J a a r g a n g 7 - n u m m e r 1 - J a n u a r i 2 010
Geknipt uit het verleden...
Nieuws van het Visserijmuseum Zoutkamp
M
BETONNINGSVAARTUIG VAN ZOUTKAMP IN NOOD Het
rijksbetonningsvaartuigvan Zoutkamp Zuidwesten van Schiermonnikoog in
ten
is
et gepaste trots wil het Visserijmuseum deze vernieuwde Nieuwsbrief aan u voorleggen. In april 2004 kwam de eerste uit en sinds die tijd is het ons gelukt om op deze manier het museum twee keer per jaar aan u te presenteren. Het was voor het bestuur en zeker voor Eppo Lukkien toch altijd weer een hele klus om dit te klaren. Vijf jaar lang is het op deze manier gegaan en we zijn dan ook blij dat we ook op dit gebied nu een kwaliteitsslag kunnen maken.
Het schip dreef met de noodvlag nood geraakt De reddingboot vlag in top in de Waddenzee Noorden en Zuid-Hollandsche Insulinde van de Redding-Maatschappij is uitgevaren en heeft
Men vaartuig op sleeptouw genomen binnen te poogt het schip te Oostmahorn
Nieuws van het bestuur
het
brengen
1940
Lauwersoog 1979, onderhoud aan de ZK 55 van J. en R. Kerkstra
1927
BOELGOED
TE
ZO TKAMP
Op Zaterdag 3 September middags 2 uur (ouden tijd zal
1J27 ten
de
ven
en erven van den heer van de wed Jacob Dijkhuis in de Havenstraat te Zoutkamp publiek a contant worden verkocht Een sroote partij AALFUIKEN NET-
AALKORVEN
TEN
FUIKSTOKKEN
en alles wat tot eene volledige vtecberfl
behoort alles
Verder
Lauwersoog 1980, achtergrond ZK 18 van H. Huisman, op de voorgrond leegt Gerrit de Vries uit Zoutkamp zijn fuiken.
IfOOMBOOT TE \m
HUIS
EN
ZOUTKAMP
DE HAND
TE
KOOP
1929 :
Het SCHROEF8TOOMSCHIP «renaamd Reitdiep groot 38 ton in goeden den staat verkecrende en ingericht voor passagiers en vervoer van vrachwoed in vaste beurt varende van Zout kamp naar Groningen vice-sersa Een flinke goed onderbonden IL BEHUIZING met groote SCHUUR en erf en grond are groot 2 zeer ininstig stig gelegen aan de haven te Zoutkamp Alfes’ toebehoorende aan de fam J I
TAANKETEL KLEERKA8T A
H
in
prima staat
TOUWWERK
AGES
KAR
enz enz notaris
KOPEREN KRUIWAGEN
te
Leem
(Gr
O
p zaterdag 21 november 2009 was de jaarlijkse vrijwilligersavond van het Visserijmuseum. Meer dan 70 mensen waren aanwezig die naast het luisteren naar een lezing van Albert Buursma over ‘Het kerkpad van Vierhuizen naar Zoutkamp’ konden genieten van de heerlijke hapjes van Lies Visser en Esther Toxopeus. Er werd die avond ook stil gestaan bij het vijftien jarig bestaan van het museum. We gaan hier niet alle hoogtepunten opnoemen, want dan zijn we voorlopig niet klaar. Wel de stand van zaken op dit moment en hoe nu verder. We hebben eind oktober officieel de vijfduizendste bezoeker binnengehaald. Een familie uit Bonn (Duitsland) Dat laatste is misschien toevallig, maar
Het bestuur heeft Gerard Bakker bereid gevonden om vanaf heden de nieuwe Nieuwsbrief samen te stellen. Gerard neemt ook de eindredactie voor zijn rekening. Dat houdt tevens in dat we mogen putten uit zijn omvangrijk archief. We hopen dat de vernieuwde Nieuwsbrief in de smaak zal vallen. Verder vraag ik u niet te schromen om zelf de pen ter hand te nemen. Past u bijdrage hierin, neem dan contact op met de redactie.
