Ken Wijn-magazine 30 by Grafische Vormgeving bvba

D E C E M B E R 2 0 18

K E N Wmagazine IJN DOSSIER “50 JAAR VLAAMSE WIJNGILDE” 25 JAAR GENTSE COMMANDERIJEN DE APENJAREN VAN EEN WIJNCLUB

WIJNTIJDSCHRIFT VAN DE VL A AMSE WIJNGILDE V Z W

VERSCHIJNT T WEEMA AL PER JA AR

www.vlaamsewijngilde.be

100% Belgische wijn • wijn die uitsluitend gemaakt is met druiven die de wijnbouwer zelf teelt in België.

• waarvan de vinificatie, verwerking en afwerking volledig door de wijnbouwer gebeurt en uitsluitend in België plaats vindt.

• die via de erkenningscommissie een beschermde oorsprongs-

benaming (BOB) of beschermde geografische aanduiding (BGA) heeft bekomen.

hallo@belgischewijnbouwersvzw.be www.belgischewijnbouwersvzw.be www.100procentbelgischewijn.be

- Wijndomein WAES - Gent/Zwijnaarde BGA Vlaamse Landwijn www.wijndomeinwaes.be - Chardonnay Meerdael - Oud-Heverlee BOB Vlaamse Mousserende kwaliteitswijn www.chardonnaymeerdael.be - Kluisberg - Bekkevoort BOB Hagelandse wijn www.kluisberg.be - Steenen Muur - Wezemaal BOB Hagelandse wijn www.steenenmuur.be - Wijnkasteel Genoels-Elderen - Riemst BOB Haspengouw www.wijnkasteel.be - Wijndomein Aldeneyck - Maaseik BOB Maasvallei Limburg www.wijndomein-aldeneyck.be

ODAAT

Volgende wijnbouwers bieden vandaag al de garantie “100% Belgische wijn”

INHOUD WIJNBOUW IN OOST-CANADA

NIEPOORT AAN DE DOURO Jaargang 15 nr 30 December 2018 Oplage: 3500 exemplaren Leden van de Vlaamse Wijngilde ontvangen Ken Wijn-magazine tweemaal per jaar gratis. Niet-leden of leden die extra exemplaren willen, kunnen een abonnement nemen www.vlaamsewijngilde.be.

Redactieraad Peter Doomen (hoofdredacteur) Simonne Wellekens (adjuncthoofdredacteur) Hugo Van Landeghem (erevoorzitter Vlaamse Wijngilde) Ghislaine Vandroogenbroeck Gudrun Huvelier Jaco Vankelecom Jean-Pierre Tavernier Kristel Balcaen Luc Van der Straeten Michel Van Zandijcke Pierre Paul Stacanov

DE WIJNRONDE VAN VLAANDEREN TREKT NAAR... CHAMPAGNE!

Verantwoordelijke uitgever Redactie Ken Wijn-magazine p/a Peter Doomen Zagerijstraat 23 2500 Lier +32 486 50 36 07 peter@vlaamsewijngilde.be

Infoadres publiciteit valerie@vlaamsewijngilde.be

Website www.vlaamsewijngilde.be

Coverfoto: wijngaard “De Steenen Molen" te Boechout

Layout en druk www.grafischevormgeving.be

ALTO ADIGE, EEN PARADIJS VOOR FIJNPROEVERS

14 35 50 66

Dossier "50 jaar Vlaamse Wijngilde" 28 De apenjaren van een wijnclub 71 25 jaar Gentse commanderijen

En verder … 4

Het eerste woord Evenementen Vlaamse Wijngilde 5 Nationaal Comité 6 De climats van Bourgogne, een wereld op zich 20 Bubbelkunde 25 De gedaanteverwisseling van ex-Tricastin 30 De Luxemburgse Moezel 38 Nationale degustatie met het Consiorzio I Vini del Piemonte 43 Wijn uit eigen contreien: een klavertje vier 54 Vier generaties: de geschiedenis van Scala Dei en die van Priorato lopen hand in hand 62 Liefde voor port 74 Montefalco 79 Praten over wijn 82 Het laatste woord

De uitgever kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van de artikels, noch voor die van de interviews, die onder de verantwoordelijkheid van de auteurs vallen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

HET EERSTE WOORD LUC DEWULF V o o r z i t t e r V l a a m s e W ijn gil d e

BESTE GILDEVRIENDEN,

M EVENEMENTEN VLAAMSE WIJNGILDE 2 en 3 februari 2019:

Feest van de Vlaamse Wijngilde ter gelegenheid van vijftig jaar Vlaamse Wijngilde

Een lustrumviering die het hele weekend duurt en waarop we graag ook niet-leden verwelkomen. Het zaterdagprogramma bestaat uit een wijnboulevard met masterclasses. Zondag is er een academische zitting en een kapittelbanket. Alle info verschijnt op www.vlaamsewijngilde.be. 18 mei 2019

De Wijnronde

De bestemming is de prachtige Ahrvallei. Het parcours voert ons langs alle zes de leden van het VdP. ’s Avonds wordt het menu bereid door tweesterrenchef Hans Stefan Steinheuer. Zie www.wijnronde.be.

ei 68, waterkanonnen veroveren Leuven, Leuven Vlaams, een maatschappij op zoek naar nieuwe waarden. 50 jaar geleden! Ergens in Zuid-West-Vlaanderen, smeedt een clubje wijnvrienden plannen rond een glas Bordeaux om een wijnvereniging te stichten, georganiseerd in een ‘Wijnproeversgilde’ en wat later via ‘Commanderijen’ over gans Vlaanderen. De tijd bleef hier stil staan. Een parfum met nostalgie. Niet Paul Goossens was aan het woord, maar Raf Eeckhout, boegbeeld, man van Ardooie opgetrokken uit West-Vlaamse klei. En zo waar, de Vlaamse Wijngilde (toen nog onder de naam Westvlaamse Wijnproeversgilde) werd al snel op 22 juni 1968 boven de doopvont gehouden. Er werden naast gepassioneerde wijnliefhebbers zonder commerciële of professionele achtergrond ook bestuurders gezocht. De clubs die zouden samenkomen om de wijn uit een nog kleine wijnwereld te ontdekken en te leren proeven, vind je in de stamboom uit ons eerste gulden boek (zie figuur). Meteen kreeg de vereniging een ernstig imago door het organiseren van examens in meester- en grootmeester-wijnproever. Mijn vader, Jef Dewulf, leraar drankenkennis in Spermalie te Brugge werd aangezocht om de enthousiastelingen te begeleiden bij hun proeverijen. Hij werd de eerste geïntroniseerde gezel van deze nieuwe vereniging.

50 JAAR LATER… Daar begint mijn 16e jaar in het Nationaal Comité. Op weg naar mijn eerste vergadering als nieuw verkozen nationaal voorzitter. Met in mijn rugzak de waarden en projecten voor de volgende drie jaren. Beleid voeren in teamverband, focussen op boeiende wijnen en wijnevents, het verbeteren van de samenhorigheid tussen de

commanderijleden, de Vlaamse Wijngilde laten stralen. Nog al te veel wijnliefhebbers weten van het bestaan van onze wijnvereniging af. Zelfs onze leden weten vaak niet wat er allemaal in onze Vlaamse Wijngilde plaatsvindt. Een levendige en informatieve website, een gloednieuwe Ken Wijn-flash die we nu rechtstreeks maandelijks aan de leden zullen zenden, kunnen er voor zorgen dat we meer en accurater dan ooit communiceren en hen sneller op de hoogte brengen van onze nationale wijnactiviteiten. Met enkele serieuze versterkingen in het nationaal comité waaronder Pierre-Paul Stacanov, Michel Terlinck en Anne De Kerpel, hebben we enkele talenten in huis gehaald met een grote wijnbagage en opleidingservaring. Sara De Meyer versterkt het secretariaat, maar zal zich vooral inzetten als webmaster, een hele uitdaging. Blijgezind rijd ik langs de E40 richting Nieuwerkerken want dit comité heeft vele projecten reeds deze zomer in de steigers gebracht. De Wijnronde 2019 – im schönen Ahrtal – is bijna helemaal klaar. We verwachten 200 deelnemers op de zes belangrijkste kwalitatieve wijndomeinen (VDP – Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweingüter - er zijn er ook maar zes in de Ahr). Het avondevent wordt opgeluisterd door een sterrenchef (Stefan Steinheuer – restaurant ‘Zur Alten Post’) die als geen ander de pinot noir weet te combineren met heerlijke gerechten. Allen op post! Actie vanaf het startschot. We zijn al enkele maanden bezig met het Lustrum – 50 jaar Vlaamse Wijngilde. Het scenario omvat twee dagen: zaterdag en zondag 2 en 3 februari 2019. Op zaterdag verwachten we veel volk, heel veel volk. Het wordt een uitzonderlijke dag voor de Vlaamse Wijngilde, een unieke dag voor haar leden en haar vrienden en wijnrelaties. "Nooit eerder heeft een dergelijk prestigieus wijnevent in België plaats gevonden", luidt het bij de erevoorzitter Hugo. Iedereen is welkom! Een finale beleven in een wereldkampioen-

