Uczenie dorosłych okiem praktyka. EPALE 2017
90
Co wypada wiedzieć o prawie autorskim?
Prawo autorskie potrafi być nudne i / lub przerażające. Nie tylko z racji na skojarzenia
K A M IL Ś L IWO W S K I
z restrykcjami, ale również ze względu na swoje skomplikowanie. Utrudnia zarówno
Animator i trener specjalizujący
autorom, jak i odbiorcom poczucie się bezpiecznie i pewnie w sieci. Spróbujmy
się w edukacji medialnej, prawie
odwrócić ten trend i przejdźmy przez najważniejsze informacje o działaniu prawa
autorskim oraz bezpieczeństwie
autorskiego, które wypada znać.
w sieci. Przedstawiciel Creative Commons Polska
Czy wszystko jest utworem? Na szczęście nie, ale by to ocenić, musimy znać definicję utworu, kilka wyjątków i zdecydowanie zachować zdrowy rozsądek. Chronione mogą być tylko utwory w jakiejś formie ustalone (np. zapisane, wygłoszone publicznie), które mają charakter działalności twórczej i zawierają znamiona indywidualności i oryginalności. Nie jest na przykład utworem piękny dla oka obraz wygenerowany przez komputer czy kopia skanu zdjęcia, którym brakuje wkładu twórczego. Dodatkowo ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych wyłącza spod ochrony m.in. idee i pomysły, dokumenty urzędowe, materiały, znaki i symbole, proste informacje prasowe. W niektórych krajach, jak USA, idzie to dalej i nie są tam chronione utwory tworzone ze środków federalnych.
Co wolno? Możliwość bardzo ograniczonego korzystania z dzieła, które jest chronione przez prawo autorskie, nazywamy dozwolonym użytkiem publicznym i prywatnym. Są to dokładnie określone sytuacje, w których ze względu na interes publiczny oraz potrzeby kulturalno–oświatowe społeczeństwa można, bez pytania o zgodę czy płacenia, skorzystać z utworu, Pod tym zawiłym opisem kryją się dość banalne: prawo cytatu, przedruku prasowego, uprawnienia bibliotek i szkół oraz prawa osób niepełnosprawnych. W przypadku dozwolonego użytku publicznego dotyczy tylko wybranych instytucji (a nie samego celu publicznego czy edukacyjnego), w zakresie dopasowanym do ich działalności. Np. biblioteki mogą w jego ramach udostępniać książki za darmo bez płacenia ich autorom (ale już nie np. organizować pokazy filmów, do których muszą zakupić licencje), szkoły mogą korzystać z dowolnych, już rozpowszechnionych utworów, ale jedynie w sytuacjach ograniczonych do