zegt toch ook wel wat. Zoutkamp staat toeristisch steeds beter op de kaart. Dit moeten we koesteren en uitbreiden. Het museum draagt daar zeker een belangrijke steen aan bij. Dan het museum zelf. We zijn een officieel geregistreerd museum geworden met de financiën op orde en in een klimatologisch verantwoord gebouw. Het achterterrein is geheel gerenoveerd en het Hoeske van Sieger-Lida is een grote aanwinst. Er is aandacht voor de inrichting van het gebouw waarin Jelle Settelaer en Esther Toxopeus steeds verder komen met het verbeteren van de inrichting. Voor de deur ligt de ZK 4. Naast alle promotie activiteiten springt ‘De beurtvaart Zoutkamp-Groningen vise/versa’ daar zeker uit. Deze tochten zijn in no time uitverkocht en er is al weer een wachtlijst voor volgend jaar. Verder onze ‘Visbakkers en Garnalenpelsters ploeg’. Waar zij ook zijn is het een groot succes. Of dat nu is bij de ‘havenfeesten van Harlingen ‘of bij
een boekpresentatie in Noordpolderzijl. Al deze activiteiten zijn ook buiten Zoutkamp niet onopgemerkt gebleven. We hebben daar zoals bekend de ‘Tine Clevering Meijer prijs van ‘Het Prins Bernhard Cultuurfonds van de provincie Groningen voor gekregen. Al met al mogen we met elkaar best even trots zijn met wat we hebben bereikt. Hoe nu verder en wat zijn de punten waar we nog aan kunnen werken? Als we naar de inrichting kijken dan is er de laatste jaren al veel veranderd. De garnalenkotter Ton 2 is rechtgezet en dat geeft veel meer ruimte. Door de beschrijving van de collectie weten we nu ook beter wat we in huis hebben. Eigenlijk veel meer dan dat we dachten. Er zou dus meer gewisseld kunnen worden en doordat we een officieel museum zijn kunnen we nu ook een beroep doen op collecties van andere musea. Er is echter een groot probleem waar we steeds meer tegen aan lopen en wat de ontwikkeling remt. We hebben geen goede opslag en helemaal geen depot. Onze ruimte boven de VVV zit tjokvol en er kan eigenlijk nauwelijks bij worden gewerkt. Op zich zelf zouden papierstukken daar kun-
naamd
Op 21 oktober 2009 kon conservator Jelle Settelaar de 5000 ste bezoeker aan ons museum verwelkomen. De gelukkige was Norbert Bien uit Bonn in Duitsland, die met zijn vrouw en twee kinderen een bezoekje aan het museum kwam brengen. Aan hen werd een bloemetje aangeboden en een jaarlang gratis lidmaatschap als vriend van het museum. In tegenstelling tot de landelijke trend van dalende bezoekersaantallen kan het visserijmuseum Zoutkamp nog steeds bogen op een stijgende lijn. In 2008 werden 4509 bezoekers genoteerd.
&x teef .
any
boot
op
1
Mei 1929
hui
in
jpe fiteluitend
?!
te
bevragen
notaris
Nieuwsbrief VMZK
AGES
ten te
kantore Leen»
Buitenhaven Zoutkamp 1964.