Nationaal Comité VOORZITTER - PRESIDENT – PRÉSIDENT Luc Dewulf luc@vlaamsewijngilde.be

schap; wie wil daar niet bij zijn? Enkele internationale wijneminenties zakken naar Sint-Laureins in het Meetjesland af. Stéphane Derenoncourt, topoenoloog uit Bordeaux, Gaia Gaja, de dochter van Angelo Gaja, Pedro Ballesteros MW uit Spanje, Willi Klinger, directeur van het Österreich Wein Marketing GmbH, en een afvaardiging van Inter Rhône, Médoc en Champagne. Om dit budgettair te kunnen realiseren, hebben we onze eerste ‘Wijnboulevard’ gebouwd. De lokale en nationale wijnhandel zal er tijdens de hele zaterdag hun meest representatieve wijnen aan u voorstellen. Meer dan 40 standhouders worden er verwacht. Volg alles op onze website: www.vlaamsewijngilde.be. Ook het feest op zondag krijgt alle luister. De Vlaamse pers en minister Ben Weyts geven present. Wellicht zal de zaal waar de academische zitting plaatsvindt deze maal te klein zijn? Het Godshuis – Sint-Laureins wordt voor één dag een wijnkathedraal. Op weg naar een vergadering van het nationaal comité kreeg ik een telefoontje van onze ere-

opbellen met een bijzondere mededeling?” Dit hebben we nog nooit meegemaakt. Ik zag de gezichten vertrekken, en er verscheen een gevoel van angst. “Beste vrienden, zo begon hij, op de viering van 40 jaar Vlaamse Wijngilde heb ik ervoor gezorgd dat er overal Château Cheval Blanc op tafel stond. Ditmaal ga ik u aankondigen dat er voor het 50-jarig lustrum van de Vlaamse Wijngilde, Château Mouton-Rotschild zal geschonken worden!” Een spoedcommuniqué moet dus niet per definitie negatief zijn. Er zijn er nog die de wijnliefhebbers kunnen laten dromen… Onze erevoorzitter ademt nog steeds de Vlaamse Wijngilde. Fantastisch, niet?

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Wouter De Nul wouter@vlaamsewijngilde.be

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Michel Terlinck michel@vlaamsewijngilde.be

WIJNMEESTER - WINE MASTER MAÎTRE DE VIN Peter Doomen peter@vlaamsewijngilde.be

SECRETARIS - SECRETARY - SECRÉTAIRE Snel inschrijven wordt de boodschap. Goed begonnen vrienden, zeiden we tegen elkaar en we toasten met een lekker glas champagne op wat komen zal. Er staat onze nieuwe wijnmeester Peter Doomen en de ganse ploeg nog heel wat te wachten. Op naar 2019.

voorzitter: “Luc , ik weet dat je op weg bent naar het nationaal comité. Kan ik jullie om 19.55 uur

Gerard Vanden Abbeele gerard@vlaamsewijngilde.be

PENNINGMEESTER - TREASURER TRÉSORIER Annelies De Smet annelies@vlaamsewijngilde.be

PR-VERANTWOORDELIJKE

REDACTIE De redactieraad (vlnr): Peter Doomen, Luc Van der Straeten, Jaco Vankelecom, Jean-Pierre Tavernier, Simonne Wellekens, Michel Van Zandycke, Hugo Van Landeghem. Niet op foto: Pierre Paul Stacanov, Ghislaine Vandroogenbroeck, Kristel Balcaen en Gudrun Huvelier.

Eric Merny eric@vlaamsewijngilde.be

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE COMMUNICATION MANAGER RESPONSABLE DE COMMUNICATION Pierre Paul Stacanov pierrepaul@vlaamsewijngilde.be

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

DE CLIMATS VAN BOURGOGNE, EEN WERELD OP ZICH

r zijn van die woorden die in de context een bepaalde betekenis krijgen die volkomen afwijkt van hun algemene, courante inhoud. We kunnen ze als beroep technische of als jargonwoorden bestempelen. Het Franse woordje ‘climat’ is er zo één. Doorgaans verwijst dit naar de meteorologische, seizoensgebonden kenmerken van een bepaalde regio. In figuurlijke betekenis, is het synoniem voor sfeer of stemming ervaren door een groep mensen. Voor de wijnliefhebber heeft de term ‘climat’ een totaal andere betekenis. Het woord katapulteert hem immers meteen naar het lieflijke, glooiende Bourgondische landschap. Het uitstekende hors-série nummer van Revue du Vin de France ‘Spécial Bourgogne’, november 2016, en het schitterend werk van Silvain Pitiot en Marie-Hélène Landrieu-Lussigny, ‘Climats et lieux-dits des grands vignobles de Bourgogne, Atlas et Histoire des Noms de Lieux’ prikkelden mij om wat te schrijven over de climats in Bourgogne.

OP ZOEK NAAR EEN DEFINITIE De eerste uitdaging bestaat erin een goede definitie te vinden. Men kan het begrip immers interpreteren hetzij formeel geografisch, hetzij cultureel-historisch, of zelfs lexicologisch-etymologisch. Het is vanuit die laatste optiek dat voor het geciteerde boek de medewerking werd gevraagd van mevrouw Landrieu-Lussigny, professor in de Klassieke Letteren. Haar bijdrage vinden we terug in het gedeelte ‘toponymie – dictionnaire’ van het boek. “La Bourgogne est autant un lexique qu’un terroir”, zo formuleerde Bernard Pivot het mooi lapidair. Bovendien is het zo - en hier begint de verwarring - dat in Bourgogne drie termen naast en door elkaar gebruikt worden: climat, lieu-dit en cru. Eerst even een woordje over ‘cru’, dat we soms wat ongelukkig en letterlijk vertalen door ‘gewas’. Het woord komt namelijk van ‘croître = groeien’, waarvan we het voltooid deelwoord echter schrijven als ‘crû’. We bedoelen er een wijn mee afkomstig van een door het INAO geklasseerd appellatiegebied van het niveau ‘premier cru’ of ‘grand cru’. In Bourgogne kennen we 33 grands crus en 562 premiers crus, verspreid over 28 AOC’ s. Een cru is dus een klassewijn. En als we zeggen we drinken vanavond een cru, dan bedoelen we vaak een premier of een grand cru. Dit heeft dus niets te maken met de betekenis die het woord heeft in de populaire uitdrukking ‘c’ est un vin du cru’, waarmee bedoeld wordt:

L U C W IEME C o m m a n d e r ij G e n t

een wijn van hier, van deze streek. Vroeger hanteerden de Bourgondische wijnbouwers de term cru dikwijls als synoniem voor climat, dat is vandaag niet meer het geval. Wat is dan een ‘lieu-dit’? Een lieu-dit kunnen we omschrijven als een stuk grond dat eeuwen geleden al een naam gekregen heeft en bij alle dorpsbewoners als dusdanig bekend is en (ook kadastraal) gesitueerd kan worden. Die naam verwijst meestal naar een topografische bijzonderheid of een historisch gegeven. Vele namen gaan terug tot in de Middeleeuwen, de oudste zelfs tot het Gallo-Romeins tijdperk. Concreet verwijzen ze bijvoorbeeld naar het type vegetatie (Les Genevrières), de (onder) grond (Les Grèves = zand), of het uitzicht of de ligging van het terrein (La Pièce-sous-lebois). Als historische verwijzingen vinden we onder meer de naam van een vroegere eigenaar (Le Champ de Bertin) of de aanwezigheid van een kapelletje, enz. Gelukkig vond Napoleon tweehonderd jaar geleden het kadaster uit, waardoor die percelen nu perfect gedefinieerd zijn en vastliggen. De lieux-dits zijn dus niet door het INAO gecreëerd.

WAT IS EEN CLIMAT? De ‘climats’ zijn wel door het INAO afgebakend en vallen binnen het systeem van de AOC’ s, voornamelijk in de categorie premiers crus en grands crus. Ze vallen voor een groot deel samen met de lieux-dits, maar niet elke lieu-dit is ook een climat. Een climat kan ten opzichte van een lieu-dit ofwel restrictief zijn, ofwel omvattend. Met ‘restrictief’ wordt bedoeld dat de climat maar een deel van een bepaalde lieu-dit uitmaakt. Zo is Volnay-Santenots premier cru “Clos des Santenots” een

gedeelte van de lieu-dit Les Santenots du Milieu. Of een climat wordt gevormd door bepaalde delen van meerdere lieux-dits: Pommard premier cru “Clos des Epeneaux” is samengesteld uit een deel van Les Grands Epenots en een deel van Les Petits Epenots. Met een ‘omvattende climat’ heb je ongeveer de omgekeerde situatie. Zo’n climat omvat meerdere lieux-dits (waarvan sommige soms niet volledig binnen die climat vallen). Een voorbeeld is de beroemde climat Clos de Tart (Grand Cru van Morey-St-Denis), die omvat de volledige lieu-dit Clos de Tart en een deel van de lieu-dit Les Bonnes Mares. Wanneer dan nog blijkt dat hier en daar de naam van een climat eigenlijk een bijnaam is van een lieu-dit, dan is het hek natuurlijk helemaal van de dam! Pitiot komt tenslotte tot de volgende definitie: “een climat is de naam die door collectief of privégebruik aan een stuk grond werd gege-

ven, dat bij voorkeur een premier of grand cruwijn oplevert. Het kan een deel zijn van een lieu-dit, of meerdere lieux-dits integraal of deels omvatten, of kan een vervangnaam of een aanvullende naam van een lieu-dit zijn”.

