt zich hier ook aanmelden. Van Zout naar Zoet – Een wandeling in de avonduren heeft wat. De natuur maakt zich op voor de nacht. Vogels en andere dieren laten zich nu goed zien. We gaan een wandeling maken op de overgang van zout naar zoet. De boswachter van Staatsbosbeheer vertelt over de boeiende verandering, die het Nationaal Park Lauwersmeer heeft ondergaan: Nog maar 40 jaar geleden was het een onderdeel van de zoute Waddenzee. Nu is het gebied zoet. Ervaar deze boeiende tocht. Winterwandeling – ’s Winters komt de natuur tot rust. Of toch niet?... De boswachter laat u graag zien hoe de natuur zich in dit jaargetijde gedraagt. We zien dat knoppen van bomen zich al voorzichtig aan het ontwikkelen zijn. Als er sneeuw ligt, gaan we op zoek naar sporen van dieren en vogels. Snertwandeling – Maak eens in het winters Nationaal Park Lauwersmeer een boeiende wandeling met de boswachter. Wilde paarden en een enkele ree zullen u verbaasd nastaren: wat doen zij in ons domein, lijken ze te vragen. Een mooie tocht, waar de snert na afloop goed zal smaken! De snert is bij de prijs inbegrepen. Paddenstoelen – De herfst is de tijd voor paddenstoelen. Ontdek samen met de boswachter de vele soorten. De natuur maakt zich langzamerhand op voor de winter. Voor vogels en dieren is dit de tijd om te profiteren van het ruim voorhanden zijnde voedsel. Wij laten u graag zien hoe en waarom ze dat doen. Ezumakeeg – De Ezumakeeg wordt door velen beschouwd als één van de mooiste plekken van het Nationaal Park Lauwersmeer. Geen wonder. Dit gebied staat internationaal bekend als een toplocatie voor het spotten van vogels. Maar het biedt meer. Ook de cultuurhistorie mag niet vergeten worden. Ga mee met de boswachter van Staatsbosbeheer en laat u verrassen. U krijgt er geen spijt van! Plantenherkenningscursus – Het Nationaal Park Lauwersmeer staat bekend om haar grote rijkdom aan vaak zeldzame planten. Zo zijn hier maar liefst 10 orchideeënsoorten te vinden. Door de –op veel plaatsen- nog aanwezige zoutinvloeden zijn er veel zoutminnende planten. Maar ook de meer algemene soorten zijn het bekijken waard. Op 3 zaterdagochtenden leert u van de boswachter van Staatsbosbeheer veel soorten kennen.

2011

EYA: Poppen en creaturentheater ‘Eya Popeya StiPP’

Eya Popeya StiPP organiseert natuurtheatertochten, prokkelsnoezelbostochten LVB en theaterworkshops met óf de Flierefluiter, of het Kriebelbeessie, of de Kloeskroedenhix óf de Zeemeerhix. Graag vooraf aanmelden. • Prokkel - Snorrekriebel - Snoezeltocht (4-6jr) Theaterbostocht met poppen. Samen lopen we over het verwilderde pad waar we planten en struiken ervaren. We ontmoeten de vos, mol, haas, hermelijn en de bosmuizen. We gaan ze verzorgen en er een praatje mee maken. Met bewegingsspelletjes en het Snorrekriebel Snoezellied. Speciaal gericht op: zien, horen, voelen, ruiken en proeven. • Flierefluiter – Vogeltocht (4-6jr) Theaternatuurtocht met poppen. Samen met de Flierefluiter Ganzericka kuieren we door het bos op zoek naar de lepelaar, mezennestje, duif, roofvogel en de gans. Wat doen die? En hoe? Veren zoeken! Deze vogeltjes herkennen en leren kennen. Verrekijkers mee. Met bewegingsspelletjes en leren; elke vogel zingt flierefluiterlied. • Kriebelbeesies-tocht (6-8jr) Theaterbostocht met poppen. Samen met vrouwtje Kriebelkrap sluipen we door het struikgewas. Om de torren en kevers, de bij, vlinder, krekel, spinnen en de mieren te ontmoeten. Wat doen ze toch allemaal? En waarom zijn ze zo belangrijk? Waar leven ze toch? Op onze knietjes kijken we wat ze allemaal uitspoken! Loep meenemen. Deze kriebelbeestjes herkennen en leren kennen en van genieten! Met bewegingsspelletjes en leren; elk Kriebelbeestje kriebelt met zijn eigen potjes. Met kriebelpootjes liedjes.

NS: Natuurschool

De Natuurschool organiseert al ruim 20 jaar excursies en ontvangt jaarlijks meer dan 10.000 kinderen en volwassenen in Nationaal Park Lauwersmeer. Voor meer informatie: www.natuurschool.nl • Schepnet-excursie – Kinderexcursie voor kinderen van 5-12 jaar en hun ouders. Vissen met schepnetten op zoetwatergarnalen, stekelbaarsjes, jonge palingen en allerlei water-insecten. Tekst en uitleg van Natuurschool-gids.

RBL: Rondvaartbedrijf Lauwersmeer

•

• • • •

Rondvaartbedrijf Lauwersmeer maakt met haar m.p.s. Vlinderbalg rondvaarten door het Nationaal Park Lauwersmeer. Graag vooraf aanmelden. Rondvaart door Nationaal Park Lauwersmeer – Gedurende ruim 2 uur varen wij een prachtige route door het Nationaal Park Lauwersmeer. Onderweg vertelt de kapitein over het ontstaan van het Lauwersmeer en over alles wat er onderweg te zien valt. Ontdek deze unieke ervaring; vanaf het water ziet de wereld er anders uit! Vertrektijden: 13.30 uur (I), 14.20 uur (D). Zomeravondrondvaart – Terwijl de zon langzaam ondergaat en de rust weerkeert over het water, nog even genieten van de ruimte en schoonheid der natuur die het Nationaal Park Lauwersmeer te bieden heeft. Sfeervolle avondrondvaart – Varend genieten van een intiem optreden van de troubadours Gurbe Douwstra en Gerbrich van Dekken. Dagtocht naar Dokkum – Geniet u van de mooie route die leidt over Lauwersmeer en Dokkumer Grootdiep; langs kleine dorpjes die voorheen aan zee lagen. Met uitleg over toen en nu. Verblijf in Dokkum van 12:00 tot 15:00 uur. Einde tocht om 17.30. De prijs is incl. koffie/thee met cake. Op zoek naar de zeearend – Samen met een boswachter van Staatsbosbeheer op zoek naar de zeearend. Vergeet uw verrekijker niet! Geniet van de prachtige omgeving; tuur en ontdek alles wat het Nationaal Park u te bieden heeft, met als hoogtepunt... Tijdens de excursie kunt u voor € 8,- gebruik maken van een lunch aan boord. Deze graag van tevoren reserveren.

NFW: Natuurfotowandelingen met Meindert van Dijk

Natuurgids en natuurfotograaf Meindert van Dijk, begeleidt wandelingen ‘door het oog van de camera’. Meer informatie vindt u op www.natuurfotowandelingen.nl. Aanmelding vooraf is noodzakelijk! • Natuurfotowandeling – Tijdens een prachtige wandeling krijgt u informatie over de natuur en tips en gelegenheid om met uw eigen camera betere natuur- en landschapsfoto’s te maken. Ook kunt u eerder gemaakte foto’s meenemen. Meindert kan u dan feedback geven over deze foto’s. De ochtendwandelingen zijn incl. thee/koffie na afloop. De wandeling op 2 juli is incl. consumpties, lunch en toegang tot de rondvaartboot.

CL: Camping Lauwersoog

Camping Lauwersoog is sinds 2010 de gelukkige eigenaar van M.S. Silverwind en organiseert hiermee o.a. vaartochten door het Nationaal Park Lauwersmeer. • Rondvaart Lauwersmeer – Pannenkoeken eten en vogels kijken! Een aparte combinatie maar ó zo leuk! Tijdens het varen kunnen jong en oud genieten van onze pannenkoeken (níet bij de prijs inbegrepen). Tevens kunt u vanaf het bovendek de mooie vogels in dit natuurgebied aanschouwen! Vertrektijden: 17.00 uur (A), 17.30 uur (I).

De excursies staan ook op:

www.np-lauwersmeer.nl

Lauwersmeer Koerier

Even heerlijk ontspannen in één van de dorpslogementen van de groene gemeente Ferwerderadiel... Eén van de kleinste dorpen van Ferwerderadiel is Jannum. Jannum ligt in een prachtige groenrijke omgeving, waar rust en stilte overheersen. De logementen van Jannum zijn gevestigd in een tweetal monumentale arbeidershuisjes bovenop een terp! In het centrum van deze gemeente ligt het gezellige en landelijke dorp Ferwert. Midden in Ferwert ligt ‘It Lytse Lokaal’. Het is een restant van de oude hervormde pastorie die omstreeks 1895 werd gebouwd. De logementen zijn van alle gemakken voorzien, dus voor een ontspannend en relaxed weekendje kunt u gerust in één van de logementen verblijven. Aan de voet van de terp van Hegebeintum ligt Informatie- en bezoekerscentrem ‘Terp Hegebeintum’. Hier zijn toegangskaarten verkrijgbaar voor rondleidingen naar de terp en de 12e eeuwse kerk.

2011 Italiaanse Pizzeria Ristorante

L ’Ancora Sergio Casula en het team van Pizzeria L’Ancora zijn u graag van dienst. Kom ons opzoeken, Sluisweg 8, Zoutkamp Zomertijd: Alle dagen van 16.30 - 22.00 uur Wintertijd: Di. do t/m zo. van 16.30 - 21.00 uur

Tel. (0595) 40 28 00

Sloepenverhuur per dag, midweek, week en weekend

Er is een archeologisch Steunpunt aanwezig (met o.a. een videopresentatie over landschap en cultuurhistorie) en in het Petit Restaurant kunt u rustig genieten van een kopje koffie of thee.

Informatie of boekingen:

Informatie- en bezoekerscentrum ‘Terp Hegebeintum’, Pypkedyk 4, 9173 GC Hegebeintum. Telefoon (0518) 41 17 83, fax (0518) 41 22 75 E-mail: rekreaasje@planet.nl

Kijk ook eens op www.ferwerderadiel.nl

Kuikhornsterweg 31, 9271 HD Zwaagwesteinde (De Westereen) Tel. (0511) 47 27 75 www.jachthavenkuikhorne.nl

Geniet van uw vakantie vanuit het historisch Veerhuis in Zoutkamp! Het Veerhuis is een historisch pand gelegen op een oude vestingwal van Zoutkamp aan de oevers van het Reitdiep. Dicht bij de oude vissershaven, de voormalige Zeesluis en het Nationaal Park Lauwersmeer en vlakbij het centrum van het pittoreske vissersdorp Zoutkamp. Vanuit het Veerhuis en vanaf het ruime terras heeft u een vrij uitzicht over het Reitdiep en de afgemeerde jachten en oude vissersvaartuigen. Achter het Veerhuis kunt u in de schaduw zitten en genieten van de avondzon. Het Veerhuis is geschikt voor 4 personen, heeft onder meer een gratis internetverbinding en ook verder is dit historische pand voorzien van alle ‘moderne’ gemakken. Mede vanwege de ligging is het Veerhuis helaas niet geschikt voor rollatorgebruikers of kleine kinderen. Bovendien kunt u geen huisdieren meenemen naar het Veerhuis.

Kijkt u voor meer informatie op: www.vakantiehuisveerhuis.nl Bellen kan ook: tel. (0595) 40 13 32 / b.g.g. 06 - 53 76 33 82

Kom maar heerlijk onthaasten

Rintjeshoek Tel. 06-50 59 49 49 www.rintjeshoek.nl Email: rovaso@online.nl

• Aan de voet van het natuurgebied Nationaal Park Lauwersmeer • Vakantieboerderij voor 2-18 pers., met gebruik van het ‘Sylhok’ tot 26 pers. • Diverse eigen workshops en/of kokkin aan huis • Samenwerking met organisatieburo’s voor groepsevenementen/ bedrijfsuitjes • Paarden en huisdieren welkom; eigen grond ruim 5.100 m2 • Oase van rust, ruimte en privacy, midden in de natuur • 250 mtr. v.d. verharde weg af gelegen en alléén te voet bereikbaar

Waddeninzicht Botenverhuurbedrijf voor op het Wad en/of Lauwersmeer en omstreken

Kajuitzeilboten, open zeilboten, sloepen, visbootjes, waterfietsen Ook verhuur van Volendamse kwak, Praam (max. 12 pers.) en Salonboot(max. 10 pers.) met schipper. Winterberging Info: Waddeninzicht Oostmahorn 29A, 9133 DT Anjum Tel. 0622701244 - www.waddeninzicht.com