2
3
Nieuwsbrief VMZK
Colofon
De Nieuwsbrief Visserijmuseum Zoutkamp wordt uitgegeven door de St. Visserijmuseum Zoutkamp. Reitdiepskade 11, 9974 PJ tel. (0595) 40 19 57 www.visserijmuseum.com nen liggen, maar andere zaken moeten daar eigenlijk weg. We hebben dit najaar een poging ondernomen om het oude radar gebouw van defensie aan de Panserweg in handen te krijgen. Er was een tijdje sprake van dat dit gebouw zonder grond te koop zou komen. Dat vonden wij een mooie kans.. Helaas, het kwam met grond en al te koop en toen konden wij het wel schudden. Gelukkig kunnen we nu tijdelijk terecht in de oude kokkelfabriek op Lauwersoog. Een eind weg natuurlijk, maar beter dan niks. Het mooiste zou zijn dat er op Zoutkamp een flinke loods leeg stond of zou kunnen worden neergezet waar straks in de winter de sloepen zouden kunnen staan en waar in een afgetimmerd en geïsoleerd gedeelte ruimte kwam voor een werkplaatsje en een deel van de collectie. Ik vraag dan ook de lezers mee te denken om dit voor elkaar te krijgen. Verder denken we dat er op het gebied van presentatie, voorlichting en uitstraling de komende jaren nog veel winst valt te behalen. Verder komen de sloepen de komende jaren er echt aan. Samen met de ZK4 kunnen we daar dan mooie dingen mee doen. We kunnen dus de komende jaren vol er tegen aan. Ik heb daar alle vertrouwen in. Het museum leeft en de betrokkenheid is groot. Ik zou dan ook zeggen: Op naar de volgende vijftien jaar! Aart Loomeijer (voorzitter)
Nieuwsbrief VMZK
Nieuws van de SHVZ
6
november 2009 was het een belangrijke dag voor de Stichting Historische Visserij Zoutkamp. Die dag werd het startschot gegeven voor de bouw van de sloepenwerf. Na de bouw van Sieger Lida’s hoeske achter het Visserijmuseum weer een hoogtepunt in de korte historie van de SHVZ. Op dit moment staat het geraamte al overeind en we hopen dat we in eind april daadwerkelijk met de eerste sloep kunnen beginnen. In de loods komt verder een bezoekerscentrum waar naast het volgen van de bouw ook een kleine expositie te zien zal zijn over de visserij van Zoutkamp en de verdere projecten van de stichting. Op dit moment zijn de plaatsen waar het reddingshuisje en het huis uit het Zuiderzeemuseum komen te staan bijna definitief en kan er een bouwvergunning worden aangevraagd. Voor de kalkovens geldt dit overigens nog niet. Verder heeft het bestuur van de SHVZ een convenant getekend met het Visserijmuseum en de Stichting Oude Kerk. Doel is waar mogelijk krachten te bundelen die de ontwikkeling van Zoutkamp ten goede komen. Namens het bestuur van de SHVZ, Aart Loomeijer
4
7e jaargang, nr. 1 - januari 2010
Even voorstellen… ons bestuur
Aart Loomeijer - Voorzitter Tevens bestuurslid St. Hist. visserij
Henk Rothe Secretaris
Jan van Wieren Penningmeester
Dirk Lukkien Technische dienst en Archief
Eppo Lukkien Schipper ZK 4
Jan Gerdez - Registratie en Aanname Tevens huisfotograaf
Sjoerd Moes - Externe betrekkingen Tevens bestuurslid St. Hist. Visserij
Esther Toxopeus PR/Registratie en Aanname
Kopij-coördinator: Eppo Lukkien (0595) 40 14 25
Eindredaktie en productie: Gerard Bakker Seal Productions Zoutkamp e-mail: seal.productions@planet.nl www.lauwersland.info Vormgeving, print en afwerking: Douma Grafische Vormgeving Hille Douma - www.dogravo.nl
Commissaris der Koningin van de provincie Groningen, dhr. Max v.d. Berg voer tijdens Vlaggetjesdag 2009 mee op de ZK4
5
Nieuwsbrief VMZK
ZK 4 Albatros
Even bijpraten aan de stamtafel. V.l.n.r. Jan Ritsema, Vijko Lukkien, Jan Dijkstra en Koert Sterkenburg
Vrijwilligersavond Visserijmuseum Zoutkamp
T
raditiegetrouw werd er op 21 november 2009 weer een vrijwilligersavond gehouden. Als afsluiting van het seizoen, maar ook om alle vrijwilligers nog even te bedanken voor hun inzet. Dat dit zeer gewaardeerd werd, bleek wel uit de grote opkomst. Onder het genot van een keur aan lekkere hapjes en (niet te weinig) drankjes kon men even bijkletsen en luisteren naar de muziek van oud Zoutkamper Theo Zant en Hero Beukema. Verder hield historicus Albert Buursma een zeer interessante lezing over het oude kerkpad tussen Panser en Vierhuizen. Ook werd er nog even stilgestaan bij het vertrek van Ingrid Lamberts naar Tilburg en werd haar als blijk van waardering nog een bloemetje aangeboden. (foto’s Jan Gerdez)
E
en vluchtige blik in het logboek van de ZK 4 Albatros leert al snel dat de doelstelling van het hebben van een museumschip ruimschoots gehaald wordt. Wat is dan die doelstelling zult u zich vervolgens afvragen? De doelstelling volgens artikel 2 van de akte van oprichting van de Stichting Visserijmuseum Zoutkamp luidt: De Stichting heeft ten doel: de instandhouding van al hetgeen te maken heeft met de visserij in en rond Zoutkamp, en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. De stichting tracht haar doel ondermeer te verwezenlijken door het houden van een museum.