MICRO-CLIMATS Belangrijk is ook dat volgens de lokale wijnbouwers zo’n climat een eigen, distinctieve identiteit vormt dankzij zijn ligging, oriëntatie, helling, hoogte en (onder)grond. Met daaraan uiteraard gelinkt de geschiktheid om hetzij chardonnay, hetzij pinot noirstokken aan te planten. Vandaar ook dat men tegenwoordig dikwijls spreekt van ‘micro-climats’. De omschrijving van Bernard Pivot wil ik je ook graag meegeven: “Een climat is een geheel van wijngaarden die dezelfde klimatologische en geologische eigenschappen bezitten en die wijnen oplevert die zich alleen door het werk van de wijnbouwers onderscheiden”. De grootte van een climat en een lieu-dit is zeer variabel: van minder dan één hectare tot meerdere tientallen. De meeste climats of lieu-dits blijven ver onder de tien hectaren. Tenslotte nog speciaal voor de etymologen onder de lezers: het woord climat komt van het Grieks κλιμα [klima], en van het Latijn clima, climatis, met de betekenis ‘helling’. De

Verschillende modellen verkrijgbaar Diameter : ronde van 2 m tot 2,45 m of ovaal Dieptes : van 1,35 m tot 2,75 m • Toegankelijk via een spiraaltrap • Capaciteit van 630 tot 2 820 flessen • Natuurlijk ventilatiesysteem, dus geen energieverbruik • Verschillende soorten luiken, manueel of gemotoriseerd • Showroom op afspraak

VINOTILUS BVBA

Uw wijnkelder de beste Chateaus waardig

Duffelsesteenweg 136 2550 Kontich +32 497/43 01 85 +32 496/99 24 49 info@vinotilus.be www.vinotilus.be

term is voor het eerst geattesteerd in een document uit 1584 dat gaat over ‘le Chambertin’ (eigenlijk le champ de Bertin). Er is dus een nauwe link met de ‘coteaux’ waarop de climats liggen, en niet direct met de algemeen gangbare betekenis van ‘klimaat’.

MET DANK AAN DE MONNIKEN? Vanuit historisch standpunt wordt steevast de cruciale rol van de monniken onderstreept bij het tot stand komen en afbakenen van de climats. Recent geschiedkundig onderzoek nuanceert dit toch wel even, hoewel hun rol zeker niet te onderschatten is, net als in zoveel andere wijnstreken in Europa. De abdijen bezaten niet alleen reusachtige oppervlakten aan gronden en wijngaarden (zowel nodig voor de ritus als voor hun eigen levensonderhoud), zij hadden ook de beste vinificatie know-how en de middelen om die te verspreiden. En in Bourgogne zijn de twee meest iconische wijn-gelinkte monumenten de Hospices de Beaune en het kasteel van de Clos de Vougeot, in oorsprong religieuze gebouwen. In het in door kanselier Nicolas Rolin in 1443 opgerichte hôtel-Dieu of armenhospitaal werden de zorgen verstrekt door de Soeurs Hospitalières de Beaune, en is het altaar voor de ontelbare missen een essentieel onderdeel van de grote zaal. De Hospiceswijngaarden, nu in totaal zo’n 60ha, kwamen mettertijd tot stand door giften, en de eerste veiling van de wijnen vond plaats in 1795. Op 19 november 2017 was dat voor de 157ste keer, met oude kraker Charles Aznavour als eregast.

VEILING In de Clos de Vougeot-wijngaard bouwden de monniken van Cîteaux reeds in de twaalfde eeuw ruimtes voor hun wijnbouwactiviteiten. Pas in de zestiende eeuw nam het hoofdgebouw zijn renaissance kasteelvorm aan die we nu allemaal kennen. Wist u dat ook hier jaarlijks een veiling doorgaat? La Vente des Hospices de Nuits was in maart 2018 aan haar 57ste editie toe. Maar de bewering dat de monniken de wijngaarden uitkozen en aanlegden, klopt niet. Toen de Cisterciënzers zich in de streek vestigden, en zij waren niet de eerste religieuze orde daar, waren er reeds overal wijngaarden. Jean-Pierre Garcia stelt dat de monniken bijna uit noodzaak de betere percelen op de hellingen in gebruik namen omdat de gronden in de vlakte beter geschikt en al ingenomen waren voor graangewassen.

Bovendien is het zo dat het vermelden van de climats op de fles of de vaten pas veel later, in de achttiende eeuw in voege kwam. In de Middeleeuwen gaf men gewoon aan dat de wijnen uit Beaune of Chablis kwamen. Dat waren toen de twee grootste Bourgondische wijnhandelscentra. Maar in de achttiende eeuw - ook eeuw der Verlichting genoemd - kadert het identificeren van de climats perfect in de encyclopedische drift van het wetenschappelijk catalogeren. Idem dito voor de botanica, ook al gebeurde dat door een Zweed, Linnaeus (1778). In 1728 schreef een Bourgondische pater, Claude Arnoux, een’ Dissertation sur la situation de Bourgogne et sur les vins qu’elle produit’, met daarin de ons eerst bekende wijnkaart van de Côte. Hij vernoemt daarin 18 climats, waaronder Montrachet, Beaune-Fèves, Chambertin en Clos de Vougeot.

CONTROLESYSTEEM Hiermee staat het licht op groen en steeds meer bourgogneflessen worden voortaan verkocht onder hun specifieke naam. In 1752 neemt de stad Beaune een historische beslissing. Zij vraagt namelijk aan het parlement van Bourgogne om de wijnbouwers voortaan te verplichten op hun vaten de plaats van productie te kerven. Vanaf dan zal het aantal climats exponentieel stijgen. Dat er af en toe gesjoemeld werd waarbij minderwaardige wijn als een meerwaardige climat werd verhandeld, zal je niet verwonderen, het is van alle tijden. Het controlesysteem van het INAO

bleek in de jaren dertig van de vorige eeuw van onschatbare waarde om die fraudes tegen te gaan. Vergelijk even met wat zich al een stuk vroeger in Bordeaux afspeelde: Arnaud III de Pontac, eigenaar van Haut-Brion, verkoopt als eerste in 1666 in Londen zijn wijn niet meer als gewone ‘bordeaux’ , maar onder de naam ‘Haut-Bryon’ (spreek uit: Brian), én als slimme marketeer avant la lettre aan veel hogere prijzen dan zijn concurrenten. Hiermee gaf hij de aanzet aan het bordelese ‘cru- systeem’, gelinkt aan een kasteelwijngaard. Hebben de monniken het climatsysteem dus niet uitgevonden, zij waren het wel die wijngaarden begonnen af te bakenen met stenen muurtjes, en zo de fameuze ‘clos’ creëerden. Dat had als gevolg dat die wijngaard vanaf dan ‘vereeuwigd’ werd in die vorm en oppervlakte en zo ook meestal zijn faam bestendigd werd. Er zijn heel wat grands crus die niet afkomstig zijn van een closwijngaard. Dat ommuren deden ze niet om de wijngaard bijvoorbeeld te beschermen tegen de gure wind, maar wel uit fiscale overwegingen. De Middeleeuwse geplogenheden bepaalden immers dat alles wat binnen een ommuurd terrein geproduceerd werd vrijgesteld was van taksen, tolgelden en transportkosten. En bovendien kon er hierdoor geen enkele discussie meer zijn over het ‘eigenaarschap’ van de daar geoogste druiven. Niet vergeten dat in die tijd de velden ‘open ruimte’ waren. Ze werden alleen door wegen en door bossen afgelijnd en door de gemeenschap bewerkt.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

MONNIKENWERK Ik ben begonnen met de premiers crus-clos te tellen maar heb het opgegeven… Er zijn immers meer dan 120 lieux-dits en climats die het woord ’clos’ bevatten. De Dictionnaire van het boek van Pitiot telt 13 bladzijden om ze allen te vermelden en te beschrijven! Hun namen kunnen een religieuze verwijzing bevatten: een heilige, een kapelletje, enz. (Clos St-Jacques, Clos de la Chapelle, Clos du Chapitre, Clos de Bèze). Soms duiden ze de oorspronkelijke eigenaar aan (Clos du Roy, des Lambrays, des Ursules, de l’Audignac in Volnay,…), maar veelal zit er een geografische of geologische verwijzing in (Clos de la Féguine = beukenbos; Clos de la Garenne = omhaagd bos; Clos des Aiguillières = kleigroeve; Clos de la Roche). Het ‘monnikenwerk’ van Sylvain Pitiot en zijn ploeg vereiste tien jaar opzoekingswerk en leidde tot het identificeren en repertoriëren van 1463 climats en lieux-dits. In het Unescodecreet houdt men het op ‘1247 parcelles, chacune identifiée par son propre nom et des données cadastrales, les unités de production associées’. Belangrijk is zeker ook op te merken dat de Unescoklassering enkel slaat op de regio van de Côte d’Or. De climats vinden we over de gehele Bourgogne, van Chablis tot Beaujolais. Zo is de Clos Reyssié, genaamd naar een vroegere eigenaar, een van de bekendste climats van Pouilly-Fuissé en vermelden sommigen het expliciet op hun etiket. Over de climats van Chablis had ik het reeds uitvoerig in Ken Wijn-magazine nr 24. Het naslagwerk ‘Climats et Lieux-dits des Grands Vignobles de Bourgogne’ van Pitiot geeft van elk van de 35 Côte d'Ordorpen - 15 in Côte de Nuits en 20 in Côte de Beaune - een uiterst gedetailleerde topografische kaart (twee zelfs, wanneer er betekenisvolle verschillen zijn tussen de climats en de lieux-dits) plus een lijst van de climats én een van de lieux-dits, met telkens hun oppervlakte - tot op de centiare - en of er witte en/of rode wijn kan gemaakt worden. Indrukwekkend!

