Ken Wijn-magazine 28 by Grafische Vormgeving bvba

D E C E M B E R 2 0 17

K E N Wmagazine IJN DOSSIER “CHAMPAGNE” DÉGORGEMENT EN DOSAGE AMBASSADEUR DU CHAMPAGNE TRENDS IN CHAMPAGNE

WIJNTIJDSCHRIFT VAN DE VL A AMSE WIJNGILDE V Z W

VERSCHIJNT T WEEMA AL PER JA AR

www.vlaamsewijngilde.be

Exclusief verdeler van meer dan 60 Spaanse domeinen, waaronder Roda, Pingus, Albet i Noya, Vega Sicilia, Clos de l’Obac, Gramona, José Pariente, Viña Pedrosa, Commando G, Raul Pérez, Nunci, Alión, Habla…

www.labuenavida.be dé referentie voor wijnen uit Spanje ! Lichtstraat z/n, Verlipark Unit B.1.26, 2400 Mol, T. 014 45 13 03 info@labuenavida.be. Surf ook naar www.hometastings.be

INHOUD DE PINOT GRISTAFEL VAN DE LAGE LANDEN

Jaargang 14 nr 28 December 2017 Oplage: 3500 exemplaren Leden van de Vlaamse Wijngilde ontvangen Ken Wijn-magazine tweemaal per jaar gratis. Niet-leden of leden die extra exemplaren willen, kunnen er bestellen zolang de voorraad strekt en door vooraf de kosten te betalen op het rekeningnummer 432-5234551-89 met vermelding van aantal exemplaren en contactgegevens. De bestelling zelf gebeurt via email op kenwijn@ vlaamsewijngilde.be. Kosten: €10 voor één exemplaar, €7 per stuk vanaf 2 exemplaren (dus €14 voor 2). Transport en verpakking inbegrepen. Het is ook mogelijk zich op het magazine te abonneren: zie http://bit.ly/ KenWijnAbonnement

Redactieraad Hugo Van Landeghem (erevoorzitter Vlaamse Wijngilde) Jaco Vankelecom Jean-Pierre Tavernier Kristel Balcaen Luc Van der Straeten Michel Van Zandijcke Peter Doomen (hoofdredacteur) Simonne Wellekens (adjunct-hoofdredacteur)

ANTEPRIMA DI TOSCANA

VINOFORUM LURTON

Verantwoordelijke uitgever Redactie Ken Wijn-magazine p/a Peter Doomen Zagerijstraat 23 2500 Lier +32 486 50 36 07 peter@vlaamsewijngilde.be

MUSCADET

Website www.vlaamsewijngilde.be

Layout en druk www.grafischevormgeving.be

6 Degorgeren en dosage 13 Bollinger 44 Ambassadeur du Champagne

58 61

Infoadres publiciteit valerie@vlaamsewijngilde.be

Dossier "Champagne"

53 Trends in Champagne

En verder … 3 4

Inhoud en colofon Het eerste woord - evenementen nationaal comité 6 Dégorgement en dosage in Champagne 11 Château Villemaurine 13 Een unieke rosé 16 De wijnronde van Vlaanderen editie 2017 27 Valtellina 28 Proefprogramma's 2017-2018 van de commanderijen 33 Rhône Septentrional 38 Beste Brabantse wijn 42 Château Castigno 44 Ambassadeur du Champagne 48 Jurançon 53 De trends in champagne 56 Retsina verovert professionele harten 77 Wijn en bederf - de vloek van TCA 81 Boekreview 82 Het laatste woord

De uitgever kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van de artikels, noch voor die van de interviews, die onder de verantwoordelijkheid van de auteurs vallen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Feest van de Vlaamse Wijngilde

HET EERSTE WOORD

25 maart 2018

LUC DEWULF O n d e r v o o r z i t t e r V l a a m s e W ijn gil d e

EVENEMENTEN 4 februari 2018

Ken Wijn-wedstrijd (organisatie: commanderij Molenberg)

19/20 mei 2018

Wijnronde van Vlaanderen naar Champagne

BESTE GILDEVRIENDEN,

EVENEMENTEN COMMANDERIJEN Wijncursus

Na het succes van vorig jaar organiseert de Commanderij Brussel terug een wijncursus met de bedoeling de kunst van het wijnproeven aan te leren: leren wijnen proeven, analyseren, evalueren en bespreken. Er zijn 6 lessen, telkens op donderdagen, één per maand van november 2017 tot april 2018. Startdatum en uur: 09/11/2017 20.00 u. Einddatum: 12/04/2018 22.00 u. Deelnameprijs: € 120,00 Commanderij(en): Brussel www.com-brussel.be Contactpersoon: Erik De Schepper Contactadres: Capucienenlaan, 93 / G12 – 9300 Aalst Telefoonnummer: 0475 44 15 48 Wijnfocus 19 Wijnbeurs met 27 standhouders

Startdatum en uur: 3/3/2018 14u tot 19u Einddatum: 4/3/2018; 12u tot 19u Deelnameprijs: € 8 Commanderij(en): Kempen www.wijnfocus.be Contactpersoon: Lode Verhulst Contactadres: lode.verhulst@telenet.be Telefoonnummer: o497 84 48 76

isterenavond zat ik moe maar tevreden weggezakt in een zetel. Plots een biep. Neen, ik zou vandaag onthaasten en niet kijken. Toch merk je dat je verslaafd bent aan dat ding. Het was Peter Doomen met een vriendelijk verzoek het woord vooraf voor de nieuwe editie van Ken Wijn-magazine te schrijven. Eric worstelt reeds geruime tijd met zijn gezondheid, en zal het wellicht op prijs stellen als ik hem in deze vervang. Vandaag ben ik meteen in de pen gekropen met het besef dat dit een nieuwe uitdaging is voor iemand die zo van het gesproken woord houdt. De 'intermezzo-dag', midden in de week, lag dus al achter de rug. We hadden er van geprofiteerd om naar het Pajottenland te trekken, met een elektrische fiets, of wat dacht je. ‘s Middags lunchten we in een authentiek restaurant in Beersel, ‘De Neu Pruim’, een naam die klinkt als een klok. Dorstig kozen we voor een streekgeuze, Mariage Parfait, nadien nam ik de wijnkaart onder de loep. De tijd was hier blijven stilstaan. Bordeaux en Bourgogne domineerden de kaart. 'Wat jammer', dacht ik. Maar het aanbod van wijnen uit eigen streek herstelde mijn vertrouwen: stuk voor stuk kwaliteitsproducten. Uiteindelijk koos ik toch voor een Clos du Caillou, de enige châteauneuf-du-pape op de kaart, die perfect harmonieerde met het sappige, roze gebakken stukje haas van hert. Tijdens de vakantiedagen van dit najaar is onze erevoorzitter Hugo met een groep wijn-

liefhebbers opnieuw op weg naar de plek waar zijn wieg had moeten staan: Bordeaux. Geweldig hoe hij, na al die jaren, er nog met zoveel animo naartoe trekt. In de loop van de maand oktober heb ik hem daarin toch iets beter kunnen begrijpen. Het Vinoforum, feilloos georganiseerd rond de wijnen van het Bordelese wijnimperium Lurton, heeft menigeen van de aanwezigen aangenaam verrast. Bordeauxwijnen hebben een gedaantewisseling doorgemaakt. Parker is doorgeslikt. Vive le Bordeaux libéré et vive Bordeaux libre, zou De Gaulle uitgeroepen hebben van op één of ander kasteelbalkon in Médoc. Hugo Van Impe nam dan weer zijn commanderijleden op sleeptouw doorheen Bourgogne. Hij maakte ons, leden van het juridisch comité, jaloers met zijn tot in de puntjes uitgewerkt wijnen gastronomisch programma. Ben je voor deze herfstweek niet naar Champagne getrokken, niet getreurd, een ontdekking van het buitengewone Champagnegebied komt er aan….Voor de allereerste keer in het 49-jarig bestaan van de Vlaamse Wijngilde, organiseren we als nationaal comité een wijnrally in het buitenland voor alle commanderijleden en wijnvrienden. Van de Vlaamse klei trekken we naar de eigenzinnige kalkgronden in de Montagne de Reims, de Vallée de la Marne en de Côtes des Blancs. Save the date: zaterdag 19 en 20 mei 2018, voor een tweedaagse tocht, met fotozoektocht, langsheen de mooiste plekjes en meet the winemaker. Je zal er bij een twaalftal wijnbouwers gastvrij ontvangen worden en er valt veel te proeven. Peter Doomen en Gido van Imschoot (voorzitter VVS) zijn de doorwinterde Cham-

pagneambassadeurs die ons hier met hun jarenlange ervaring zullen gidsen. En alsof dit nog niet genoeg is, kan ik jullie met fierheid melden dat de Vlaamse Wijngilde vanaf dit jaar nog een derde ambassadeur, zeg ambassadrice, in haar midden heeft. Kristel Balcaen, Sommelier-Conseil en de jonge wijnmeester van commanderij Caudalie, werd de zegevierende laureaat in de editie van dit jaar. Proficiat Kristel! Wie weet welke verrassingen hou je voor ons nog in petto? Op het moment dat je deze editie te lezen krijgt, zal het juridisch comité van de Vlaamse Wijngilde haar laatste werkstuk, Statuten en Huishoudelijk reglement, aan de raad van bestuur voorgelegd hebben en zal de Algemene vergadering haar stem hierover uitgebracht hebben. Ik wil hierbij de leden van het comité, Philippe De Cock, Hugo Van Impe en Wouter De Nul, zeer hartelijk danken voor hun actieve medewerking. De vernieuwde statuten moeten ervoor zorgen dat de structuur en de organisatie van de Vlaamse Wijngilde in lijn ligt met de actuele evoluties in de maatschappij. Wij hebben hiervoor de aanbevelingen van het advocatenkantoor Curia volledig gevolgd. Essentieel gaat alle aandacht vanaf nu naar de commanderijen die autonome, feitelijke verenigingen worden, of kunnen kiezen voor de vzw-vorm. Zij vormen voortaan de leden van de Vlaamse Wijngilde. Omdat het vandaag uiterst belangrijk is om eenieders belangen en de mogelijke aansprakelijkheden van de bestuursleden van die commanderijen te beschermen, hebben we prioriteit gegeven aan een uitbreiding van de verzekeringspolis. Hugo Van Impe is jarenlang thuis in deze complexe materie wat betreft verzekeringen voor verenigingen, en heeft zijn voorstellen aan de raad van bestuur overgemaakt ter goedkeuring. Namens het voltallige nationaal comité wens ik jullie veel plezier toe bij het lezen van dit nieuwe prachtstukje Ken Wijn-magazine.

Nationaal Comité VOORZITTER - PRESIDENT - PRÉSIDENT Ghislaine Vandroogenbroeck, verantwoordelijke abonnementenservice

Eric Merny eric@vlaamsewijngilde.be

Een abonnement op Ken Wijn-magazine?

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT

Ken Wijn-magazine start met een abonnementenservice. Het magazine ligt enkele dagen na verschijning (2x per jaar: half december en half juni) in uw bus. De kostprijs bedraagt 5 euro per nummer per exemplaar. Betaling op voorhand op de rekening van de Vlaamse Wijngilde met vermelding van uw abonnementsnummer. Enkel verzending naar een Belgisch adres. Een abonnement geldt voor een jaar (2 nummers) of langer. Interesse? Neem contact op met abonnement@ vlaamsewijngilde.be en vermeld het aantal exemplaren dat u wenst te ontvangen per nummer. Vergeet niet uw postadres te vermelden. Bij inschrijving ontvangt u van ons een abonnementsnummer en het rekeningnummer van de Vlaamse Wijngilde. Leden van de Vlaamse Wijngilde hoeven zich niet te abonneren: zij krijgen het magazine via het bestuur van de eigen commanderij. Zie ook http://bit.ly/KenWijnAbonnement

Luc Dewulf luc@vlaamsewijngilde.be

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Wouter De Nul wouter@vlaamsewijngilde.be

WIJNMEESTER - WINE MASTER MAÎTRE DE VIN Eddy Sarlet eddy@vlaamsewijngilde.be

SECRETARIS - SECRETARY - SECRÉTAIRE Gerard Vanden Abbeele gerard@vlaamsewijngilde.be

PENNINGMEESTER - TREASURER TRÉSORIER Annelies De Smet annelies@vlaamsewijngilde.be

REDACTIE De redactieraad (vlnr): Peter Doomen, Luc Van der Straeten, Jaco Vankelecom, Jean-Pierre Tavernier, Simonne Wellekens, Michel Van Zandycke, Hugo Van Landeghem en Kristel Balcaen (niet op foto).

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE COMMUNICATION MANAGER RESPONSABLE DE COMMUNICATION Peter Doomen peter@vlaamsewijngilde.be

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Kristel Balcaen

Moët et Chandon langs de Avenue de Champagne in Reims – één van de grootste champagnehuizen, met een geschiedenis die teruggaat tot het midden van de 18e eeuw.

DÉGORGEMENT EN DOSAGE IN CHAMPAGNE Elke champagne start zijn leven als een stille wijn – of beter: een mengeling van stille wijnen. Het begin van een lang proces, waarbij die basiswijnen moeten omgetoverd worden tot het sprankelend vloeibaar goud waar we zo van houden. Het proces, met ronkende namen als tirage, prise de mousse en remuage, is ons als wijnliefhebbers wel gekend, maar toch wil ik even dieper ingaan op de twee laatste stappen in de productie van champagne: dégorgement (het verwijderen van de gistresten uit de fles), en dosage (het toevoegen van een mengeling van wijn en suiker, om de uiteindelijke smaakrichting van de champagne te bepalen).

K R I S T EL B A L C A EN C o m m a n d e r ij C a u d a l i e

IN AANLOOP NAAR DÉGORGEMENT: VEROUDERING SUR LIES EN REMUAGE Vooraleer we verder ingaan op dégorgement houdt het steek om even stil te staan bij de noodzakelijke voorgaande stap: de remuage. Tijdens en na de tweede gisting op fles is namelijk een bezinksel ontstaan, de zogenaamde lies, die bestaan uit dode gistcellen en andere organische bestanddelen zoals wijnsteenzuur en polysacchariden. Korte tijd na die tweede gisting beginnen deze dode gistcellen af te breken onder invloed van enzymen, waardoor een nieuwe reeks bestanddelen vrijkomt. Dit proces heet autolyse, en brengt niet alleen nieuwe aroma's en smaken

Bij dégorgement à la glace worden de flessen ondersteboven in een ijsbad gezet, waardoor het sediment in de hals gedeeltelijk bevriest. Bij het rechtop zetten en verwijderen van de kroonkurk, schiet de halfbevroren prop naar buiten door de druk in de fles.

Kristel Balcaen

In de meeste literatuur over champagne worden dégorgement en dosage slechts kort beschreven, bijna als een bijkomstigheid. Nochtans zijn beide productiestappen belangrijke factoren voor het wereldwijde succes van champagne, essentieel voor het imago van luxe en levensvreugde dat deze wijnen uitstralen, en voor de grote diversiteit in smaakstijlen en toepassingsgebieden. Dégorgement zorgt er voor dat champagne een mooie, heldere wijn is, waarin de opstijgende sprankeling volledig tot haar recht kan komen. Het zijn precies die belletjes die schuimwijnen net dat tikkeltje extra speciaal maken. Technologische vernieuwingen op dit gebied hebben er ook voor gezorgd dat de druk (en bijgevolg de mousse) in de wijn veel beter bewaard blijft, wat opnieuw het eindproduct ten goede komt. En die innovaties hebben gezorgd voor een sterke verhoging van de productiecapaciteit: een noodzakelijke voorwaarde voor wereldwijde distributie en democratisering van de prijzen. De dosering van champagnewijnen geeft aan producenten controle over de smaakrichting van hun champagnes: van beendroog, via rijk en genereus, tot gezellig zoet. En ook hier heeft de vooruitgang een belangrijke rol gespeeld: zo zorgde de uitvinding van de eerste dosage-machine reeds in 1844 voor een indrukwekkende stijging in de productiesnelheid en –capaciteit. Door deze industrialisering steeg de productie van champagne in de loop van de 19e eeuw van iets meer dan een half miljoen tot wel 30 miljoen flessen!

Kristel Balcaen

DÉGORGEMENT EN DOSAGE – SLEUTELFACTOREN TOT HET SUCCES VAN CHAMPAGNE

Roséchampagne die geremueerd wordt in gyropalettes. De 'lies' zijn hier duidelijk zichtbaar in de fles.

aan zoals amandel, hazelnoot, brooddeeg, gebak en florale toetsen van linde en acacia, maar ook een rijker, voller en romiger mondgevoel. Hoe langer de wijn veroudert op lies, hoe sterker de effecten zullen zijn, want onderzoek toont aan dat de impact van autolyse pas echt te detecteren is na anderhalf jaar 'sur lies', piekt na drie tot vijf jaar, met daarna kleinere aanvullende effecten tot meer dan tien jaar. Maar uiteindelijk moet dit bezinksel verwijderd worden uit de fles. Om dat te bekomen, worden de lies eerst goed losgeschud, waarna de flessen stap voor stap gedraaid en

verticaal gebracht worden, ofwel manueel in houten pupitres, ofwel geautomatiseerd in grote gyropalettes. Dit proces heet remuage, en een ervaren remueur kan handmatig wel 40 tot 60.000 flessen per dag draaien. Op deze manier duurt het ongeveer een maand om de flessen in de gewenste eindpositie te brengen – een dure en tijdrovende zaak voor de producent. Gelukkig gebeurt de remuage ondertussen vooral machinaal, en gyropalettes doen er slechts ongeveer een week over om een 500-tal flessen tegelijk te remueren.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

SO LONG, FAREWELL, AUF WIEDERSEHEN, GOODBYE! Na de remuage is het bezinksel verzameld in de hals van de fles, wat het verwijderen ervan, de dégorgement, makkelijker maakt. Belangrijk bij de expulsie van dit sediment is dat er zo weinig mogelijk wijn verloren gaat, en zo weinig mogelijk zuurstof in de fles kan binnendringen. Dégorgement kan op verschillende manieren gebeuren: à la volée, of à la glace. Dégorgement à la volée is de oudste methode, waarbij de fles met de hand vanuit verticale positie in een hoek van ongeveer 45° gebracht wordt, waarna de kroonkurk verwijderd wordt en het sediment uit de fles spuit door de druk van zes bar in de fles (is drie keer hoger dan de druk in een autoband!). Ook dit is een tijdrovend proces, dat de nodige ervaring vereist. Dégorgement à la glace is de modernere methode. Modern is hier wel relatief, want deze aanpak werd reeds in 1884 uitgevonden, door de Belg Armand Walfart. De technologische hulpmiddelen hiervoor zijn intussen sterk geëvolueerd, maar het basisprincipe is nog steeds hetzelfde: de flessen worden omgekeerd en de hals wordt enkele minuten in een ijsbad gezet, waardoor de gistprop gedeeltelijk bevriest. Daarna draait men de fles terug rechtop en verwijdert men de kroonkurk. Door de druk in de fles worden de lies uit de fles gestuwd en voilà, als alles goed verlopen is heeft men een mooie, heldere champagne.

VOOR ZUURPRUIMEN ZOWEL ALS ZOETEMONDJES Dan is het tijd om zowel de wijn als de fles zelf af te werken, want beide moeten voldoen aan de verwachtingen van (terecht) veeleisende champagneconsumenten uit alle windstreken. Allereerst wordt aan de champagne een

liqueur de dosage of liqueur d'expédition toegevoegd. Dit is een mengeling van wijn, suiker (ongeveer 500 tot 750 g/l) en enkele andere toegelaten bestanddelen zoals zuren (bijvoorbeeld ascorbinezuur/vitamine C), sulfiet of stoffen die helpen om de wijn te stabiliseren. De basis van het mengsel is uiteraard wijn: ofwel de champagnewijn van de huidige jaargang, ofwel reservewijnen van vorige jaren, of een mengeling van beide. Zelfs bij millésimé-champagnes is het trouwens toegelaten om reservewijnen uit vorige jaargangen te gebruiken bij de dosage.

Bij veroudering 'sur lies' vindt een proces van autolyse plaats, waarbij de dode gistcellen na de 2e gisting afbreken, en aroma's doen ontstaan van noten, gebak, linde en acacia. Ook wat de soort suiker betreft, hebben wijnmakers meerdere opties. In de meeste gevallen wordt een pure, gezuiverde rietsuiker gebruikt, maar ook bietsuiker is toegelaten, én MCR (Moût concentré rectifié of gerectificeerde geconcentreerde druivenmost). Verschillende producenten experimenteren hiermee – het soort suiker kan namelijk subtiele smaakverschillen teweegbrengen. De dosering zorgt mede voor de grote diversiteit in champagnes. Het meest populaire type is de 'Brut', waarbij tussen 0 en 12 g/l restsuiker mag achterblijven in de wijn – eigenlijk zelfs tot 15 g/l, want er is een tolerantie of foutenmarge van 3 gram. Voor wie het liever wat droger en strakker heeft, bestaat ook de Extra Brut (0 tot 6 g/l) en de Brut Nature / Zéro Dosage / Pas Dosé, waaraan bij dosage geen suiker werd toegevoegd, en die maximum 3 g/l restsuiker mag bevatten, overgebleven na de tweede gisting. zoetemondjes en liefhebbers van champagne bij kazen, foie gras en desserts vinden dan weer hun gading bij de Extra Dry (12 tot 17 g/l), de Sec (17 tot 32 g/l), de Demi-Sec (32 tot 50 g/l) of de steeds zeldzamer wordende Doux, die meer dan 50 g/l restsuiker moet bevatten.

SMAAK IN AL ZIJN FACETTEN Maar dosering bij champagne gaat niet zozeer over de zoetheidsgraad van het eindproduct, dan wel over de smaakrichting van de wijn. Champagne is een wijnregio met een koel klimaat, wat zich uit in een hoog gehalte aan

zuren in de wijn. Gelukkig, dankzij de unieke terroireigenschappen van de streek, zijn dit rijpe zuren, met een goeie verhouding tussen wijnsteenzuur en het scherpere appelzuur. Toch is vaak wat restsuiker nodig om de zuren in evenwicht te brengen. Dosering voegt ook body toe, en een ronder, zachter, rijker en genereuzer mondgevoel. Suiker is ook belangrijk om, bij het verouderen van de wijn, de Maillard-reactie te doen plaatsgrijpen. We kennen de Maillard-reactie als het 'bruinen' of karamelliseren van vlees of gebak, maar ook zonder hoge temperatuur kan deze reactie gebeuren – gewoon langzamer. Wanneer een gedoseerde champagne de kans krijgt om te verouderen, reageren aminozuren uit de wijn met de aanwezige suikers, wat resulteert in extra complexiteit en mooie aroma's van toast, broodkorst, rook, karamel en vanille. Voor de producent is de liqueur d'expédition ook de laatste kans om kleine aanpassingen aan de wijn te doen. De keuze van de soort en de hoeveelheid suiker maakt een verschil, en het type (reserve)wijn kan indien nodig ofwel wat frisheid of lichtvoetigheid toevoegen, of eerder wat extra gewicht of structuur, of net maturiteit en complexiteit. Er wordt soms gezegd dat men met de dosering ook de huisstijl bepaalt van het champagnedomein, maar dat is overdreven. Het gaat hier om een klein volume toegevoegde wijn, wat de huisstijl weliswaar een beetje kan versterken of bevestigen, maar het grootste verschil op dat gebied is reeds eerder gemaakt: in de wijngaard, bij de vinificatie, tijdens de assemblage en bij andere keuzes van de wijnmaker.

Kristel Balcaen

EN WE EINIGEN MET... EEN TOOST!

Dirk De Kegel – 2015 (Sabam Belgium)

TRENDS EN TENDENZEN

baar tot' geïnterpreteerd, maar voor ervaren champagneliefhebbers is dit nuttige informatie. Een later gedegorgeerde champagne (die langer op de lies heeft gelegen) is vlak na dégorgement namelijk een stuk frisser en jeugdiger dan een eerder gedegorgeerde wijn van dezelfde lichting. Dit omdat de dode gistcellen en het proces van autolyse de wijn helpen beschermen. Maar onderzoek toont aan dat later gedegorgeerde wijnen achteraf sneller verouderen. Bij het degorgeren komt de champagne immers in contact met zuurstof, en een oudere wijn is gevoeliger voor die zuurstofschok. Enkele jaren later zullen deze champagnes bijgevolg meer maturiteit vertonen dan de eerder gedegorgeerde flessen van

Armand Walfart

De Belgische uitvinder van het degorgeren à la glace in 1884, door wiens toedoen de productie van champagne enorm is toegenomen. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld, niet alleen ten voordele van de wereldwijde distributie van champagne, maar ook in de democratisering van de prijzen, en de economische haalbaarheid van wijnproductie in uitdagende klimatologische, geografische en politieke omstandigheden.

Remuage in houten pupitres.

Wat de toekomst brengt, blijft altijd koffiedik kijken, maar er zijn toch een aantal tendenzen merkbaar wat dégorgement en dosage betreft. Allereerst is er de populariteit van champagnes van het type Extra Brut en Brut Nature, die reeds enkele jaren in opmars is, zeker in de 'Oude Wereld'. Niet alleen komt suiker regelmatig negatief in de pers, maar daarnaast wordt champagne – en gelukkig maar – steeds vaker als maaltijdbegeleider ingezet, waarbij de beendroge versies doorgaans goed passen bij delicate, verfijnde gerechten. Ook vermelden meer producenten de degorgeerdatum op het etiket, of een code waarmee je gedetailleerde informatie over de productie en levensloop van de betreffende champagne kan opzoeken. De gemiddelde consument heeft daar niet onmiddellijk behoefte aan, en soms wordt die datum verkeerdelijk als 'tenminste houd-

Zoals vaak het geval is in de wijnwereld, is ook het verhaal van dégorgement en dosage er één van traditie, volharding, innovatie en een constant streven naar een product van topkwaliteit. Daarom wil ik dit artikel besluiten met een drievoudige toost, op die wijnbouwers, wijnmakers, bedrijfsleiders, onderzoekers en uitvinders, die er allemaal toe bijgedragen hebben dat wij nu nog steeds – en steeds betere – champagnes uit onze sierlijke glazen kunnen nippen.

Wanneer een champagne met dosage de kans krijgt om te verouderen, reageren aminozuren in de wijn met de aanwezige suikers, wat resulteert in aangename, complexe aroma's van toast, broodkorst, rook, karamel en vanille. dezelfde wijn – allemaal factoren die we mee in rekening kunnen brengen bij aankoop en consumptie van onze favoriete bubbels. Gelukkig staat de technologie niet stil, en al zeker niet in Champagne. Zo maken steeds meer producenten gebruik van 'jetting'-technologie om oxidatie te bestrijden. Hierbij wordt een minieme hoeveelheid wijn (of water) met sulfiet in de fles geïnjecteerd, net vooraleer de kurk op de fles gaat. Dit zorgt voor schuimvorming in de hals, wat de daar aanwezige zuurstof naar buiten stuwt. Een erg belangrijke technologische ontwikkeling, want oxidatie is één van de voornaamste schuldigen voor het grote verschil tussen individuele flessen van dezelfde cuvée.

Les Grandes Maisons de Champagne

Ook al valt menige cuvée ver buiten het budget van de gemiddelde wijnliefhebber, zonder hun investeringen en inspanningen om de kwaliteit en reputatie van hun wijnen te bewaken, had de geschiedenis van Champagne (de streek) en champagne (de wijn) er heel anders uitgezien. Het luxueuze imago van champagnewijnen, en daarbij horend het bijzondere en vaak feestelijke gevoel wanneer we de zachte 'plop' van het ontkurken horen, hebben we voor een groot deel aan hen te danken. De rebelse, rock'n'rollwijnmakers uit de Champagne

Want champagne is veel meer dan enkel een luxueuze schuimwijn gemaakt door grote namen en vaste waarden. Champagne is een wijnstreek met een turbulent verleden en een hardnekkig eigenzinnig karakter, waar men durft te experimenteren in wijnbouw en wijn maken, van het gebruik van vaten in ongewone vormen en materialen tot de opwaardering van oude druivenvariëteiten. Deze laatste toost gaat dus naar die minder bekende producenten die streven naar topkwaliteit, en naar de familiebedrijfjes waar de nieuwe generaties goed opgeleide wijnbouwers en oenologen oude tradities nieuw leven inblazen, met respect voor de natuur, een gezond economisch en wetenschappelijk inzicht, en een warm hart voor champagne.

CHÂTEAU VILLEMAURINE HET AMBITIEUS PROJECT VAN VLAMING JUSTIN ONCLIN

ustin Onclin is sinds jaren een prominente figuur in zowel de Belgische als Franse wijnwereld. In 2002 kocht hij Château Branas Grand Poujeaux in de appellatie Moulis. Al vrij vlug slaagde hij erin om de kwaliteit van zijn wijn op gelijke hoogte te tillen als die van de vaandeldragers van de appellatie, met name Château Chasse-Spleen en Château Poujeaux. Tijdens de ban des vendanges (de officiële afkondiging van de start van de nieuwe oogst) ontmoette Justin een bankier die hem vroeg of hij interesse had in de aankoop van een kasteel in Saint-Emilion. Dat kasteel bleek Château Villemaurine te zijn. Een bezoek aan het domein maakte onmiddellijk duidelijk dat de technische uitrusting sterk verouderd was. Gebrek aan investeringen, met als gevolg een verouderde infrastructuur, is vaak de voorbode van de verkoop van een kasteel. Dat is niet typisch voor Saint-Emilion, maar geldt voor vrijwel elke wijnstreek in de wereld. Maar ook de wijngaard lag er verwaarloosd bij en heel wat ontbrekende stokken moesten worden vervangen. Op het eerste zicht was dit geen glorieuze startpositie, waren daar niet de gunstige ligging van Château Villemaurine, vlakbij het centrum van Saint-Emilion, maar vooral ook zijn uitstekend terroir dat deel uitmaakte van het befaamde leem-kalkplateau van Saint-Emilion, en waarvan vele grote saint-emilionwijnen afkomstig zijn.

EEN KASTEEL MET 250 EIGENAARS Overtuigd van het potentieel dat op Château Villemaurine grote wijn kon worden gemaakt, deed Justin in januari 2005 een financieel voorstel aan de eigenaars. De aankoop liep echter niet van een leien dakje. Château Villemaurine was immers in handen van maar liefst 250 particuliere aandeelhouders, die een pachtovereenkomst hadden met een Bordelees handelshuis. De offerte kon slechts worden gevaloriseerd als minstens 80 procent van de eigenaars hierop positief zouden reageren. Toen 85 procent van de aandeelhouders met het bod instemden, was de deal rond. Finaal werd de akte van aankoop van Château Villemaurine op 15 december 2005 verleden. Het jaar daarop wist Justin de overblijvende 15 procent te verwerven waardoor de oorspronkelijke 7ha wijngaard volledig in zijn bezit kwam. Ondertussen verwierf hij ook het bijhorend kasteel dat nog steeds in het bezit was van het Bordelees handelshuis.

