LOTEC Nederland
LOTEC Noord-Oost
E info@lotec.nl
E twello@lotec.nl
E info@lotec.be
www.lotec.nl www.lotec.nl www.lotec.be
Loungeplateau Zwembadafdekking
Techniek ruimte
Ontdek de feestelijke aanbiedingen
013 Editorial
015 Colofon/Service
interviews
021 Djailany van de Laarschot over Molukse smaken en Eindhoven
028 Carlo van Kemenade in de trein naar Utrecht
080 Queer 040 mooie melange Lhbtiq+
086 Harry Verhoeven en het geluk van het scheppen
098 Oranje-Rood richt netwerk topvrouwen op 132 Edzo Doeve nam afscheid als baas van DELA
021
028
072
040 Schandvlek WIJeindhoven Stichting voor rechter gedaagd
052 Restaurantverkiezing wie doen er gastronomisch toe?
072 Boeren in Brainport vlees zonder slacht
120 Matthäus Passion doet weer regio aan
086
026 Bert-Jan Woertman eiPod, eiPhone, eiPad
049 Necla Koçak kansen zien en grijpen
069 Rob Haantjes ons mam
097 Karin Visser trigger van FRITS
115 Pieter van Santvoort meer lenen, meer opbrengst
016 Uitgelicht
054
FRITS' tips
Gastronomisch
restaurant Crijns
060 culinair
Koreaanse keuken populair
141 stadsdichter
Iris Penning
143 Flits! zien & gezien worden in FRITS
120 132
131 Liesbeth van Eijsden 'spiritualiteit, bewustwording in ontmoeten'
UNIEK CADEAU BOEK!
Nog verkrijgbaar: het lijvige boekwerk ‘Acht eeuwen Eindhoven’. Een must have voor elke rechtgeaarde Eindhovenaar. Nu te koop via redactie@frits.nl voor de belachelijke actieprijs van slechts € 19,95!!
De eerste FRITS van de nieuwe jaargang terwijl het jaar inmiddels 2,5 maand onderweg is. De zeventiende jaargang alweer, dit is de 87e FRITS sinds de lancering van het magazine in 2008. Wij laten ons vertellen dat het blad een begrip is geworden in de stad, en inmiddels net zo’n Eindhovens merk is als Philips en PSV, al zullen wij ons nooit van een zelfde grote betekenis achten. Wij kennen onze plek en bescheidenheid siert de mens. Het is altijd opnieuw de afweging voor de onafhankelijke journalistiek: doen we mee of stellen we ons op aan de zijlijn? Het laatste is de meest comfortabele positie, de eerste vereist lef en durf. ‘Lef en durf’ was ooit een campagne binnen de redactie van het Eindhovens Dagblad: meer van beide in de kolommen!
Bij aanvang van het jaar hebben we ons voorgenomen méér Eindhovens te zijn. Ook willen we de trots laten terugkeren in de verhalen. Ook dat was jarenlang een campagne in de stad: we moesten trotser worden op Eindhoven, zijn inwoners en hun verworvenheden. Er gebeuren hier veel mooie dingen, we vertellen graag dat in Eindhoven (én omgeving) de toekomst wordt gemaakt, maar ook het verleden kan nog altijd tot de
verbeelding spreken en zelfs verrassen. Lees de bijdrage van Bert-Jan Woertman, één van onze nieuwe columnisten. De uitvinder van de iPhone liep ooit in de straten van de stad, hij werkte voor Philips en bedacht de iPod. Stel je voor dat dit de eiPod was geworden?
Verbeelding is een sterke, scheppende en magische kracht. In die zin zullen we proberen ons steentje aan de ontwikkeling van stad en regio bij te dragen. We zijn begonnen met het opfrissen van de vormgeving, onder leiding van onze vormgever Leon Torremans, en kozen voor een ander lettertype om FRITS een wat meer classy uitstraling te geven. Én om de leesbaarheid te verbeteren. Er zijn vijf (!) nieuwe columnisten die hun licht dit jaar over de samenleving laten schijnen. We namen afscheid van Hayat Barrahmun, Cindy Ras en Midas de Rooij die ik ook op deze plek bedank voor hun bijdragen aan de perceptie van de regio. De uitdaging is en blijft om inhoudelijk te verrassen. We zouden graag journalistiek wat scherper aan de wind zeilen.
Dat gaan we ook doen. In dit nummer te beginnen met een verhaal over WIJeindhoven. We geven ex-werkneemster Karima Bajawrhi-Faiz een stem. Niet zomaar, maar omdat er een uitspraak ligt van het College voor de Rechten van de Mens. Dan is het maatschappelijk van belang om te weten wat een instelling die 25.000 Eindhovense huishoudens helpt daarmee doet. Dat kan schuren maar als je journalistiek relevant wil zijn zou het van hypocrisie getuigen om dergelijke onderwerpen links te laten liggen. Dat heeft weinig met trots te maken maar alles met urgentie. Als FRITS willen we er toe doen, en lezers wijzer maken. In 2024 te beginnen met deze FRITS. Ik wens u veel lees-genoegen.
Hans Matheeuwsen Uitgever / Hoofdredacteur
Begin 20e eeuw besloot James Marshall, een Engelse ingenieur, zijn vrouw het meest kostbare geschenk te gevn: een perfecte nachtrust. Het baanbrekende gebruik van losse pocketveren van staal in zijn matrassen leidde tot ongekend slaapcomfort.
Nog altijd combineert Vispring deskundig vakmanschap en 100% natuurlijke materialen om het perfecte bed te creëren. Ambachtelijk maatwerk, voelbaar gemaakt met passie, echte Britse wereldklasse en synoniem voor luxe. Deze topkwaliteit treft u uiteraard bij van Zutphen.
FRITS & de specials
LEESMAGAZINE OVER EINDHOVEN EN OMGEVING
HOOFDREDACTIE
Hans Matheeuwsen
06 - 317 916 54 / h.matheeuwsen@frits.nl
TRAFFIC
Eva Wellens
040 - 304 60 00 / e.wellens@frits.nl
Lezersservice
FRITS is een vlot geschreven, hoogwaardig, (regio-)breed journalistiek en onafhankelijk magazine. De toon is positief-kritisch, en daardoor sterk opiniërend. FRITS besteedt aandacht aan de (Brainport)regio Eindhoven, de inwoners en hun verhalen.
FRITS is een tweemaandelijkse uitgave, verschijnt vijf maal per jaar en heeft abonnees in heel Zuidoost-Brabant
U kunt al een jaar kennismaken met FRITS voor € 29,95. Het jaarabonnement is daarna € 39,95. Voor abonnementen in het buitenland geldt een speciaal tarief. FRITS is los te koop bij erkende boekhandels, kiosken en in supermarkten en kost dan € 7,99.
Wilt u graag een abonnement?
Bel met BCM, 085 - 760 02 37. U kunt ook een mailtje sturen naar: abonnementen@frits.nl
Ons bezoek- en postadres is Hallenweg 2A, 5615 PP in Eindhoven. Ons telefoonnummer is 040-3046000. Als u ons een mailtje wilt sturen met tips, opmerkingen of persberichten kunt u dit doen naar redactie@frits.nl.
VORMGEVING
Leon Torremans
040 - 304 60 00 / l.torremans@frits.nl
SALES
Nico van der Meer 06 - 818 136 72
Marianne Brugmans 06 - 534 576 26 materiaal@frits.nl
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
Bart Assies; Marie-José Dekkers; André Driessen; Liesbeth van Eijsden; Ronald Frencken; Rob Haantjes; Wil van den Heuvel; Mariët Jonkhout; Necla KoÇak; Frank van der Linden; Hanneke van den Nieuwenhof; Iris Penning; Pieter van Santvoort; Marjolijn Sengers; Karin Visser; Louis van de Waarsenburg; Bert-Jan Woertman; Ton de Zeeuw
FOTOGRAFIE
Wouter van Assendelft; Erik de Brouwer; Tobias Greve; Tom Heuijerjans; Bert Jansen/DCI Media; Freekje Groenemans; René Manders/DCI Media; Kees Martens/DCI Media; Patrick Meis; Eddie Mol; Liza van de Ven
COVERFOTO:
Djailany van de Laarschot, door Patrick Meis
VORMGEVING SPECIALS
Felix Katzmann Vormgeving & DTP
ABONNEEHANDLING / DISTRIBUTIE
BCM International BV
DRUK
PreVision Eindhoven
ISSN 1877-895X
COPYRIGHT
Het overnemen van artikelen als bedoeld in artikel 15 van de Auteurswet is niet toegestaan
VERSCHIJNINGSDATA 2024
17 mei / 26 juli / 4 oktober / 12 december
La Semolina is niet zomaar een winkel om boodschappen te doen, het is dé plek in Eindhoven waar kwaliteit en liefde voor de Italiaanse keuken samenkomen. Je vindt er de fijnste, rechtstreeks uit verschillende regio’s van Italië geïmporteerde, producten, maar ook dagelijks vers gemaakte pasta’s zonder geur- en smaakstoffen of andere onnodige toevoegingen. Zoek je een perfecte olijfolie, een mooie parmaham of een bijzondere Italiaanse wijn? La Semolina heeft het beslist op voorraad. Loop eens binnen bij de Stadspoort 6. www.semolina.nl
Trakteer jezelf bij De Chocolademeisjes
Ben je op zoek naar een bijzonder uitje? Ga dan eens voor een chocoladeproeverij bij De Chocolademeisjes
Marianne en Rebecca in hun atelier op Sectie-C, aan de Daalakkersweg in Eindhoven. Vergelijk het maar met een wijnproeverij, maar dan met chocolade. Uiteraard kun je hun eerlijke en duurzame chocolade ook gewoon bestellen. In de webshop vind je een unieke collectie aan bijzondere smaken van verschillende origine. Benieuwd geworden? Trakteer jezelf dan op een chocolade-abonnement en word elke maand opnieuw verrast. www.dechocolademeisjes.nl
De donkere dagen zijn bijna voorbij en we gaan dan ook de zon weer steeds vaker zien. Dit is dan ook hét perfecte moment om je ogen eens flink te verwennen met een optimaal tegen schadelijke uv-stralen beschermende en zeer comfortabel zittende zonnebril, op of zonder sterkte. En die koop je uiteraard bij de expert in zonnebrillen; Stufkens Optiek aan de Hermanus Boexstraat 50 in Eindhoven. Hier vind je onder andere merken als Gucci, Chanel en Celine. Kom maar eens kijken! www.stufkensoptiek.nl
Thym by Parkzicht, aan de Alberdingk Thijmlaan 18 in Eindhoven, is dé plek in Eindhoven waar je, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat, met een grote glimlach wordt ontvangen. Dit authentiek Bourgondisch restaurant, bekend om zijn hoge kwaliteit en oprechte gastvrijheid, biedt een Frans georiënteerde kaart. Met daarop een Menu Gourmandise, met het beste van het seizoen, maar ook herkenbare klassieke gerechten, zoals steak tartaar, sole meunière en tournedos. Allemaal perfect te combineren met overheerlijke wijnen uit verschillende landen en streken. www.thym.nl
De Zitfabriek is al tien jaar een gevestigde meubelnaam in Eindhoven. Wat begon met een eenvoudige collectie aan stoelen, is uitgegroeid tot een rijk assortiment aan meubels. Van fauteuils, tafels en banken tot designlampen en woonaccessoires; bij De Zitfabriek vind je alles voor de ultieme woonbeleving. De locatie in het sfeervolle ‘Oud-Philips’ pand aan de Torenallee, vormt een mooi contrast met de prachtige designmeubels. Loop er eens binnen, het team van eigenaar Tito Pelucarte ontvangt je graag voor een heerlijke kop koffie en persoonlijk advies. www.dezitfabriek.nl
The body says what words cannot
Loop jij vast in je hoofd of lijf, maar kun je er niet precies de vinger opleggen wat er nu echt aan de hand is en heb je al van alles geprobeerd, maar lijkt niets te werken? Bij Rosita van Dansenderwijs mag je jouw denkhoofd even uitzetten, zodat er ruimte ontstaat voor wat jouw lijf je wil vertellen. En dit zonder ellenlange gesprekken.
Nieuwsgierig geworden? Neem dan een kijkje op de website van Dansenderwijs. www.dansenderwijs-coaching.nl
MATTHÄUS PASSION Geldrop
Hoogtepunten (verkorte uitvoering)
Maandag 25 maart 2024
Aanvang 20.00 uur (geen pauze)
H. Brigidakerk
Nieuwendijk 2, Geldrop
Hoogtepunten Matthäus Passion
Alle koralen en koorstukken uit de Matthäus Passion worden uitgevoerd door Kempenkoor en barokorkest La Sorpresa in volledige bezetting. Sopraan Rosa Ligtermoet zingt enkele beroemde aria’s. Tenor Jan Van Elsacker vertelt het lijdensverhaal en zingt een aantal recitatieven van de evangelist.
MATTHÄUS PASSION Oirschot Volledige uitvoering
Woensdag 27 maart 2024
Aanvang 19.30 uur
Sint-Petrusbasiliek
Markt 2, Oirschot
Matthäus Passion
Kempenkoor voert jaarlijks in Oirschot de volledige Matthäus Passion uit op de woensdag voor Pasen. Medewerkenden zijn barokorkest La Sorpresa, Jongenskoor Dalfsen en de solisten Jan Van Elsacker (tenor, evangelist), Raoul Steffani (bas, Christus), Hilde Coppé (sopraan), Gerben van der Werf (altus), Stefan Leippe (tenor), Marcel van Dieren (bas) en Ralph Rousseau Meulenbroeks (viola da gamba).
De algehele leiding is in handen van Cees Wouters.
Onder de noemer Lichtstadkunst maakt de Eindhovense kunstenaar en striptekenaar John Heijink futuristische tekeningen hoe Eindhoven er over een eeuw uit kan zien. Op ieder werk staat een Eindhovens icoon zoals het Evoluon, de Lichttoren of het Centraal Station.
Sinds kort is dat zelfs op T-shirts het geval! Ontdek de unieke samensmelting van kunst en stedelijk erfgoed met de nieuwste T-shirtcollectie, van Lichtstadkunst in samenwerking met Emma Bosa, exclusief ontworpen door John Heijink.
Elk T-shirt is een ode aan Eindhovens meest iconische landmarks: van de futuristische charme van het Evoluon tot de nostalgische echo's van het Philips Stadion. Niet te vergeten, de levendige herinneringen aan Strijp-S, het kenmerkende silhouet van de Lichttoren, de dynamiek van de Kegels, en het hart van de stad: het Centraal Station. En voor de autofanaten een speciale knipoog naar DAF's rijke geschiedenis.
Deze collectie is meer dan kleding; het is een stukje Eindhovense trots dat je draagt. Perfect voor de echte liefhebber van onze stad of als uniek cadeau voor die speciale iemand die van Eindhoven houdt.
Grijp je kans om een stukje van Eindhoven's ziel in je garderobe te halen. Dat kan via www.emmabosa.com Klik door naar de heren t-shirts en op de naam John Heijink.
Geldroppenaar Doron Ketelaars schreef een boek meer dan honderd jaar Amerikaanse muziekgeschiedenis. Aan de hand van de nodige biografische anekdotes, muzikale keerpunten en saillante voetnoten wordt de lezer op een vermakelijke en leerzame reis langs álle vijftig staten geleid. Het resultaat is een zo compleet mogelijk overzicht van de belangrijkste muziekstromingen en grootste artiesten die het land ooit heeft voortgebracht. Ontdek in ‘United States of Music’ het ontstaan van oeroude genres op de katoenplantages in het zuiden, de bloei van de popmuziek in California, de opkomst van de discohype, de weg naar muzikale dominantie van de hiphop en de vaak worstelende weg naar wereldfaam van vele iconen. Doron Ketelaars (1984) is een muziekliefhebber en schrijver die zijn gehele leven al op zoek is naar de betoverende context van muziek. Eerder schreef hij verhalenbundels. www.libris.nl/vanpiere
Bestaat er zoiets als een Moluks-Europese keuken? Djailany van de Laarschot, patroncuisinier van restaurant Nastrium in Helmond, betwijfelt het. „Ik kook Frans-klassiek met smaakaccenten uit mijn familieachtergrond” – hij is half Moluks, geboren en getogen in Eindhoven en woont al 38 jaar in Helmond – „maar mijn oosterse smaakaccenten zijn hoogstens ánders, milder dan de bekende ‘Indische’ keuken, door andere specerijen.”
TEKST: TON DE ZEEUW | FOTO’S: PATRICK MEIS
Restaurant Nastrium (vanwege Djailany’s Indonesische wortels vernoemd naar Oost-Indische kers; ‘nasturtium’ in het Latijn) eindigde hoog in de restaurantverkiezing van FRITS, en daar is hij blij mee. „ Als we ervan uitgaan dat die zogenaamde Moluks-Europese keuken bestaat, is het vreemd dat ’ie nu pas school maakt. De Molukkers, of Ambonezen, zijn immers al generaties lang in Nederland. Maar ik moet toegeven dat mijn keuken, net als die van Molukse collega’s als Jermain de Rozario, ook in Helmond, chef Dennis Huwaë van restaurant Daalder in Amsterdam, Yuri Wattimena van YANO in Rotterdam en nog een handjevol koks-met-roots, op dit moment nogal scoort. Dat kan niet alleen de nieuwigheid zijn, hè.”
Djailany nam in 2017 het Helmondse restaurant De Raymaert over. Hem beviel de locatie, het statige uiterlijk van de voormalige residentie van de houtzagersfamilie Raaijmakers, én het was de plek waar hij als leerling-kok was begonnen en er nu kon terugkeren. Hij had gewerkt in de keukens van De Lindehof in Nuenen (samen met Jermain de Rozario) en De Blauwe
Lotus in Eindhoven, en hier in Helmond kon hij, samen met zijn vrouw Kim, zijn ambities verwezenlijken.
Inmiddels, zo’n zeven jaar later, heeft hij het punt bereikt dat hij twijfelt tussen een verdere toekomst in Helmond en een verhuizing naar Eindhoven. „We hebben er hier een bistro bij (‘Gani’, genoemd naar mijn opa) en soms denk ik weleens: als ik nou die twee zaken bij elkaar trek en er één grote brasserie van maak. En dan in Eindhoven een apart fine dining-restaurant opstart. Op dezelfde voet als Nastrium, misschien nog een niveautje hoger. Want Eindhoven..., ja, die stad groeit maar door, er gebeurt zó veel en er is zoveel culinaire power, daar wil ik bijhoren. Niet in het centrum, zeker niet in de Bergen, misschien in Strijp. Anderzijds zou ik dat oude pand in Helmond kunnen renoveren, op de bovenetage moderne, luxe suites bouwen... Je ziet het: plannen en plannen. Het is allemaal nog niet zo ver, ik speel alleen met de ideeën.”
Rust
We spreken Djailany in zijn Nastrium, in een decor van hoge lambriseringen, parket, een schouw met open haard en Delftsblauwe tegels, klassiek
Franse kroonluchters, lichtgekleurde fauteuils aan witgedekte tafels, gebrandschilderde ramen. Alles ademt rustgevende, smaakvolle klasse.
‘Ik vrees dat de regio al teveel sterren bij elkaar heeft om ook mij te belonen’
Is Michelin hier weleens komen kijken?
„Regelmatig,” zegt Djailany. „Maar ik vrees dat de regio al teveel sterren bij elkaar heeft om ook mij te belonen. Waarschijnlijk had ik allang een ster gehad als ik ergens in het oosten van het land had gezeten, maar nu, met drie ‘oosterse’ koks, Soenil Bahadoer, Jermain en ik, is de maat vol. Om maar te zwijgen over toppers als Tribeca, Treeswijkhoeve, Zarzo, Wiesen en Eden in Valkenswaard.”
Waar gaat Djailany eigenlijk zélf uit eten?
„ Ik ben niet zo’n uit-eter. Te druk. En als we gaan, is het meestal een simpele zaak. De kinderen hè, die houden van sushi’s en zo. Maar ik geef toe dat ik het te weinig doe.” Hij gaat daar verder op in: „Onlangs hadden we een uitje van de club waar ik bij hoor, Les Patrons Cuisiniers. Met de Thalys naar Parijs en eten bij een driesterrenzaak: Épicure aan de Rue du Faubourg-Saint-Honoré. Superieur! Wat me vooral bij is gebleven, was de eenvoud. Gewoon een stukje zeetong met spinazie en een jus op basis van
gekaramelliseerde visgraat. Met een glas Haut-Brion: wow! En wat me ook opviel, was de leeftijd van de bediening. Dat zijn volwassenen met een gerespecteerde báán: professionele obers en kelners die hun leven lang dat werk doen, geen schnabbelende, schutterende, nauwelijks geïnteresseerde studenten zoals je dikwijls in Nederland ziet.”
Nu we ’t daar over hebben: hoe ziet de toekomst van Nederlandse restaurants eruit?
„ Slecht. Het gaat helemaal op de schop, vrees ik. De toprestaurants zullen blijven, net als de onderklasse. Maar de middenklasse verdwijnt. Niet helemaal ten onrechte, want er is daar heel veel van hetzelfde, het aanbod is te groot en te duur voor het gebodene. Daar zitten goedwillende ondernemers bij die het niet kunnen bolwerken door personeelsgebrek en duizelingwekkende kosten, maar ook mensen die van toeten noch blazen weten en een restaurantje begonnen. En denken dat een wijn van acht euro inkoop voor 45 piek op de kaart kan.”
‘Het is overal hetzelfde, ik zie geen eigen stijl. Je proeft waar ze het hebben geleerd’
Maar die ambitieuze jongelui dan, die eigen zaken beginnen?
„ De oude generatie sterft uit en dan komt er nieuw bloed. Zo gaat dat altijd. Er zijn goeie mensen bij die een opleiding hebben gevolgd en bij grote chefs werkten. Maar het is wel overal hetzélfde, ik zie geen eigen stijl, je proeft als het ware waar ze het hebben geleerd. Gelukkig zitten er ook geweldige uitschieters bij. Dát is de nieuwe generatie waar we allemaal onze hoop op vestigen.”
Nog even terug naar de Molukken: ben je er ooit geweest?
„ Nooit. Ik wil het wel, mijn opa ligt er begraven. Het is er erg mooi, de lange zandstranden doen denken aan de Malediven. Ik merk trouwens dat mijn kinderen zich beginnen te interesseren voor
Nastrium
Mierloseweg 130, 5707 AR Helmond, 0492 - 541 818 www.nastrium.nl
Wo. t/m za. diner, do.- vr. - za. ook lunch, tevens lunch op laatste zo. van de maand. Parkeerterrein.
hun roots. Maar ja, het komt er alsmaar niet van: druk hè.”
Wat is nou echt Moluks eten?
„ Ik heb weleens een amuse gemaakt met papeda. Dat is een soort meel van cassave dat op de Molukken wordt gebruikt in plaats van rijst. Je mengt het met water en maakt er een substantie van die je moet opslurpen. Jaja, slúrpen. Dat werd geen succes bij de gasten, zelfs Indische mensen die hier kwamen eten, kenden het niet. Ik heb het dus niet meer gemaakt. Toch ben ik nog steeds aan het zoeken naar ‘Molukse’ gerechten. Het gaat vooral om het idee dat je met iets echt nieuws komt.”
Smaken
Voor de fotograaf en de verslaggever voegt de chef de daad bij het woord en hij serveert twee gerechtjes die we Nieuw Moluks willen noemen. Of Hogeschool Indisch. Of Brabants Oosters. Of Kempische Klasse. Eerst gemarineerd buikspek met geroosterde tofoe, appel, mosterdzaad en vinaigrette met tom yam en schaaldierenbouillon. Bij tomatensambal en een beurre blanc met pernod en venkel. Daarna gegrilde, gepekelde tarbot met sajoer, pandanblad, bananenketchup en gevulde kleefrijstrolletjes. En glaasjes Zuid-Afrikaanse chardonnay.
Geweldige Djailany-smaken. Ónze ster heeft hij alvast.
De uitvinder van de iPhone liep ooit door de straten van Eindhoven. Hij werkte halverwege de jaren negentig voor Philips en bedacht daar de iPod. Philips had op dat moment andere zorgen aan het hoofd en verder dan een prototype is het nooit gekomen. Hoe het daarna verder ging weet ik niet. Maar uiteindelijk komt Tony Fadell terecht bij Steve Jobs en ging Apple er met de buit vandoor: iPod, iPhone, iPad.
Deze geschiedenis vind je ook niet terug in het Philips museum. Misschien is dat iets voor de toekomst, een expositie over gemiste kansen. Maar niet getreurd, laten we vooral vooruitkijken. In deze oude fabriek, op deze historische grond, waar de broers Gerard en Anton, gefinancieerd met wat geld van hun vader, het fundament legden onder succes van Eindhoven werden op 11 januari de ‘Gerard en Anton – High Tech Piek Awards’ uitgereikt. Deze verkiezing zet jaarlijks mensen in het zonnetje die zijn opgevallen in de Brainport Eindhovense high tech en een stevige bijdrage leveren aan ons huidige succes.
Deze zevende editie kwam Brigit van Dijk- Van de Reijt, directeur van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij
als grote winnaar uit de bus. Terechte erkenning voor hoe ze “met haar enthousiasmerende werkwijze en samenwerking met vele anderen van de BOM de grootste publieke financier heeft gemaakt”, aldus de jury. Naast De Piek werden er nog acht awards uitgereikt. Vier awards voor mensen die een bijzondere bijdrage aan de high tech en startup scene in en om Brainport Eindhoven hebben geleverd. En vier awards voor mensen van wie de jury het komend jaar veel verwacht. Daarmee wordt de druk alvast een beetje opgevoerd.
Juryvoorzitter Stijn Steenbakkers (wethouder Brainport en economie) reikte De Piek uit. Hij gaf aan dat we met elkaar trots kunnen zijn op onze slimme regio. Dat was halverwege jaren negentig toen Tony Fadell hier rondliep wel anders. Onze regio ging door een diep dal en was volop bezig zichzelf opnieuw uit te vinden. Dat is goed gelukt! Brainport Eindhoven is de best presterende economische regio van Nederland. Met elkaar, voor elkaar, voor Brainport EIndhoven. Het wordt nu juist gestimuleerd om te blijven werken aan waar je in gelooft.