Lauwersmeer Koerier

2011

Simonszand

SCHIERMONNIKOOG

W A D D E N Z E E

Engelsmanplaat

N46

AMELAND

Uithuizen

Wierum Nes Visbuurt Holwerd

Moddergat Paesens

Lioessens N358 Oosternijkerk

Ternaard Hantumhuizen

Morra

Lauwersoog Hornhuizen Oostmahorn

N361

Kleine Huisjes

PieterburenWesternieland

Broek Molenrij Kloosterburen Kruisweg

Warffum

N363

N33

Uithuizermeeden

Usquert

Den Andel Saaxumhuizen

Rasquert Eenrum Garsthuizen 't Zandt Wehe-Den Hoorn Baflo Hantumer Niawier Metslawier Ezumazijl N356 Tinallinge e r Vierhuizen Mensingeweer hoeke Zeerijp Leermens Leens Waaxens Ulrum Huizinge Hantumer Blije Westeremden uitburen Brantgum Middelstum Jouswier N361 Warfhuizen Zoutkamp Hiaure AalsumWetsens Farebuorren * Seedykster Toer Niekerk Eenum OosterN996 Foudgum wijtwerd Zuurdijk Ferwert Hegebeintum Schouwerzijl N361 Oostrum Tibma Nieuwland Loppersum OnderdendamWesterwijtwerd Bornwird Betterwird Houwerzijl Ee Wirdum Wester Stedum Winsum Lichtaard nijtsjerk N388 Raard Aduarder Ginnum Appingedam Marrum Reitsum Engwierum Dokkumer Westerdijkshorn Saaksum Ezinge zijl Dokkum Lauwerzijl Nieuwe Zijlen Garrelsweer N357 N360 Jislum Jannum Sijbrandahuis Garnwerd Wetsinge Lellens Hallumer Kollumerpomp hoek Oldehove Wouterswoude Kettingwier Munnekezijl Bedum Feerwerd N358 Wânswert Hallum Warfstermolen Rinsumageest Niehove Sauwerd Driesum Westergeest N983 Halfweg Burdaard Hijum N910 Damwoude Wijgeest Kollum N46 Tergrêft Pieterzijl Fransum Oostum Kommerzijl N33 Noordwolde Triemen Oudwoude Adorp Schildmeer Burum Den Ham N361 Bartlehiem Broeksterwoude Niezijl KollumerZuidwolde Aldtsjerk Noordhorn N361 N33 Visvliet zwaag Grijpskerk Veenklooster De Valom N355 Readtsjerk ZwaagAduard Oentsjerk Zandbulten westeinde Wyns Gaarkeuken Buitenpost N356 Zuidhorn Mûnein Zwagerbosch Briltil Gytsjerk Gerkesklooster Kuikhorne N355 N33 N28 N33 Twijzelerheide Stroobos Lutjegast GRONINGEN Den Horn Veenwoudster Veenwouden Twijzel Grote Niekerk N357 wal N370 N33 Wielen Ryptsjerk Enumatil Augustinusga Noardburgum Kootstertille N355 Grootegast Quatrebras N387 Surhuizum Jistrum N388 Drogeham Tytsjerk Hurdegaryp Peebos Ferwerderadiel (Fr.) 1 LEEUWARDEN Bergumer N358 Burgummeer Dongeradeel (Fr.) 2 Harkema Leekster It Heechsân Surhuisterveen (Fr.) -meer N31 3 Dantumadeel Suwâld Sumar A7 N372 Eastermar Kollumerland (Fr.) E22 Tolbert N369 4 Paterswoldse Opende Leek Garyp -meer N31 5 Achtkarspelen (Fr.) Boelenslaan N356 De Leijen N372 6 De Marne (Gr.) Nuis N372 Rottevalle Marum 7 Winsum (Gr.) A7 Roden A28 E22 ZuidE232 8 Bedum N385 (Gr.) laarder A32 Oude Earnewald 9 Loppersum (Gr.) meer Venen N386 Princenhof N963 Hantum

Anjum

Lau

wer

sme

Autosnelweg

Drachten Pikmeer

Andere weg N386

E jde

Spoorlijn

N858

N373

N31

A32 N31

Norg

N392

N34 N33

Wegnummers VVV-kantoor

Voor VVV-folderposten zie blz. 9 (altijd een VVV in de buurt)

A7 E22

Alfabetische plaatsnamenindex Aalsum ............................................ B3 Adorp ...............................................F4 Aduard .......................................... EF4 Aduarderzijl .....................................F3 Aldtsjerk . ......................................AB4 Anjum ............................................. C2 Appingedam ...................................H3 Augustinusga .................................. C4 Baflo .................................................F2 Bartlehiem ...................................... A4 Bedum ........................................... FG3 Betterwird ....................................... B3 Blije . ................................................ A3 Boelenslaan . ................................... C5 Bornwird ......................................... B3 Brantgum ........................................ B3 Briltil ............................................... E4 Broek ............................................... E2 Broeksterwoude .............................. B4 Buitenpost ....................................... C4 Burdaard ......................................... A3 Burgum ........................................... B5 Burum .............................................D4 Damwoude ...................................... B3 De Valom ......................................... B4 Den Andel . .......................................F2 Den Ham ......................................... E4 Den Horn . ....................................... E4 Dokkum .......................................... B3 Dokkumer Nieuwe Zijlen ................ C3 Drachten . ........................................ C6 Driesum .......................................... C3 Drogeham ....................................... C4 Earnewâld ....................................... B5 Eastermar ....................................... C5 Ee . ................................................... C3 Eenrum ......................................... EF2 Eenum .............................................H3 Engwierum ..................................... C3 Enumatil ......................................... E4 Ezinge . ............................................ E3

Ezumazijl ..................................... C2/3 Farebuorrren . ................................. A3 Feerwerd ....................................... EF3 Ferwert ............................................ A3 Foudgum . ....................................... B3 Fransum . ..................................... E3/4 Gaarkeuken . ...................................D4 Garnwerd .........................................F3 Garrelsweer .....................................H3 Garsthuizen .................................... G2 Garyp .............................................. B5 Gerkesklooster ................................D4 Ginnum ........................................... A3 Grijpskerk .......................................D4 Groningen ........................................F4 Grootegast .......................................D4 Gytsjerk ........................................... A4 Halfweg ........................................... D3 Hallum ............................................ A3 Hallumerhoek ................................. A3 Hantum ........................................... B2 Hantumerhoeke ........................... B2/3 Hantumhuizen . .............................. B2 Hantumeruitburen ......................... B3 Harkema ......................................... C5 Hegebeintum................................... A3 Hiaure ............................................. B3 Hijum .............................................. A3 Holwerd .........................................AB2 Hornhuizen ..................................... E2 Houwerzijl ....................................... E3 Huizinge .......................................... G3 Hurdegaryp . ................................... B4 It Heechsân ..................................... C5 Jannum . .......................................... B3 Jislum .............................................. A3 Jistrum ............................................ C4 Jouswier .......................................... C3 Kettingwier ..................................... C3 Kloosterburen ................................. E2 Kleine Huisjes ................................. E2

Kollum ......................................... C3/4 Kollumerpomp ............................... D3 Kollumerzwaag ............................... C4 Kommerzijl ..................................... E3 Kootstertille .................................... C4 Kruisweg ......................................... E2 Kuikhorne ....................................... B4 Lauwersoog ..................................... D2 Lauwerzijl . ...................................... D3 Leek ................................................. E5 Leens ............................................ E2/3 Leermens ........................................H3 Leeuwarden .................................A4/5 Lellens ............................................. G3 Lichtaard ......................................... B3 Lioessens . ....................................... C2 Loppersum . ................................. GH3 Lutjegast . ........................................D4 Marrum . ......................................... A3 Marum ............................................ D5 Mensingeweer ..................................F3 Metslawier . .................................. C2/3 Middelstum .................................... G3 Moddergat . ..................................... C2 Molenrij . ......................................... E2 Morra .............................................. C2 Mûnein ............................................ B4 Munnekezijl .................................... D3 Nes . ................................................. C2 Niawier ............................................ C2 Niehove ........................................... E3 Niekerk (De Marne) ........................ E3 Niekerk (Grootegast) . ..................... E4 Nieuwland ....................................... C3 Niezijl .............................................. E4 Noardburgum ................................. B4 Noordhorn ...................................... E4 Noordwolde . ....................................F4 Norg . ................................................F6 Nuis ................................................. D5 Oentsjerk ..................................... A/B4

Oldehove . ........................................ E3 Onderdendam ..................................F3 Oosternijkerk .................................. C2 Oosterwijtwerd ...............................H3 Oostmahorn .................................... C2 Oostrum .......................................... C3 Oostum . ...........................................F3 Opende ............................................ D5 Oudwoude .................................... C3/4 Paesens . .......................................... C2 Peebos ............................................. D5 Pieterburen ..................................... E2 Pieterzijl .......................................... D3 Quatrebras ...................................... B4 Raard . ............................................. B3 Rasquert . .........................................F2 Readtsjerk ....................................... B4 Reitsum .........................................AB3 Rinsumageest ................................. B3 Roden .............................................. E5 Rottevalle ........................................ C5 Ryptsjerk ......................................... B4 Saaksum . ........................................ E3 Saaxumhuizen .................................F2 Sauwerd . ..........................................F3 Schouwerzijl .................................... E3 Stedum ............................................ G3 Stroobos ..........................................D4 Sumar . ............................................ B5 Surhuisterveen . ............................CD5 Surhuizum ......................................D4 Suwâld . ........................................... B5 Sijbrandahuis . ................................ B3 Tergrêft . .......................................... A3 Ternaard . ........................................ B2 Tibma .............................................. C3 Tinallinge . ................................... F2/3 Tolbert ............................................. E5 Triemen ........................................... C4 Twijzel ............................................. C4 Twijzelerheide ................................. C4

Tytsjerk ........................................... B4 Ulrum . ......................................... E2/3 Usquert . ......................................... G2 Uithuizen ....................................... G2 Veenklooster ................................... C4 Veenwouden . .................................. B4 Veenwoudsterwal ........................... B4 Vierhuizen . ..................................... D2 Visbuurt .......................................... B2 Visvliet ............................................D4 Waaxens .......................................... B3 Wânswert ........................................ A3 Warffum ..........................................F2 Warfhuizen ..................................... E3 Warfstermolen ................................ D3 Wehe Den Hoorn ............................. E2 Westerdijkshorn ..............................F3 Westeremden .................................. G3 Westergeest ..................................... C3 Westernieland . ................................F2 Westernijtsjerk . .............................. A3 Westerwijtwerd . ............................. G3 Wetsens .........................................BC3 Wetsinge . .........................................F3 Wierum ........................................... B2 Wijgeest . ......................................... C3 Winsum ...........................................F3 Wirdum . .........................................H3 Wouterswoude ................................ B3 Wyns ............................................... A4 ‘t Zandt ............................................H2 Zandbulten . .................................... C4 Zeerijp .............................................H3 Zoutkamp ....................................... D3 Zuidhorn ......................................... E4 Zuidwolde ........................................F4 Zuurdijk .......................................... E3 Zwaagwesteinde . ..........................BC4 Zwagerbosch ................................... C4

Lauwersmeer Koerier

2011

Evenementen in Lauwersland 2011 Mei 21 mei: Buitenpost - Fierljeppen De 1e en 2e klas fierljepwedstrijden worden op zaterdag 21 mei in Buitenpost gehouden. De fierljepaccommodatie van Buitenpost ligt in het sportpark achter het treinstation. De accommodatie staat elk jaar garant voor veel verre sprongen. De 2e klas wedstrijden beginnen om 14:30 uur en de 1e klas wedstrijden beginnen om 19:00 uur. 27 mei: Dokkum - Dokk’em Rockt Dokk’em Rockt vindt plaats op de vooravond van het hardrockfestival Dokk’em Open Air. Tijdens Dokk’em Rockt zijn er optredens van De Kast en Status Quo tribute band Piledriver uit Duitsland. Meer informatie: www.dokkemopenair.eu 28 mei: Dokkum - Dokk’em Open Air Op 28 mei 2011 wordt de 6e editie van Dokk’em Open Air gehouden. Dokk’em Open Air is een heavy metal muziek festival en wordt gehouden op festivalterrein Bornwird. Bornwird is een terpdorp in de gemeente Dongeradeel en bevindt zich twee kilometer vanaf Dokkum. Voor meer informatie kunt u de volgende website bezoeken: www.dokkemopenair.eu 28 mei: De Westereen (Zwaagwesteinde) Friesch Kampioenschap Solexrace Jaarlijks vindt de Friesch Kampioenschap solexrace plaats in De Westereen, ook wel Zwaagwesteinde genoemd. Het Friesch Kampioenschap wordt gehouden rondom zorgcentrum Brugchelenkamp. Er wordt gestreden in de A, B, C, D en specialklasse, waarna er een massastart volgt. De keuring begint om 14:00 uur. Om 15:00 uur begint de solexrace. 28 mei: Burum - 10e Vierwindstrekentocht De Vierwindstrekentocht is een jaarlijkse fietstocht en is daarom opgenomen in de kalander van Meimaand Fietsmaand. Afstanden van 40 of 80 kilometer kunnen gefietst worden over de mooiste fietspaden in de omgeving. De routes zijn goed beschreven en onder meer uitgezet door de vereniging Fietsvrienden Lauwersland Burum. De start van de Vierwindstrekentocht is op 28 mei bij Dorpshuis Toutenburg, Meihuizenstraat 2 te Burum. De starttijden zijn van 8.00 tot 12.00 uur. Meer informatie kunt u vinden op www.fietsvriendenlauwersland.nl

Juni 3 juni: Dokkum - Elfstedenwandeltocht De Elfstedenwandeltocht is een georganiseerde vijfdaagse wandeling langs de elf steden van Friesland. De tocht wordt sinds 1946 elk jaar gelopen. Dit jaar wordt de 65e Elfstedenwandeltocht in de week van Hemelvaart van 31 mei tot en met 4 juni gelopen. Op 3 juni is de finish van de Elfstedenwandeltocht in Dokkum op de Zijl/Kleindiep. Meer informatie: www. elfstedenwandeltocht.nl 5 juni: Dokkum - Allprint’s Zinderende Zondag Artiest: Dixie Doodle, Saksenbende Locatie: De Posthoorn/Grootdiep 10 - 13 juni: Zoutkamp Pinksterfeest en Vlaggetjesdag Sinds 1958 viert het dorp Zoutkamp een traditioneel visserijfeest, namelijk Pinksterfeest en Vlaggetjesdag op 2e Pinksterdag. Tijdens deze vier dagen zijn er voor jong en oud veel activiteiten te ondernemen in het pittoreske dorp. Voorbeelden van activiteiten zijn live muziek in de cafés en binnenhaven, kermis op en rond het dorpsplein, zeer uiteenlopende demonstraties en wedstrijden en spellen met betrekking tot de visserij. Op Vlaggetjesdag (13 juni) wordt de nieuwe garnalenkoningin van het jaar 2011 aangekondigd. Bezoekers en feestganger kunnen dan meevaren op één van de vissersschepen om de garnalenkoningin en hofhouding op te halen. Op www.pinksteren-zoutkamp.nl kunt u meer informatie vinden.