Film
Beurtvaarten
Deelname in Dokkum aan de filmopnames voor de film “De hel van ‘63’ van Steven de Jong. De film is in december 2009 in première gegaan en verhaalt over de barre Elfstedentocht van 1963. De ZK 4 figureerde na bemiddeling van het visserijmuseum samen met de sleepboot ‘Willem’ van de familie de Boer uit Eenrum dik in het nep ijs en onder de nep sneeuw in het centrum van Dokkum.
Begin april hebben we samen met het Noordelijk Scheepvaartmuseum en de Stichting Het Groninger Landschap in Garnwerd een introductie georganiseerd ten behoeve van de jaarlijks terugkerende beurtvaarten. De voltallige bemanning van de ZK 4 was aan boord en legde later bij café Hamming in Garnwerd. Samen met de mensen van het Scheepvaartmuseum Groningen en het Groninger
De ZK 4 draagt aan het realiseren van deze doelstelling jaarlijks haar steentje meer dan bij. Lees hieronder het actuele overzicht van de activiteiten door en rond onze oude Albatros.
Nieuwsbrief VMZK
6
7
Nieuwsbrief VMZK
Winter in Zoutkamp 1979 & 2010
Foto’s: Gerard Bakker
Nieuwsbrief VMZK
8
9
Nieuwsbrief VMZK
Landschap -een groep van in totaal 22 mensen- werd het verloop van het seizoen 2008 geëvalueerd en vooruit geblikt naar 2009. Met de hele groep een stukje gevaren en vervolgens terug naar Zoutkamp met nog de culinaire dank aan kok Greetje. De Beurtvaarten zijn nog steeds populair en voor ons een welkome bron van inkomsten. In het Gronings noemen we dat ‘n nust-aai.
Lauwersmeer-40 Voor de herdenking van de afsluiting van de Lauwerszee op 23 mei in 1969 was de ZK 4 ook uitgenodigd. Onze eerste reactie was: “nee, dat doen we niet”. Het standpunt ten aanzien van de afsluiting van de Lauwerszee was en is nog steeds ongewijzigd: “tegen”. Dat we uiteindelijk wel hebben meegedaan, had te maken met het feit dat we met onze aanwezigheid ons standpunt beter kunnen uitdragen. Tijdens het officiële gedeelte bij de presentatie van de acht deelnemende schepen buitendijks aan de aanwezige gezagsdragers lagen we dan ook vooraan met de vlag halfstok. Iets wat door de organisatie overigens zeer gewaardeerd werd, omdat de geleden schade en de verdere nadelige gevolgen voor de Groninger en de Friese vissers en de regio ook als historisch feit moeten worden aangemerkt. Bovendien wilden wij ons zelf niet bij voorbaat buitenspel zetten bij andere regionale (Lauwersland) activiteiten, door weg te blijven.
Nieuwsbrief VMZK
king van de Tine Clevering Meijer prijs eerder dat jaar. Door een vergissing had het gezelschap een briefje gekregen met het verkeerde scheepsnummer. Dus nadat men eerst op de nieuwste aanwinst van de Zoutkamper vloot, de ZK 2, was rondgeleid door Onne en Wim Nienhuis schoot de ZK 4 langszij en kon men overstappen op een van de oudste schepen van onze vloot. De dinsdag na Pinksteren werd er alweer gevaren met Albert Duursma en een filmploeg voor opnames van een film over de gevolgen van de inpoldering van de Lauwerszee. Aan boord waren onder meer Lammert van Hijlkema, Rene van der Veen en ondergetekende.