Tony Fadell zou zich thuis voelen! In het huidige Eindhoven zou Tony zijn co-founder ‘toevallig’ tegen het lijf zijn gelopen tijdens de pubquiz voor internationals op donderdagavond in de Carrousel, of tijdens de ‘Demos, Pitches & Drinks’ op de High Tech Campus. Samen zouden zich dan melden bij The Gate, TU/e innovation Space of HighTechXL. Met een goed idee of een nieuwe technologie word je hier verwelkomd en helpt een netwerk van bedrijven en mentoren je verder om tegen de stroom in te zwemmen en je dromen waar te maken op weg naar de wereldmarkt. En dan zou Tony de volgende Piek Award in ontvangst mogen nemen voor de eiPod, eiPhone en eiPad.
Bert-Jan Woertman is consultant voor innovatie-ecosystemen en interim manager
Geniet van stijl en functionaliteit in perfecte harmonie en maak van elke rit een fascinerend avontuur.
Automobielbedrijf Hondsruglaan 99, 5628 DB Eindhoven
040 290 11 20
cito-jlr.nl
Min./max. gecombineerd verbruik: 1,5-9,8 l/100 km, resp. 66,7-10,2 km/l, CO₂-uitstoot 33-223 g/km. Afgebeeld model uitgerust met opties en accessoires. Wijzigingen en fouten voorbehouden.
Eindhovenaar Carlo van Kemenade na twee jaar weg als CEO DLL
Zijn ouders zouden trots op hem zijn, want hij gaat als een speer, Carlo van Kemenade, een gewoon ‘menneke’ uit Acht dat nog elke zondagmiddag bij de voetbalclub is te vinden. Hij is toegetreden tot de groepsdirectie van Rabobank, met bijna negen miljoen klanten de grootste bank van het land. Hij heeft er een traantje om gelaten want hij verlaat twee van zijn drie grote liefdes: DLL en Eindhoven. „Ik heb er echt last van gehad, maar deze trein komt maar één keer voorbij en ik wil later geen spijt krijgen.”
TEKST: HANS MATHEEUWSEN | FOTO’S: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
OOm misverstanden te voorkomen: zijn grootste liefde is zijn vrouw waartegen Carlo bijna niet kon vertellen dat hij in Utrecht gaat werken. Ze staan namelijk op het punt om te gaan verbouwen. De welbekende trein refereert aan Ronald Koeman die in 2007 PSV in de steek liet voor Valencia en stelde dat hij maar eenmaal kon instappen. Geen kwaad woord over de Koemannen, voegt Carlo haastig toe, want Erwin is een graag geziene gast bij VV Acht. Hij, de assistent-bondscoach van het Nederlands Elftal, voetbalt er nog altijd. Voetbal is overigens nóg een liefde van Carlo. Hij is bestuurslid ‘senioren technische zaken’. Zelf speelt hij niet meer. Da’s toch de leeftijd. Hij loopt wel elke zondagmorgen hard, in een clubje bekende Eindhovenaren dat al jaren door de stad rent. Het zal nog even spannend worden of hij al deze activiteiten kan blijven uitvoeren want voor de groepsdirectie van Rabobank is de zondag de ideale dag om de werkweek voor te bereiden en op te starten. „Ik moet de agenda wel onder controle houden”, grijnst hij. Carlo van Kemenade, telg uit een grote, bekende familie in Acht, was net twee jaar Chief Executive Officer (CEO) van DLL. Hij is een kind van de financiële dienstverlener met het hoofdkantoor in het hart van Eindhoven. Via carrière-omzwervingen, die begonnen bij DLL en hem onder andere naar Obvion voerden en weer terug naar DLL, komt hij nu uiteindelijk in de boardroom van Rabobank terecht. Hij stapte ooit binnen als veelbelovend talent en gaat weg als talent want als zodanig wordt hij door de Rabobank-top beschouwd. De mensenmens moet het contact van de bank met de klanten aanhalen. Een rol die hem als verbinder op het lijf is geschreven.
Pijn
Hij barst opnieuw van de energie. Een jaar geleden vertelde hij op deze plek over zijn plannen voor en met DLL. De multinational voelt als een warm bad
voor hem, als een familie. Werknemers heten dan ook members, ze zijn lid van de internationale DLL-community. Zo voelt hij dat ook en dat betekende dat hij eind vorig jaar twee maanden het puntje van zijn tong moest afbijten voordat de CEO kon melden dat hij alweer zou vertrekken. Dat deed hij notabene op de kerstviering in DOMUSDELA. De mededeling sloeg bij zijn collega’s in als een bom. De
reacties waren hartverwarmend. Carlo krijgt weer de tranen in zijn ogen als hij erover praat. „Ik heb er echt last van gehad, het zal pijn doen”, zegt hij. ,,En dan heb ik het niet alleen over het werk en de omstandigheden maar vooral over de mensen. Ja, ik heb wel al menig traantje gelaten. Ik heb er dertig jaar hier opzitten. Ik ben nog geen dag naar mijn werk gereden. Want zó voelt dat niet. Als
ik er een paar dagen niet ben, dan mis ik het al. Ik ben trots op alles en iedereen hier. Heel veel mensen hebben mij gelukkig gemaakt.”
Sevilla
Zijn aanpak en de positieve resultaten van DLL vielen al snel op bij het bestuur van de Rabobank. Dus werd hij in september gevraagd of hij geïnteresseerd was om de Rabobank- organisatie mee te herstructureren. Hoewel hij nog niet klaar is, aldus Carlo, klaarde hij een dergelijke klus binnen de paar jaar als CEO van DLL. Familiewaarden als verbinding en verbinden heeft hij weer belangrijk gemaakt voor
alle medewerkers. Dat zijn er zo’n zesduizend wereldwijd in 28 landen, van wie 900 in Eindhoven. Leasing is het bekendste product van DLL. De multinational biedt financieringsoplossingen in de sectoren agri, food, gezondheidszorg, clean technology, bouw, transport, industrie, kantoorapparatuur en hightech. Duurzaamheid staat hoog in het vaandel. Carlo ging na zijn aanstelling
‘Toen ik het profiel van de functie las en zag dat het voor negentig procent overlap had met dat van DLL, dacht ik: dat ben ik!’
als CEO de wereld rond om zich opnieuw voor te stellen. Vorig jaar lanceerde de vernieuwde DLL-board op negen locaties in de wereld de nieuwe strategie en werd aan teambuilding gedaan. „En het is een team geworden. Daar heb ik veel tijd ingestoken.” Hij kan er nog altijd met veel enthousiasme over vertellen, laat de filmpjes zien van zalen vol juichende collega’s. De internationale organisatie is opnieuw neergezet, de onderlinge samenwerking is verbeterd, de resultaten zijn goed, DLL mag als volle dochter van Rabobank zelfs volop acquireren, alles ligt op schema, stelt Carlo. Zowel de commerciële als financiële performance is
uitstekend, dus niks te klagen, vervolgt hij. „DLL is een van de groeimotoren van Rabobank.” Iedereen tevreden, hoewel er altijd ambities blijven bestaan natuurlijk. In die zin was hij nog niet klaar. En dan klopt in september 2023 de bestuursvoorzitter van Rabobank op je schouder. „Die zag ik niet aankomen”, zegt Carlo. „Hij vertelde over zijn plan voor Rabobank in Nederland. Of ik kandidaat wilde zijn voor die positie? Uiteraard was ik verrast. Ik heb me ook even afgevraagd of het wel serieus was. Toen ik het profiel van de functie las en zag dat het voor negentig procent overlap had met het profiel van de CEO van DLL dacht ik: dat ben ik! Dan komt er een heel proces op gang met uiteindelijk witte rook. Dat was toen ik met mijn neef Paul en onze kinderen met PSV in Sevilla was. Zo’n uitje is een jaarlijkse traditie. Terwijl zij in de vroege avond met PSV fans lekker een biertje dronken, zat ik op mijn hotelkamer te bellen met de voorzitter van de raad van commissarissen. Je hoeft overigens met mij geen medelijden te hebben hoor, ik heb het ingehaald. Sevilla is een geweldige stad.”
Warm welkom
De benoeming van Carlo is nog onder voorbehoud van goedkeuring door de Europese Centrale Bank. Hij versterkt, zoals dat heet, de Rabobank als directeur Retail Nederland. Daarvoor heeft de bank de portefeuilles particuliere klanten en bedrijven samengevoegd, met als doel om de stap te zetten richting een eenvoudigere en meer klantgerichte organisatie. Dat is Carlo op het lijf geschreven, weet hij. Dat heeft hij bij DLL bewezen. „De klantfocus van DLL spreekt ze enorm aan. De structuur binnen Retail Nederland kan eenvoudiger én beter. Het gaat om de klant en de klantreis. Er is een gezonde druk uitgeoefend op mij om me te kandiderenn. De bank vond het echt nodig. Tja, dan kun je nee zeggen omdat de trein te vroeg komt maar ik vroeg mij af of ik dan niet over vier of vijf jaar spijt zou krijgen. Ik vond het vervelend
voor DLL. Ik ben ook maar een mens. Wat hielp, was het enorme warme welkom in het bestuur van de bank. Daar krijg je dan weer nieuwe energie van. Er vertrokken twee mensen als gevolg van mijn benoeming maar de wijze waarop ik ben gesteund, ook door hen, is ongekend. Zo professioneel voor mensen die uiteraard ook hun eigen emoties hebben. Laat ik wel vermelden dat mijn benoeming nog de goedkeuring vereist van de toezichthouders en dat proces neem ik zeer serieus. De coöperatie telt 1,9 miljoen leden die aandacht verdienen. We hebben 65 procent van het MKB in Nederland als klant. Ik ben een klantenman. Ik
word graag de verbinder tussen het hoofdkantoor en de lokale banken. De klant moet geholpen worden. Zowel aan de balie als digitaal. Het moet duidelijker worden wie waarvoor verantwoordelijk is waardoor de accountabilty gemakkelijker herleidbaar is. Daar komt een strategie voor en als we bij DLL ergens goed in zijn is het strategie en het eigenaarschap hiervan.” Net zoals DLL is Rabobank
maatschappelijk actief. Vierhonderd miljoen euro gaat er in om. In de regio Eindhoven blijft DLL maatschappelijk betrokken, dat is beleidsmatig geborgd, verklaart Carlo. „ ,Dat blijven we doen. Dat is afgestemd, en goedgekeurd. Het plan is dat van onze bijna zesduizend mensen wereldwijd dit jaar minimaal 55 procent vrijwilligerswerk doet. Op welke wijze dan ook. Dat houden we keurig bij. De motor
staat aan, en blijft aan. De boel is en blijft stabiel, er zijn geen verdere bestuurlijke wissels voorzien.”
Zonen
Los van zijn kwaliteiten als people manager en financiële man krijgt de Rabobank-top een echte ambassadeur van de Brainportregio in de gelederen. „Ik zal de ontwikkelingen hier zeker blijven volgen. Ik wil me blijven inzetten voor Eindhoven en de regio. Hoe, dat weet ik nog niet. Ik ben hier geboren en getogen, dat zal ik nooit verloochenen. Ik hou van de stad. Dat verdwijnt niet en ik zal het zuiden zeker goed vertegenwoordigen in de boardroom. Overigens komt een andere collega in de board uit Son, dus ik ben niet de enige met een Brabantse tongval… Ik blijf ook Acht trouw, we hebben toevallig net
‘Ik sta elke zondag naar mijn twee fantastische kerels van zonen te kijken langs de lijn, daar komt niemand aan. Mijn zonen wil ik zien voetballen’
nog plannen zitten maken om het huis te verbouwen omdat wij er oud willen worden. De aannemer is al op bezoek geweest. De verbouwing zal het project van mijn vrouw worden, vrees ik, in de komende anderhalf, twee jaar want het zal voor mij een intensieve tijd worden. Al 32 jaar ben ik op vrijdagavond thuis, als ik tenminste niet op reis ben, volgens traditie fonduen we dan en praten mijn vrouw en ik elkaar bij over de week. Nou, het was wel een ding dat ik het nieuws moest vertellen, toen begon het voor mij pas echt te leven. Ik sta elke zondag naar mijn twee fantastische kerels van zonen te kijken langs de lijn, daar komt niemand aan. Mijn zonen wil ik zien voetballen. Rond vijf uur, half zes ben ik weer thuis. Dan is er nog tijd voor eventueel dringende zaken. Maar dat is niet erg, het hoort erbij.”
Jurgen van Zachten schreef zich na de Kunstacademie in Maastricht in 1997 in bij de Kamer van Koophandel als LOCO graphic design. Hij bedenkt concepten, ontwerpt en illustreert voor grote en kleine bedrijven in binnen- en buitenland. In het begin was dat vooral voor de muzieken evenementenbranche. In opdracht van ID&T deed hij de vormgeving voor evenementen als Sensation, Trance Energy en Tiësto in Concert. Na meer dan 250 flyers, posters, vinylplaten, cd’s en dvd's was het mooi geweest. Ook was hij twaalf jaar lang creatief directeur van een Frans rugby sportmerk dat in vijf landen werd verkocht. Hij ontwierp onder andere het tenue en logo voor het nationale rugbyteam van Gabon. Een paar jaar geleden stortte hij zich op Eindhoven.
FOTOGRAFIE: JORINE DE KONING
Hoe ben je op het idee gekomen om Eindhovense producten te gaan ontwerpen?
„Ik liep al langer met het idee rond Eindhovense gebouwen te illustreren. De lockdown in 2020 bleek hiervoor een ideaal moment. Met mijn fotocamera in de hand ben ik door Eindhoven gaan fietsen. Twee maanden later had ik negen gebouwen geïllustreerd die ik, zonder een plan, op LinkedIn postte. 55.000 impressions, 750 reacties… Binnen een maand was mijn webshop live en ben ik artprints gaan verkopen. Hierdoor kreeg ik de opdracht ‘een Eindhovens merk' te ontwikkelen. Nadat ik de naam Eindelyk had bedacht, stelde ik voor mede-eigenaar te worden. In Eindelyk kon ik mijn jarenlange ervaring kwijt als ontwerper, merkenbouwer en, minstens zo belangrijk, Eindhovenaar. Sinds ik vorig jaar het merk heb overgenomen, zijn alle remmen los en groeit Eindelyk exponentieel."
Zijn er specifieke aspecten van Eindhoven die je het meest inspireren bij het ontwerpen van producten?
„Ik hou van de bouwstijl van de oude Philips-fabrieken, maar bewonder net zozeer de moderne, innovatieve architectuur. De Catharinakerk zal ik niet zo snel illustreren. Wel heb ik het glas-in-loodraam gebruikt als rozet op de speciaalbieren."
Waarom denk je dat je producten zo geliefd zijn?
„Eindhoven ontwikkelt zich razendsnel. De stad krijgt een serieuze skyline en blinkt uit op het gebied van design, techniek en kennis. De Eindhovenaar is trots op de stad en wil die trots graag uitdragen. In de producten van Eindelyk beleef je de historie, cultuur en industrie van Eindhoven en proef je deze trots."
Kun je wat meer vertellen over het creatieve proces binnen Eindelyk en hoe nieuwe ontwerpen tot stand komen?
„Eindelyk is een speeltuin waar ik 24/7 nieuwe producten bedenk, ontwerp en realiseer. Ideeën ontstaan op de meest onverwachte momenten. Eergisteren trok ik mijn sokken en dacht: Waarom ook niet? Zes uur later was het ontwerp klaar en over acht weken zijn de sokken te koop."
Hoe bepaal je welke elementen van Eindhoven je op de producten wilt plaatsen?
„Dat verschilt per product. De verse thee ‘Strijp-T’ is een woordgrap. De watertoren bij de Genneper Sportparken deed me denken aan drie enorme pepermuntbollen. De speciaalbieren zijn vernoemd naar de zes stadsdelen. Er moet altijd een duidelijke link zichtbaar zijn tussen het product en Eindhoven."
Kun je een voorbeeld geven van een product waarbij het ontwerp- of productieproces uitdagend was?
„Drieduizend kg winegums in de vorm van Eindhovense gebouwen laten produceren was een enorme investering. Zou daar wel vraag naar zijn? Hoe ziet een mini Lichttoren eruit in 3D? En hoe als winegum? Gelukkig is dit goedgekomen en blijken de winegums het best verkopende product van Eindelyk. Mijn kinderen noemen me sindsdien de Willy Wonka van Eindhoven."
Hoe gaat het illustreren van iconische gebouwen te werk?
„Bij elke illustratie is een foto de basis. Ik geef er de voorkeur aan een uitsnede in plaats van het complete gebouw te laten zien. Dat creëert een spannender, abstracter beeld. Daarnaast vind ik het interessant om delen van een illustratie tot in detail uit te werken, terwijl ik van andere delen alleen de contouren laat zien."
Zijn er specifieke plekken of gebouwen in Eindhoven die een speciale betekenis hebben voor jou?
„In het Temporary Art Centre aan de Vonderweg heb ik voor het eerst een atelier gehuurd. Destijds dé broedplaats voor culturele vernieuwing. Hier heb ik samengewerkt met andere creatieven, vrienden gemaakt, nachten doorgewerkt, geëxposeerd en veel gefeest. Dat was een geweldige tijd. De Ventoselaan en Ventoseflat om de hoek waren dan ook één van de eerste illustraties die ik maakte."
Heeft Eindelyk wel eens samengewerkt met lokale kunstenaars of andere bedrijven in Eindhoven? Zo ja, hoe heeft dat de creatieve processen beïnvloed?
„Vorig jaar heb ik dichter Merel Morre benaderd om plekken te illustreren waar haar gedichten in de openbare ruimte te zien zijn: 'Eindhovenaren'
www.eindelyk.nl
Verkooppunten:
De Fakkel
Schootsestraat 134
Eindhoven
Giftclub
Hoogstraat 113
Eindhoven
Het Gulle Leven
Wijnpeerstraat 13
Eindhoven
Koffie Keuten
Geldropseweg 144a
Eindhoven
Openbare Bibliotheek Eindhoven
Emmasingel 22
Eindhoven
Philips Museum
Emmasingel 31
Eindhoven
The Social Hub
Stationsweg 1
Eindhoven
Tourist Information
Eindhoven/VVV
Stationsplein 23-02
Eindhoven
Ui & Knoflook Frederiklaan 75
Eindhoven
op gebouw Anton en 'Voor dag en jou' op de Dommeltunnel. Ik vond dat mijn tekenstijl en druktechniek hiervoor moesten worden aangepast. Dat mocht analoger en persoonlijker, zodat het beter aansloot bij haar gedichten. Ik ben deze stijl gaan toepassen op andere illustraties en heb zowaar zin gekregen om te gaan schilderen."
Zijn er specifieke samenwerkingen of partnerships waar je trots op bent?
„Ik ben alle retailers die mijn producten verkopen enorm dankbaar. Dankzij hen krijgt Eindelyk zichtbaarheid in de stad. De samenwerking met het Philips Museum en Hotel Pullman Cocagne Eindhoven wil ik apart noemen. Aan beide lever ik niet alleen Eindelyk-producten, maar ook custom ontworpen producten. Dat is een grote kracht van Eindelyk gebleken. Een eerdere, unieke samenwerking was met vriend en collega Eric de Haas. In 2013 is ons gevraagd een bronzen plaquette te ontwerpen ter ere van het honderdjarig bestaan van PSV. Het feit dat deze plaquette, mede door mij ontworpen, in de Vrijstraat ligt, vind ik nog steeds onwerkelijk. Hilarisch ook."
Wat betekent Eindhoven persoonlijk voor jou en hoe komt dat tot uiting in de producten van Eindelyk?
„In Eindhoven ben ik vijf keer verhuisd, één maal getrouwd en twee keer vader geworden. Ik heb er gelachen en gejankt. Ik verbaas me over de snelheid, maar geniet van de manier waarop de stad zich ontwikkelt. Zowel architectonisch, sociaal, cultureel als sportief (Eindhovuh!). Ik hoop dat mijn enthousiasme en de trots die ik voel voor Eindhoven, te zien en proeven zijn in mijn producten."
Welke ambities heb je nog met Eindelyk?
„Als ontwerper wil ik onverminderd nieuwe producten blijven bedenken. Een voorbeeld hiervan zijn de kaarsen van bijenwas. Het Evoluon is net klaar, 2 andere gebouwen staan al in de planning. Als ondernemer wil ik dat Eindelyk nog meer bekendheid krijgt. Wanneer elke Eindhovenaar minimaal één Eindelyk product heeft gekocht of gekregen, is mijn doel bereikt. Dan word ik kunstschilder." ;-)
Ex-generalist Karima Bajawrhi-Faiz knokt voor erkenning tegen WIJeindhoven
WIJeindhoven is ziek. De organisatie doet zijn best op de been te blijven maar wie de signalen oppikt, kan de diagnose gemakkelijk stellen. Er is een hoog ziekteverzuim, een groot verloop onder generalisten, sprake van een angstcultuur, sociale controle via een systeem van verdeel en heers. Daar komt weinig tot niets over naar buiten omdat vertrekkend medewerkers worden afgekocht met ‘zwijggeld’. Ex-werkneemster Karima Bajawrhi-Faiz vecht als een van de weinigen tegen het bolwerk dat in opdracht van de gemeente Eindhoven 25.000 huishoudens helpt.
TEKST: HANS MATHEEUWSEN | FOTO’S: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
Een schande, noemt advocaat Tom Meevis Wijeindhoven in een brief aan zijn collega die namens de uitvoeringsorganisatie ‘onderhandelt’ over de schikking met Karima Bajawrhi-Faiz. Die schikking is het resultaat van een uitspraak van het College van de Rechten van de Mens in november vorig jaar. Dit oordeelde dat de Stichting WIJeindhoven zich jegens Karima schuldig heeft gemaakt aan ‘verboden onderscheid op grond
materiële en immateriële schade én erkenning van de uitspraak van het College. Ze werkt weliswaar niet meer voor WIJeindhoven maar ze voelt zich nog steeds niet serieus genomen waardoor ze haar gevecht tegen de organisatie voortzet. Haar strijd werpt een scherp licht op de onthutsende manier waarop het managementteam onder leiding van directeur Lex van Eijndhoven met personeel omgaat, het gebrek aan leiding en sturing én de onderlinge verhoudingen.
‘ Verboden onderscheid door haar discriminatieklacht onzorgvuldig te behandelen’
van haar geslacht door haar contract niet te verlengen’ en ‘verboden onderscheid door haar discriminatieklacht onzorgvuldig te behandelen’. Al bijna een jaar is het contact tussen Karima en WIJeindhoven advocatenwerk. Omdat de organisatie weinig sjoege geeft, ligt er inmiddels een dagvaarding op de mat van de stichting in het kader van een civiele procedure. Karima wil genoegdoening, vergoeding van geleden
Wat is er gebeurd?
In 2023 wenste een teamleider van generalist Karima haar jaarcontract niet om te zetten in een vaste baan, ondanks ‘de intentie’ van haar in 2022 om dat te doen. Integendeel, ze werd in mei vorig jaar ontslagen omdat ze in 2022 en 2023 onvoldoende ‘zichtbaar’ was geweest. Terwijl vaststond, en dat is ook door het College vastgesteld, dat Karima al vier jaar uitstekend functioneerde,
sterker nog, als een soort vliegende keep werd ingezet vanwege een hoog ziekteverzuim, tot wel twintig procent en meer, en een flink verloop binnen wijkteams. De voorganger van haar teamleider vond dan ook dat ze in aanmerking kwam voor een vast contract. Ze kreeg zelfs toestemming om een opleiding tot Jeugd- en Gezinsprofessional te volgen.
In 2022 raakte Karima zwanger. In oktober van dat jaar meldde ze zich ziek omdat ze in het ziekenhuis moest worden opgenomen vanwege de dreiging van een vroeggeboorte. Daarna ging ze met zwangerschapsverlof. Na de geboorte van haar dochter begin 2023 nam ze het wettelijk toegestane aantal van negen weken ouderschapsverlof op. Tussentijds ontving ze van haar teamleider de uitnodiging voor een gesprek na haar terugkeer op het werk. In het gesprek, op 2 mei 2023, kreeg Karima tot haar stomme verbazing te horen dat ze niet (meer) in aanmerking kwam voor contractverlenging omdat de teamleider haar niet had kunnen beoordelen. Ze was te lang afwezig en daardoor onvoldoende zichtbaar geweest. Ze moest zich bovendien direct melden bij de bedrijfsarts. Hij verklaarde haar arbeidsongeschikt
WIJeindhoven is ontstaan uit het programma 'WIJeindhoven' van de gemeente Eindhoven. In 2012 werd gestart in lijn met het landelijk beleid met een integrale aanpak binnen het sociaal domein met als uitgangspunt 'één gezin, één plan'. In 2015 is de Stichting WIJeindhoven als uitvoeringsorganisatie van de nieuwe werkwijze opgericht.
WIJeindhoven helpt Eindhovenaren die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben om weer grip te krijgen en te
houden op hun leven. Hierin benaderen, zien en horen wij de mens als geheel, aldus de stichting. De ondersteuning vindt plaats vanuit individueel maatwerk en is gericht op duurzame zelfredzaamheid. Een andere belangrijke taak is het versterken van netwerken in de buurt: 'Buurt in Bloei'. WIjeindhoven werkt samen met andere organisaties in de stad.
WIJeindhoven is een stichting met aan het hoofd een bestuurder. 350 generalisten ondersteunen
ongeveer 25.000 eindhovenaren. Zo'n 35 verbinders versterken netwerken in de stad door nieuwe verbindingen te leggen en waar nodig mee te denken met bestaande verbindingen. De generalisten en verbinders werken samen in acht wijkteams verdeeld over de hele stad. Ze worden gesteund door een kleine staf.