11 juni: Loppersum - Grasbaanraces aan Bosweg Op 11 juni worden de jaarlijkse grasbaanraces in Loppersum gehouden. De grasbaanraces vinden plaats op het sportpark aan de Bosweg. De volgende klassen staan aan de start: halve EK finale Zijspannen, Shorttrack en Specials Senioren. In het middagprogramma staan een aantal Jeugd- en Nationaal klassen aan de start. Meer informatie: www.mfacloppersum.nl 13 juni: Dokkum - Friese Elfsteden rijwieltocht Al sinds 1912 wordt elk jaar op 2e Pinksterdag de Friese Elfsteden rijwieltocht georganiseerd. Dit jaar is de rijwieltocht op 13 juni. De toertocht op de fiets gaat langs de elf steden van Friesland. Meer informatie over de Friese Elfsteden rijwieltocht kunt u vinden op www.11steden.nl 25 juni: Dokkum - Nationaal Concours Hippique Dokkum Traditioneel op de vierde zaterdag van juni vindt in Dokkum het Nationaal Concours Hippique plaats. Dit is één van de grootste paardenevenementen van Nederland. Hoogwaardige tuigpaardensport, springsport, dressuur, ponykeuring en pony springen staan centraal. Daarnaast zijn er meerdere activiteiten en een braderie op de concoursterreinen in het Tolhuispark te Dokkum. Parkeren en toegang tijdens deze dag zijn gratis. Meer informatie: www.concourshippiquedokkum.nl

Juli 1 juli: Opening Maïsdoolhof Saaxsumhuizen www.bloemenboerderij.com 3 juli: Raadsma’s IJzersterke Zondag Artiest: Gezina van der Zwaag & Big Band Opus 3 Locatie: de Markt 6 juli: Dokkum - Stadswandeling Elke woensdag in juni, juli en augustus is er een stadswandeling door Dokkum. Deze stadswandeling is onder leiding van een gids. Aanmelden kan bij de balie van het VVV kantoor in Dokkum. De prijs per persoon is €2. Reserveren is niet noodzakelijk. 13 juli: Dokkum - Dokkumer Trekschuit Op elke woensdagmiddag in juli en augustus kunt u een boottochtje door de grachten van Dokkum maken. Instappen kunt u op de Suupmarkt. De kosten van het boottochtje zijn € 4 per persoon. De kosten voor kinderen tot 12 jaar zijn € 2,50 per persoon.

28, 29 en 30 juli Driezum/Walterswâld - Paardendagen Donderdag 28 juli: 18.00 uur verkenning hindernissen door de deelnemers 19.30 uur Kwalleballen Vrijdag 29 juli 10.00 uur start Paardenmarathon 19.30 uur start Marathon onder Zadel na afloop muziek in de feesttent Zaterdag 30 juli - 9.00 uur De Boerendag - Boerenmarkt (oude ambachten, jaarmarkt, tractorenshow, etc.) - Rundvee keuring Noord-Friesland - Provinciale geitenkeuring Friesland - Boerenboelgoed en vele ander attracties voor jong en oud 17.30 uur Paardenspektakel en Concours Na afloop het Paardenbal in de feesttent 30 juli: Surhuisterveen - 6e Pieter Weening Classic Sinds 2006 wordt jaarlijk de Pieter Weening Classic georganiseerd. Dit is een toertocht die in de omgeving van Surhuisterveen wordt gefietst. Dit jaar wordt de Piet Weening Classic voor de 6e keer gehouden op zaterdag 30 juli. De starten finishplaats van de Pieter Weening Classic is het Torenplein in Surhuisterveen. Meer informatie: www.wielrennensurhuisterveen.nl 30 juli: Lauwersoog-Ulrum Halve marathon Lauwersoog-Ulrum De halve marathon Lauwersoog-Ulrum is een atletiekwedstrijd van Lauwersoog naar Ulrum. Dit jaar gaat de 22e editie van de halve marathon Lauwersoog-Ulrum van start. In Lauwersoog vindt de start van de halve marathon om 14:00 uur plaats. Voor meer informatie over de halve marathon Lauwersoog-Ulrum kunt u de volgende website bezoeken: www.halvemarathon.nl

Augustus 2 augustus: Surhuisterveen 30e wielerprofronde van Surhuisterveen De profronde van Surhuisterveen is een jaarlijks terugkomend wielerwedstrijd. Dit jaar is de 30e wielerprofronde van Surhuisterveen welke plaatsvindt op 2 augustus. Op www. wielrennensurhuisterveen.nl kunt u meer informatie vinden over de 30e wielerprofronde van Surhuisterveen. 5 augustus: Dokkum - Jaarmarkt Sinds 1965 de ondernemersvereniging van Dokkum, Club

Lauwersmeer Koerier 65, elk jaar een grote jaarmarkt in de sfeervolle historische binnenstad van Dokkum. Ook dit jaar zijn er in Dokkum op vrijdag 5 augustus van 11:00 uur tot 21:00 uur verschillende kraampjes vinden. Ruim honderd standhouders bieden de bezoekers veel koopjes en interessante artikelen en demonstraties. Meer informatie: www.winkelenindokkum.nl 7 augustus: Dokkum Raadsma’s IJzersterke Zondag Artiest: Dwayne & TexMeXplosion - Locatie: de Markt 12 & 13 augustus: Buitenpost - Swaddekuier Op 12 en 13 augustus vindt de Swaddekuier plaats. De tweedaagse wandeltochten van de Swaddekuier biedt wandelaars de mogelijkheid om het door de ijstijd ontstaan landschap van de Friese Wouden te bewonderen. Wandelaars kunnen zelf een route kiezen over 10, 20 en 40 kilometer. Op www. swaddekuier.nl kunt u meer informatie over de tweedaagse wandeltochten vinden. 20 augustus: Hallum - 24e skeelertocht Om 14:00 uur start op 20 augustus de 24e Bartlehiemskeelertocht in het centrum van Hallum. Deze skeelertocht is één van de grootste rolschaatsevenementen van Nederland. De wedstrijd gaat over een parcours van 30 kilometer. Tegelijkertijd kunnen zo’n 300 toerrijders op hetzelfde parcours voor hun 15, 30 of 60 kilometer rond het kleine plaatsje Bartlehiem, wat vooral bekend is door de Elfstedentocht. Om 17:00 uur is de finish ook in het centrum van Hallum te vinden. Meer informatie: www.bartlehiemskeelertocht.nl

31 26 & 27 augustus: Driezum-Wâlterswâld Kennedymars Fryslân Dit jaar wordt voor de 5e keer de Kennedymars van Driezum Wâlterswâld gelopen. Deze Kennedymars wordt ondersteund met culturele activiteiten zoals dans-, zang- en muziekgroepen. Ook kan tijdens deze mars het coulisselandschap en het terpengebied in Noordoost-Friesland worden beleefd. Er zijn verschillende wandeltochten die gelopen kunnen worden, namelijk de Kennedymars van 80 kilometer, de Nachtmars van 40 kilometer en de Juniormars van 8 kilometer. Voor de startpunten en begintijden kunt u www.kennedymarsfryslan.nl bezoeken. Ook voor meer informatie kunt u op deze website terecht.

September 2 & 3 september: Onderdendam - Scheepsjoagen De 18e editie van Scheepsjoagen in Onderdendam is om 2 en 3 september. Dit is een dorpsfeest in het Groningse Onderdendam waar het scheepsjoagen een onderdeel van is. Scheepsjoagen is het door middel van het trekken aan een touw voortbewegen van een schip. Deze activiteit werd vroeger ook daadwerkelijk in Onderdendam uitgevoerd. Naast het scheepsjoagen zijn er meerdere activiteiten tijdens het dorpsfeest. Meer informatie vindt u op: www.scheepsjoagen.nl 3 september: Dokkum - Kunstmarkt Met heel veel plezier organiseert Stichting Stadsfeesten Dokkum voor de veertiende maal een grote kunstmarkt in de oude binnenstad van Dokkum. Vorige jaren mochten wij meer dan 100 deelnemers verwelkomen, zowel professionals als amateurs. Kunstenaars, galeriehouders, musea, muzikanten, dansers, straatartiesten,kunstuitleen, enz. nodigen wij ook nu weer uit om deel te nemen aan de kunstmarkt op zaterdag 3 september 2011 in de prachtige oude binnenstad van Dokkum. De kunstmarkt duurt van 10-17 uur. 4 september: Dokkum Vrienden en the butler live Artiest: Exposure and friens met onder andere Jelle B. (meezingprogramma). Locatie: Bonifatiuskapel 10 september: Zoutkamp - Slag om Zoutkamp Op 10 september wordt de historische Slag om Zoutkamp van 1589 nagespeeld. Het oude dorp wordt omgetoverd naar de sferen uit de 16e eeuw en ook de bewoners van Zoutkamp de kleding uit die tijd dragen. Voor meer informatie over de Slag om Zoutkamp en voor het programma van deze dag kunt u de website www.slagomzoutkamp.nl bezoeken. 10 & 11 september: Lauwersland Open Monumentendag Tijdens de Open Monumenten dag op 10 en 11 september, zijn duizenden monumenten gratis toegankelijk voor publiek. De deelnemende monumenten zijn te herkennen aan de vlag van de Open Monumentendag. Elk jaar is er een thema vastgesteld voor de Open Monumentendag. Dit jaar is het thema: Oud gebruik - nieuw Gebruik. Op www.openmonumentendag.nl vindt u meer informatie over de Open Monumentendag.

22 augustus: Burum - 12e Lauwersland Fietsvierdaagse De 12e Lauwersland Fietsvierdaagse kan vanaf 22 augustus worden gefietst. De starttijden van dit fietsevenement zijn van 9:00 uur tot en met 13:00 uur. U kunt uit verschillende routes, namelijk routes van 35 en/of 70 kilometer. De startplek is Dorpshuis Toutenburg, Meihuizenstraat 2 te Burum. Meer info kunt u vinden op: www.fietsvriendenlauwersland.nl 26 & 27 augustus: Garnwerd - ZomerJazzFietsToer Op 26 en 27 augustus kan een muzikaal fietsavontuur door het landschap van het Reitdiepdal worden beleefd, want de 24e ZomerJazzFietsToer wordt op deze dagen georganiseerd. De ZomerJazzFietsTour is een fietsfestijn met een internationaal gevarieerd programma met actuele jazz en improvisatie muziek. Tijdens deze editie van de ZomerJazzFietsTour komen er musici uit Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, de Verenigde Staten en Nederland. Er worden verschillende optredens in verschillende in oude kerkjes en boerenschuren gegeven die tijdens de ZomerJazzFietsTour bijgewoond kunnen worden. Voor meer informatie: www.zjft.nl

2011

14 september: Loppersum - Najaarsmarkt Op 14 september is er de jaarlijkse najaarsmarkt in het centrum van Loppersum. 14 - 17 september: Loppersum - Kermis Van 14 tot en met 17 september is er de jaarlijkse kermis op het marktplein in Loppersum. 24 & 25 september: Hoogeland Tocht om de Noord Op 24 en 25 september is er de Tocht om de Noord in het Hoogeland. De Tocht om de Noord is een culturele ontdekkingstocht waar typisch Groningse gebouwen, muziek, theater en streekproducten centraal staan. Het thema van de dit jaar georganiseerde Tocht om de Noord is: “Ontdek de Smaak van Groningen”. Ook is er dit jaar een nieuwe route. Tocht om de Noord loopt van Drenthe tot aan het Wad. In deze editie gaat de wandeling (variërend van 17 tot 80 kilometer) in twee dagen door 22 dorpen. De tocht begint de eerste dag aan het Wad in de buurt van Hornhuizen en eindigt in het Atrium van de

Hanzehogeschool Groningen. De tweede dag is de startplaats de grens van Groningen en Drenthe en eindigt de tocht weer in het Atrium van de Hanzehogeschool Groningen. Meer informatie: www.tochtomdenoord.nl

Oktober 15 en 16 oktober: Esonstad Vier kampioenschappen in een weekend Op 15 en 16 oktober wordt er gestreden om de Nederlandse titel Slalom en Course Race (Formula) op het Lauwersmeer. Daarnaast worden tegelijk ook het open Freestyle en Speed gevaren. De wedstrijd wordt georganiseerd door Windsurfing Oostmahorn. Het wordt de eerste keer dat er wordt gestreden om de nationale titel. Zaterdagavond is er een groot feest in de feesttent met een top 40 band. 17 oktober: Winsum - Winsumer Baistemaart Ook dit jaar wordt de jaarlijkse Baistemaart in Winsum georganiseerd. Op deze maandag in de herfstvakantie zijn er veel agrarische- en andere activiteiten. Ook wordt er een paardenen ponymarkt georganiseerd. Meer informatie kunt u vinden op www.baistemaart.nl

November 5 november: Dokkum - Zoet Indoor Op zaterdag 5 november wordt Zoet Indoor georganiseerd. Dit dance feest is een vervolg op Zoet Open Air. Zoet Indoor begint om 21.00 uur tot 1.00 uur in de Trimmer in Dokkum. Meer informatie: www.zoetindoor.nl

December 9 & 10 december: Loppersum - Kerstmarkt Op 9 en 10 december de jaarlijkse kerstmarkt in Loppersum. 20 december: Surhuisterveen - 17e Centrumcross De 17e Centrumcross van Surhuisterveen wordt op 20 december gehouden. De Centrumcross is een veldrijwedstrijd die elk seizoen in Surhuisterveen wordt georganiseerd. Meer informatie: www.wielrennensurhuisterveen.nl

Deze evenementenpagina is samengesteld door de VVV Lauwersland. Telefoon (0519) 29 38 00 www.vvvlauwersland.nl - info@vvvlauwersland.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

theeschenkerij

B&B

ambachtelijke producten

lauwerswille

high tea, verjaardag of familiefeestje?

u bent van harte welkom

bij

lauwerswille!

kijk op onze

website voor meer informatie

bel met onderstaand nummer! wij verheugen ons op u!

Chalet- en bootverhuur Lauwersoog Genieten van het Lauwersmeer! aan het Lauwersmeer!

foijingaweg 114 kollumerpomp 0511 - 401700 info@lauwerswille.com www.lauwerswille.com

Kustweg 30, 9976 VP Lauwersoog Tel. (0519) 34 90 68 - Mobiel: 06-30083494 - hooghof@gmail.com

Een klim waard Informatie- en bezoekerscentrum

‘Terp Hegebeintum’

Genieten met Groningers van het Lauwersland

Pypkedyk 4, 9173 GC Hegebeintum Tel. (0518) 41 17 83 www.hegebeintum.info rekreaasje@planet.nl

St. De Paardenborg & Juckemaheerd, aan de oever van het Reitdiep, op loopafstand van het haventje van Zoutkamp, biedt ontspanning en plezier in het Lauwersmeergebied en Middag - Humsterland met: ●

● ● ●

paardrijden en mennen (kinderen en volwassenen) en tochten met de huifkar op afspraak, op vrijdag en zondag (ook met beperking) appartementen, ook voor gasten met een beperking vertrek- en afstapplaats voor fiets-, wandel-, paarden-, zeiltochten Bed & Box voor ruiter/menner & voor paard

Informatie: Maria Wermink: 06-55 81 43 81 b.g.g. (0595) 40 20 50

St. De PaardenborgJuckemaheerd Zoutkamperweg 6, 9972 TC Niekerk (De Marne) e-mail: e.h.wermink@hetnet.nl of: geertje-karstens2@hetnet.nl

Rondleidingen naar de hoogste terp van Nederland - Wisselende exposities Archeologisch Steunpunt - Videopresentatie over het landschap en de cultuurhistorie - Petit-restaurant met terras Maandag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur Zon- en feestdagen 12.00 - 17.00 uur

Een hoogtepunt in Friesland

Aan de toegangspoort van het Lauwersmeer en de Waddenzee in Dokkumer Nieuwe Zijlen vindt u onze jachthaven met ruime accommodatie voor passanten

Maïsdoolhof

Voor bloemen, boerenkaas, maïsbad, klootschieten, klompgolf, skelters, bloemenpluktuin en een maïsdoolhofdiploma moet u zijn bij:

De Bloemenboerderij in Saaxumhuizen!