FABELS De Bourgondiërs zijn terecht fier op dit climatpatrimonium. Het toont ook aan dat hier een uitzonderlijk en zeer kleinschalig productiemodel in stand wordt gehouden (heel anders dan in Bordeaux) dat ook ‘tastbaar’ in het landschap aanwezig is door weggetjes, muurtjes, afsluitingen, poortjes, murgers (= opeengestapelde stenen) die als afbakeningen van de percelen fungeren. Zoals reeds gezegd is grasduinen in de kleurrijke namen van de lieux-dits een meer dan aangenaam tijdverdrijf. Zo kunnen we ons verplaatsen in de dierenwereld, bijna zoals in de fabels van La Fontaine: Les Serpents, Les Renardes, Aux Perdrix, Les Dents de Chien, Sur le Dos d’Ane, Le Clos des Mouches (voorbeelden die ook Pivot aanhaalt). Of we maken een natuurwandeling langs Le Concis des Champs, Le Coteau des Bois, La Creusotte (het valleitje), La Montée Rouge, Les Ruisseaux enz. Landschappelijke beschrijvingen alom: Clos de Verger, Aux Fourches, Aux Ormes, Derrière la Grange, Les Bonnes Mares (mare= poel), Aux Champs Chardons (distels)…. Verder zijn er een heleboel ‘lieftallige’ verwijzingen: Les Brunettes, Les Amoureuses, Les Pucelles, Les Charmes. Talloze verwijzingen naar Middeleeuwse heren en religieuze personages natuurlijk ook: Le Clos du Roi, Clos de la Maréchale, Chevalier-Montrachet en Les Chevalières, la Grande Maréchale. En dan heb je nog zuiver poëtische evocaties zoals La Goutte d’Or, Le Richebourg, les Chouacheux (oud-Frans voor wilgen), les Babillères (hoort u ook de kabbelende bronnetjes?), Les Murgers des Dents de Chien… De wijnstok is alleszins de enige door de mens gecultiveerde plant die zo’n unieke, distinc-

tieve band heeft met het stukje grond waarop hij staat. Zeker voor de Bourgondische wijnbouwer brengt elke climat zijn eigen wijn voort, zijn rol ligt uitsluitend in het verzorgen van die plantjes en in het laten vergisten en ‘opvoeden’ van het geoogste sap. De rest is het wonder van de natuur, of van God.

VERKAPTE SLAVERNIJ Als uitsmijter nog een paar dieper uitgespitte climat-namen zoals Marie-Hélène Landrieu ze verklaart. Zo ligt in Chassagne-Montrachet een lieu-dit met de toch wel intrigerende naam ‘Les Chambres’. Bestonden er eeuwen geleden al chambres d’hôtes in Bourgogne? Helemaal niet, het woord is oud-Frans, afkomstig van het Latijnse ‘camera’, maar het betekende toen: gewelf, gebogen dak, en het verwijst naar de kleine stenen huisjes/hutjes met zo’n dak, die men vandaag cabottes noemt, en die je nog hier en daar in de wijngaarden vindt. Ze dienden als schuilhut voor de regen, als rustplaats waar de wijnbouwers hun casse-croûte opaten en als opberghok voor hun werktuigen. Er moeten dus op dat perceel een paar van die hutjes gestaan hebben. Les Chambres ligt boven La Corvée, een woord dat we ook in onze taal gebruiken als synoniem voor een zwaar, ondankbaar werk. Maar hier verwees het naar de zware werkdagen die de heer zijn lijfeigenen oplegde. Een vorm van verkapte slavernij die standhield tot de Franse revolutie. En weet je waar de beroemde climat “Le Corton” vandaan komt? In het cartularium van de abdij van Cîteaux uit 1212 is al sprake van

de Vineae de Cortun! De vermelding ervan in 1483 als ‘Courthon’ laat toe de oorsprong ervan te traceren, namelijk: cort(is) Ottoni, het koninklijke hof van Otto. Die wijngaard behoorde dus vroeger toe aan Otto de Grote, koning van Germanië. Hij werd in 936 in Aken tot hoofd van Francia Orientalis gekroond en ging als Otto de Eerste, koning van de Franken, de geschiedenis is. Bourgogne was een deel van zijn koninkrijk, en we mogen dus aannemen dat hij toen die wijngaard in het dorp Aloxe bezat. In Saint-Aubin ligt dan weer een climat Les Cortons, in het meervoud. De link met de vorige is dat hier stokken werden geplant die afkomstig waren van Le Corton, en die deden het daar blijkbaar zo goed dat ze hun oorsprongsnaam aan de wijngaard in St-Aubin gaven. Prachtige verhalen, is het niet? Ook zin gekregen om binnen afzienbare tijd nog eens een weekje in het Eldorado van de Côte d'Or rond te toeren om de poëzie van de climats op te snuiven, en in het glas te genieten van de unieke Bourgondische chardonnay en pinot noir?

BOURGOGNE VANDAAG … EN MORGEN? Zoals al vermeld, de Bourgondische wijnbouwers zetten een fiere borst op met deze Unescobekroning van 2015. Maar hoe doen ze het eigenlijk, met hun kluwen van appellaties, climats en grands crus, in een wijnwereld waar grootschaligheid en modernistische aanpak het hoge woord voert? Helemaal niet zo slecht, stelt Jérôme Baudouin in de RVF (nov. 16). De prijzen van de prestigewijnen swingen de pan uit, overtreffen dikwijls ruim die van de kleppers uit Bordeaux en worden dus voor de échte wijnliefhebber helemaal onbetaalbaar. Met een exportpercentage van 49 procent overtreft Bourgogne zelfs dat van Bordeaux. De slechte reputatie van overmatig besproeide wijngaarden en ontgoochelende basiswijnen is sedert een kleine generatie verleden tijd. Zonder daarom met veel biolabels uit de kast te komen zorgen de wijnbouwers voor gezondere gronden en verkleinen ze hun rendementen. Maar, zoals ook de bekende négociant Latour zegt: “ Il y a deux Bourgognes, celle qui rit et celle qui pleure”. Niet iedereen eet hier rijstpap met gouden lepels. De klimatologische grillen (vorst in 2016 en 2017 door de te vroege bloei wegens te zachte winters, hagelbuien…) zijn vooral voor de kleintjes - en die zijn hier héél talrijk - dikwijls catastrofaal. Een tweede heet

hangijzer is het systeem van de erfbelasting gekoppeld aan de waanzinnige prijsstijgingen van de wijngaarden. Soms worden perceeltjes van maar enkele ouvrées (1 ouvrée = 428m²) verkocht voor meerdere miljoenen euro’s. Een wijnbouwer die in Chambolle-Musigny een domein van 13ha premier cru overnam in 1997 voor 10 miljoen euro, betaalde tien jaar later 7 miljoen voor amper 3,5ha. In een top-grand cru zoals Montrachet gaat het over astronomische bedragen: meer dan veertig miljoen euro voor één hectare… Maar ook in de minder grote appellaties kunnen vele jonge wijnbouwers de successierechten niet ophoesten bij het overlijden van ouders, en rest hen alleen maar de optie: het familiaal patrimonium deels of geheel verkopen. De film ‘Retour en Bourgogne’ of ‘Ce qui nous lie’ van Cédric Clapisch illustreert dat op een zeer gevoelige, diepmenselijke manier.

NÉGOCE ÉN EIGEN PRODUCTIE Het zou wel eens kunnen dat we in de Côte d'Or evolueren naar een situatie waar de gronden zullen toebehoren aan banken, verzekeringsmaatschappijen en groepen van privé-investeerders, zoals we in Bordeaux zien met tientallen kastelen die niet meer het eigendom zijn van de oorspronkelijke families wijnbouwers. Latour betwijfelt dat omdat in Bourgogne veel minder transacties van domeinen plaatsvinden dan elders in Frankrijk. Per jaar verandert amper 1,5% van de wijngaarden van eigenaar. Er is wel meer beweging op de ‘onroerende’ markt in de regionale appellaties, buiten de Côte d’ Or. Daar is er veel minder speculatie aan de gang en kunnen jonge starters nog wel aan de slag. Zo zijn de Hautes Côtes en vooral de Côte Chalonnaise en de Mâconnais momenteel de regio’s waar het meest beweegt en waar je als amateur nog wijnen met een mooie prijs-kwaliteitsverhouding kunt vinden. Toch is het zo dat veel kleine wijnbouwers de financiële touwtjes zeer moeilijk aan elkaar kunnen knopen en zwaar stresseren door overmatige schulden en afbetalingen. Anderzijds zijn er veel succesvolle wijnbouwers die een négoce (aankoop van druiven of wijnen) combineren met eigen productie. Ik denk bijvoorbeeld aan de Bret Brothers die naast hun négoce-wijnen uit de Mâconnais ook met hun eigen wijnen als “La Soufrandière” op de markt komen. Soms gaan wijndomeinen een associatie aan met bevriende domeinen.