In het sociale domein gaat circa 400 miljoen euro om. Dat is bijna de helft van de totale begroting van de gemeente Eindhoven.
op dat moment. Binnen WIJeindhoven leefde desondanks het gevoel dat Karima de boel belazerde. Karima was het niet eens met het besluit van de teamleider en wilde hierover een ‘onafhankelijke’ partij binnen WIJeindhoven spreken. Dat kon niet. Ze kon wel een ‘exit-gesprek’ krijgen: met de betreffende teamleider én de HR-functionaris die ook bij het gesprek op 2 mei had gezeten. Karima voelde zich niet veilig en schreef op 5 mei 2023 een uitvoerige klacht over de gang van zaken en een verzoek tot heroverweging van het ontslag naar directeur Lex van Eijndhoven. Toen bleek dat WIJeindhoven geen klachtenprocedure kende. De directeur verwees Karima door naar de vertrouwenspersoon binnen de organisatie die aangaf wel het gesprek te willen aangaan maar niet aan ‘waarheidsvinding’ te doen. Karima voelde zich ernstig aangetast in haar integriteit en rechtsgevoel en zag geen andere weg meer dan juridisch haar gelijk te halen, tot en met het College voor de Rechten van de Mens aan toe. Dat oordeelde snoeihard over WIJeindhoven en concludeerde dat de organisatie tekort is geschoten. In de afhandeling van de klacht en het onderzoek ernaar, maar ook in
het vastleggen van haar functioneren. Daarover stond niets op papier, er was geen functioneringsgesprek geweest. Gelukkig beschikte Karima wel over mailwisselingen met haar teamleiders en stagebegeleiders over haar functioneren. Ze kon aantonen dat ze nauwkeurig verslag deed van haar ‘caseloads’. Er was ook geen verplichting tot zichtbaarheid, constateerde het College: ‘Kernwoorden in de functiebeschrijving zoals professionele autonomie, je eigen
hoven, en dus de vuile was zou buitenhangen, bood de organisatie haar in mei 2023 alsnog een vaste aanstelling of een billijke vergoeding aan. Karima zou onmogelijk nog kunnen werken voor WIJeindhoven, reageerde haar advocaat. Hij verweet WIJeindhoven een gebrek aan ‘inlevingsvermogen’. Dat blijkt volgens hem vooral uit de reactie van directeur Lex van Eijndhoven op de College-uitspraak. Hij stelde onomwonden dat de inhoud van de
Ze zag geen andere weg meer dan juridisch haar gelijk te halen, tot en met het College voor de Rechten van de Mens aan toe
agenda bepalen en werken vanuit vertrouwen vallen hiermee ook niet te rijmen’. Het College vond dan ook dat WIJeindhoven er niet in was geslaagd ‘om te bewijzen dat de (afwezigheid in verband met de) zwangerschap niet de reden was om de arbeidsovereenkomst niet te verlengen'.
Indruk
Om te voorkomen dat Karima zou gaan procederen tegen WIJeind-
uitspraak WIJeindhoven teleurstelde. Om te vervolgen met de uiterst merkwaardige zin: ‘Wij betreuren dat we de indruk hebben gewekt dat we jouw contract niet verlengd hebben omdat je minder aanwezig was in verband met je zwangerschapsklachten’. Karima en haar advocaat Tom Meevis geloofden hun ogen niet. Maar het paste in het beeld van een weinig empathische organisatie die notabene werkzaam is in het ‘sociale domein’.
Vanwege alle stress, onder andere door een hypotheek die door het ontslag op de tocht was komen te staan, verloor Karima in de zomer van 2023 haar tweede, nog ongeboren kindje. Haar (ex-) collega’s moesten via via horen van de gang van zaken, zij werden niet actief geïnformeerd. Condoleances of excuses heeft ze nooit ont-
over het ontslag en louter financiële motieven, oftewel een schadevergoeding, procedeert tegen WIJeindhoven. De organisatie is het slachtoffer van Karima, en niet omgekeerd. Uitspraak of geen uitspraak door het College voor de Rechten van de Mens. En de directie komt er vooralsnog mee weg. Medewerkers durven zich niet
De interne communicatie over de uitspraak en de publiciteit erover werd stelselmatig door de directie gecensureerd
vangen van de directie noch van de HR-afdeling. De interne communicatie over de uitspraak en de publiciteit erover werd stelselmatig door de directie gecensureerd. Onwelgevallige passages werden bewust weggelaten.
Insinuatie
Tot op de dag van vandaag geldt Karima als een manipulator die uit wraak
uit te spreken, uit angst dat hun woorden het managementteam bereiken en negatieve gevolgen hebben. Het MT ontkent dat er sprake was van discriminatie. Contact met Karima wordt niet gewaardeerd. De directeur zelf probeerde wel persoonlijk in contact te komen maar gelet op bovenstaande had Karima daar vanzelfsprekend weinig fiducie
in, zij verwees onmiddellijk door naar haar advocaat Tom Meevis. Hij heeft geen goed woord over voor de directie. Volgens hem veinst WIJeindhoven dat ze het College-oordeel niet begrijpt. Hij noemt de reactie op de uitspraak misplaatst. ‘Het gaat hier om een denigrerende opmerking die ingekleed wordt met de insinuatie dat WIJeindhoven niets verkeerds zou hebben gedaan. WIJeindhoven stelt botweg dat het oordeel van het College niet juist is. Het gaat hier om een zeer ernstig feit’. Hij noemt de opstelling enorm kwalijk, spreekt van een laakbare houding. ‘Tenslotte is duidelijk geworden dat deze op het sociaal domein actieve werkgever nog niet eens een onafhankelijke klachtafhandeling kon aanbieden en wars was van waarheidsvinding. De werkgever komt alleen op voor het eigen belang’.
Tokkie
Tot zover het verhaal van ex-generalist Karima Bajawrhi-Faiz.
Zij heeft vier jaar met veel plezier voor WIJeindhoven gewerkt. Ze
Vanzelfsprekend is WIJeindhoven om een reactie gevraagd op de uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens inzake de aanklacht van ex-werkneemster Karima Bajawrhi-Faiz. Die kwam er bij monde van de communicatiemanager. De concrete vraag was wat de stichting heeft gedaan met de uitspraak. Het antwoord was tweeledig: 'We hebben contact gezocht met onze oud-collega en het gesprek uiteindelijk op haar verzoek via de advocaten voortgezet.
Daarnaast onderzochten we welke verbeterstappen we kunnen zetten. Inmiddels zijn we aan de slag met die volgende stappen: Aanscherpen klachtenregeling op de onderdelen van Klokkenluiders, ongewenst gedrag en schending van gedragscodes. Meer bekendheid genereren bij medewerkers voor de regelingen binnen WIJeindhoven. Vernieuwde aandacht vragen bij leidinggevenden voor het protocol
‘Verlengen arbeidsovereenkomsten’'. Op alle andere kritiek is in tweede instantie om een reactie gevraagd. Die bestaat uit één zin: 'Het beeld dat je schetst herkennen we absoluut niet als een breed gedragen beeld in onze organisatie'. Voor dit verhaal is een beroep gedaan op het juridisch dossier en alle beschikbare schriftelijke verklaringen en mailwisselingen. De namen zijn bekend tegen de voorwaarde van bronbescherming.
Teams f unctioneren via een systeem van verdeel en heers waarbij veel geroddeld wordt over elkaar en informatie wordt doorgespeeld naar het MT
heeft zich over het algemeen zeer gewaardeerd gevoeld, tot aan de laatste teamleider. Hoewel ze beseft dat niet alle generalisten dezelfde ervaringen hebben, is ze kritisch over de organisatie. Karima kan niet (meer) letterlijk worden geciteerd omdat de zaak onder de rechter is. Haar advocaat stelt dat de belangen van zijn cliënt niet worden gediend met stevige uitspraken gezien de lopende civiele zaak. Is Karima een roepende in de woestijn, een eenling die spreekt en handelt uit wraakzuchtige motieven? Nee. Er zijn meer (ex-)werknemers van de stichting die zich zorgen maken over het effect dat de ‘giftige cultuur’ heeft op het functioneren van WIJeindhoven en dus de cliënten. Uit angst voor repercussies willen bronnen zich niet met naam en toenaam uitspreken. Een greep uit de kritiek: teams functioneren via een systeem van verdeel en heers waarbij veel geroddeld wordt over elkaar en informatie wordt doorge -
speeld naar het managementteam, én omgekeerd, teamleiders roddelen met medewerkers over hun collega’s. Deze vorm van sociale controle zorgt ervoor dat mensen op (machts) posities kunnen blijven zitten terwijl ze daarvoor niet de kennis en ervaring hebben.
Een kritische houding of bovenmatige inzet met veel caseloads wordt onderling
Er is een chronisch gebrek aan vertrouwen in de eigen medewerkers, wat blijkt uit de dreigende toon waarop zij worden aangesproken wanneer ze zich ziek melden
niet gepruimd, uit angst dat anderen met minder resultaat negatief opvallen. Er wordt volop in de baas zijn tijd koffie gedronken of geshopt. Kritische medewerkers, niet zelden hoger opgeleiden, worden buitengewerkt, waarna zij ‘zwijggeld’ in de vorm van een schikking of een vaststellingsovereenkomst krijgen om te voorkomen dat er uit de school wordt geklapt. Er is een chronisch gebrek aan vertrouwen in de eigen medewerkers, wat blijkt uit de dreigende toon waarop zij worden aangesproken wanneer ze zich ziek melden. Er wordt meteen geschermd met maatregelen in de vorm van het inhouden van salaris tot aan ‘wettelijke sancties’.
Ivoren toren
Al vanaf het ontstaan is WIJeindhoven een speelbal in handen van de politiek en als zodanig volledig afhankelijk van de grillen van zijn grootste opdrachtgever. Missie en visie van WIJeindhoven schuren
met de budgetten van de gemeente. Mede daardoor ontbreekt het aan transparantie in de organisatie met als gevolg onvrede. Het MT neemt geen stelling waardoor medewerkers onderling bakkeleien over de te volgen koers. Dit heet ‘zelfsturende teams’. Het beleid is vastgelegd in een werkdocument (‘Handelingsrepertoire’) dat echter een significant deel van de medewerkers naast zich neer legt, anderen kennen gewoonweg de inhoud niet. Hierdoor ontstaat discussie in de teams over de aanpak én met teamleiders. Door het gebrek aan regie nemen medewerkers elkaar de maat. Erger nog is dat de gemeente ‘opdrachten’ geeft om inwoners te controleren. Dit ondergraaft niet alleen de vertrouwensband die generalisten proberen op te bouwen met inwoners maar maakt van hen onbetrouwbare en ongeloofwaardige ‘sociaal rechercheurs’. Instanties nemen hun verantwoordelijkheid niet maar gebruiken generalisten
als communicator. Die zich op hun beurt weer afvragen waar WIJeindhoven nou precies voor staat. Zijn ze er voor de inwoners of voor partijen binnen het sociale domein met hun eigen belang? En natuurlijk draait het allemaal om geld. Door alle onduidelijkheid lukt het teams niet hun eigen identiteit te creëren, laat staan dat je als team kwaliteiten ontwikkelt. Het MT neemt weinig verantwoordelijkheid op inhoud en laat medewerkers het onderling uitzoeken. De ene teamleider ziet zijn mensen graag in de wijk, de ander vooral achter het bureau. Met als gevolg discussie, strijd, wantrouwen. Het wordt tijd dat de leidinggevenden hun ivoren torens - lees: het hoofdkantoor de Grijze Generaal in Woensel - verlaten, hun medewerkers fatsoenlijk gaan faciliteren en zich echt gaan bekommeren om het welzijn van 25.000 hulpbehoevende huishoudens in Eindhoven. En zoals altijd: de goeden niet te na gesproken natuurlijk.
Ik ga altijd voor kansen. Daarom omarm ik ook de uitnodiging van FRITS om een column te schrijven in dit mooie blad. Leuk, maar ook spannend. Leuk om mijn ervaringen en gedachten te delen. Spannend omdat de Nederlandse schrijftaal voor mij lastig blijft. Alles wat ik hier schrijf, komt voort uit mijn eigen ontwikkeling en levenservaring Ik kwam in de jaren zeventig vanuit Turkije naar Nederland. Ik was acht jaar. Mijn vader was gastarbeider en had werk gevonden bij DAF. Wij kwamen als gezin over en gingen wonen in Eindhoven. We woonden in een gezellige straat. Het voelde voor ons als thuiskomen. De mensen voelden zich hier verantwoordelijk voor elkaar. Dat welkome en veilige gevoel legde een sterke basis onder onze nesteling in het nog onbekende land. Welkom en veilig voelen, daar wil ik even bij stilstaan. We zijn nu vijftig jaar verder dan toen ik hier kwam. Het thema arbeidsmigranten, asielmigranten en vluchtelingen is actueler dan ooit. Het heeft zelfs invloed gehad op de val van het kabinet Rutte, de resultaten van de Tweede-Kamerverkiezingen en het nu te vormen kabinet. Hoe welkom zijn mensen met een migratieachtergrond nu, anno 2024, in ons land,? Ervaren zij dezelfde warmte en veiligheid als wij in de jaren zeventig? Wat is er veranderd en waarom? Nederland is niet meer het Nederland van toen en de migranten van nu zijn anderen dan de gastarbeiders van toen.
Op verzoek van mijn vader verliet ik op mijn dertiende de schoolbanken. Ik ging werken om bij te dragen aan het gezinsinkomen en samen sparen voor de toekomst. Mijn eerste baan was productiemedewerker in een wasserij. De jaren dat ik daar werkte, hebben mij gevormd: ik leerde hard werken, discipline, op tijd komen en doorzetten. Tegenwoordig valt dat onder ‘essentiële werknemersvaardigheden’. Die tijd heeft mij gevormd. Werken en je blijven ontwikkelen, werken en zelfstandig zijn, dat was de basis onder de opvoeding van mijn ouders. Ook mijn vier dochters hebben altijd bijbaantjes gehad naast hun studie. Op jonge leeftijd deelden ze in de verantwoordelijkheid voor inkomen en uitgaven. Ze zijn prima terecht gekomen: vier prachtige, volwassen en economisch zelfstandige vrouwen. Vrouwen waar ik trots op ben. En ik? Ik heb nu mijn eigen re-integratiebedrijf en begeleid mensen met een migratieachtergrond naar passend werk.
Voor mij is en blijft Eindhoven de stad van de vele kansen. Maar die kansen moet je wel grijpen. Dat vraagt om de juiste mentaliteit. Velen die het niet helemaal goed gaat, missen een kritische kijk op zichzelf. Neem je verantwoordelijkheid en ga aan de slag. Ik ben er trots op dat ik anderen kan laten delen in wat ik op mijn levenspad heb geleerd. Een levenspad waarin werken centraal staat. Werken en eigen verantwoordelijkheid. Niet alleen, maar samen. En daarom sluit ik hier, net als burgemeester Dijsselbloem in zijn nieuwjaarspeech, af met een citaat uit ‘Zeven dagen lang’ van Bots: 'Dan is er werk voor iedereen, dus werken we samen, zeven dagen lang, ja werken we samen, niet alleen'. Laten we samen nog eens napraten over de kansen die er zijn, maar je moet ze natuurlijk wel eerst zien.
Necla Koçak
is directeur bij Afili Work, re-integratiebedrijf voor anderstaligen
Benelux-team Taylor Wessing in Eindhoven:
Brainport staat bekend als een van de slimste en meest creatieve regio’s van de wereld. Innovatieve baanbrekende oplossingen op het gebied van mobiliteit, gezondheid, voeding, energie en design. Maar hoe kun je al die ontdekkingen en ontwerpen zo slim mogelijk beschermen, of als je het niet goed vooraf geregeld hebt achteraf alsnog je recht halen?
Bij het internationale advocatenkantoor Taylor Wessing, gevestigd in de Kennedytoren naast Centraal Station Eindhoven, zijn ze specialist op het gebied van intellectueel eigendom.
TEKST: FRANK VAN DER LINDEN | FOTO’S: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
Top van Europa
Wim Maas en Maarten Rijks leiden samen met vier andere partners het inmiddels 27 medewerkers tellende Benelux-team. Wim richt zich op bedrijven die actief zijn in de technologie en Maarten op zaken die draaien om bescherming van design. Teamwork is hierbij essentieel benadrukt Wim Maas. „ Binnen ons team bestaan er geen grenzen tussen de verschillende disciplines. Als je naar ons team kijkt, dan is de belangrijkste conclusie dat we de afgelopen tien jaar exponentieel gegroeid zijn. Niet alleen in het aantal medewerkers, we begonnen met een team van vijf, maar vooral in kennis en ervaring op het gebied van intellectueel eigendom. In voetbaltermen, we zijn inmiddels opgeklommen naar de Champions League. Ik durf wel te zeggen dat we tegenwoordig bij de top in de wereld horen."
Think global act local
De groei betekent niet dat Taylor Wessing zich alleen
maar op grote internationale zaken richt. Rijks: „Grote klanten spreken vaak tot de verbeelding en we zijn trots op de complexe zaak die we onlangs voor Pfizer wonnen tegen Moderna. Dat brengt het een en ander teweeg in onze business, maar er is een duidelijke reden dat we ons in Eindhoven bevinden. Er gebeurt in deze regio zoveel op het gebied van technologie en design en dat sluit perfect aan bij onze focus. Naast werken voor multinationals, helpen we ook veel bedrijven uit de regio. Hier heeft men ook geregeld te maken met inbreuk op octrooien, auteursrecht, en merkof designrechten." Maas noemt hier een aantal voorbeelden van. „We werken bijvoorbeeld voor VDL en de TU-Eindhoven. Daarnaast hebben we een aantal voor deze regio kenmerkende start-ups geholpen en bedrijven uit het MKB. We zijn gegroeid door naar buiten te gaan, door actief te zoeken naar de innovatieve bedrijven waar we graag voor werken. Hierbij helpt het dat we de ondernemende taal van de regio spreken, ook omdat we hier beiden geboren en getogen zijn." Rijks vult aan: „We hebben
laatst voor PSV een zaak gehad met iemand die meende zomaar stickers met het logo van PSV te kunnen maken. Daar hebben we direct iets aan kunnen doen. We zijn al jarenlang partner van PSV en het zal duidelijk zijn dat inbreuk op merkrecht daar regelmatig speelt. Een ander voorbeeld is nog dat we vanwege onze nauwe banden met de Dutch Design Foundation op hun verzoek een ontwerpster geholpen hebben die een kopie van haar vaas terugzag in Denemarken."
Unified Patent Court Intellectueel eigendomsrecht stopt dus niet bij de landsgrenzen. Wat dat betreft heeft er vorig jaar juli een belangrijke gebeurtenis voor de branche plaatsgevonden, want toen is de Unified Patent Court (UPC) van start gegaan. Maas: „ Dit maakt het regelen van octrooien in Europa een stuk efficiënter, want bij de UPC zijn maar liefst 17 Europese landen aangesloten. Dit betekent dat je voortaan met één rechtszaak meteen een beslissing hebt in al deze Europese landen. Dit is dus écht een gamechanger op ons terrein."
Voor FRITS is de grote betekenis van de gastronomie in en voor de regio Eindhoven evident. Vriend en ‘vijand’ zijn het erover eens dat Zuidoost-Brabant een culinaire hotspot van jewelste is (geworden). Tot die constatering komen niet alleen onze culinaire medewerkers Louis van de Waarsenburg en Ton de Zeeuw, die hier uitermate graag en over het algemeen zeer genoeglijk tafelen. Het blijkt ook uit de FRITS-restaurantverkiezing van het meest populaire restaurant. Enkele duizenden deelnemers stuurden zo’n paar honderd namen van favoriete zaken in.
TEKST: HANS MATHEEUWSEN
Hieruit stelden wij de FRITS Restaurant Top 50 samen. Misschien nog het meest tot hun eigen verbazing voert restaurant Crijns in Bladel de ranking aan. Al hebben ze hun ambitie om te winnen tegenover de gasten bepaald niet onder stoelen of banken gestoken. In de top bevinden zich vertrouwde en gevestigde namen, maar ook de relatief jonge keukens van Django’s, Fling, Lseven, Le Sable en The Harbour Club. Het publiek koestert Welp, Mood Strijp-S, Nastrium en Mangiare als favoriete etablissementen.
In het beste geval leiden lijsten tot reuring en in het slechtste tot (onderlinge) animositeit. FRITS deelt geen sterren uit.
Onze verkiezing richt slechts de schijnwerpers op de smaakmakers van de regio. De charme van deze verkiezing ligt in haar inclusiviteit, waar zowel de verfijnde fijnproevers als de liefhebbers van eenvoudig doch lekker tafelen hun stem laten gelden. Van de meest luxueuze eetgelegenheden tot de verborgen parels die eenvoud omarmen, elk restaurant draagt bij aan de rijke culinaire tapestry van de regio.
De geschiedenis van de FRITS
Restaurant Top 50 wordt gekenmerkt door illustere winnaars, en Crijns sluit zich hier nu bij aan. Eerdere titelhouders zoals Vandeijck in Riethoven, Dijk9 in Eindhoven, SMAEK in Geldrop
en Welp in Eindhoven hebben het culinaire erfgoed van de regio verrijkt met hun uitzonderlijke talent en toewijding aan de kunst van het koken.
In het gastronomische hart van Zuidoost Brabant blijft de restaurantverkiezing een hulde aan de ongeëvenaarde culinaire diversiteit en excellentie die de regio te bieden heeft. Met
Restaurant Crijns als de kroonjuweel van het moment, wordt de verfijnde smaak van de regio opnieuw bekroond en gevierd.
O ja. De sterrenrestaurants waren uitgesloten van deelname. Vandaar dat u ze mist in de nevenstaande lijst.
Smullen in Bladel bij het nr-1-restaurant van de regio
Door de fijnproevers in Zuidoost-Brabant werd restaurant Crijns in Bladel tot hun nummer één gekozen. Wij hebben dat uiteraard even gecheckt, en nu weten we waarom. Volg ons naar ‘de negende zaligheid’ in het westen van de Kempen.
TEKST: TON DE ZEEUW | FOTO’S: PATRICK MEIS
Even buiten de dorpskern van Bladel vinden we de gerestaureerde Brabantse langgevelboerderij waarin al negen jaar restaurant Crijns is gevestigd. De eigenaars zijn de veertigers Marc Crijns en Imke Wind, respectievelijk patron-cuisinier en gastvrouw, en zij zijn blij met de uitverkiezing.
„Enorm verrast dat we de nummer één van de Metropoolregio zijn geworden. Eervol ook dat zoveel van onze gasten op ons gestemd hebben.”
Op de locatie van restaurant Crijns waren jarenlang horecazaken gevestigd maar van het verleden is weinig meer terug te vinden: een ingrijpende verbouwing leverde een frisse, moderne en lichte nieuwe ruimte op waarin alle houtbetimmeringen van weleer (op de binten en plafondbalken na) werden vervangen door lichtgrijs gesausd stucwerk, een achterwand behangen met gebladerde als van de schilder Rousseau, tafels gedekt met wit linnen, uitstekende zittende fauteuils, lichte gordijnen, en boerderijramen waardoor je het keukenpersoneel aan het
werk kunt zien. Naast de menu’s wordt hier elke maand een populair themadiner geserveerd.
Familiekamer
Wij vinden een plekje in de drukbezette zaal –achterin zien we een vrolijk dinerend feestgezelschap in de ‘familiekamer’ – en we nippen aan onze glaasjes smakelijke chardonnay (reserve) uit de Languedoc (Montbiset). Bij een mooi aperitiefgerechtje: krokante crackers van filodeeg met een beetje kerrie, bij luchtig schuim van piccalilly met gemberstroop en wat tabasco. En een bakje gezouten, gekaramelliseerde amandelen ernaast. Smakelijke binnenkomers.
Gevolgd door een mootje op de huid gebakken roodbaars bestrooid met ‘Indische’ seroendeng van fijngehakte, gebruneerde cashewnoten en een beetje kokosrasp. Bij compote ( „Zeg maar stamp”) en crème van pastinaak en cashew, jus van Thaise tom ka kai en gepekelde eidooier over het geheel geraspt. Wat een mooie smaken bij elkaar!
MARC CRIJNS & IMKE WIND
Er wordt nog maar weer een glaasje van die mooie chardonnay geschonken, op weg naar nog zo’n verrassend gerecht. Romige kruidenrisotto met gebakken champignons, een bolletje roomijs van champignons, crème fraîche, parmezaan, en dungeschaafde rauwe champignon eroverheen. Mooi!
Smeltend
In het glas wordt nu donkerrode zinfandel geschonken (MegaZin) uit Californië: robuust, romig en aanwezig. Bij een bijzonder hoofdgerecht: eend. Niet zomaar een gebakken vogeltje, maar sousvide gegaarde Hollandse eend die daarna door Crijns en zijn talentvolle keukenchef Niels Balke op de huid werd na-gebakken in olijfolie, met op ‘t eind een klont roomboter. Supermals opgediend, bijna smeltend zelfs, en met een cannelloni ernaast van spitskool gevuld met rokerig en zacht plukmengsel van eendenbout en zwarte peper. Verder smeuïge compote van pompoen en abrikoos op couscous, gepofte pompoenpitjes en jus van gevogeltebouillon met raz el hanout-kruiden. En – vooruit dan maar – frietjes met huisgemaakte mayonaise. Grote klasse!
Tot slot een palet kaasjes met zoet garnituur. Onder begeleiding van de chef zelf uitgezocht uit de circa 60 Nederlandse kazen die in de speciale kast zijn opgesteld. Een beleving die wordt gecontinueerd met een keuze uit de ruime selectie open portwijnen. Voor ons een 10 jaar oude Tawny, door Crijns zelf geblend en voorzien van de voor de regio toepasselijke naam Brainport.
Inderdaad, Crijns is een prijswinnaar
Restaurant Crijns Sniederslaan 121, 5531 EK Bladel, 0497 - 38 89 46
Zo. en ma. gesloten, rest van de week geopend vanaf 17:30 uur. Parkeerterrein
restaurantcrijns.nl
Op de huid gebakken
roodbaars bestrooid met ‘Indische’ seroendeng
Interview met Herman Steenhuis, nieuwe eigenaar Aarts Transport BV
Om medewerkers binnenboord te houden, hebben ze plezier en perspectief nodig
Binnen het bedrijfsleven geldt het adagium dat het niet verstandig is om als goede vrienden een bedrijf te runnen. De vriendschap tussen Herman Steenhuis en John Steenmetz is de uitzondering die de regel bevestigt. In juli 2023 neemt Herman Steenhuis Aarts Transport over van zijn boezemvriend. Op de achtergrond blijft de telg uit de familie Aarts (vierde generatie) als rechterhand parttime een rol vertolken. „We hebben aan één oogopslag voldoende om te weten hoe we elkaar kunnen helpen”, vertelt de nieuwe eigenaar. „Dat gevoel is echt uniek.”
TEKST: ANDRÉ DRIESSEN | FOTO: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
Binnen Aarts Transport is Herman Steenhuis geen onbekende. Voordat hij een uitstapje maakt naar de film- en televisiewereld werkt hij al enkele jaren voor het Veldhovense transportbedrijf dat 110 jaar bestaat en zijn roots in Eindhoven heeft. „Het lijkt op het eerste gezicht een grote overgang om te switchen van een bedrijf in hardware-installaties voor tv- en filmstudio’s naar een transportbedrijf”, stelt hij lachend vast. „In de praktijk valt het verschil erg mee. Ik ben als echte people manager gewend om aan de winkel te werken.”