• Winterstalling binnen en buiten • Doe-het-zelf loodsen • Kranen tot 20 ton • Toiletvoorzieningen • Passantenligplaatsen

Tevens een aanrader voor uw familiedag, bedrijfsuitje, barbecue of kinderfeestje. U vindt De Bloemenboerderij op 6 km. afstand van Pieterburen. Dikemaweg 10, 9957 NB Saaxumhuizen. Telefoon (0595) 42 35 77 of kijk op onze website:

www.bloemenboerderij.com

Open: 1 juli - 17 oktober, ma. t/m za. van 10.00 - 17.30 uur. Zo. van 12.00 - 17.30 uur.

Informatie bij de havenmeester: R. Meijer tel. (0511) 40 83 03 - www.lunegat.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Luister... naar Hildegard van Bingen

Pieterburen heeft uitgebreid cultureel-recreatief programma in 2011 en linguïstiek, geneeskunde en natuurkunde. Zij publiceerde niet alleen 80 overgeleverde composities, maar ook boeken over alle genoemde onderwerpen. Ze correspondeerde met pausen en vorsten, theologen en kloosteroversten uit heel de wereld.

De vrijwilligers van de beherende stichtingen willen, zowel landelijk als regionaal, meer belangstelling wekken voor wat het dorp te bieden heeft. De hierna genoemde vier stichtingen zijn voornemens in de maanden september en oktober 2011, met als hoogtepunt het weekend van 23 t/m 25 september, een groot aantal cultuur-recreatieve activiteiten te organiseren onder de noemer: ‘Luister, naar Hildegard van Bingen’

De samenwerkende stichtingen:

Hildegard van Bingen was een Duitse benedictijnse abdis uit de 12de eeuw. Ze geldt als eerste vertegenwoordigster van de Duitse middeleeuwse mystiek. Zij was onder meer actief op het gebied van religie, filosofie, kosmologie, muziek, poëzie

Samen.....

De plaats van de activiteiten, muziek, toneel, lezingen en rondleidingen, is het culturele hart van Pieterburen: De Petruskerk, Domies Toen en Bezoekerscentrum Buitenplaats Noordkust. Met dit programma willen de organisatoren nog eens benadrukken dat Pieterburen veel te bieden heeft aan de recreatieve cultuurliefhebber.

in cultuur en recreatie!

● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Stichting Spelt Pieterburen Biologisch Akkerbouwbedr. A.E. Havenga, Kloosterburen Molenaar R. Wassens Molen “Joeswert”, Feerwerd Warme Bakker Peters, Leens Stichting Domies Toen Botanische tuin, geregistreerd museum, Pieterburen Stichting Oude Groninger Kerken Petruskerk Pieterburen: Plaatselijke Commissie SOGK Stichting Groninger Landschap Bezoekerscentrum ‘Buitenplaats Noordkust’, Pieterburen

Hanny Hiddema, Hoofdstraat 107, 9968 AC Pieterburen Tel. / fax (0595) 52 84 05 e-mail: HannyHiddema@pieterburen.org (spelt)

September 2011 Koorzang Toneel Tentoonstellingen Film Lezingen Rondleidingen Fietsroutes Wandelingen Speltproducten Kloostermaaltijden

23 24 25

Hildegard van Bingen

Pieterburen is een bekend dorp.Vanwege de zeehonden, het wadlopen en het Pieterpad. Minder bekend is haar cultuur, de geschiedenis en het omringende landschap. Cultuur, zoals de 15e eeuwse gotische Petruskerk, met haar schitterende houtsnijwerk en unieke rouwborden. Een monument waarvan het aantal geregistreerde bezoekers in vier jaar tijd ruimschoots verdubbelde, van 2500 naar bijna 6000 bezoekers per seizoen van zes maanden. Een voormalig kerkgebouw met aan haar voet ‘Domies Toen’, de vroegere domineestuin. Een botanische tuin met een unieke collectie planten, een middeleeuwse kruidentuin en erkend museum. Of de promotie en afzet van het biologisch geteelde oergraan ‘spelt’, als ‘Gegarandeerd Groningen’ produkt.

Luister naar

Stichting Spelt Pieterburen Stichting Domies Toen Stichting Oude Groninger Kerken Plaatselijke Commissie Petruskerk Pieterburen

Stichting Groninger Landschap Bezoekerscentrum ‘Buitenplaats Noordkust’

Lauwersmeer Koerier

Eskesstraat 89 - 9291 MP Kollum Tel. 0511 - 45 11 90 E-mail: info@minicampinguitenthuis.nl www.minicampinguitenthuis.nl

Minicamping Uit & Thuis is een kleinschalige, gezellige camping waar rust en genieten centraal staat. In het rustige en vriendelijke dorp Kollum, in Noordoost Friesland, gelegen aan de Strobosser Trekvaart ligt minicamping Uit & Thuis. De camping beschikt over veldjes met mooie ruime kampeerplaatsen. De noordkant is beschut door bomen en struiken en biedt een vrij uitzicht over de landerijen en vaart. Ook liggen de plaatsen vrijwel allemaal dichtbij of aan het water. Uit & Thuis biedt een optimale mogelijkheid om in alle rust te genieten van de natuur. De camping ligt aan vis- en vaarwater en er zijn schitterende kano- en fietsroutes in de omgeving, o.a. naar Dokkum en het Lauwersmeergebied.

2011

landschaps Landschaps activiteitencentrum ‘Botniahiem’ Verhuur vakantiewoningen, appartement, sta-/chaletcaravans, trekkershut, groepsaccommodatie, kamers, Bêd & Brochje (logies + ontbijt), minicamping, fietsverhuur Fam. B. de Jong Doniawei 95, 9104 GK Damwâld Telefoon (0511) 42 20 38 email: botniahiem@hetnet.nl internet: www.botniahiem.nl

Er is een modern toiletgebouw met zeer goede voorzieningen. Het centrum van Kollum ligt op 800 meter van de camping en biedt alle faciliteiten om u een onvergetelijke en gezellige vakantie te bezorgen met volop winkels, terrasjes, enz. Graag verwelkomen wij u op onze camping Jan & Elly Sijtsma 0511 451190

Schiermonnikoog

Ameland

Vanaf Buitenpost - 5 km. Dokkum - 12 km. de camping Drachten - 20 km. naar: Groningen - 30 km.

Lauwersoog

Dokkum

Leeuwarden Vlieland Harlingen

Texel

Franeker Bolsward

Delfzijl

Kollum

Terschelling

Lauwersoog -16 km. Leeuwarden - 28 km.

Pieterburen

Buitenpost

Groningen

Burgum

Drachten Sneek

Joure

Heerenveen

zuidhorn

het oudste cultuurlandschap van Nederland Ten noordwesten van de stad Groningen liggen -in de gemeente Zuidhorn- de voormalige waddeneilanden Middag en Humsterland. Dit oudste cultuurlandschap van Nederland is aangewezen als Nationaal Landschap. Aduard met een overblijfsel van een Cisterciënzer klooster en een te bezichtigen museum vormen een goed startpunt voor uw tocht door dit landschap. Fransum met een uit de 13de eeuw stammende Romaanse Kerk. De Hamster- of Piloersmaborg (de enige nog in gebruik zijnde Groninger Borg als boerderij) in Den Ham en het wierdedorp Niehove zijn de parels in dit bijzondere landschap. Ook de andere dorpen in de gemeente Zuidhorn zijn zeker een bezoek waard. Saaksum (beschermd dorpsgezicht), Noordhorn (kostuummuseum), Zuidhorn (De Gast, Ned. Herv. Kerk), Grijpskerk (korenmolen De Kievit, watermolen De Westerhorner), Kommerzijl (oude dijken), Oldehove (korenmolens), Visvliet ( kerk uit 1427), Niezijl (de Bomsterschans), Briltil (jachthaven), Den Horn (kerkje), Lauwerzijl (gemaal de Waterwolf bij Electra) en Pieterzijl (welfbruggetje ’t Piepke).

Gemeente Zuidhorn Telefoon (0594) 50 88 88 www.zuidhorn.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Routetips Friesland Burmaniapad - wandel-, fietsen leesroute langs de dorpen Ferwert en Hegebeintum, 20 km De Laatste Eer - 2 fietsen autoroutes langs grafmonumenten in Noordoost-Friesland, 45 km Dykswâlentocht - toeristische fietsroute in het coulissenlandschap tussen Veenklooster en Eastermar, 45 km Fan beam ta beam troch de Wâlden - 2 fietsroutes langs waardevolle bomen in Dantumadeel, 35 en 45 km Friese Elfstedenroute - wandel-, fiets-, auto- en vaarroute langs de Friese Elfsteden, gem. 245 km Fietsroutenetwerk Noordoost Fryslân - fietsen via knooppunten, u bepaalt zelf uw route en het aantal kilometers dat u wilt fietsen. Historische Wandelpaden Noordoost Fryslân - overzichtskaart met 400 km wandelen in heden en verleden. ‘Historische’ Beelden Route - stadswandeling in Dokkum langs historische kunstwerken, 3 km Kultureel fytsrûntsje Achtkarspelen - fietsroute door de Noardlike Fryske Wâlden met onderweg informatiepanelen met Friese gedichten, 2 x 30 km Lauwerslandroute - toeristische autoroute door het landschap van het Lauwersland, 105 km Lits-Lauwersmeerroute - vaarroute tussen Lauwersmeer, Dokkum en Drachten Man met een missie - de leukste wandelroute door Dokkum in de voetsporen van Bonifatius, 4 km Met paard te gast in de noordelijke Friese Wouden ruiterroutes door de gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel Middeleeuwen Cultuurroute - fietsroute door Dantumadiel welke een blik biedt op een interessante historie, 33 km Stadswandeling Dokkum - stadswandeling door het historische hart van gemeente Dongeradeel, 3 km Steengoed - 2 fietsen autoroutes langs monumenten en hun bouwmaterialen in Noordoost-Friesland, ca. 45 km Terpelânroute - toeristische autoroute door het Friese terpenlandschap en langs de kwelders, 105 km Theun de Vriesroute - literaire fietsen wandelroute door de Noordelijke Friese Wouden, 15 km Van Wad tot Woud - 10 fietstochten door het Lauwersland, afstanden ca. 35 en 38 km Wandelen langs Friese Stinzen en Staten - gevarieerde rondwandelingen langs voorname huizen, 3,5 tot 10 km Wegen van waarde - Romaanse kerkenroute; een culturele en natuurrijke fietsen autoroute in Noordoost-Fryslân, 39 km en Bonifatiusroute; een wandelroute langs alle aan Bonifatius verwante plekken in Dokkum, 5 km Zevenwoudenpad - lange afstand wandelpad van Lauwersoog naar Steenwijk, 147 km

Eeuwenoud ‘krachtvoer’

Teelt van de Fries-Groninger witte klaver lijkt gered HORNHUIZEN - Op een veldje vlakbij Hornhuizen, teelde oud-akkerbouwer Jan Medema in 2010 voor de laatste keer Fries-Groninger witte klaver. Medema is 72 jaar en heeft besloten om te stoppen met de teelt. Daarmee dreigt een eeuwenoud Gronings gewas verloren te gaan. De witte klaver is een natuurvriendelijke vervanger van kunstmest. Het gewas is wel arbeidsintensief, maar door het lage blauwzuurgehalte is het een heel goed krachtvoer voor paarden en koeien. Andere klaversoorten zouden de dieren ziek kunnen maken. Medema hoopte vurig dat een boer zich zou melden met belangstelling om de teelt van dit bijzondere gewas voort te zetten. Inmiddels heeft hij een kandidaat gevonden in de persoon van Jan Knol uit Krewerd. Die begint een informatiecentrum over oude Groninger gewassen bij zijn boerderij en wil de teelt van de Fries-Groninger witte klaver graag voortzetten. ■

Groningen Archeologische route Zeerijp - fietsroute in de Fivelboezem, oostelijk 22 km en westelijk 25 km, totale lengte 55 km Dorpswandelingen - wandelroutes in Baflo, Bedum, Loppersum, Middelstum, Winsum en Zoutkamp Groningen Loopt - wandelroutes in de provincie Groningen; afstanden variërend van 13 tot 21 km. Gronings Goed Route - autoroute langs wierden, dijken, sluizen en maren met fietsmogelijkheden, 145 km Jacobspad - wandelen fietsroute van Uithuizen naar Hasselt, onderdeel van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostela, 200 km Lauwersmeer routeboekje ‘Oog in oog met het water’7 wandel-, fietsen autoroutes langs bezienswaardigheden rondom 40 jaar Lauwersmeer Op stap (van ’t Hogeland naar Hoogeveen) - 16 wandelroutes van Pieterburen tot Coevorden, afstanden van 5 tot 18 km Pieterpad - wandelroute van Pieterburen naar Vorden (Gld.) welke onderdeel is van het LAW naar de Sint-Pieterberg bij Maastricht, 233 km Rolstoelroutes - 2 routes over betonpaden; vanaf parkeerplaats aan De Rug (Ballastplaatbos) en één vanaf restaurant het Booze Wijf, beide ca. 3 km. Rondje Groningen - 12 prachtige fietsroutes met picknick recepten Rondje Lauwersmeer- fietsroute rond het Lauwersmeer door Groningen, Friesland en langs de Waddenzee, 45 km Van Zoutkamp naar Pieterburen v.v. - fietsroute in het spoor van Van Lennep en Van Hogendorp, 20 km Veelzijdig Groningen - 30 wandelingen in de provincie, afstanden ca. 10 tot 25 km Vijftien Wierden - fietsroute door het historische wierdenlandschap, 30 km Wad- en Marenroute - autoroute door het Groninger wadden- en marengebied, 75 km Wad- en Wierdenpad - lange afstand wandelpad door het zeekleigebied, van Lauwersoog naar Nieuweschans, 123 km Wandelen rond Groninger Borgen - rondwandelingen langs de bescheiden kastelen van het Noorden, afstanden van 4 tot 9 km Winsum - 4 fietsroutes rondom Winsum, afstanden ca. 23 tot 35 km

De Bantpolder Natuurmonumenten beheert in het Lauwersmeer het uitgestrekte natuurgebied de Bantpolder, een befaamde vogelweide. Van oktober tot april vindt u hier duizenden kol-, grauwe en brandganzen. De laatste soort broedt helemaal op Nova Zembla. In het voorjaar kunnen tureluur en grutto hier ongestoord broeden. In juni bloeien er honderden rietorchissen. De paarse gloed steekt er dan scherp af tegen de groene zeedijk.