H U G O VA N L A ND E G HEM C o m m an d e r ij L an d v an W a a s

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Justin Onclin

Geproefd Château Villemaurine 2016

Schitterende aroma’s met geconcentreerd fruit, finesse en diepgang. Romige smaakaanzet met frisse fruitimpressies, genuanceerd middenstuk met een uitstekende zoet/ zuurbalans. Harmonieuze wijn die kracht aan elegantie koppelt. Beste Villemaurine ooit!

Onder de wijngaard bevindt zich een labyrint van gaanderijen die ontstaan zijn bij het winnen van kalkstenen voor de bouw van kerken, kastelen en huizen. Een geleid bezoek aan deze carrières vormt samen met beeld- en klankspel een fraaie toeristische attractie die ook de wijnliefhebber kan boeien.

Château Villemaurine 2015

Aroma’s van diep zwart fruit, geschakeerd en met zachte kruiden, heeft klasse. Ronde en smaakvolle aanzet met massa’s diep geconcentreerd fruit, een onderbouw met reliëf en diepgang, mooie rijpe en geïntegreerde tannine. Lange finale. Zeer geslaagd.

MERLOT IS DOMINANT

Château Villemaurine 2014

Gemiddelde maar nog jonge kleur. Discrete geur van fijn rood fruit met licht zoete kruiden en een florale hint. Slanke onderbouw met fraaie zuren en toch mooi diepgang. Fijne tanninestructuur. Matige extractie in functie van wat Moeder Natuur in 2014 heeft gegeven.

In de wijngaard is de merlot met 95 % heer en meester, de cabernet franc vertegenwoordigt de overige vijf procent. Bij toekomstige nieuwe aanplantingen overweegt Justin het aandeel cabernet franc op te drijven. De tendens om meer van deze variëteit in Saint-Emilion aan te planten vinden we ook op andere domeinen terug. Men wil hierdoor anticiperen op de klimaatopwarming die eerder een gunstig effect heeft op de trager rijpende cabernet franc dan op de merlot. De gemiddelde leeftijd van de wijnranken draait rond de 30 jaar. De teeltwijze van lutte raisonnée wordt gezien als een overgang naar de biokultuur. De grond wordt regelmatig omgeploegd en herbiciden worden volledig verbannen. In de winterperiode zaait men wintertarwe tussen de rijen, die na inwerken het biologisch leven in de bodem moet bevorderen.

NIEUWE KLASSERING IN 2012 Om de tien jaar wordt het klassement in Saint-Emilion herzien. Elk kasteel krijgt op die manier een kans om in de kwaliteitspiramide te stijgen. Château Villemaurine geniet sinds 2012 opnieuw de status van grand cru classé. Maar Justin is er de man niet naar om

Château Villemaurine 2011

Fijne geur met gebald zwart fruit, voldoende rijp. Start in de mond vrij krachtig en vol, goede voortzetting. Stevige maar voldoende rijpe tannine met een kruidig accent. Heeft bewaarpotentieel. Château Villemaurine 2010 op zijn lauweren te gaan rusten. De terechte ambitie om in 2022 te promoveren tot premier grand cru classé is geen ijdele droom. Het arbeidsintensieve werk in de wijngaard, de lage rendementen, het oordeelkundig gebruik van nieuw hout en de moderne infrastructuur hebben de wijnen de laatste jaren duidelijk naar een hoger niveau getild. Voeg daarbij nog het uitstekend terroir van het leem-kalkplateau van Saint-Emilion waardoor de terroirexpressie primeert op de technologie, en alle ingrediënten zijn aanwezig om aansluiting te krijgen bij het selecte groepje van de premiers grands crus classés.

Fris en geschakeerd fruit, finesse en mooie integratie van het nieuw hout. Zachte maar diepe aanzet met romig fruit, minerale onderbouw met schitterende zuren en nobele tannine. Klasrijke wijn met groot bewaarpotentieel. Château Villemaurine 2009

Gemiddelde kleur. Finesserijke aroma's met rijpe fruitnuances, gekoppeld aan frisheid en een florale toets. Een suave aanzet met fluwelige zachtheid, vlezige onderbouw en fijne kruidigheid afkomstig van rijpe maar niet overrijpe merlot. Versmolten rijpe tannine stoffeert de lange finale.

EEN UNIEKE ROSÉ

2006 INSPIREERDE DE KELDERMEESTER VAN BOLLINGER TOT EEN BIJZONDERE CREATIE

CHAMPAGNE MEER DAN OOIT DIVERS Peter heeft het in dit nummer over trends in Champagne. Meer dan ooit merk je een groeiende diversiteit aan stijlen. Meer aandacht gaat ook naar de wijngaard en de vinificatie, en het rijpen van de wijnen voor de tweede gisting al of niet in houten recipiënten. Of dit de verschillen bepaalt, is nog een vraag. Tenslotte blijft de meest verkochte champagne een blend: niet enkel met sappen van druiven afkomstig van verschillende percelen met elk een eigen identiteit maar ook van verschillende jaargangen en rassen wat het heel complex maakt en voor honderd en één mogelijkheden zorgt om een niet afwijkende champagne te maken. Een belangrijke rol speelt de finale stap in het proces, het toevoegen van de liqueur d’expédition. De trend is om laag te doseren. Veel huizen investeren in een zéro brut, hoewel een beetje suiker de champagne een stuk rijker maakt. Al deze variabelen bepalen de eigenheid van een champagne.

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij Bellebeek

HET TERROIR Oorsprong en traditie zullen steeds het symbool vormen van champagne. De betovering door de dansende belletjes, de heldere wijn, licht, fris en wat prikkelend, de reputatie van de beroemde huizen en de ingenieuze marketing maakten de regio wereldberoemd. In de loop van de 20ste eeuw begon men met de selectie van druivenrassen en gisten, en verbeterden de snoei- en teeltmethoden. In 1927 legt een wet de grenzen vast en maken drie druivenrassen het leeuwendeel van de aanplant uit: pinot noir, meunier en chardonnay. In de loop der jaren zijn de voorschriften aangepast. Recent nog werd de begrenzing van het productiegebied uitgebreid. Opmerkelijk wordt in het hele verhaal zelden het belang van de percelen vermeld. Nog los van

“(…) Full body, velvety and intense. Huge wine here. Can’t wait to watch it develop”

“ The 2015 Villemaurine is a Saint Emilion Cru that has had a turnaround in recent years. (…) It has a precise and focused bouquet with ebullient red cherries and raspberry coulis mixed with subtle limestone aromas…”

James Sukling 94-95 points

“Volume très racé, arrondi, mais avec une fraicheur de grand cru, grande plenitude (…) »

Michel Bettane et Thierry Desseauve, Formidable 17-17,5 points

Neal Martin 92-94 point

L’identité d’un terroir unique

— Justin Onclin, propriétaire —

de geografische eenheid, de ondergrond van krijt met daarop een dikke of dunne kleilaag, speelt de samenstelling van de boven- en onderlaag een heel belangrijk rol. De wisselende samenstellingen leidden tot een indeling van de gemeenten in grand cru en premier cru. In de grand cru-gemeenten werd bijna enkel chardonnay en pinot noir verbouwd. Vandaag komt daar een groeiend deel aan meunier bij. Chardonnay geeft de beste resultaten op de zuiverste kalkgrond. Samen met de pinot noir, die eerder op mergelgrond gedijt, vormen zij het kerngebied in Montagne de Reims, Côte des Blancs, en verder in het zuiden Côte de Sézanne. In Vallée de la Marne is dat eerder klei. Het zuidelijke gebied met de Côte des Bars is voornamelijk beplant met pinot noir. De mergelgrond hier is sterk verschillend van deze in het noorden.

BOLLINGER Bollinger is een van de groten met een traditie die teruggaat tot de 15de eeuw. Het huis werd opgericht door Joseph Bollinger uit Württemberg, Duitsland, en Paul Renaud uit Champagne. Joseph Bollinger huwde een De Villermont en breidde de zaak uit. Van bij het begin bezit het huis eigen wijngaarden. 85% van de wijngaarden, 170ha, liggen verspreid over zeven wijngaarden: Aÿ, Avenay, Tauxières, Louvois en Verzenay zijn beplant met pinot noir, Cuis met chardonnay en Champvoisy met pinot meunier. Lang bleef Bollinger een strikt familiebedrijf tot in 2008 Jérôme Philipon als manager begon bij het bedrijf. Hij was verantwoordelijk voor de eerste Bollinger Rosé, het type champagne waar het bedrijf tot dan geen interesse had voor getoond.

EEN UNIEKE CREATIE 2006 was een apart jaar met contrasterende weersomstandigheden: een heel koude winter en een zeer warme zomer met een uitstekende bloemzetting en een goede, langzame rijping. Augustus was echter vochtig en nat en dreigde roet in het eten te gooien. Telers vreesden voor schimmels en meeldauw. Maar de natuur is onvoorspelbaar: september was opnieuw zonnig en warm en de oogst verliep uitstekend met zonnige dagen en koele nachten. Niettemin aarzelden producenten om het

jaar uit te roepen tot een millésimé-jaar. Bij Bollinger werd geen witte millésimé gemaakt. Rosé 2006 is Bollingers allereerste gelimiteerde editie in een innoverende verpakking. De champagne wordt verpakt in een traliewerk met een spel van transparanten en schitteringen van roze goud. De wijn reflecteert de persoonlijkheid van de jaargang. Negen crus werden geselecteerd voor deze editie. De assemblage bestaat uit 72% pinot noir en 28% chardonnay. De toevoeging van 7% rode wijn geeft aan deze cuvée een uniek karakter. De rijping van meer dan 10 jaar levert een rijke, genereuze wijn.

Geproefd Mooie zalmkleurige champagne met een schitterende briljante spiegel en een continue sliert van fijne belletjes. Weelderige en intense geuren van klein rood fruit, floraal en hints van kruiden. Wat later veel citrusfruit, bergamot, toast, nootjes en biscuit. De smaak is indrukwekkend en verfijnd. Opmerkelijk is het bijzonder evenwicht tussen de verschillende elementen: heerlijk fruit, edele zuren, vineus, kracht, spanning, frisheid en elegantie, eindigend in een minerale lengte met specerijfinish. Bollinger is een betrouwbaar huis dat schitterende champagnes maakt. Deze rosé is een uitschieter, een erkenning van het streven naar kwaliteit en persoonlijkheid.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

DE WIJNRONDE VAN FOTOVERSLAG

VLAANDEREN EDITIE 2017 PE T ER D O O MEN C o m m a n d e r ij d e n B l o e y e n d e n W ijn g a e r d t

p 21 mei 2017 verkende wijnminnend Vlaanderen de Vlaamse Ardennen en de streek rond Gent. We kwamen te weten dat er heel wat wijnbouwers in deze streek actief zijn.

De startplaats lag bij Aalst, waar Herman Troch wijndomein de Kluizen beheert. Vervolgens trok de karavaan naar Lede. Daar kregen we een blik op het nieuwe domein LeeFlank, ontstaan uit Curvum Cubitum van Bart van Ryckeghem. Ook schoonvader Etienne Brondeel (domein Kapellegoed) tekende present en liet ons zijn prima mousserende wijnen proeven. De derde stop was Vlierzele. Ook hier werden bubbels geserveerd, en wel door Marc Driessche. Hij plantte er de drie klassieke Champagnedruiven. Na een korte stop in het Breipark van Zottegem kwamen we aan in Brakel. Deelgemeente Elst had een verrassing in petto: vers gebakken geutelingen. Uiteraard werd er ook wijn geproefd: Dorrebeek en Drie Fonteinen werken al langer samen, maar hoewel ze wijn maken van dezelfde druiven en in dezelfde gemeente, is het resultaat heel verschillend. Ook in Vlaanderen speelt terroir een sleutelrol! Het parcours vervolgde langs enkele monumenten van de Vlaamse wielerklassiekers zoals de Haaghoek en de Berendries. Zo arriveerden we in Zwijnaarde: de thuishaven van wijndomein Waes. Hier kregen we de keuze tussen bubbels, wit en rood, alle van hybride druiven. Toen was het tijd om Gent op te zoeken. In de prachtige Sint-Pietersabdij werden we naar de crypte geloodst, waar tot onze verrassing een heuse wijnbeurs op touw stond, met allemaal wijnen van eigen bodem. Daarna werden we uitgenodigd om de voeten onder tafel te steken. Het werd een heerlijk diner, overgoten met de beste wijnen van eigen streek. Volgend jaar gaan we voor de eerste keer over de landsgrenzen: we bezoeken de streek van Champagne. Meer nieuws daarover volgt spoedig.

1 het Breipark te Zottegem 2 wijnbeurs met onder andere Aldeneyck 3 een tevreden organisator Luc Dewulf, want alles was vlot verlopen

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

4 Joyce van Rennes (Genoelselderen) 5 een geuteling wordt gebakken in de traditionele houtoven 6 diner als afsluiting van een geslaagde wijnronde 7 domein LeeFlank te Lede 8 Marc Driessche 9 Stijn en Kathleen Maris (De Caybergh) 10 de fotozoektocht zorgde ook dit jaar voor hoofdbrekens 11 Lodewijk Waes, Eric Merny en gouverneur Briers in gesprek 12 Wijndomein Waes te Zwijnaarde 13 Drie Fonteinen en Dorrebeek

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

DE PINOT GRIS-TAFEL VAN DE LAGE LANDEN

S T EFA A N S O ENEN S t e f a an S o e n e n i s w ijn v e r t e l l e r e n h o u d t e e n b l o g o v e r w ijn b ij.

et prestige van de Belgische en Nederlandse wijn stijgt zienderogen. De negatieve toonzetting in de wijnjournalistiek is nagenoeg verdwenen. De gemiddelde kwaliteit van de lage landen-wijn is het laatste decennium spectaculair toegenomen. De internationale klasse van onze beste wijnen wordt eindelijk erkend en in superlatieven beschreven: niet meer in de zin van goede wijntjes maar van topwijnen. Deze recente mentaliteitsverandering is een opsteker voor alle wijnbouwers in de lage landen. Een drijfveer ook om de lat nog hoger te leggen. En dat zit meer en meer in de details. Vorig jaar werd in een vergelijkende internationale proeverij het grote potentieel van pinot noir uit koel klimaat lage landen aangetoond (zie Ken Wijn-magazine nr. 26). De betere pinots wedijverden met die van befaamde wijnbouwers uit Frankrijk en Duitsland, zowel in kwaliteit als in prijs. Dit jaar stelden we de vraag naar de kwaliteit van lage landen-pinot gris, het kleine tweelingzusje van pinot noir. Het resultaat was verrassend. Laat ons, voor de bespreking hiervan, eerst de druif pinot gris van dichtbij bekijken.

PINOT GRIS INTERNATIONAAL Alle pinots - pinot noir, pinot blanc, pinot meunier en ook pinot gris - zijn genetisch vrijwel identiek. Ze zijn eerder subvariĂŤteiten van elkaar dan onderscheiden druivenrassen. Alleen kleine mutaties in het genetische materiaal hebben voor verschillen gezorgd. Vooral dan in de schilkleur. De mutatie van pinot noir naar pinot gris gebeurde, in tegenstelling tot pinot blanc, niet in alle cellagen waardoor de druif nu eens geel dan weer rozig of blauw is. Pinot gris is mondiaal een druif in opmars. Zij is een alternatief voor chardonnay, weliswaar minder gemakkelijk om te telen maar met meer karakter. Je hebt de wijn in allerlei stijlen. In Duitsland (vooral Baden) en in Noord-Italiaans Collio vinden we een Bourgondische stijl van pinot gris: droog, breed en houtgerijpt. Daarnaast kent ItaliĂŤ een vrij strakke stijl, soms heel licht en verfrissend in bulkwijn, soms geconcentreerd, mineraal,

gris ongeveer 5 tot 6% van de totale wijnbouwoppervlakte. Wat is nu de typiciteit van pinot gris in de lage landen en kan met de druif hoogkwalitatieve wijn worden gemaakt?

DE ORGANISATIE VAN DE PINOT GRIS-TAFEL Zes laaglandse wijndomeinen, volgens insiders vermaard voor hun pinot gris, werden de zomer van 2016 uitgenodigd op wijndomein Aldeneyck. Aldeneyck, geleid door de rasechte Limburger Karel Henckens, is gelegen in het Limburgse Maasdorpje Aldeneik, vlak aan de Nederlands-Belgische grens. Present waren Apostelhoeve (NL), Thorn (NL), De Wijngaardsberg (NL), Bon Baron (BE), Entre-Deux-Monts (BE) en uiteraard Aldeneyck (BE) zelf. Rond de tafel verzamelde een gezelschap van 16 mensen: de wijnbouwers en een aantal sommeliers en wijnschrijvers uit België en Nederland. De wijnen werden ingepakt in blindeerzakjes die de vorm van de fles verborgen en geschonken in series van 3 tot 5 wijnen. De flights van lage landen-wijn werden telkens gemengd met bekende Europese pinot gris-benchmarks uit Frankrijk, Duitsland, Italië, Oostenrijk en Luxemburg. We proefden van ’s morgens tot ’s avonds 41 wijnen. floraal en licht vegetaal (gras, buxus, asperge) in het betere werk uit Alto Adige of Friuli. In de Australische en Nieuw-Zeelandse wijnbouw wordt deze wijnstijl pinot grigio genoemd om ze te onderscheiden van hun rijpere pinot gris. Tenslotte is er nog de aromatische stijl uit de Elzas. Een volrijpe pinot gris - in Elzas treffend de Sultan genoemd - is vol en weelderig, zelfs smeuïg in de mond, met ongegeneerd tropisch fruit (rijpe perzik, abrikoos, ananas, mango), sinaasappel en overrijpe peer of kweepeer, zowel zoete als pikante kruiden, wat honing en soms champignon (botrytistoets). De betere Elzas-wijnbouwers maken tegenwoordig drogere wijnen met meer fraîcheur door vroeger te plukken en botrytis te mijden. Er is wereldwijd zo’n 48.000ha pinot gris aangeplant, met als belangrijkste landen Italië (20.000ha), de Verenigde Staten (7.127ha) en Duitsland (5.947ha). Het wijnbouwareaal in de lage landen is bijzonder klein: naar schatting 14ha in Nederland en 16ha in België. In België komt de druif op de derde plaats na chardonnay en pinot noir. In beide landen beslaat pinot

VERRASSENDE BEVINDINGEN Op het einde van de proeverij was er een duidelijke consensus onder de sommeliers en de wijnjournalisten: de pinot gris uit Nederland en België was niet alleen de evenknie van het betere werk uit Europa, in een aantal gevallen was de kwaliteit zelfs beter. De bijzondere kwaliteit van lage landen-pinot gris vat ik in twee punten samen. Eerste punt: de pinot gris-wijnen uit de lage landen schitteren door frisheid van zuren in combinatie met goed geïntegreerde alcohol. Eventuele restsuikers die bijdragen tot rondheid en rijkdom (niet meer dan 5 tot 8 gram) worden perfect gecounterd door de voor ons koele klimaat typerende zuren. Pinot gris blinkt van nature niet uit door zuren en ontwikkelt bij volledige rijping soms zoveel suiker dat er ofwel alcoholische wijn uit voortkomt, ofwel wijn met ongebalanceerde restsuiker. In het slechtste geval zijn beide problemen aanwezig (zie sommige logge elzassers). Dit euvel troffen we niet aan in de wijnen van hier. Het cool climate blijkt voor onze pinot gris een echte troef. Tweede punt: wijndrinkers zullen verwonderd zijn hoe rijk en aromatisch pinot gris van hier kan zijn. De wijnen zijn vol van smaak, zalvend qua mondgevoel en combineren kruidigheid met tropisch fruit en strakke citrusfruittonen. Vaak ook met een minerale

MAASVALLEI LIMBURG ONTVANGT EERSTE GRENSOVERSCHRIJDENDE WIJNAPPELLATIE IN EUROPA ROERMOND

WIJNGOED THORN

THORN

KINROOI

STEVENS-WEERT

WIJNDOMEIN ALDENEYCK MAASEIK

NEDERLAND ROOSTEREN

BELGIË

WIJNDOMEIN THILESNA DILSEN STOKKEM

DUITSLAND

WIJNDOMEIN PALMENHOF

SITTARD

WIJNDOMEIN VILAIN VIIII

GELEEN

LEUT MAASMECHELEN

foto: Els Verbakel

OUD-REKEM LANAKEN MAASTRICHT

Karel Henckens van Wijndomein Aldeneyck & Harry Vorselen van Wijngoed Thorn op de Maasbrug in Maaseik.

MAASEIK (B) / THORN (NL)

Na een jarenlange procedure erkent de Europese Commissie formeel de Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) van het wijnbouwgebied ‘Maasvallei Limburg’. Hiermee is de eerste grensoverschrijdende wijnappellatie een feit en uniek in Europa. Wijnen geproduceerd op de kiezelgronden aan weerszijden van de Maas welke de grens vormt tussen Belgisch en Nederlands-Limburg, mogen binnenkort met het label van BOB ‘Maasvallei Limburg’ op hun ﬂessen pronken. Een hele eer voor de hoog kwalitatieve, wijnbouw in beide Limburgen. Pioniers van deze erkenning, Karel Henckens van Wijndomein Aldeneyck (B) en Harry Vorselen van Wijngoed Thorn (NL), verankeren hiermee de typische smaak van de wijnen uit hun terroir. Het wijnbouwgebied ‘Maasvallei Limburg’ ontvangt als eerste grensoverschrijdende regio in Europa een Beschermde Oorsprongsbenaming, zeg maar Europese ‘Appellation d’Origine Controlée’ De wijnregio is uniek, doordat de grindwinning het Maasland, tussen Roermond (NL) en Lanaken (B) (zie kaartje), boetseerde tot een landschap met grote wateroppervlakten. Deze vlakken de temperatuurextremen uit en beperken aldus beter de vorstschade dan andere wijngebieden in Europa. Dit warme stukje Limburg is bovendien ook een van de droogste regio’s van de Benelux, essentieel voor de smaakkwaliteit.

Wijnbouwers Maasvallei Limburg

Het erkenningsbesluit van de BOB ‘Maasvallei Limburg’ is inmiddels door de Europese Commissie formeel goedgekeurd.“In 2010 rijpte het eerste idee om een Appellatie aan te vragen aan beide zijden van de Maas want ons terroir eindigt niet aan onze landsgrens”, aldus de initiafnemers Harry Vorselen en Karel Henckens.“We beseften toen niet waaraan we begonnen, maar na jarenlang doorzetten zijn we nu zover dat Europa de smaakkwaliteit, identiteit én terroirexpressie van onze wijnen erkent. En daar zijn we terecht fier over! De toplaag van warme leem en het onderliggende grindpakket (kiezel) zijn doorslaggevend in de mineraliteit, diepgang en finesse van onze wijnen.” De teeltmaatregelen en vinificatiemethoden binnen deze regio zijn streng gereglementeerd via het Productdossier. Deze wijnappellatie geldt enkel voor de wijndruivenrassen, verbouwd en gevinifieerd binnen de streng afgebakende contouren van het wijnbouwgebied ‘Maasvallei Limburg’ en omvatten onder meer: Auxerrois, Chardonnay, Dornfelder, Pinot Blanc, Pinot Gris, Pinot Noir en Riesling. De laatste jaren zijn meerdere wijnbouwers gestart in dit gebied. Via de Erkenningscommissie wijn in België en de Nederlandse Voedings-en Warenautoriteit kunnen alle wijnbouwers een aanvraag indienen waarna de wijnen een analyse ondergaan en getest worden op smaak en kwaliteit. Deze beslissen uiteindelijk welke wijnen het kwaliteitslabel BOB Maasvallei Limburg mogen voeren.

Harry Vorselen, Wijngoed Thorn (NL), T. +31 (0) 475 56 10 02, Karel Henckens, Wijndomein Aldeneyck (B), T. +32 (0) 89 56 41 02

ondertoon van natte stenen of kalk. Het voor ons klimaat kenmerkende, lange rijpingsseizoen, waarin aroma’s langzaam maar zeker worden opgebouwd, zit er zeker voor iets tussen.

PINOT GRIS-WIJNEN ZONDER HOUTRIJPING De proeverij ging van start met de wijnen van Karel Henckens van Aldeneyck en Harry Vorselen van Thorn. Karel maakt een pinot gris met meeslepend sappige, kruidige en volle aroma’s. We proefden verschillende jaargangen en de constante kwaliteit is opvallend: altijd puur en mooi gedefinieerd fruit, mineraal, karakteristieke kruiden en verfrissend. Harry’s wijnen zijn vaak iets breder maar met veel finesse: volle en intense, soms wat zoetige aroma’s van tropisch fruit, pittig en onderstut door aanhoudende zuren. Rijpheid van de druif en lage vergistingtemperatuur (langzame gisting) geven de wijn een uitgesproken tropisch karakter, vaak ananas. Wijnbouwer Matthieu Verhulst van Apostelhoeve draait de volumeknop van de pinot gris helemaal open. Wat een rijke, brede en smeuïge wijnen zijn dit! Het spel tussen zoet (5 gram restsuiker) en zuur (geen malolactische omzetting) is magnifiek. Een strakker type wijn vinden we bij De Wijngaardsberg: aroma's van sinaasappel, rijpe peer en ananas spatten uit het glas van de 2015er. Complex wordt De Wijngaardsberg pas écht na rijping. We kregen een goudgele pinot gris 2009: zalvende en toch frisse wijn met veel honing, stro, noten, kruiden, koffie, champignons, aardsheid en appelsiensnoepjes. Ook de wijnen van Aldeneyck, Thorn en Apostelhoeve worden complexer en ontwikkelen mooie honingtoetsen en gedroogd of

gekonfijt fruit na twee of drie jaar op fles. Ik wil ter volledigheid ook de Hagelandse Kluisberg pinot gris vermelden. Veelvuldig gouden medaillewinnaar en zeer toegankelijk voor een breed publiek. Veel elzassers in deze prijscategorie (8-9 euro) komen qua kwaliteit niet in de buurt. De besproken wijnen hielden qua kwaliteit minstens gelijke tred met wijnen uit Alto Adige (Terlan 2016, Nals Magreid 2015), Veneto (Albino Armani 2015), Luxemburg (Aly Duhr Ahn Nussbaum 2016) en Elzas (René Muré Côte de Rouffach 2014, Leon Boesch Clos Zwingel 2014).

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Wijnbouwers uit de Lage Landen met een belangrijke aanplant van pinot gris

Harry Vorselen, geboren en getogen in Thorn aan de Nederlandse Maas, is een gelauwerde beroepsmuzikant: lang een uitstekende hoornspeler en nu dirigent. In 2001 maakt hij door medische complicaties een carrièrewending naar wijnbouw. Harry blijkt wijnen te ruiken, te smaken en te evalueren met dezelfde precisie die hij als muzikant hoog in het vaandel voert. Al zijn wijnen zijn het toonbeeld van zuiverheid en subtiliteit. Zijn pinot gris leunt dicht aan bij het indringende timbre van hoorngeschal. Harry streeft in pinot gris robuuste aroma’s na met veel exotisch fruit, kruidigheid, een nootachtige honingtoets maar ook finesse. Hij vermijdt botrytis, tenzij in de zoete cuvée, en kiest voor gedeeltelijke of volledige malo. Voor Harry is niet zozeer een hoge zuurgraad belangrijk, wel de gelijkmatige verdeling van zuren in de mond, van aanzet tot afdronk. Een klein restzoetje geeft bijkomende fond aan zijn wijn. Harry eet bij zijn pinot gris graag pikant Oosters en dat zoetje blust de kruiden mooi af. Naast pinot gris maakt deze wijnbouwer een bijzonder verfijnde pinot noir en een loepzuivere riesling, naast lekkere auxerrois en dornfelder. Harry Vorselen, een man van finesse in de Laaglandse wijnbouw. De passie voor wijnbouw druipt er vanaf bij de goedlachse Karel Henckens. Aanvankelijk fruitboer en geleidelijk aan wijnboer. Over de appelen en de peren kreeg hij nauwelijks feedback van de klant. Wijn geeft Karel in die zin zoveel meer voldoening. Karel is een freak in de wijngaard. Het loofwandbeheer in de ondertussen 10 hectare grote wijngaard, is zijn dada. Wat in de wijngaard scheef ging, krijg je in de cave nooit meer recht. De wijnstokken worden twee keer ontbladerd in de druivenzone en de trossen worden gehalveerd ter preventie van botrytis. Karel maakt van deze blozende druiven zijn droom-pinot gris: een wijn met typische Aldeneyck-kruiderij, opvallend frisse zuren en vooral: een lange afdronk. Naast pinot gris scheert deze wijnbouwer hoge kwaliteitstoppen met chardonnay en pinot noir maar ook riesling en pinot blanc zijn heerlijk. Twee mousserende wijnen maken het indrukwekkende gamma compleet. Allemaal wijnen met een hartelijke glimlach, rechtuit en to the point, net zoals Karel zelf. Hij en zijn charmante vrouw Tine, die het wijnbouwbedrijf logistiek beheert, drinken hun pinot gris graag bij een stukje parelhoen. De Nederlander Matthieu Hulst is een imposante verschijning. Hij is groot en struis en lacht graag uitbundig. Zijn pinot gris-wijnen gelijken erg op hem met hun hoge smaakintensiteit, hun blije, weelderige fruitaroma’s en hun technische degelijkheid. Matthieu en zijn familie zijn grondleggers van de professionele Laaglandse wijnbouw, net zoals wijnkasteel Genoels-Elderen in België. Matthieu was een talentvolle voetballer maar blessures brachten hem op de plaats waar zijn hart ligt: de Apostelhoeve in Maastricht. De wijnstokken wortelen in een van de beste terroirs van de Lage Landen (11 hectare): een flinke zuidelijk gerichte heuvelrug met mergel- en kiezelbodem toegedekt met löss. Zowel in de wijngaard als in de kelder is Apostelhoeve high-tech: computergestuurde pers, zachte pompsystemen, doordachte filtreermachines, aangepaste gistculturen en recent een hypermoderne oogstmachine. In 1970 al werd riesling aangeplant, samen met müller-thurgau en auxerrois. Pinot gris kwam later. De wijn wordt zonder malo gevinifieerd en met een klein beetje restsuiker (5 gram/liter). De inox-pinot gris drinkt Matthieu bij kalfsvlees met groene asperges, de barrique-versie bij gegrilde coquilles. De uit 's-Hertogenbosch afkomstige Jeanette Vandersteen en haar Poolse echtgenoot Piotr zijn met hun Waalse wijndomein Château Bon Baron belangrijke personages geworden in de prille Belgische wijncultuur. Het zijn echte durvers. Een belangrijk deel van hun 17 hectare wijngaarden, grotendeels gelegen aan de oever van de Maas in Profondeville, is beplant met rode druivenrassen (pinot noir, acolon, gamaret, garanoir, cabernet dorsa). Daar wagen weinigen zich aan in ons koele klimaat. Toch maken ze door uitstekende know how in wijngaard en wijnkelder geweldige rode wijnen. De barrique-gerijpte pinot gris is de parel op de kroon van hun witte wijnen (chardonnay, muscat, pinot blanc, auxerrois).