Herman Steenhuis ziet het als zijn belangrijke taak om de typische cultuur van het familiebedrijf te behouden. „Ik snap het DNA van het bedrijf en ik spreek de taal van de mensen die hier soms al heel lang werken”, vervolgt hij zijn verhaal. „Ik probeer mezelf te verplaatsen in de mensen die dagelijks een bijdrage leveren aan onze bedrijfsactiviteiten. Om ze tevreden te stellen en binnenboord te houden, bied ik ook volop perspectief om door te groeien. Kom je bij Aarts Transport werken, dan liggen alle mogelijkheden open. Je kunt instappen als loodsme -
dewerker en stap voor stap jezelf opwerken tot vrachtwagenchauffeur met een CE-rijbewijs.”
Groeiambities
Sinds zijn rentree bij Aarts Transport is Herman Steenhuis dagelijks druk in de weer om zijn groeiambities waar te maken. De eerste overnames van kleinere transportbedrijven zijn al succesvol afgerond. Nieuwe overnames en fusies liggen in het verschiet. Vanzelfsprekend speelt John Steenmetz als adviseur en sparringpartner een belangrijke rol in deze plannen. „Op dit moment staan er 115 medewerkers op de loonlijst”, stelt Herman Steenhuis vast. „Voor 95 procent zijn dat mannen en vrouwen uit de eigen regio. Voor een transportbedrijf is dat echt uniek. We zijn er nog niet. Het is onze doelstelling om binnen twee á drie jaar het bedrijf te verdubbelen. Daarvoor zetten we ook in op warehousing en het rijden op Bio-LNG. Graag zou ik ook kiezen voor elektrisch rijden, maar dat is in de transportsector voor onze business nog een brug te ver.”
Focus op e-commerce
Vijf Jaar geleden – in zijn vorige periode bij Aarts Transport –heeft Herman Steenhuis de focus gericht op e-commerce, grotendeels ingegeven door de coronaperikelen. Deze keuze heeft het
bedrijf geen windeieren gelegd. „Een groeiend aantal mensen bestelt artikelen bij bedrijven als Bol.com, Wehkamp of Coolblue”, geeft hij tekst en uitleg. „ Al die artikelen komen eerst in ons warehouse binnen, van daaruit gaan ze naar de kleinere depots van de bezorgservices. Daarnaast zijn we preferred supplier voor klanten zoals Galvano Groothandel, GXO, Aalberts en DHL. En uiteraard steken we er veel tijd en energie in om voor meer grotere klanten dedicated ritten te verzorgen. Kortom, we zijn op de goede weg.”
Elkaars rechterhand
Nog even terug naar de vriendschap met voormalig eigenaar John Steenmetz, die voor een carrière in de vastgoedbranche heeft gekozen. In het verleden was Herman de rechterhand van John, nu zijn de rollen omgedraaid. „We kennen elkaar twaalf jaar”, blikt Herman tot slot terug. “Qua karakters zijn we totaal verschillend, maar we houden er wel dezelfde denkpatronen op na. Als ik in mijn vorige job advies nodig had, kon ik altijd bellen. Het maakte niet uit of ik Las Vegas of India was. Het lijkt alsof we broers zijn, zo sterk is onze vriendschap. Privé, maar ook zakelijk voor de groeiplannen die ik met Aarts Transport heb. Het is dus een vriendschap om te koesteren.”
In Brabant verblijven momenteel meer dan vijftigduizend arbeids- en/of kennismigranten. De meesten, ongeveer twintigduizend, wonen en werken in Eindhoven en omgeving. ASML is de grootste werkgever en biedt werk aan meer dan zevenduizend kennismigranten. Zij vertegenwoordigen 124 verschillende nationaliteiten. Een klein deel daarvan studeerde aan de Technische Universiteit Eindhoven en bleef in Nederland. ASML is met 43.000 medewerkers momenteel het grootste high-techbedrijf in Europa, waarvan 17.000 werkzaam in de hoofdvesting in Veldhoven.
TEKST: LOUIS VAN DE WAARSENBURG | FOTO’S: ELMA ÜLMÜ, KOSMOS UITGEVERS
De anderen werken in meer dan zestig steden in zestien landen. Het bedrijf biedt nogal wat uitdagingen voor de toekomst. Werken zonder deze kennis- of arbeidsmigranten in Nederland is voor ASML en vele andere bedrijven in de regio ondenkbaar. Met een geschatte omzet van 27,6 miljard euro over 2023 (in 2018 was dat 10,9 miljard euro en 24.000 medewerkers) is ASML inmiddels Philips duidelijk gepasseerd, met een huidige omzet van achttien miljard euro en 70.000 medewerkers waarvan tienduizend in Nederland.
Natuurlijk hebben deze buitenlandse medewerkers ook een grote invloed op de horeca-activiteiten in Eindhoven en omgeving. Steeds vaker is het bedienend personeel
Engels sprekend. In de horecasector zijn momenteel veel Spaanse, Portugese en Italiaanse koks werkzaam. Het is daarnaast onrustig in de horeca. De corona-lockdowns hebben veel pijn gedaan en de naweeën daarvan zijn nog steeds te merken, hoewel vaak verborgen. Diverse gelegenheden zijn reeds failliet gegaan omdat onder andere achterstallige belasting binnen vijf jaar terug betaalt moet worden, wat bij sommigen niet lukt of gaat lukken. De prijzen van de huren, lonen, energie en producten zijn tevens dramatisch gestegen. Het probleem is dat de prijzen niet in evenredigheid stijgen en doorberekend (kunnen) worden naar de consument. Een tapbiertje zou anders momenteel minstens vijf euro moeten kosten.
Ondanks dit alles starten er toch vele nieuwe, vaak kleine bedrijven. Zij hebben geen negatief kostenverleden of andere schulden. Een veelvoud aan nieuwe kleine restaurants is de laatste maanden hoofdzakelijk in het centrum van Eindhoven gestart. Er is een duidelijk nieuwe culinaire expansiedrift van restaurants met een Aziatische inslag in het bijzonder. In de laatste maanden is de Koreaanse keuken in het Eindhovense sterk uitgebreid. Natuurlijk zijn er de bekende Chinese, Indonesische of Japanse restaurants met de voor Nederland bekende Babi Pangang of Foe Yung Hai (heeft overigens niets met de Chinese of Indonesische keuken te maken) en het afhaalloket. Aanvullingen daarop werden de laatste jaren voornamelijk vertegenwoordigd door wok- en sushirestaurants.
Korean Food
Momenteel komt de Koreaanse keuken sterk opzetten. Deze keuken is van origine pittig van smaak. De Nederlands/Koreaanse variant is aangepast en door de verschillende buitenlandse invloeden een fusion keuken geworden, wat milder, minder zuur en beperkt is in het aanbod betreffende de originele gerechten, vaak aangevuld met kant en klare basisproducten. De Koreaanse keuken is rijst met verschillende soorten groenten, vis, kip en vlees. Het wordt vaak uitgeserveerd aan een tafel met ingebouwde barbecue. De verschillende bakjes met groenten zijn zeer fijngesneden, met andere woorden alles is tevoren mise en place voorbewerkt in de keuken. Het voordeel is minder koks en minder medewerkers in de bediening. Een gedekte tafel bestaat uit diverse kleine gerechten. De meeste Koreanen eten overigens rijst met een lepel en de overige gerechten met de bekende stokjes. Het bekendste gerecht dat nooit mag ontbreken op tafel is het nationale Koreaanse kimchi. Zonder is de tafel niet compleet, echter op voorwaarde dat deze ‘zelf’ is gemaakt. Het is waarschijnlijk het oudste Koreaanse gerecht, traditioneel pittig en zuur. In Korea gebruikt men azijn, in Nederland is de smaak iets aangepast naar zoetzuur. Het rijpingsproces vergt nogal wat tijd, denk hierbij aan het maken van onze zuurkool. Vooral de Zuid-Koreaanse kennismigranten hebben aan deze culinaire aanvulling bijgedragen. Daarnaast blijkt dat de jong volwassenen het een aangename aanvulling vinden op het reeds ruime Eindhovense horeca-aanbod.
Diverse andere reeds bestaande Aziatische restaurants springen hierop in. De Mood-restaurants (www.mood.nl) hebben ook enkele Koreaanse gerechten op de kaart staan. Waaronder de bekende Mood Korean Beef. Een uitzondering is ook het Chinees restaurant Hung Ying (www. hungying.nl) aan de Frederiklaan 199, waar veel Koreaanse expats komen. De van origine Chinese koks aldaar maken zelf de Kimchi en diverse andere verse gerechten waaronder Topokki (pittige/zoete rijstcake-sticks) en Guobaorou
(krokant zoetzuur varkensvlees). Hung Ying is van oudsher bekend in Eindhoven en de regio om zijn betaalbare dagverse Aziatische schotels en soepen tijdens de lunch.
Koreaanse eetgelegenheden in Eindhoven:
MAN-NAM
Korean Bar & Food Catharina- plein 37, mannam.nl
Korean
Soul Food Edisonstraat 127, koreansoulfood.nl
SOJU Bar Eindhoven Kerkstraat 28, sojubar.com
K-Town
Grote Berg 4, k-town.nl
Out FryKorean Fried Chicken by Taster Aalsterweg 14, feedme.taster.com
De verwachting is dat, zoals in de randstad, ook de Viëtnamese keuken zijn intrede zal doen in Eindhoven. De Viëtnamese witte rijst met zwarte peper wordt als beste ter wereld beoordeeld. De nationale vissaus is een aparte beleving en een smaak explosie, vijf jaar gerijpt en de ideale combinatie van vis, groenten en vlees. Ook de Viëtnamese soep Pho, bestaande uit rijstnoedels, vlees en kruiden zijn bij velen een geliefd gerecht. Verder worden er zoals bekend in de Aziatische keuken veel groentegerechten geserveerd. Benieuwd wanneer deze hier gaan starten. Door de diverse groentegerechten is de Aziatische keuken een welkome aanvulling voor de vegetariërs onder ons.
Simply Asian Eind 2023 heeft chef-kok Eveline Wu, bekend van 24-Kitchen en als eigenaresse van de diverse Moodrestaurants in Eindhoven een interessant boek op de markt gebracht, met diverse gerechten uit verschillende Aziatische landen. ‘Simply Asian’, de lekkerste Aziatische gerechten om thuis te maken. Het sluit prima aan op de nieuwe trend. Ze geeft op een eenvoudige wijze uitleg over gerechten uit China, Japan, Thailand, Viëtnam en Korea. Het zijn ook de landen die ze gaat bezoeken voor opnames voor 24-Kitchen, die komend jaar worden uitgezonden. Het is een boek wat niet mag ontbreken in de bibliotheek van de amateur kok. De ingrediënten zijn voor een groot deel verkrijgbaar in de bekende Eindhovense toko’s. Vraag daar advies want de tekst op de verpakking is meestal voor ons onleesbaar oftewel onduidelijk. Mijn ervaring is dat behulpzaam personeel aanwezig is.
Viëtnamese
Pho soep
Bas van den Akker biedt kans op passend werk
Elke Brainportinwoner die wel eens een spijker in de muur slaat of in het najaar een viooltje plant, kent het kluswalhalla op De Hurk: het Praxisfiliaal aan de Hurksestraat. Filiaalleider Bas van den Akker is maar wát trots op zijn gemêleerde team van zo’n zestig medewerkers. Ze komen binnen via gewone vacatures, maar ook via het speciaal onderwijs, het UWV, een Wajongsituatie of bijvoorbeeld Ergon. En tegen allen zegt Bas: wees welkom in mijn klusparadijs.
TEKST: RONALD FRENCKEN | FOTO’S: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
Goedbeschouwd brengt de opdruk op de wegwerkbekertjes in Bas’ kantoor diens verhaal terug naar vier woorden: 'Ik ga het maken’. Ze zeggen iets over Bas’ inclusieve manier van denken, en hoe vanzelfsprekend dat voor hem is. „Voor mij betekent het dat iedereen een kans op passend werk verdient”, zegt hij. „Dat geldt bovenal voor hen die soms extra begeleiding nodig hebben op het werk. Dat vindt het moederbedrijf Praxis trouwens ook. Wist je dat Praxis landelijk een convenant heeft met het UWV en gemeenten waarin afspraken zijn gemaakt over diversiteit en inclusie? Dat wil Praxis echt uitdragen.”
Winkel van het jaar
Bas en zijn medewerkers maken al echt werk van inclusie. Toen recent binnen Praxis voor het eerst de verkiezing voor de Winkel van het Jaar met Diversiteit en Inclusie werd gehouden, ging de prijs naar de Praxis op de Hurksestraat. We bedoelen maar. „Wij hebben ook een actieve HR-afdeling die inclusief werkgeverschap hoog heeft zitten. Wij willen uitdragen: er is een baan voor jou bij Praxis en die laten wij graag bij jou aansluiten.”
Leuk om te begeleiden Inclusief werkgeverschap voelt aan alle kanten goed, weet Bas.
Niet alleen bij hem en bij de medewerker die een zetje nodig heeft, maar ook bij de andere medewerkers en zelfs bij de klanten. „ Ik merk dat collega’s vaak alle geduld hebben, en waar nodig graag bereid zijn om het werk nog eens extra uit te leggen. Hoe leuk is het om je collega’s goed te helpen, zodat zij zich opgenomen en uitgedaagd voelen.”
Open lijntje
Een aantal medewerkers belandde via Ergon bij Praxis. Met Ergon onderhoudt Bas warme contacten, en beide partijen informeren elkaar actief, zodat snel kan worden geschakeld. „We onderhouden een open lijntje, en sluiten ook vaak aan bij de BanenBabbel van Ergon. Soms tip ik zelfs collega filiaalhouders als bij Ergon iemand geschikt is voor Praxis. Prachtig toch?”
Baan creëren
De banen bij Praxis zijn afwisselend, en bestaan uit tal van losse, vaak dagelijkse werkzaamheden. „Voor de medewerkers die wat meer begeleiding nodig hebben werken wij met lijsten”, legt Bas uit. „Hierop staan de werkzaamheden van een Praxismedewerker opgeknipt in losse taken. We kijken samen naar wat iemand wel en niet kan, en hier koppelen we uren aan. Soms kunnen er taken bij, soms niet. Zo creëren wij de baan rond de medewerker, maatwerk dus. En gaat alles goed, dan ligt er een vast arbeidscontract in het verschiet.”
Bas’ medewerkers ‘gaan het maken’, precies zoals de wegwerpbekertjes beloven. Voor Bas zelf past inclusief werkgeverschap bij Praxis als een M6 moer op een M6 bout. Voor de toekomst hoopt hij dat inclusie en diversiteit binnen Praxis een nóg breder draagvlak krijgen dan nu al het geval is. Hoe mooi is het als een nog diverser pluimage aan medewerkers met trots het grijsgele ‘Praxistricot’ zal gaan dragen!
Bij Restaurant Fling, gevestigd in een historisch pand in het hart van Eindhoven, ontdekt u een unieke mix van Franse elegantie en Aziatische smaken. De voormalige Boerenleenbank, het vroegere financiële centrum, is nu getransformeerd tot ons restaurant en biedt een rijke historie en een gastvrije sfeer voor zakelijke bijeenkomsten en borrels.
Het French Meets Asian-concept presenteert heerlijke gerechten, zoals de befaamde sushi-boot en de Tournedos op Rudolf's wijze. Laat je adviseren over een passende wijn van onze zorgvuldig samengestelde wijnkaart.
Met vier sfeervolle ruimtes is ons pand geschikt voor maximaal 150 gasten, ideaal voor zakelijke evenementen, personeelsfeesten of informele borrels. Restaurant Fling is de plek waar geschiedenis, culinaire kunst en gastvrijheid samenkomen voor onvergetelijke momenten. Reserveer nu op: www.restaurantfling.nl
RESTAURANT FLI NG
Dommelstraat 9, 5611 CJ Eindhoven
info@restaurantfling.nl
www.restaurantfling.nl
06 - 30 19 88 07
Een goede vriend stuurde me een filmpje van de nieuwjaartoespraak van burgemeester Dijsselbloem bij de afsluiting van The New Horizon 2024. Deze avond was georganiseerd door de Brainportregio, waar onze burgervader aan het einde van zijn betoog een lied van de Eindhovense band Bots inzette dat me terugbracht naar mijn jonge jeugdjaren.
maken. Wanneer ergens in de struiken weer een krakkemikkige constructie af is en we onder een muf oud tentdoek onze intrek willen nemen, worden we steevast weggejaagd door een bemoeizuchtige bewoner of overijverige veldwachter. Ja, een veldwachter, want onze stad is het grootste dorp van Nederland, nondedju. „Wat zal je moeder hiervan zeggen? Dat je zomaar een plantsoen omwoelt en er een zootje van maakt?”
Dat zal ik u vertellen: „Ach, laat die mennekes toch. Ze zijn lekker buiten en doen geen vlieg kwaad. Beter iets maken dan kapotmaken.” Dat was ons mam. Ze liet je begaan, zelf uitzoeken wat wel én wat niet kon.
Terwijl mijn moeder de veldwachter toespreekt, hoor ik op de achtergrond nog steeds die krakende klanken op de radio van 'Zeven dagen lang' van Bots. Het is een loflied met een ontiegelijk mooie essentie. De balans in de tekst wordt gevormd door de woorden drinken, werken en vechten. Het zet aan tot een prestatie vanuit beleving en dat is iets wat mij heel
Dat is voor mij de natuur van deze stad en waarom ik er zo van hou. Elke straat, ieder gebouw, iedere steen fluistert precies hetzelfde tegen me: Wanneer je iets van je leven wil maken dan moet je aan de slag. Samen aan de slag, vechten voor je belang en genieten van
Het is geen toeval dat er in deze regio zoveel initiatief en creativiteit is. In deze omgeving zit ondernemen, samenwerken en succes in het grondwater. Terug naar het lied en naar de nieuwjaarspeech van onze burgemeester. Hij legt de nadruk op 'dan zullen we werken, zeven dagen lang, dan zullen we werken voor elkaar'. Vervolgens kondigt hij aan dat dit stuk vanaf nu ons clublied wordt. Ik hoor geen drinken en geen vechten. Zeven dagen werken zonder drinken en vechten… Pfff, ik weet het niet.
Denk niet dat ons mam daar blij mee zou zijn, want ze was een levensgenieter. Als ze nog leefde en aanwezig was bij de nieuwjaarsbijeenkomst was ze waarschijnlijk opgestaan en hem in de rede gevallen. Van alleen werken worden we niet gelukkig. De rest vormt de balans.
Rob Haantjes
is schrijver en verteller én trainer-coach van Dames 1 van Hockeyclub Oranje-Rood
En ook… De familie Chabot staat voor de deur!
Ze kloppen op de ramen, drukken op de bel…, ze willen erin!
Oké, oké. Graag zelfs!
Op woensdag 20 maart verwelkomen we, in samenwerking met Het Parktheater, de héle familie Chabot.
Ja, je leest het goed; alle zes maken ze tijd voor jou, voor ons.
Bart, Yolanda, Sebastiaan, Storm, Maurits en Splinter. Daar wil je bij zijn! Ook Wim Daniëls, goede vriend van de boekhandel, is aanwezig om het interview te modereren.
Het thema van de Boekenweek is ‘Bij ons in de familie.’
Verschillenden collega’s hebben leestips omtrent het thema ‘familie.’
Zo kwam Max meteen met het nieuwste boek van Carry Slee, Zijn jongen Enige tijd geleden interviewde hij Slee en was onder de indruk van haar verhaal. „ Zijn jongen gaat over de complexiteit van familie, wat als het niet vanzelf gaat.” Slee kijkt liefdevol terug op haar onstuimige kindertijd.
Op onze website: www.vanpiere.nl
lees je alle informatie over wat je te wachten staat tijdens onze feestelijke Boekenweek.
Collega Ilse, van de afdeling literatuur, pakte er het boek De onbedoelden bij, van Cobi van Baars. Een roman, gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Een artikel wat de schrijfster in de krant zag; over een tweeling die bij de geboorte gescheiden worden. Het ene kind groeit op in armoede en het ander in een veel rijker gezin.
„Wanneer de kinderen daar op latere leeftijd achter komen, proberen zij opnieuw verbintenis te vinden. Er begint een zoektocht. Eerst naar elkaar en dan naar hun gemiste verleden.”
Dianne tipt De Kesslers van Jeroen Koch. Een familiegeschiedenis in olie en staal.
„Het boek lijkt qua opzet op De Buddenbrooks van Thomas Mann. Het wel en wee van een familie, een ondernemersgezin tegen de achtergrond van onze vaderlandse, koloniale geschiedenis. Een prachtig tijdsbeeld.”
Wees welkom. Lees, en laat lezen.
TEKST: SOFIE VAN HERWAARDENHet GBBV (Gezond Brainports Boeren Verstand)
van Leon en Tim
Met zo min mogelijk dieren zoveel mogelijk mensen van eten voorzien, hoe doe je dat? Het antwoord is kweekvlees, denken Leon Moonen en Tim van de Rijdt. Ga maar na: van een stukje levend vlees ter grootte van een peperkorrel kan je duizenden kilo’s vlees produceren, zonder dat je ook maar één dier hoeft te slachten.
TEKST: BART ASSIES, HANNEKE VAN DEN NIEUWENHOF | FOTO’S: RENÉ MANDERS/DCI MEDIA
De hele wereld komt naar Nederland voor land- en tuinbouwinnovatie en om de kunst van het boeren af te kijken. Vlak daarin de Brabantse Brainport niet uit. De slimme metropoolregio heeft tenslotte niet alleen de meeste patenten per vierkante meter, maar herbergt ook de meest efficiënte voedselproductie per vierkante meter. Daarom gaat FRITS met boerenclub ZLTO de boer op om het GBBV in de praktijk te peilen bij de boer en de nerd.
Op het eerste gezicht lijkt Crole Natuurrund in Sint-Oedenrode een vrij traditioneel boerenbedrijf: de Limousin runderen staan vredig op stal en in een wei achter de boerderij grazen een stuk of twintig Schotse hooglanders. Maar al snel wordt duidelijk dat hier meer gebeurt dan het fokken van vleesrunderen voor consumptie. „In 1989 begonnen mijn ouders met het begrazen van natuurgebieden door robuuste runderrassen, zoals de Schotse hooglander en het Limousin rund”, aldus Leon Moonen, eigenaar van Crole Natuurrund. „Dit hebben we uitgewerkt in het Crole concept, waarmee we bijdragen aan het beheer van deze gebieden en tegelijk hoogwaardig vlees voor de consument leveren. Daarnaast zijn we
bezig om kweekvlees van runderen te realiseren op de boerderij. Met onze kleine veertig runderen willen we in de toekomst kwaliteitsvlees produceren, zonder dat hiervoor een dier naar de slacht hoeft.” En om dat laatste gaat het in dit artikel: kweekvlees. Moonen is als een van de eerste boeren betrokken bij dit project en denkt mee over wat de rol van boeren in de toekomst kan zijn als kweekvlees een geaccepteerd onderdeel van ons menu is.
Nederlandse betrokkenheid
Kweekvlees staat al een tijd in de belangstelling. Tim van de Rijdt, perswoordvoerder van Mosa Meat, het Maastrichtse bedrijf dat kweekvlees ontwikkelt en wil gaan vermarkten, is ook bij het interview aangeschoven.
„Kweekvlees heeft een interessante geschiedenis, waarin de Nederlander Willem van Eelen (1923-2015) een belangrijke rol heeft gespeeld”, vertelt hij. „Het begon met medisch stamcelon-
MOSA
is een Nederlands bedrijf dat kweekvlees ontwikkelt en wil gaan vermarkten. Het door Mark Post opgerichte bedrijf is gevestigd op de Brightlands Maastricht Health Campus in Maastricht-Randwyck. Mosa Meat werkt samen met verschillende partijen, zoals diervoedermultinational Nutreco en RESPECTFarms, een internationale stichting die zich bezig houdt met onderzoek naar de mogelijkheden van de productie van kweekvlees in de bestaande agrarische infrastructuur.
CROLE NATUURRUND
Natuurrund is een boerenbedrijf in St Oedenrode, onder leiding van Leon Moonen. In 1989 begonnen zijn ouders met het begrazen van natuurgebieden door robuuste runderrassen, zoals de Schotse hooglander en het Limousin rund. Dit heeft geresulteerd in het Crole concept, waarmee wordt bijgedragen aan het beheer van natuurgebieden en tegelijk hoogwaardig vlees aan de consument wordt geleverd. Daarnaast zet Moonen zich in om kweekvlees te realiseren op de boerderij.
derzoek waarbij Van Eelen vanaf de jaren tachtig betrokken was. Van Eelen was als krijgsgevangene gedetineerd geweest in toenmalig Nederlands-Indië en had lange tijd hongergeleden. Voedsel had daardoor zijn grote belangstelling. Terwijl zijn collega-onderzoekers delibereerden over medische toepassingen van stamceltechnologie, zag hij mogelijkheden voor voedselproductie. In 1997 kreeg hij een aantal belangrijke patenten voor het produceren van kweekvlees voor menselijke consumptie.” Het onderzoek naar consumptief kweekvlees nam meer tijd in beslag dan voorzien en werd zelfs enige tijd stilgelegd wegens gebrek aan fondsen. De Universiteit Maastricht echter, wist Sergey Brin (een van de oprichters van Google, red.) als financier te strikken en kon het onderzoek voortzetten. Onderzoeker Mark Post presenteerde in 2013 de eerste kweekvlees hamburger in Londen, met een kostprijs van 250.000 euro per ons. Twee jaar later richtte hij samen met voedseltechnoloog Peter Verstrate Mosa Meat op.