LE PRIVILÈGE DES GRANDS VINS Een laatste fenomeen, dat ook gelinkt is aan wat zojuist is beschreven, is de minder fraaie toestand van veel wijngaarden. In de grote appellaties verouderen de wijngaarden gestadig en wordt er onvoldoende aan nieuwe aanplant gedaan. Het is gewoon een te zwaar financieel verlies om een wijngaard te rooien en vier jaar te moeten wachten vooraleer er opnieuw kan worden geoogst. Bovendien heeft men in Bourgogne veel te lijden van ziektes zoals de suzukii (fruitvlieg), de cicadelle (soort sprinkhaan), de esca (parasitaire fungi op de bladeren) en de court-noué (een virale aantasting van de Amerikaanse onderstammen). Tegen de twee laatste plagen kan men momenteel niets doen behalve het hele veld te rooien. Het is zeker zo dat Bourgogne niet verstard is of op haar lauweren rust. Ze vernieuwt zich vooral in de periferie en de meer zuidelijke subregio’s. We mogen dus hopen dat Bourgogne haar unieke karakter en ziel niet verliest, maar als referentie blijft dienen voor het allerbeste wat chardonnay en pinot noir kunnen geven. “C’est le privilège des grands vins: appartenir déjà au futur quand on n’a jamais fini d’en savourer l’histoire.” Dixit Bernard Pivot.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

OENOTOERISME IN OOST-CANADA Canada wordt meestal geassocieerd met ijsvlaktes, bossen, natuurparken en hallucinante meren. Men denkt niet meteen aan glooiende heuvels, begroeid met wijnstokken. Canada is, met zijn beruchte strenge winters, niet het meest ideale land om wijn te verbouwen.

l hebben boeren in de vorige eeuw daar een opportuniteit gezien om icewine te maken. Canada is daarvan namelijk 's werelds grootste en meest betrouwbare producent. De druiven worden in bevroren toestand geoogst, waarbij de temperatuur niet warmer dan -8 °C mag zijn. Het vocht van de druiven is bevroren wanneer de druiven geperst worden. Hierdoor krijgt men een rijke, volle ijswijn met aroma’s van peren, abrikozen en karamel. De zuurgraad ligt hier lager dan die van de Europese eiswein. Desondanks kan de Canadese icewine gemakkelijk tien jaar ouderen. Er bestaat zowel witte als rode icewine, zelfs mousserende. De meest gebruikte druivenrassen zijn de hybride vidal (ugni blanc x seibel), riesling en cabernet franc, maar ook chardonnay, pinot blanc en frontenac noir behoren tot de mogelijkheden. Het is minder bekend dat Canada ook kwaliteitsvolle wijnen produceert van normaal geoogste druiven. De Canadese wijnbouw behoort tot de ‘cool climate’ wijnbouw, waarbij je wijnen krijgt met meer zuren en aroma’s. Daarom werden en worden er vrij veel (gemakkelijk 60%) resistente en winterharde hybride druiven aangeplant. Al vind je tegenwoordig ook edele vitis vinifera rassen. De bekendste wijngebieden zijn British Columbia en Ontario. Ontario ligt op gelijke breedtegraad als Frankrijk en is het belangrijkste gebied aangezien het instaat voor 80% van de Canadese wijnproductie. Beide provincies hanteren het kwaliteitssysteem VQA (Vintners Quality Association). Je kan het vergelijken met

VA L É R IE HE U V EL M A N S C o m m a n d e r ij Hoegaarden

de Franse AOC. De andere producerende provincies, zoals Québec en Nova Scotia, vallen hierbuiten en hebben bijgevolg meer vrijheid. Naast de eigen markt is er vooral export naar de Verenigde Staten. De productie en verkoop van alcohol is streng gereglementeerd in Canada en staat onder staatstoezicht. De staat heeft meer dan een duizendtal verkooppunten: De productie en verkoop van alcohol zijn streng gereglementeerd in Canada en ook de verkoop gebeurt nog steeds voornamelijk door de overheid. De reglementering en distributie zijn regionaal georganiseerd, zoals bijvoorbeeld door de SAQ (Société des Alcools du Québec) of de LCBO Liquor Control Board of Ontario. Mijn voorliefde voor vergeten, atypische en/ of onbekende druivenrassen, bracht mij tot in de Cantons de l’Est, één van de vijf wijngebieden in de Franstalige provincie Québec, ten zuiden van Montréal. Langs de zuidkant van de majestueuze Saint Laurent-rivier opent het glooiend landschap van de Cantons de l’Est (Eastern Townships) haar deuren voor 140 km verrassend lekkere wijnen.

LA ROUTE DES VINS BROME–MISSIQUOI Op deze wijnroute vind je 22 wijndomeinen, die samen verantwoordelijk zijn voor 60% van de wijnproductie in Québec. Wegens voornamelijk lokale handel en kleine rendementen zijn de degustaties betalend. Al laten sommige boeren dat bedrag vallen als je effectief een belangrijke bestelling plaatst. De degustatiebegeleiders van de bezochte domeinen waren zeer hartelijk en meteen bereid om meer te laten proeven dan wat op hun ‘proefmenu’ stond.

DOMAINE LES BROME Het eerste en onmisbare bezoek was dat aan Domaine Les Brome, in Ville de Lac-Brome. Eigenaar Léon Courville, een 72-jarige ex-bankier, kocht hier in 1999 grond om er aanvankelijk bomen te planten. Maar uiteindelijke werden het 18ha met 80.000 zuidoost gerichte wijnstokken, aangeplant op een stenige klei-kalkondergrond. Deze gronden reiken tot aan Lac Brome, dat voldoende warme lucht voorziet om de polaire winters te temperen. Ondanks het korte groeiseizoen zorgt het aanwezige microklimaat ervoor dat men pas in oktober aan de pluk begint, zodat de druiven mooi rijp zijn. Alles gebeurt manueel. Er worden geen insecticiden gebruikt. Er wordt gewerkt met respect voor de natuur. Het domein produceert 16 wijnen met 11 verschillende druivenrassen. 20% van hun productie is gemaakt van edele variëteiten zoals chardonnay, riesling en pinot noir. Deze worden in de winter, net als de hybride druivenrassen, "ingepakt", met uitzondering van de saint-pépin. Deze variëteit is bestand tegen temperaturen tot -32 °C! Voor de vinificatie laten Léon Courville en Anne-Marie Lemire zich bijstaan door de Franse oenologe Amélie Oustau. Ze streven ernaar om hun wijnen continu te verfijnen, wat zich reflecteert in de kwaliteit die op de proeftafel verschijnt.

GEPROEFD Witte wijnen Cuvée Vidal (genoemd naar oenoloog François Vidal) 2017 (17,25 CAD)

100% vidal. Gerijpt in inoxvaten. Lichtgele wijn met levendige, exotische aroma’s zoals pompelmoes. Vrij veel zuren. Een zoetje in de afdronk. Lekker bij Oosterse gerechten. Cuvée Vidal 2015 (24,5 CAD)

100% vidal. 13 maand op Franse en Amerikaanse eik. Lichtgele wijn met aroma’s van witte bloemen en amandelen. Boterachtig in de mond met mooie zuren. Réserve Chardonnay 2015 (24 CAD)

100% chardonnay. 12 maanden gerijpt op eikenvaten. Goudgele wijn met aroma’s van mango, peer, abrikozen, perzik, rambutan, granny smith-appels en een toets van vanille, die langzaam wegebt. Aangename houttoets in de neus. Naarmate de wijn zuurstof krijgt, komt het fruit duidelijk meer naar boven. Mondvullend, boterachtige smaak met een belangrijke mineraal accent en frisse zuren die zorgen voor een mooie evenwichtige wijn. Middellange afdronk met een smakelijk bittertje. Te genieten met heel wat gerechten, onder meer oesters, zoals ter plaatste geprobeerd.

Réserve Riesling 2014 (28 CAD)

100% riesling. Gerijpt op 50% inox en 50% Amerikaanse eik. Lichtgele, droge en frisse riesling met petroleumachtige aroma’s. Honingtoetsen in de mond. Vrij veel zuren. Drop in de afdronk. Minder aangenaam dan verwacht. Saint-Pépin (seyval blanc x minnesota 78) 2015 (29 CAD)

100% saint-pépin. Gedurende 16 maanden in Amerikaanse en Franse eikenvaten, waarvan 50% nieuw. Licht goudgele wijn, met teleurstellende eerste impressies. Onaangename houttoetsen in de neus met impressies van terpentijn en leer. Boterachtig in de mond met vrij scherpe zuren, die milder worden naarmate de wijn zuurstof krijgt. De volgende dag smaakt deze wijn duidelijk beter. Misschien zijn de 16 maanden eik te veel voor deze hybride Noord-Amerikaanse druif. Saint-Pépin 2014 (29 CAD)

100% saint-pépin. 11 maanden op Franse eikenvaten. Terecht het paradepaardje van Léon Courville. Goudgele wijn met fantastisch florale aroma’s: acaciabloemen. Smakelijke botertoetsen met lekker versmolten zuren. Karaktervolle maar verfijnde afdronk. Helemaal anders dan de cuvée 2015 en voor mij persoonlijk de revelatie van deze proeverij.