Uniek is dat Jeanette en Piotr pinot gris met minimale restsuiker maken. Dat geeft de wijn een uitzonderlijk fijn smaakreliëf. De keuze en het gebruik van de eikenvaten (1 jaar lagering) is perfect afgestemd op de prachtige primaire aroma’s van de druif. De typische aromastoffen van pinot gris, namelijk terpenen (aroma van kruiden, ananas, mango, guave, oranjebloesem maar ook gras) worden optimaal tot expressie gebracht, onder meer door gebruik van specifieke kultuurgisten. De complexiteit van de wijn vergroot door een klein percentage door nobele schimmel aangetaste druiven. Pinot gris wordt op Château Bon Baron ook gebruikt in een mousserende wijn, genaamd Formidable. Het wijnbouwkoppel drinkt hun pinot gris graag bij oesters, kip met morieltjes en asperges op zijn Vlaams. Jules Nijst is ingenieur en werkte lange tijd in de bedrijfswereld. De Nederlandse Limburger is een wandelende encyclopedie, zeker als het wijnbouw betreft. Geen bullshit voor Jules, alleen wetenschappelijk onderbouwde inzichten en technieken. Toen hij voor het werk genoodzaakt werd te verhuizen, koos hij voor een radicale verandering van loopbaan. In plaats van drukke vergaderingen binnen, kwam het werk in de wijngaard buiten. Het is duidelijk dat voor Jules techniek maar een middel is. Meer en meer vermijdt hij wijnbouwinterventies in de kelder en gaat hij af op zijn gevoel, ook in de wijngaard. Pinot Gris is de wijn die hem voor het eerst een zekere bekendheid gaf in Nederland. Het is ook de wijn met het hoogste smaakgehalte in de kelder van De Wijngaardsberg. Jules laat de malo niet gebeuren en behoudt daardoor een hele strakke kern van zuren. Om de zuren te balanceren en onder te dompelen in wat bijkomend fruitvet, voegt Jules een beetje zoete pinot gris toe. Hij zoekt in pinot gris aroma’s op van peer, gele appel, citrus en wat tropisch fruit. De wijn doet het voor hem fantastisch bij een salade riche met gebakken gamba’s maar ook eendenborst, paté en ganzenlever. Naast lekkere auxerrois, edele chardonnay en fijne mousserend wijn, maakt Jules een van de mooiste pinot noirs van de Lage Landen. Martin Bacquart is een Belgische bio-ingenieur. Hij specialiseerde zich in Frankrijk voor wijnbouw. Op zandleem- en ijzerzandsteen slaagde Martin erin de West-Vlaamse wijnbouw naar een hoger kwaliteitsniveau te tillen. Wijndomein Entre-Deux-Monts zette de BOB Heuvelland, in de Westhoek van België, op de internationale wijnkaart. Martin vindt pinot gris niet de gemakkelijkste wijndruif en hoge opbrengsten moet je er niet van verwachten. Aanvankelijk werd de druif nagenoeg solo in de fles gebracht maar blends bleken na wat ervaring betere en complexere resultaten op te leveren. De lengte van de afdronk, minder de breedte van de wijn, is voor deze ingetogen en oerdegelijke wijnbouwer belangrijk. Martin maakt karaktervolle wijnen met een heerlijke aciditeit die typisch is voor deze uiterst noordelijk gelegen wijnstreek: minerale chardonnay, mooie eikgerijpte pinot noir en indrukwekkende schuimwijn méthode traditionnelle. De mousserende Wiscoutre van kerner, chardonnay, pinot gris en siegerrebe is een van de meest originele klasseprodukten van de Belgische wijnbouw. Martin drinkt zijn pinot bij noordzeetong meunière, tomaat-garnaal, polderasperges met frisse dressing of salade met lauwe kreeft.

PINOT GRIS-WIJNEN MET HOUTRIJPING Op de pinot gris-tafel leerde ik hoe goed onze pinot gris reageert op barrique. Apostelhoeve barrique toonde zich, zeker in zijn gerijpte vorm (2011) maar ook jong (2015) een bijzonder geslaagde wijn. Deze pinot gris heeft zoveel fruit en kracht dat hij het medium getoaste tweedejaarshout draagt als een op maat gemaakt kostuum. De wijn is gerookt met mooie toast en amandelen, honing, veel complexiteit, een spel van appels, peren en perziken, een vetje, diepgang, complete wijn. De barrique-wijnen van Aldeneyck (2013, 2014) tonen zich meer van hun elegante kant en gaan vooral in de lengte stevig door met ananas en kweepeer. Ik dronk onlangs een geweldige 2015: uiterst complex, mineraal, héél fris en lang, topwijn. Château Bon Baron verschilt van Apostelhoeve en Aldeneyck door kurkdroge pinot gris. Het eikenvat (12 maanden) heeft een dienende rol. Bon Baron maakte in verschillende jaargangen absoluut grote pinot gris. De barrique 2008 behoort tot het beste dat we op de pinot gris-tafel hebben geproefd: prachtig wit fruit, bijzonder elegant, verfijnd en toch krachtig. 2014 heeft subtiele aroma’s van vers gebrand hout, rook, honing, amandelgebak, perzik en peer. 2015 en 2013 zijn breder van stijl met weelderige en wat uitwaaierende tropische aroma’s. Ook wijndomein Kitsberg uit het Limburgse Heers maakt op kleine schaal een bijzonder goede, droge pinot gris barrique. De besproken barrique-wijnen zijn een aanzienlijk lang leven beschoren: de eikaroma’s geraken meer versmolten en de complexiteit van de wijn groeit. Je bewaart ze sowieso best een paar jaar. Culinair is houtgerijpte pinot gris breed inzetbaar, bij stevige vissen en wit vlees op de gril, overgoten door rijke sauzen. Het zijn karakterwijnen, exotisch en spannend. Dat maakt ze uniek. We proefden houtgerijpte vergelijkingsflessen uit Baden (Bercher Feuerberg GG 2013, dr. Heger Winklerberg 1ste Lage 2014), Kamptal (Allram Reserve 2015) en Friuli (Maria Felluga Mongris Collio Riserva 2012). De lage landen-wijnen pasten perfect in dit illustere rijtje. En dat zegt veel over hun hoge kwaliteit.

ZOETE WIJNEN, BLENDS EN MOUSSEREND Zoete pinot gris is zeldzaam in de lage landen. We proefden er twee. Aldeneyck Noble 2013 (11,5% alc, 60 gr restsuiker) heeft een goudgele

kleur met lichte bruine nuance, delicate neus met precieze aroma's van abrikozenjam, nougat, honing, bloemen; in de mond mooie verfrissende zuren tot in de ellenlange finale, gedroogde abrikozen, lange afdronk met frisse sinaasappelschil. Thorn Late Harvest 2013 (11,5% alc, 60 gr restsuiker) is oranje en amber van kleur; in de neus notentaartje, abrikoos, delicaat en terughoudend. In de mond brede smaakgolven gedragen door mooie zuren op de achtergrond, licht zalvend, puur, héérlijk fruit en honing. Twee prachtwijnen! Verschillende wijnbouwers blenden hun pinot gris met andere druiven. We proefden twee excellente voorbeelden. De strakke Pinot 2016 (30% pinot gris, 30% auxerrois, 30% chardonnay, 10% sieger) van het West-Vlaams wijndomein Entre-Deux-Monts heeft in de neus peer, citroensap, nog wat snoep door zijn jeugd, ook mineraal met natte steentjes en vuursteen. In de mond heerlijke en overvloedige zuren, zacht omringd door rijp fruit van peer, perzik en wat ananas, kruidig ook. Vervolgens Apostelhoeve Cuvée XII 2016 (40% müller-thurgau, 30% auxerrois, 30% pinot gris): harmonieuze neus, mineraal, veel peer, kruiden, wat meloen. Er zijn ook wijnbouwers die pinot gris in hun mousserende wijn blenden (Aldeneyck, Pietershof, Bon Baron, Hoenshof, Apostelhoeve …) Mij is maar één mousserende wijn van 100% pinot gris bekend: Schorpion Pinot Gris Brut 2012, bijna 4 jaar sur lattes (Belgisch Limburg). De wijn is aromatischer (peer en kruiden), zachter en meer zalvend dan zijn klassiekere schuimwijnen van chardonnay, pinot noir en pinot blanc. Lekker én origineel.

PINOT GRIS UIT BELGIË EN NEDERLAND IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF Lage landen-pinot gris heeft in vergelijking met Italië, Frankrijk en Duitsland een eigen identiteit. De wijn blijkt het midden te houden tussen aan de ene kant de strakke stijl uit Noord-Italië (zonder hout) en aan de andere kant de volle, brede stijl uit Elzas, Baden en Collio. Na de pinot gris-tafel is het mijn overtuiging dat België en Nederland zich op het internationale toneel kunnen onderscheiden door pinot gris. Lage landen-pinot gris, een begrip! Laat ons dus de goede terroirs zoeken en meer pinot gris planten. Niet onbelangrijk ter afronding: de betere pinot gris-wijnen van hier zijn vaak goedkoper dan meer bekende maar wel gelijkwaardige wijnen uit het buitenland.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

VALTELLINA Sept. 2009

G R A N D

V I N

D E

P O M E R O L

GÉNÉRATION POMEROL

www.chateaulapointe.com

STEILE HELLINGEN Valtellina is een smalle vallei in Noord-Italië op de grens met Zwitserland, die het grootste deel van de provincie Sondrio in beslag neemt. De lengte van het dal is ongeveer 119 kilometer. In tegenstelling tot de meeste valleien in de Alpen loopt deze vallei niet van noord naar zuid, maar van oost naar west. Het dal is uitgesleten door de rivier Adda, waarvan de bron nabij de Alpisellapas ligt. De Adda watert via het Comomeer af in de Po. De vallei wordt beschermd door de Alpen in het noorden met pieken boven de 4.000m. Er heerst een gunstig klimaat met veel zonnige dagen tijdens het jaar. De wijngaarden zijn gelegen op de zuidelijke flank van de zeer steile noordelijke hellingen. Hierdoor is men verplicht tot terrasbouw over te gaan, gestut door muurtjes. De muurtjes hebben een totale lengte van meer dan 1.000km! De rotsachtige bodem accumuleert overdag de zonnewarmte, die weer wordt uitgestraald tijdens de koelere avond- en nachturen. De steile wijngaarden maken mechanische wijnbouw onmogelijk. De wijnbouwers besteden viermaal meer tijd aan hun wijngaard dan in andere streken van Italië. Tijdens de pluk worden de druiven niet met een tractor maar per helikopter naar de wijnmakerij gebracht.

CHIAVENNASCA De nebbiolodruif werd hier pas laat geïntroduceerd, wellicht in het begin van de negentiende eeuw. Gezien de klimatologische omstandigheden hebben de wijnen minder body en bevatten zij meer tannine en aciditeit dan hun tegenhangers uit de Langhe. Men onderscheidt de Valtellina DOC (700ha) en de Valtellina superiore DOCG (500ha). Naast chiavennasca (de plaatselijke naam voor nebbiolo) zijn andere, bijkomende druivenrassen zoals de rossola nera, brugnola, pignola valtellina, merlot en pinot noir toegelaten met een maximum van 20% voor de Denominazione di Origine Controllata (DOC) en 10% voor de Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG). Voor de DOC is de druivenopbrengst beperkt tot 12 ton/ha. De wijn moet twee jaar ouderen vooraleer hij mag worden gebotteld (drie jaar

Geproefd Nino Negri Valgella DOCG 2013

De appellatie Valtellina is bij ons misschien minder bekend. Nochtans produceert men er interessante wijnen op basis van nebbiolo, hier chiavennasca genoemd.

De wijn presenteert zich met een licht baksteenrode kleur en is doorschijnend. Onmiddellijk vallen aroma’s op van kersen en kersenpitten, verweven met aardse geuren. De wijn is strak en elegant. Nino Negri Vigneto Fracia 2013

Deze wijn biedt een ruim palet aan diverse geuren, zoals framboos, zwarte peper, ijzer en gedroogde bloemen. De dichte, fluwelige structuur wordt ondersteund door verweven tannine en een geïntegreerde aciditeit. Nino Negri Sfursat 5 Stelle 2011

MI C HEL VA N Z A ND I J C K E C o m m an d e r ij H e t B r u g s c h e V r y e

voor riserva), en moet een minimum alcoholgehalte van 11% halen. De druivenopbrengst voor de DOCG wijnen is verder gelimiteerd tot een maximum van 8 ton/ha. De verouderingsvereisten zijn dezelfde als deze voor de DOC, maar het minimum alcoholgehalte voor de DOCG wijn bedraagt 12%. Er zijn vijf subzones met DOCG status: Grumello, Sassella, Inferno, Valgella en Maroggia. Grumello produceert de lichtste, Sassella de beste en Inferno de krachtigste wijnen met een minerale toets. Valgella heeft de grootste productie, Maroggia is de kleinste subzone en verkreeg zijn officiële erkenning pas in 2002.

Moderne wijnstijl met aroma’s van rijp fruit, specerijen, pruimen, cacaopoeder en een lichte hint van tabak. De complexe mondvulling is mooi in balans met een volle body, elegante tannine en een bijzonder lange finish.

Er wordt in Valtellina een zeer beperkte hoeveelheid witte wijn gemaakt op basis van een assemblage van sauvignon, chardonnay, incrocio Manzoni en nebbiolo die wit gevinifieerd wordt. Daarenboven maakt men in Valtellina (deels) op basis van gedroogde druiven ook een versterkte rode DOCG wijn (deels) met de naam Sforzato (Sfursat). Deze wijn is droog in tegenstelling tot de Recioto en heeft een alcoholpercentage van minstens 14,5%. De beste wijndomeinen zijn: Sandro Fay, Fondazione Fojanini, Nino Negri, Conti Sertoli-Salis, Fratelli Triacca en Mamete Prevostini.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

PROEFPROGRAMMA'S 2017-2018 VAN DE COMMANDERIJEN

3Provin

10/09/2017 blind degusteren BADEN WURTTEMBERG GROSSES GEWACHS 1/10/2017 blind degusteren TOPCHATEAUX VAN CANON-FRONSAC 19/11/2017 blind degusteren CRUS VD NOORDELIJKE RHONE 14/01/2018 blind degusteren LANSON VAN BLACKLABEL TOT CLOS LANSON 11/03/2018 blind degusteren SAVENNIERES 22/04/2018 blind degusteren TOSCANE IGT 6/06/2018 blind degusteren H (ERKENNING)

6/10/2017 11/10/2017 18/10/2017 9/11/2017

16/11/2017

17/11/2017

8/12/2017 16/03/2018

Aalst Wijnen uit de Côtes-du-Rhône: jaargang 2015 Initiatielessen wijnproeven (CC De Werf Aalst) Initiatielessen wijnproeven (CC De Werf Aalst) Initiatielessen wijnproeven en voorbereiding proeven meester en grootmeester Initiatielessen wijnproeven en voorbereiding proeven meester en grootmeester Wijnen van Château PrieuréLichine, Branas Grand Poujeaux en Villemaurine Degustatie Oostenrijkse Wijnen Degustatie Château Grand Corbin-d'Espagne

Amici

13/09/2017 Toscane 2010 (deel 1/3) 15/11/2017 "Frans Favourites" part 1 (Ca Viola & Girolamo Russo) 20/12/2017 Het terroir van Barbaresco 28/02/2018 Friuli (deel 1/2) 25/04/2018 Cabernet Franc in Italië met nadruk op Paleo 17/01/2018 Amici Ken Wijn-wedstrijd 23/05/2018 27/05/2018 wijnreis Amici naar Sicilië 16/06/2018 kapittelbanket

Antwerpen

20/10/2017 Pinot Noir wereldwijd 10/11/2017 Libanon 8/12/2017 Zuid-West-Frankrijk 2/02/2018 Blind proeven 11/03/2018 Banket 23/03/2018 Onbekend Languedoc 20/04/2018 De gepaste wijn bij kaas

Bellebeek

8/09/2017 Chablis 24/09/2017 Wijnbeurs 13/10/2017 Syrah/shiraz 24/11/2017 Argentinië 26/01/2018 Priorat & Montsant 23/02/2018 Zuid-Italië 23/03/2018 Saint-Emilion & satellieten 2/04/2018 6/04/2018 Wijnreis Languedoc 4/05/2018 Belgische wijnbouwers in Frankrijk 1/06/2018 Banket

C L ÉMEN T C A S T EL L I C o m m a n d e r ij Z ui d - W e s t-V l a a n d e r e n Foto's: Inez Vandenbroucke

Brussel

22/09/2017 Viognier-wijnen uit verschillende landen 20/10/2017 Griekse wijnen met Vicky Corbeels 17/11/2017 Rode assemblage wijnen (cabernet, merlot) - zelfgemaakt 26/01/2018 Zoete wijnen in harmonie met gerechten 23/02/2018 De favoriete fles: Amerikaanse wijnen in rood 23/03/2018 Bubbels versus stille wijn met dezelfde cepages 20/04/2018 Duitsland in rood (pinot noir & pinot madeleine) 25/05/2018 Paulée - kapittelbanket met intronisaties

Commanderij Caudalie

11/10/2017 Wijn met altitude - Oostenrijk 22/11/2017 Carignan 20/12/2017 Wijnbouwtechnieken bij de Romeinen + Inleiding Turkse wijn 21/02/2018 Syrah in de noordelijke Rhône 25/03/2018 Ken Wijn-wedstrijd 18/04/2018 Furmint 23/05/2018 Blinde degustatie: supermarktwijnen onder de 15 euro.

Commanderij Cuvée - Asse

21/09/2017 Whisky proeverij 20/10/2017 Griekenland 16/11/2017 Zuid-Afrika

16/12/2017 Winter BBQ 18/01/2018 Chateauneuf 22/02/2018 Sherry 15/03/2018 Kelderresten 28/04/2018 1/05/2018 Wijnreis Zuid-Italië 17/05/2018 Roussillon 16/06/2018 Etentje en uitstap naar Francois Langbeen

De Lange Afdronk

29/09/2017 Bijna vergeten Franse appellaties. Steven Van De Woestyne - Wijnhuis Tinto 20/10/2017 Wijnland Spanje. De ontdekkingen van een gepassioneerde liefhebber. Geert Baekelandt. 1/11/2017 4/11/2017 Wijnreis Bourgogne 15/12/2017 Champagne. Peter Doomen. 27/01/2018 Nieuwjaarsdiner 23/02/2018 Wijnaroma's. Kristel Balcaen. 23/03/2018 Südtirol 27/04/2018 Pinot noir, Grenache en nebbiolo 18/05/2018 Onbekend Italië. Rony Van Vlierbergh 30/06/2018 BBQ met BBQ-wijnen

10 8/09/2017

De Mandel Roeselare

Champagne: Regio's, druivenrassen en de kwalificaties. 6/10/2017 Blindproef in het vooruitzicht van het nationaal examen. 17/11/2017 Vignoble des Verdots - Conne de Labarde - samenwerking Vinotheek 15/12/2017 Domaine Ernest Burn - Güberschwir - Elzas

12/01/2018 Domaine la Fourmone - Vacqueyras 3/02/2018 Kapittel met Champagne René Beaudouin en Chat. Laroze GCC. 9/03/2018 Chili - samenwerking met huis Declerck. 13/04/2018 Domaine Chêne uit Berzé-la-ville Macôn en Saint-Veran. 18/05/2018 Bodegas Baigorri uit Samaniego Rioja Alavesa 16/06/2018 Slotavond

Den Bloeyenden Wijngaerdt

9/09/2017 Kapittelbanket 26/09/2017 Onbekende druiven uit Italië 24/10/2017 De Medaillekermis 5/12/2017 Houtgerijpte wijnen met maaltijd 9/12/2017 Masterclass Champagne (event: apart inschrijven, ook anderen welkom!) 16/01/2018 Op reis naar de Douro 6/03/2018 Wedstrijd "De Beste Fles" van minstens 15 jaar oud 24/04/2018 Bouteille Bizarre 15/05/2018 Algemene Vergadering

Denderstreek -zuid

22/09/2017 Initiatiecursus 20/10/2017 Beaujolais 17/11/2017 Balearen & Canarische Eilanden 8/12/2017 Feestelijke bubbels 19/01/2018 Blindproeven 23/02/2018 Piëmonte rood & wit 23/03/2018 Oostenrijk rood 25/04/2018 Primitivo vs. Zinfandel 25/05/2018 Terroir

Epicuristen

22/09/2017 Vakantiewijnen 20/10/2017 Beaujolais 8/12/2017 Veneto 27/01/2018 Jaarlijks banket 2/03/2018 Fiesta Vino 27/04/2018 Belgische wijnbouw(er) 10/05/2018 12/05/2018 Wijnreis Sambre & Meuse 22/06/2018 Orange wines

Erasmus

08/09/2017 Master of Wine 13/10/2017 Duitse Riesling 10/11/2017 het grote wijnspel 08/12/2017 Viognier 23/02/2018 een groot wijnhuis 23/03/2018 bring your own bottle 20/04/2018 wijnetiket en etiketwijnen 18/05/2018 Haspengouw 15/06/2018 Eén druif doorheen de Franse wijnstreek

Gent

23/09/2017 Bubbels worldwide + algemene vergadering 21/10/2017 Blindproeven 25/11/2017 Zuidelijke Rhône (Chateauneuf-du-pape) ism Erwin Devriendt 27/01/2018 Paul Meunier (Roussillon) 24/02/2018 Dom Larue (rood – Bourgogne) 24/03/2018 Hongarije 21/04/2018 Kapittel en Banket Mei 2018 wijnreis (OLH Hemelvaart) 6/09/2018 Douro en/of Rib Del Duero + algemene vergadering

Hageland

21/09/2017 Bourgogne 19/10/2017 Blindproef rood wereldwijd 23/11/2017 Riesling 14/12/2017 Foodpairing 22/02/2018 De Beste Fles Chardonnay 22/03/2018 Wijnwedstrijd "De Beste Brabantse wijnen" 19/04/2018 Wijnen met sterren van sterren 12/05/2018 Stoet en medaille uitreiking Beste Brabantse wijnen 16/06/2018 Algemene vergadering, kapittel en feest

Hermes Wijnclub Ronse

28/09/2017 Argentinië door Wouter De Nul 26/10/2017 Bourgondië door Ronny De baere 23/11/2017 Oostenrijk door Jan Rots 15/12/2017 Jaarlijks Diner in Maison D te Ronse 25/01/2018 Interne degustatie Lanquedoc 22/02/2018 Noord-Italië 22/03/2018 Duitsland 26/04/2018 Coup de coeur (leden proeven hun eigen wijnen blind) 1/06/2018 Barbecue in walking dinner met aangepaste wijn

18 15/09/2017 20/10/2017 17/11/2017 15/12/2017 23/02/2018

Het Brugsche Vrye Nieuw-Zeeland ism Ad Bibendum Languedoc ism Tire Bouchon Domein Le Cecche Piëmonte Wijn & Gerecht Clos Manou

17/03/2018 Kapittel en Banket 20/04/2018 Domein Violot-Guillemard in Pommard 25/05/2018 26/05/2018 Tweedaagse uitstap naar Luxemburg 15/06/2018 Algemene vergadering gevolgd door wijn & gerecht

Commanderij Hoegaarden

29/09/2017 Frankrijk: Rhône-Sud, vurige wijnen op basis van G-S-M 20/10/2017 Zuid-Afrika: het oude wijnland van de Nieuwe Wereld 17/11/2017 19/11/2017 15e Champagneweekend 1/12/2017 Cépagedegustatie: Pinot Blanc (wit) - Cabernet Franc (rood) 19/01/2018 Italië: Valle d’Aosta 23/02/2018 Oostenrijk 25/02/2018 18e Wijnbeurs ‘De wereld in je glas’: 16 topinvoerders! 17/03/2018 Dertien en een half: wijnen onder 13,5 euro en niet meer dan 13,5 al. 21/04/2018 De Lage Landen: duel België-Nederland 10/05/2018 13/05/2018 Wijnreis: le Chablisien + l’Aube (zuidelijke Champagne, Côte des Bar) 1/06/2018 Algemene vergadering met blindproefwedstrijd en tombola 23/06/2018 Kapittelbanket met intronisatie van nieuwe gezellen en (Groot)Meesters

Commanderij Kempen

30/09/2017 Champagne

31 4/11/2017 Laureaten BYO rood 2/12/2017 Kapittelbanket 13/01/2018 Frankrijk vs. de rest van de wereld 3/02/2018 Topavond Spanje 3/03/2018 4/03/2018 Wijnfocus 28/04/2018 Loire 26/05/2018 Parkeravond

Kust

20/10/2017 Bourgogne - Côte d'Or, Saint-Romain 17/11/2017 Waschington State 15/12/2017 AOP Luberon en Ventoux 26/01/2018 Theorie "vinificatie" met blinddegustatie 23/02/2018 Bordeaux 2014, Médoc 23/03/2018 Botritis, Sauternes & Co ? Algemene Vergadering ? Kapittelbanket

Land van Rhode

6/10/2017 Balkanwijnen 10/11/2017 Syrah-Shiraz wereldwijd 1/12/2017 De verschillende cru's van Frankrijk 2/02/2018 Côte Châlonnaise 2/03/2018 Van Duero tot Douro 23/03/2018 Noord-Italië 4/05/2018 Bordeaux blends wereldwijd

Land van Waas

30/09/2017 Noordelijke Côtes-du-Rhône door Hans Maeckelberghe en Gino De Meester 21/10/2017 Biblia Chora – Griekenland met Annegret Stamos 25/11/2017 Zesenveertigste kapittel 9/12/2017 Château Calon Ségur met technisch directeur Vincent Millet 27/01/2018 Valtellina – Lombardije met nebbiolo door Peter Van Broeck 10/03/2018 Domein Geribaldi - Piëmonte door Tino Van Iseghem 21/04/2018 Appellatie Fronton door Alex De Geest 6/05/2018 Bordeaux 2015 door Hugo Van Landeghem 14/05/2018 18/05/2018 Wijnreis Zuidelijke Rhône 27/05/2018 Vin de Saison : Italië

Leuven

6/10/2017 Pinot noir 25/11/2017 Wijnen uit Mallorca 9/12/2017 Griekse wijnen 28/01/2018 Kapittelbanket 20/02/2018 Amforawijnen 24/03/2018 Feestdegustatie 40 jarig bestaan 21/04/2018 Wijn en varkensvlees 9/06/2018 Algemene Vergadering

Martivinum

29/09/2017 Franken 20/10/2017 Nieuw-Zeeland 8/12/2017 Harmonie van wijn en gerecht 19/01/2018 Médoc 3/02/2018 Kaas- & wijnavond 23/02/2018 Hongarije 3/03/2018 Kapittelbanket 23/03/2018 Rioja 20/04/2018 22/04/2018 Wijnreis Moezel

Mechelen

29/09/2017 Algemene Vergadering commanderijleden. Aansluitend: proefavond "Zuid-Afrika, warm klimaat, koel klimaat" 14/10/2017 Blindproeven - voorbereiding Nationale Proeven 19/10/2017 Vinoforum 25/11/2017 Lagrein, rood uit Alto Adige 15/12/2017 Clos des Frères - met gastspreker-wijnbouwer Erwin Devriendt 20/01/2018 Pinot noir uit de wereld - presentatie door commanderijlid André Kruse 23/02/2018 Biodynamische wijn van conventionele druiven 10/03/2018 Wijnen uit de Savoie 22/04/2018 Kapittelbanket 11/05/2018 13/05/2018 Deelname Wijnronde 2018 "Champagne" of eigen wijnreis 8/06/2018 BYOW: bring your own wine. Interactieve presentatie door de leden zelf

Meetjesland

28/09/2017 Madeira 26/10/2017 Destillaten 30/11/2017 Bolgheri 01/02/2018 Oude zoete wijnen 22/03/2018 Australië 28/04/2018 Banket 24/05/2018 Toppers in Beaujolais 14/06/2018 Algemene vergadering

Millésime

14/09/2017 Mallorca 12/10/2017 Puglia 2/11/2017 Brazilië & Uruguay 7/12/2017 Wijnaroma's 18/01/2018 Champagne 22/02/2018 Bourgogne wit 15/03/2018 Chili 19/04/2018 Spanje 18/05/2018 Banket 31/05/2018 Algemene Vergadering

Molenberg

21/09/2017 Wijnen uit de Elzas 19/10/2017 Tour du monde pinot noir 16/11/2017 Mallorca 21/12/2017 Piëmonte 18/01/2018 Proef je goed? 1/03/2018 Te gast in Oostenrijk: Weingut Juris 19/04/2018 Bourgondië 9/sep/18 25 jarig jubileum Commanderij Molenberg

30 6/09/2017

Nova Zembla

Aangepaste wijnen uit de 2 Belgische driesterrenrestaurants 19/10/2017 Griekenland met wijndomein Biblia Chora 11/12/2017 Wijnen </- 12,50 Euro 2/03/2018 Oostenrijk met wijndomein Juris 24/04/2018 Piëmonte met Gido Van Imschoot 24/06/2018 Kapittelbanket

Oenotopia

2/09/2017 Belgische wijnen 7/10/2017 Typiciteit rode druivenrassen 25/11/2017 Oude en exclusieve wijnen 27/01/2018 Fronsac 3/03/2018 De invloed van terroir op wijn 21/04/2018 Wijnen van Gaja 21/10/2017 23/10/2017 Oenotopia wijnweekend 30/06/2018 Oenotopia wijndiner

Oenotria Geraardsbergen

26/09/2017 WIJNEN OP EEN LIJN 24/10/2017 MALBEC WERELDWIJD 21/11/2017 NIEUW ZEELAND OTAGO 27/02/2018 SUD-OUEST 27/03/2018 HONGARIJE 24/04/2018 RIOJA 1/05/2018 SPECIAL GUEST