Lauwersmeer Koerier

2011

o p va l l e n d e

advertentie ? interessante

folder ?

professionele

brochure ? wervende

mailing ? Graag adviseren wij u hierin vrijblijvend. Bel of mail ons voor het maken van een afspraak. Vormgever van o.a. deze krant www.dogravo.nl | tel. (0511) 42 58 48 | mail@dogravo.nl

Nu ook kte erde t me ov eelplaats p inders

rondvaarten door nationaal park lauwersmeer opstap: oostmahorn om 13:30 uur - suyderoogh om 14:20 uur. van april t/m oktober elke zondag | van mei t/m oktober elke dinsdag juli en augustus: elke dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag. extra vaarten en overige informatie via website: www.lauwersmeer.nl reserveren via: 06 - 21 24 44 16

FEESTEN

ACTIVITEITEN Het adres voor:

(Verjaardags)feesten Recepties Familiedagen Bruiloften Vergaderingen Kanovaren Rondvaarten Boogschieten Paintball Barbecueën Stamppotbuffetten Koud/warme buffetten Pannenkoeken Bel gerust voor een (aan)vraag (ma-za 9.00 -21.00 uur) Tel. 0595 44 27 50 of mail naar: info@marenland.nl Kijk ook eens op onze website: www.marenland.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Van Ezinge naar Slochteren in 2011

Met de bus op ‘Borgen- en Wierdentour’

Het is Museum Wierdenland in Ezinge en de Fraeylemaborg in Slochteren gelukt om een echte bustour op te zetten. Het is deze zomer elf maal mogelijk om met de bus op Borgen- en Wierdentour te gaan. De tocht start bij het station in Groningen. Een deskundige gids in de bus geeft uitleg over het landschap waar men door heen rijdt. De eerste stop is de Fraeylemaborg waar een gids vertelt over het steenhuis waaruit de borg ontstond en over de roemruchte borgbewoners. Na het bezoek aan de borg wordt de tentoonstelling ‘Trouwen op Fraeylema’ bekeken in het Koetshuis en kan er een wandeling worden gemaakt in het recent gerestaureerde, 23 hectare grote, park in Engelse landschapsstijl. Het park bevat follies, waaronder de recent teruggeplaatste ‘Geele brug’ over de snoekenvijver. Na de lunch vertrekt men naar Ezinge. Er is een de rondleiding in het museum Wierdenland over de ontstaansgeschiedenis van de wierden en over professor Albert Egges van Giffen. Ook kan de tentoonstelling van de kunstenaar Jon Gardella worden bekeken. Naar keuze kan daarna een wandeling gemaakt worden naar de wierde van Ezinge met gids of er kan op eigen gelegenheid gewandeld worden op het Bouwerderpad, een wandeling over boerenland van ongeveer een uur. Als laatste locatie wordt de Allersmaborg aangedaan, voor een wandeling in de tuin. Culinair is de dag goed verzorgd met een lunch van landP E R SB E R I C H T brood en mosterdsoep op Fraeylema en poffert bij de thee in Wierdenland. Er zijn koffie en drankjes in de bus. Er kan in 2011 worden geboekt via www.hstravel.nl of op de sites van de Fraeylemaborg en Wierdenland voor donderdag 12 mei,

vrijdag 27 mei, donderdag 9 juni, vrijdag 24 juni, donderdag 7 juli, vrijdag 22 juli, donderdag 4 augustus, vrijdag 19 augustus, donderdag 1 september, vrijdag16 september en donderdag 29 september. De Borgen- en Wierdentour wordt mogelijk gemaakt door de projecten ‘Fraeylemaborg levende historie’ en ‘Educatief Museale Versterking Museum Wierdenland’. Subsidiënten van deze projecten zijn de provincie Groningen, de gemeenten Slochteren en Winsum, Rabobank Stad en Midden-Groningen, Groningen Gas 50, Jan Menze van Diepen Stichting, Vereniging Vrienden van de Fraeylemaborg, VSB fonds Groningen, J.B. Scholtenfonds, Lionsclub Skiramere, Prins Bernhard Cultuurfonds, het fonds voor de landbouw, Rotary West Groningen, Vitaal Platteland; het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: “Europa investeert in zijn platteland”. Landgoed Fraeylemaborg PE Hoofdweg 30 9621 AL Slochteren tel. (0598) 42 15 68 info@fraeylemaborg.nl www.fraeylemaborg.nl

R SB E R I C H T

Museum Wierdenland Van Swinderenweg 10 9891 AD Ezinge tel. (0594) 62 15 24 info@wierdenland.nl www.wierdenland.nl

Ezinge

Lauwersmeer Koerier

2011

De stilte is een prachtige taal die nog maar weinig mensen kennen. Bij ons is hij nog dagelijks te horen...

telefoon 140511 | www.dantumadiel.eu

Winkelcentrum Damwoude Voor uw gemak... éénentwintig speciaalzaken onder één dak..! VOOR PRETTIG WINKELEN ONDER ALLE WEERSOMSTANDIGHEDEN

AAN DE N356 DOKKUM-DAMWOUDE

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.

Super de Boer Marskramer Henk ten Hoor textiel DA Bethlehem drogisterij De Brillenspecialist Lidl Supermarkt eethuisje ‘Het Centrum’ ingeltje Damesmode La Coupe Kapsalon Jilderda Bloemen Primera Heslinga’s Bakkerij De echte Groenteman Talsma Keurslagerij Kooistra’s Slijterij Wybe Bosch Fotografie Fokkinga Schoenen Fokkinga Mode Bosgraaf elektro Discus Dierenspeciaalzaak Maxx allerhande waren

Lauwersmeer Koerier

2011

(Advertorials)

35 jaar jong!

Ook voor leuke cadeautjes!

Vereniging tot Kerkelijk Recreatiewerk in het Lauwersmeergebied 2011

Boekhandel Personalia Leens Naast een zeer ruim algemeen assortiment aan kaarten en boeken, zoals literatuur, boeken over Groningen, fietsen wandelkaarten, en boekenbonnen verkoopt de boekhandel de laatste jaren ook originele cadeauartikelen: kleine cadeautjes voor kinderfeestjes (onder de € 3,50 !), geboorte, doop, belijdenis, verjaardagen, enz. Tevens is er een mooi assortiment aan kantoorartikelen, zoals enveloppen, notitieboeken en diverse schrijfwaren. Onze koopjesgang biedt elke keer weer wat nieuws voor een klein prijsje: boeken, kaarten en DVD’s. Onze boekhandel doet mee aan alle landelijke literaire activiteiten, zoals Maand van het Spannende boek (juni), Kinderboekenweek (ook Christelijk!) in oktober, Nationale Pocketweken en Voorleesdagen in januari en de Boekenweek in maart. U kunt uw bestelling in de winkel kwijt, maar ook telefonisch of per email/website. In principe zijn alle boeken leverbaar, ook uw buitenlandstalige boeken en studieboeken. Kortom: laat u door een goed assortiment, service en originaliteit, aangenaam verrassen. Het team van Boekhandel Personalia heet u van harte welkom. Valge 3, 9965 PD Leens, T: 0595-577217, info@boekhandelpersonalia.nl, www.boekhandelpersonalia.nl Open: wo.: 13u18u, do.: 13u-18u, vrij.: 10u-12u, 13u-18u, zat.: 10u-12u, 13u16u.

Deze vereniging is al sinds 1976 actief om tijdens de zomerperiode diensten, sing-ins en andere activiteiten te organiseren voor de vakantiegangers en inwoners van en rond het Lauwersmeergebied. De ‘Witte Tent’ is inmiddels een begrip en voor veel mensen onlosmakelijk verbonden met Lauwersoog tijdens de zomer. In 2011 is er van 3 juli tot en met 14 augustus elke zondagmorgen om 9.30 uur een dienst en ’s avonds om 19.30 uur een sing-in. Onderstaand ziet u het programmaoverzicht van deze zomer (voor zover in april 2011 bekend Alles is gratis toegankelijk. Evenals voorgaande jaren staat de ‘Witte Tent’ ook nu weer op het terrein van Staatsbosbeheer achter het parkeerterrein van de Jachthaven aan het Noordergat. Bezoekers kunnen hun auto op het terrein achter de tent te parkeren. Parkeren langs de weg is verboden. U bent ook deze zomer weer van harte welkom. Graag tot ziens in de ‘Witte Tent’ Voor meer informatie kunt u mailen naar vkrwlauwersoog@xs4all.nl

Programma 2011 (onder voorbehoud) Datum Zondag 3 juli ‘11 Zondag 10 juli ‘11 Zondag 17 juli ‘11 Zondag 24 juli ‘11 Zondag 31 juli ‘11 Zondag 7 aug. ‘11 Zondag 14 aug.‘11

Dienst Mw. G.v/d Galien-Dorenbos, Damwoude m.m.v. Kinderkoor Young Inspiration, Ds. K. Visbeek, Zwaagwesteinde Organist: Wim de Graaf, Dokkum Dhr. J. Drent, Lauwersoog Organist: Waalke Smit, Dokkum Mw. J. van Wieren-Miske, Zoutkamp Organist: Rudolf Huizenga, Kollum Ds. H.F. de Vries, Ternaard / Zoutkamp Organist: Bert Boven, Leens Dhr. A. Riepma, Oldehove Organist:Jaap Heeringa, Dokkum Ds. K.J. Bijleveld, Boornbergum Organist: Wim de Graaf, Dokkum

Sing-in met Zoutkamp Gospelkoor Our Choice, Lauwersoog Gospelkoor De Regenboog, Dokkum en A. Peterson Gospelband Soon Return, Wouterswoude en Ds. Keizer, Anjum Chr. Muziekver. Tida Kira, Munnekezijl en Ina IJsinga, Zoutkamp Jaap Heeringa, Dokkum Jaap Heeringa, Dokkum en Jan van der Meer Janneke Kerkhof

‘Noard Fryslân’ heeft het, ‘Wad Oars’ geeft het!

Hotel restaurant Wad Oars in Anjum opent op 1 juni officieel haar deuren! Vlnr: Maja Swart, Mirjam van der Kaaden, Ruben van der Kaaden en Loes Ritsema.

Nieuwe Vogelkaart Nationaal Park Lauwersmeer Het Nationaal Park Lauwersmeer staat onder vogelaars bekend als één van de rijkste vogelgebieden van Nederland. Maar je hoeft geen kenner te zijn om van die vogelrijkdom te kunnen genieten. Om de bezoeker een beetje op weg te helpen heeft het IVN in opdracht van het Nationaal Park een vogelkijkkaart uitgegeven. In het verleden is er door de IVN Consulentschappen Groningen en Friesland ook al eens een vogelkaart Lauwersmeer uitgegeven. De reacties van zowel de bezoeker als de recreatiesector op deze kaart waren zeer positief. Helaas was deze oude kaart al enige tijd niet meer te krijgen. De roep om een nieuwe kaart werd dan ook steeds luider. Aan deze roep is gehoor gegeven met de uitgave van een nieuwe vogelkaart Nationaal Park Lauwersmeer. De vogelkaart geeft de bezoeker een helder overzicht van de beste vogelkijkplekken in Nationaal Park Lauwersmeer en laat de bezoeker kennismaken met twaalf karakteristieke en prachtige vogelsoorten van het gebied. Deze soorten zijn met een scherpe blik en enig geduld in de periode mei tot en met september in het gebied waar te nemen. De kaart is voor slechts één euro te koop bij de VVV’s en een aantal recreatiebedrijven in het Lauwersmeergebied. ■

De afgelopen maanden is er met man en macht gewerkt om het pand van voormalig Hotel Lauwersmeer te renoveren. De uitbouw is gesloopt en gedeeltelijk opnieuw opgebouwd tot een hotelkamer met badkamer voor minder validen. Het interieur is volledig uitgebroken en ingedeeld met een restaurant met lounge gedeelte en open keuken. Er is een aparte entree voor het hotel en op de 1e verdieping 4 comfortabele 2 persoons kamers met elk een eigen luxe badkamer. De buitenkant van het pand is grondig opgeknapt en rondom is een ruim gezellig terras aangelegd. Zelfs aan de fietsers van speciale routes in de omgeving is gedacht. Aan de pui is er een officieel fiets oplaadpunt voor elektrisch fietsen. De nieuwe eigenaars Anne Dijk en Sibbien Holwerda, zelf Anjumers, zijn erg trots op het resultaat dat zij vanaf het begin duidelijk voor ogen hadden. “Wij wilden wat oars beginnen in ons eigen mooie terpdorp. En met de aankoop van voormalig Hotel Lauwersmeer hadden we die kans in eigen hand. Wij zijn gestart met de renovatie van het beeldbepalende pand uit 1870, uiteraard met respect voor authentieke details. De combinatie met de sfeervolle kleuren en natuurlijke weerschijn van het Wad en de keuze voor mooie hedendaagse inrichting geven “ Wad Oars” die noflike uitstraling.