‘Je neemt een stukje spier- en vetweefsel ter grootte van een peperkorrel bij een dier weg’
10.000 kilo
„In grote lijnen komt het proces hierop neer”, legt Moonen uit. „ Je neemt een stukje spier- en vetweefsel ter grootte van een peperkorrel bij een dier weg. Hieruit worden stamcellen geselecteerd, die in een kweekvloeistof (celvoer) van suikers, aminozuren en vetten en eiwitten worden gelegd waarin ze zich vermeerderen en spiervezels vormen. Het stukje vlees gaat groeien, en uiteindelijk heb je kweekvlees. Van één zo’n stukje vlees kan je circa 10.000 kilo vlees krijgen. Een veearts neemt de preparaten uit de bil of schouderpartij van het rund. Je kunt ongeveer vier keer per jaar op een verantwoorde manier een stukje vlees bij een dier weghalen.” Moonen levert de vleespreparaten waarmee Mosa Meat aan de gang gaat. Zijn natuurrunderen zijn gekozen omdat ze geen antibiotica en krachtvoer krijgen, waardoor ze zich op een natuurlijke manier ontwikkelen, en – ook niet onbelangrijk – omdat de runderrassen waarmee Moonen werkt bekend staan om hun smakelijke
vlees. Nadat in 2013 was aangetoond dat het mogelijk was om kweekvlees voor menselijke consumptie te produceren, duurde het tot 2020 voor een eerste gecultiveerd (kip)product werd goedgekeurd voor verkoop aan consumenten. Van de Rijdt: „ Singapore had de primeur. Daar werd voor het eerst kweekvlees op de markt gebracht. Niet zo gek, gezien het feit dat Singapore voor meer dan negentig procent voor zijn voedselvoorziening van het buitenland afhankelijk is: kweekvlees kan er zelf geproduceerd worden omdat het ruimtebeslag zeer gering is.” Het lijkt erop dat Nederland snel zal volgen: in januari werden kweekvleesproeverijen door de overheid toegestaan en hiermee werd een belangrijke stap gezet om kweekvlees ook daadwerkelijk voor gewone consumenten beschikbaar te maken. Nederland loopt hiermee voorop in Europa. Moonen en Van de Rijdt verheugen zich op de eerste proeverijen!
Momenteel wordt onderzocht of kweekvlees kan worden geproduceerd op basis van lokale grondstoffen en restafval. Moonen: „Denk bijvoorbeeld aan bietenloof. Daar zitten veel bruikbare eiwitten in. Nu blijft het vaak na de oogst als afval op het land liggen. Een ander voorbeeld is het afval van een bierbrouwerij. Ook daar zitten veel bruikbare voedingstoffen in die nu niet benut worden. Je hoeft dan geen vervuilende sojabonen uit Zuid-Amerika te importeren.”
En wat de infrastructuur betreft: zal kweekvlees op de boerderij zelf geproduceerd worden en staat er bij verscheidene boerenbedrijven straks een kweekvat, of geeft men de voorkeur aan een grootschaliger bedrijf met een meer industriële aanpak? Of kunnen beide modellen naast elkaar bestaan? Het zijn vragen waar nog druk over gediscussieerd wordt, maar voor Moonen en Van de Rijdt staat één ding vast: kweekvlees heeft de toekomst. Moonen: „Ik heb hier nog geen kweekvat staan, maar wie weet, over een paar jaar.” Hij besluit: „Ik zie het zo: waarom zou je dieren onnodig leed aandoen als het ook anders kan? Waarom zou je het milieu onnodig belasten met mestoverschotten en verlies aan biodiversiteit, die de intensieve landbouw met zich meebrengt? De taak van boeren is om in goed, eerlijk en betaalbaar voedsel te voorzien. Kweekvlees biedt daarvoor uitgelezen kansen.”
‘ Waarom zou je dieren onnodig leed aandoen als het ook anders kan?’
Ontdek de betoverende kunst van de wereldberoemde kunstenaar Klaus Dupont tijdens zijn expositie op Domein Oogenlust. Van 22 maart tot 22 mei 2024 nodigt Oogenlust kunstliefhebbers uit om Dupont's kleurrijke en unieke creaties te bewonderen.
Dupont’s kunst is gecreëerd met vakmanschap, verbeeldingskracht en een passie voor objecten met geschiedenis. Laat je meeslepen door zijn gebruik van exotische veren, bronzen sculpturen en Murano-glaskralen en geniet van een unieke ervaring in de prachtige natuurlijke omgeving van Domein Oogenlust.
Wil je naast de expositie bezichtigen ook de kunstenaar ontmoeten? Kom dan naar het Klaus Dupont weekend op zaterdag 6 april en zondag 7 april in de Oogenlust Conceptstore.
Voor de openingstijden ga je naar oogenlust.com
Mag Eindhoven nog een tikje inclusiever? Gráág, zegt ook Queer 040. De stichting draagt daarom bij aan de integratie en emancipatie van de LHBTIQ’ers in Eindhoven en omgeving.
TEKST: MARIE-JOSÉ DEKKERS | FOTO’S: QUEER 040
Voorzitter Johan Stribos, ook mede-oprichter en secretaris van stichting Eindhoven Pride, vertelt met welke leuke evenementen Queer 040 de stad besprenkelt met gezellige regenboogglitter: „Vorig jaar zijn we begonnen met Saturday Serve, de drag brunch op zaterdag in The Social Hub.” Dat was meteen een eclatant succes: „Drie in het voorjaar en twee in het najaar, alles stijf uitverkocht. Met kerst is er een avondeditie bijgekomen omdat de brunch zelf binnen twee dagen was uitverkocht. Dit jaar staan er vier op de planning.
De Saturday Serve is óók al uitverkocht. Daar gaat een hele prominente Eindhovenaar als mystery drag optreden”, gniffelt hij. Johan wil absoluut niet verklappen welke queen dat wordt, wel dat „onze secretaris en mijn beste vriend Dennis Drummen alias Destiny D optreedt. Ikzelf ben ook regelmatig in drag te zien bij de brunches, als Jo’anna Gimme Hoe.”
Hij kijkt er nu al naar uit: „Veel vaste bezoekers die terugkomen omdat ze het zo leuk vinden. Daarom bieden we ook de nodige variatie, onder meer in de thema’s.” Op de Saturday Serve kunnen rond de zeventig gasten terecht: „Soms wat minder als queens met hoepeljurken komen.”
De brunch wordt mede mogelijk gemaakt door The Social Hub: „Zij vinden het evenement zo leuk en willen onze stichting ondersteunen.” Ook de andere evenementen die de hardwerkende vrijwilligers van Queer 040 neerzetten, wor-
den goedbezocht. Johan: „We organiseren naast Saturday Serve ook XTRA, het grootste clubfeest voor queers in het zuiden, in de Effenaar en Kernkraft, het enige queer techno event onder de rivieren, in Stroomhuis.”
‘We richtten Queer 040 twee jaar geleden op met een paar vrienden, omdat we iets misten in Eindhoven’
Mooie mix van mensen
Queer 040 is van de genoegzaam bekende Brainportse samenwerking: „Niemand hoeft bang te zijn om concurrent van elkaar te zijn. Vanaf dag één delen we nieuws en activiteiten van andere organisaties via onze sociale media, als een soort verzamelplek. Ja, ook een Opsporing Verzocht-af-
levering bijvoorbeeld, als er een mishandeling is geweest. Of positieve dingen, zoals het Regenboogplein dat
‘Het is niet meer alleen effe snel een jurk aantrekken. Je bent wel twee uur bezig’
tijdens de eerste Eindhovense Pride Walk vorig jaar is geopend. We hebben inmiddels een grote groep volgers opgebouwd. Vandaaruit keken we wat hier nog ontbreekt. Ik kan dat wel zelf bedenken – heb daar ook een mening over – maar we hielden simpele polls. Mensen gaven sterk aan dat ze drag en techno misten. Zo kwamen Saturday Serve en Kernkraft van de grond, met een mooie mix van mensen uit de community én met een open mind.”
Naast Queer 040 zijn er nog meer regenboogorganisaties in Eindhoven, beaamt Johan: „Zoals het maatschappelijk georiënteerde COC dat goed thuis in de Eindhovense politiek, en DayDayGay (de naam knipoogt natuurlijk naar DDW – red.) in PlugIn-City op Strijp-S dat van alles met kunstzinnige inslag organiseert. Maar er is een grote groep die tussen wal en schip valt en zich niet thuis voelt op het Stratumseind. We richtten Queer 040 twee jaar geleden op met een paar vrienden, omdat we iets misten in Eindhoven. Vlak voor de pandemie waren we al gestart met het XTRA-feest in de Effenaar.”
Terwijl Johan juist als geboren
Weertenaar naar de ‘grote stad’ wilde: „Ik belandde voor de liefde in Brabant en ben blijven plakken. Maar ik voel me écht Eindhovenaar! Gayclub PallaZ was mijn stamkroeg. Op carnavalsvrijdag was daar altijd
Hoerenbal, met veel mannen verkleed als vrouw. Dat was mijn eerste keer in drag, van Dennis ook, in onze jurkjes van de Coolcat. We hadden de grootste lol en zo ging het natuurlijk verder, ook op feestjes thuis. We doen ook vaak mee aan Saturday Serve of spelen gastvrouw in de Effenaar bij XTRA; je kunt wel een doorbitch boeken maar het ook zélf doen. Het is niet meer alleen effe snel een jurk aantrekken. Je bent wel twee uur bezig met je make-up en de padding voor de heupen en zo.”
Pride
Eindhoven kan echt nog wel meer queer vibes gebruiken: ,,De Frisofeesten in de Effenaar zijn er allang niet meer, en uitgaan in Eindhoven is ook niet echt je van het. Ik kom niet graag op het Stratumseind - hoor dat ook van veel mensen in de community – vanwege de sfeer die niet veilig aanvoelt. Regenboogvlaggen die gejat of vernield worden. Meldingen bij antidiscriminatiebureau RADAR van schelden en vervelende opmerkingen tijdens de Pride Walk vorig jaar. Ik heb altijd kunnen zeggen dat ik er geen last van heb, maar vorig jaar had ik hier ook een vervelende ervaring. Mijn man en ik fietsten naar de afterparty van de Pride Walk, in onze stichtingsshirtjes met regenboogje, toen we uit een autoraampje werden uitgescholden. Ik negeer dat maar hoor toch ook steeds meer dat mensen zulke ervaringen hebben, helaas.”
En het ontbrak nog aan een echte Pride in juni, vond ook Johan: „Die hebben we in januari 2023 uit de grond gestampt. Vergunning? Reserveringskalender? Subsidie? Dat had het jaar ervoor eigenlijk gemoeten bij de gemeente. Oeps! Het persbericht was al weg, media pikten het op. De gemeente, die vond dat de vijfde stad van het land onderhand ook wel eens een Pride mocht hebben, bleek dus welwillend en samen met Eindhoven247 hebben we alsnog tijdig alle belangrijke zaken rond kunnen krijgen. Dat viel mooi samen met het Regenboogplein. Queer 040-secretaris Dennis is grafisch ontwerper en diende het winnende ontwerp in. Dennis is ook de persoon die de Eindhoven Pride-vlag met de vibes heeft gemaakt, Iedereen die doneert, krijgt zo’n vlag. Voor de opening van het Regenboogplein had de burgemeester al toegezegd. We klapten meteen ook de Pride Walk erin, samen met COC, en daarin liepen 1.700 mensen mee, terwijl de vergunning tot 1.000 ging. En op het eindfeest in de Effenaar kwamen 2.700 mensen, dat was drukker bezocht dan carnaval. Voor ons was dat signaal om door te gaan en de andere queer organisaties erbij te betrekken.”
Dit verhaal verscheen eerder in Eindless Magazine van maart 2024
Het stichting Eindhoven Pride-team telt, naast secretaris Johan Stribos, ook: Yema Lumumba (Queerhoven), Bas Berends (DayDayGay), Lenka Bachoríková (Cultuurprijswinnares, Ballroom Eindhoven), Benjamin Ector (voorzitter COC Eindhoven e.o.), Claire O’Brien (Queerhoven) en Rik Verhalle (stadskenner en organisator).
Dit jaar is de Pride Week 8-15 juni, met op 8 juni de eerste Pride Parade in Eindhoven.
Op jambo.nl vindt u ruim 100 uitgekiende reizen of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat. De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen! Al sinds 1979 dé Afrika specialist
Namibië
Botswana
Zambia
Mozambique
Seychellen
Mauritius
Zuid-Afrika
De markt voor mobiliteit evolueert als nooit tevoren. We denken na over de impact van onze manier van leven en reizen. Keuzes in vervoermiddelen en vernieuwende alternatieven zijn bijna onbegrensd. Dat vereist een specialist die vooropgaat in toegankelijke, transparante en duurzame mobiliteit.
Driessen Mobility weet wat mensen beweegt
Al meer dan 50 jaar een gerenommeerde naam in de regio. Particulier of ondernemer: met Driessen Mobility kan iedereen zorgeloos op weg. Gegarandeerd door ons team van experts dat gebrand is op de beste oplossing voor jouw mobiliteitswensen.
Onze evenwichtige selectie omvat Lease (zakelijk en particulier), Lease Direct (zakelijk), Rental (autoverhuur), Commercial Vehicles (bedrijfswagens) en niet te vergeten Driessen Mobility Electric, hét kenniscentrum gespecialiseerd in elektrische voertuigen en diensten (batterijen, laadinfrastructuur, energiecontracten). Zo biedt Driessen Mobility uitkomst met duurzame mobiliteitsoplossingen over de volle breedte: van een individuele leasefiets of leaseauto tot het complete wagenpark voor de onderneming. Maatwerk in mobiliteit is onze missie en passie.
François Driessen Algemeen Directeur
Wie het ruime atelier van Harry Verhoeven in Eersel binnenloopt kijkt zijn ogen uit. Overal staan beelden, hangen doeken en staat materiaal waarmee en waaraan gewerkt wordt. Kleur, vorm, uitheemse kunst, kunst van de lage landen, oud, tijdloos en van deze tijd vangen de blik. Gereedschap en losse onderdelen als planken, latjes, schroefjes en dopjes liggen ogenschijnlijk ongeordend op diverse werkbanken. Ogenschijnlijk, Harry Verhoeven weet precies wat hij wáár moet zoeken. „ Hier ligt geen rommel, hier liggen ideeën!” Waarom praten als er zoveel te zien is? Tja, praat maar eens niet met Harry Verhoeven, de eigenaar van het atelier, die op zijn allereerste lagere schoolrapport van de fraters al de opmerking kreeg ‘hij praat wel veel’!
TEKST: MARJOLIJN SENGERS | FOTO’S: KEES MARTENS/DCI MEDIA
Hij is nu drieënzeventig en het associëren, het hardop denken, het herinneren en het delen gaat door. Hij kan niet anders. ‘Overdracht’ is het thema waaraan we het gesprek ophangen, besluiten we samen, want overdragen is wat hij zijn leven lang al doet. Als onderwijsman én als kunstenaar. „ Ik creëer in de eerste plaats iets dat ik zelf wil maken, maar het is fijn om het anderen te laten zien en er over te vertellen. Iets scheppen is voor mij puur geluk. Ik voel me bevoorrecht dat ik dat kan en ik ben er dankbaar voor. Het is een verslaving, maar het is ook zingeving. Het is mijn manier van bidden. Ik zou niet weten hoe ik mezelf en alles wat er in mijn hoofd en hart omgaat anders zou moeten uitdrukken dan via mijn werk.”
Iconen
Harry Verhoeven is een artistieke alleskunner met een eindeloze creativiteit en een niet te stelpen hoeveelheid energie. Zijn werk is zijn reactie op wie hij is, wat hij heeft meegemaakt en op de veranderende tijden. Hij is onder meer bekend als maker van grote bronzen en cortenstalen beelden. Hij is ook oprichter van het *techniekHuys
in Veldhoven (nu onder meer opleidingscentrum van Summa College, red.), de laatste jaren is hij druk met zijn wandassemblages, die hij vorig jaar met veel succes in de Sint Jan in Den Bosch exposeerde. „ Al mijn werk ligt mij na aan het hart, maar mijn iconen - dat woord spreekt mij meer aan dan wandassemblages - misschien wel het meest. Het zijn houten panelen waarop ik met diverse materialen zowel mijn eigen leven laat passeren en tijdsbeelden weergeef, als de ambachten die ik heb geleerd toepas.”
Over de in Goirle geboren, in Bergeijk gesettelde en momenteel in Dommelen wonende Harry Verhoeven kun je boeken volschrijven. En dat is ook gedaan, getuige prachtige uitgaves als ‘De kunst van het kijken en maken’ en ‘De verwondering van het maken’, maar we zoomen in op zijn iconen. Wie goed kijkt leest daar zijn leven aan af, zoals een goed luisteraar Beethovens leven hoort langskomen in de intimiteit van zijn strijkkwartetten. „ Zeven jaar geleden overleed onze dochter Nadieh. Net als haar zusje Saskia, die haar al in de dood was voorgegaan, leed
‘Kunst is in het leven een basisvoorwaarde, net als eten, drinken en een kachel als het koud is. We hoeven niet allemaal kunstenaar te worden'
ze aan PCH2, een aandoening waarbij de kleine hersenen vanaf de geboorte ernstig onderontwikkeld zijn. Voor de tweede keer maakte ik een grafmonument met alles wat daarbij hoort voor ons kind. Het stalen kruis dat ik in haar kistdeksel heb gelegd heb ik kort daarna nog eens gemaakt, ik vond de vorm zo mooi. Dat heb ik uitgevoerd in mijn eerste van de inmiddels vijfenvijftig iconen.” In de subtiliteit van de vrij strak vormgegeven iconen - „ Met een icoon doe je niet zomaar wat" - komt naast vakmanschap, materiaalkennis en creativiteit ook de filosofie van Verhoeven tot uitdrukking, een filosofie die zijn wortels vindt in zijn katholieke opvoeding.
Communiebanken
„ Ik vind het jammer dat de kerk, misschien beter: het geloof, in onze huidige wereld nog nauwelijks een plek heeft. Er is een hoop afgebroken in de afgelopen decennia, maar wat is ervoor in de plaats gekomen? Hoe vormen mensen nu een geweten, aan wie of wat leggen ze verantwoording af? Tot wie of wat wenden ze zich nu als ze het moeilijk hebben, waar horen ze nu nog bij? Met het verdwijnen van de kerk is er ook houvast verdwenen. Ook ík heb de kerk in praktiserende zin losgelaten, maar geloof speelt in mijn leven zeker nog een rol. Als kind was ik zwaar onder de indruk van wat er in de mis gebeurde. Ik verstond er niks van, maar het deed me veel. Sinds het tweede Vaticaans Concilie versta ik alles, maar ik vind er niks meer aan. Het mystieke, het niet weten maar wel vermoeden, de schoonheid ter ere van het hogere, het edele vind ik nog steeds prachtig.” In zijn atelier hangt een oud, geborduurd misgewaad, een kazuifel. Hij wijst ernaar. „ Moet je eens kijken met hoeveel vakmanschap die draden zijn aangebracht. Daar zit liefde in, aandacht, respect, dat was niet zomaar iets! Het deed me pijn dat in de jaren zeventig de communiebanken werden opgedoekt.
Je kunt ervan vinden wat je wilt, maar ze waren vaak erg mooi en met toewijding gemaakt. En dat je de communie op je knieën ontving, dat is toch ook een uiterste vorm van eerbied? Die vind ik nergens meer. Ik vraag me wel eens af waar mensen nog van onder de indruk zijn.” Geloof en schoonheid zitten voor Verhoeven in hetzelfde hersengebied. „ Het is het vermogen om universele waarden te herkennen en die in je leven toe te laten.”
Bij Verhoeven zijn vakmanschap en schoonheid nauw met elkaar verbonden. „ Inspiratie en een goed idee zijn leuk, maar je maakt pas echt iets goeds als je weet hóe je het moet maken. Ik heb in mijn leven veel geleerd van anderen. Pas toen ik echt wist wat ik deed ben ik zelf les gaan geven en heb ik anderen veel kunnen bijbrengen. Ik ben overtuigd van de waarde van het meester/gezel-systeem. Ik heb geprobeerd dat te implementeren in de opleidingen in het *techniekHuys waar ik leerlingen ook de schoonheid van het maken heb laten ervaren. Je kunt wat stenen op elkaar stapelen en er specie tussen doen, je kunt ook een muur maken die de moeite van het bekijken waard is, die onderdeel is van iets groters en gebouwd is volgens de logica van de natuurwetten. Mijn stelling is: als je een goede muur hebt gemetseld, pis je er niet tegenaan.”
En zo komen we weer op overdragen. „Weet je, een mens is meer dan alleen zijn verstandelijke vermogens. Er zou voor iedereen gratis kunst- en muziekonderwijs moeten komen. Kunst is in het leven een basisvoorwaarde, net als eten, drinken en een kachel als het koud is. We hoeven niet allemaal kunstenaar te worden, maar wel zouden we allemaal de kans moeten krijgen om andere kanten van onszelf te ontdekken dan louter de cognitieve en de rationele. Daar worden we completere, respectvollere en creatievere mensen van.” Aldus Harry Verhoeven.
‘Mijn stelling is: als je een goede muur hebt gemetseld, pis je er niet tegenaan'
Met PSV en FC Eindhoven heeft het vrouwenvoetbal in de Lichtstad twee topclubs binnen de gemeentegrenzen. Vorig seizoen bereikte PSV de finale van de KNVB-beker en werd FC Eindhoven landskampioen bij de amateurs.
TEKST: WIL VAN DEN HEUVEL | FOTO’S: DCI MEDIA
Waar de roodwitten met PSV en Jong PSV alleen maar prestatieve teams in competitie hebben, gaat prestatief en recreatief hand in hand bij de blauwwitten. Aan de Velddoornweg komen wekelijks drie senioren- en acht jeugdteams in actie. Het vaandelteam fungeert als uithangbord. Na het behalen van de nationale titel afgelopen jaar beleefden de FCE-meiden van coach Ivo Veltrop op 17 februari een nieuw hoogtepunt. Bij de loting voor de achtste finale van de KNVB-beker kwam Champions League-kwartfina-
‘We speelden al eens tegen PSV, maar dit overtreft alles’
list Ajax uit de koker. ,,Vorig seizoen was het druk tijdens de apotheose om het kampioenschap, maar nu is er nog meer volk”, sprak algemeen manager Sandra Swinkels tijdens de rust, doelend op de ruim duizend toeschouwers die naar sportpark Genneperparken waren gekomen. ,,We hebben vier jaar geleden in de beker voor veel publiek ook al eens tegen PSV gespeeld, maar dit overtreft alles.” De strijd tussen de landskampioen bij de profs (Ajax) en de titelhouder bij de amateurs (FC Eindhoven) werd uiteindelijk een eenzijdig duel. De Amsterdammers wonnen overtuigend, met 9-0. ,,Dubbele cijfers zou toch wel een smetje zijn geweest, ”gaf aanvoerder Silvie van der Plas (25) na afloop met een knipoog aan. ,,We hadden een tactiek bedacht, maar dat is niet helemaal uit de verf gekomen.
Vervolgens probeer je om de uitslag zo klein mogelijk te houden.”
Vooraf hadden de Ajax-spelers nadat ze arriveerden op sportpark Genneperparken, de meiden van FC Eindhoven geen blik waardig gegund. Als de wedstrijd eenmaal op zijn eind loopt en er aan beide kanten driftig wordt gewisseld, is Ajax-captain Sherida Spitse wel één van de eersten die bij line-up girl Suze van FCE meisjes onder tien jaar een handtekening op haar rechter voetbalschoen zet. De recordinternational moet er zelfs voor door haar knieën. ,,Sherida is mijn favoriet bij Ajax”, bloost Suze, terwijl ze triomfantelijk haar moeder aankijkt. ,,Deze schoen wordt niet meer gewassen, hé mam.”
Het zijn de gebruikelijke taferelen als een topformatie bij de underdog op bezoek komt. Van der Plas: ,,Je moet niet vergeten dat het vandaag veel drukker is en dat is voor iedereen wennen. Op dit duel stond voor ons behoorlijk wat druk. Er heerst dan ook een heel andere sfeer. Uiteindelijk zijn we toch
blij dat de 10-0 niet is gevallen.” Middenvelder Van der Plas was ditmaal in de voorhoede geposteerd. ,,Het moet niet gekker worden”, lachte de Rosmalense spelverdeler na afloop. ,,Nadat het vlak voor rust 0-3 werd, hebben we na de pauze alleen
‘Je speelt tenslotte wel tegen een kwartfinalist uit de Champions League’
maar geprobeerd tegen te houden.”
Als de ervaren Van der Plas na rust het veld oploopt krijgt ze een bemoedigend tikje van Ajax-speler Chasity Grant, een van haar ploeggenoten in de tijd dat ze nog jeugdinternational was. De aanvoerder van FC Eindhoven speelde eerder ook samen met
de Ajax-speelsters Nadine Noordam, Kay-Lee de Sanders, Quinty Sabajo, Jonna van de Velde en Ashleigh Weerden. Bij de jonge Eindhovense formatie had de spanning de overhand. ,,Je speelt tenslotte wel tegen een kwartfinalist uit de Champions League. De 0-3 vlak voor rust valt op een ongelukkig moment. Na de pauze is het dan geen echte wedstrijd meer en probeer je zoveel mogelijk tegen te houden.” In de extra tijd kreeg Ajax bij een 9-0 voorsprong nog een strafschop toegewezen. Als Romée Leuchter de bal tegen de paal terug het veld in ziet springen, barst er op het inmiddels schemerdonkere sportpark een spontaan gejuich los. ,,Geen dubbele cijfers. De schande is ervan af.”
Voorkeur
Ajax had weken van tevoren als voorkeur aangegeven om in het Jan Louwers Stadion te willen spelen. De selectie van oefenmeester Ivo Veltrop gaf aan om op het eigen sportpark Genneperparken de strijd aan te binden. Centrale verdediger Rosa van Wershoven die nadrukkelijk in de belangstelling van Fortuna Sittard staat en daar ook al meetraint: ,,De minimale kans van één procent
om Ajax te verslaan moeten we benutten. In afmetingen is ons hoofdveld kleiner en iets meer een 'knollentuin' vergeleken met de kunstgrasmat in het stadion. Van Wershoven en haar ploeggenoten hadden er zin in. Desondanks was de nederlaag teleurstellend. ,,We hebben ervan kunnen leren. De steun van vooral vrienden en familie, was magisch en creëerde een fantastische sfeer langs de zijlijn. Het was een ervaring om nooit te vergeten.”
Populair
De kurk waar de populariteit van het vrouwenvoetbal nu op drijft is voor een belangrijk deel te danken aan de finale van de Champions League die in mei 2023 in het Philips Stadion werd gespeeld. Swinkels: ,,Natuurlijk dragen ook de prestaties van ons eerste vrouwenteam daar aan bij. Onlangs nog werden we verkozen tot sportteam van het jaar bij de Awards van de gemeente Eindhoven. Daardoor komen we steeds meer in het nieuws en wordt het ook steeds meer gewaardeerd.”