Osiris

37 2/09/2017 14/10/2017 2/11/2017 2/12/2017 27/01/2018 24/03/2018 2/06/2018

Vitis Vitae Klein-Brabant Bezoek wijndomein Kluisberg in Assent/Diest De beste fles kiezen uit 10 wijnen 5/11/2017 Wijnreis Piemonte Wijnkapittelfeest voor leden Beychevelle, Saint-Julien: verticale degustatie Portret van een Belgische wijnbouwer Griekse wijnen (Santorini) door Vicky Corbeels

Vogelsanck

20/10/2017 Spaanse wijnen: Ribera del Duero 1/12/2017 Oostenrijkse wijnen 26/01/2018 Belgische wijnen: Hagegoud 16/03/2018 Georgische/Moldavische wijnen 4/05/2018 Kelderresten 6/06/2018 Banket

Westhoek

20/09/2017 Zuid-Afrika anders bekeken 25/10/2017 Riesling uit de Pfalz met VDP Wijnbouwers 15/11/2017 De Cru AOC Beaumes de Venise 13/12/2017 Bubbels 17/01/2018 Blindproeverij 21/02/2018 Finesse en kracht in rode wijnen 14/03/2018 De Zorro's naar Sardinië 18/04/2018 Wijnbouwer uit Bourgogne op bezoek

22/09/2017 Priorat 26/10/2017 Pierre Belle - Languedoc 17/11/2017 Oostenrijk - wijngoed Pfaffl 8/12/2017 Wijn en gerecht 26/01/2018 Champagnes en schuimwijnen Pinot Noir 23/02/2018 Blinde degustatie 30/03/2018 Sovenië, Kroatië… 27/04/2018 Kapittel 1/06/2018 Algemene vergadering

Pajottenland

22/09/2017 Blinddegustatie van witte en rode wijnen 13/10/2017 Soave & IGT Classico (wit) 17/11/2017 Spanje (Priorat & Montsant) 26/01/2018 Zuid-Afrika (presentatie door Bart Van Canegem) 23/02/2018 Wijndruif centraal 'Malbec' 23/03/2018 Bourgogne 'Côte Chalonnaise' 8/06/2018 Banket (datum onder voorbehoud)

Vinbero

21/09/2017 Vakantiewijnen 2/11/2017 Zuid-Afrika 14/12/2017 Wild van Wijn - voor elk wat wil(d)s 1/02/2018 Chardonnay: van kurkdroog tot zeemzoet 8/03/2018 Piemonte 19/04/2018 Languedoc-Roussillon 24/05/2018 Oost-Europa 22/06/2018 Diner

Vini Amici (De Pinte)

8/09/2017 Australie 27/10/2017 Rioja 2/02/2018 Malbec wereldwijd 23/03/2018 Wijn en gerecht 04/05/2018 Côtes de Beaune 15/06/2018 Zwitserland / Oostenrijk

Commanderij Zele

15/09/2017 Libanon 20/10/2017 Bourgogne 17/11/2017 Hongarije 19/01/2018 Nieuwjaarsreceptie 9/02/2018 Rhône 16/03/2018 Ladies night 20/04/2018 Wijn en psychologie 19/05/2018 21/05/2018 Wijnreis de Ahr 9/06/2018 Kapittel en banket

Zottegem

21/09/2017 Zuid-Afrikaanse rode wijnen 6/10/2017 10/10/2017 Wijnreis naar Bulgarije 19/10/2017 Food & wine pairing met kaas 16/11/2017 Een verkenning van Duitse Riesling 18/01/2018 Phélan Ségur 15/02/2018 Chassagne-Monrachet (wit) 15/03/2018 Een vergelijking van rode Italiaanse wijnen 19/04/2018 Côtes-de- Castillon 18/05/2018 Kapittelbanket

Zuid-WestVlaanderen

21/10/2017 Premium Cava 19/11/2017 Organisatie meesterproeven 2/12/2017 Griekenland -Diamantis 2/02/2018 Margaux 3/03/2018 Oostenrijk Burgenland: Weingut Juris 24/03/2018 Côtes-du-Rhône : Tour des villages 21/04/2018 Kapittelbanket

RHÔNE SEPTENTRIONAL

H A N S M A E C K EL BERG HE EN G IN O D E MEE S T ER C o m m an d e r ij L an d v an W a a s F o t o's: H an s M a e c k e l b e r gh e

Sinds de Romeinen wordt er van Vienne tot Valence, langs de oevers van de Rhône, wijnbouw bedreven. Op de rechteroever staan de wingerds op de steile zuid-zuidoost gelegen hellingen. Terrasbouw wordt vaak toegepast en druiven verbouwen vergt heel veel handenarbeid. Op de linkeroever wordt er enkel rond het gebied van Tain-l’Hermitage aan wijnbouw gedaan. Hier bevindt zich de legendarische Hermitageheuvel met daarrond het glooiend gebied van Crozes-Hermitage. Het gebied van 70km lang wordt opgesplitst in acht appellaties. Voor rood zwaait maar één druif de plak: syrah. De witte wijnen worden gevinifieerd met de viognierdruif in de noordelijkst gelegen appellaties en de tandem marsanne-rousanne wordt gebruikt in de overige appellaties. Wijnen gemaakt van andere druivenrassen, en wijnen die worden gevinifieerd in ander gebieden dan de AOP toelaat, krijgen de herkomstbenaming IGP Collines Rhodaniennes.

De wijngaarden van Côte Rotie

ENKELE CIJFERS De gemiddelde productie varieert rond 30hl/ha voor de meeste AOP’s. Enkel in Crozes-Hermitage haalt men een gemiddeld rendement van 40hl/ha. Crozes-Hermitage en Saint-Joseph produceren het grootste volume aan wijn, samen goed voor 100.000hl of ongeveer 80% van de geproduceerde wijnen uit de Rhône Septentrional. Chateau-Grillet is de kleinste AOP: amper drie hectaren groot. Tot 1987 werd deze witte wijn gebotteld in flessen van 70cl! Bijna 40% van alle AOP-wijnen uit de Rhône septentrional wordt gevinifieerd door één coöperatie: Cave de Tain-l’Hermitage.

ACHT CRU’S Côte-Rôtie De meest noordelijk gelegen AOP Côte-Rôtie (230ha) is opgedeeld in twee verschillende terroirs: de Côte Brune bestaat uit ijzerrijke mica-schist en levert gestructureerde bewaarwijnen terwijl de bodem in de Côte Blonde bestaat uit gneis en klei en meer verfijnde en delicatere wijnen voortbrengt. Het zijn twee complementaire terroirs die vaak samen gevinifieerd worden. De beste terroirs worden echter als aparte ‘lieu-dit’ gevinifieerd.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Yves Cuilleron, Pierre Gaillard et François Villard, initiatiefnemers van het project Seyssuel.

Condrieu

Een negende cru in aantocht

Op 130ha wijnbouwgebied rond het dorpje Condrieu worden schitterende witte wijnen gemaakt van uitsluitend viognier. Deze druif houdt van droge, arme granietrijke bodems. Bij een perfecte oogst geven ze zeer aromatisch fijne wijnen (exotisch fruit, abrikoos, …) Meestal worden ze vrij jong gedronken hoewel de toppers er zeker enkele jaartjes tegen kunnen.

De uitzonderlijke wijnen rond Seyssuel worden nu verkocht als IGP, tafelwijn maar met de status van een grand cru die met de beste côte-roties en condrieus kunnen wedijveren. De eerste stappen zijn gezet om van dit gebied ook een AOP te maken. De 13 wijnbouwers die de grond in dit gebied bewerken, hebben zich verenigd onder de naam ‘Vitis Vienna’ en ijveren voor een erkenning van dit gebied. Vanaf millésime 2016 mag de wijn die geproduceerd wordt in dit gebied de AOP Côtes-du-Rhône dragen, een noodzakelijke stap om binnen een tiental jaar een AOP te maken. Waarschijnlijk met de nodige tussenstappen zoals ‘AOP Côtes du Rhône Villages’ om uiteindelijk te komen tot een eigen aparte cru 'AOP Seyssuel'.

Saint-Joseph De AOP Saint-Joseph (1200ha) strekt zich uit over een lengte van ongeveer 50km op een heel smalle strook langs de rechteroever van de Rhône. Door haar uitgestrektheid vinden we er verschillende bodemtypes terug: graniet, leisteen en gneis. 90% van de productie is rode wijn op basis van syrah. De witte wordt gemaakt van roussanne en/of marsanne. De helft van de AOP Saint-Joseph wordt gevinifieerd door de coöperatie van Saint-Désirat.

Crozes-Hermitage De AOP Crozes-Hermitage, 1.400ha groot, strekt zich uit rondom Tain-l’Hermitage op de linker Rhône-oever. Het bodemtype is ook hier heel divers. Het bestaat voornamelijk uit alluviaal materiaal met rolkeien, rode klei, maar er zijn ook hellingen met lœss of zand. Ook hier overwegend rode wijnen.

Hermitage Het zijn de 136ha grote wijngaarden geplant op de gelijknamige heuvel rond Tain-l’Hermitage die de naam geven aan deze AOP. We kunnen hier hoofdzakelijk drie delen onderscheiden: het westelijk deel bestaande uit steile graniethellingen (Bessards, La Chapelle), een centraal deel met de zuidelijk gelegen helling bestaande uit een kalkhoudende bodem (Méal) en waar onderaan de helling de kalk met wat kleigrond en rolkeien is bedekt. Een derde deel bestaat hoofdzakelijk uit kleigronden op de uitlopers van de steile helling (Murets, Dionniers). Het zijn meestal wijnen die lang kunnen bewaren maar die ook in hun jeugd al best drinkbaar zijn. Deze wijnen bestaan zowel in wit als rood. De vijf grootste eigenaars van deze wijngaarden zijn M. Chapoutier, Cave de Tain-l'Hermitage, Paul Jaboulet Aîné, Domaine Jean-Loius Chave en Domaine Delas. Samen bezitten ze ongeveer 100 ha. Meestal wordt er op deze heuvel biodynamisch gewerkt.

Cornas Deze 10ha AOP bestaat uitsluitend uit wingerds van syrah gelegen op de heuvels rondom het gelijknamige dorpje. De ligging beschermt de druiven tegen de sterke mistral. Cornas is Keltisch en betekent 'gebrande aarde'. De bodem bestaat uit verweerde graniet, klei en alluviaal materiaal. Cornas geeft altijd krachtige, volle wijnen.

Saint-Péray Deze kleine AOP (75ha) produceert uitsluitend witte wijnen, en schuimwijnen. De kalk- en granietrijke gronden laten toe om mooie volle, rijke wijnen te maken, met vaak een zeer aromatische aroma van exotisch fruit (passievrucht, mango). Het zijn volle wijnen die meestal wat houtlagering krijgen. En de achtste… Château-Grillet is de achtste AOP, maar gezien de exclusiviteit hangt hier een niet onaardig prijskaartje aan vast.

ONZE REIS Goede gewoonten moeten gekoesterd worden. Cahors in 2015, Vouvray-Montlouis in 2016, en in 2017 trokken we in juli naar de Noordelijke Rhône. Côte du Rhône septentrional voor de kenners. Onze missie had twee doelen. Vooreerst de redactie van het artikel dat u ondertussen aan het lezen bent, maar anderzijds een selectie maken voor de proeverij van 30 september in de commanderij Land van Waas. We hadden vooraf een aantal afspraken geregeld, en daarbij de elektronische versie van de artikelen uit Ken Wijn-magazine van vorige jaren bezorgd. Ondertussen weten we dat dit deuren opent.

Jaboulet Aîné Negen uur na ons vertrek in Sint-Niklaas zitten we al in het hartje van de Noordelijke Rhône, en stappen we zonder afspraak binnen bij het bekende huis Jaboulet Aîné, waar sinds enige tijd een vrouw aan het roer staat: Caroline Frey. Na wat uitleg over het Ken Wijn- magazine, dat we als visitekaartje van de Vlaamse Wijngilde presenteren, staat de sales manager Robin ons graag uitvoerig te woord. We krijgen een uitgebreide rondleiding in de nieuwe installatie en vernemen dat er gewerkt wordt met natuurlijke gisten, en dat bij de vinificatie van rode wijnen geen witte druiven worden toegevoegd, hoewel dit door de AOP is toegelaten. Men vinifieert elk perceel afzonderlijk om pas na de gisting de assemblage uit te voeren. Er zijn recent gigantische investeringen gedaan, en het resultaat mag gezien worden: een steriele cuverie waar elk transport, van druif tot most, via gravitatie verloopt. The proof of the pudding zit uiteraard in the eating ervan. Robin regelt een afspraak met de uitbater van het proeflokaal dat bij het domein hoort en in het centrum van Tain-l'Hermitage ligt, op nauwelijks 10 minuten rijden van de cuverie. We proeven achtereenvolgens witte crozes hermitage, witte hermitage en condrieu, vervolgens de rode crozes hermitage, cornas, saint-joseph, (lokaal ook wel Saint-Jo genoemd), allen uit de jaren 2011 tot 2016, en eindigen met een 'Hermitage La Chapelle' van 2013. De sommelier van dienst drukt ons meermaals op het hart dat we ons niet verplicht moeten voelen om dit aan te kopen. We zijn aangenaam verrast door de gemiddelde hoge kwaliteit van de wijnen. Het zou zelfs lukken om enkel met de wijnen van dit huis een geslaagde proeverij te houden.

De indrukwekkende installatie bij Jaboulet Ainé.

Tain-l'Hermitage

Parcellaire élévage bij Stephane Ogier.

Stephane Ogier mag fier zijn op zijn verwezenlijkingen.

We worden verwacht in de Cave Coöperative de Tain l'Hermitage. Net als bij de andere wijnmakers krijgen we een rondleiding en een proeverij. Er is altijd wel iets dat een bijzondere aandacht opwekt. bij de coöperatie van Tain-l'Hermitage worden we geraakt door de impressionante installaties. Hier wordt wijn gemaakt op gigantische schaal. Enkele getallen: de Cave vinifieert zowat de helft van alle wijn uit de Noordelijke Rhône, verplaatst elk jaar ongeveer 5,4 miljoen flessen, heeft 56 voltijdse medewerkers en daarnaast 359 cooperateurs die druiven verbouwen. De nieuwe installaties ogen als een industriële installatie. Enkel de geur laat vermoeden dat je in een wijnmakerij bent beland. Uiteraard telt niet de hoeveelheid medewerkers of het aantal roestvrije tanks. Kwaliteit gaat boven alles. Daarom ondergaan we vandaag voor de tweede keer een proeverij van bijna alle AOP's uit de Rhône septentrional. Chateau Grillet laten we even terzijde. Uiteraard produceert de Cave de Tain-l'Hermitage van sommige AOP's verschillende climats, want het moet gezegd: de Noordelijke Rhône heeft wel een en ander gemeen met de Bourgogne wanneer het gaat over de indeling van de wijngaarden. Ondanks de indrukwekkende installaties is er een bijzonder sterk gamma wijnen tot ongeveer 20 euro. Wil je Noordelijke Rhône kopen binnen dit segment, dan is de Cave de Tain-l'Hermitage 'the place to be'. Na drie bezoeken zijn er toch al een aantal gemeenschappelijke elementen opgevallen. Geen van de bezochte domeinen voegt witte druiven toe aan de most bij de productie van rode wijn, ook al laten alle AOP's buiten Cornas dit toe. Verder vergisten alle huizen de druiven van hun percelen afzonderlijk, en voeren de assemblage pas op het einde uit. Er zijn dan ook veel verschillende vaten en tanks nodig, en dat bepaalt uiteraard de grootte van de kelders. Telkens opnieuw werden we geconfronteerd met nagelnieuwe installaties en ruime kelders.

Stéphane Ogier De tweede dag is gevuld met vooraf gemaakte afspraken. Onze eerste afspraak is bij Stéphane Ogier, wijnbouwer in Ampuis. Zijn rechterhand Juli Bott ontvangt ons als eerste. Na de degustatie van zeven syrahs krijgen we een rondleiding in het ultramoderne gebouw dat vinificatieruimte en opslagplaats met ontvangstruimte voor gasten combineert. Na de rondleiding focussen we ons op witte wijn. Stéphane Ogier is een monument in deze streek. Hij wordt bij de grote spelers van de Noordelijke Rhône gerekend. Hij komt even langs om te polsen hoe we de proeverij ervaren. Het is steeds aangenaam wanneer je iemands wijnen de hemel in kunt prijzen zonder daarbij te moeten liegen. Hier gaat dat vanzelf. Alle wijnen blinken uit door hun lekker fruit, hun kruidigheid, hun evenwicht, harmonie en lengte bij de afdronk. Ten huize Ogier hakken we een eerste knoop door: we nemen zeven flessen Côte-Rotie Réserve 2011 mee. In elke proeverij zit wel een assepoester die nog niet op waarde werd geschat. Zo ook hier bij Ogier. Er is namelijk een landwijn (IGP voor de kenners en Vin de Pays voor wie nog halsstarrig bij de oude terminologie wil blijven) die ons enorm heeft aangesproken: IGP Syrah de Seyssuel, een stukje land op de linkeroever van de Rhône dat werd vergeten na de phylloxeracatastrofe op het eind van de negentiende eeuw. Ogier wil er samen met enkele anderen een AOP van maken. En dat is meer dan terecht, want deze landwijn werd tijdens de proeverij tussen twee côte roties in geplaatst, en die stond daar zijn mannetje. We gaan er nog van horen! Na deze degustatie rijden we door de wijngaarden van de Côte Rotie. Wijnbouw op deze steile terassen is geen sinecure.

Wijn maken op industriële schaal in de Cave de Tain l'Hermitage.

De Hermitageheuvel

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Michel Chapoutier Domaine Michel Chapoutier was met stip in ons programma genoteerd. Exportdirecteur Cyrille Harmel nam ons eerst mee voor een twee uur durende rit door de wijngaarden van Saint-Joseph en toonde ondertussen hoe op de overzijde van de Rhône de wijngaarden van Hermitage en Crozes-Hermitage georiënteerd zijn. De Hermitageheuvel is wellicht het punt waar je het mooiste en het meest uitgebreide zicht hebt op de wijngaarden van de Noordelijke Rhône. Uiteindelijk is de hele Noordelijke Rhône maar een zakdoek groot. Zo produceert de appellatie Chateauneuf-du-Pape in de Zuidelijke Rhône alleen al evenveel als de acht noordelijke appellations samen. Het huis Chapoutier is ondertussen al aan zijn achtste generatie toe. Uiteraard stel ik me dan vragen bij de naam van het huis M. Chapoutier. Die ‘M’, die staat toch voor Michel? Och, geen probleem volgens Cyrille: “De vader van Michel heet Max, en de kinderen van Michel zijn ondertussen gezegend met de namen Maxime en Mathilde”. Kwestie van de zaken proactief aan te pakken. Aan Cyrille is een onderwijzer verloren gegaan. Het ene weetje volgt het andere op. Weet je hoeveel uur er jaarlijks in de wijngaarden van de AOP Hermitage wordt gewerkt? Elke hectare eist 700 uren arbeid. Vergelijk dat met de Ribera del Duero die het met 150 uren per hectare kan doen, en dan begrijp je meteen waarom de prijzen hier net iets hoger uitvallen. Maison Chapoutier werkt biodynamisch. Ik hou van gezonde wijnen en gezonde wijngaarden, en daarom kan ik biologische wijnbouw bijzonder waarderen. Biodynamie heeft mijn hart nog niet gestolen. Ik vraag Cyrille hoe hij de wijnbouw ziet. De verloren leraar benadert het filosofisch. “Conventionele wijnbouw, dat kun je vergelijken met het nemen van een aspirine wanneer je hoofdpijn hebt. De biologische wijnbouw, die zal een kruidenpilletje nemen bij hoofdpijn. Biodynamisch, dat gaat verder: we weten waardoor hoofdpijn ontstaat, en we gaan er alles aan doen om hoofdpijn te voorkomen”. Wellicht heb ik niet lang genoeg school gelopen om biodynamie te begrijpen. Op de terugweg rijden we door de AOP Saint-Joseph en wijst Cyrille ons op de boomgaarden met abrikozen. De fruitbomen staan notabene op grond die tot de AOP behoort, en perfect zou kunnen gebruikt worden voor de aanleg van wijngaarden. Het enige probleem is het overtuigen van de fruitboeren om over te schakelen op wijnbouw, of op zijn minst al te kiezen voor de druiventeelt. Uiteindelijk gaan we proeven. Vier witte wijnen, waarvan de condrieu zeer hoog scoort. Ook in rood worden we aangenaam verrast, met als uitschieter een schitterende cornas. Bij Chapoutier heeft men aandacht voor het individuele karakter van elk climat, en zo komen de wijnen ook op de markt. Sterk Bourgogne-geïnspireerd, met vermelding van de AOP en verder ook het climat. Er is dus een uitgebreide keuze aan stijlen binnen elke AOP. Sta me toe om toch twee wijnen in de kijker te zetten. Na de proeverij werden we uitgenodigd voor het déjeuner, met Chante-Alouette, een hermitage uit topjaar 2015 als begeleiding. Een explosie van fruit dat aangenaam werd gekruid, en een extreem lange afdronk. Bij het hoofdgerecht, een mals stukje vlees, mochten we zelfs een Ermitage Le Pavillon van 2007 beoordelen. Van deze wijn was ik letterlijk sprakeloos.

binatie met fijne aroma's die me aan Bourgogne doen denken. Na de proeverij worden we rondgeleid in alweer een indrukwekkende installatie die blijkbaar niet volstaat, want binnenkort zal het huis verder uitbreiden in Tain l'Hermitage. Het is ondertussen meer dan duidelijk dat de Noordelijke Rhône uit een dal is geklommen na de malaise van de jaren ‘70 en ‘80. Zowat elk domein of huis heeft zwaar geïnvesteerd of is dat van plan op korte termijn.

Vins de Vienne Ondertussen is onze laatste dag aangebroken. We bezoeken 'Les vins de Vienne' , een bijzondere samenwerking tussen drie wijnbouwers: Yves Cuilleron, Pierre Gaillard et François Villard. Drie vrienden die in 1996 een ongelooflijk project hebben gestart op een stukje wijngaard ten noorden van Vienne, in Seyssuel, op de linkeroever van de Rhône. Reeds tijdens de Romeinse bezetting werd hier topwijn gemaakt. Heel wat historici zoals Plutarchus en Plinius hebben over deze wijn geschreven. Hij werd door hen beschouwd als één van de beste wijnen uit het Rhônegebied. De wijngaard viel echter samen met de andere wijngaarden uit de Noordelijke Rhône ten prooi aan de phylloxeraplaag in 1883. Sindsdien is er niet meer omgezien naar dit prachtige stukje grond. Wanneer de drie wijnbouwers van Ampuis naar Lyon reden stelden ze zich vragen bij het desolate landschap. “Het moet toch mogelijk zijn om deze grond in ere te herstellen!” In 1996 hebben ze samen daartoe 'Les vins de Vienne' opgericht. Ondertussen zijn we twee decennia verder, en wordt het project gesteund door 14 wijnbouwers. Het grondgebied van Seyssuel brengt heerlijke syrahwijnen voort die kunnen wedijveren met de beste crus met een AOP-statuut uit de Noordelijke Rhône. Voorlopig wordt de wijn uit Seyssuel nog gecommercialiseerd als IGP, maar wel aan prijzen van de noordelijke AOP's. De aanvraag tot toekenning van AOP Côtes du Rhône loopt.

BLONDJE VAN BRUNETTE ONDERSCHEIDEN Wat oorspronkelijk als een uitdaging werd beschouwd bleek achteraf vanzelf te gaan. We vonden in geen tijd wijnen die betaalbaar zijn, en lekker op de koop toe. Er bleef tijd voor enkele wandelingen in Cornas, waar de wijngaarden niet alleen zuidwaarts georiënteerd zijn, maar hoe vreemd het ook mag lijken, werkelijk alle richtingen uitkijken, en in Saint-Joseph, waar elke meter grond benut wordt om een stok te planten, en tenslotte in de Côte Rotie waar het ons toch wat moeite kostte om het blondje van de brunette te onderscheiden. Laat dit dan maar uw nieuwe uitdaging wezen... de Noordelijke Rhône verdient uw bezoek.

Delas & Frères Vervolgens rijden we naar het Maison Delas & Frères, en ervaren daar bij aankomst een stijlbreuk qua prestige en grandeur in vergelijking met de eerder bezochte domeinen. We betreden een discreet gebouwtje. Maar schoonheid zit binnenin, en dat blijkt ook bij het proeven van een crozes hermitage, twee saint-jo's en een hermitage, alle vier uit het jaar 2014. Ze vallen op door hun zuiverheid en evenwicht in com-

De schatkamer bij Delas & Frères barst uit zijn voegen.

Geproefd Cornas - 2013

Hermitage 2015

Saint-Joseph - 2015

Hermitage 2014

Paul Jaboulet-Aîné – Les Grandes Terrasses - syrah – 13,5% - € 33,50 Deze 100% syrah werd volledig biodynamisch gemaakt en opgevoed in 50% nieuw hout en 50% hout van één jaar. Mooie, licht geëvolueerde kleur, fonkelende spiegel, trage tranen. Evolutie met kruidigheid, zoethout, leder en aards. Gestoofd fruit, leer. Heel mooi fris pallet. Prima zoet/ zuurbalans, mooi fruit en peperig. Oogt en smaakt iets ouder dan hij echt is. Mooie souplesse. Strakke finale. Mooie diepgang en lengte in een moeilijk jaar.

Chapoutier – Chante–Alouette marsanne – 13,5% - € 70,20 100% marsanne afkomstig uit 3 lieu-dits: Méal, Les Murets en Chante-Alouette. Gedeeltelijke vergisting op foeders en daarna 10 maand op eik. Sélection parcellaire. Licht strogeel, nog iets intenser dan de vorige. Iets gesloten in de immobiele fase, fijne zuurtjes, karamel en fruit met peer, stekelbes, perzik, appel en kruidigheid. Discreet en met klasse. Rond openend met prikkelend prettig fruit, iets zoet, abrikoos, kruidigheid, veel aroma’s. Fijn bittertje. Compact. Afdronk: goeie vulling en molligheid met kruidige aroma’s en een mooie aangename finale. Klassevolle, krachtige wijn met goed ouderingpotentieel.

Cave Saint-Desirat – Septentrio – 100% syrah – 13,5% - € 16,00 Deze coöperatie is gespecialiseerd in het maken van Saint-Joseph. Diepe kleur, paarsrood, meer fonkelend dan de vorige. Mooi intens cassisaroma met edel jong fruit, leuke rode en zwarte bessen. Finesserijk. Zeer intense aanzet met frisse zuurtjes en groot smaakspectrum van jong rood fruit. Mineralen. Prachtig. Korte en lichte afdronk met grote frisheid. Drinken in zijn jeugd. Jonge wijn in een topjaar.

Delas – Domaine des Tourettes – syrah – 13,5% - € 65 Het domein maakt een ‘Domaine des Tourettes’ op de Hermitageheuvel. 100% syrah uit de lieux-dits L’Ermite, le Sabot en Les Bessard. Vergisting in betonnen kuipen, daarna opvoeding op vat. Krachtige, rode kleur met grote diepgang. Mooie glycerinerijke tranen. Finesserijke geur met zuiver fruit, rijpe bramen en viooltjes, tegelijk ook rijp gekonfijt fruit, honing, banaan, acaciahoning. Prachtige overname van de geuren, met een krachtige structuur. Geen impressie van alcohol. Indrukken van jong fruit, met grote diepgang. Niet ruw, wel finesse met floraal ondersteunde stijl. Prachtige wijn met grootse kwaliteit en een fantastische stijl

Côte-Rotie 2011

Stéphan Ogier – Réserve – syrah – 12,5% - € 60 Het domein is de absolute top en werkt met 100% syrah. Aan de voet van de Côte Rotieheuvel maakt hij prachtige wijnen. Fijn en elegant, een ware meester. Prachtige kleur, licht geëvolueerd, maar intens. Heerlijk zuiver fruit, prachtige complexiteit, restje fruit, leder, fabuleus kruidig. Prachtige entrée, iets lichter maar bijzonder evenwichtig met frisse zuurtjes en heerlijke secundaire aroma’s. Een krachtige structuur van honing, gekonfijt fruit, extractie, exotisch, onderliggende kruidigheid, complexiteit, rond en gedekt met fruit en mooi zuur. Romig, elegantie primeert op de kracht bijna een pinotstructuur in de Rhône. Orgastische afdronk van een te jonge wijn.

Crozes-Hermitage 2015

Chapoutier – Les Meysonniers – syrah – 13,5% - € 22,20 100% syrah van stokken van minstens 25 jaar. Verouderen in betonnen tanks gedurende ongeveer 12 maand. Mooie, dieprode tot paarse kleur, met een fijn paars licht randje. Lichte tranen. Een toets van cassis, lichte toets van eucalyptus, violet, bloemen, dierlijk in de start. Fruit gecombineerd met zuren en aangename tannine, soepel, rond en met potentieel voor een korte veroudering. Eenvoudige wijn met lekker vineus karakter. Lekkere jonge wijn met een eenvoudige structuur.

Saint-Joseph – 2014

Delas – Cuvée Parcellaire – Sainte-Epine – 100% syrah – 13,5% € 43,00 Het domein Delas maakt deze sélection parcellaire enkel in goede wijnjaren. De druiven groeien op een bodem bestaande uit een toplaag van schist en gneis die op een granieten rotsbodem liggen. Iets evolutie, maar mooie kleur. Complexe kruidigheid, witte peper, viooltjes, zwart fruit, braambes, blauwe bes. Finesse van Delas. Groot terroir. Materie en balans met veel fruit, veel fisheid, met subtiele tannine, mooie houttoepassing. Veel diepgang, grote lengte. Klassevol, grote finesse.

Saint-Péray 2015

Cave de Tain – Fleur de Roc – marsanne, rousanne – 13,5% - € 19,70 Deze wijn wordt gedeeltelijk op vat vergist, daarna 12 maanden eik. Lichtgeel met schitterende fonkelende spiegel. Begint met een aanzet van terroir, bloemen, jasmijn, meloen, fijn wit fruit, mineralen. Complexe aanzet met appel en mooie, fijne, minerale tonen. Volle stevige wijn met iets lagere aciditeit. Niet vettig of zwaar, goed gestoffeerd. Geen puntige zuren, niet plomp. Afgesloten door een finale met een leuk bittertje. Aangename frisse, kwaliteitsvolle wijn. Prima start.

Lieu-dit Saint-Joseph die de naam gaf aan de hele appellatie.

