Wiesław Kopeć

Najważniejsze kryje się pod maską

Czyżby wszystko było grą? Czyż naprawdę masek sto człowiek nosi w twarzy swej? Czyż ten człowiek mieniąc się tysiącami ludzkich wcieleń jest naprawdę tylko jeden? Może na człowieka z góry są zsyłane te postury te postawy ruchy gesty pozbierane z ludzi przeszłych przyszłych teraźniejszych młodych starych nowoczesnych zacofanych mądrych głupich? Może właśnie tu się skupia Cały geniusz gry aktora? Może to jest właśnie rola nie kładziona nigdy przezeń? Może? Czy na pewno? Nie wiem.

MARTA CZAJCZYŃSKA

Kto by przypuszczał, że popełniony przeze mnie 25 lat temu wiersz stanie się wstępem do wspomnień z pierwszego wiosennego miesiąca 2018 r. W marcu uczestniczyłam w kursie „O zastosowaniu interaktywnych technik lalkarskich w edukacji osób dorosłych”, który był częścią projektu „Uczymy się, by służyć innym, społecznie zaangażowana edukacja teatralna”, realizowanego w latach 2017–2019 na zasadach programu Erasmus+ (sektor Edukacja dorosłych). Kurs poprowadziła wspaniała reżyserka Tsvete Yaneva, a pomagali jej aktorzy Teatru Tsvete z Sofii.

Do bułgarskiej stolicy przylecieliśmy zwarci i gotowi, a nade wszystko żądni przygód oraz przekraczania własnych ograniczeń. W składzie naszej ekipy znaleźli się pracownicy Poleskiego Ośrodka Sztuki i współpracujący z nim wolontariusze: instruktorzy teatralni, edukatorzy dramy, socjoterapeutka, artyści plastycy zajmujący się arteterapią oraz instruktor kulturalno-wychowawczy.

Grafik zajęć był mocno napięty, dlatego, by nie stracić żadnej szansy, biegaliśmy codziennie na warsztaty i z zaangażowaniem szukaliśmy swoich drugich „ja”. Maski, w których pracowali nasi prowadzący, były różne. Tak różne, ja my. Odkrywaliśmy – najpierw sami przed sobą, a później przed grupą – kolejne tajemnice i „niepozostałości nas w nas”. Działo się to w bezpiecznym środowisku, jakie udało się stworzyć dzięki zakładanym maskom. Dają one siłę, ale sprawiają też trudności. Zsynchronizować ciało z tym, co masz wypisane na masce, to sztuka. Nasi mistrzowie byli bardzo cierpliwi – pierwszy kontakt grupy z maskami zakończył trwający pół godziny nieprzerwany, głośny śmiech.

W ramach zajęć zostaliśmy zaproszeni na spektakl Teatru Tsvete pt. I co byś zrobił? w reżyserii naszej mentorki Tsvete Yanevy. Na widowni siedzieli młodzi ludzie, a całość była prowadzona w formie teatru forum. To bardzo wdzięczne, chociaż niebywale trudne narzędzie, poprzez które moderuje się zachowania i poglądy uważane powszechnie za społecznie nieakceptowane. Przy wykorzystaniu elementów psychodramy i oddziaływań terapeutycznych można przeprowadzić człowieka przez meandry życia, a nawet wywołać swoiste katharsis. Wieczorową porą zostaliśmy ponownie zaproszeni do teatru na spektakl pt. Mała część większej całości, który zdobył główną nagrodę podczas lokalnego festiwalu animacji.

Ciekawe były spotkania z autorem masek dla bułgarskich aktorów. Pan Raykov jest utalentowanym rzeźbiarzem, i z ogromną przyjemnością oglądaliśmy go podczas pracy. Obserwowaliśmy, jak piękną twarz jednej z naszych koleżanek zamienia w oblicze Baby Jagi. Rurki do oddychania, które modelka miała w nosie podczas tworzenia maski, śnią mi się do dziś.

W pamięci zachowam z pewnością również szaloną przejażdżkę z przeuroczym sofijskim taksówkarzem. Mnóstwo śmiechu, życzliwości i dużo dobrej muzyki. Zresztą takich kulturowych uniesień podczas tego tygodnia było bez liku. Będę tęskniła za tą atmosferą – wielką radością płynącą z przebywania ze sobą, poznawania uroków bułgarskiej stolicy, tamtejszych smaków i zapachów.

Wybaczcie mi, drodzy Czytelnicy, te poetycko-nostalgiczne nastroje. Było pięknie, czekam na więcej!

Dużą część działań prowadzonych przez Poleski Ośrodek Sztuki w Łodzi, wykonawcy projektu „Uczymy się, by służyć innym, społecznie zaangażowana edukacja teatralna”, stanowią inicjatywy prospołeczne, a jedną z najważniejszych jest wykorzystanie technik teatralnych i dramy do włączania społecznego osób zagrożonych marginalizacją. Poleski Ośrodek Sztuki ma duże doświadczenie w realizacji szkoleń dla kadry kształcącej oraz prowadzącej działania włączające osoby dorosłe, niepełnosprawne, a także przedstawicieli środowisk zagrożonych marginalizacją. W programie są m.in. warsztaty dramy przeznaczone dla edukatorów pracujących z niepełnosprawnymi oraz cykl imprez integracyjnych „Terapia przez sztukę” – inicjatywy przeznaczone są zarówno dla dorosłych osób niepełnosprawnych, jak i dla dzieci oraz młodzieży. Stałym punktem każdej imprezy, poza arteterapeutycznymi zajęciami warsztatowymi, podczas których pełnosprawni i niepełnosprawni uczestnicy mają okazję wspólnie pracować, jest prezentacja teatralna z udziałem niepełnosprawnych aktorów oraz grup integracyjnych. Organizowane są także zajęcia rozwijające twórczość plastyczną dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami, integrujące różnorodne środowiska poprzez wspólne działania, konkursy, których formuła służy propagowaniu polskiej tradycji, kultury ludowej i obyczajów. Od 2017 r. Poleski Ośrodek Sztuki jest koordynatorem corocznej akcji artystycznej „Dotknij Teatru”, prowadzonej w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Teatru. Organizuje rozmaite wydarzenia artystyczne: spektakle, warsztaty, koncerty, wystawy, projekcje oraz działania edukacyjne, z których mogą bezpłatnie korzystać zainteresowane osoby.

Wiedza, umiejętności i inspiracje zdobyte dzięki uczestnictwu w bułgarskim kursie są wykorzystywane do przygotowania zajęć warsztatowych oraz połączonych z warsztatami spektakli teatralnych, prezentowanych w Poleskim Ośrodku Sztuki i jego filiach. Uczestniczki i uczestnicy opracowali własny program kursu, który znalazł się w ofercie ośrodka. Poznane metody pracy wykorzystują na zajęciach z seniorami i w grupach wielopokoleniowych, podczas szkoleń przeznaczonych dla instruktorów zajęć teatralnych z osobami niepełnosprawnymi, a także w ramach Międzynarodowego Biennale Spotkań Teatralnych „Terapia i Teatr” (na zajęciach dla terapeutów pracujących z osobami uzależnionymi i więźniami).