Pinksteren Voor het schilderwerk voorafgaande aan de Pinksterfeesten 2009 was er een voltallige schilderploeg van 5 personen aangetreden. De ZK 4 lag er twee dagen later dan ook keurig bij. En dat was ook gewenst. Op de zaterdag voor Pinksteren kwam van de organisatie de mededeling dat er op maandag hooggeplaatst bezoek naar Zoutkamp zou komen. De Commissaris der Koningin van de provincie Groningen, Max van den Berg, had te kennen gegeven Vlaggetjesdag te willen bezoeken en bovendien te willen meevaren op een van de schepen. Dit naar aanleiding van de kennismaking met het voltallige museumbestuur tijdens de uitrei-
Dag van de garnaal Na nog een aantal activiteiten lagen we op zaterdag 20 juni op Lauwersoog voor deelname aan de Dag van de Garnaal. We verzorgden samen met de ZK 37, ZK 18, ZK 2, ZK 13, WL 33 en de Gebroeders Luden, rondvaarten voor de haven van Lauwersoog. Voor veel passagiers over de eb ‘s morgens een spannende ervaring, doordat de wind en de stroom tegen elkaar in stonden en het schip dus wat slingerde en buisde. Met een wisselende samenstelling van de bemanning uiteindelijk doorgevaren tot 17.00 en daarna naar binnen. Even napraten en
overnachten bij Het Booze Wijf. ’s Zondags terug naar Zoutkamp en om 17.15 touwen vast voor het museum.
Schiffertreffen Leer De Beurtvaarten waren inmiddels ook begonnen en vonden plaats onder zeer wisselende weersomstandigheden waarbij de paraplu’s, standaard aan dek, goede diensten bewezen Op 12 augustus vertrok de ZK 4 naar Leer met in het ruim en aan dek materialen ten behoeve van de garnalenpelsters en visbakkers. Samen waren ze voor de derde keer uitgenodigd om deel te nemen aan het Schifferstreffen in Leer, door Schipper Klottje. De ZK 4 vertrok voor de terugreis op de 16e en was op 17 augustus terug in Zoutkamp.
Noorderzon en Harlingen Na nog een aantal dagen als decorstuk te hebben gefungeerd tijdens een aantal voorstellingen van Noorderzon achter het Korte Hoofd, vertrokken we op donderdag 27 augustus via Leeuwarden naar Harlingen voor aanwezigheid bij de Visserijdagen Harlingen. Ook nu weer volgeladen met spullen voor de visbakkers en de garnalenpelsters. Na aankomst naar buiten, schutten en in de visserijhaven van Harlingen de boel lossen. Vele handen maken licht werk, want aan de wal stond al een aantal Zoutkampers klaar om te helpen. Daarna verhalen naar het zogenaamde ‘plankenpad’ om ’s zaterdags weer af te meren voor de afslag tijdens het festijn. Aan het einde van de dag nog meegedaan aan de Vlootschouw, afgenomen door de Friese Commissaris van de Koningin. Door de harde wind bleven de deelnemende schepen in de Industriehaven.
Terschelling ’s Zondagmorgen om negen uur vertrek via de Pollendam met aan boord zes opvarenden richting Terschelling. In de Noord Meep lagen we nog 1 ½ uur ten anker om de vloed af te wachten en vervolgens ging het over het wad oost-
10
Eppo Lukkien
waarts. De verwachte waterstand met dood tij was 86+ NAP, precies genoeg voor ons om over het laatste wantij, het Wierumerwad achter de Engelmansplaat, te komen. Alles klopte want we waren inderdaad ’s avonds met hoogwater ”achter ploat laangs”. Net te laat voor de sluis op Lauwersoog en dus pas de volgende dag om 09.00 terug in Zoutkamp.
Laatste loodjes In september nog twee beurtvaarten en een tocht naar Garnwerd voor opnames voor een reisprogramma van Floortje Dessing van RTL 4. De bemanning bestond uit de heren Huizenga, van Hijlkema en Loonstra. Na de laatste beurtvaart was er o.a. nog een aantal reisjes met particulieren, een zoektocht met een bodemscanner en een aantal duikers. In november, inmiddels een goede gewoonte het inhalen van de goedheiligman. Voor de kerstactiviteiten zouden we dit jaar naar Esonstad zijn geweest, maar gaande weg de week bleek dat de beslissing om niet te gaan de enige juiste is geweest gezien de sneeuw en vooral de vorst.