“Noard Fryslân heeft het, Wad Oars geeft het!” is onze missie. Wij willen onze gasten dat noflike gevoel meegeven in alles. Dat geldt voor onze heerlijke gerechten met producten uit eigen streek bereid tot een stuk ontspanning op ons terras en de rust in onze comfortabele hotelkamers. Ons personeel doet er alles aan om de gasten dat echte ‘uit’gevoel te geven, lekker verwend te worden met eten, drinken en comfortabel overnachten. Hotel restaurant Wad Oars staat voor een aangenaam andere manier van beleven, en is een ideaal uitgangspunt voor één of meerdere dagen in de rijk geschakeerde omgeving van het Lauwersland. De Waddenzee, het Lauwersmeer, de kwelders, terpen en wierden bieden een keur aan activiteiten op het gebied van sport, natuur en cultuur. Wij bieden u een moment van aangenaam anders genieten: Jo binne fan herte wolkom by Wad Oars! ■

Hotel restaurant Wad Oars, Singel 5, 9133 NH Anjum Tel. (0519) 32 08 00 | www.wadoars.nl | info@wadoars.nl

Baardmannetje

De Brink Veenklooster Zomerexpositie ‘Zaaien en Oogsten’, expositie ‘De Friese Wouden’ en vaste expositie gemengd bedrijf tussen 1850-1950. Open: di.-za. 13.00-17.30 uur en op afspraak. Kleasterwei 2, 9297 WS Veenklooster, tel. 0511445421 - www.landbouwmuseum.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Landgoed Verhildersum Leens

- - - - - -

Borg ingericht in 19e eeuwse stijl Formele tuin met beelden Eddy Roos Koetshuis met wisselexposities en museumwinkel Museumboerderij en arbeidershuisje Hoogstamboomgaard, oude veerassen, kleindierenweide Restaurant het Schathoes

Tel. (0595) 57 14 30 Wierde 40, 9965 TB LEENS - www.verhildersum.nl OPEN: apr. t/m okt. di-zo 10.30 - 17.00 uur. ma gesloten, beh. feestdagen.

Fine LAMBSKINS Weiche LAMMFELLE Noflike LAMSFELLEN

LAMSVACHT UIT HET HOGE NOORDEN LAMS- EN SCHAPENVACHTEN in natuurkleuren - LANGHARIG: op de bank of voor de haard (vuurdovend) - GESCHOREN: zacht en soepel voor kleding, ook in kleur - WASBARE, GLANZENDE VACHT voor de baby en uzelf - WOL in grijstinten en wit om te spinnen of te vilten; - handgesponnen garens en wollen accessoires

EXPOSITIE: juli, aug., nov., dec., WELKOM: vr. en za. 11-18 uur

Boerderij ‘Onrust’

Ommelanderweg 9, 9978 TC Hornhuizen, telefoon (0595) 401511

Al eeuwenlang bieden kloosters bescherming en onderdak aan de reiziger. Dit gegeven staat nog steeds in het vaandel van Hotel ‘het klooster’, maar dan wel aangepast aan het comfort van het heden. De veertien 2-persoonskamers en twee 4-persoonskamers zijn alle voorzien van douche en toilet. Het hotel is in een dorp gelegen en heeft een enorme tuin met een oude hoogstamboomgaard. Het is gericht op toeristen die rust, ruimte en comfort zoeken; wadlopers, wandelaars, fietsers, tuin- en natuurliefhebbers. In de keuken wordt dagelijks een drie-gangen menu gekookt met in gedachten de oude kloosterkeuken. Gebruik makend van wat het land biedt en met liefde en aandacht bereid. Onder het motto ‘niet de hei op maar

de klei op’, is Hotel ‘het klooster’ zeer geschikt voor kleine conferenties, meerdaagse trainingen en creatieve cursussen. Een mooie kleine zaal (15 p.) in het voorhuis en een ruim en licht lokaal (36 p.) van de in de tuin gelegen vroegere school bieden talloze mogelijkheden, zo ook de tuinkamer met een overdekt terras. De originele kapel kunt u gebruiken voor lezingen, muziek- en kleinkunstuitvoeringen, buffetten of diners. Ook voor uw regionale vergaderingen, feesten en diners voor groepen bent u zeer welkom in het hotel. Kortom: Hotel ‘het klooster’, een tikje apart, maar zeker om u te dienen... Robert Jongbloed en Jolanda Bos

Hotel ‘het klooster’ om u te dienen

Damsterweg 8, 9977 RH Kloosterburen tel. (0595) 48 11 59 fax (0595) 48 10 46 info@hotelhetklooster.nl www.hotelhetklooster.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Verhildersum: goed voor een ander dagje Groningen

LEENS-Midden in het Noordgroninger wierdenlandschap, aan de oostzijde van het dorp Leens, ligt Verhildersum. Op dit 32 hectare grote landgoed gaan cultuur en natuur harmonisch samen. Verhildersum wil een beeld geven van het wonen en werken op het Groninger platteland in de 19e eeuw. Van borgbewoners, boeren en arbeiders. Van het dorpsleven en van ambachtslieden. Maar wel in een hedendaags jasje. Meteen als u de parkeerplaats verlaat komt u in de unieke sfeer van Verhildersum. Op de ecologisch beheerde landerijen worden oude gewas

sen als spelt en veldbonen verbouwd. Ook treft u onder weg naar de borg een klein dierenweide aan. De borg dateert in zijn vroeg ste vorm uit de 14e eeuw. Door de eeuwen heen onder ging deze veel gedaantever wisselingen. Nu is het gebouw 19e eeuws ingericht, alsof de bewoners ‘even weg zijn’. De invloed van de familie Tjarda van Starkenborgh Stachouwer, die meer dan twee eeuwen Verhildersum in haar bezit had, is duidelijk merkbaar. Op het borgterrein treft u ver der het Koetshuis en het Schathoes aan. De belangrijkste functie van het Koetshuis, dat ooit in gebruik was als stalling voor rijtuigen, is nu een upto-date expositie ruimte annex museumwinkel. Het Schathoes, dat in vroegere jaren als veeschuur diende, is ingericht als restaurant. In de enkele jaren geleden heringerichte, formele tuin kan de bezoeker genieten van een keur aan ouderwetse plantensoorten, die juist in onze tijd weer zo modern zijn. Markante ele-

menten vormen de bronzen vrouwenbeelden van Eddy Roos en het 19e eeuwse tuin prieel. Aandacht verdient zeker ook de oprijlaan met haar monumentale lindebomen. Een schelpenpad verbindt het borgterrein met de museum boerderij. Onderweg passeert u de hoogstamboomgaard met meer dan 70 soorten oude fruitrassen. Op de weidengrazen exemplaren van oude veerassen als blaarkop pen en witrikken. Via een hoogholtje over het kanaal dat het landgoed doorsnijdt, komt u bij een compleet inge richt arbeidershuisje. Even verderop staat de museum boerderij waarin diverse aspecten van landbouw en am bacht uit de 19e eeuw worden belicht. In 1999 werd de museumboerderij uitgebreid met een moderne, multifunctionele expositieruimte, ont vangstruimte en een textieldepot.Van de grote textiel

collectie die Verhildersum bezit (met onder andere de Groninger Dracht), is hier ieder jaar iets anders te zien. Tegelijkertijd is de boerderij tuin gerenoveerd, waardoor er een representatief geheel is ontstaan. ■

Ook in Leens: DoeZoo Insektenwereld. Een belevenis voor jong en oud! Kijkt u op www.insektenwereld.nl en op pagina 40 van deze krant.

Mode en het Groninger platteland in Verhildersum 2011

19e eeuwse mode en dracht met een Groninger ‘twist’ LEENS- In het seizoen 2011 haalt Landgoed Borg Verhildersum het beste uit de kast voor de bijzondere textieltentoonstelling ‘Mode en het Groninger platteland’. Getoond wordt de relatie tussen de Parijse mode en de Groninger mode en dracht van het einde van de 18e eeuw tot het begin van de 20u eeuw. In totaal zullen er maar liefst 30 complete kostuums en ook losse kledingstukken, accessoires - zoals kant, sieraden en oorijzers – diverse prenten en schilderijen te zien zijn. Een kostuumexpositie van een dergelijke omvang is zeldzaam in Nederland en een must voor elke textiel- en kostuumliefhebber. Van 2 april 2011 t/m 11 september 2011 Koetshuis Verhildersum, Wierde 40 in Leens, open van dinsdag t/m zondag tussen 10.30 uur en 17.00 uur. Verhildersum presenteert u een nieuwe kijk op de ontwikkeling van mode en dracht in de 19e eeuw. Modieuze japonnen en kleurrijke jakken; de Groningse (plattelands-)elite nam de Parijse mode op geheel eigen wijze over, wat leidde tot mode met een Groninger ‘twist’. In de 18e eeuw volgde slechts de elite de grote modetrends die uit Frankrijk overkwamen. Door meer welvaart werden de mode en haar weelderige stoffen toegankelijk voor steeds meer mensen. Eerst werden vooral de stoffen en sieraden kostbaarder en luxueuzer, later nam men ook de soepele lijnen van de Franse japonnen in de Empire-periode over.

Katoenindustrie Dankzij de machinaal geweven katoen aan het begin van de 19e eeuw, dat veel lichter was dan wat men gewend was, konden bijvoorbeeld de hoge taillelijnen van modieuze japonnen makkelijker vertaald worden naar jak en rok. Hoewel de mode zeker invloed had, werden trends vaak pas verlaat of slechts deels overgenomen. Door de toename van handel en vervoer in de tweede helft van de 19e eeuw raakten de modetrends

in een stroomversnelling. Onder de oudere generaties en op het platteland bleef men langer trouw aan de traditionele jak-/ rokcombinatie.

Unieke textielcollectie Landgoed Borg Verhildersum beheert en bezit een unieke en uitgebreide textielcollectie, bijna geheel uit de eigen regio (noord-)Groningen. De basis van de collectie is bij elkaar gebracht door mevrouwClevering-Meijer. De duidelijke herkomst en de regionale eenheid van de kostuums zijn een uitzondering binnen de modecollecties en maken de presentatie bijzonder interessant. De verschillen en afwijkende vormen duiden op een eigen regionale invulling van de Franse mode. Tegelijkertijd is het duidelijk dat men heel goed op de hoogte was van deze modetrends.

Nog meer Er zal een gelijknamige publicatie worden uitgegeven met prachtige foto’s van de tentoongestelde kostuums en enige achtergrond informatie over de ontwikkeling van de mode en

dracht. De textieldagen vinden dit jaar plaats op 4 en 5 juni 2011 (Hemelvaartsweekend) en staan ook in het teken van mode met als thema ’Nuttig en Fraai’ over textiel, mode en design. Kijkt u ook eens op: www.verhildersum.nl ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Geniet eens van het zeesportvissen met de â&#x20AC;&#x153;Dageraadâ&#x20AC;?. Het schip staat onder Scheepvaartinspectie, is voorzien van radar, marifoon, echolood en navigator, diverse consumpties en eetwaren verkrijgbaar. Zeeaas op bestelling, hengels zijn te huur. Dagelijkse afvaart 07.30 uur, terugkomst ca. 17.00 uur. Vertrek vanuit vissershaven van Lauwersoog. Info en boekingen: (0519) 297992 - 06-51186400

Parkeerterreinenen autoboxverhuur te Lauwersoog Oostmahorn - Lauwersoog - Tel. (0519) 349139 b.g.g. (0519) 321902 - fax (0519) 349492

De Snuisterij curiosa - allerlei

Boermanjeweg 9, Usquert - www.desnuisterij.nl Al meer dan 35 jaar een propvol en oergezellig winkeltje! Zomers open terras erbij. Uren kijken koopplezier!! Open: do-vr-za van 13.00 tot 17.00 uur. Zondags 14.00 - 17.00 uur. Welkom bij Greetje Verweij in de Snuisterij!

Deelneemster: www.antiek-curiosaroute.nl

2.500 m2 watersportplezier

Importeur van: Monark aluminium Dealer van o.a.: Mercury, Yamaha, Minnkota, Zodiac, Quicksilver Seendweg 16 9936 GA Delfzijl Tel. +31(0)596 - 61 44 04 Fax +31(0)596 - 61 61 89 E-mail: info@nautischeunie.nl Internet: www.nautischeunie.nl

Gerhard Kornelis 40 jaar fotografie 1971-2011 www.gerhardkornelis.nl (online vanaf september 2011)

Lauwersmeer Koerier

2011

Kijk op: www.reddingboten.com. Vertrek vanaf Lauwersoog.

Vrijwilligers organiseren rondvaarten met oude reddingboten ‘Suzanna’ en ‘Louwes’ Lauwersoog - Juist als de redactie van deze krant alle artikelen voor de zo gevreesde deadline van medio april binnen heeft en de opmaak van de editie 2011 kan beginnen, krijgen we bericht van Rudie Westra. Samen met andere vrijwilligers is hij er in geslaagd om de historische reddingboot Dr. ir. S.L. Louwes definitief naar Lauwersoog te halen. De boot van het type Eierland komt deze maand van Zaandam... en of wij daar in de Lauwersmeer Koerier wat aandacht aan kunnen besteden... Tja, dat kunnen we natuurlijk niet weigeren van iemand wiens vader decennia lang stuurman was op de legendarische Gebroeders Luden en die zelf al jarenlang actief is om het KNRM gedachtegoed te promoten. Compleet is dit artikel dus niet, maar kijkt u voor de details maar eens op: www.reddingboten.com.

Suzanna De Suzanna is de voormalige reddingboot van Den Helder, gekocht door Niels Mulder en Regina van Raalte uit Hoorn. De bemanning bestaat uit vrijwilligers en/of (oud)schippers van

door vrijwilligers goed onderhouden. Elke minuut, elke dag, 365 dagen in het jaar is het schip paraat om uit te varen. Het is een ‘zelfrichtend schip’ met twee keer 140 pk 8 cilinder Kromhoutmotoren in de machinekamer. Meer info vindt op: www.reddingbootsuzanna.nl

Louwes

de KNRM. Deze boot, gebouwd in 1968, heeft in haar actieve bestaan 637 mensen gered uit de zee. Op dit moment is de Suzanna weer in dienst als reddingboot voor de KNRM bij ijsgang of uitval van de huidige reddingboten van Schiermonnikoog of Lauwersoog. Het schip is in zeer goede staat en wordt

Vaartocht met ‘Dr. Ir. S.L. Louwes’ Vaartocht van 4 uur. Met deze strandreddingboot kunnen prachtige tochten worden gemaakt.. Het schip is uiteraard meer op het Wad gericht. Dat wil overigens niet zeggen dat het schip niet kan slingeren... Met de Louwes kunnen tochten gemaakt worden naar de Engelsmanplaat (zandplaat tussen Ameland en Schiermonnikoog). De boot wordt dan vastgezet op de zandplaat en u kunt (bijna) met droge voeten op de plaat komen. Na een wandeling van drie kwartier wordt er terug gevaren naar de haven van Lauwersoog. Onderweg passeren we ook de zeehondenbanken. Regenkleding en laarzen zijn handig om mee te nemen. Het is overigens ook mogelijk om te gaan vissen op garnalen en krabben.