IGP des Collines rhodaniennes 2015

Les Vins de Vienne - Taburnum 2015 viognier – 14% - € 45 100% viognier op schistes quartzieux et micacés, zuid tot zuidoost georiënteerde hellingen. Volledig natuurlijke bio vinificatie. 17 maand op lies en op Franse eik. Mooi, diep lichtgeel met veel fonkeling. Complexe en meer intense geur met kweepeer, citrus. Grote intensiteit, honing. Flatterend en mineraal. Mooie ronde aanzet, met frisse citrus zuren, karaktervol, mooie rondheid. Een spoortje meer hout, zeer klasse vol. Lijkt lichtvoetiger, maar de frisheid is zeer intens. Rijpe volle wijn met mooie rondheid en lengte. Schitterende kwaliteit en finesse. Ideaal om in je kelder te leggen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

BESTE BRABANTSE WIJN

De wijngaard van Wijndomein Danouise in Houwaart

Commanderij Hageland met de wijnbouwers en notabelen voor het Bezoekerscentrum van de Hagelandse Wijn te Wezemaal.

it de laatste proeverij Beste Brabantse Wijnen van commanderij Hageland leren we dat de kwaliteit van de witte Brabantse, meer specifiek Hagelandse, wijnen sterk verbeterd is. Er worden wijnen geproduceerd die de concurrentie met andere witte wijnen duidelijk aankunnen. Ook blijkt dat de druivenrassen, pinot noir, pinot gris, pinot blanc, muscaris, johanniter, müller-thurgau en zijn synoniem rivaner zeer goed aangepast zijn aan de ijzerzandsteenbodem van het Hageland. Door de keuze van deze druivenrassen, aangevuld met meer recente rassen zoals solaris, sirius en bianca, en de steeds verbeterende gistingsprocessen, worden Hagelandse witte wijnen en afgeleide schuimwijnen verkregen met een zeer hoog kwaliteitsniveau. Voor de rode Hagelandse wijnen zijn echter nog heel wat verbeteringen nodig, zowel voor de keuze van de druivenrassen als het gistingsproces. Ook moet rekening gehouden worden met de klimaatverandering en in het bijzonder met de steeds weerkerende late en strenge nachtvorst in de lente.

DE WIJNBOUW IN HET HAGELAND De Hagelandse wijnbouwers behoren tot de pioniers van onze wijnbouw. Met beperkte middelen hebben zij de wijnbouw in het Hageland gevormd. Momenteel zoekt men naar een meer professionele aanpak. Kennis en techniek zijn er op vooruit gegaan. Momenteel telt Hageland en Haspengauw zo'n 100 wijnmakers in het Hageland en Haspengouw, waaronder een 20-tal in hoofd- of bijberoep. Het noordelijk deel van het Hageland wordt gekenmerkt door zuidwest-noordoost georiënteerde ijzerzandsteenruggen uit het Diestiaan, een geologische periode acht miljoen jaar geleden. De Hagelandse heuvels en de zuidwaarts gerichte heuvelruggen in Haspengouw waren enkele eeuwen geleden de geknipte biotoop voor de wijnbouw. De oudste sporen van druiventeelt trof men aan

G U S TA A F SCHOUKENS C o m m a n d e r ij Hageland F o t o's: S e v e r in e Geeraer t

in Leuven in de 12de eeuw. Vanaf het einde van de 13de eeuw en vooral in de 14de eeuw kende de teelt een snelle uitbreiding. Oorlogen, de demografische en economische crisis, strenge winters, slechte oogsten en de stijgende invoer van Franse en Rijnlandse wijnen deden in de 15de en 16de eeuw de productie sterk verminderen. In het begin van de 19de eeuw kende de wijnteelt op de Wijngaardberg te Wezemaal een heropleving. In 1817 werden zes hectaren opnieuw aangelegd. De wijngaard breidde uit tot 32ha, maar geraakte na 30 jaar in verval. Geregeld werden grote aantallen wijnstokken verkocht. Omstreeks 1860 was er van de wijngaard geen spoor meer te bekennen en waren veel percelen met naaldhout beplant. Het duurde een poos voor een nieuwe start werd genomen. In 1964 werd een eerste nieuwe wijngaard te Kerniel-Borgloon aangeplant met de 'Vroege Loonse' (pinot noir précoce). 'Vader' Jos Daems begon in 1972 met de aanplant van müller-thurgau en bracht een paar jaar later de eerste 'Hagelander' op de markt. Voor de productie van Hagelandse Wijn met 'Gecontroleerde Oorsprongsbenaming'(GOB) mogen volgende wijnrassen worden gebruikt (Belgisch Staatsblad – 11.05.1999): müller-thurgau, bacchus, ortega, kerner, siegerrebe, pinot gris, chardonnay, riesling, auxerrois en schönburger voor witte wijn en pinot-noir, dornfelder, limberger en domina voor rode wijn. Veel wijnbouwers zijn niet tevreden met deze keuze en prefereren om wijnen van 'resistente rassen' op een biologisch verantwoorde wijze te produceren zonder herkomstbenaming. Nieuwe wijnrassenwerden ontwikkeld met meer weerstand tegen de welig tierende ziektes zoals meeldauw en valse meeldauw. Deze rassen leveren wijnen met een uitstekende kwaliteit. Voor de witte druivenrassen zijn dat sirius (type riesling), johanniter (type riesling en pinot gris), bianca (type sauvignon), phoenix, muscaris, solaris en souvignier gris, en voor de blauwe regent, léon-millot, rondo, cabarnet cortis, muscat bleu, pinotin, nero en monarch (type dornfelder). Vooral de druivenrassen verwant met riesling, pinot noir, pinot gris en pinot blanc zijn uitermate geschikt voor de ijzerzandsteenondergrond. Een verdere ontwikkeling van deze resistente druivenrassen bezorgt de Hagelandse wijnen een eigen persoonlijkheid duidelijk verschillend van de klassieke witte wijnen op basis van chardonnay, sauvignon blanc, pinot gris of pinot blanc. Zo kunnen de Hagelandse wijnen zich onderscheiden van andere gecommercialiseerde wijnen en een plaats vinden op de wijnmarkt.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Naast de ondergrond en het druivenras is ook het klimaat een sterk bepalende factor voor de kwaliteit. België ligt aan de noordelijke grens om wijngaarden aan te leggen, Wijndruiven hebben een gemiddelde jaartemperatuur van 10°C nodig, en 1800 tot 2000 uren zon per jaar. In het Hageland schijnt de zon gemiddeld 1500 uren en is de gemiddelde jaartemperatuur 11°C (wat de laatste jaren wel toeneemt door de opwarming van de aarde). Daarom gedijen vooral witte druivenrassen. Een extra duwtje van de warmte opgeslagen in het ijzerzandsteen favoriseert de kwaliteit. Als daarbij, zoals in 2015 en 2016, het voorjaar een natte periode kent waardoor de bodem verzadigd raakt met water voor de daaropvolgende warme en droge zomer, zijn de klimatologische voorwaarden haast optimaal. Daarbovenop gebeurt het oogsten handmatig, bij koele temperaturen en met snel transport, gevolgd door het kneuzen/ontstelen of persen van de trossen, eventueel met een koude maceratie. Het gistingsproces gebeurt in inox vaten met controle van de temperatuur en met aangepaste gisten. Alle elementen zijn aanwezig om wijnen, vooral witte wijnen, van uitstekende kwaliteit te bekomen. De Belgische wijnbouw is in volle ontwikkeling: de jongste tien jaar is de wijnproductie vervijfvoudigd en de totale oppervlakte verdrievoudigd. In 2006 bedroeg de productie nog 220.556 liter. In 2015 werd meer dan 1 miljoen liter wijn geproduceerd, een stijging met 46% ten opzichte van 2014. Witte wijnen maken 83% van de totale productie uit, voor rode is dat 12%. Roséwijnen vertegenwoordigen met 5% slechts een klein gedeelte van de productie. Het koel Belgisch klimaat, niet zoveel verschillend van dat in de Champagnestreek, leent zich goed voor de productie van schuimwijn en in 2015 werd 46% van de opbrengst hiervoor aangewend. Van de stille wijnen werd 26,5% erkend als Beschermde

Oorsprongsbenaming (BOB) of Beschermde Geografische Aanduiding (BGA), 12% hiervan is ‘Hagelandse Wijn’ (21.445 liter van de 184.000 liter). De Brabantse wijnen vertegenwoordigen ruwweg 12% (of 120.000 liter) van de totale Belgische productie.

De winnaars van een Gouden Medaille

WEDSTRIJD BESTE BRABANTSE WIJN Commanderij Hageland organiseerde ook dit jaar een proeverij om aan de ingestuurde Brabantse, hoofdzakelijk Hagelandse, wijnen een medaille toe te kennen en de beste drie wijnen te selecteren. De bedoeling is om de wijnen te promoten en kenbaar te maken bij een breder publiek, om zo de concurrentie aan te gaan met de bekende buitenlandse wijnen. In totaal werden drie schuimwijnen, 23 witte wijnen, zeven rode wijnen en één roséwijn uit Vlaams-Brabant ingestuurd. Tijdens de voorselectie werden door de jury,

bestaande uit het bestuur aangevuld met enkele (oud-)leden, een cijfer toegekend aan de wijnen. Elf wijnen werden weerhouden voor de eindselectie van de Beste Brabantse Wijn op 23 maart 2017 door de voltallige commanderij. Gouden Medailles (16 of meer punten op 20): Wijndomein Hageling

(Hugo & Greet Bernar, Tienen; beide biowijnen), Muscaris - Geelgroene wijn, nog in ontwikkeling. Mondaroma’s van citroen en pompelmoes. Korte afdronk. Johanniter - Citroengele wijn, nog in ontwikkeling, met een lichte chemische toets in de neus. Ronde, complexloze wijn die wat zuur mist om bij eten geserveerd te worden. Wijndomein Kluisberg

(Jos Vanlaer, Bekkevoort) Pinot Gris en Pinot Blanc - Geelgroene wijn, geurt aromatisch, smaakt naar abrikozen en heeft een fris zuurtje. Müller-Thurgau - De wijn ruikt en smaakt naar viooltjes, perzik en vanille. Hij is licht zurig maar in balans. Wijndomein Het Eikenvat

(Gust Bertels, Noorderwijk, met wijngaard in Houwaart). Rivaner - De lichtgele wijn heeft een bloemige geur en heel wat aroma’s, waaronder appelsien. Hij is lichtzoet en smaakt voortreffelijk bij paté.

Prijzen voor de Beste Brabantse Wijn werden door commanderij Hageland toegekend aan de volgende wijnen: de derde prijs voor de Pinot Noir van Wijndomein De Steenen Muur vzw (Wezemaal). de tweede prijs voor de Pinot Blanc van Wijndomein Kluisberg de eerste prijs voor de Rivaner van Wijndomein Het Eiken Vat. Alle bekroonde wijnen zijn van 2015. De prijzen werden aan de wijnbouwers uitgereikt op 13 mei 2017 in het Bezoekerscentrum van de Hagelandse Wijn te Wezemaal. De winnende wijn behoort tot de categorie van halfzoete wijnen en restsuiker speelde zeker mee in de uiteindelijke bekroning. Los daarvan leveren de pinots - pinot blanc, pinot noir en in iets mindere mate de pinot gris - de beste witte wijnen in deze proeverij. Dit bevestigt dat deze druivenrassen zeer goed aangepast zijn aan de ijzerzandsteenondergrond van het Hageland. De uitdaging voor de toekomst is de ontwikkeling en verbetering van wijnen gebaseerd op de relatief nieuwe, ziekteresistente en beter tegen late nachtvorst bestande rassen zoals muscaris, johanniter, müller-thurgau of rivaner, solaris, sirius en bianca om de beste wijnen te verkrijgen, aangepast aan het terroir en het klimaat van Hageland. Op die wijze komt men tot wijnen die zich onderscheiden van de andere wijnen en een aandeel op de markt verdienen.

1ste Prijswinnaar Beste Brabantse Wijn Gust Bertels (Het Eikenvat) en Theo Herroelen, Secretaris van Commanderij Hageland.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

CHÂTEAU CASTIGNO

LANGUEDOC – AOC SAINT-CHINIAN

Château Castigno, uit ruïnes herbouwd aan de rand van de wijngaarden

oorbij het drukke Béziers kom je via een resem lieflijke dorpjes in Saint-Chinian. De schaduwrijke platanen op het marktplein overweldigen je met een Frans vakantiegevoel. Op het einde van het marktje zie je: Assignan 7 km. Een mooie klim tussen de rotsen, kleine kloven, mooie panorama’s, struikgewas en heel veel wijngaarden, leiden je naar het plateau van Assignan, het dorp waar Château Castigno van het Belgische paar Marc Verstraete en Tine Claeys zich bevindt. Het domein zelf ligt nog eens 2km voorbij Assignan, met wijngaarden op een hoogte van 325m. Op het moment van ons bezoek is de pluk net een week begonnen.

HOE WORD JE WIJNBOER? Marc Verstraete nam 10 jaar geleden afscheid van het succesvolle zakenleven. Hij zocht en vond een “rustig plekje” in de wijnstreek van Languedoc. Château Castigno omvat inmiddels 32ha met wijnstokken van 70 tot 140 jaar oud, in een prachtige vallei midden in de bossen en garrigues. De uitzonderlijk netjes onderhouden wijngaarden hebben als buur enkel bio-telers met dezelfde visie. Château Castigno startte in 2007 met een nieuw hoofdstuk

B O B D AV ID C o m m a n d e r ij Z ui d - W e s t V l a a n d e r e n F o t o's: D ai s y D e c o e n e

in het stille Assignan, hoewel in het begin niet iedereen daar zo gelukkig mee was. De Belgische nieuwkomer bouwde niet enkel een prachtig kasteel, maar zorgde er ook voor dat het verpauperde dorp een nieuwe aanblik kreeg. Het ooit niet aan te zien Assignan veranderde in een super-enthousiaste en aangename plek met prachtig gerestaureerde huizen, drie restaurants, een hotel en diverse andere vakantiemogelijkheden, midden in een ongerepte natuur.

PLAATSELIJK TRADITIES, VLAAMSE KOPPIGHEID EN INVESTERINGEN Château Castigno nam van bij de start de beste vakmensen onder de arm: Michel Tardieu en Philippe Cambie werden gevraagd om de beste wijn van Saint-Chinian te maken. Marc en Tine Verstraete laten zich niet enkel adviseren voor

wat de assemblages betreft maar ook voor alle werkmethodes in de wijngaarden en ook voor de bouw van de nieuwe cuverie. Maar vooreerst zijn er de noodzakelijke elementen voor een goede wijn: het klimaat, de hoogte, de ondergrond, de druivenrassen en uiteraard de zon. De zeer oude wijnstokken van grenache noir, carignan, mourvèdre en syrah vormen de basis voor de rode wijnen, met een grote voorkeur voor de plaatselijke grenache noir. Voor de witte wijnen zijn dit grenache blanc, roussane, clairette en wat marsanne. De wijngaarden zijn verdeeld over 27ha voor rood en 5ha voor wit. Sedert deze zomer worden alle wijnen in de nieuwe cuverie gemaakt, een futuristisch gebouw in de vorm van een lange wijnfles en prachtig ingeplant voor de ingang van het kasteel, naast de vroegere cuverie die bijna tien jaar dienst heeft gedaan. De officiële inhuldiging is voorzien in april 2018 wanneer de volledige bekleding in Portugese kurk voltooid zal zijn.

VAN DE WIJNGAARD NAAR DE CUVERIE

daarentegen staan willekeurig door elkaar op kalksteen waardoor enkel een manuele pluk mogelijk is. Gedurende de winter is er uiteraard de traditionele snoei en in mei is er de ébourgeonnage. De 100% manuele pluk gebeurt voor een deel door Belgische plukkers, maar in eerste instantie vooral door lokale mensen. Het ideale pluktijdstip wordt telkens vastgelegd na de dagelijkse analyses van suiker en aciditeit in het eigen labo en ter bevestiging in dat van Narbonne. Om de grondstructuur niet te schaden, rijdt er tot aan de pluk geen tractor door de wijngaarden en tijdens het plukken is het verzamelen van de druivenkratten het werk van Princesse, een schimmelpaard met een stalen slede, die over de witte kalkstenen glijdt. Een heel belangrijk detail in de wijnen van Château Castigno is dat de wijnen niet worden gefilterd om alle elementen van het terroir, de garrigues, de rozemarijn, de tijm, afkomstig van de oude en robuuste druivelaars te behouden. Resultaat: een palet aan diverse, rijke en natuurlijke aroma’s.

DE NATUUR IN DE FLES

De wijngaarden liggen in een lichtglooiende vallei. De jongste druivelaars, aangeplant tijdens de laatste decennia, staan in mooie rijen. De stokoude grenache, carignan en syrah

Ooit werden de languedocwijnen als de mindere broer beschouwd: grote kwantiteit, mindere kwaliteit. Die tijd is voorbij. De laatste jaren veranderde er heel veel. Nu zijn er schitterende domeinen die enkel nog hogere

kwaliteit nastreven. De wijnen die we proefden, gaven een mooi en verrijkend overzicht: aangenaam, veel geuren, veel smaken, verrassend, van heel veel fruit tot hout, tabak, leder en chocolade. Het hogere alcoholgehalte, 14,5%, door de vele zonuren, is nooit een storend element. Eric Merny schreef ooit in Ken Wijn-magazine : “Een beetje emotie mag, zeker bij wijn, maar een juiste analyse van hetgeen in het glas komt blijft de beste garantie…” De emotie kunnen we echter geenszins wegtoveren, de impact op iedere bezoeker is indrukwekkend. Marc Verstraete noemt Assignan dan ook terecht “le paradis retrouvé”.

EN IN HET GLAS? We proefden op het domein 11 wijnen, in aanwezigheid van Marc en Tine Verstraete, een Nederlandse verdeler en Christophe Gautrand, die een naastliggende wijngaard cadeau kreeg omdat hij op restaurant Marc Verstraete zijn leven redde wanneer die zich verslikte en zou stikken. Het volledige gamma wijnen is uitgebreid en gaat van de sprankelende rosé brut, over licht wit, rosé en rood, tot subliem vol wit en rode kasteelwijn, vol zon, smaak, aangename en rijpe tannine voor bij de rijkere maaltijd. Indrukwekkend.

Geproefd Grace des Anges rosé 2016

Terra Casta rood 2015 –

– 90% cinsault en 10% syrah, dit jaar geen grenache noir. Aangename, stevige rosé, die zeer eigenaardig soms verandert van rosé naar geelrosé volgens het jaar, maar ook in de tijd. Is echter geenszins een storend element. Een rosé die zeker enkele jaren mag verouderen zonder smaakverlies.

In de smaak iets droger.

Secret des Dieux rood 2014

Overheersend syrah, met daarnaast grenache, carignan en mourvèdre. 14 maanden gerijpt op houten vaten, is de topwijn van het domein. Intens, rijpe zwarte bessen, kruiden, specerijen, zeer aromatisch en elegante tannine.

Grace des Anges wit 2015 –

Secret des Dieux rood 2013

60% grenache blanc, 30% roussanne, 10% clairette. Mediterrane kruiden, aangenaam fruit, alcoholrijk, zeer fris te schenken.

– quasi dezelfde samenstelling. Minder zacht, ietsje minder aangenaam dan ‘14.

Terra Casta rood 2014

– cinsault – grenache – syrah. Geen houtlagering, afkomstig van stokken van 40 jaar oud. Diepe kleur, frambozen, kersen, mooie tannine, ideaal voor bij de barbecue.

Château Castigno rood 2012 – 50% grenache noir, carignan

en syrah. Dit is de “limited edition” van Castigno. Overwegend vieilles vignes. 14 maanden gerijpt op Franse eik. Diepdonkere kleur met een lichte waterrand. Tabak, leder, hout, donkere chocolade. Zwaardere topwijn met groot bewaarpotentieel.

Château Castigno rood 2011 – 50% grenache noir, carignan

Neen, wel degelijk Saint-Chinian. Gaat perfect samen met bijvoorbeeld een blauwe kaas. Uitmuntend!

en syrah. We vinden dezelfde smaken terug maar is lichter dan de 2012.

Merlot rood 2014

Château Castigno wit 2015

Frisse zuren, een merlot in de Languedoc? Raar, maar aangenaam.

– grenache blanc en roussanne. 10 maanden op Franse eik. Eveneens “limited edition”. Zeer goede witte maaltijdwijn. Boter. Een prachtige bourgognewijn?

Rosé Brut – cinsault, grenache noir en syrah. Veel finesse, zuren, fruitig en zeer droog. Een zomerse schuimwijn.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

AMBASSADEUR S IM O NNE W EL L EK EN S EN PE T ER D O O MEN F o t o's P e t e r D o o m e n

MEER DAN PRESTIGE Op 9 november laatstleden mocht ik van dichtbij meemaken hoe Kristel Balcaen vice-laureaat in de strijd voor de Europese titel “Ambassadeur du Champagne” werd. Heel eerlijk, zelfs al ken ik Kristel nog niet zo lang, het deed me wat haar op het podium te zien staan. Noem het nationale fierheid! De wedstrijd Sinds 2005 organiseert het Comité Champagne (voluit CIVC: Comité Interprofessionel du vin de Champagne) een Europese wedstrijd voor hen die zich verdiepen in Champagne. Negen Europese landen -Duitsland, Oostenrijk, België, Spanje, Frankrijk, Groot-Britannië, Italië, Nederland en Zwitserland- organiseren vooraf op hun beurt een nationale wedstrijd waarbij de titel Nationaal Ambassadeur du Champagne wordt toegekend op basis van een proef waarvan het thema is vastgelegd door het Comité Champagne. Ditzelfde thema keert terug in de Europese wedstrijd. Dit jaar werd gefocust op “dégorgement et dosage”. De nationaal ambassadeurs dingen dan later op het jaar om de Europese titel. Dit gebeuren vond plaats de week van 6 november. De kandidaten worden gedurende twee dagen ondergedompeld in de wereld van Champagne zoals nooit voorheen. Het thema wordt via bezoeken aan diverse producenten tot in de kleinste details besproken. Met deze gegevens wordt gevraagd een les voor te bereiden die aan een panel van negen juryleden (ieder land stuurt een afgevaardigde) wordt voorgesteld. Het tweede luik van de proef bestaat er in drie champagnes voor te stellen, te proeven en te beschrijven. Sinds de oprichting is weinig veranderd aan het concept. Het interprofessionele comité verenigt de Champagnewijnbouwers en –huizen en houdt zich bezig met het promoten van de wijngaard en de wijn aan de hand van economische, technische

DU CHAMPAGNE

Grégoire Van den Ostende

CHAMPAGNE IN CIJFERS Jaarlijkse verkoop: 300 miljoen flessen Stock: 1 miljard flessen In Frankrijk: economisch gezien de onbetwiste nummer 1 op het gebied van wijn en geestrijke dranken (25% van de totale export qua waarde). % van het wijngaardareaal - wereldwijd: 0,4% - in Frankrijk: 4% Totale grootte: - 34 700 hectare - 15 800 vignerons - 140 coöperatieven - 340 huizen - 30 000 jobs en 120 000 plukkers

en milieugerichte acties. Het ziet toe op de kwaliteitsverbetering en de organisatie van de sector, de communicatie, en de ontwikkeling van de naambekendheid. Het comité staat ook in voor de bescherming van de benaming wereldwijd.

Aandeel in mousserende wijnen wereldwijd - qua volume: 10% - qua waarde: 32%

Wie is vandaag Ambassadeur du Champagne in België? Dit jaar tijdens de 12de editie behaalde Kristel Balcaen (Commanderij Caudalie) de nationale titel. De voorbije jaren was dat in volgorde Frans Lathioor, Kris Van de Sompel, Guido Francque, Johan Mullebrouck, Fabian Scheys, Fred Martin, François Bertrand, Gido Van Imschoot, Peter Doomen en Dirk-Antoon Samyn. Behaalden de Europese titel: Frans Lathioor en Gido Van Imschoot. We brachten zeven van de tien samen en vroegen hen naar hun ervaringen.

Jaarlijkse omzet (zonder taksen): 4,7 miljard euro Top-exportlanden (miljoen flessen per jaar) - UK: 31,2 - USA: 21,8 - Duitsland: 12,5 - Japan: 10,9 - België: 8,3 - Australië: 7,4 - Italië: 6,6

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

LEERKRACHTEN WIJNKENNIS Opmerkelijk veel volk uit West-Vlaanderen. De verklaring hiervoor is eenvoudig: de beste hotelscholen bevinden zich immers in West-Vlaanderen. De leerkrachten wijnkennis zijn perfect gepositioneerd om deel te nemen aan een dergelijke competitie. Stilaan komt daar verandering in. Ook gepassioneerde liefhebbers die het product champagne als uniek in de wereld beschouwen, wagen hun kans. Wijncursussen buiten de klassieke hotelopleiding en wijnverenigingen dragen hiertoe bij. België bouwde immers de laatste decennia een heuse wijncultuur op. Topgastronomie zoals we die in België beleven speelt hierbij een belangrijke rol. Cijfers liegen er niet om. In het geval van champagne drinken we met z’n allen officieel 8,3 miljoen flessen per jaar en komen daarmee op de vijfde plaats. Voeg daar bij de ter plekke opgehaalde flessen. November is de maand waar de Belgische nummerplaten de streek onveilig maken. Het meest verkochte type is brut. Roséchampagne en de prestigecuvées doen het goed en vertonen een opvallende stijging. Niettemin noteerde het Champagnebureau in zijn totaliteit een lichte daling. De oorzaak ligt in eerste instantie bij de verhoging van de accijnzen. Maar ook de trend “minder drinken maar beter” laat zich voelen. Wat motiveert een ambassadeur om deel te nemen aan de wedstrijd? De stelling is voor iedereen duidelijk: men wil zijn kennis verrijken of men wil zich toetsen aan anderen kandidaten. Als lesgever zegt dat wat over hoe je zelf bezig bent. De verwachtingen liggen

voor iedereen hoog. Je merkt als jurylid hoe strak de zenuwen gespannen staan bij de kandidaten. De hele opzet is een prikkel om vooral nog meer te weten te komen over het product zelf en de marketing, maar ook over de streek, de teelt, de huizen en de methodiek. De finaleweek is top en laat toe heel wat vragen te beantwoorden zij het dan vooral technisch maar ook markeringgericht. De openheid van de huizen die bij deze wedstrijd betrokken zijn, voedt de passie voor champagne. Wat doet een Ambassadeur du Champagne? Tot vandaag worden vanuit het champagnecomité geen specifieke eisen gesteld. Een ambassadeur vult deze opdracht in naar eigen denken wat voor discussie vatbaar is. Voor sommigen is de titel belangrijk voor de eigen carrière, anderen zien de kans om zich te positioneren als champagnekenner en na te denken over de toekomst. Het comité kan hier adviseren maar evenementen horen neutraal te blijven. Ten slotte is dit geen commercieel orgaan waar cavisten terecht kunnen. Hoe je als ambassadeur je taak invult, is dus geheel vrijblijvend. De toegankelijkheid bij de huizen die met de titel duidelijk verschillend is, speelt daarbij een voorname rol. Dat maakte dat we inmiddels twee ambassadeurs hebben die de bekendheid van Champagne uitbreidden via de publicatie van een aantal boeken. De winnaars zijn het erover eens dat het uitbouwen van een netwerk in de huidige digitale conjunctuur alle troeven heeft zowel voor het promoten van de regio als de bescherming van het product als uniek in de wereld. Op de vraag of een ambassadeur geconsulteerd wordt door handelaars of restaurateurs blijft het antwoord vaag.

DE BELGISCHE CHAMPAGNEMARKT Volgens vele champagneliefhebbers is de Belgische champagnemarkt zowat de grootste ter wereld. In absolute cijfers klopt dat alleszins niet: de Fransen zelf zijn hier duidelijk de koplopers met 52% van de verkoop. Daarna komen de Britten, de Amerikanen en de Duitsers. Net voor het op een slechte mop begint te lijken (er was eens een Engelsman, een Amerikaan en een Duitser...) steken de Japanners de kop op: zij consumeren volgens officiële cijfers een miljoen flessen meer dan wij, elk jaar. Bovendien is de Belgische markt in terugval: bijna -10% vorig jaar! Men wijt het aan de terroristische aanslagen maar ook aan stijgende belastingen en een povere economische toestand.

Kristel, de eerste vrouwelijke ambassadeur, kreeg de vraag of dit een soort “Miss” was… Champagne: pure marketing? Marketing heeft Champagne groot gemaakt. Het is een luxeproduct en dat zal het ook blijven. Dat betekent dat de prijs die men betaalt hoog ligt. Laat dit duidelijk zijn: kleine prijzen zorgden in het verleden voor een crisissituatie. Momenteel is het segment van de goedkoopste champagne sterk achteruit gegaan. Op twee jaar tijd halveerde de verkoop wat de positie als luxeproduct opnieuw versterkt. Grote merken hebben er voor gezorgd dat de regio rijk is en maken geld vrij voor het comité om de oorsprong van het product te beschermen. Champagne is een complexe markt waar marketing de hoofdzaak blijft. Kleine wijnbouwers profiteren mee van deze strategie. Uiteindelijk is elk succesvol product tot op zekere hoogte het resultaat van marketing: enkel als je je product verkocht krijgt, heb je immers voldoende middelen om blijvend in kwaliteit te investeren.

Officiële cijfers, die houden natuurlijk geen rekening met de verkoop ter plaatse. En laat het nu net ons volkje zijn dat graag zijn neus over de grens steekt, de koffer vollaadt, en welgemoed huiswaarts keert. Het is maar een boogscheut. Zelfs met een voorzichtige schatting van 2 miljoen flessen die in autokoffers over de grens gaan, zijn we de vierde exportmarkt wereldwijd. Daar tekent zich overigens een merkwaardige niet-paradox af: een Belgische economische groei van 1,4% die in het middensegment zit, een werkloosheidspercentage van 8,4% wat eerder hoog is, en een terugval van de markt voor champagne. Maar anderzijds zijn de Vlaamse cijfers beduidend verschillend en laat het nu net vooral Vlamingen zijn die de grens passeren met bubbels in de koffer. Dat mijn boek over champagne ertoe bijgedragen heeft, durf ik niet te beweren, maar ik stel wel vast dat de oplage zo goed als uitverkocht is, en dat vele Champenois al ettelijke bezoekers kregen die de gids onder de arm droegen. Trouwens, welk lid van onze vereniging is nog nooit in de Champagne geweest? Of we nu al dan niet recordhouder zijn, is minder belangrijk. Interessanter is om te weten hoe de Belgische champagnemarkt in elkaar zit. Enkele opvallende getallen: - 168 huizen, 425 vignerons en 23 coöperatieven zijn commercieel actief in ons land. Meer dan 80% hiervan valt toe te schrijven aan de eerste groep: de bekende (of soms minder bekende) huizen zoals Laurent-Perrier, Moët & Chandon, Veuve Clicquot en noem maar op. - 90% van de flessen valt onder de noemer "brut sans année". Roséwijnen vormen de tweede categorie met iets meer dan 4%, prestigecuvées nemen nog geen 2% in, de millésimechampagnes net geen percent. Al zijn het die kleine groepen die groeien. Conclusie: als de Belgische champagnemarkt al krimpt, dan nog zal het niet gelegen hebben aan de Vlaamse Wijngilde. Zeker niet als je weet dat de Wijnronde van Vlaanderen 2018 naar de… Champagne trekt!