vooronder en de machinekamer. Na oud en nieuw zullen we gaan beginnen met de opbouw van het nieuwe stuurhuis. Het ijzerwerk van de hut is in slechte staat. Met polyester en bruine chloorrubberverf kun je nog heel wat camoufleren, maar op den duur is het op. De timmerlieden Visser en Tammens hebben van teakhout een exacte kopie gemaakt van het bestaande stuurhuis, dat op dit moment in de blanke lak wordt gezet. Nadat straks het ijzerwerk vernieuwd is kan het teakhout geplaatst worden. Dan is er nog wel even werk aan het terugzetten van de schakelkast en alles wat je ongetwijfeld nog meer tegenkomt.
Toekomst
Onderhoud
Inmiddels zijn we alweer begonnen met de vaaragenda 2010 en zijn de eerste reizen al geboekt. Voor de beurtvaarten hebben we een twaalftal nieuwe data geprikt, waarvan een aantal nu al is uitverkocht, deels ook door de wachtlijst van vorig jaar. We hopen maar weer op een voorspoedig seizoen zonder ongelukken of schade. Met dank aan de schippers, alle stuurlieden en iedereen die op wat voor manier dan ook belangeloos een helpende hand heeft geboden, hetzij aan boord, hetzij aan de wal.
Inmiddels zijn in november de onderhoudswerkzaamheden weer begonnen zoals het binnen schilderwerk van het
Eppo Lukkien, schipper ZK 4 Albatros
11
Nieuwsbrief VMZK
Op vrijdag 6 november 2009 werd het startsein gegeven voor het sloepenproject van de Stichting Historische Visserij Zoutkamp. Onder toeziend oog van een kleine honderd genodigden, werd door de voorzitter van de stichting, Wiebe Zorge samen met de overige bestuursleden de nieuwe vlag gehesen. Hierna werd in een van de loodsen van de Rousant het convenant ondertekend door Wiebe Zorge, de voorzitter van het visserijmuseum Aart Loomeijer en de voorzitter van de stichting oude kerk Zoutkamp, Oomke Bos.
consumptie maar werden aan de wal gedroogd om dan later als voer voor bijvoorbeeld eenden en kippen te dienen.
De garnalensloepen van Zoutkamp
B
egin november 2009 is in Zoutkamp aan de Reitdiepskade het sloepenproject van start gegaan. Doel is het bouwen van twee sloepen van rond de negen meter die als ze klaar zijn een welkome versterking betekenen van het toeristisch aanbod in Zoutkamp. Er is de laatste jaren veel vraag naar korte vaartochten in de omgeving waar bij niet allen aan het Lauwersmeer moet worden gedacht maar ook aan het Reitdiep en de Groninger Maren. Sloepen hebben een historische band met de visserij . Zoutkamp heeft nooit een eigen type vissersschip gehad. Er werd vaak gevist met schepen die ergens anders overbodig waren en vaak voor een prikje werden gekocht.
Nieuwsbrief VMZK
12
In de periode van 1920 tot eind jaren veertig van de vorige eeuw waren dat sloepen. Deze houten scheepjes vaak afkomstig van grote passagiersschepen waar ze dienst deden als reddingsboot waren uitermate geschikt voor de kleinschalige dagvisserij uit die tijd. Zoutkamp, immers gelegen aan de Lauwerszee, was door een geul verbonden met het diepe water. Reddingssloepen met een behoorlijke zeewaardigheid waren dus klein genoeg om in het uitgebreide prielen en kreken gebied rond te varen. De belangrijkste aanpassing was naast het vistuig natuurlijk , de motor. In die tijd kwamen al vele A en T Ford motoren beschikbaar uit de sloop die met geringe aanpassingen door bijvoorbeeld Garage Bakker in Ulrum in deze boten werd ingebouwd. Een andere aanpassing was het plaatsen van een voordek waardoor het buiswater niet direct het schip instroomde. Zoals ik al eerder noemde ging het hier om dagvisserij. Afhankelijk van het tij vertrok men naar zee waar in die tijd maar aan een kant van de boot een garnalennet over de bodem werd gesleept. De gevangen garnalen werden aan boord gezeefd en vaak aan de wal gekookt. Later toen de schepen wat groter werden kookte men de garnalen ook aan boord. Veel van die garnalen echter waren niet bestemd voor de menselijke