De reddingboot Dr. Ir. S.L. Louwes is de voormalige strandreddingboot van Zandvoort. De Louwes heeft van 1959 tot 1994 dienst gedaan voor de K.N.R.M. als reddingboot. Deze reddingboot is gebouwd van Javaans teakhout. In dit schip zitten vele zogenaamde luchtkasten, daardoor is de Louwes onzinkbaar. De motor, een 6 cilinder Perkins, is nog origineel. De beleving tijdens het varen met dit schip is anders dan op de Suzanna. Buiswater komt over u heen, u staat vlak op het water. Hierdoor bent u eigenlijk één met de zee. Tevens is het een schip om even een zandplaat aan te doen om een stukje te lopen op het wad. Met een diepgang van 60 cm heeft het immers haast geen beperkingen qua ligplaats. ■

Vaartocht met de ‘Suzanna’ Vaartocht van 4 uur. De Suzanna is geschikt voor twaalf personen. Met dit schip wordt altijd gevaren, met windkracht 1 maar ook met windkracht 12... Het schip ‘geeft nergens om’, maar veiligheid gaat natuurlijk wel boven alles. De tocht gaat naar het ‘booreiland’ boven Ameland. Door het meest gevaarlijke zeegat van Nederland -het “Westgat”- bereikt u op de Noordzee. Een rondje om het booreiland en daarna weer richting Lauwersoog. Als er langs de zeehondenbanken bij Schiermonnikoog is gevaren -en het vaarwater wat rustiger is geworden- komt de koffiekan met koek op de tafel. Door de bemanning wordt u rondgeleid op het schip. Een bezoek aan de machinekamers waar de twee Kromhout motoren staan te stampen, is genieten. De vrijwilligers ademen het werk van de reddingmaatschappij en ze kunnen u dan ook veel vertellen over het werk van de KNRM en over ‘hun’ boten.

Lauwersmeer Koerier

2011

AVONTUURLIJK WADLOPEN DOET U MET...

Alle dagen WADLOOPTOCHTEN Hoofdstraat 118, 9968 AH Pieterburen Tel. (0595) 528 345 - fax (0595) 528 605 http://www.wadloop-dijkstra.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

‘Van de Kust’, vers en divers

Na 140 jaar weer wilde oesters van ‘t Wad Lauwersoog- Onze oesters komen direct van het wad en worden met de hand geraapt. Het is ‘wildvang’, dus we werken niet met kweekpercelen. Het oestermes gaat mee ‘t Wad op, want alleen door zelf te ruiken en te proeven, weten we of de oesters echt goed zijn. Van juni tot eind augustus zijn de oesters minder lekker, omdat ze zich in deze periode voortplanten. Dan stoppen we met rapen. De rest van het jaar zijn ze prima op smaak: mooie zilte oesters ‘van de kust’.

Japanse oesters zijn is de laatste jaren een ware plaag geworden in de Waddenzee, omdat de oester geen natuurlijke vijand heeft in dit gebied. Vogels kunnen de schelpen niet open krijgen. Bij wijze van proef is het nu mogelijk om professionele vissers op de oesters te laten vissen, om zo het natuurlijk evenwicht in de Waddenzee te herstellen. De Japanse oester werd in de jaren zestig in de Oosterschelde uitgezet, omdat de platte oester daar door een ziekte bijna verdwenen was. Maar de Japanse variant verspreidde zich via de Noordzee naar de Waddenzee, waar het schelpdier zich ongehinderd heeft kunnen voortplanten. De proef duurt vier jaar. Daarna wordt bekeken wat de effecten zijn van professionele oestervisserij op de natuur en of het economisch rendabel is. De oesters zullen worden verkocht met het keurmerk ‘Waddengoud’.

Oesters zijn niet nieuwe voor Noord-Nederland. Tot 1870 was er een andere soort, de inheemse- of platte oester, een bekend product uit de Waddenzee. Texelaars en Zoutkampers visten er op. De belangrijkste afzetgebieden waren Amsterdam en Hamburg. De Zoutkampers handelden er ook in; ze kochten de vangsten van de Texelaars op om ze vervolgens per schip naar Hamburg te brengen. De oestersoort die

anno 2011 bevist wordt, komt oorspronkelijk dus uit Japan. Hij doet het op het Wad erg goed. De handvissers werken mee aan wetenschappelijk onderzoek naar de ecologische effecten van deze nieuwe vorm van visserij. Bovendien bewaakt het Productschap Vis over de de voedselveiligheid. Regelmatig worden monsters zeewater en oesters onderzocht. Voor de Stichting Waddengroep, eigenaar van het keurmerk Waddengoud, is het rapen van de Waddenoester een nieuwe duurzame economische activiteit in de Waddenregio. De Waddengroep stimuleert visserij in zowel zout als zoet water in de Waddenregio die weinig tot geen impact op de natuur

heeft. Hiervoor zijn in samenwerking met deskundigen en natuurorganisaties richtlijnen opgesteld, waar vissers zich aan moeten houden. Vissers en verwerkingsbedrijven die zich bij Waddengoud aansluiten worden hierop gecontroleerd. “Dat de vraag naar Waddengoud gecertificeerde vis en schelpdieren met name vanuit de horeca steeds meer aanzwelt is mooi. Om deze manier van vissen overeind te houden is de koopkrachtige vraag vanuit de beter horeca namelijk onontbeerlijk en is een steun in de rug voor de veelal kleinschalige vissers die deze vis vangen”, aldus Marc van Rijsselberghe van Stichting Waddengroep. Meer info: www.vandekust.com of www.geintegreerdevisserij.nl

Nieuwe expositie en leer/werk project vanaf mei te bezoeken

Stichting Historische Visserij Zoutkamp verwerft oude garnalensloep Zoutkamp- Het is de stichting Historische Visserij Zoutkamp onlangs gelukt om een historische garnalensloep te verwerven. Het vroeg enig pas en meetwerk om het bootje vanaf een dieplader in de loodsen van de HVZ te krijgen, maar dat is uiteindelijk met vereende krachten gelukt. Het scheepje dateert uit 1920 en werd op een werf in Veendam gebouwd in opdracht van een garnalenvisser uit Termunterzijl. Het is de bedoeling dat de sloep in het kader van een leer/werkproject in oude glorie wordt hersteld. Als deze klus eenmaal geklaard is, zal het scheepje worden overgedragen aan de initiatiefnemers van een eigen visserijmuseum in Termunterzijl. De nieuwe expositie is mede gerealiseerd door de hierboven genoemde Stichting Geïntegreerde Visserij. Zo zijn er verschillende soorten vistuigen te zie, die gebruikt worden door de verschillende kleinschalige visserijbedrijven. Meer informatie vindt u op: www.historischzoutkamp.nl ■

Lauwersmeer Koerier

Al 18 jaar een groot succes!

1. uithuizen: Boerma’s Antiekhoeve, Dingeweg 11, tel. (0595) 43 12 64 2. uithuizen: Miske Antiek, Hoofdstraat West 37, tel. (0595) 43 12 53 3. usquert: De Snuisterij, Boermanjeweg 9, tel. (0595) 42 38 52 4. saaxumhuizen: Briecantiek ‘Op Nienhuis’, Nienhuisweg 4, tel. (0595) 42 23 59 5. leens: ‘Nuttig en Fraai’, Zr. A. Westerhofstr. 17, tel. (0595) 57 26 55 6. onderdendam: De Inloop, Middelstumerweg 24, tel. (050) 304 90 26 7. bedum: Antiek & Interieur Piet Lanting, Oude Dijk 17, tel. (050) 301 31 40 8. noordwolde: d’Olle Bieschuur, Willemstreek 17, tel. (050) 301 55 01 9. zuidwolde: Femsdeal, Beijumerweg 13, tel. (050) 301 08 21 / 301 08 17

2011

Van horen zeggen is onze beste reclame

Bel voor meer informatie: Beroepsvaart en visserij (078) 612 25 00 Plezier-, chartervaart en wonen op het water (050) 526 25 55 Onderlinge Verzekering van Schepen U.A.

W W W. O R A N J E - V E R Z E K E R I N G E N . N L

Dagtochten / vaarlessen met de zeilkotter HD 48 Deining

Lekker uitwaaien op het water, genieten van de natuur van het Lauwersmeergebied!

Zeilkotter HD 48 is zeer geschikt voor de wat kleinere groepen 8 tot 10 personen. Het kent een prima prijs / kwaliteit verhouding. De afvaart en aankomsthaven is Dokkumer Nieuwe Zijlen, tenzij anders afgesproken. Het schip kan ook geboekt worden voor een dagdeel. Door de aanwezigheid van een stuurhut en c.v. is het schip het hele jaar inzetbaar!! Dat houdt in dat u s’ winters het (verstilde) vaargebied alleen maar hoeft te delen met de honderduizenden ganzen en andere overwinterende vogels.

Pieter Apeldoorn - 06-50500443 e-mail: info@zeilerijdeining.nl website: www.zeilerijdeining.nl

Nel Drewes, Wouddijk 1, 9291 LA Kollum, tel. 0511 - 40 87 95 www.aldsyl.nl

bert & danny beerda

watersportverhuur

B&D

suyderoogh www.restaurantsuyderoogh.nl

Sfeervol genieten aan het Lauwersmeer Voor feesten en partijen, vraag naar onze arrangementenfolder. Alle dagen geopend.

Verhuur van: waterfietsen - kajaks - roeibootjes motorboten - luxe toerboten

Gruno 6.5 m Cabin Sport Geschikt tot 7 pers.

Bowling- en Partycentrum Restaurant Suyderoogh De Rug 5, 9976 VT Lauwersoog, tel. (0519) 34 93 14 info@restaurantsuyderoogh.nl

De Rug 5, 9976 VT Lauwersoog Tel. (0519) 34 93 14 / 06 - 42 33 83 48 www.watersportverhuurlauwersoog.nl

Lauwersmeer Koerier

2011

Circa 22 kilometer door afwisselende landschappen

Fietstocht Lauwersoog-Vierhuizen-Lauwersoog Deze fietsroute begint bij Camping-Recreatiecentrum Lauwersoog. We gaan linksaf het fietspad op die langs de Strandweg loopt. We blijven dit fietspad volgen tot aan de dijk en het kruispunt. Vóór het kruispunt gaan we rechtsaf het fietspad op, welke voert over houten bruggetjes en door het Lauwersoogbos. der over het fietspad en gaan bij de dijk rechtsaf. Bij de bocht in de dijk zien we een weg de dijk oplopen. We fietsen de dijk op en genieten van het mooie weidse uitzicht over het wad. We fietsen de dijk weer af en steken meteen de weg over en gaan het fietspad in. We blijven dit fietspad volgen, welke over gaat in een tweesporenpad. We steken de zandweg over en fietsen tussen kleine meertjes door. Na de afsluiting van het Lauwersmeer schenen er nog drie vrouwtjeszeehonden in het gebied rond te zwemmen. Omdat het wel leuk was om zeehonden in dit nieuwe meer te hebben en te houden, werd besloten om te kijken of de vrouwtjes jongen konden krijgen. Daarvoor was echter een mannetjeszeehond nodig. Er werd een vrijwilliger gevonden in dierenpark Wassenaar. Deze mannetjeszeehond, welke naar de naam Jeroen luisterde, wist eigenlijk niet precies wat hij in dit nieuwe meer moest doen en zwom van schrik de verkeerde kant op. Toen hij de vrouwtjes ten slotte had gevonden, keek hij ze niet aan... Hij is het talud van de zeedijk opgeklommen en spoorloos verdwenen.

Het Lauwersmeergebied is een Nationaal Park. Het heeft prachtige bossen, zandplaten, ruige graslanden, open water, uitgestrekte rietkragen en een unieke flora en fauna. Tot de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 was er in het gebied sprake van een getijdenlandschap met kwelders, zandplaten, geulen en slenken. Door de afsluiting is dit langzamerhand gaan veranderen, waardoor riet en struiken de kans krijgen om uit te groeien. Staatsbosbeheer heeft daarom Schotse hooglanders en konikpaarden in dit gebied geplaatst om het open te houden en om bosvorming tegen te gaan. Bij de driesprong van fietspaden gaan we linksaf. We zien in dit gebied veel konijntjes. Ook vinden we hier de rietorchis, de breedbladige orchis, de gevlekte orchis, de moeraswespen orchis en de vleeskleurige orchis. Andere planten die hier gevonden kunnen worden zijn het duizendguldenkruid, cichorei, parnassia, kruipwilg, duindoorn en vogelwikke. In deze omgeving zijn ook veel vlinders te ontdekken, zoals de atalanta, het icarusblauwtje en de distelvlinder. Verder bevinden zich hier veel broedvogels, reeën, vossen, hazen en hermelijnen. We gaan linksaf de hoge houten brug over. Bij deze brug moeten we wel voorzichtig zijn, want hij is erg steil. We fietsen ver-

We steken nog een zandweg over en zien aan onze linkerhand een kijkhut. Vanuit deze kijkhut hebben we een prachtig overzicht over het heuvelachtige natuurgebied met zijn meren, vogels, paden en bosschages. We steken weer een zandweg over en volgen het fietspad. Bij paddenstoel nr. 24720 gaan we linksaf. Aan onze rechterhand zien we het ‘dorp’ Marnehuizen. Dit is geen echt dorp, maar een oefenterrein van Defensie (de Marnewaard). Aangekomen bij paddenstoel 24721 volgen we het fietspad, welke langs het water loopt naar Vierhuizen. We klimmen over de dijk, waarop een monument staat ter ere van de inpoldering van de Westpolder en aan de aanleg van één van de twee uitwateringsduikers in de zeedijk. De Westpolder dateert uit 1875. De inpoldering is geregeld door de kustboeren. Twee jaar later sloeg een zware storm echter gaten in de nieuwe dijk, waarbij 14 mensen verdronken. Bij de verharde weg gaan we eerst linksaf en daarna rechts. Dit is de Menneweersterweg. Bij de kruising gaan we rechtdoor. Aan het einde van de weg gaan we rechtsaf. We steken de N361 over en fietsen langs boerderij Menneweer. We nemen de eerste weg rechts richting Vierhuizen. Dit is de Hoofdstraat. In Vierhuizen gaan we rechtdoor. Vierhuizen is een wierdedorpje, welke voor het eerst in 1525 werd vermeld onder de naam Veerhusen. Een pitstop kunt u midden in het dorp maken bij Herberg het Lachende Paard, onderdeel van Camping Lauwerszee. In dit pittoreske dorpje hebben vroeger twee borgen gestaan, die helaas niet bewaard gebleven zijn. We fietsen langs de gerestaureerde kerk uit 1664 en langs molen De Onderneming. Dit is een korenmolen uit 1858, welke als lesmolen wordt gebruikt voor vrijwillige molenaars. Als u op de website www.kerkvierhuizen.nl kijkt, komt u meer te weten over de geschiedenis van kerk en dorp. Bij de kruising gaan we linksaf het fietspad op. We fietsen voor de Willem Lodewijk kazerne langs. Bij het tweede informatiebord aan onze linkerhand gaan we

linksaf het fietspad op. We fietsen langs het Marnekinderenbos en houden bij de splitsing links aan. We fietsen nu door het Ballastplaatbos. Dit bos heeft deze naam gekregen omdat hier vroeger de zeilschepen hun ballast overboord gooiden. De dieren die we hier aan kunnen treffen zijn de velduil, kiekendief, koekoek, kemphaantje en de kwartel. Ook vinden we hier veel eenden en ganzen. Dit fietspad blijven we steeds maar volgens. We komen langs bungalowpark Suyderoogh (tip: breng een bezoekje aan Restaurant- Bowlingcentrum Suyderoog -rechts van het bungalowpark) en gaan bij de eerstvolgende driesprong linksaf. Bij de verharde weg gaan we rechtsaf en na het bordje De Rug gaan we linksaf. We blijven links aanhouden en fietsen dus langs het water. Waar het fietspad afbuigt naar rechts gaan we linksaf. We steken de weg over en volgen het fietspad. Over het houten bruggetje gaan we rechtsaf. We fietsen Lauwersoog binnen en zijn weldra weer aangekomen bij Camping-Recreatiecentrum Lauwersoog. U kunt ook zo’n tweehonderd meter voor de Camping de afslag rechts nemen om iets te gaan eten of drinken bij Restaurant ‘Het Booze Wijf’. Naast dit restaurant ligt overigens een museumhaventje met diverse historische schepen. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

ZOUTKAMP

10-13 juni

2011

Het grootste visserijfeest van Noord-Nederland!