FC Eindhoven/AV-voorzitter Willem van Dullemen ziet ook dat het vrouwenvoetbal zich steeds verder ontwikkelt.
FC Eindhoven – Ajax 0-9 (0-3)
24. 0-1 Quinty Sabajo, 35. 0-2 Jonna van de Velde, 45. 0-3 Tiny Hoekstra, 58. 0-4 Nadine Noordam, 72. 0-5 Daliyah de Klonia, 75. 0-6 Romée Leuchter, 78. 0-7 Nordine Noordam, 82. 0-8 Quinty Sabajo, 84. 0-9 Bente Jansen.
FC Eindhoven Vrouwen: Adan; Mutsaers (46. Van Bakel), Raaijmakers, Van Wershoven, Blankestein; Van Duijnhoven, Van Vliet (55. Ibis), Van de Laar (92. Verploegen), Verbael; Van Lent (68. Van Gisbergen), Van der Plas (68. Van Esch)
,,Het leeft in de stad. Ook bij andere amateurclubs is herkenbaar dat ze steeds meer het meiden- en vrouwenvoetbal verder willen ontwikkelen. Wij proberen te helpen. Er zijn spelers van andere verenigingen die we uitnodigen om met ons meetrainen om zo hun niveau te verhogen.”
Met ingang van dit seizoen is er een eerste divisie geplaatst tussen de Topklasse (amateurs) en Azerion Eredivisie. Van Dullemen: ,,Het beleid van de KNVB schrijft voor dat in de Eerste - en Eredivisie alleen vrouwenteams mogen uitkomen die vallen onder een BVO (Betaald Voetbal Organisatie, red.). We zijn daar meer dan welkom. Het is nu zaak om wegen te zoeken dit ook financieel mogelijk te maken. Dan praten we toch al gauw over een paar ton per jaar. Een hele uitdaging.”
Exclusief wonen in een prachtig groene omgeving in Nuenen 10 Landelijke woningen op riante kavels met een woonoppervlakte tot 275 m2
De verkoop is gestart: bekijk het aanbod en de beschikbaarheid op www.boordnuenen.nl
Een vraagje van FRITS op mijn digitale deurmat. Of ik een column wil schrijven in het magazine. Met de toevoeging; zonder poen, maar wel eeuwige roem. Grappig. Nu zijn dit niet mijn eerste drijfveren, maar toch. Waarom zou ik deze handschoen dan wel oppakken? Ik heb al een chronisch tijdgebrek. Nu vind ik schrijven heerlijk. Schrijven is voor mij een vorm, dat wij mij raakt en bezighoudt, uit te drukken in taal. Over elk woord denk ik na. Wat het betekent en hoe het voelt. Maar zou ik wel lekker frank en vrij durven schrijven? Niemand zit te wachten op een saaie en stoffige column.
Volgens FRITS zou ik mijn licht kunnen laten schijnen over de waarde van cultuur in en rond Eindhoven. En dat triggerde mij.
Tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis hebben vele culturele instellingen, makers en meemakers de Cultuurvisie 2030 geschreven en gelanceerd. Met als titel ‘Deze stad maakt’. Een eerste aanzet tot een transitie die nodig is voor een fijn levensklimaat in Eindhoven. Cultuur is het weefsel van onze stad. Het is de manier waarop wij met elkaar samenleven en omgaan. De herinneringen die wij met elkaar delen en de verhalen die wij vertellen. Zonder cultuur geen leven.
Sindsdien is er veel gebeurd. In de samenleving. In onze stad. We tuimelen van de ene crisis in de andere. Protesten bepalen het dagelijkse nieuws. Politici worstelen met de uitslag van de landelijke verkiezingen. Mensen voelen zich niet gehoord en gezien. Zoeken koortsachtig naar bestaanszekerheid. En vinden vaak geen antwoorden en oplossingen. In een tijd als deze, waar alles onzeker is en de dreiging groot, zien wij vele overlevingsmechanismen. Van verdedigen, ontkennen, aanpassen tot aanvallen. In onze samenleving, en in de culturele sector, zien wij vooral verdedigen en ontkennen. Zo iets van: ieder voor zich en God voor ons allen. Of na mij de zondvloed.
Ik ben zelf meer van het aanpassen en aanvallen. Aanpassen betekent voor mij samenwerken en met elkaar zoeken naar antwoorden en oplossingen. Aanvallen betekent voor mij naar voren treden en kleur bekennen. Juist in dit tijdsgewricht biedt cultuur hoop en perspectief. Cultuur is wat ons identificeert en verbindt. Sommige FRITS-lezers zullen het roerend met mij eens zijn, anderen vinden mij naïef en weer anderen hebben geen idee wat ik bedoel. Daarom wil ik in de columns die volgen de waarde van cultuur laten zien door de ogen van ‘gewone’ Eindhovenaren. Mogelijk gemaakt door ongebruikelijke en bijzondere samenwerkingen. Ik wil hun verhalen vertellen en met jullie delen. Hoe cultuur hen verblijdt, verrast, verbeeldt, verrijkt en verbindt. Ben of ken je zo’n iemand? Laat het mij weten.
PS: Het antwoord op het vraag van FRITS is dus volmondig JA!
Karin Visser is directeur-bestuurder bij CKE
KATJA PAHNKE (L), MARJAN BOERSMA EN PIETER JANSSEN
Regionale topvrouwen helpen tophockeysters van Hockeyclub Oranje-Rood
Wat doe je in de concurrentiestrijd met hockeyclubs in de Randstad om talentvolle (jonge) speelsters te binden aan Oranje-Rood? Je creëert een warm bad voor de hockeysters door ze te omringen met een netwerk van topvrouwen dat daadwerkelijk helpt. Niet door samen koffie te drinken - hoewel dat best lekker kan zijn, aldus Katja Pahnke -, maar door de randvoorwaarden om op topniveau te kunnen presteren in Eindhoven te verbeteren.
TEKST: HANS MATHEEUWSEN| FOTO’S: KEES MARTENS/DCI MEDIA
ZZe zijn gestart in het najaar en het mes blijkt al gauw aan meer kanten te snijden, constateren
Oranje-Rood-voorzitter Pieter
Janssen, Oranje-Rood relatiemanager Marjan Boersma en Katja Pahnke, directeur van Dutch Design Foundation (DDF). Katja trad toe tot het nieuwe netwerk om te helpen door het inbrengen van haar kennis en haar eigen relatienetwerk. Maar zij ontdekte direct de wederkerigheid: meerwaarde van de ontmoeting met andere, haar onbekende topvrouwen.
„ Ik heb een hart voor het bundelen
‘Het gaat vooral om actie: doen! Voor een koffieclub hebben we geen tijd. Daar hebben we ook geen zin in’
van kracht en het elkaar inspireren en ondersteunen, én de regio”, verklaart Katja. „Ik kende Oranje-Rood vanuit Eindhoven Engine, daar zit ook verbinding. Ik ben zelf geen hockeykenner - ik heb tien jaar gehandbald - maar ik houd van sport en fit zijn, ook qua mind. Ik vind het belangrijk om mensen te supporten en een springplank te bieden. Behalve dat ik zelf graag word geïnspireerd, is het belangrijk om als rolmodel en inspiratiebron anderen te kunnen helpen.”
Aanspreekpunt
Voor het aantrekken en het behouden van toptalent in de regio moet Oranje-Rood wel wat meer doen dan reclameborden verkopen, zegt Pieter schertsend.
„Wij moeten een warm bad creëren voor onze tophockeysters. Ik zegt altijd: vorm en structuur volgen de inhoud; we moeten elkaar op inhoud ontmoeten.” Daarbij is input ‘van buiten’ hard nodig, constateert Marjan: „We hebben info nodig, maar ook kennis en gedrevenheid. Strategisch denken vanuit verschillende invalshoeken. En vooral actie: doen! Voor een koffieclub hebben we geen tijd. Daar hebben we ook geen zin in.” „Terwijl koffie verschrikkelijk lekker is…”, grijnst Katja. Om serieus te vervolgen: „ Ik kan wat betekenen in de vorm van een soort mentor-ship en coaching. Het zou heel leuk zijn als wij wat los kunnen weken bij de jonge dames. Het kan een enorme kick geven als je jezelf niet kleiner maakt, maar groter voelt en gedraagt omdat je op meerdere levels iets kunt betekenen. Dat stimuleert het zelfbewustzijn. In de sport is het heel belangrijk dat je geïnspireerd wordt of overtuigd bent. Ik wil graag het aanspreekpunt zijn voor prikkelende gesprekken.” Het netwerk beschouwt ze bovendien van meerwaarde voor zichzelf. „Ik ben lid geworden van de Raad van Toezicht van Archipel. Ik wordt doorgaans omgeven door hoog intelligente, technische mensen zodat ik blij ben met een omgeving die hoog sociaal intelligent is. Bij de DDF is het hoog creatief en nu bij Oranje-Rood hoog sportief. De collectieve intelligentie goed benutten, daar gaat het om! Door daarvoor open te staan, verrijkt mij dat ook, en inspireert mij, en houdt mij fit en alert. En houdt mij scherp om goede dingen te doen. Als dat is door koffie te drinken, prima, als we maar het goede en relevante gesprek voeren. Het is allemaal mooi ingestoken, en dat biedt mij ook weer mogelijkheden. De voldoening haal ik uit de menselijkheid, de verbinding. De lijntjes in de regio zijn kort. Dat geeft ook een kick hè, je kunt gewoon overal aankloppen. Probeer dat maar eens in Amsterdam.”
Meer bieden
Verbinding is één van de kernwaarden van Oranje-Rood, legt Pieter uit. ‘We Connect, We Play, We Grow’ haalt hij het credo van de hockeyclub nog maar eens aan. „Verbinding, spelplezier en groei. Maar als je naar de landelijke competitie van de dames kijkt, spelen heel veel dames die wij hebben opgeleid - en zelfs in het Nederlands Elftal spelen -, nu in de Randstad. Niet omdat ze daar meer verdienen maar omdat die steden aantrekkelijker zijn. Wij hebben geen algemene universiteit met studierichtingen als geneeskunde of economie. Maar het kan toch niet zo zijn dat wij in de Brainportregio talenten verliezen omdat wij geen algemene universiteit hebben?”
Wat er gebeurt, is dat de talenten vallen voor de charme van de stad, en daar een woning krijgen, vervolgens zijn ze weg, verlaten ze Oranje-Rood, ondanks het warme bad, waarin ze ook nog eens altijd mogen terugkeren, legt de voorzitter uit. „Dus toen dacht ik: nou, dan moeten wij meer bieden dan dat. Natuurlijk, salaris is belangrijk, maar wij kunnen waarde creëren. Vanuit de Brainportregio, door samenwerking, want daar zijn wij uniek in. Hier is nog een traditie van elkaar helpen, kijk maar eens naar onze vrijwilligers, en elkaar iets gunnen.”
Luisteren
De sponsormarkt verandert ook. Traditionele sponsoring zoals reclameborden, businessclubs, shirtsponsoring etcetera alleen is niet meer voldoende. Met andere woorden: sponsoren willen niet meer alleen maar geld overma-
ken in ruil voor exposure op en rond het veld maar waarde creëren voor de club door uitwisseling van kennis waardoor zij op hun beurt topsportwaarden en -mentaliteit hun bedrijf binnenhalen. Marjan is in haar werkzame leven organisatieadviseur en trekt de vergelijking met Oranje-Rood: „Wij zijn eigenlijk gewoon een functiehuis met de arbeidsvoorwaarden die het bedrijfsleven legt op een sportclub. Met als doel om daadwerkelijk iets te kunnen betekenen.” Pieter: „Dat betekent dat je goed moet luisteren naar de behoeften in de markt. Bij Heren 1 is een aantal ondernemers aangesloten om ze een extra impuls te geven. Dat willen we bij Vrouwen 1 ook doen. Geld is belangrijk en zeker voor ons dames ook nodig maar niet doorslaggevend, hoewel elke euro is meegenomen maak je uiteindelijk daardoor niet het verschil. Wij willen iets kunnen betekenen voor onze speelsters
‘Wij vinden het belangrijk om onze spelers bagage mee te geven waar ze hun hele leven plezier van hebben’
buiten de sport om. Waardoor ze zich kunnen concentreren op de prestaties terwijl ze worden geholpen bij allerlei zaken die ze in hun leven tegenkomen.”
Laadjes
Met groei wordt overigens niet de groei van de club bedoelt, met ruim 2.600 leden is Oranje-Rood al één van de grootste sportverenigingen van het land. Het gaat om mentale groei. Pieter: „In de hockeywereld kun je niet financieel onafhankelijk worden, zoals in de voetballerij. Daarom vinden wij het belangrijk om onze spelers bagage mee te geven waar ze hun hele leven plezier van kunnen hebben. Qua mentaliteit, gewoon ervoor gaan, de focus, het team.” Marjan: „Kinderen in onze jeugdteams worden gevormd door hun sporten teamervaringen. Als je dat kunt doortrekken in je verdere leven kun jaar daar enorm profijt van hebben. Mijn kinderen kunnen al niet meer zonder hockey. Ze geven veel, maar krijgen daar ook zoveel voor terug. Ik ben ervan overtuigd, als ze een plan hebben, dat onze leden later kunnen putten uit de laadjes die ze zelf hebben gecreëerd bij Oranje-Rood.”
In Eindhoven werd op 28 september 1980 de 'Tuigdag' georganiseerd, een 'feestdag' die bedoeld was om aan het grote publiek te laten zien dat zogeheten 'randgroepjongeren' heus niet zo eng waren als ze eruitzagen. Het feest zou aanvankelijk op de Markt worden gehouden, maar nadat ondernemers op het plein hun angst voor relletjes kenbaar maakten, werd het event verplaatst naar het Stadhuisplein. Op het programma stonden onder meer wedstrijden autoduwen, touwtrekken, deegrolwerpen. tatoeëren en dansen, en optredens van onder anderen Herman Brood en Freddy 'Fingers' Lee. De gemeente Eindhoven betaalde de kosten van de feestdag, die zonder incidenten verliep.
Rooie Frans (foto rechts) was als leider van de Rocking Rebels betrokken bij de organisatie. (bron: www.vice.com/nl)
De foto's op deze pagina's komen uit het archief van DCI Media in Eindhoven. DCI Media nam in 2019 het Helmondse Fotopersbureau Van de Meulenhof over dat bijna zestig jaar persfoto's maakte in Zuidoost-Brabant, vaak in opdracht van het Eindhovens Dagblad. DCI Media beschikt over een miljoen negatieven die momenteel worden gedigitaliseerd en meer dan een half miljoen digitale foto's. Vaste fotografen zijn René Manders, Kees Martens en Charlotte Verhagen. www.dcimedia.nl
Robert van Boldrik over de leiderschapsprogramma’s van Berg & Partners
‘Om
Als telg uit een ondernemersgeslacht in de bouwsector heeft Robert van Boldrik zich stap voor stap opgewerkt tot algemeen directeur van VB Groep in Eindhoven. Als exponent van het principe ‘learning by doing’ is hij een voorstander van de praktijkgerichte aanpak. De confrontatie met zichzelf gaat hij niet uit de weg. Die zelfkennis heeft hij nodig om een authentieke leider te zijn. Daarom neemt hij graag deel aan de leiderschapsprogramma’s van Berg & Partners uit Waalre. In dit artikel blikt hij terug op wat deze programma’s hem gebracht hebben.
TEKST: ANDRÉ DRIESSEN | FOTO’S: BERT JANSEN/DCI MEDIA
Welkom in the Leadership Valley! Leiders aan het woord is een serie van Berg & Partners, gevestigd in Waalre, in samenwerking met FRITS. Zij zijn thought leader in Brainport op het gebied van leiderschap, teamontwikkeling, groeiversnelling en verandering. Inspiratiebron, begeleider en verbinder van leiders in hun managementopgave en hun carrière. Zie bergenpartners.nl
VVB Groep – met zo’n 400 medewerkers – omvat een aantal solide familiebedrijven met een focus op projectontwikkeling en bouw. Samen zijn de bedrijven op weg naar zo’n 300 miljoen euro omzet dit jaar. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zitten verankerd in het DNA van zowel management als medewerkers. „Onze doelstelling is om mensen plezierig te laten wonen, werken, leren en recreëren", steekt Robert van Boldrik van wal. „Daarbij kijken we niet alleen naar onszelf en de dag van vandaag. We zijn ook continu bezig met de generaties na ons én de toekomst. Al onze bedrijven acteren zelfstandig, maar maken vanzelfsprekend ook gebruik van elkaars ervaring en expertise.”
Start als hovenier
Als jonge twintiger ziet het er niet naar uit dat Robert van Boldrik carrière gaat maken in het familiebedrijf. Zijn eerste stappen in zijn werkzame leven zet hij in 2001 als hovenier. Omdat er ondernemersbloed door zijn aderen stroomt, start hij ook zijn eigen hoveniersbedrijf. „Van jongs af aan ben ik een echte praktijkjongen geweest”, blikt hij terug. „De beste resultaten behaal ik met learning by doing. Daarnaast heb ik altijd de hulp van adviseurs ingeschakeld.
‘Van nature ben ik bevlogen, betrokken en heb ik een passie voor werken’
Zo’n externe raadgever of sparringpartner past bij mijn stijl van leidinggeven. De groensector is een echte ‘ons-kent-ons-business’, waar ik na verloop van tijd tegen mijn eigen grenzen aanliep. Van nature ben ik bevlogen, betrokken en heb ik een passie voor werken. Daarom stelde ik mezelf de vraag: zit er nog meer in mijn vermogen?”
Rol in financiële team
In zijn thuissituatie leert Robert van Boldrik zowel het familiebedrijf als de bouw- en ontwikkelwereld van binnenuit kennen. Zijn vader is op dat moment
eigenaar en algemeen directeur van VB Groep. „Het klinkt misschien gek, maar mijn vader was er niet zo’n voorstander van dat zijn kinderen ook een functie in het familiebedrijf kregen. Hij vond dat we vooral onze eigen weg moesten kiezen én zeker niet te veel samenwerken met elkaar. Mijn nieuwsgierigheid won het van zijn wijze raad. Ik wilde weten of er voor mij een functie was weggelegd. Mijn vader ging overstag. Ik kreeg een rol toebedeeld in het financiële team. Voor mij was dat een mooie plek om het vak te leren, cijfers zijn logisch en liegen immers niet en ze vormen de backbone van elke organisatie. Je moet je eigen cijfers kennen om goed te kunnen sturen.”
‘Voor mij als leider is het cruciaal om me bewust te zijn van mijn patronen’
Leerzame ervaring
In 2009 maakt hij zijn entree op de financiële afdeling. De vastgoedsector gaat in die tijd gebukt onder de financiële crisis. Terugkijkend stelt hij vast dat zo’n periode met tegenwind ideaal is om het vak én de taal van de branche te leren. „Deze ervaring was erg leerzaam”, vervolgt Robert van Boldrik zijn verhaal. „Samen met een accountant heb ik me beziggehouden met de planning- en controlcyclus van het bedrijf. In eerste instantie hebben we vanuit diverse invalshoeken samengewerkt, daarna veel intensiever. In 2015 was de tijd rijp om de functie als algemeen directeur van de groep over te nemen.”
Synergie halen
Ook als algemeen directeur voelt Robert van Boldrik zich niet te groot om in de spiegel te kijken, zich te laten coachen en zijn persoonlijk leiderschap te versterken. Op dat moment komt Berg & Partners in beeld om hem daarin te ondersteunen. „Ik voel een sterke behoefte en bereidheid om te blijven leren en mezelf, het team en het bedrijf te ont-
wikkelen", haalt hij herinneringen op aan zijn eerste ervaringen met de aanpak van Berg & Partners in persoonlijk leiderschap en verandering. „Het is mijn taak om de boel bij elkaar te houden en synergie te halen uit de diverse directieteams. Om die taak goed uit te oefenen, is het van cruciaal belang om mezelf beter te leren kennen: waar kom ik vandaan, welke waarden zijn voor mij belangrijk en welke dromen wil ik graag waarmaken.”
Managementontwikkeling
Tijdens één van de eerste sessies met Berg & Partners – een teamontwikkeling sessie naar de Belgische Ardennen – leert Robert van Boldrik zichzelf en zijn teamleden beter kennen door de zogenoemde LIFO-persoonlijkheidsvragenlijst met kleuren in te vullen. In deze test staat elke kleurencombinatie voor een ander persoonlijkheids- en leiderschapsprofiel. „ Als je met elkaar op reis gaat, leer je elkaar ook veel beter kennen, dan in de vertrouwde omgeving van het bedrijf”, kijkt hij terug op deze eerste inzichten met zichzelf en zijn leidend team. „Gedurende deze dagen mag alles gezegd worden. Sterker nog: het team van Berg & Partners daagt je uit om alle zaken die spelen bespreekbaar te krijgen. Het is heel verhelderend om buiten de eigen ingesleten patronen uitgedaagd te worden en je horizon te verbreden. Zo voorkom je bedrijfsblindheid en schets je gezamenlijk stap voor stap de context voor verandering.”
Master Leadership Journey
Samen met een team professionele begeleiders van Berg & Partners en een groep eindverantwoordelijke collega-leiders neemt Robert van Boldrik ook deel aan de Master Leadership Journey naar Spitbergen, een reis volgens het LPG-principe: leren, presteren en genieten. Het was een logisch vervolg op zijn impactvolle persoonlijke leiderschapsreis met Berg & Partners in Chamonix Mont-Blanc. Zijn ogen beginnen te twinkelen als hij terugdenkt aan deze onvergetelijke reis vol diepgaande bewustwordingen, persoonlijke ontboezemingen en unieke indrukken. „Voor mij als leider is het cruciaal om me bewust te zijn van mijn patronen en kokervisies”, denkt Robert van Boldrik terug aan de reis die zoveel indruk gemaakt heeft. „ Als je 4 uur lang gewandeld hebt door de mooie natuur, dan voer je andere gesprekken met elkaar dan in de boardroom. Vaak met een lach en een traan. Ook gedragspatronen worden makkelijker bespreekbaar als je met elkaar door de ongerepte natuur loopt en daarnaast een impactvol managementprogramma doorloopt.”
Bron of belemmering?
Het werkt louterend om te ontdekken dat leiders vanuit verschillende leiderschapsrollen tegen dezelfde verkokering aanlopen. Berg & Partners hanteert diverse methodieken en managementmodellen om boven water te krijgen welke stijl het beste past en de meeste vruchten afwerpt in een bepaalde context. Om te versnellen is het soms nodig om eerst te vertragen. „We werden con-
DEELNAME ROBERT AAN DE MASTER LEADERSHIP EXPEDITION SPITSBERGEN
tinu uitgedaagd om te laten zien waar we voor staan”, vat Robert van Boldrik het leerproces samen. „Het is redelijk eenvoudig om te delen wat aan de oppervlakte zichtbaar is. Veel interessanter wordt het als je ook de onderstroom deelt. Waar ben je zelf een bron voor je team en waar kun je ook belemmerend zijn. Dat gebeurt op diverse niveaus: op persoonlijk vlak, op teamniveau, op organisatieniveau en uiteindelijk ook naar de buitenwereld toe.”
Kracht = authenticiteit
In diverse programma’s begeleidt Berg & Partners leiders te worden die ze in wezen al zijn, hun kracht en talent te benutten. Authenticiteit speelt daarbij een belangrijke rol. Als je je kwetsbaarbaarheid toont en je valkuilen durft te laten zien, kom je veel overtuigender over. Zo ontwikkel je je tot mobilisator en inspirator van je team en je bedrijf. Robert van Boldrik voelt zich als persoon én als leider zeer aangesproken door de filosofie en aanpak van Berg & Partners. „Voor mij is authenticiteit ook: zeggen wat je doet, doen wat je zegt. Als VB Groep willen we een sociaal, duurzaam bedrijf zijn. Het lukt niet om die ambitie waar te maken als die niet in je eigen ‘systeem’ zit. Thuis en op het werk ben ik dezelfde persoon. Ik voel er niks voor om een gekunstelde rol te spelen of een masker op te zetten. Dat komt ongeloofwaardig over. En waar sta je dan voor als leider?”
Wat zijn de lessons learned?
De maatschappij vraagt om authentiek leiderschap. De tijd van directief leiderschap ligt ver achter ons. Gezag is wat je kunt krijgen door te zijn wie je bent, niet door wat je bent. Robert van
Boldrik is deze filosofie op het lijf geschreven. Zelfkennis én een coach of adviseur die opbouwend kritisch als klankbord fungeert, zijn voor hem onmisbaar om zijn rol als algemeen directeur goed uit te oefenen. „Het valt me op hoe weinig leiders zichzelf echt goed kennen”, stelt hij tot slot vast. „Uiteraard ben en blijf ik ook kritisch.
‘Het valt me op hoe weinig leiders zichzelf echt goed kennen’
Op mezelf en op mijn begeleiders en adviseurs. Het is belangrijk dat ik me blijf ontwikkelen en van toegevoegde waarde ben. De leiderschap- en teamontwikkeling programma’s van Berg & Partners helpen me daarbij enorm. Het is een geweldig gevoel om in balans te zijn en ontspannen mijn functie te kunnen uitoefenen. Het leerproces dat ik heb doorgemaakt heb, gun ik iedereen. Er is immers een duidelijke relatie tussen het succes van een organisatie en de investering in haar leiders, teams en individuele medewerkers. Daarin investeren we bovenmatig veel.”
“Niets zo fijn om als ondernemer te weten dat het opgebouwde privévermogen goed wordt beheerd. Het is mijn vermogen als private banker om daar effectief en doelgericht bij te helpen!” — Anco de Visser
Natuurlijk hebben jullie, oplettende en geinteresseerde FRITS-lezers, rond de jaarwisseling al de belangrijkste wijzigingen op financieel gebied in 2024 gelezen of bekeken. Dat je voor de aankoop van een energiezuinige woning meer geld kunt lenen, is dus ongetwijfeld bekend. Dat loopt van 20.000 euro extra leencapaciteit voor een woning met een energielabel van A+ of A++ tot maar liefst 50.000 euro extra voor een woning voorzien van label A++++ met een energieprestatiegarantie van tien jaar. Ook kopers die extra energiebesparende maatregelen willen doorvoeren, maken aanspraak op ruimere leenmogelijkheden.