Vin de glace Chardonnay 2013 (100 CAD)

100% chardonnay. Amberkleurige ijswijn waarvoor de druiven gedurende 22 uur zachtjes geperst worden om daarna 25 dagen te fermenteren in RVS vaten. Met maar liefst 220g/l restsuiker, ideaal bij blauwe zachte kazen en desserts. Vin de glace Vidal 2016 (32 CAD)

100% vidal. Lichtgele ijswijn, verkregen uit druiven die in februari 2014 bij -10 °C geplukt zijn. Bij het traag persen van de bevroren bessen verkrijgt men aanvankelijk een geconcentreerde, aromatische nectar. Na vinificatie volgt een evenwichtige ijswijn, met een goede zoet/zuur balans met 180g/l restsuiker. Lekker met foie gras. Vidal Vendanges Tardives 2016 (29,75 CAD)

100% vidal. Deze zoete witte wijn wordt gemaakt van het laatste geperste sap voor de vidalijswijn. Okerkleurig, minder zoet dan de ijswijn. Noten in de neus. Gember en cacao in de mond. Lekker bij scherpe kazen.

Roséwijnen Cuvée Détente 2017 (15,50 CAD)

Cuvée Thomas 2017 (17 CAD). (Genoemd naar een van de kleinzonen).

40% seyval noir, 30% frontenac, 30% de chaunac. Zalmroze, demi-sec (12g/l restsuiker) roséwijn. Levendige aroma’s van frambozen en aardbeien. Soepel en mineraal in de mond, wat overgaat in een relatief zoete afdronk. Zeker koud genoeg serveren op het einde van een zomers warme dag.

Assemblage van 55% baco en 45% de chaunac. Aparte rijping in inoxvaten met eikenhouten schilfers. Lichtrode wijn met bruin randje in het glas. De baco zorgt voor impressies van donkere kersen, de chaunac zorgt op zijn beurt voor het rokerige aspect. In de mond roept het pinot noir-herinneringen op met mooie zuren.

Réserve Rosé 2017 (19,95 CAD)

Erg bleke rosé, gemaakt van de beste seyval noir- en chaunacdruiven. Korte tijd in inoxvaten om daarna zes weken te rijpen in Franse en Amerikaanse foeders. Dit geeft een mooie complexiteit aan deze prachtige rosé, die zowel rond, fruitig als droog is. Aroma’s van rood fruit en perzik. Nul gram restsuiker! Muse 2015 (34 CAD)

Deze geslaagde schuimwijn is gemaakt van saint-pépin, volgens de méthode traditionelle. Bij de tweede gisting op fles werd een tikkeltje likeur van de Réserve Vidal toegevoegd. Met 7g/l restsuiker neemt deze brut ons mee in de wereld van de patisserie. Rode wijnen Réserve Baco 2015 (24,50 CAD)

100% baco noir (vroeger gecultiveerd in Frankrijk waar nu nog baco blanc gebruikt wordt om armagnac te maken). 14 maanden gerijpt op Amerikaanse eik. Deze donkerrode, doch transparante wijn met bruine aureool geeft aroma’s van donkere kersen en zoethout vrij. Zowel lichte als complexe kruidigheid in de mond met verrassend veel zuren. Zachte afdronk.

Réserve XP (27 CAD)

XP staat voor ‘experience’ want elk jaar wordt deze wijn op een andere manier gemaakt, al blijft het basisrecept hetzelfde: de chaunacdruiven worden vroeg in de herfst geplukt en daarna zes tot acht weken in een warme ruimte op latten gedroogd (passerillage) om de aroma’s te versterken. In 2011 werden enkel inoxvaten gebruikt. In 2014 kregen ze 18 maanden Franse eik. Dit resulteert in een intens baksteenrode, transparante wijn. Amarone-achtige geur met aroma’s van gedroogde dadels, gekonfijt fruit en madeira. Evenwichtig, mondvullend met verfrissende zuren. Soepele tannine met een aangename afdronk. Lekker bij blauwe kazen of Marokkaanse lamsstoofpotjes. Cuvée Julien 2017 (16 CAD). (Genoemd naar de tweede kleinzoon van Léon Courville)

85% maréchal foch, 8% baco noir, 7% de chaunac. Paarsrode, transparante wijn. Een aangename, fruitige geur met een tikkeltje peper. Lekkere aanzet in de mond, gevolgd door zijdezachte, versmolten tannine en evenwichtige zuren. Mooie middellange afdronk. Ik waan me even in Beaujolais…

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

CHÂTEAU DE CARTES Het tweede bezochte domein, Château De Cartes in Dunham, trok vooral onze aandacht door de volgende beschrijving: “familiaal domein dat zich onderscheidt door zijn jovialiteit aan de proeftafel maar bovenal door de uiteenlopende, kwaliteitsvolle wijnen en ciders, gemaakt door een gepassioneerde wijnbouwer.” Dit bleek nog een understatement. We hadden het privilege om van een gepersonaliseerde proeverij te genieten voorgesteld door de sympathieke wijnbouwer, Stéphane Lamarre, himself. Zo kregen we niet alleen fantastische (ijs)wijnen en ciders te proeven, maar kregen we ook meteen een beter zicht op het leven van een wijnbouwer in deze uithoek van de wereld. Het is een leven van hard labeur (bijvoorbeeld een maand snoeien in putje winter, want men moet op zes maanden klaarspelen waar men in Frankrijk een jaar de tijd voor

GEPROEFD Witte wijnen Atout Blanc – Pet Nat (18 CAD)

50% vidal, 50% frontenac blanc. Heel bijzondere schuimwijn in een buikig, 500ml flesje. Alvorens de fles met capsule te openen, moet je ze even omdraaien om het bezinksel te vermengen met de wijn. Troebel, gebroken witte schuimwijn. Frontenac zorgt voor aroma’s van citrusfruit en vidal voor bloemige perziken. Zoet in de neus maar droog in mond. Geen malolactaatomzetting, wat ervoor zorgt dat deze schuimwijn een bijzonder aangename frisheid heeft. Amper 1,4g/l restsuiker. Saint-Pépin 2017 (24 CAD)

100% Saint-Pépin. 100% malolactaatomzetting en batonnage gedurende 2 jaar! 50% in Franse eiken vaten gedurende 3 maanden. Heldergele wijn met aroma’s van witte bloemen, zelfs wat pétrolé. Vol, rond en boterachtig in mond met de nodige frisheid (ook daags nadien behouden), erg mooie zoet/ zuur balans. Topfavoriet!

Vin Orange 2017 (28 CAD)

70% osceola muscat (malo). 30% frontenac blanc (malo) wordt na 14 dagen toegevoegd. Macération pélliculaire (de schil van de witte druiven mee laten weken, voordat ze geperst worden) gedurende 21 dagen. 3 maanden gerijpt in Amerikaanse eik. Goudgele wijn met camomille aroma’s, komijn en wat rokerig. Droog, fris en tannine in de mond. Vin doux (22 CAD)

100% frontenac gris - vendange tardive. Gefermenteerd in RVS vaten en daarna gerijpt in Franse eikenvaten, wat aroma’s van nootmuskaat geeft. Ondanks een suikergehalte van 26% (= minimumvereiste) heeft deze wijn nog steeds een zeer mooie zoet/zuurbalans omdat deze oude hybride druif gekend is voor zijn hoog zuurgehalte. Helemaal geen plakkerig gevoel in de mond. Cidre Bouché (18 CAD)

De minst zoete cider van het ganse aanbod. Aroma’s van peer en appel. Lekker droog in de mond.

Roséwijnen Vin mousseux rosé 2017 (29 CAD)

100% sainte-croix. Geperst met schil voor de kleur. Eerste fermentatie op roestvrijstalen vaten, daarna 8 à 10 maanden op latten. Zalmroze brut-schuimwijn met aroma’s van bosaardbeitjes. Weinig pareling, vrij droog in de mond. Soepele afdronk. Brut met 7g/l restsuiker. Vin gris 2017 (22 CAD)

Assemblage van radissant, frontenac gris en new york muscat. Parelroze, halfdroge wijn, geïnspireerd door de Zuid-Franse roséwijnen. De druiven worden niet geplet maar voorzichtig geperst. 75% van het sap wordt gebruikt. Korte fermentatie in roestvrijstalen vaten. Wederom een evenwichtige zoet/zuurbalans. Rode wijnen Atout rouge 2017 (18 CAD)

Assemblage van verschillende druiven met voornamelijk sabrevois. Paar dagen koude maceratie voor de fruitaroma’s, daarna een week maceratie met schil. Kruidige aroma’s. Bourgogne-beaujolaisachtig. Licht kersenrood.

