Uczenie dorosłych okiem praktyka. EPALE 2017
102
Pejzaż językowy – możliwości i ograniczenia w nauczaniu dorosłych
Dorośli uczą się inaczej niż dzieci i choć to truizm, warto podkreślić tę prawdę po
DR J OA N N A K IC - DR GAS
raz wtóry, gdyż właśnie ona jest podstawą poszukiwań nowych, efektywnych dróg
Adiunkt w Instytucie Lingwistyki
do osiągnięcia sukcesu edukacyjnego, zarówno z perspektywy uczącego się, jak
Stosowanej, Uniwersytet im.
i nauczającego. W niniejszym tekście chciałabym się zastanowić, czy możliwości,
Adama Mickiewicza w Poznaniu.
które daje koncepcja pejzażu językowego (ang. linguistics landscape) mogą sprostać
Ambasadorka EPALE
tak postawionemu wyzwaniu?
Lingwistyka pejzażu językowego Na początku warto w paru słowach przybliżyć koncepcję pejzażu językowego i tego, co oferuje w zakresie kształcenia językowego osób dorosłych. Koncepcja ta pojawiła się po raz pierwszy w artykule Landry i Bourhis (1997:25) i osadzona jest bardzo mocno w nurcie socjolingwistycznym. Autorzy zauważyli, że: “The language of public road signs, advertising billboards, street names, place names, commercial shop signs, and public signs on government building combine to form the linguistics landscape of a given territory, region or urban agglomeration.” Oznacza to, że infrastruktura miejska, czyli znaki drogowe, nazwy ulic, nazwy zabytków, miejsc istotnych historycznie i kulturowo, a także napisy na billboardach tworzą tzw. krajobraz językowy danego terytorium, regionu czy aglomeracji miejskiej. W skrócie: otoczenie przyczynia się do postrzegania językowego danej przestrzeni. Góral (2011: 42) podkreśla: „Dominacja przekazu wizualnego we współczesnym świecie sprawia, że miasto nieustannie do nas mówi, a my często nie jesteśmy tego świadomi. Język obecny w naszym środowisku, słowa i towarzyszące im obrazy ukazane w miejscach publicznych są przedmiotem badań szybko rozwijającej się nowej dziedziny badań – tzw. pejzażu językowego (linguistic landscape).” Można rozróżnić dwa kierunki wpływu: qq top down – oznacza oddziaływanie odgórne, czyli wpływu oznakowań zaprojektowanych i umieszczonych przez organy administracji samorządowej lub państwowej, takich jak wspomniane już znaki drogowe czy nazwy ulic. qq bottom up – oznacza działanie oddolne inicjowane niejako przez prywatnych przedsiębiorców, właścicieli sklepów czy producentów, w postaci ulotek, witryn sklepowych czy tablic reklamowych. Choć można przyjąć także podział na oficjalne i nieoficjalne elementy pejzażu językowego, co w znacznym stopniu upraszcza kategoryzację.