Oké, maar wie meer leent, moet ook meer terugbetalen, hoor ik u al denken. Dat is helemaal waar, maar er staat wel tegenover dat je aanzienlijk kunt besparen op de kosten voor energie. Bovendien stijgt de waarde van je huis, dus ook de verkoopwaarde. Het effect van een beter energielabel op de waarde van de woning is groter dan ooit, bleek onlangs uit berekeningen van Brainbay. Dat bedrijf brengt de marktontwikkelingen van de vast-
goedsector in kaart voor de Nederlandse Vereniging van Makelaars. Die waardestijging heeft tot nu toe iets minder publiciteit gehad. Gemiddeld gaat het toch om een toename met 7,2 procent van de woningwaarde ten opzichte van een vergelijkbare woning met een minder gunstig energielabel.
De waardestijging is het grootst bij een sprong van label D naar label A+. Dan wordt de woning maar liefst 10,4 procent meer waard. Bij een verkoopprijs van 400.000 euro realiseer je dus een waardestijging van 41.600 euro. Ga je met je woning van label C naar label A, dan kun je gemiddeld rekenen op een plus van 5,4 procent. Je bespaart als woningeigenaar dus niet alleen op de energiekosten, je woning wordt ook meer waard. Bij huizen met een relatief ouder bouwjaar is die waardestijging nog iets groter. Brainbay heeft gekeken naar de waardestijgingen over een periode van twee jaar en vanaf het derde kwartaal van 2022 gaat het veel harder omhoog. Dat heeft natuurlijk ook te maken met de algemene situatie op de woningmarkt. Er zijn trouwens grote verschillen per provincie. In Groningen levert verduurzaming van de woning het meest op. Bij een sprong van label C naar label A gaat de waarde daar met 8,7 procent omhoog, in Utrecht is dat slechts 3,5 procent en in ons eigen Brabant 4,9 procent. Natuurlijk zijn het gemiddelden, met soms grote verschillen in provincies en steden.
Brainbay werkt op dit thema samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die ook de website www.verbeterjehuis.nl ondersteunt, waar je alles kunt vinden over verduurzaming en energiebesparing. Je vindt daar ook informatie over de subsidiemogelijkheden. Zeker de moeite waard om eens te bekijken, want het gaat dus steeds meer lonen om energie te steken in energiezuinigheid.
Pieter van Santvoort is nieuwbouwmakelaar
Zorgen voor jezelf, met de specialist die meekijkt
Een ziekenhuisbezoek is een kwestie van lange adem en veel geduld. Natuurlijk hebben de meeste mensen dat er graag voor over; de gezondheid telt. Toch zou het prettig zijn als het allemaal sneller zou gaan. Dat kan nu. Het Catharina Ziekenhuis werkt met thuismonitoring, waarbij de patiënt zelf thuis op het herstel stuurt, de gezondheid monitort en toch in contact blijft met de arts of de verpleegkundige. Is thuismonitoring de beloofde gamechanger die de druk op de medische zorg van de toekomst verlicht?
TEKST: RONALD FRENCKEN | FOTO’S: WOUTER VAN ASSENDELFT
T„Thuismonitoring betekent zelf thuis via een app op je mobiel of tablet de regie houden over je herstel en je gezondheid, met de specialist die over de schouder meekijkt”, legt afdelingsmanager Joris Reijnders van het Monitoringcentrum uit.
„Via de app geef je je herstel door aan de hand van waarden die je bij jezelf meet, de bloeddruk bijvoorbeeld of suikerspiegelwaarden. In het Monitoringcentrum houden gespecialiseerde monitoringverpleegkundigen het herstel via beeldschermen en headsets realtime in de gaten, en adviseren waar nodig. Het voordeel is dat patiënten minder vaak voor routinecontrole naar het ziekenhuis hoeven. Dat bespaart niet alleen de patiënt tijd, maar ook diens begeleider of mantelzorger. Patiënten zijn nu ook dagelijks actief met hun gezondheid bezig. Voorheen was dat vooral bij controles tijdens het polibezoek.”
‘Ons doel: over tien jaar een miljoen patiënten aan de thuismonitoring’
Zes zorgpaden
Het Monitoringcentrum van het Catharina Ziekenhuis begeleidt bij zes zorgpaden, weet Marieke Kwappenberg, een van de monitoringverpleegkundigen.
„Wij begeleiden bij COPD, Covid, influenza, zwangerschapsdiabetes, hartfalen en we begeleiden patiënten na een herseninfarct.
Aan de meetwaardes die patiënten via de app aan ons doorgeven, zien wij of het herstel voorspoedig verloopt. Is dat niet het geval, dan schakelen wij snel met de desbetreffende afdeling. Zo helpen wij ook om ziekenhuisopnames te voorkomen.”
Opgaande lijnen
Oplichtende beeldschermen in het Monitoringcentrum worden door de monitoringverpleegkundigen in de gaten gehouden. Ze tonen inzichtelijke grafieken en geven waarden aan, zoals bloedsuikerwaarden bij patiënten met zwangerschapsdiabetes. Marieke: „De app komt zelf met vragen, en afhankelijk van de meetresultaten kan het nodig zijn elkaar via de telefoon te spreken. Dat kan op elk moment, en soms volstaat berichtenverkeer via de app. Er is dus volop interactie.”
Zaadje geplant in coronatijd
In de medische zorg is thuismonitoring inmiddels redelijk bekend. „Het Catharina Ziekenhuis begon ermee in coronatijd; zoeken naar manieren om patiënten op meer afstand te begeleiden”, herinnert Joris zich. „Vervolgens gingen wij aan de slag met afstandszorg voor grieppatiënten en patiënten met COPD, en nu ook met andere zorgpaden. Wij willen elk kwartaal nieuwe zorgpaden toevoegen. Binnen Santeon, een samenwerking van zeven topklinische ziekenhuizen waarvan ons ziekenhuis ook deel uitmaakt, hebben wij ons met het innovatieproject Zorg bij jou een doel gesteld: over tien jaar willen wij een miljoen patiënten aan de thuismonitoring. Wij werken ook samen met andere ziekenhuizen, die soms zelfs al verder zijn dan wij.”
Geen dwang
Over tien jaar één miljoen patiënten aan de thuismonitoring-app, alleen al binnen Zorg bij jou. Het zijn stevige aspiraties. Maar wat als de patiënt niet wil? Komt er dan dwang? „Nee”, zegt Joris beslist, „want dat zou averechts werken. Sommige patiënten hebben koudwatervrees. Dat is begrijpelijk. Wij zien dat oudere patiënten er soms meer moeite mee hebben dan jongere, digitaal
vaardige patiënten. Wij zien ook dat patiënten met thuismonitoring veel meer met hun herstel en gezondheid bezig zijn dan voorheen. En waar de patiënt eerst weken of maanden moest wachten op polibezoek, weet deze nu meteen, op elk moment van de dag, hoe het ervoor staat. Dat helpt ook om een terugval of ziekenhuisopname te voorkomen. De app geeft ook voorlichting en lessen. Bijvoorbeeld wat je kunt doen om gezonder te leven.”
Bijdragen aan betaalbare zorg Harde resultaten over de effecten van thuismonitoring zijn er nog niet. Daarvoor wordt deze werkwijze nog niet lang genoeg gebruikt. Toch bespeurt Marieke veel enthousiasme. „Onze patiënten weten dat thuismonitoring het herstel bevordert, de gezondheidstoestand stabieler houdt, en dat de gespecialiseerde afdeling waar zij onder behandeling zijn hierop toeziet.” Het Catharina Ziekenhuis kan de bespaarde tijd op een andere manier beter benutten. Joris: „Er komt meer tijd en ruimte voor andere patiënten en andere ziektebeelden. Thuismonitoring draagt ook bij aan het betaalbaar houden van de medische zorg. Échte vooruitgang dus.”
Veiligheid gewaarborgd Bovenal is thuismonitoring veilig. „De app is voor patiënten die onder poliklinische controle staan”, zegt Marieke. „Bij hen volstaat controle op afstand. De app geeft een signaal als de patiënt een controlemoment vergeet. Is er iets mis dan reageren wij snel. Wij staan ook in directe verbinding met de afdeling waar de patiënt onder controle is. En zijn er meer klachten, dan houden de monitoringverpleegkundigen de patiënt extra in de gaten.” En de patiënten
die méér medische controle nodig hebben tijdens hun herstel? „Die volgen een ander pad, wellicht los van thuismonitoring. En voor noodsituaties is er altijd 112, het alarmnummer dat iedereen in nood direct gebruikt. De veiligheid is dus echt gewaarborgd.”
‘Onze patiënten weten dat thuismonitoring het herstel bevordert’
Zelflerend systeem
Thuismonitoring speelt een steeds grotere rol. Dat geldt ook voor het Catharina Ziekenhuis. De praktische voordelen, tijdsbesparing en het beperken van zorgkosten, zijn evident. Belangrijk is ook dat thuismonitoring steeds beter wordt, completer. „Het systeem is zelflerend”, legt Joris uit. „Hoe meer patiënten, hoe meer gegevens het verzamelt en hoe beter het in staat is om te adviseren en begeleiden. Dat geldt trouwens ook voor ons Monitoringcentrum en de monitoringverpleekundigen. Ook zij blijven zich verder bekwamen in het systeem en in medische kennis van de zorgpaden. De professionaliteit neemt verder toe.”
Onderdeel van de behandeling
Thuismonitoring is in het Catharina Ziekenhuis nog betrekkelijk nieuw. Toch heeft het in korte tijd vaste voet aan de grond gekregen. Joris: „Het is nu zelfs een vast onderdeel van de behandeling. Voor sommige patiënten, en zelfs voor sommige specialisten, is het even wennen. Maar hebben ze er eenmaal mee gewerkt, dan willen ze snel niet meer anders. Het zijn hoopvolle signalen dat thuismonitoring de belofte naar de toekomst van de medische zorg waarmaakt.”
NIC VAN DE VAART (70) uit Eindhoven, gebruikt sinds oktober 2023 thuismonitoring vanwege hartfalen
„ Ik voel me uitstekend bij thuismonitoring Thuismonitoring werkt heel makkelijk. Ik doe mijn eigen metingen: bloeddruk, hartritme, gewicht. De resultaten geef ik door via de app. Het is een prettige gedachte dat specialisten meekijken. Als de resultaten afwijken, of als ik vragen heb, neemt het Monitoringcentrum direct telefonisch contact op. Ook fijn zijn de grafische maandoverzichten. Ze geven inzicht in het herstel. De korte lijntjes met de specialist en de afdeling zijn prettig. Via het Monitoringcentrum kunnen zij snel schakelen. Bijvoorbeeld bij het aanpassen van de medicijnen. Thuismonitoring bespaart ook nog eens veel tijd, een flinke pre. De komende maanden gebruik ik Thuismonitoring nog. Daarna kijken we verder, altijd in overleg."
De Matthäus Passion, doen we ‘m wel of doen we ‘m niet dit jaar? En waarom doen we ‘m wel of niet. „Tien jaar geleden heb ik me door mijn broer laten overhalen om een keer mee te gaan naar de Matthäus Passion, sindsdien ben ik eraan verslaafd. Dat wil zeggen: hij hoort er nu net zo bij als eieren bij Pasen”, aldus een willekeurige bezoeker in de pauze van de uitvoering door het Kempenkoor in de Petruskerk in Oirschot. Ze voegt eraan toe dat ze twijfelde om te gaan omdat de Matthäus zo lang duurt, en omdat ze ‘niet zo’n zin had in die harde kerkbanken’.
„ Eenmaal ter plekke namen de muziek en de sfeer het over en heb ik geen moment meer aan die harde bank gedacht!”
TEKST: MARJOLIJN SENGERS | FOTO’S: LIZA VAN DE VEN
Zeven uitvoeringen zijn er dit jaar in deze regio, vijf maal de Matthäus en éénmaal de Johannes Passion. Kempenkoor onder leiding van Cees Wouters is driemaal actief, Philzuid, het Philips Philharmonisch Koor, Bach Choir & Orchestra of the Netherlands en de Nederlandse Bachvereniging nemen de andere uitvoeringen voor hun rekening. Het Kempisch Kamerkoor voert de Johannes uit.
‘Zoek je op internet op ‘passies’ of ‘passions’, dan kun je niet om Johann Sebastian Bach heen.’
Familie Bach
Zoek je op internet op ‘passies’ of ‘passions’, dan kun je niet om Johann Sebastian Bach heen. Niet helemaal waar trouwens, als eerste kom je ‘The Passion’, tegen, de populaire Nederlandse tv-versie van het christelijke lijdensverhaal, maar daar gaan we het hier niet over hebben. Bach dus. J.S. welteverstaan. Hij had diverse voorvaderen en zonen die ook naam hebben gemaakt als musicus en componist, maar toch is er maar één echte Bach. Ben je niet zo thuis in de klassieke muziek en wordt jou gevraagd een componist te noemen: dikke kans dat je ‘Bach’
zegt. Spreekt iemand de eerste twee lettergrepen van de Matthäus Passion uit en je vult de rest vanzelf in. Vraagt iemand jou naar de allermooiste barokaria die ooit werd geschreven en je zult tien tegen één de altaria ‘Erbarme dich’ noemen.
Thomaskirche
Alles wat de klok slaat aan passiemuziek lijkt van Bach afkomstig, maar dat is natuurlijk niet zo. Voor zijn tijd (1685-1750) was de passietijd al de grootste inspiratiebron voor componisten, en in het bijzonder het lijdensverhaal van Jezus, zoals dat door de vier evangelisten werd opgetekend. Wel is het zo dat Bach de enige is die de verhalen van Matthäus, Johannes,
Zondag 3 maart, 15.00u
Catharinakerk: Matthäus Passion (MP), Bach Choir and Orchestra of the Netherlands
Dinsdag 12 maart, 19.00u
Muziekgebouw Eindhoven: MP met Philips
Philharmonisch Koor en kamerorkest Alveare
Dinsdag 19 maart, 19.00u
Muziekgebouw Eindhoven: Nederlandse Bachvereniging MP
Maandag 25 maart, 20.00u
Brigidakerk Geldrop: Kempenkoor - Hoogtepunten MP
Woensdag 27 maart, 19.30u
Petruskerk Oirschot: MP Kempenkoor
Donderdag 28 maart, 19.00u
Muziekgebouw Eindhoven: MP door Philzuid
Vrijdag 29 maart (Goede Vrijdag) 20.15u
Willibrorduskerk Eersel: Johannes Passion door Kempisch Kamerkoor
Lezing:
Zondag 10 maart om 14 uur Kapel Domusdela: lezing ‘De Matthäus Passion vanuit het perspectief van de evangelist’ door tenor Jan van Elsacker
Markus én Lukas op muziek zette. Dat wil zeggen: aan de oorsprong van de Lukas Passion zoals wij die van Bach kennen wordt door musicologen getwijfeld, de Markus Passion is helaas verloren gegaan. Dat Bach zoveel religieuze muziek schreef komt omdat hij gelovig was, maar vooral doordat hij in de drieëntwintig jaar dat hij
‘Nergens ter wereld zijn de uitvoeringen zo talrijk als in Nederland’
cantor was aan de (Lutherse) Thomaskirche in Leipzig geacht werd steeds met nieuw, aan het kerkelijk jaar gerelateerd werk te komen. Vandaar ook de tweehonderd religieuze cantates, die bij elkaar opgeteld een kleine tachtig uur in beslag nemen.
Het tijdschrift ZingMagazine publiceert elk jaar een passiebarometer, ofwel een lijst met alle Bach-passies die in de weken voor Pasen in Nederland klinken. Nergens ter wereld zijn die uitvoeringen zo talrijk als in Nederland. En nergens ter wereld gaat de traditie zo ver terug: Willem Mengelberg, dirigent van het Concertgebouworkest begon ermee in 1899. Het aantal uitvoeringen lag in 2019, toen corona nog niet had toegeslagen, op een kleine tweehonderdvijftig! In 2023, het eerste coronavrije jaar, lag het cijfer alweer op een kleine tweehonderd. De meeste passies klinken in Noord- en Zuid-Holland, de Matthäus wint het met stip van de Johannes. En het aantal alternatieve passie-opvoeringen - Nederlandstalig, hoogtepunten, kinder- en poppenvoorstellingen, ‘The Passion’ - neemt elk jaar toe. Ondanks de lengte - de Matthäus duurt twee en een half uur en de Johannes een kleine twee - is de eerste verreweg het populairst, ook onder jongeren. Maar waarom is de Johannes zoveel korter, het verhaal is toch hetzelfde? „Jawel”, zegt de Boxtelse Bachkenner Kees van Houten, „maar het lijdensverhaal zoals Johannes dat heeft opge -
tekend is beknopter dan de versie van Matthäus. Johannes begint zijn lijdensverhaal met de gevangenneming van Jezus, terwijl Matthäus gedetailleerd vertelt wat daar aan vooraf ging. Bach komt in de Matthäus Passie pas aan het eind van het eerste deel, na een uur, dáár waar Johannes zijn verslag begint. De Matthäus kent dan ook veel meer aria's en arioso's (kleine aria's), zeventien en negen, tegen acht en twee." Behalve de lengte is er nog een verschil tussen de twee passies. „De Matthäus is geschreven vanuit menselijk invoelbaar perspectief, met Jezus als een lijdende, angstige, twijfelende mens. De Johannes is gedacht vanuit het perspectief van een afstandelijke, boven de mens staande God”, voegt Van Houten toe.
Schuld en spijt
Die verloochening van Jezus door Petrus – ‘Ich kenne des Menschen nicht’ - speelt een hoofdrol in de Matthäus. Zie de twee delen van het werk als de delen van een kruis; leg die over elkaar heen en het raakpunt is precies het moment van de verloochening. De aria die daarop volgt zit vol schuld en spijt. ‘Erbarme Dich, Mein Gott, um meiner Zähren willen. Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir Bitterlich’. (‘Ontferm U, Heer, mijn God, omwille van mijn
tranen. Zie toch, hart en oog wenen bitter om U’). De melodie van altstem en soloviool zijn veelal dalend en drukken droefheid uit. Die dalende afstanden tussen de noten zijn klein, wat aan zuchten en klagen doet denken. De hoge noten maakte Bach langer, zodat ze klinken als een uitroep van wanhoop. De samenklank van de alt met de begeleidende instrumenten wringt, en refereert daarmee aan de pijnlijke gevoelens die worden bezongen. En door te kiezen voor een solovioolpartij naast die van de zanger benadrukt Bach een gevoel van eenzaamheid. Alles bij elkaar wekt de muziek de indruk dat de musici huilen. De Matthäus loopt goed af, dat wil zeggen, ook in de muziek wordt het met de opgewekte basaria ‘Mache dich mein Herze rein’ weer Paaszaterdag. Applaudisseren na de Matthäus Passion is not done, maar iets van ontlading is de luisteraar wat mij betreft wel gegund.
Proef de ironie: de Eindhovens ondernemer Bart Rossieau die uitgerekend kantoor houdt in gebouw Gerard op Strijp-S, het voormalige Philipsgebouw in de voormalige Philipskolonie. Deze bedrijfskundige verbaasde zich er in zijn studentenjaren al over dat grote bedrijven soms in staat blijken tot keuzes waardoor prachtige producten in de markt bij voorbaat met één-nul achter staan. Bart trekt uit elke dag lering, en bewijst met zijn bedrijf Shintō Labs dat het anders kan.
TEKST: RONALD FRENCKEN | FOTO’S: ERIK DE BROUWER
Bij Shintō Labs werken ze aan datagedreven oplossingen voor gemeenten, vaak op basis van kunstmatige intelligentie, AI dus. „Voor hen ontwikkelen wij betekenisvolle software die antwoord helpt geven op maatschappelijke vraagstukken: woningbouw, veiligheid, leefbaarheid, sociale veerkracht, antidiscriminatie, dat soort belangrijke thema’s. Die oplossingen zijn gebaseerd op het door ons ontwikkelde Stratum Analytics Platform.”
‘Schaalbare producten zijn in de softwarewereld de heilige graal’
Schaalbaar
Bij Shintō Labs draait het in eerste plaats om de behoefte van de klant, en niet om de technologische mogelijkheden – die tegenwoordig oneindig zijn. Bart: „Op die manier maken wij onze bestaande softwareoplossingen toepasbaar op andere gemeenten. Het is een krachtige propositie.” De ‘ingebouwde’ mogelijkheid om met bestaande software voort te bouwen op nieuwe producten, geeft Shintō Labs voorsprong. „Schaalbare producten zijn in de softwarewereld de heilige graal. Ze garanderen immers een terugkerende inkomstenbron. Door te werken met een degelijke softwarebasis kunnen we blijven vernieuwen, zelfs tegen de klippen van het succes op. We hoeven niet telkens opnieuw
te beginnen en blijven onze klanten verrassen met relevante oplossingen.”
Hoe datavolwassen ben je?
Artificial intelligence, machine learning, deep learning: het zijn ronkende termen waarvan we vijf jaar geleden nauwelijks nog gehoord hadden, hoewel ze al wel bestonden. Bij Shintō Labs verdienen ze er de boterhammen mee, maar Bart spreekt liever van data-analyse. „Wat wij doen heeft namelijk altijd te maken met inzicht verkrijgen in data, waarvan veel gemeenten er grote hoeveelheden van hebben. Hoe jammer is het als je deze schat aan potentiële inzichten niet passend kunt inzetten. En om ze te ontsluiten heb je lang niet altijd algoritmes of voorspellende modellen nodig. Een belangrijke vraag is dan wel: wat wil je met deze data? Shintō Labs helpt gemeenten om ze te kunnen lezen. Daarin kunnen wij ver gaan, maar het hoeft niet. Het heeft allemaal te maken met de fase van datavolwassenheid waarin een gemeente
Dan de Japans klinkende bedrijfsnaam: Shintō. Dat was wel een ding. Ook hier ging Bart niet over een nacht ijs. Tot hij van een van de mede-oprichters hoorde over de vulkanische activiteiten in en om Japan. Vaak gebeurt dat onder water en merk je er niets van. Tot 2011. Toen kwam er onder water zoveel vulkanisch gesteente vrij dat het niet meer wegzakte, en zelfs boven water verrees. Het vormde een nieuw eiland (‘shintō’ in het Japans) dat tegen een ander eiland groeide en zo een nieuw eiland vormde. Shintō bleek een fantastische metafoor voor Barts bedrijf, dat aan de randen met nieuwe producten telkens weer vernieuwing opzoekt.
Het streepje op Shintō staat er niets voor niets, en is bepalend voor de uitspraak. Bart zal je er niet op aankijken, maar wil je het echt goed uitspreken, doe dan dit: maak een frons en trek je kin een beetje in. Kijk bozig alsof je een samoerai bent, een Japanse zwaardvechter van weleer. Zeg vervolgens in een ademstoot: ‘Shin-tóh’. Je zit dan zeker goed.
en diens beleidsambtenaren zitten. Wij zoeken waar de waarde voor de gebruiker zit, en daar sluiten we bij aan.”
‘Wij vinden het belangrijk dat onze kinderen later zelf hun boontjes kunnen doppen’
Pressure cooker
Alles kan, niets hoeft, wil Bart zijn opdrachtgevers maar meegeven. Maar áls ze bij Shintō het ‘lab’ induiken, dan wel goed graag. Daarom heeft Shintō Labs in navolging van het bedrijf Google de Design Sprints ontwikkeld. Dit zijn intensieve ‘pressure cookers’, waarin medewerkers van de opdrachtgever samen met mensen van Shintō Labs gedurende vijf dagen intensief samenwerken aan
een prototype van een data-analyseoplossing. Bart: „In die korte tijd proberen zij het probleem te ontrafelen en een oplossing te bedenken die het maatschappelijke doel zo dicht mogelijk benadert. Na vijf dagen ligt er een functionerend softwareprototype dat aantoont of doorontwikkelen zinvol is, en waar en op welke manier de oplossing nog verbetering behoeft. Geeft de opdrachtgever een ‘go’, dan gaan wij echt aan de slag. Zo voorkomen wij tijdverlies en onnodige kosten. Daar wordt iedereen beter van.”
Learnings eruit pikken
Met Shintō Labs maakt Bart keuzes op basis van bewezen modellen en inzichten van beroemde bedrijfsgoeroes - Bart lepelt de namen moeiteloos op. Op de eerste plaats is hij gezegend met een fascinatie voor bedrijfskunde en data; een potentiële goudmijn voor degene die deze optimaal weet te exploiteren. Die fascinatie geeft Bart voorsprong, doordat hij ontwikkelingen ook echt in een brede context kan beoordelen, en er de fijnste learnings kan uitpikken. Een learning is volgens Bart ook dat je, voor het beste resultaat, jezelf laat adviseren door specialisten op de kennisgebieden waar je
minder vanaf weet: fiscaliteiten, financiën, dat soort zaken.
„Daarom ben ik mijn ondernemerschap ooit ook begonnen met Rabobank. Zij beheren mijn financiële plaatje, zakelijk en privé. Daar heb ik liever niet al teveel omkijken naar.”
Ontkiemd
„Op twee bepalende momenten was Rabobank er voor mij”, zegt Bart. „De eerste keer was toen ik mezelf moest inkopen bij mijn vorige bedrijf. De financiële crisis was stevig merkbaar en Rabobank bleek de enige bank die kapitaal durfde te verstrekken. Later, na mijn aandelenverkoop, kwam er vermogen vrij. Dat wilde ik goed beheerd hebben; geen malle escapades maar verstandige keuzes maken. Tijdens die eerste periode is het zaadje gepland, en tijdens de tweede is het ontkiemd.” Shintō Labs en de Rabobank vormen een solide combinatie die ook het persoonlijk vlak goed klikt. Private banker Anco de Visser werkt graag met ondernemende klanten als Bart. „Ondernemers die al over enig vermogen beschikken en toch volop in het leven staan met een florerende onderneming en daarmee het verschil weten te maken, zoals Bart, geven mij veel energie”, zegt hij.