Marquette 2017 (25 CAD)

Assemblage van minnesota pinot noir en riaparia. Heldere kersenrode wijn. Dierlijk met frisse, soepele tannine. 2 x 3 maanden Franse eikenvaten, die tussentijds gerold worden. Frontenac Noir fortifié (20 CAD)

100% frontenac noir. Doet denken aan banyuls uit de Roussillon. Slechts 16% Vol. 9% Franse brandy wordt toegevoegd om de fermentatie te stoppen. Drie maanden in Amerikaanse eik. Daarna overgeheveld in Soutiré in Franse eikenvaten. Vin de glace noir (34 CAD)

Assemblage van verschillende donkere druiven die eind december geplukt worden bij –12 °C. Ze worden voorzichtig en zacht geperst, geheel met schil, druppel per druppel. Malolactaatomzetting. Koude fermentatie in roestvrijstalen vaten, daarna in Amerikaanse eik. Roodbruin in het glas. Aroma’s van noten, pruimen, dadels en vijgen. Slechts 11,8% Vol.

heeft) én met de nodige risico’s. Vandaar de bewuste naam van het domein: Château de Cartes, want het is als een ‘kaartenhuis’ dat in mekaar kan storten… De man - oorspronkelijk tv-regisseur - heeft al verschillende médailles en prijzen in de wacht gesleept maar blijft toch zeer bescheiden. Deze eenvoud siert hem. Nochtans heeft hij een verbluffende wijnkennis en -feeling. Als rasechte Oost-Canadees heeft hij zes jaar doorgebracht bij Christian Jost in de Elzas, en is hij nu in Dunham al meer dan 20 jaar actief. In 2006 startte hij samen met zijn vrouw, Anik Desjardins, Château de Cartes: zes hectaren wijnstokken op schistes en leien, negen variëteiten, waarvan 1/3 bedekt wordt voor de harde winter (-30 °C), om vorstschade te voorkomen. Er worden ongeveer 40.000 flessen per jaar geproduceerd. 4% van de productie gebeurt op organische wijze.

Het is al vrij snel duidelijk dat ons smaakprofiel op de dezelfde lijn ligt als dat van Stéphane: evenwichtig karaktervolle wijnen, vlot drinkbaar, laag gealcoholiseerd (grotendeels 11% vol.) en vooral met het hart gemaakt! De liefde waarmee deze wijnen geproduceerd zijn, is duidelijk terug te vinden in het proefglas. Stéphane is een echte vigneron-artisan, of naar mijn mening vigneron-artiste: hij haalt schoonheid uit het schijnbaar on mogelijke. Mijn bewondering voor dit domein is groot en ik hoop hier ooit terug te komen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

BUBBELKUNDE

G EER T D E BRU E C K ER EN A NNE D E K ER PEL C o m m a n d e r ij M o l e n b e r g

DE HOGERE LEER DER BELLETJES IN VIER GEMAKKELIJKE STAPPEN

De grondige kennis van het gedrag van bubbels in champagne en andere bruisende wijnsoorten is een absoluut niet te verwaarlozen tak van de toegepaste wetenschappen.

it gegeven werd duidelijk in wat men zou kunnen omschrijven als een louterende wijnervaring. De scène speelde zich af bij goede vrienden, die in hun menslievendheid de vergissing hebben begaan ons uit te nodigen in hun nieuwe woning. En wat doe je dan als een dergelijke overdaad aan kameraadschap over je heen komt? Je brengt een bedankje mee onder de vorm van een fles kostbare champagne. Toen de gastvrouw en gastheer ons voorstelden om de champagne niet te veroordelen tot een triest verblijf in de wijnkelder maar deze onmiddellijk samen te verhuizen naar hogere sferen, met name de eigen inwendige mens zegden we uiteraard geen nee. Of wat had je gedacht? Midden in het gezellige samenzijn en het keuvelen over de nieuwe woning nam ik de taak op mij om de fles te ontkurken. Zoals steeds één en al gedienstigheid. Gewoonlijk lukt dat met een beschaafd zuchtje. Vermoedelijk door het transport in de wagen bleek deze fles zich niet te beperken tot het traditionele frivole windje. Nog maar pas was de muselet los gedraaid of de stop koos de vrijheid met een indrukwekkende knal. Niet erg, ware het niet dat net voordien de gastvrouw had opgemerkt dat het plafond pas geschilderd was. Hierbij benadrukte ze dat de zijdeachtige kwaliteit van de verflaag het resultaat was van een intensief, liefdevol en zorgvuldig hanteren van kwast en rol. Haar woorden waren dus nog niet koud, of de al genoemde stop, inclusief muselet, knalde tegen het met tedere termen omschreven maagdelijk plafond. Het traject van de botsing was duidelijk zichtbaar onder vorm van een vuile veeg op de overigens smetteloze achtergrond. Na een korte stilte tijdens dewelke de temperatuur in de kamer met 16 graden daalde, gaf de gastvrouw blijk van een bewonderenswaardige zelfcontrole. In plaats van ondergetekende te wurgen, beperkte ze zich tot het werpen van een strenge blik. Dit met een uitdrukking die men normaal reserveert voor de hond als die iets bijzonder onwelvoeglijk op het tapijt achterlaat. We hebben die vrienden nadien nog bezocht en samen genoeglijke uren doorgebracht. Maar de gastheer ontkurkte wel zelf alle champagnes, steeds een bedachtzame blik in mijn richting werpend. Het ganse incident maakt een mens nederig, en bewust van de kracht van dit soort wijnen.

STAP 1: HET MAKEN Er zijn diverse methoden om koolzuurgas in wijn te krijgen. De simpelste is de 'brute kracht'-wijze: men neemt een fles wijn en pompt er onder hoge druk koolzuurgas in. Klaar. Eenvoudig, snel, en efficiënt. Dat wel, maar natuurlijk kan dit niet de complexiteit van het natuurlijk proces evenaren. Het resultaat is dan ook een soort veredelde cola. Niet doen dus, en vooral: niet drinken. Een recept dat respectvoller omgaat met de wijn, is de voorouderlijke bereidingswijze, bij onze Zuidwesterburen de ‘methode ancestrale’ genoemd. Er wordt geen suiker toegevoegd en de fles wordt hermetisch afgesloten voor het einde van de gisting. Bij het verder vergisten van de resterende suikers blijft het nevenproduct van de alcoholische gisting het koolzuurgas - in de fles. Dit is trouwens de methode die door Dom

Pérignon werd ‘ontdekt’. Tenminste, volgens de Champagnards. Volgens de ‘Languedokkers’ werd de procedure bij hen ontdekt. Ook de Engelsen claimen het hoogste schavotje. Waarschijnlijk overal een zogenaamde toevallige vondst. De nieuwe wijnen werden gebotteld zonder dat ze volledig waren vergist, een kleine slordigheid, kan de beste overkomen. In de bittere winterkou gaven de gisten er de brui aan en de fermentatie viel stil. De lente bracht echter warmte in de verkleumde leden, en de gisten togen weer aan het werk. Resultaat: hoera! Bubbels! Limoux had blijkbaar de primeur. Dom Pérignon had het in zijn tijd trouwens niet zo met die bubbels. In de zeventiende en achttiende eeuw was de hergisting op de fles een probleem. De fles ontplofte, waarbij ze vaak de buurtflessen meetrok in de roemloze ondergang. Het resultaat was een kettingreactie, een mitraillettevuur, waarbij de onfortuinlijke wijnmaker met een kelder vol scherven eindigde. Het was aan dit probleem dat Dom Pérignon een mouw trachtte te passen. Met wisselend succes. Echt champagne uitvinden, deed hij dus niet. Er zijn nog wel andere methodes die op min of meer liefdevolle wijze gewoon wijn veranderen in wijn met bubbels, maar de enige echte is de ‘méthode traditionelle’ door iedereen gekend en gewaardeerd als de beste uitvinding sinds de friet. Aan de stille wijn wordt in de fles wat suiker en gist toegevoegd. Daarna gaat het zaakje op rust, soms voor meerdere jaren. De gist zal de geschonken suiker vrolijk omzetten in nog wat alcohol en koolzuurgas of bubbels, om dan na gedane arbeid jammerlijk om te komen en te eindigen als een laagje bezinksel. Microscopische helden gesneuveld op het veld van de oenologie.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Maar zelfs hun stoffelijke resten bewijzen nog hun nut. De miljoenen ontbindende lijkjes schenken postuum aromatische stoffen aan de bubbelwijn en verbeteren de kwaliteit. Om het echte eindproduct te maken is nog een laatste stap nodig: het verwijderen van de resten van de naar de eeuwige wijnvelden vertrokken gistcellen. Doet men dat niet dan geven ze bij het uitschenken een troebeling die afbreuk doet aan het schitterende parelen van dit edel vocht. Niemand minder dan Veuve Clicquot, de bekende weduwe uit Champagne, dokterde deze procedure uit. Overigens was haar meisjesnaam ‘Ponsardin’, en erger, haar voornaam ‘Barbe-Nicole’. Je zou voor minder een balorige weduwe worden. Het deed wel geen afbreuk aan haar vindingrijkheid. Feit is dat zij, of tenminste haar keldermeester, het proces van remuage en dégorgement ontwikkelde.