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

JURANÃ&#x2021;ON

Aan de voet van de Pyreneeën glooien de heuvels zacht en lieflijk. Weiden en bosperceeltjes, landbouw en veeteelt delen het landschap met hellingen vol wijnstokken. Hier en daar staat een boerderij of een kerkje, traditioneel opgetrokken uit natuursteen en met leien dak. In de herfstzon kleuren de druiven goudgeel, in harmonie met de kleuren van het woud en het graan. Vanaf de wijngaarden heb je zicht op de imposante bergketen van de Pyreneeën aan de horizon. Na regen droogt een warme wind de natte wijnranken. Het mag duidelijk zijn: de wijnstreek Jurançon is in meer dan één aspect opmerkelijk. De streek staat onder invloed van verschillende klimaatfactoren. De druivenrassen die hier groeien komen elders ter wereld amper voor. De late oogst, het indrogen van de druiven aan de wijnstok, de combinatie van een hoog suikergehalte met hoge aciditeit maakt dat de geproduceerde wijnen hier een uniek karakter krijgen.

M A RC RO O V ERS F o t o's P e t e r D o o m e n

DE FEITEN OP EEN RIJTJE Jurançon is een AOC van de 'Sud-Ouest', het zuidwesten van Frankrijk. Het is een van de oudste appellaties in Frankrijk, en al sinds 1936 als AOC erkend voor de productie van zoete witte wijn. In 1975 verwierf het ook voor zijn droge wijnen een AOC: Jurançon sec. De vermelding 'vendanges tardives' mag sinds 1995 toegevoegd worden. Met amper 1.200ha wijngaard is Jurançon goed voor een productie van zo'n 47.000hl wijn per jaar. 70% van de productie is Jurançon moelleux, 30% Jurançon sec. De belangrijkste druivenrassen zijn petit manseng en gros manseng, die samen meer dan 90% van de aanplant uitmaken. Andere toegelaten druiven zijn courbu blanc, petit courbu, camaralet en lauzet. De beide mansengdruiven (het zijn geen familieleden, ondanks de gelijkende naam) hebben een dikke schil, die bestand is tegen grijsrot (pourriture grise) en pourriture noble (Botrytis cinerea). Daardoor kan men de druiven lang laten hangen en laten indrogen aan de stam (passerillage sur souche). Petit manseng heeft kleine druifjes, kan lang rijpen en een hoog suikergehalte bereiken zonder door rot aangetast te worden. Tegelijk behoudt de druif een hoge aciditeit.

Gros manseng is eveneens vrij resistent tegen rot. Ook deze druif behoudt, zelfs overrijp, een hoge aciditeit, maar zal zelden zo'n hoog suikergehalte bereiken als de petit manseng. Courbu blanc wordt af en toe gebruikt in de assemblage, hoewel de druif vroeg rijp is, en wel gevoelig is aan grijsrot. De oogst en de vinificatie wordt

er gecompliceerder door. Camaralet en lauzet vindt men nog maar zelden. Voor de oogst van Jurançon sec mag één plukgang (tri) volstaan, terwijl voor de Jurançon moelleux minstens twee tris verplicht zijn., De oogst gebeurt voor beide wijnen manueel.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

DIVERSE BODEMTYPES Geologisch kan men de ondergrond opsplitsen in drie sectoren: • het noordoosten gekenmerkt door de poudinge de Jurançon, een conglomeraat van kalksteenkiezels en kiezelhoudende klei, dat ontstond tijdens de vorming van de Pyreneeën • in het zuiden domineert flysch, een sedimentair gesteente met afwisselend harde (zandsteen of kalk) en zachtere lagen (klei of zand), ontstaan uit mariene afzetting vóór en tijdens de vorming van de Pyreneeën • in het westen is de bodem veel meer gedifferentieerd, met poudinge, flysch, hoge gesteentelagen met kiezels en vooral molasse, een zacht gesteente van kalk en zand met organisch materiaal.

GASTRO EVENTS Hof ten Damme organiseert het hele jaar door gastronomische events waarop u van harte welkom bent. Reserveer via +32 (0)3 575 02 77, info@hoftendamme.com of www.hoftendamme.com

Het klimaat wordt bepaald door enkele uiteenlopende invloeden. Er is enerzijds de nabijheid van de Pyreneeën, die een streng bergklimaat veroorzaken, voornamelijk vroeg in het voorjaar (vorst). De nabijheid van de Atlantische oceaan zorgt voor een milderende factor, en brengt regen. En de zuidelijke ligging zorgt voor warme zomers die gevolgd worden door de typische warme nazomer, 'l'été indien'. De streek kent een hoge jaarlijkse neerslag (1.200mm), verdeeld over heel het jaar, zonder droge periode. Het aantal uren zon is gemiddeld 1.900 uur/jaar. De warme en droge zuidenwind (föhn) waait gemiddeld één op drie dagen in de lente en de herfst. Het belang hiervan mag niet onderschat worden: de lucht wordt er door gedroogd en zorgt voor goede ventilatie tussen de wijnstokken, de temperatuur stijgt en de wolken worden verdreven waardoor er meer zoninval is. De specifieke geomorfologie van de regio, met steile hellingen en de zuidelijke expositie, samen met het klimaat (warmte, zonneschijn, goede waterhuishouding in de wijngaard) bevorderen het rijpingsproces van de druif tot het stadium van 'surmaturation': de druiven worden overrijp. De gros manseng maar vooral de petit manseng zijn laat-

We verzorgen ook graag uw huwelijk of business evenement.

rijpende druiven, aangepast aan het plaatselijke klimaat door hun dikke schil. Door hun goede weerstand tegen grijsrot en edelrot zijn ze geschikt om op een gezonde manier tot overrijpheid te komen. De warme zuidenwind in de herfst draagt hier in grote mate toe bij. De wetgeving verplicht ook een manuele oogst in meerdere oogstgangen voor de zoete wijnen (niet voor de productie van Jurançon sec). De rijpheid van de druiven is bij wet bepaald: voor Jurançon moelleux is een suikergehalte in de most vereist van minimaal 247 g/l voor de petit manseng en 230 g/l voor de andere druiven. Voor Jurançon sec is dat 187 g/l. Voor wijnen met vermelding 'vendanges tardives' moet het suikergehalte minstens 281 g/l bedragen.

Geproefd Op een warme zondagnamiddag eind mei schoven we met tien aan de proeftafel. Opvallend was dat geen van de aanwezige proevers zich vertrouwd verklaarde met de wijnen van Jurançon. Onterecht, bleek achteraf, want de wijnen waren van hoog niveau, en het leren kennen meer dan waard. Zes droge en zeven zoete wijnen werden blind geproefd. Niet alle wijnen waren jurançonwijnen. In de buurt ligt Madiran waar men ook witte wijnen van beide manseng-druiven maakt, maar dan onder de appellatie Pacherenc du Vic-Bilh.

DE DROGE WIJNEN Laffitte-Teston Cuvée Ericka 2014 - Pacherenc du Vic-Bilh.

70% petit manseng, 20% gros manseng, 10% petit courbu. Mooie kleur, brons-goudgeel, fonkelend. Ingetogen, licht oxidatief in de geur, gedroogd geel fruit, honing, druivig. Pompelmoes, zeste van sinaasappelschil, hars en nootjes. In de aanzet lichtzoet en kruidig met een honingtoets. Goed omkaderende aciditeit. Wat uitdrogend naar het einde toe, licht tanninegevoel. Een houtgerijpte wijn, met het fruit op de achtergrond, elegant met een stevige zuurgraad. Lapeyre 2013 - Jurançon sec

100% gros manseng. Donker goudgeel. Floraal: bloemenwei en paardenbloem, bloemenhoning, kweepeer en abrikoos. Later ook citrusvruchten. Minerale aanzet, rijp fruit, stevige bitters en zuurtjes. Gefocust op structuur en gelaagdheid. Ziltig. Licht drogend in afdronk, met pompelmoesbitters en een fijne zuurgraad. Camin Larredya "Le part davant" 2014 - Jurançon sec

50% gros manseng, 35% petit manseng, verder petit courbu en camaralet, deels op inox en deels op eik gevinifieerd. Intense goudgele kleur. Etherische geur, apothekerskastje, okkernoot. Kruidig, naar het fruit moet gezocht worden. Eenvoudig in aanzet, bescheiden rijp geel fruit, minder elegant. Veel hout en te weinig vulling. De wijn zit hoekig in elkaar. Weinig enthousiasme over deze wijn.

Lapeyre "Vitatge Vielh" 2011 Jurançon sec

50% gros manseng, 40% petit manseng, 10% petit courbu. Fermentatie op hout en nog één jaar op de lie in foeders. Licht goudgeel, gekleurde rand. Vineus met evolutie. Rokerig, honing, gekonfijt fruit en sinaasappel. Hier is het fruit voldoende aanwezig, wel rijp, gedroogd en geëvolueerd. Boeiend en mooi in de geur. Krachtige en droge aanzet, stevige wijn met veel materie en korreligheid. Rijp gedroogd fruit. Na opwarmen meer zeste en romigheid. Stevige structuur, verfijnde frisse zuren. Lange afdronk met gekonfijte indrukken en goede zuurgraad. Grote wijn. Clos Lapeyre "Cuvée Vitatge Vielh" 1999 - Jurançon sec

60% gros manseng, 30% petit manseng, 10% petit courbu. Fermentatie op hout en nog één jaar op droesem in foeders. Botteling na twee winters. Geconcentreerde oranje-gele kleur, verkleuring naar amber. Oxidatief, nootjes, honing, sherry, ziltigheid. Potpourri van gedroogde sinaasappelschillen, dadels, vijgen, karamel. Fijn en heel zuiver. Geëvolueerd maar zuiver en fris mondgevoel, met een sherry-toets en ziltigheid. Frisse zuren tillen de wijn op. Elegant, evenwichtig en lichtvoetig. In de smaak fijn, complex en groot. Lange fijne afdronk, héél bijzonder. Domaine Larredya 2000 Jurançon sec

Amberkleurig, iets lichter dan voorgaande. Ingehouden, ziltig en minerale geur. Licht oxidatief, sinaasappelmarmelade, honing, grasveld en kardemon. Rijp mondgevoel in een natuurlijke stijl. Lichtvoetig met aciditeit, veel finesse maar iets minder materie dan vorige wijn. Speels, fijn en complex. Lange afdronk, strak, met romige impressies en fijne zuurgraad. Ongrijpbare, avontuurlijke wijn. Boeiend!

DE ZOETE WIJNEN Clos Lapeyre 2014 - Jurançon

60% gros manseng met de eerste tri van petit manseng (40%). 70 g/l restsuiker. Lichtgoudgeel met wat evolutie. Rijpe sinaasappel, ananas en citroen. Rechtlijnig en wat eenvoudig., zowel in de geur als in de smaak. Bescheiden aciditeit, die los staat van het zoete. Eerder banale en monotone wijn. Clos Lapeyre 2012 - Jurançon

Dezelfde wijn als de vorige, maar twee jaar ouder. Goudkleurig met concentratie tot aan de rand. Sinaasappel, gedroogd fruit, zoete kruiden, honing, ananas, mineraal. Sappig en zoet in de aanzet met goede aciditeit en pikante kruidigheid. Structuur en elegantie met goede spanning. Afdronk met kruidigheid onder het zoete en het zuur. Mooi gemaakte wijn. Domaine Cauhapé "Ballet d' Octobre" 2013 - Jurançon

70 % gros manseng en 30 % petit manseng. Bijna fluorescerend citroengeel. In de geur eerst wat reductief: ei en zwavel. Nadien eik, hout en marsepein. Romig en fris in de aanzet, maar zit wat hoekig in elkaar. Mist momenteel wat elegantie. In afdronk bitters. Plakkerige suiker, nog niet versmolten. Toch potentieel voor de toekomst. Domaine Bellegarde "Cuvée Thibault" 2000 - Jurançon

100% petit manseng, late oogst na passerillage, gerijpt op eikenvaten. Amberkleurig, oranjegeel, met concentratie. Rozijnen en nootjes, boenwas, marsepein, karamel, bruine suiker. Oxidatief zoals een oloroso. Frivool diep en complex in de mond, met rozijntjes, koffie, karamel en nootjes. Goede balans zuur-zoet. Het restzoet is geïntegreerd en nog amper merkbaar. Speels, dik maar toch elegant. Heerlijke wijn, met grote lengte.

Laffitte-Teston 1999 - Pacherenc du Vic Bilh

100% petit manseng op nieuwe eik. Donkerokergeel tot oranje. Nootjes, pinda's, hars en turf. Licht oxidatief, ziltig, doet aan de oceaan denken. Opgelegde citroen en zeste na opwarmen. In de smaak wat plakkerig zonder veel spanning. Overrijp fruit en stoffigheid. Interessante wijn in de geur, maar de smaak valt tegen. Domaine Camin Larredya "Cuvée François" 1995 - Jurançon

100% petit manseng, van de tweede tri, 100 g/l restsuiker en 7 g/l zuur. Oranjegeel. Complexe reductieve geur met volatiele zuren, prikkelend. Aards en truffel. Door de hoge zuren moeilijk te beoordelen. Zure ananas, exotisch fruit, wat hard. Apart karakter, ook in de afdronk, met ziltigheid en pepertje. Bij het naproeven op dag twee hebben we een totaal andere impressie: complexe aroma's van champignons, onderbos, iets gerookt zoals cognac, honing, zoute nootjes, karamel, kruidig-peperig, geweldig.

NIET TE VERGELIJKEN We proefden een reeks wijnen die zowel in droog als in zoet met weinig andere wijnen te vergelijken zijn. De betere wijnen vertonen karakter, hebben diepgang met veel elegantie, met de kenmerkende bitters in de afdronk. Stefaan Soenen die de proeverij organiseerde, had het laatste woord: "Jurançon droog: jazeker! De eikgerijpte versies (blends gros & petit manseng, met een overwicht van gros manseng) rijpen prachtig! Typisch voor de droge versie zijn de prachtige zuren en het bittertje, wat je associeert met amontillado (droge vijg-dadel) en madeira (zuren!), maar zonder de compacte penetrante aroma's... De gerijpte zoete wijnen van 100% petit manseng en eikgerijpt, geoogst in november/december aan de hand van een tweede of derde tri zijn magnifiek! Dit smaaktype benadert voor mij de Vin de Paille uit de Jura in zijn meest frisse vorm. Nochtans worden beide wijnen helemaal anders gemaakt: terwijl de druiven in de Jura vroeg worden geplukt en vervolgens gedroogd, worden deze in de Jurançon laat geoogst en gedroogd aan de stok.“Jurançon is een originele wijnstreek met wijnen aan aantrekkelijke prijzen. De jurançonwijnen winnen enorm aan kwaliteit na drie tot vijf jaar rijpen.

PRINTEMPS DES CHAMPAGNES 2017 DE TRENDS IN CHAMPAGNE

De Printemps des Champagnes is ongetwijfeld de hoogmis voor wie de bruisende wijn uit Noord-Frankrijk genegen is. Niet minder dan 20 salons met ettelijke honderden wijnbouwers tekenden present eind april 2017. Daaronder ook heel wat trendsetters, want onder die honderden producenten bevinden zich bijna alle kwalitatief beste domeinen (récoltant-manipulant of zich in elk geval zo gedragend). PE T ER D O O MEN C o m m a n d e r ij den Bloeyenden W ijn g a e r d t

Ook het ruimere gebruik van reservewijnen, soms tot wel 100%, en de terugkeer van de niet-geënte druivenstokken (vieilles vignes à la Française, non-greffé) worden door verscheidene producenten al jaren toegepast. Goede voorbeelden van die laatste zijn de Maillart Franc des Pieds en de Tarlant Vignes d’Antan.

TRENDS IN WORDING? Voor enkele werkwijzen is het nog te vroeg om van een trend te spreken, omdat ze nog maar door één of twee producenten recent gebruikt worden: • Paul Launois “single barrel” champagne: een zestal aparte tonnen die men kan kopen en die men op bestelling kan laten degorgeren. De tijd “sur lie” hangt dus af van de kwaliteitswens en het geduld van de koper. • Assemblage vóór de eerste alcoholische gisting: Tristan H is hier een voorloper, met de cuvées La Grapillière en Iseult 2008. Zoals hij zelf zegt: “mijn oenoloog houdt hier niet van”. Immers: het levert veel minder controle op dan een klassieke assemblage en de voordelen zijn niet onmiddellijk duidelijk.

Marie-Laure Kowal “La Ruelle du Loupe” – tirage sous liège.

WIJDVERBREIDE PRAKTIJK Enkele trends werden de voorbije jaren gevestigd en zijn ondertussen wijdverbreide praktijken, hoewel het brede publiek misschien wel de wenkbrauwen fronst. Het gebruik van houten vaten, het blokkeren van de malolactische omzettting (sans malo of betekenisvol ‘sm’ genoemd), en het bottelen van monoparcellaire champagnes zijn zulke trends.

• Rosé uit de Côte des Blancs: niet velen weten dat in de Côte des Blancs ook rode druiven verbouwd worden, met name in Vertus. Het is dus perfect mogelijk om een rosé te maken die voor 100% van druiven uit de Côte des Blancs afkomstig is. Een producent die zo werkt is, Pascal Doquet. De cuvée heet dan ook “Rosé Pur Côte des Blancs”. • Meunier grand cru: minstens één producent plant pinot meunier aan in een grand cru-gemeente (Lallement). We mogen dus binnen een zestal jaar een pinot meunier grand cru op de markt verwachten.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

DE VIJF GROTE TRENDS De vijf grote trends, door meerdere domeinen gedeeld, zijn echter deze (in afnemende volgorde van belangrijkheid). 1) De oude druiven In de eerste plaats pinot blanc, daarnaast ook petit meslier en arbane, en hier en daar ook pinot gris worden opnieuw aangeplant. Mengelingen van drie vergeten druiven: Tarlant “BAM!” met pinot blanc, arbane en petit meslier, maar in deze categorie zijn er meerdere champagnes op komst, zoals bijvoorbeeld van Etienne Calsac. Mengelingen van alle zeven druiven: Laherte “Les 7” was de voorloper van deze trend, met daarnaast nog Horiot “Celle 7”. Ook hier verwacht ik in de komende jaren nog enkele producenten die op deze kar springen. Pinot blanc: Philippe Fontaine “Cuvée des Lys”, Barbichon “Blanc de Blancs” en “Réserve 4 cépages”, Collet Bonnet, Charles Duffour “Bulles de Comptoir”, Horiot “Métisse”, Vouette et Sorbée “Textures”, Piollot “Colas Robin”, Pierre Gerbais “Grains de Celles” en “l’Originale” (100% pinot blanc), Fleury “Notes Blanches” Andere: Bonnet-Ponson (petit meslier), Charlot-Tanneux (arbane en petit meslier), Fleury (pinot blanc en pinot gris), Horiot “Pure Arbane”, Piollot (pinot blanc en arbane) Deze trend wordt door twee motiveringen ingegeven. Enerzijds is er de nieuwsgierigheid van de producent en de markt naar deze vergeten druiven. Anderzijds, en dat geldt vooral voor de petit meslier, hoopt men de gevolgen van de klimaatverandering deels te kunnen compenseren door druiven te gebruiken die minder snel rijpen en dus ondanks stijgende gemiddelde temperatuur een hoge aciditeit behouden. Zo heeft de arbane, een druif die oorspronkelijk voornamelijk in de Aube voorkwam, een kenmerkend pittig aroma en kan door geoefende proevers ontdekt worden in een blend, zelfs wanneer ze maar vijf of tien procent van de assemblage uitmaakt. Minder duidelijk is waarom men de pinot blanc en de pinot gris aanplant: beide leveren immers rijkere wijnen met minder aciditeit en minder finesse dan bijvoorbeeld chardonnay. 2) Geen of bijna geen toegevoegd sulfiet Albin Matinot “Clair Choisi”, Leclerc-Briant “Bisseuil” (vin clair), Marguet (aromatherapie als vervanging voor sulfiet): het zijn maar enkele voorbeelden uit een lijst van producenten die het sulfietgebruik terugdringen. Op het risico af van volatiele aciditeit (azijnsteek) te veroorzaken in de wijn. Deze trend wordt door twee factoren in de hand gewerkt: de vraag van de markt naar “bioproducten” en de toegenomen technische mogelijkheden om aan hygiënische wijnbereiding te doen. Het blijft desondanks een gevaarlijke onderneming en het is moeilijk te zeggen of deze flessen de tand des tijds zullen doorstaan.

Benoït Tarlant degorgeert à la volée.

Paul Launois “Single Barrel”

Juillet-Lallement: nieuwe reeks “La Belle de Juillet”

3) Ongebruikelijke recipiënten De klassieke eikenhouten vaten, en zeker de inox of email-vaten, al dan niet voorzien van een epoxy-binnenlaag, maken nog altijd de dienst uit in Champagne. Toch zien we meer en meer dat andere soorten vaten de kop opsteken voor zowel vinificatie als opslag:

4) Liège et Agrafe of Tirage sous Liège Copinet “La Ruelle du Loupe”, Vadin-Plateau “Bois de Jots” en “Oxalie”, Ernest Rémy “Oxymore” en Pierre Péters “L’Etonnant M Victor MK10” zijn enkele van de vele cuvées die hun tweede gisting op fles niet onder kroonkurk beleven, maar wel onder klassieke kurk. Vreemd genoeg kan die kleine ingreep een groot verschil maken: door de kurk treedt er een zeer lichte oxidatie op, wat de houdbaarheid van de wijn op lange termijn ten goede komt. Trouwens, ook Plénitudes 2 en 3 van Dom Pérignon ontstaan onder kurk en klem.

Het grootste struikelblok is aan het geschikte hout te komen: men heeft daarvoor eeuwenoude eiken nodig die kaarsrecht gegroeid zijn en zonder zijtakken op de eerste meters. Elders in Frankrijk werden die eiken gekweekt voor de scheepsbouw, in Champagne was dat nauwelijks het geval. Het gaat dan ook om een beperkt aantal tonnen, mee gestuurd door wat het kleine atelier van Viard kan produceren.

Acaciahout (in plaats van eik): Yves Ruffin was hier de voortrekker, de trend is overgenomen door onder andere Michel Marcoult (“Les Carabins”). Acaciahout is neutraler dan eik en heeft de neiging de wijn strakker te maken. Eivormige vaten: Pierre Paillard “Le Mont des Tours” (vin clair, vinificatie in keramisch ei), Janisson-Baradon “Les Conges” 2012, Vadin-Plateau “Chène la Butte”, Tarlant “Nôtre Dame” (vin clair, in Italiaans aardewerk). Eivormige recipiënten zouden een andere gistingsdynamiek teweegbrengen waardoor een soort van automatische bâtonnage zou gebeuren. Dit is wetenschappelijk erg omstreden. Sommige materialen zijn daarboven ook luchtdoorlatend, wat een oxidatief effect heeft en dus deels de rol van eik vervangt. Vanuit de wetenschappelijke wereld maakt men zich echter zorgen dat bepaalde zware metalen op die manier in de wijn opgelost geraken, wat de gezondheid kan schaden.

Voor de producent is er een drievoudig nadeel aan deze werkwijze: kurk en klem zijn duurder dan de klassieke kroonkurk, het degorgeren moet manueel gebeuren, en de fles moet voorzien zijn van een rechte rand waarrond de klem zich kan hechten. Een producent vertrouwde me doe dat hij het geprobeerd heeft met een klassieke, schuin aflopende rand, met verlies van flessen tot gevolg… 5) Houten vaten uit de Champagnestreek Na de overbekende Henri Giraud, die het Forêt d’Argonne gebruikt voor de productie van zijn houten vaten, schakelen meer en meer producenten over op hout uit eigen streek: Henriët-Bazin (“Fût de Chêne”), Diot-Legras (“Subtil” 2010) en Juillet-Lallemant (“La Belle de Juillet”) zijn maar een handvol namen. Daarbij wordt meestal samengewerkt met de Tonnellerie de Champagne van Jérôme Viard.

De voornaamste reden om houten vaten uit de streek te gebruiken is authenticiteit, dus imago.

EEN OPVALLEND DETAIL Bezoekers van de Printemps des Champagnes zijn het erover eens dat de kwaliteitslat op de salons van Terre et Vins en Les Artisans nergens zo hoog ligt. Toch komen de producenten van deze groepen minder dan gemiddeld in de bovenstaande lijst voor. Een teken dat ze het voortouw aan het verliezen zijn? Of laten zij de kelk passeren wanneer een trend enkel maar hype is en niets bijdraagt aan de kwaliteit van de champagne? Dit artikel verscheen eerder op bubbelgek.com.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

RETSINA VEROVERT PROFESSIONELE HARTEN

e fans van retsina staken midden oktober de handen in de lucht. Eindelijk een lansbrekende proeverij voor retsina die ook in de westerse keuken en bij een menu past. Het tastbare bewijs dat retsina wel degelijk een wijn is. Die fans waren met drie. Zonder veel woorden maar met een missie in het achterhoofd werden twee lunches voorbereid, met twee sommeliers als medestanders en twee doorwinterde chefs. Als we retsina uit de verdomhoek willen, kan dat enkel met onberispelijke producten. Stelios Kechris, producent van een retsinastijl die op eenzame hoogte boven de massa uitsteekt, toonde zich bereid en zelfzeker genoeg om de uitdaging met de Belgische keuken aan te gaan. De man moet al te vaak zijn succesformule bewijzen: dat kleine rendementen en perfecte grondstoffen grootse resultaten opleveren, ook en vooral bij retsina.

V I C K Y C O R BEEL S Vick y Corbeels is W in e L a d y o f t h e Ye ar 2 0 15 .

AROMATISCHE OPSMUK Over retsina bestaan nogal wat clichĂŠs: het is een geurig maar guur product, weinig inhoud en zo bitter man! Retsina wordt ook enkel in Griekenland gedronken of door Grieken in de diaspora (de Grieken zeggen dan weer dat enkel de toeristen er zich aan wagen). En ja, je moet het bijna op een natuurlijke manier lusten, want niet iedereen kan het goedje binnenhouden. Bovenstaande heeft een kern van waarheid en ik wil er dan ook maar even bij stilstaan: er worden miljoenen liters retsina gecommercialiseerd, van 20 cl flessen tot bidons van vijf liter en meer. Toen harswijn in de jaren zestig voor het eerst op fles werd getrokken, lag de weg naar massaproductie open. Met alle bekende gevolgen van dien. Wijnkenners worden geacht een goede wijn te herkennen door alle aromatische opsmuk heen. Dat is zo voor sherrywijnen, voor wijnen op nieuwe eik, voor vinificatie met langdurende bĂ˘tonnage, en voor retsina. Het vergt een eerste slok om het palet te filmen, bij de tweede slok valt het verdict. Wie drinkt dit goedje tenslotte? De bijna honderd flessen retsina die dagelijks in de Belgische supermarkten over de toog gaan, liggen heus niet alleen in de winkelmand van Griekse Belgen.

KONINGINNEDRUIF Het familiebedrijf Kechris werd opgericht in 1954, in de streek rond Thessaloniki, Noord-Griekenland. Na studies in Dijon in de jaren 1980 herdefinieerde Stelios Kechris de productie ervan. Terwijl de Griekse wijnwereld internationale druivenrassen introduceerde, concentreerde Stelios zich op autochtone druiven voor premium retsina. Het was een schot in de roos: Kechribari kreeg als allereerste retsina ooit een medaille op een internationale wijncompetitie in 1999. Dochter Eleni stapte mee in het bedrijf en lanceerde de Tear of the Pine, grote broer van de Kechribari: koninginnendruif assyrtiko ging als retsina zes maanden op houten vat. 14 jaar na de geboorte van Tear of the Pine vielen de maskers af en de monden open: het kroonjuweel tijdens de proeverij met een Belgisch menu.

oesters op de barbecue met gerookte algen en citroencrème, werd een liefdesverklaring. De edele retsina kreeg de allure van een grote Bourgogne (ik quoteer hier een deelnemer). Sprakeloos en ontroerend perfect. Het opnieuw proeven van Tear of the Pine bij het eend-hoofdgerecht werd door sommigen als nóg geschikter bevonden.

WEGBEREIDER Aanbeland bij wat een gelukkige aanwezige noemde “de wijn-gerechtpairing van het jaar”… Met de line-up hieronder gingen Seppe Van Beuren, Vlaams-Brabants beste sommelier, met zijn chef Bart Tastenhoye (restaurant Taste, Leuven) en Andy De Brouwer (restaurant Les Eleveurs, Halle) ieder afzonderlijk aan de slag. • K echribari: roditisdruif (wit), hars van Halepensis-den a rato van 1/1000, vinificatie op inox. • Tear of the Pine: assyrtikodruif (wit), hars van Halepensis-den a rato van 1/1000, vinificatie in en 6 maanden rijping op Franse en Amerikaanse eik met regelmatige bâtonnage van fijne gisten. • Roza: xinomavrodruif (rood), rosé retsina, hars van Halepensis-den a rato van 1/1000, enkele uren schilweking, vinificatie in en 5 maanden rijping op eikenvaten met regelmatige bâtonnage van fijne gisten. • A fros: pétillant naturel van roditisdruif, hars van Halepensis-den a rato van 1/1000, vinificatie op inox. • X inomavro Red Wine: late oogst, lange schilweking (8-10 weken), vinificatie in en 12 maanden rijping op eikenvaten.