Een relatie met Rabobank Private Banking begint met samenwerking tussen de ondernemer en de adviseur. Het is eigenlijk net als een goed recept: het toevoegen van de meest pure ingrediënten is de beste basis voor een heerlijke maaltijd. Je mag van ons verwachten dat de adviseur kennis en ervaring toevoegt en dat hij een netwerk heeft dat ingezet kan worden. Voor het hebben van een juiste klik is het van belang dat de adviseur kan luisteren en oprechte interesse heeft. Niet alleen in de onderneming, maar zeker ook in de ondernemer en zijn naasten. En voor de perfecte afwerking van dit gerecht: samen de wil hebben om te winnen! Dat is ons vermogen van Rabobank Private Banking. Smaakt dat naar meer? Contact ons dan via privatebanking@rabobank.nl
Mirjam Giesbers, Directeur Private Banking Oost-Brabant
De klantwens is leidend
Bart wil het financieel ‘gewoon’ goed geregeld hebben voor zijn vrouw Geke en hun opgroeiende dochter Julia en zoon Bas. „Wij leven relatief eenvoudig en zetten geen rare stappen. Wij vinden het belangrijk dat onze kinderen zelf later hun boontjes kunnen doppen, hoewel wij ze financieel een goede start willen geven. Geke en ik hebben daar wensen in, en Anco begrijpt ze en komt met suggesties."
Anco vult aan: „Wij kunnen op het gebied van private banking alle expertises ontsluiten. Maar het gaat om wat in dit geval Bart en Geke willen. Daar hebben wij nu een goede mix in gevonden. Wat de toekomst precies brengt weet uiteraard niemand. Maar de rust die je krijgt door het financieel goed te regelen is veel waard.”
Bij Martens Outdoor laten we u genieten van al het moois wat het buitenleven te bieden heeft. Van tuinmeubels en bijhorende accessoires, tot parasols en barbecues. Martens Outdoor is uw dealer van een groot assortiment aan top merken.
Zo zijn wij officieel dealer van Fermob. De Franse fabrikant van zeer kleurrijke outdoor meubels en accessoires, creëert innovatieve, slimme, praktische en leuke tuinmeubels die uw wereld vullen met kleur.
Ginderdoor 55, 5738 AB Mariahout www.martensoutdoor.nl • 0499 - 421717
Connecting you with your home, that is my strength. Along with a listening ear and human interaction, as well as my experience of 48 years of knowledge, enthusiasm and professionalism. Simplicity as an answer to complex matters. That sounds logical, but it is special.
Sale - Purchase - Advice - Second opinion
www.zuidoostmakelaars.nl
‘Spiritualiteit,
Waar kerken gesloten worden, waar de zondag niet meer als zondag wordt gezien maar als een doorsnee weekdag, kan het niet anders dan dat de mens zich enigszins losgeslagen voelt en ontdaan van alle zekerheden. Zich in het luchtledige voelt zweven en op zoek gaat naar de nodige houvast. In een wereld vol gevaren zoekt men naar bescherming en vindt men soms, per toeval, de weg naar spiritualiteit.
Is spiritualiteit een manier of betekenisvolle methode bij het op zoek gaan naar een persoonlijke interpretatie van bijzondere gebeurtenissen?
Ik denk zelf dat door de manier waarop men in de wereld staat en de filosofische visie die men volgt er diverse manieren van spiritualiteit onderscheiden kunnen worden. Zoals humanistische, kosmische en religieuze vormen van spiritualiteit, maar dan wel zonder dogma’s.
Men kan spiritualiteit alléén beleven, maar natuurlijk ook in groepsverband, met de meerwaarde, dat in een groep men elkaar ook echt ontmoet en er verbinding ontstaat.
Die ontmoeting met de ander doet me denken aan de filosoof Levinas.
Als geen ander heeft hij hierover een meest heldere beschrijving gegeven. Hij noemt de ontmoeting met de ander een basis voor verbondenheid. De filosofie van Levinas is tijdloos en kan in deze tijden van oplopende spanningen, intolerantie en maatschappelijke polarisatie voor iedereen een handvat zijn, om te blijven kijken naar ‘wat is broederlijkheid, hoe zie ik de ander in de vreemde’. Alleen door een ethische, namelijk ‘erkentelijke’ verhouding tot de ander in te stellen, ontstaat er menselijke beschaving, aldus Levinas.
Ik mag wel stellen, dat de ontmoeting met de ander in diversiteit, gelijkheid en verbinding, een vorm van stabiliteit kan creëren en hierdoor een stevige fundering kan zijn onder een ontvankelijke en vooruitstrevende universele wereld. Om onze kennis hierover te verbeteren, is er nauwelijks iets dat meer bijdraagt dan wanneer de mens zelf in staat is over zijn eigen gedachten te beschikken. En dat is beslist geen sinecure. In veel gevallen blijkt dat niets koppiger en tomelozer is dan onze gedachten. Deze laten zich niet voorschrijven welke weg ze moeten volgen. Wie heeft nooit meegemaakt dat de gedachte zich keer op keer door haat, liefde, angst of verdriet, op slechts een ding concentreert en men zich niet meer op iets anders kan richten. Men afdwaalt van de gesprekken van het gezelschap waarin men zich bevindt, zodat het verstand helaas de leiding van ons denken verliest, zoals ik zelf nu afdwaal van mijn onderwerp spiritualiteit. Laten we spiritualiteit omarmen en proberen er een beter mens door te worden, zodat de wereld er een beetje beter uit gaat zien.
Liebeth van Eijsden is Redenaar van Loge Caleidoscoop in Eindhoven
Bestuursvoorzitter Edzo Doeve nam na twintig jaar afscheid
Hij is een verhalenman en zat als zodanig bij DELA uitstekend op zijn plek. Toen hij binnenkwam, wilde Edzo Doeve de Eindhovense uitvaartverzorger en -verzekeraar meer kleur geven. Verder heeft hij wat met geschiedenis dus DOMUSDELA is zijn haast vanzelfsprekende erfenis aan de stad waarvan hij is gaan houden. Maar wat beschouwt hij als zijn grootste verdienste voor en de waarde van de coöperatie? „De mensen!”
TEKST: HANS MATHEEUWSEN | FOTO’S: TOBIAS GREVE, FREEKJE GROENEMANS
wWe spreken Edo Doeve (67) in de dagen dat hij druk doende is met afscheid nemen als algemeen directeur van DELA. Een dag later zal hij koninklijk worden onderscheiden en benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. De bestuursvoorzitter kreeg een congres aangeboden in zijn geliefde DOMUSDELA met als thema solidariteit. Hij is bewierookt als inspirator en stimulator en op een indrukwekkende manier uitgeluid door het personeel dat een erehaag voor hem vormde. „Prachtig, hartverwarmend. Ik voel zoveel dankbaarheid.”
De liefde is wederzijds. Toen hij twintig jaar geleden binnenwandelde, trof de Eindhovenaar, want zo voelt hij zich inmiddels, een bedrijf aan waar wel eens een frisse wind doorheen mocht waaien. Symbool daarvoor stond wat hem betreft het hoofdkantoor aan de Oude Stadgracht, een typisch product van de zakelijk-
‘Ondanks de hele grote organisatie werken mensen hier met passie en liefde voor hun vak. Met en voor elkaar’
heid in de jaren zeventig, dat nogal sfeerloos was. De vierkante blok staat er nog steeds, maar het interieur heeft sinds 2003 een totale metamorfose ondergaan. „Ja, dat is wel een beetje symbolisch”, beaamt hij. Twintig jaar lang was hij de leider van de op één na grootste club van het land, alleen de ANWB heeft meer leden. DELA telt inmiddels 5,5 miljoen verzekerden en dat is bij zijn vertrek een half miljoen meer dan zijn in 2016 uitgesproken ambitie voor 2030. „Heb ik dan mijn missie verwezenlijkt? Enerzijds wel. Anderzijds, als je vervolgens geen nieuws ambities meer hebt, is dat ook niet goed. In die zin is het werk nooit af, Maar het houdt een keer op hè, je moet ook een punt durven zetten. Ik krijg sinds een paar maanden AOW. Ik ben ook gewoon nieuwsgierig naar de volgende levensfase.”
Reis
Zijn voorlopige conclusie is dat hij met DELA meer heeft kunnen bereiken dan hij bij zijn aantreden durfde hopen. Toen hij aan de job begon, was voor hem nog
niet helemaal duidelijk hoe de coöperatie in elkaar zat, vertelt hij. Zijn opdracht was de ramen openzetten en de kussens opschudden. Toen hij DELA eenmaal doorgrondde, zag hij alleen maar kansen en mooie vergezichten. Vervolgens is hij twee decennia bezig geweest met het verwezenlijken van die vergezichten „Dat je met andere mensen zo’n reis mag maken, nieuwe dingen ontdekken en verzinnen, is heerlijk. De meeste medewerkers kennen DELA niet zonder mij. Ik denk dat ik iedereen het gevoel heb kunnen geven dat ze ertoe doen én meedoen.” De medewerkers zijn het kapitaal van het bedrijf, aldus Edzo. „Dat is de grootste waarde van DELA. En dat zij iets met elkaar delen. Beseffen dat de coöperatie iets voorstelt, dat vele kleintjes sterk maken, dat solidariteit van betekenis is en dat onze dienstverlening kracht heeft. Ondanks de hele grote organisatie werken mensen hier met passie en liefde voor hun vak. Met en voor elkaar, voor de leden én de samenleving. En wij kunnen nog zoveel meer betekenen voor de samenleving en onze leden dan alleen het verzekeren en verzorgen van uitvaarten. Denk aan nabestaandenzorg en rouwverwerking. Dat nog meer betekenen voor haar leden is de kern voor de volgende fase van DELA.”
Menselijke maat
Maar betekent zo’n grote organisatie niet vanzelfsprekend op
efficiëntie gerichte bedrijfsmatige processen, systemen en protocollen, ook al betreft het bijvoorbeeld zoiets persoonlijks als uitvaartzorg? „Als je uitsluitend focust op efficiency, dan sla je de plank mis. De kunst is dat je een proces inricht waarbinnen mensen ruimte ervaren. Ruimte voor eigen beslissingen, om het werk juist persoonlijker te maken. Alles moet in dienst staan van de wensen van de nabestaanden. De menselijke maat is essentieel. Niet alleen voor de nabestaanden, maar ook voor onszelf. Voor je eigen intrinsieke motivatie, je ontwikkelingsmogelijkheden. Het idee dat je ergens onderdeel van bent, en erbij hoort. Dat je de kracht van de organisatie kunt benutten, van elkaar kunt leren en zó iets voor elkaar kunt betekenen.” De kracht van de organisatie bleek wat hem betreft uit de manier waarop DELA uit de ‘vingerafdrukaffaire’ van vijf jaar geleden kwam. De aantijging was dat medewerkers vingerafdrukken van overledenen zouden vervalsen. Een beschuldiging die DELA diep in het hart raakte. „Wij vertrouwden op onze integriteit. Tegelijkertijd wisten wij hoe belangrijk het was om de onderste steen boven te krijgen. Als het tegendeel zou worden bewezen, vonden we dat we in de spiegel zouden moeten kijken om ervan te leren. Onafhankelijk en extern onderzoek toonde aan dat er geen enkele aanwijzing kon worden gevon-
‘Een stad zonder kerken is als een gebit waarin een paar tanden ontbreken. Dat kan niet. Kerken horen bij een stad. Zo voelt dat ook’
den. Tijdens de tv-uitzending voelde ik me gesteund door al die collega's die ik vertegenwoordigde. De interne trots en onderlinge saamhorigheid nam voelbaar toe. Net als het vertrouwen dat we er samen altijd sterker uitkomen.”
Zingeving
Het mag geen wonder heten dat Edzo de realisatie van DOMUSDELA als een verdienste beschouwt. Hij heeft actieve belangstelling voor geschiedenis, waarin hij afstudeerde. Zijn nieuwsgierigheid gaat vergezeld van een filosofische kijk op het leven. Dan spreekt een pretentieus project als DOMUSDELA al gauw tot de verbeelding. „Dat vond ik geweldig. Je bedenkt een plan voor behoud en ontwikkeling van Mariënhage. Er was een marktconsultatie waarvoor zo’n dertig partijen zich hadden ingeschreven. Ik ben een verhalenman. Ik heb destijds een gloedvol betoog gehouden voor de paters Augustijnen en de mensen van gemeente. Ik geloofde erin. Ik heb gezegd dat de rest kansloos was.
SANDRA SCHELLEKENS is de opvolger van Edzo Doeve
Sandra Schellekens (1965) is eind januari officieel geïnstalleerd als bestuursvoorzitter van DELA Groep en algemeen directeur van DELA Nederland. Ze studeerde wiskunde aan de universiteit in Leiden. Al bijna veertien jaar werkt Schellekens bij coöperatie DELA. „Met Sandra is DELA in staat om een zeer deskundig bestuurder te laten doorstromen vanuit de eigen gelederen. Als CEO van DELA België en directeur Uitvaartverzorging binnen DELA Nederland heeft Sandra de nodige bestuurlijke ervaring opgebouwd. Haar ervaring in financiële, IT en economische vraagstukken past goed bij de ontwikkeling en digitale transitie die onze coöperatie doormaakt,” aldus John van der Steen, voorzitter van de raad van commissarissen van coöperatie DELA. „ Sandra is met haar ervaring binnen DELA zeer bekend met zowel de uitvaartbranche als het coöperatief businessmodel. We zijn erg verheugd met haar benoeming.”
Wij hadden gewoon een beter verhaal. Omdat het aansloot op hún verhaal. Dat Mariënhage een plek moest blijven voor ontmoeten, vieren en verblijven. Ik vind het een mooi en betekenisvol project. Mensen geloven steeds minder in de kerk als instituut maar zijn daardoor niet minder spiritueel. Ik heb toen ook gezegd: moet je je eens een stad zonder kerken voorstellen, omdat ze allemaal gesloopt zijn. Dat is als een gebit waarin een paar tanden ontbreken. Dat kan niet. Kerken horen bij een stad. Zo voelt dat ook. Die wil je behouden.
In essentie worden in DOMSUDELA de belangrijke momenten van het leven gevierd. Dat mag nog wel wat meer uit de verf komen. Daar ga ik nog aan trekken. Want er staat wel iets in de stad, echt iets bijzonders.”
Thuis
De historicus in Edzo vindt het ook prachtig dat DELA nog steeds aanwezig is in de stad, van de Tramstraat - waar de uitvaartorganisatie werd opgericht - via DOMUSDELA tot aan de Oude Stadsgracht, een rechte lijn van misschien vijfhonderd meter. „We blijven onze roots trouw. Respect voor de basis en oog voor de toekomst. Je moet nooit bang zijn voor de toekomst, maar er juist onderdeel van zijn. Daar geloof ik in. Dat geldt inmiddels ook voor ons hoofdkantoor aan
de Oude stadsgracht. Door DELA ontwikkeld en in 1970 geopend. Sinds de laatste verbouwing dragen de vergaderzalen namen geïnspireerd op mensen die belangrijk zijn geweest voor de ontwikkeling van DELA. We zijn een internationaal opererende organisatie, maar we zijn trouw aan onze Eindhovense roots. Eindhoven is groot geworden door Philips. De oprichters van DELA waren vooral glasblazers van Philips. Zij kwamen als het ware in opstand tegen hun eigen geestelijk leiders. Al werkten zij bij het ‘protestantse' Philips, zij waren allemaal katholiek en vonden dat de parochies misbruik maakten van hun monopoliepositie. Zij wilden een waardige uitvaart voor iedereen, ongeacht rang of stand. In die geest hebben zij dat ook voor elkaar gekregen. Mensen van DELA zijn het land ingegaan om DELA groot te maken. Dat past bij Eindhoven, die blik naar buiten en open staan voor mensen van buiten.”
Zelf is Edzo Eindhovenaar geworden. De geboren Harderwijker studeerde in Amsterdam, werkte in het buitenland, woonde met zijn gezin in Hillegom. „Toen ik hier begon was de stad minder dynamisch. De stad kwam net uit de lappenmand. Er is geen causaal verband, maar ik vind dat de stad er nu beter uitziet, hahaha. De transformatie is fascinerend. Begin van het millennium planden we binnen DELA heel bewust een bijeenkomst op Strijp-S. Je moest door de modder lopen naar een betonachtig iets waar het ging gebeuren. Die droom verkondigden wij ook. Ik voel me echt opgenomen. Ik vind het altijd wat aanmatigend om me, als je hier niet geboren bent, Eindhovenaar te noemen maar ik voel me wel zo. Ik voel mij hier thuis.”
Goud
In retrospectief is hij vooral trots op hoezeer bij DELA de mensen in grote saamhorigheid gewerkt hebben aan de ontwikkeling van DELA als coöperatie en als uitvaartorganisatie. In 2018 werd het bedrijf voor het eerst uitgeroepen tot beste werkgever van het land. Onbetaalbaar, noemt Edzo die uitverkiezing.
„We hebben altijd interne en externe communicatie met elkaar verbonden, buiten winnen is binnen beginnen. Onze campagnes getuigden daarvan. Dat geldt in het bijzonder voor de campagne ‘Waarom wachten met iets moois zeggen als het ook vandaag kan‘. Al bij het bedenken voelden we: we hebben goud
in handen. We hebben er veel prijzen mee gewonnen. Overigens vind ik ook de laatste campagne die nu op tv is heel geslaagd, een campagne met onze eigen mensen in de hoofdrol, waar we veel positieve reacties op krijgen. Erkenning is altijd lekker. Zulke momenten…, wanneer alles op zijn plaats valt. Ontzettend leuk. Dat doen we dan ook met elkaar.”
Leider
Hij ziet om in de wetenschap dat het goed was. De woorden met elkaar vallen veelvuldig. Maar hij was twintig jaar de aanvoerder van de club, wat voor een leider was hij eigenlijk? „Ik denk dat het mij eigenlijk op een natuurlijke wijze is afgegaan. Dat mensen het gevoel hadden: hij is één van ons. Hij neemt ons serieus, geeft iedereen de ruimte en gelooft ergens in. Alles begint met een verhaal, een overtuiging. En dat vertel ik niet op een manier van gij zult en dit moet. Ik denk dat DELA en ik goed bij elkaar gepast hebben. Ik stond altijd aan. Ik voelde verantwoordelijkheid, om er voor de ander te zijn. Ik denk dat iedereen dat ook zo ervaren heeft.”
‘Een CEO kan toch ook een mensenmens zijn?
Waarom zou het een het ander uitsluiten?’
Was je meer een people manager dan een algemeen directeur? „Ik denk beide. Een CEO kan toch ook een mensenmens zijn? Waarom zou het een het ander uitsluiten? DELA is ook een financieel bedrijf. Het is een verzekeringsmaatschappij, daar moet je verstand van hebben. Dat vereist vakmanschap. Anders had ik dit werk nooit kunnen doen. Je kunt alleen leidinggeven aan een bedrijf als DELA als je begrijpt wat het doet en hoe het financieel in elkaar zit. Ik denk dat DELA in een aantal opzichten het beste in mijzelf naar boven heeft gehaald. DELA is een bedrijf met een ziel. Ik hoefde alleen te zorgen dat de geest uit de fles kwam. De ziel meer kleur, geluid en ambitie geven. Ik voelde mij heel senang bij wat DELA is en wat DELA kan. Het mooiste was om de samenhang te ontdekken en daar met elkaar invulling aan te geven.”
het adres voor: In lijstingen
Schi lderijen
Gra ek
Wanddecoraties
Posters
Spiegels
Kunstkaarten
Kunstpuzzels
Rouwverwerking
Lijstenmakerij Kunsthandel van Antwerpen
Lange Voren 35 5521 DC Eersel
Tel.0497-530150
info@lijstenmakerijvanantwerpen.nl www.lijstenmakerijvanantwerpen.nl
De vijver; een oceaan aan rust, een plek van leven en een plek van samenkomst! Ook in de winter is een vijver een ware toevoeging voor uw tuin. Denk aan betoverende vijververlichting of een eigen wellness met een heerlijke privé sauna naast de zwemvijver. Kom langs en ontdek de mogelijkheden! ’t Laar 3 | 5688 HH | Oirschot | Tel.: 0499 - 57 79 80 | www.descheper.nl
Wanneer: Maandag 11 december 2023
Wat: Presentatie van FRITS Top 50’s in DOMUSDELA
Door wie: FRITS Media, DELA, DOMUSDELA,
Wie: Kandidaten, gasten, genodigden & Vrienden van FRITS
Waardering:
Foto’s: Tom Heuijerjans
Transformatie historische Melkfabriek naar inspirerende werkomgeving!
Hoogwaardige kantoorruimte op bedrijventerrein De Hurk!
Kantoorruimte verdeeld over 4 units - vanaf ca 442 m² --> ca 2.518 m²
• Gelegen op bedrijventerrein De Kade, volledig getransformeerde voormalige melkfabriek van Campina
• Ca 2.518 m2 kantoorruimte, verdeeld over 4 units, te huur vanaf ca 442 m2
• Unit 1: ca 1.056 m2 verdeeld over de begane grond en 1e verdieping
• Unit 3: ca 524 m2 gelegen op de begane grond
• Unit 4: ca 496 m2 verdeeld over de begane grond, 1e en 2e verdieping
• Unit 5: ca 442 m gelegen op de 1e verdieping
• Energielabel: A++
• Bovengrondse semi-openbare parkeervoorziening
> Beschikbaar: per direct
Mooie industriële kantoor-/showroomruimte gelegen aan de binnenring!
Kantoorruimte verdeeld over 2 bouwlagen - vanaf ca 109 m² --> ca 973 m²
• Gelegen aan een drukke doorgaande weg op bedrijventerrein De Hurk
• Gelegen nabij de op- en afritten A2/N2
• Ruimte 1: ca 109 m2 kantoorruimte gelegen op de begane grond
• Ruimte 2: ca 380 m2 kantoorruimte gelegen op de begane grond
• Ruimte 3: ca 368 m2 kantoorruimte gelegen in het souterrain
• Ruimte 4: ca 116 m2 kantoorruimte gelegen in het souterrain
• Energielabel: A
• 16 parkeerplaatsen gelegen op eigen terrein
> Beschikbaar: per direct
Kantoor-/showroomruimte op de begane grond --> ca 504 m²
• Gelegen op bedrijventerrein Engelsbergen aan de binnenring ter hoogte van De Hurk
• Ca 504 m2 kantoor-/showroomruimte, gelegen op de begane grond
• Volledig hoogwaardig gerenoveerd
• Huidige indeling met glazen wanden met houten kozijnen
• Koeling (airco) /verwarming middels luchtzakken, wtw installatie
• Mooie industriële afwerking
• Energielabel: C
• Ruimschoots gratis openbaar parkeren in de directe omgeving
> Beschikbaar: per direct
Nieuwe showroom / bedrijfsruimte, Bedrijventerrein Kapelbeemd!
Bedrijfsruimte met kantoorruimte --> ca 4.049 m²
• Het bedrijfscomplex is gelegen op Bedrijventerrein Kapelbeemd
• Ca 2.601 m2 showroom - verdeeld over 2 bouwlagen
• Ca 345 m2 kantoorruimte - gelegen op de 1e verdieping
• Ca 1.103 m2 bedrijfsruimte - verdeeld over 2 bouwlagen
• 2e verdieping is bereikbaar middels een rijbrug
• Het gehuurde is voorzien van een personenlift
• Energielabel: A
• 40 parkeerplaatsen gelegen op eigen afgesloten parkeerterrein
> Beschikbaar: per direct
Wanneer: Vrijdag 19 januari 2024
Wat: Afscheid van bestuursvoorzitter Edzo Doeve in DOMUSDELA met het interactieve congres ‘Voor elkaar’ onder leiding van journalist & presentator Frénk van der Linden met aansluitende, drukbezochte receptie
Door wie: Coöperatie DELA
Wie: Gasten, genodigden & relaties
Waardering:
Foto’s: Tobias Greve
Wat verstaan we onder Compass Pools?
Dit zijn robuuste keramische baden, die kleurvast zijn en bestand tegen osmose. Sinds 1981 hebben we wereldwijd al zo’n 70.000 baden geplaatst en wat we zeker niet moeten vergeten, ook zeer tevreden klanten. We gaan niet voor kwantiteit maar voor kwaliteit, en dat de baden kwalitatief hoog zijn, dat weten we doordat we al drie decennia’s op de markt zijn.
Dit zijn robuuste keramische baden, die kleurvast zijn en bestand tegen osmose. Sinds 1981 hebben we wereldwijd al zo’n 70.000 baden geplaatst en wat we zeker niet moeten vergeten, ook zeer tevreden klanten. We gaan niet voor kwantiteit maar voor kwaliteit, en dat de baden kwalitatief hoog zijn, dat weten we doordat we al drie decennia’s op de markt zijn.
Dit zwembadtype bestaat uit één stuk, dus geen naden. Deze gladde bekleding voelt zacht aan en is veel makkelijker te onderhouden. Het is ook zeker milieuvriendelijker, doordat er geen tegelvoegen of kantjes zijn, hebben bacterien geen mogelijkheid om zich te hechten. Het verbruik van chemicaliën is daardoor ook verminderd. Omdat prefab zwembaden uit één stuk bestaan, kunnen we ze ook snel plaatsen. Op één dag zit je zwembad al in de grond, daarna is het alleen nog aansluiten en afwerken. Compass Pools begeleidt je van aankoop tot eerste duik, en mocht er daarna nog iets voorkomen dan weet je ons te vinden.
’s Werelds eerste zwembad dat zichzelf reinigt
Dankzij het gladde oppervlak van onze Compass baden, heb je minder onderhoud in vergelijking met andere type baden. Zie je het slepen met bodemzuigers helemaal niet zitten? Dan kies je voor een VANTAGE-systeem. Dit is een zelfreinigend systeem, waardoor je nog meer tijd hebt om te genieten van je zwembad. Kom eens langs en laat je inspireren door één van onze medewerkers.
Dit zwembadtype bestaat uit één stuk, dus geen naden. Deze gladde bekleding voelt zacht aan en is veel makkelijker te onderhouden. Het is ook zeker milieuvriendelijker, doordat er geen tegelvoegen of kantjes zijn, hebben bacterien geen mogelijkheid om zich te hechten. Het verbruik van chemicaliën is daardoor ook verminderd. Omdat prefab zwembaden uit één stuk bestaan, kunnen we ze ook snel plaatsen. Op één dag zit je zwembad al in de grond, daarna is het alleen nog aansluiten en afwerken. Compass Pools begeleidt je van aankoop tot eerste duik, en mocht er daarna nog iets voorkomen dan weet je ons te vinden.
Dankzij het gladde oppervlak van onze Compass baden, heb je minder onderhoud in vergelijking met andere type baden. Zie je het slepen met bodem zuigers helemaal niet zitten? Dan kies je voor een VANTAGE-systeem. Dit is een zelfreinigend systeem, waardoor je nog meer tijd hebt om te genieten van je zwembad. Kom eens langs en laat je inspireren door één van onze medewerkers.