De oude garnalen sloepen die in lengte varieerden van zes tot negen meter werden aan het eind van de jaren veertig in vrij korte tijd vervangen door voormalige beurtscheepjes die overbodig geworden waren door de opkomst van de vrachtwagen. Voor de visserman een grote vooruitgang. Vaak twee keer zo groot, garnalentuigen aan beide kanten van het schip, accommodatie aan boord en meer motor足vermogen deden de oude reddingssloepen gauw vergeten. Tot een paar jaar geleden in het kader van historisch besef, opkomend toerisme en herdenkingen rond de afsluiting men vond dat deze scheepjes in Zoutkamp niet langer mochten ontbreken. Straks, als ze varen, kunnen we in Zoutkamp en omgeving een visserij ontwikkeling laten zien die begint bij de Wierumeraak de WL 19 stammend uit het eind van de 19e eeuw via de sloepen uit de jaren dertig, de ZK 4 als vertegenwoordiger van rond de jaren zestig naar de schepen van nu, want het mooie van Zoutkamp is dat er niet alleen de geschiedenis leeft maar dat er heden ten dage ook nog een mooie vloot met de letters ZK op de boeg vaart. Aart Loomeijer
13
Nieuwsbrief VMZK
De ZK 37 ‘Twee Gebroeders’, ex ‘Doarp Grou’ op de garnalenvisserij, 1977 (foto Gerard Bakker)
Van ‘Dorp Grou’ naar de ZK 37 ‘Twee Gebroeders’ van Jaap Frik In deze Nieuwsbrief ‘nieuwe stijl’ duiken we onder de titel ‘Uit de oude doos’ in de geschiedenis van Zoutkamp en de Zoutkamper visserij. Op deze pagina het verhaal achter de ZK 37 van Jaap Frik.
De ZK 37 ‘Twee Gebroeders’, als pleziervaartuig, 2000
Nieuwsbrief VMZK
14
Het ‘Dorp Grouw’, eigendom van Wiggert Amsterdam uit Hindeloopen, zeilend in de Heeger Var. Het beurtschip onderhield een geregelde dienst op Sneek. De foto werd omstreeks 1910 gemaakt.
Registratienummer: S 935 N Bouwjaar: 1910 Type: Roefschip Werf: Auke Holtrop van der Zee in Joure Opdrachtgever: Wybe Minderts Peekema te Grouw Huidige eigenaar: Jacob Frik te Zoutkamp (‘Twee Gebroeders’ (ZK 37)) Lengte: 13,64 meter Breedte: 3,60 meter Tonnage: 23,702 ton Meting: Sneek, 10 apr. 1910 Tweede eigenaar: Wiggert P. Amsterdam te Hindelopen (1920) Derde eigenaar: Piebe Pekema te Stavoren (1930) Vierde eigenaar: J. Kuitvelle te Stavoren (1933-1934) Vijfde eigenaar: K. Lichtendaal te Harlingen (1934-1948) Tweede naam: ‘Marijke’ (HA 74) Zesde eigenaar: F. Swyhuysen te Usquert (1948-1949) Derde naam: ‘Ankelina’ (UQ 16) Zevende eigenaar: Aldert Jzn Frik te Zoutkamp (1949-1964) Vierde naam: ‘Twee Gebroeders’ (ZK 37) Achtste eigenaar: Jacob Frik te Zoutkamp (vanaf 1964)
15
Uit een interview met Wiggert P. Amsterdam, (jaarboek Fries Scheepvaartmuseum 1995): ...En zo zijn we met dit schip doorgevaren tot juni 1923, toen kochten we een groter staalijzeren schip, gemaakt in ‘de Jouwer’, zoals de volksspraak zegt. De scheepstimmerman Holtrop van der Zee, Aukebaas, had het schip in 1910 voor m’n vriend in Grouw gemaakt. Wiebe Peekema, die er mee in de beurt voer, dinsdag of liever maandag naar Sneek, dinsdags terug ... enz. (Wiggert Amsterdam uit het interview was een zoon van Piet(er) Amsterdam).
Nieuwsbrief VMZK
Binnenhaven Zoutkamp