VURIGE ZUREN Eend werd het hoofdingrediënt met de xinomavro. Wilde eend met polenta, rode biet en girolles bij Taste, een weckpotje van gepocheerd ei, wilde boschampignons, gekonfijte eendenbout en spekjes bij Les

Eleveurs. Beide gerechten blusten de houttannine van de wijn, die nazomers fruitig werd en kruidig bij de wild- en grondsmaken van beide gerechten. De verrassingen kwamen bij de retsina’s. Dit is op zich al een wijnstijl (harswijn), maar bij Kechris vertakt die zich verder. We begonnen met de Kechribari. Andy verblufte iedereen met ravioli van rode biet, aardappelmousseline, avruga, gepofte quinoa en garnaaltjes. De Kechribari, de meest “naakte” retsina, werd kruidig en lineair, met knisperende sensatie van de pittige retsina met de structuur van quinoa en haringeitjes. De lat lag meteen heel hoog. Bart en Seppe waagden zich voor het eerste gerecht aan vurige zuren: tomaatstructuren met heek, rucola en basilicum. Het sneetje vol wit brood werd de brug tussen de Kechribari en het gerecht: de pikante rucola was als water op de hete stenen in een sauna: de papillen waren helemaal wakker. Uitdagend en fris. Andy is fan van Tear of the Pine. Zijn tweede gerecht,

Seppe ging nog verder: hij is de wegbereider van mijn bewondering voor Tear of the Pine. Bart bereidde kreeft met rode curry en groene kool, puur en zintuiglijk. De assyrtiko werd haar majesteitelijke zelf en verloor haar ingetogenheid. Wervelend ziltig en gerookt, toch filmend bij de vlezige kreeft. Roza was voor de sommeliers de wijn bij het dessert. De selectie van kazen bij Taste doorprikte het gekonfijt fruit en de aardbeinuance van de rosé retsina, waarvan de rijpe, gistige, drop smaken knap afsloten. Les Eleveurs ging voor een pruimen perziktaartje met rozemarijn en yoghurt. Vooral de kruimelige biscuit en de frisse yoghurt gaven Roza een jeugdige blos. Beide proefpanels bestonden uit 10-12 wijnprofessionelen: cavisten, sommeliers, wijnleraren, wijnschrijvers, een master of wine. Unaniem was de bewondering voor Kechris’ retsinastijlen. Tear of the Pine staat dankzij deze lunches een stapje dichter bij de plaats die het verdient: op de kaarten van de beste Belgische restaurants. Stelios Kechris wijnen worden in 21 landen geïmporteerd, in België door Sani Import in Brussel.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

ANTEPRIMA DI TOSCANA S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

Simonne Wellekens

ANTEPRIMA 2017 Bordeaux heeft zijn primeurs. Toscane zijn anteprima. Hoewel anteprima intrinsiek dezelfde betekenis heeft, is het concept sterk verschillend. Waar Bordeaux uitpakt met primeurwijnen die nog minimum een jaar vatlagering nodig hebben, presenteert Toscane geraffineerde wijnen die voor het grootste deel op fles zijn. Voor Chianti Classico was dat dit jaar 2015, net zoals voor Vernaccia di San Gimignano. Vino Nobile presenteerde 2014 en Brunello di Montalcino 2012. Daarnaast biedt de lenteproeverij de mogelijkheid de verschillende types en de evolutie van oudere jaargangen te toetsen. In totaal een immense batterij wijnen met een stevige reputatie. Een uitdaging als proever om de juiste nuances te vinden.

GALLO NERO Chianti Classico kent drie types: Chianti Classico DOCG, Riserva en Gran Selezione, allen verschillend in alcohol en rijping. Voor de Gran Selezione eist men een minimum aan 13% alcohol en 30 maanden rijping. Riserva heeft minimum 12,5% en een rijping van 24 maanden, Annata (de gewone Chianti Classico) minimum 12% en 12 maanden vatlagering.

De jaargangen 2015: kende veelbelovende weersomstandigheden. Het begon met een gematigde winter gevolgd door een milde lente met zachte temperaturen, nadien heel warme en droge zomermaanden met regelmatige neerslag en koele nachten. Ondanks de voorspellingen toont sangiovese zich heel divers met wisse-

lende kwaliteit. Veel extract en een gemis aan fenolische rijpheid tekenen nogal wat wijnen. In totaal werd 290.000hl geproduceerd, vergelijkbaar met 2014. 2014: een jaar met grote temperatuurwisselingen en veel regenval met afwisselend veel wind en temperaturen die beneden het gemiddelde daalden. Een moeilijke opdracht voor de telers. Er werd heel wat geĂŻnvesteerd in de wijngaard om het problematische seizoen goed te maken. 2013: ook hier werd in de eerste helft van het seizoen heel wat regen genoteerd met temperaturen beneden het gemiddelde. Na een stevige winter met vrieskou volgde een late lente met als gevolg een late bloemzetting. De warmte arriveerde midden juli wat het rijpingsproces versnelde. De zomer kende normale temperaturen. September was perfect. Koele nachten accentueerden de verschillen. Dit liet een uit-

gebalanceerde rijping toe. Op de proeftafel: 676 wijnen van 185 verschillende domeinen.

De favorieten Chianti Classico DOCG 2015 Antinori, PĂ¨ppoli Castello di Ama, Ama Castello di Fonterutoli, Fonterutoli Castello di Querceto Castello Vicchiomaggio, San Jacopo Castello di Volpaia, Volpaia Colle Bereto Dievole Famiglia Cecchi, Cecchi Famiglia Cecchi, Villa Cerna Isole e Olena Tenuta di Nozzole, Nozzole Tenuta di Capraia Chianti Classico DOCG Riserva 2014 Antinori nel Chianti Classico, Marchesi Antinori Bibbiano Bonacchi Borgo Casa al vento, Foho Castello Monterinaldi Famiglia Cecchi, Cecchi Fattoria Le Fonti Fattoria San Giusto a Rentennano, le Baroncole Poggerino, Bugialla Poggi del Chianti, Cardellino Pomona, Bandini Villa Pomona Principe Corsini, Villa Le Corti, Cortevechhia Val delle Corti

Gran Selezione 2014 Castello di Ama, San Lorenzo Rocca di Ama, Riserva Di Fizzano Gran Selezione 2013 Banfi, Fonte alla Selva Castello di Abola San Felice, Poggio Rosso Tenuta di Nozzole, Giovanni Folonari

VERNACCIA DI SAN GIMIGNANO Het buitenbeentje in de reeks maestro’s is Vernaccia di San Gimignano, de appellatie voor witte wijn in Toscane. 28 zones dragen het label DOCG. De wijn moet tenminste 85% vernaccia bevatten. Dit wordt aangevuld met 15% niet-aromatische druivenvariëteiten uit Toscane. Niet toegestaan zijn: traminer, müller thurgau, moscato bianco, malvasia di candia, malvasia istriana en incrocio bruni 54. Sauvignon en riesling mogen maximum 10% bedragen. De productie bedraagt 41.056hl voor 730ha. De beste druiven gaan in de riservawijnen met een minimum rijping van 11 maanden in de kelder, hetzij in stalen tanks, hetzij in houten vaten, gevolgd door tenminste 3 maanden in de fles. 38 wijnmakers presenteerden 84 verschillende wijnen.

De jaargangen 2016: was een normaal jaar met gezond fruit dankzij een droge, geventileerde zomer wat voor een mooi evenwicht zorgde. 2015: werd beschreven als een veelbelovend jaar met perfect rijpe druiven en een verfijnde textuur. Warme dagen met hoge temperaturen kenmerkten de maanden juni tot augustus. Hevige regens wisselden met zonnige dagen en koele nachten. De oogst begin september verliep in perfecte omstandigheden.

De favorieten Capella Sant’Andrea 2015 Casa alle Vacche, I Machioni 2016 Castello di Montauto 2016 Fattoria Poggio Alloro, Il Nicchiaio 2015 Fattorio San Donato 2015 Il Lebbio 2016 Panizzi 2015 Tenute Guicciardini Strozzi, Titolato Strozzi 2015

VINO NOBILE DI MONTEPULCIANO DOCG De DOCG eist minimaal 70% sangiovese wat ruimte biedt voor een stijlaanpassing met andere druiven. Wijnen worden toegankelijker gemaakt door toevoeging van lokale of internationale rassen, zoals canaiolo of mamolo, merlot of cabernet sauvignon. De productiezone ligt verspreid over 20 zones met 76 domeinen. De hoogte varieert van 250 tot 600m. De wijnen hebben een verplichte rijping van tenminste twee jaar op het domein . Binnen deze periode heeft men verschillende keuzes: 24 maand op houten vaten, of minimum 18 maanden en de rest in andere recipiënten. Of men kiest voor een minimum van 12 maanden in hout, zes maand in de fles en de rest van de tijd in andere vaten. Bij de keuze van 18 of 12 maanden in houten vaten, mag dit pas vanaf 30 april van het jaar volgend op de oogst. De wijn mag pas op de markt worden gebracht na een rijping van twee jaar gerekend vanaf januari van het jaar volgend op de oogst. Riserva heeft tenminste 12,5% alcohol en drie jaar rijping.

De jaargang 2014: de weersomstandigheden waren zoals in heel Italië ook hier wisselvallig. Een milde winter, de lente was vrij normaal wat de temperatuur en regenval betreft. Juni en juli waren erg nat, en augustus was kouder dan normaal. Pas eind september bereikte sangiovese de nodige rijpheid. De wijnen zijn door de band van goede kwaliteit, soepel en elegant. Op de proeftafel: 37 wijnen.

De favorieten La Ciarliana Romeo Fattoria La Braccesca Fattoria del cerro Podere della Bruciata “Cesiro” Le Bèrne

BRUNELLO DI MONTALCINO DOCG Toegegeven, het is altijd stiekem uitkijken naar de degustatie van deze appellatie. Met 100% sangiovese is brunello de wijn die het meeste prestige geniet en waarvoor de hoogste prijs wordt betaald. Dit zijn geen toegankelijke wijnen. Integendeel. Brunello ontleent zijn kwaliteit aan sangiovese, die hier duidelijke tannine en zuren toont.

Door houtrijping worden deze elementen nog verstrekt waardoor de wijnen jong vrij streng overkomen maar geschikt zijn om te bewaren. Brunello wordt gemaakt in heel diverse stijlen. Het treft dat zowel blockbusters met (over)rijp fruit en veel hout naast elegante verfijnde versies staan. Logisch dat het proeven van dit soort wijnen voor heel wat discussie zorgt. Door de lange vatrijping hebben veel wijnen immers een schrale kleur en tekenen zich vaak af als doortimmerde houtversies waarin zuren hard aankomen. De versies waar delicaat fruit, perfecte rijpheid, elegante zuren en goed hout mooi samenhangen, steken uit boven de wijnen van de buren. Koopwaardige wijnen zijn de rosso’s of de DOC Sant’Antimo en ook IGP Toscane, heerlijke instapwijnen, fruitig, sappig en toegankelijk. Binnen deze categorieën is wel ruimte voor het toevoegen van andere druiven dan sangiovese. Vooral merlot wordt aangevoerd.

De jaargang 2012: koel en nat weer in februari zorgde voor minder rendement. De zomer was droog en heet. Regen eind augustus bracht soelaas en verlengde de rijpingsperiode wat de kwaliteit van de wijnen bepaalde. Geproefd : 134 wijnen.

De favorieten Cerbaia Fanti Donatella Cinelli Colombini Caparzo Banfi La Poderina Lisini Poggio Antico Tenuta San Giorgio San Polo Verbena Castello di Velona Carpineto Baricci Naast de DOCG wijnen waren ook heel wat rosso’s te proeven uit 2015: lekkere, volle wijnen met veel fruit, sappig en aangenaam zuur, elegant en vaak gelikt. Moderne wijnen met internationale allure.

J A C O VA NK EL E C O M C o m m a n d e r ij B r u s s e l

VINOFORUM LURTON VINEYARDS

Sylvie Vennetier, ambassadrice van het wijngoed Lurton, zou rond 19.30u. de proefavond inleiden met een presentatie van Lurton Vineyards en de wijnen die wij die avond zouden degusteren. Maar de verkeersgoden beschikten er anders over en Sylvie liet nog even op zich wachten. Luc Dewulf had er geen probleem mee om de wachttijd vol te praten over nakende statuutwijzigingen van onze Vlaamse Wijngilde en ander administratief nieuws. Zelfs wanneer na de aankomst van Sylvie de start nog even werd uitgesteld door technische projectieproblemen, wist Luc ook dat nog naadloos dicht te praten.

ZES WIJNDOMEINEN De ietwat Angelsaksisch aandoende naam Lurton Vineyards staat voor een klein wijnimperium dat – zoals Luc in zijn introductie verwoordde – ontstaan is zoals de meeste grootstaten of imperiums: door huwelijken. Mariages d’amour en/of mariages de raison, dat laten we in het midden, maar de raison zal altijd wel ergens present geweest zijn.

Gonzague Lurtons’ grootvader André, kan in 1953 aan elk van zijn vier kinderen een wijnkasteel nalaten. Zo verwerft vader Lucien door erfenis het Ch. Brane-Cantenac. Lucien boert niet slecht, zodat hij in 1992 aan elk van zijn tien kinderen één of meerdere wijndomeinen kan nalaten, die -volgens de officiële legendebij loting werden toegewezen. Zo werd aan zoon Gonzague Lurton het château Durfort-Vivens (2ième GCC Margaux) toegewezen, toevallig het kasteel dat zijn voorkeur wegdroeg… Aan de overzijde van het liefdes- en imperiumverhaal hebben we Claire Villars, echtgenote van Gonzague. Haar grootvader van moeders zijde, Jacques Merlaut harkte reeds een mooi wijnarsenaal samen, waaronder château Haut-Bages Libéral (5ième GCC Pauillac), château Ferrières (3ième GCC Margaux) en château La Gurgue (Margaux). In 1992 doctoreerde Claire in de fysica, scheikunde en archeologie in Parijs. Toen haar ouders omkwamen bij een ongeval keerde ze meteen terug naar Bordeaux om er de leiding van de wijnkastelen over te nemen, bijgestaan door grootvader Jacques Merlaut. Zij ging er ook wijnbouw en oenologie studeren.

Wegwijs in het imperium Lurton

Claire Villars en Gonzague Lurton Van Bordeaux tot Sonoma In 1994 huwde zij Gonzague Lurton. In 2006 verwierven zij samen het château Domeyne (Saint-Estèphe), en in 2012 kwam daar nog het domein Acaibo bij in Sonoma county, Californië. Zo ontstond dus door erfenissen, huwelijk en eigen acquisities het huidig wijnimperium 'Gonzague & Claire Lurton Vineyards' bestaande uit zes domeinen waarvan drie grands crus classés.

BIODYNAMISCH Vanaf 1993 ging de wijnbouw geleidelijk over van klassiek, via de culture raisonnée, naar biologische technieken, en vanaf 2009 werd resoluut gekozen voor biodynamische wijnbouw. Omwille van de overtuiging, maar ook van de feitelijke vaststelling dat dit een duidelijk positief effect heeft op de gezondheid en weerbaarheid van de wijnstokken en op de kwaliteit van de wijn. Onlangs werd het Demeter keurmerk voor biodynamische wijnbouw behaald voor château Durfort-Vivens jaargang 2016. Voor de andere wijndomeinen wordt hier op korte termijn ook naar gestreefd.

Wij kregen ook enkele foto’s en een korte omschrijving van enkele technieken die aan de basis liggen van biodynamische wijnbouw en wijnmaking gestoeld op de principes van Rudolf Steiner. Bijvoorbeeld het 'preparaat 500', waarbij koehoorns gevuld met koemest in het najaar in de grond worden ingegraven. In het voorjaar wordt die mest opgehaald, en wordt zo’n 100g hiervan opgelost in 30 liter water. Voldoende om een hectare te besproeien. Homeopathische landbouwmethoden, weet je wel. Of het besproeien van de wijnstokken met extracten van netels en ander zorgvuldig gekozen onkruid, ook weer met homeopathische doseringen. En het plannen van de bewerkingen in de wijngaard volgens een maankalender die rekening houdt met veronderstelde kosmische invloeden op de groei en de waterhuishouding van de wijnstokken. Ook bij het wijn maken worden de technieken aangepast. Zo zal men b.v. streven naar minder remontages en zo weinig mogelijk sulfiet. Vanaf 2013 werd zelfs de collage afgeschaft, behalve wanneer die strikt noodzakelijk is. Na deze uitgebreide inleiding kregen we volgende wijnen naast elkaar te degusteren, alle van jaargang 2015 (zie verder voor de proefcommentaren): Château La Gurgue en château Domeyne Château Haut-Bages-Liberal, château Ferrière en château Durfort-Vivens Acaibo (2013)

SPIJS EN WIJN Na deze voortreffelijke voorproeven konden enkele mooie spijs/drank combinaties geanalyseerd worden bij volgend menu: Kabeljauwhaasje met zeevruchten La Gurgue en Domeyne, beide 2012 Kalfsvlees met najaarsgroenten Durfort-Vivens, Ferrière en Haut-Bages Libéral, alle 2009 Selectie van geaffineerde kazen Durfort-Vivens, Ferrière, Haut-Bages Libéral,

alle 2005 Hoeft het nog gezegd: dit was andermaal een magnifiek Vinoforum waarop wij mochten genieten van de meest voortreffelijke wijnen en spijzen. Speciale dank hiervoor aan Gonzague Lurton die zich door erevoorzitter Hugo liet overtuigen om deze godendrank op de proeftafel van onze Vlaamse Wijngilde te brengen.

Geproefd Château La Gurgue 2015 Margaux

62% cabernet sauvignon, 32% merlot, 6% petit verdot. Aantrekkelijke helder kriekenrode kleur met glanzende spiegel. Fijne fruitexpressie met sappige kriek tot rijpe kers en cassis. Kruidig accent in de mond naast pruim en kers. Present fris zuur, goed onderbouwd met evenwichtige afgeronde tannine. Beloftevolle jaargang van deze margaux. Château Domeyne 2015 Saint-Estèphe

84% merlot, 16% cabernet sauvignon. Oogt jong en mooi doorschijnend. Transparant en helder paarsrode kleur. Bloemige aanzet naast rijp rood fruit met discrete houttoets. Krokant fruitig in de mond met aangename zuurdrempel en fijne tannine maar mist wat concentratie om top te zijn. Een eerder elegante st-estèphe, misschien nog te jong. Châteu Haut-Bages Libéral 2015 Pauillac

65% cabernet sauvignon, 35% merlot Vol robijnrood. Mooi verweven zwart en rood fruit, kruidigheid, drop, laurier. Na walsen komt er meer kruidigheid en zwart fruit naar boven, een mooi verweven, toch nog nerveuze houttoets. Zachte aanzet in de mond, rijpe tannine, een stevige wijn met een mooie balans, misschien vandaag nog iets te streng maar beloftevol, dank zij de lang aanhoudende afdronk. Sappige wijn met toekomst maar nu al zeer aangenaam.

Château Ferrière 2015 Margaux

63% cabernet sauvignon, 33% merlot, 3% petit verdot, 1% cabernet franc. Diepgevulde kleur, paarsrood en briljant. Gebalde geur met donker fruit, houtaroma’s, mokka, specerijen (peper, nootmuskaat), vrij intens en expressief. Stevig smaakprofiel, kruidig, krachtige tannine, veel materie en goed zuur zorgen voor een wijn met veel potentieel, alhoewel nu nog niet helemaal versmolten. Een wijn met persoonlijkheid.

Château La Gurgue 2012 Margaux

Château Durfort-Vivens 2009 Margaux

58% cabernet sauvignon, 40% merlot, 2% petit verdot. Briljant kersenrode kleur met fijn waterrandje, fonkelende spiegel, weinig evolutie. Licht geëvolueerde geur met leder, na walsen zwart en rood fruit tot bloemige toetsen. Rijp krokant fruit in de mond, voldoende materie, aangename aciditeit en geëvolueerde merkbare tannine. Geslaagde wijn in een moeilijk jaar.

75% cabernet sauvignon,20% merlot, 5% cabernet franc. Diep donkerrood gekleurd, briljant en dik tranend. Immobiel eerst kruidig (kaneel, laurier, speculaas) dan ontplooit het zwart fruit (cassis). Subtiel donker fruit in de mond naast gedroogde rozijnen, zoethout en eucalyptus. Tannine wat op de voorgrond waardoor nog geen perfecte harmonie, maar wel potentieel om nog veel plezier te geven in de komende jaren.

Château Domeyne 2012 Saint-Estèphe

60% merlot, 40% cabernet sauvignon Helder kersenrood; wat evolutie in de kern, mooi viskeus. Aanvankelijk vrij gesloten, wat vlier en laurier, dan rood fruit en een gebrande toets. Fruit blijft wat op de achtergrond, versmolten smaken met present zuur en iets minder rijpe tannine. Kruidige afdronk van normale lengte.

Château Durfort-Vivens 2015 Margaux

Châteu Haut-Bages Libéral 2009 Pauillac

90% cabernet sauvignon, 10% merlot. Donker hart met rose rand, vrij ondoorzichtig, ietwat mat (ongeklaard, mogelijk ongefilterd). Vrij gesloten, op de achtergrond een licht vegetaal toetsje dat verzwakt na walsen. Verder goed doorwalsen geeft een diepfruitige geur met kersen en pruimen, laurier, een aroma tussen nootmuskaat en menthol. Vrij mondvullende aanzet, met ronde maar fris zuur. Bevestiging van het fruit (pruim, kers) en kruidigheid van laurier, nootmuskaat of kruidnagel. De alcohol en het hout zijn merkbaar in de afdronk. Een mooie wijn die duidelijk nog wat tijd nodig heeft.

70% cabernet sauvignon, 30% merlot Heldere paarsrode kleur met volle tranenband. Complexe neus met braam, cassis, potlood, ceder eindigend in munt en peper. Cabernet getypeerd in de mond met sappig zwart fruit en pepertoets, fijn en elegant met merkbare zuren, mooi verweven tannine en voldoende lengte in de finish. Ideale wijn om nu van te genieten.

Aicabo 2013 Sonoma Californië

56% cabernet sauvignon, 34% merlot, 10% cabernet franc. Zeer diepkersenrood, geen evolutie, glanzend met traag aflopende gekleurde tranen. Intense aroma’s van cederhout en zwart fruit (braam, kers), evolutie naar chocolade en kruiden. Volle aanzet in de mond, sappig en mondvullend, levendige aciditeit in balans met krachtige, soepele tannine. Een verleidelijke wijn: “Un Français dans un robe Americain”.

Château Ferrière 2009 Margaux

58% cabernet sauvignon, 38% merlot, 5% cabernet franc. Donkerrode kleur (heel rijpe kers) met een mooie viscositeit. Na het proeven van de 2015 komen in deze 2009 dezelfde kenmerken opnieuw naar voor maar gemodereerd door de tijd, met meer rijp rood fruit, kruiden (laurier, nootmuskaat) naast hout en mokka. Bevestiging daarvan in de mond, heel fijne tannine ondersteunen dit wat leidt tot elegantie, een goede balans met op het einde een heel klein zuurtje. De wijn smaakt nog jeugdig. Uitstekende klassiek gemaakte bordeaux.

Châteu Haut-Bages Libéral 2005 Pauillac

71% cabernet sauvignon, 29% merlot. Intens donkerrood, ondoorschijnend met mooie viscositeit en volle gekleurde tranen. Geurige open geur, zwart fruit, onderbos en grafiet, mineraal, evolutie naar eucalyptus, inkt en teer. Volle ronde smaakimpressie, mooi zuur, krachtige tannine en lang aanhoudende afdronk. Klassieke, rustieke pauillac. Château Ferrière 2005 Margaux

73% cabernet sauvignon, 27% merlot. Intens kersenrood maar oogt jonger dan 2009. Ook in de neus veel fruit naast kruiden, leder, tabak en chocolade. Evenwicht tussen kracht en fruit. Strakker in de mond, hout goed versmolten en smaken in balans. Grote, elegante bordeaux die nog een mooie toekomst heeft. Château Durfort-Vivens 2005 Margaux

67% cabernet sauvignon, 25% merlot, 8% cabernet franc. Scharlakenrode wijn, wat gesluierd, mooie viscositeit maar oogt nog jong. Geëvolueerde geur, onderbos, animaal met pels en belegen rosbief, na walsen minder uitbundig maar toch complex met fijne kruiden en cederhout. In de mond een leuk samenspel tussen fluweel en zachte dierlijkheid. Tannine nog heel present, niet uitdrogend, mondvullend en filmend in de finale. Elegante wijn die door de jaren enkele rimpels vertoont in de mond, maar toch mooi.

MUSCADET EEN VLAKKE WIJNREGIO

PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij: G e n t F o t o's: F an n y D ’ h o n d t

KLIMT UIT HET DAL Zeggen dat Muscadet niet bekend staat als een prestigieuze appellatie, is een eufemisme van formaat. Ook onder wijnliefhebbers heeft deze AOC moeite om zich te ontdoen van het imago van eenvoudige, lichte en in verhouding vaak té zure witte wijn. We vinden hem steevast in de goedkopere regionen van de wijnkaart terug en vaak krijgen we dan nog geen waar voor ons geld. Dat kwantiteit en kwaliteit niet altijd te verzoenen vallen, is hier duidelijk aangetoond. Muscadet is de grootste AOC voor witte wijn binnen de Loirevallei, die op zijn beurt in Frankrijk het grootste wijngebied is voor witte AOC-wijnen. Het belabberde imago leidde de afgelopen twintig jaar tot een crisis die als wake-up call kon tellen. Dankzij enkele topwijnbouwers klimt Muscadet sindsdien uit het zelf gegraven dal, met de nodige aanpassingen aan de AOC-structuur - gemeentelijke cru’s! - en cuvées die de unieke geologie eindelijk eer aandoen. Desondanks blijven deze topwijnen - momenteel - nog zeer betaalbaar.

Melon de bourgogne in de knop - let op de afgeronde bladvorm

Rechtstreekse invoer en verdeling van wijnen uit RoemeniĂŤ en MoldaviĂŤ Verrassende lokale druivenrassen Degustaties op locatie mogelijk Alle wijnen verkrijgbaar via www.tezauro.be

Typische Muscadet-wijngaard in Monnières, met vlakke horizon

GEOGRAFIE EN GEOLOGIE Tussen de Atlantische kust en Anjou, langs de uitlopers van het Armoricaans Massief, vinden we de “Pays nantais”, een licht glooiend landschap met de voornaamste wijngaarden geconcentreerd rond de stad Nantes. In de uithoeken van dit westelijk Loiregebied vinden we de Fiefs Vendéens, in het zuidwesten langs de Atlantische kust, en de Coteaux d’Ancenis, aan de grens met Anjou in het oosten. Muscadet, in het hart van de Pays Nantais, is echter duidelijk de overheersende wijn, naast de Gros Plant du Pays Nantais— en daarmee ook de witte kleur. De ondergrond van de Pays nantais vindt zijn oorsprong in de vulkanische en metamorfe gesteenten van het Armoricaans Massief. De belangrijkste gesteenten zijn gneiss, micaschistes, groene rots en graniet. Het oceanisch klimaat tempert de schommelingen tussen de seizoenen: herfst en winter zijn mild, zomers warm en vaak vochtig.

GESCHIEDENIS Zoals in vele Franse wijnregio’s hebben de Romeinen de wijnstok geïntroduceerd in het gebied rond Nantes, vanaf de eerste eeuw voor Christus. Ook zoals vaak in andere regio’s kende de wijnbouw een opgang dankzij de kerk, als onderdeel van de eucharistie en voor de gastvrijheid in de kloosters. De invallen van de Noormannen en Britten vertragen de groei van de wijnbouw tussen de 7de en 10de eeuw. In 843 wordt Nantes platgebrand en de omliggende wijngaarden worden vernietigd. Het is pas vanaf de 11de eeuw dat de wijnstok definitief wortel kan schieten in de streek.

Rond 1635 brachten Bourgondiërs een druivenras met “ronde” bladeren naar het gebied rond Nantes. Daar vond deze “melon de bourgogne” zijn geliefd terroir. Tijdens de bar koude winter van 1709 daalde de temperatuur in de streek tot -20° C. De vaten “ontploften” en de oceaan bevroor langs de kust. De melon de bourgogne overleefde deze beproeving en werd daarna dé druif voor dé lokale wijn, de muscadet. De moderne wijngeschiedenis van de Pays Nantais begint in 1925, wanneer acht wijnbouwers uit La Haye-Fouassière aanvoelen dat de waarborg van herkomst van hun wijnen voor de consument een meerwaarde betekent. Reeds in 1936 erkent het pas in 1935 opgerichte INAO (Institut National des Appellations d’Origine) de herkomstbenamingen Muscadet “Sèvre et Maine” en “Coteaux de la Loire". De regionale appellatie Muscadet volgt in 1937. Na de Tweede Wereldoorlog zet de opwaartse trend zich door, met stijgende export en een grotere naambekendheid. In 1994 wordt de AOC Muscadet Côtes de Grand Lieu erkend als subregionale herkomstbenaming. Met het succes en de stijgende productie komen echter ook een gemiddeld dalende kwaliteit en lage prijzen om de hoek kijken. Muscadet komt zo, qua reputatie en uiteindelijk ook commercieel gezien, in een negatieve spiraal terecht. De crisis leidt tot een vermindering van de oppervlakte wijngaarden (-17% tussen 2000 en 2009), onder meer door vanaf 2004 planmatig wijnstokken te rooien. Tegelijk krijgen we een schaalvergroting van de familiedomeinen die overleefden, en een kwalitatieve transformatie, ook al blijft een groot deel van de productie in handen van coöperaties en handelshuizen. De kwalitatieve omslag werd in 2011 bezegeld met de erkenning van gemeentelijke cru’s in de Muscadet Sèvre et Maine. Ook bio is in opmars.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Om de vorst tegen te gaan beschikt domein Luneau-Papin over een gigantische ventilator midden in de wijngaard

AOC MUSCADET EN AANVERWANTEN Muscadet vertegenwoordigt het grootste deel van de wijnproductie in de Pays Nantais. Voor één keer verwijst de naam van de wijnstreek niet naar een geografisch of historisch gebied, maar naar de wijn zelf. Onder de algemene noemer “Muscadet” gaan verschillende herkomstbenamingen schuil: • AOC Muscadet: ook al is het toegelaten herkomstgebied het grootste van de verschillende muscadets, zijn er tegenwoordig slechts 1900 ha die op de benaming aanspraak maken. Deze AOC omvat ook de primeur-muscadet die nog tijdens het jaar van de oogst op de markt wordt gebracht. • AOC Muscadet de Sèvre et Maine: van de drie sub-regionale appellaties is die van Sèvre et Maine veruit de grootste. Het herkomstgebied omvat 7.100ha langs beide oevers van zowel de Maine als de Sèvre Nantaise, en rond de samenvloeiing van beide rivieren. • AOC Muscadet Coteaux de la Loire: deze is gelegen rond het stadje Ancenis, op de grens tussen Pays Nantais en Anjou en is met 180ha de kleinste appellatie van de Pays Nantais. Er zijn slechts 35 producenten, die naast Muscadet ook meestal Coteaux d’Ancenis produceren. De wijngaarden liggen langs de hoger gelegen oevers van de Loire, op een ondergrond van leisteen, graniet en gneiss. • AOC Muscadet Côtes de Grand-Lieu: deze relatief jonge sub-appellatie (1994) omvat 300ha rond het meer van Grand-Lieu, ten zuiden van Nantes.