Met het *comple te feestprogramma op de middenpagin aâ&#x20AC;&#x2122;s *

Lauwersmeer Koerier

2011

Lauwersland, spetterend waterland! De talloze vaarten, kanalen en het Lauwersmeer zijn op mooie en minder mooie dagen drukbevolkt met de meest uiteenlopende boten. Steeds meer varende vakantiegangers maken vanuit het Friese merengebied een tocht naar het Lauwersland. Met de Leijen en de Burgumermar, met het oude stadje Dokkum, met het unieke Lauwersmeer, met het prachtige Reitdiep en de Groninger maren biedt het Lauwersland ongekende watersportmogelijkheden. De Lits-Lauwersmeerroute, de Marenroute, Vaarroutes Lauwersland, de Swalkroute en de Grutte Lauwerskrite, het is slechts een kleine greep uit het uitgebreide aanbod van vaarroutes. U kunt zich ook rond laten varen door het gebied of een tochtje maken op de Waddenzee met een van de diverse rondvaartbedrijven. En wat dacht u van een tocht met een heuse trekschuit van Dokkum naar Kollum. Of u monstert aan bij één van de schepen van de bruine zeilvaart. Ervaar het vrije gevoel als de wind door uw haren strijkt, terwijl de schepen u meenemen naar de mooiste plekjes van het Lauwersmeer of de Waddenzee. Voor de echte sportievelingen onder ons biedt het Lauwersmeer alle mogelijkheden voor surfers en zeilers. Ideaal, ruim water en altijd goede wind.

Kanoën en wadlopen

vanuit het Friese merengebied een tocht naar het Lauwersland. Met de Leijen en de Burgumermar, met het oude stadje Dokkum, met het unieke Lauwersmeer, met het prachtige Reitdiep en de Groninger maren biedt het Lauwersland ongekende watersportmogelijkheden. De Lits-Lauwersmeerroute, de Marenroute, Vaarroutes Lauwersland, de Swalkroute en de Grutte Lauwerskrite – het is slechts een kleine greep uit het uitgebreide aanbod van vaarroutes. U kunt zich ook rond laten varen door het gebied door een van de diverse rondvaartbedrijven. En wat dacht u van een tocht met een heuse trekschuit van Dokkum naar Kollum. Of u monstert aan bij één van de schepen van de bruine zeilvaart.

Het landschap van Lauwersland leent zich bij uitstek voor prachtige kanotochten. In een canadees of een kajak door de mooie natuurgebieden, grote en kleine riviertjes en sloten, de stadsgrachten of, voor de geoefenden, over het Lauwersmeer. Wie werkelijk wil ervaren wat weidsheid en ongereptheid is, moet gaan lopen over de bodem van de Waddenzee. Ploeteren door het slik. Speurend naar vogels en zeehonden, genietend van de ongelooflijk schitterende natuur. Vanuit diverse plaatsen worden wadlooptochten georganiseerd naar onder meer Ameland, Schiermonnikoog en Engelsmansplaat. Een wadlooptocht is een onvergetelijke ervaring, maar doe het wel onder leiding van een erkende gids.

Vissen en fierljeppen, zwemmen en zonnen Bijna overal in de vele wateren van het Lauwersland kunt u uw hengeltje uitgooien. Wilt u het ultieme vissersgevoel krijgen,

waag dan eens een tocht naar de Noordzee om te zeevissen. Zelf uw vis vangen, schoonmaken en nadien opeten. Als dat geen smullen wordt! Fierljeppen (polsstokvèrspringen) rekent u misschien niet direct tot de watersporten. Aangezien menig beginner de overkant van de sloot niet in één keer haalt... moet u dus wel een beetje kunnen zwemmen. En: droge kleren mee! Een vakantie zonder zwemmen en zonnen is voor velen geen vakantie. Aan het Lauwersmeer zijn op dit gebied volop mogelijkheden, zoals onder meer bij Oostmahorn. Ook op tal van andere plaatsen in het Lauwersland kunt u een frisse duik nemen, zowel in buitenwater als in een binnenbad.

Ervaar het vrije gevoel als de wind door uw haren strijkt, terwijl de schepen u meenemen naar de mooiste plekjes van het Lauwersmeer of de Waddenzee. Voor de echte sportievelingen onder ons biedt het Lauwersmeer alle mogelijkheden voor surfers en zeilers. Ideaal, ruim water en altijd goede wind. ■

Varen, surfen en zeilen De talloze vaarten, kanalen en het Lauwersmeer zijn op mooie en minder mooie dagen drukbevolkt met de meest uiteenlopende boten. Steeds meer varende vakantiegangers maken

Revival voor ‘oergraan’

Spelt-informatiecentrum in Pieterburen Pieterburen- Om meer voorlichting te kunnen geven over het ‘wondervoedsel’ spelt, is in 2010 het Spelt-informatiecentrum in Pieterburen geopend. Het is ondergebracht in de Theeschenkerij van Domies Toen aan de Hoofdstraat 76 in Pieterburen. Naast het geven van informatie over spelt worden er ook speltproducten verkocht, zoals Groninger speltkoek met noten en rozijnen , speltvolkorenkorrels, -volkorenmeel, -bloem, -pannenkoek-meel, -broodbakmix en -hoofdkussens, gevuld met de doppen die overblijven na het pellen van de spelt. Tevens verkrijgbaar de speltboekjes "Het wondervoedsel Spelt", "Gezond oud worden", "Kanker en afweerzwakte", het "Reumaboek" en "het Speltkookboek". Dit zijn uitgaven van de Hildegard-vriendenkring uit Kortrijk in Vlaanderen, die al jaren schrijft over deze vorm van geneeskunde. De accommodatie is geschikt om groepen, tot 35 personen, te ontvangen voor voorlichting. Daarnaast kunnen kookwork-

Het Spelt-project Pieterburen e.o. Het Spelt-project in Pieterburen bestaat dit jaar 14 jaar. Het is het oudste speltproject van Nederland. Er wordt gewerkt met Oberkulmer Rotkorn, dat wil zeggen biologisch en 100% spelt. Dit, uit Duitsland afkomstige, graan bevindt zich nog helemaal in de oervorm en is erg gezond. Deze spelt is ook geschikt voor natuurgeneeskunde of Hildegardische-geneeskunst. Bij het project zijn betrokken: boer, molenaar, bakker, brouwer, distilleerder en stoffeerder.

shops met o. a. spelt worden georganiseerd. Voor informatie over de verschillende arrangementen kunt u kijken op: www.domiestoen.nl. Bovendien zijn er voor de liefhebbers een (drietalige) speltfolder, de speltfietsroute en de speltwandelroute (de Landloop) verkrijgbaar. ■

Lauwersmeer Koerier

2011

Jachtwerf Gruno bv Reitdiepskade 19 NL 9974 PJ Zoutkamp Tel. +31(0)595 - 40 20 57 Fax +31(0)595 - 40 25 99 E-mail: jachtwerfgruno@cs.com Classic v.a. 199.000,- incl. BTW

Gruno S.6.5 Cabin ‘Sport Line’

v.a. 23.500,33 Classic: 10.30 x 3.65 m 35 Classic: 11.00 x 3.90 m 38 Classic: 12.00 x 4.10 m

40 Classic: 13.00 x 4.25 m 44 Classic: 14.00 x 4.35 m

Sport v.a. 175.000,- incl. BTW

Lengte over alles: 640 cm. - Breedte: 238 cm. Spiegelhoogte: 51 cm. Gewicht (ca.): 900 kg. - Gewicht incl. motor: 1.095 kg. Draagvermogen: 860 kg. (incl. motor) Max. vermogen: 112 kW / 152 pk. - Max. aant. per.: 7 CE ontwerp categorie: C

Gruno F.7.0 Cabin ‘Fisherman Line’

v.a. 26.000,33 Sport: 10.20 x 3.50 m 35 Sport: 11.00 x 3.70 m 38 Sport: 12.00 x 3.80 m

40 Sport: 12.60 x 4.00 m 44 Sport: 14.00 x 4.20 m

Elite v.a. 189.000,- incl. BTW

35 Elite: 11.00 x 3.70 m 38 Elite: 12.00 x 3.80 m

40 Elite: 12.60 x 4.00 m 44 Elite: 14.00 x 4.20 m

GRUNO-Motoryachten hebben reeds in de basisuitvoering een zeer complete standaarduitrusting.

www.gruno-motoryachten.com

Lengte over alles: 695 cm. - Breedte: 252 cm. Spiegelhoogte: 51 cm. Gewicht (ca.): 800 kg. - Gewicht incl. motor: 995 kg. Draagvermogen: 860 kg. (incl. motor) Max. vermogen: 149.14 kW / 200 pk. - Max. aant. pers.: 7 CE ontwerp categorie: B

Classic Retro v.a. 202.240,- incl. BTW

41 Classic Retro: 13.40 x 4.10 m NIEUW!!!

● winterstalling ● kranen ● reparaties ● schilderwerk ● yachtcharter ● totaalonderhoud van uw boot

Lauwersmeer Koerier

C.I.V. LAUWERSZEE u.a. Lauwersoog: Haven 16, tel. (0519) 34 92 91 Harlingen: Nwe Vissershaven 9, tel. (0517) 43 16 44

2011

o p va l l e n d e

advertentie ? interessante

folder ?

professionele

brochure ?

c.i.v. Lauwersoog heeft niet alleen voor de beroepsvisser, maar ook voor de sportvisser een zeer uitgebreid assortiment artikelen. Ook de pleziervaart is hier op het juiste adres. In de ruim opgezette winkel vindt u vele soorten vishengels en aanverwante artikelen, werkkleding, maar ook vrijetijdskleding van o.a. Helly hansen, Brunotti, Gaastra, enz., laarzen, lieslaarzen, waadpakken. Voor de pleziervaart o.a. fenders, zwemvesten, overlevingspakken, touw, accu’s en voor de doe-het-zelver: handen elektrisch gereedschap, verf en verfbenodigdheden, schoonmaakartikelen, enz. Naast de winkel is een tankstation!

n i z e g t e h t e m Uit in Pieterburen

wervende

mailing ? Graag adviseren wij u hierin vrijblijvend. Bel of mail ons voor het maken van een afspraak. Vormgever van o.a. deze krant www.dogravo.nl | tel. (0511) 42 58 48 | mail@dogravo.nl

• Hotel Waddenweelde & Hotel Aan ‘t Wad • Restaurant Waddengenot & Grandcafé Bij de Buren van Pieter • Badhuis Waddenwellness & Vakantiehuis Aan ‘t Wad • Wadloop- en Souvenirshop • Restaurant Villa Zeezicht te Lauwersoog

Hoofdstraat 93, telefoon (0595) 52 85 58 7.000 m2 speel- en horecaplezier: dineren, lunchen, sfeervolle terrassen, midgetgolven, trampolines, luchtkussens, stormbaan, wadlopen. Alle attracties voor de kinderen gratis.

Eten, drinken en Wad...

Restaurant ‘Waddengenot’

Grandcafé ‘Bij de buren van Pieter’

Sfeervol en origineel dineren en lunchen in het centrum van Pieterburen. Leuk voor jong en oud. Gratis speeltuinen.

Lunchen, dineren in het centrum van Pieterburen. Gezellige terrassen.

n Kinderen spele ten en ouders genie

Hotel *** ‘Waddenweelde’

Sfeervol hotel in het centrum van Pieterburen. 20 gezellige, luxe hotelkamers. Ook speciale familiekamers met eigen ingang.

Wadlopen

Wadlooptochten boekt u bij

www.wadloop.com van 2 tot 200 personen. U loopt met Dijkstra’s Wadlooptochten.

Lauwersmeer Koerier

2011

Camping ‘de Rousant’, Nittersweg 8, 9885 TC Lauwerzijl/Zoutkamp. Telefoon (0595) 44 71 50. Telefax (0595) 40 21 02. Website: www.rousant.nl

PASSANTENHAVEN LAUWERSOOG Steigers v.v. elektriciteit Sanitaire voorzieningen Wasmachine/droger Stortplaats chemisch toilet Watertappunt Diverse horecagelegenheden Supermarkt Watersportartikelenwinkel op loopafstand ● Snel en gemakkelijk betalen via de betaalautomaat ● ● ● ● ● ● ● ●

U bent van harte welkom! Voor meer informatie, zie www.havenlauwersoog.nl Haven Lauwersoog, Haven 2, 9976 VN LAUWERSOOG T. +31 (0)519 - 34 90 23 F. +31 (0)519 - 34 97 48 E. info@havenlauwersoog.nl I. www.havenlauwersoog.nl