GEMEENTELIJKE CRU’S Binnen de AOC Muscadet de Sèvre et Maine zijn sedert 2011 drie gemeentelijke cru’s erkend: • Muscadet Sèvre et Maine Clisson • Muscadet Sèvre et Maine Pallet • Muscadet Sèvre et Maine Gorges Deze cru’s vormen de topcategorie van de Muscadet de Sèvre et Maine. De rijping “sur lie” duurt langer dan bij de basisappellaties, met minstens 18 of 24 maanden. Rendementen zijn beperkt, en vooral, de wijnen zijn elk de expressie van hun zeer specifieke ondergrond.

Zes andere gemeentelijke cru’s in Sèvre-et-Maine wachten al enkele jaren op officiële erkenning. Ze worden wel reeds als dusdanig, volgens het voorziene lastenboek, geproduceerd en op de markt gebracht: • Muscadet Sèvre et Maine Monnières-St Fiacre • Muscadet Sèvre et Maine Château Thébaud • Muscadet Sèvre et Maine Goulaine • Muscadet Sèvre et Maine Mouzillon-Tillières • Muscadet Sèvre et Maine Vallet • Muscadet Sèvre et Maine la Haye-Fouassière Ook in de sub-regio Coteaux de la Loire is er een kandidaat-cru: Muscadet Coteaux de la Loire Champtoceaux.

“SUR LIE” Rijping “sur lie” is iets typisch voor muscadet. Deze fijne droesem (van de gistcellen) voedt de wijn tijdens de rijping en verleent de wijn vettigheid, complexiteit en ook bewaarcapaciteit. De rijping “sur lie” zou teruggaan op een plaatselijke gewoonte van de wijnbouwers om een vat van hun beste wijn “sur lie” te bewaren om de familiefeesten van de lente volgend op de oogst te vieren. Het gebruik van vaten voor muscadet is intussen sterk verminderd; er worden wel hier en daar houtgelagerde cuvées geproduceerd, die de finesse van de wijn niet altijd tot zijn recht laten komen. Natuurlijk geldt hier ook dat de uitzondering de regel bevestigt. De rijping “sur lie”, ook voor de gemeentelijke cru’s, gebeurt nu meestal in ondergrondse met glas betegelde cuves die typisch zijn voor de streek. Om de vermelding “sur lie” te mogen gebruiken moeten specifieke voorwaarden vervuld worden qua rendement, minimum natuurlijk alcoholniveau en vooral, rijping. Na de alcoholische gisting moet de wijn minstens tot 1 maart van het jaar volgend op de oogst rijpen “sur lie”. De wijn mag slechts gedurende één winter in cuve of vat rijpen en de “lies” moeten aanwezig blijven tot aan de botteling - die dus niet later dan 31 december van het jaar volgend op de oogst moet plaatsvinden. Door deze beperking in de tijd van de rijping “sur lie”, kunnen de gemeentelijke cru’s die meestal minstens twee jaar “sur lie” rijpen, de vermelding niet gebruiken.

Wijngaard Coteaux de la Loire

MELON DE BOURGOGNE

BEWAARWIJN

Muscadet wordt voor 100% gemaakt van één enkel druivenras: melon de bourgogne. Bovendien is zowat de volledige wereldwijde aanplant terug te vinden in de Pays Nantais. Met andere woorden: muscadet = melon de bourgogne (en vice versa), in zoverre dat men de druif gemakkelijkheidshalve ook “muscadet” noemt, naast meer dan een dozijn andere synoniemen. Voor één keer is de naam niet misleidend: melon de bourgogne is wel degelijk afkomstig uit Bourgogne en Franche Comté. Deze “melon blanc” is verwant met de gamay noir à jus blanc; DNA-analyse heeft aangetoond dat het een kruising is van pinot blanc en gouais blanc. De aanwezigheid van deze druif in de Pays Nantais gaat zeker terug tot de 17de eeuw (1635). Na de zeer strenge winter van 1709 die een groot deel van de wijngaarden in het gebied vernietigde, werd de aanplant van melon de bourgogne veralgemeend.

Men associeert muscadet niet spontaan met bewaarpotentieel. Toch is van de beste muscadet geweten dat de aromatische complexiteit met de jaren toeneemt: compote van wit fruit, zacht rijp fruit (perzik, peer, abrikoos), gedroogd fruit (amandel en kleine nootjes), brioche, honing, karamel. Het mondgevoel ligt in dezelfde lijn: vol, rond en complex.

PRODUCTIE EN PRODUCT De oogst vindt meestal plaats rond midden september. De persing gebeurt meestal met een horizontale pneumatische pers om een delicate most te bekomen. De wijn wordt systematisch “gedebourbeerd”. Daarbij worden de grove deeltjes die de smaak kunnen belasten verwijderd. De alcoholische gisting gebeurt bij 18 à 20° C. De stabilisatie van de wijn gebeurt door hem sterk af te koelen, waarbij het wijnsteenzuur neerslaat. De rijping van de wijn gebeurt voor muscadet traditioneel in ondergrondse, met glas betegelde betonnen cuves, maar ook vaak in inox cuves en af en toe in houten foeders of vaten.

IN HET GLAS Muscadetwijnen vallen op door hun lichtgele kleur met groene schijn. De neus is heel fris en getypeerd door citrusfruit (citroen, pompelmoes) en wit steenfruit (appel, perzik, abrikoos), maar ook florale aroma’s (witte bloesem) en toetsen van exotisch fruit (ananas). Bij sommige wijnen ontwaart men eveneens een minerale toets en zelfs een nootaroma afkomstig van de rijping “sur lie”. De structuur is licht tot krachtig, maar altijd levendig en fris.

WIJN EN GERECHT Lichtere en frisse muscadet past uitstekend bij zeevruchten. Fruitige en florale muscadet gaat goed bij gegrilde zeevis met een licht botersausje (“beurre nantais”). Terroirmuscadet past goed bij gerookte zalm of tonijn (leisteen), carpaccio van Sint-Jakobsvruchten (gneiss) of roggebrood (graniet). Geitenkaas past goed bij krachtige en aromatische muscadet. De frisse doch krachtige en zeer aromatische bewaarwijnen passen perfect bij wit vlees, gebraden kip en gegrilde zeeduivel.

AOC GROS PLANT DU PAYS NANTAIS De Pays Nantais was in de Middeleeuwen reeds één van de meest uitgestrekte wijnstreken van Frankrijk. Vanaf de 16de eeuw kent de productie van brandewijn opgang, onder impuls van de handel met Nederland. Om aan die vraag te voldoen werd de folle blanche uit de Charente één van de toonaangevende druiven in de Pays Nantais. Het is een druif die - onder meer in Cognac - uitstekend geschikt bleek voor distillatie en bovendien in het gebied rond Nantes een perfect biotoop vond. De naam folle wijst waarschijnlijk op de krachtige groei en hoge opbrengst. Op basis van DNA-onderzoek blijkt de folle blanche verwant aan de gouais blanc en de jurançon blanc. De oorsprong van dit druivenras ligt daarom wellicht in het zuidwesten van Frankrijk. Vandaar verspreidde het zich naar de Charente en later naar de regio rond Nantes. Het is een druif met hoog rendement en een vroege bloei, en dus gevoelig voor nachtvorst.

De fijnste Franse wijnen tegen de beste prijs.

De historische vatenkelder bij Ménard-Gaborit

Een eerste schriftelijke vermelding van "gros plant" dateert van 1732, verwijzend naar de witte wijnen op basis van folle blanche en die toen populair waren in West-Frankrijk. In het midden van de 19de eeuw waren de hoogdagen van de gros plant achter de rug, maar vertegenwoordigde in aanplant nog 20.000ha - daar waar de hele Pays Nantais nu rond de 10.000ha schommelt. Na de Tweede Wereldoorlog, met onder meer de oprichting in 1951 van een eerste “Syndicat de défense”, kent de Gros Plant du Pays Nantais een wedergeboorte op nationale schaal, eerst als vin délimité de qualité supérieure (VDQS) en in 2011 als AOC. De wijnen worden meer en meer geproduceerd volgens de "méthode nantaise", die erin bestaat de wijnen “sur lie” te rijpen gedurende minstens één winter (dus zoals bij muscadet “sur lie”). De 690ha van de AOC strekken zich naar het zuiden uit, richting Lac de Grand-Lieu en richting Vallet in het oosten. Er zijn 310 producenten. De bodemsamenstelling is er één van gneiss, micaschistes, gabbro en vooral amfiboliet.

DOMAINE MÉNARD-GABORIT Het eerste domein dat we bezochten, is Domaine Ménard Gaborit, dat verschillende van de huidige trends in de wederopleving van Muscadet belichaamt. Het ligt in Monnières, op één van de hoogste punten van de Pays Nantais - zo’n 57 meter boven de zeespiegel - en biedt een mooie uitkijk over de omgeving. Hier stonden daarom vroeger talloze windmolens, waarvan we er één op het logo van Ménard-Gaborit terugvinden. www.domainemenardgaborit.com

De wijnen zijn lichtgeel met een groene schijn - tenzij de druiven enkele weken later geoogst worden, dan krijgt men een gouden glans. De aroma’s zijn eerder vegetaal en floraal (witte bloemen) met soms minerale en citrustoetsen (pompelmoes, citroen). In de mond is er veel citruszuur met soms een zilte nasmaak. De versies "sur lie” hebben een grotere aromatische complexiteit, meer vettigheid en rondheid. De combinatie met zeevruchten zoals oesters is bijna vanzelfsprekend. Er zijn ook originelere combinaties mogelijk, zoals met comté bij het aperitief. De jaarlijkse wijnreis van Commanderij Gent ging in 2017 naar de Westelijke Loirevallei, met het accent op muscadet. Een kort overzicht van de bezochte domeinen en meer informatie in de Wijnspiegel 84 (online beschikbaar via www.issuu.com)

Wijngaard Domaine Ménard-Gaborit te Monnières

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

Domaine Julien Braud

DOMAINE JULIEN BRAUD

DOMAINE PIERRE LUNEAU-PAPIN

We blijven in Monnières met Julien Braud. Deze nu 30-jarige wijnbouwer keerde in 2009, na ingenieursstudies in Lyon en een opleiding in de Beaujolais, terug naar het ouderlijke Domaine du Fief aux Dames, maar niet voor lang: in 2012 begon hij zijn eigen domein met de ambitie om biologisch en meer terroir-gericht te werken. Hij nam enkele percelen over van zijn ouders en van enkele naburige wijnbouwers, waaronder een wijngaard uit 1936. We maken hier kennis met een jonge wijnbouwer die op korte tijd een reputatie wist op te bouwen als lid van de “nouvelle vague” van de muscadet. Niet voor niets werd hij met amper enkele jaargangen op de teller opgenomen in “Les Vignes de Nantes”, de groepering van topdomeinen uit de regio. (www.lesvignesdenantes.com)

Pierre Luneau-Papin is voor velen de vaandeldrager van de moderne muscadet. Het domein wordt tegenwoordig geleid door Pierre-Marie & Marie Luneau, die een 3 eeuwen oude familietraditie voortzetten Het huidige domein van 45ha ontstond na het huwelijk van Pierre-Marie’s vader Pierre met Monique Papin, toen de wijngaarden van beide families werden samengebracht. Zij verrichtten pionierswerk in de Muscadet door hun 47 verschillende percelen in kaart te brengen en terroirgetypeerde cuvées te ontwikkelen. Het gamma omvat dan ook niet minder dan 11 verschillende cuvées Muscadet Sèvre et Maine. We proefden een uitgebreide selectie, gelukkig verweven met een rijkelijk buffet op het domein zelf.

DOMAINES LANDRON Met Jo Landron komen we bij één van de wijnbouwers die de laatste decennia voor een kwalitatieve sprong in de Muscadet gezorgd hebben. Jo (Joseph) Landron staat sinds 1990 samen met vrouw Jocelyne aan het hoofd van het domein dat door zijn vader Pierre en oom Julien Landron in 1945 werd opgericht. Het is Jocelyne die ons ontvangt en trakteert op een gedreven les biodynamie. Het meervoud in “Domaines Landron” verwijst naar de twee domeinen die Jo Landron beheert: het oorspronkelijke Domaine de la Louvetrie (45ha, 95% melon de bourgogne) en het in 1998 aangekochte Château de la Carizière (15ha, 100% melon de bourgogne). www.domaines-landron.com

Domaines Landron: La Louvetrie, Les Houx en Haute Tradition

Wijngaard Coteaux de la Loire

DOMAINE DES GALLOIRES Van Le Landreau, in het hart van de Sèvre et Maine, trekken we naar het herkomstgebied van de Muscadet Coteaux de la Loire, op de grens met Anjou. Hier is het landschap minder vlak en liggen de wijngaarden meer op de relatief steile oevers van de Loire. Domaine des Galloires is een groot familiedomein van 178ha dat landbouw (koeienras ’rouge des Prés’ AOP Maine Anjou) met wijnbouw combineert. De 55ha wijngaard op een bodem van micaschist bestaat voornamelijk uit gamay, melon de bourgogne, malvoisie (pinot gris), cabernet franc en chenin blanc. Daarmee wordt een zeer breed gamma wijnen geproduceerd, met herkomstbenamingen uit de Pays Nantais (Muscadet, Coteaux d'Ancenis) en uit Anjou (Anjou Blanc, Anjou Rouge, Cabernet d'Anjou), naast een reeks crémants…. www.galloires.com

Binnenkant ondergrondse cuves

DOMAINE LES HAUTES NOËLLES Met Domaine Les Hautes Noëlles bevinden we ons in de Muscadet Côtes de Grand Lieu en vervolledigden zo onze verkenning van de drie subregio’s van de Muscadet. Dit domein van 25ha gaat terug tot de jaren 1930. De huidige eigenaar, Jean-Pierre Guedon, nam het domein over in 2010 en verzamelde een nieuwe jonge ploeg rond zich. www.les-hautes-noelles.com

ANDERE DOMEINEN DIE DE MOEITE LONEN (TOEVALLIG - OF NIET - LID VAN “LES VIGNES DE NANTES”): Domaine Bonnet-Huteau, Château Casse-Michère, Château de Coing, Domaine Bruno Cormerais, Domaine de l’Écu …

WIJN EN BEDERF DE VLOEK VAN TCA

G EER T D E BRU E C K ER C o m m a n d e r ij M o l e n b e r g

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

n Italië kunnen ze koken. Geen twijfel daarover. De confrontatie aangaan met een goede spaghetti alle vongole is een ervaring als geen andere. Niets maakt een mens gelukkiger dan een uitstekend gerecht, een goede wijn, en een aangenaam gezelschap. Helaas schort er af en toe wel eens wat aan deze drievuldigheid. In ons geval, enige tijd terug, was het probleem de wijn. In een zeer gezellig restaurant bestelden we, na een uitgebreide studie van de wijnkaart, een lokaal product om de vongole gezelschap te houden. Authenticiteit van de streek is altijd beter. De kelner, nog autochtoner dan de wijn, maakte van het voorproeven een heel ritueel. Helaas!

Uit het glas steeg een geur van karton op. De wijn had dus “kurk” zoals dat heet. In ons beste Frans probeerden we de kelner duidelijk te maken dat er iets niet klopte met de wijn De wijn had 'bouchon'. Helaas kenden we de Italiaanse term niet, terwijl het Frans de man duidelijk in verwarring bracht. Uiteindelijk begon hij te begrijpen waarover het ging. Gelaten zei de man dat hij het ook had gemerkt, maar dat hij het toch wou proberen. Deze uitspraak veroorzaakte wel enige consternatie bij het gezelschap. Misschien had de man vaag gemerkt dat het zaakje stonk, maar was hij er niet zeker van, en wilde hij bevestiging. Dat zou natuurlijk getuigen van een gebrek aan kennis, een sommelier totaal onwaardig. De intensiteit van de verzopen kartongeur kon immers weinig twijfel overlaten: de wijn was echt wel om zeep. De teleurstelling was duidelijk op zijn gezicht af te lezen toen we hem, weliswaar met de nodige beleefdheid, verzochten de fles in het dichtstbijzijnde riool leeg te kieperen, en ons geachte gezelschap te voorzien van een drinkbaar exemplaar. Met een duidelijk gebrek aan enthousiasme verdween hij richting wijnkelder, om geruime tijd later op te duiken met een nieuwe fles. Weliswaar niet dezelfde die

Linum wijnrekken Omdat uw wijn de perfecte presentatie verdient!

100 m: 65 :0 0

17.154

Hotel | restaurant | winkel | privaat | ...

www.linum.eu/storage

17.154 Ken Wijn Wijngilde advertentie.indd 1

Vraag onze brochure: STORAGE

Linum Europe | Kuurne | info@linum.eu

5/10/2017 9:19:41

we hadden besteld. Maar kom, zoals al gezegd, de vongole was excellent. En het met toeristisch enthousiasme overgoten gezelschap evenzeer. Tot daar de anekdote. Onze belangstelling voor het probleem 'kurk', 'bouchon', of 'sappore di tappa' zoals we nu weten, was echter opnieuw gewekt. Als rechtgeaard wijnkenner willen we alles weten over de schuldige van dit spijtige incident: het trichlooranisol, of TCA.

TCA EN AANVERWANTEN Trichlooranisol is een merkwaardige stof: de mens kan de aanwezigheid ervan waarnemen in concentraties die veel lager zijn dan deze van vrijwel elke andere geurstof. Om een idee te geven: twintig modale druppeltjes van dat spul zijn voldoende om 1 000 000 000 (één miljard) liter wijn naar de knoppen te helpen. De kracht waarmee TCA zich op het reukorgaan van de mens stort is ongeëvenaard. Geen wonder dat de wijn zo sterk wordt verpest. Maar dit is nog niet alles. Zelfs bij 'subliminale' concentraties richt de molecule nog schade aan. Gelukkig is het spul vluchtig, zodat de in- en uitgeademde lucht de zenuwcellen in de neus uiteindelijk weer bevrijdt van de olfactieve terreur. Bovendien is onze neus in staat om ongeveer om de tien minuten het oplosmiddel waarin de geurstoffen worden opgenomen volledig te verversen. Zo niet waren we gedoemd, eenmaal blootgesteld aan TCA, een bestaan te leiden (en te lijden) ondergedompeld in de geur van natte hond. Hoe komt nu zo’n mottig spul in een wijnfles? Zoals de naam laat vermoeden bestaat trichlooranisol uit drie chlooratomen die samen hangen op een anisolmolecule. Anisol of methoxybenzeen is een vluchtige stof die vaag geurt naar anijs. Ze wordt gebruikt voor de synthetische bereiding van anethol, wat we kennen als smaakstof in pastis bijvoorbeeld. Dus, van anisol op zich hoor je ons geen kwaad vertellen. Tenslotte is pastis echt wel lekker.

TRICHLOORANISOL IS EEN ANDER PAAR MOUWEN TCA wordt aangemaakt door diverse micro-organismen, vaak op basis van trichloorfenol. Trichloorfenol, en veel andere chloorverbindingen, zijn voor deze micro-organismen (en voor de mens) tamelijk giftig. Voor hen is het ombouwen van het spul in TCA een vorm van zelfbescherming. Je kunt het hen niet kwalijk nemen. Het zal hen een zorg wezen dat de wijn wat muf ruikt. De meeste bacteriën lusten trouwens geen wijn. De bron, of de oorzaak, van TCA zijn vaak de chloorhoudende ontsmettingsstoffen die worden gebruikt in de kurkproductie. De heldere geest die dacht dat draaistoppen de ultieme panacee zouden kunnen zijn voor het gekurkt zijn van de wijn is er helaas aan voor de moeite. Trichloorfenol en aanverwanten worden immers ook gebruikt als

insecticide, of als bewaarmiddel voor hout. Denk hier aan de houten paletten waarop de wijnen soms worden gestapeld. Het feit dat extreem lage concentraties volstaan om geurverstoring te geven, maakt dat zelfs dit soort verre verontreinigingen voldoende kan zijn om ganse partijen wijn – ook met draaistop – te verpesten. Daarom wordt het gebruik van chloor- en broomhoudende producten meer en meer vermeden, zodat de kans op een verontreiniging alsmaar kleiner wordt. Spijtig genoeg zijn er echter nog veel kelders volgestopt met waardevolle oude flessen wijn waarvan een helaas niet onaanzienlijk percentage behept is met 'kurk'.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

HOE RAAK JE ER VAN AF ? Het korte en meest gegeven antwoord is: niet. Alleen voorkomen helpt. Wijn met kurk is onherroepelijk om zeep. Dit is de algemene visie, en in essentie is dit ook correct. Maar toch klopt dit niet helemaal. Stel: je hebt een fles wijn van onschatbare kwaliteit en waarde jarenlang bewaard in je kelder, liefdevol gekoesterd, en in plaats van ze met grote winst te verkopen besluit je om ze, bij voorkeur in zeer goed gezelschap uit te drinken. Heel voorzichtig wordt de al wat broze kurk uit de flessenhals gewurmd Je bent al helemaal ingesteld op het schitterend aroma, de in vervoering brengende geur, een fluweelzachte passage over de tong, de heerlijke combinatie van zuren, zoetheid en zachte versmolten tannine. Om lyrisch van te worden. Maar op het moment dat de stop met een zedig plopje de flessenhals verlaat merk je het al: TCA. Kurk. Bouchon. Sappore di tappa in ’t Italiaans, levensgrote catastrofe in het Nederlands. Ergens in de voorgeschiedenis van de kurk of de wijn moet één of andere onverlaat een chloorhoudend product voor ontsmetting of reiniging hebben gebruikt. Of er moeten chloorhoudende pesticiden zijn gebruikt die op de druif zijn achtergebleven. Of een ander al even hart-verkillend scenario. Vervolgens moeten er een paar minder scrupuleuze micro-organismen zijn gepasseerd die, met een totaal gebrek aan medeleven met je teergevoelige smaakpapillen, de rondslingerende chlooratomen (drie stuks per molecule) hebben ingebouwd in het anisol. En eenmaal aangemaakt weet TCA van geen wijken. Jarenlang geniepig wachtend in de fles tot het moment dat ze je het leven zuur kan maken. Daar sta je dan, de enige uitkomst is de dichtstbijzijnde gootsteen, om datgene wat wijn had moeten zijn in weg te gieten. Maar misschien is er hoop. Vooraleer de zieltogende wijn te euthanaseren via het riool kan je toch nog een poging ondernemen tot ultieme reanimatie. Men beweert (let op de woordkeuze!) dat TCA als apolaire molecule een grote affiniteit heeft voor polyethyleen. En laat polyethyleen nu een veel gebruikt soort plastiek zijn. Veel flessen en ook vershoudfolie zijn er van gemaakt. Ligt gegarandeerd wel ergens in je keuken. Het recept om het vermaledijde TCA te vangen is merkwaardig simpel. Men neemt de fles 'bedorven' wijn, en men giet deze over in een geschikte container die is voorzien van polyethyleenfolie. De hoeveelheid folie die nodig is hangt af van de ernst van de besmetting. Het ordewoord hier is: doe maar een flinke lap. Meer is beter. Even wachten en klaar. Weg TCA, gevangen als een vlieg aan een plakkerige vliegenvanger, machteloos, verslagen. Er zitten wel een paar kleine addertjes onder het gras: niet elke folie is polyethyleen. Een concurrent van dit type plastiek is het polyvinylchloride, of PVC. Helaas schijnt dit niet te beschikken over de nodige aantrekkingskracht voor TCA. Als je dus per vergissing PVC gebruikt, blijft elk resultaat zeker uit. Hoe weet je nu of de folie in je schuif wel de geschikte is? Hier heeft Europa gelukkig voor het antwoord gezorgd. Elke door de industrie bereide plastiek heeft, in opdracht van de Europese overheid, een code mee gekregen die je terugvindt onder de vorm van een cijfertje in een driehoekje opgebouwd uit pijltjes. Een '3' in het driehoekje betekent dat het is gemaakt van PVC, dus niet nuttig. Bij '4' of '2' ben je wel aan het goede adres: beide staan voor polyethyleen. De Britten hebben pech: eerstdaags vallen ze niet meer onder deze regelgeving, en bestaat de kans dat ze moeten

gokken op de correcte plastics. Gelukkig voor hen vind je ook vaak de vermelding 'HDPE' of 'LDPE', respectievelijk High density en Low density polyethylene, of gewoon de afkorting 'PE', waaraan de gepaste TCA vanger kan herkend worden.

EN? WERKT DAT NU? Je hoeft ons niet op ons woord te geloven. We zouden er niet aan denken deze beweringen aan papier toe te vertrouwen zonder gedegen bewijs. En dit bewijs werd ons afgeleverd door echte deskundigen ter zake. Twee heren met een onkreukbare reputatie en expertise in het wijn proeven, en met een solide dosis scepsis, hebben proefondervindelijk kunnen vaststellen dat we niet zomaar uit onze nek kletsen. Zijzelf hebben de fors gekurkte wijn geleverd. En hand op het hart: het werkt. In hun aanwezigheid werd de wijn overgegoten in een karaf waarin we wat huishoudfolie hadden gelegd. En jawel: de TCA-geur verdwijnt. Niet-te-geloven! Wat een minuut voordien de eerste prijs mufheid verdiende is nu plots wars van elk spoortje kurk. Helaas is de perfectie niet echt bereikt. Blijkbaar gaat ook wel een deel van het mooie aroma verloren door de procedure. Mogelijk is dit te wijten aan het residu van TCA dat zoals gezegd zelfs in onwaarneembaar lage concentraties onze geurwaarneming blokkeert. Anderzijds was dit misschien ook het gevolg van autosuggestie en het ongeloof dat het gewerkt had. De indruk is ook dat het beter werkt voor rode dan voor witte wijn. Terwijl we nu gedwongen zijn onze wijn te laten 'trekken' in iets als huishoudfolie, leven we toch op hoop. Vermits de laatste jaren de wijnen kurkproducenten alle chloor zorgvuldig zullen mijden, zal TCA meer en meer een zeldzaamheid worden. Maar gezien de kurkproductie, van start tot einde tien jaar in beslag neemt, en gezien wijn meestal enkele jaren wordt bewaard zal het nog wel even duren vooraleer alle TCA uit onze wijnvoorraad zal verdwenen zijn. Intussen, beste wijnliefhebber, zorg dus altijd voor een forse voorraad polyethyleenfolie in je keuken vooraleer je een oudere en betere wijn open maakt.

BOEKREVIEW:

JANNA, WIJNGIDS (ALLEEN) VOOR VROUWEN S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

Wie nog twijfelt of wijn een zaak is voor vrouwen moet maar even googelen. Je treft ze in alle takken van de wijnwereld. Steeds meer vrouwen interesseren zich voor wijn en ontwikkelen een passie voor het wijnproeven. Reden genoeg voor de Nederlandse wijnschrijver Janna Rijpma om een boekje te maken (alleen) voor vrouwen. Hoewel, de titel laat ruimte voor verbeelding. Janna is naast wijnschrijfster en wijnconsulente ook gastro-entertainer. Ze schreef onder meer 'De Wijngids voor het Zakenleven' en had jarenlang een rubriek in de Telegraaf. Zij ontwikkelde een methode waarmee we onze zintuigen nog beter kunnen gebruiken om wijn te waarderen, N.O.M.O.H. (neus, oor, mond, oor en hand) genoemd.

Of vrouwen effectief beter ruiken en proeven – zoals de auteur beweert – laat ik in het midden, maar zo’n wijngids geschreven door een vrouw, daar waar we ons meestal laten leiden door gidsen gemaakt door mannen, maakt ons toch wel nieuwsgierig. Bovendien is dit een verzorgde uitgave met een strakke en bijzonder overzichtelijke layout, en geschreven in klare taal die iedereen begrijpt. De auteur koos 101 wijnen die je vrolijk moeten maken, en maakte een selectie zonder scores, samengesteld aan de hand van ontmoetingen met wijnmakers in talloze regio’s door de jaren heen. Van iedere wijn wordt uitvoerig de herkomst beschreven, en een beknopte omschrijving van geur en smaak mag niet ontbreken.

Zeker een aangenaam boek voor wijnliefhebbers op zoek naar niet-alledaagse wijntjes, en een mooi kerstcadeau voor mannen?

J A N N A R I J PM A W P G U I T G E V E R S B E L G IË , ANT WERPEN ISBN 9789044632880 P R I J S € 19,9 9, 2 2 3 P.

K E N W I J N -magazine - jaargang 14 - nr. 28

HET LAATSTE WOORD

PE T ER D O O MEN H o o f dr e d a c t e ur

DE JONGE GARDE

en goede kok herkent men aan de soepen en de sauzen, zegt het kooklustige part van mijn familie.

Voor soepen en sauzen is een garde onontbeerlijk. Een goede garde klopt en keert zoals geen ander keukengerei dat kan. Maar het werk van de garde sluit niet noodzakelijk naadloos aan bij de inhoud van de fles. Ook de beste bubbels van de wereld is geen beter lot beschoren. Champagne in flutglaasjes die de tongen aperogewijs losmaakt: nog altijd bon ton!

Cheval zei. Van de elf kandidaten zetten zes een zeer sterke prestatie neer. Eentje gaf zelfs een nagenoeg perfect antwoord op mijn ongewone vraag. Slechts enkelen vielen door de mand: ongetwijfeld speelden de zenuwen parten. De overige juryleden hadden uiteraard ook hun stokpaardje van stal gehaald. Kortom: het werd de kandidaten niet gemakkelijk gemaakt. Voeg daar nog een pittige theoretische test aan toe, en de gevreesde proef "welke champagne bij dit gerecht", en u begrijpt dat het angstzweet met beken vloeide.

Benieuwd was ik dus om van elf would be-sommeliers te horen hoe zij champagne presenteren. Onafhankelijke waarnemers vonden mijn vraag aan de jonge garde te scherp, te gewrocht. Te onklassiek? Maar ik kon toch niet voorbijgaan aan dé trend in Champagne: houtgelagerde wijnen, sans malo, met minieme dosage maar met juist méér reservewijnen in de assemblage? Alleen al het recept verdoemt hen niet naar het aperitief: dit zijn ernstige wijnen. C'est d'abord du vin, puis du champagne, zoals wijlen Pierre

Tot onze grote vreugde stelden ik en de overige juryleden echter vast, dat de jonge garde hélemaal mee is met champagne als culinaire wijn. Nognet-geen-twintigers slaagden erin, complexe champagnes te ontleden, even veelzijdige gerechten tot hun essentie terug te brengen, en vervolgens de mooiste harmonie te laten klinken. Ik koester hoop voor de toekomst van de gastronomie van eigen bodem.

Meester van de rhône Maison reine du rhône Côte-rôtie Condrieu saint-Joseph herMitage Crozes-herMitage Cornas

Châteauneuf-du-pape gigondas LiraC Luberon Costières de nîMes Côtes-du-rhône

exCLusief invoerder voor beLgië - iMportateur exCLusif pour La beLgique www.young-CharLy.CoM