STAP 2: HET OPENEN In een wel opgevoede fles bubbels heerst een druk van vijf of zes atmosfeer, dezelfde als pakweg 50 tot 60 meter onder de zeespiegel. Als je de kurk lospeutert dan ontsnapt die druk, wat resulteert in een fors volume-expansie van het gas, hetzelfde fenomeen dat gebruikt wordt om kanonkogels te lanceren. Al naargelang de techniek van het ontkurken kan de champagnekurk een snelheid bereiken tot 100 kilometer per uur. Niet iets dat je in je gezicht wil krijgen. Af en toe raakt wel iemand een oog kwijt door een verkeerd gerichte kurk. Het openen van de fles vereist dan ook enige vaardigheid. Het begin van het lipje vinden om de huls te verwijderen is een horde die je op een zekere leeftijd zonder bril niet gemakkelijk neemt. Vermijd onhandig gehan-

nes en zet je bril dan ook op. Het museletje los draaien zal nog wel lukken, vijf en een halve draai (voor de experts). En dan gebeurt het: de kurk biedt weerstand! Dit vraagt gepaste actie! Het geheim is dan met je ene hand draaien de fles en de kurk tegenhouden met de andere hand. Doordat je draait met de bodem heb je meer hefboom zodat de weerspannige kurk wel in beweging te krijgen is. Lukt het echt niet dan kan je nog altijd beroep doen op een potiger medemens. Lukt het ook de meer gespierde compagnon niet, dan kan je nog altijd gebruik maken van een daartoe geschikte tang, vlot in de handel te verkrijgen. Als dat allemaal faalt dan is er nog het ‘sabreren’. De techniek wordt overvloedig gedemonstreerd in diverse filmpjes op internet. Ziet er indrukkend uit, maar het mislukkingspercentage is zeer groot: versplinterde flessen, weggelopen champagne, half geamputeerde vingers, en huishoudelijke ruzies al of niet met politie-interventie. Don’t try this at home !

STAP 3: HET SCHENKEN Je zou zo denken: dit is een makkie, giet maar op. Niets is echter minder waar. Ook het op een deskundige en kunstzinnige wijze laten

ontsnappen van het koolzuurgas uit het glas vergt enige kennis en ervaring. Voor alles te mijden want extreem misdadig: champagne schenken in plastic. Onvergeeflijk. Leidt tot eeuwige verdoemenis. Plastic is waterafstotend, en een gevolg hiervan is dat de gasbelletjes zich vasthechten aan de wand in plaats van gracieus naar het oppervlakte te dansen. Ze klitten dan samen tot grote lompe bollen die niets bijdragen aan de smaak van de drank en eindigen hun bestaan als hinderlijke explosies aan het oppervlak die enkel wat wijn in je gezicht spuwen. Wat evenmin mag is een te schoon glas. Ideaal is een glas dat netjes is afgewassen en afgedroogd met een propere handdoek. Die laat wat microscopisch kleine vezeltjes achter waar koolzuurgasbelletjes van houden om zich rond te verzamelen. Diegenen met lichte smetvrees en ongegronde angsten kunnen hun toevlucht nemen tot het etsen van onregelmatigheden in de bodem van het glas. Dergelijke krasjes, al of niet in een bepaald patroon aangebracht, zorgen er ook voor dat de belletjes zich op de juiste plaats en in de juiste grootte verzamelen. Deze grootte wordt traditioneel ook belangrijk geacht: hoe fijner de belletjes hoe beter de kwaliteit, zo luidt de mythe. Het moet in het midden worden gelaten of dit inderdaad het geval is, maar wijnmakers spelen hier handig op in door de hoeveelheid suiker bij de tweede gisting te beperken. Dit levert minder CO2 op en derhalve fijnere bubbeltjes. Ze deinzen nergens meer voor terug tegenwoordig... Eenmaal gevormd moeten de bubbeltjes zich een weg naar de vrijheid banen. Komt dan de vraag welk type glas hiervoor het meest geschikt is. Er is geen enkele twijfel dat het meest tot de verbeelding sprekende glas de ‘coupe’ is. Het verhaal wil dat dit glas gemodelleerd is op de ongetwijfeld bevallige boezem (de afmetingen van het glas doen een A-cup vermoeden) van Marie-Antoinette, echtgenote van Lodewijk XVI. Hoe romantisch ook, het verhaal moet helaas naar het rijk der fabelen worden verwezen. Het is onweerlegbaar duidelijk wanneer men de diverse schilderijen van de desbetreffende dame bestudeert: dit is allesbehalve een A-cup. Eenmaal de romantiek eraf vermindert de aantrekkelijkheid van de coupe aanzienlijk. Bovendien is de route in dergelijk recipiënt veel te kort, en het oppervlak veel te groot. Daarom: ga voor de flûte. Onderzoek heeft uitgewezen dat boven het oppervlak van de flûte de aroma’s veel intenser aanwezig blijven, bij de coupe zijn ze veel vlugger verdwenen. Ook

zie je het ballet van de opstijgende belletjes veel beter in het hogere glas. Er zijn nu ook massaal ballonvormige glazen aangesleept, beter geschikt om het vineuze karakter van sommige champagnes te accentueren. En ja: het werkt.

EINDELIJK STAP 4: HET DRINKEN Nadat ze elegant naar de oppervlakte zijn gestegen, is het werk van de bubbeltjes nog niet gedaan. Eenmaal boven barsten ze open en nemen hierbij deeltjes vloeistof en de daarin opgeloste aromatische stoffen mee de vrije ruimte in. Enfin, vrije ruimte is veel gezegd: de intelligente liefhebber positioneert zijn reukorgaan natuurlijk zeer strategisch om zoveel mogelijk te profiteren van de geursensatie die wordt geïntensifieerd door de bubbels. Wel even geduld tot het eerste geweld van het schuim na het inschenken voorbij is. Daarna naar het eindstation, de mond. Vergeet niet: schuimwijn is wijn. Elke schuimwijn heeft eigenschappen geërfd van de wijn die hem heeft voortgebracht. Dus alles wat je in de wijn kan vinden, moet je ook hier gaan zoeken. Maar er is meer. Onze tong beschikt over een bijzonder waarnemingssysteem om het zuur van het koolzuurgas te detecteren. Vroeger werd gedacht dat de frisheid enkel de fysieke gewaarwording van de gasbellen in de mond was, maar dat klopt dus niet. Bepaalde smaakreceptoren zijn best wel in staat om specifiek het koolzuurgas te detecteren. Bewijs hiervan komt van bepaalde bijwerkingen van medische producten. Er bestaan medicamenten (acetazolamide) die een enzym blokkeren uit de smaakreceptoren. Mensen die deze medicatie nemen, hebben het gevoel dat alle koolzuurhoudende dranken vlak en oninteressant smaken.

WAT IS BETER DAN ÉÉN GLAS CHAMPAGNE? Ik zou dus voorstellen - enig tromgeroffel is hier op zijn plaats - een zesde smaak toe te voegen aan het menselijke smaakzintuig: de bubbelsmaak. Zoals elke kenner weet: er is maar één ding beter dan één glas champagne. Twéé glazen champagne!

DE GEDAANTEVERWISSELING VAN EX-TRICASTIN AOC Coteaux du Tricastin kreeg in 2010 een nieuwe naam toebedeeld. Vandaag heet deze regio GRIGNAN-LES-ADHÉMAR. De aanleiding waren de problemen met de nucleaire site tussen de Rhône en het kanaal Donzère-Mondragon. Hoewel de wijngaard niet dichter ligt bij de kerncentrale dan andere appellaties uit de Rhône, zagen de wijnbouwers de verkoop drastisch dalen. Tot 2008 was er veel verzet. Meerdere incidenten deden de bevolking uiteindelijk inzien dat het tijd werd voor verandering.

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

GEOLOGISCHE SITUATIE Destijds stond het gebied onder de bescherming van de Tricastini, een Keltisch-Ligurische volksstam in het noorden van de Romeinse provincie Gallia Narbonensis met als hoofdstad het huidige Saint-Paul-TroisChâteaux. De productiezone strekt zich uit over 22 gemeenten ten zuiden van Montélimar, tussen het noorden en het zuiden van de Vallei van de Rhône. De wijngaard maakt deel uit van een reeks heuvels uit het tertiair ten westen van Valréas met mergel en kalklagen rond La Garde Adhémar en les Granges Gontardes, molasse uit het mioceen in Grignan, Montségur-sur-Lauzon en Chamaret, en oudere zandsteen met mergel uit het krijt rond

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Herman De Pelecijn

in het bijzonder deze die beschermd zijn voor de koude noordelijke winden die doorheen de hele vallei razen.

EEN FRISSE START Henri Bour: “We hebben geluk gehad. We kregen een tweede kans wat niet vaak gebeurt in het leven van een wijnbouwer. Eindelijk kunnen we over wat anders praten dan Tricastin, eindelijk mogen we praten over wijn.” Henri Bour van Domaine de Grangeneuve, gewezen voorzitter van de appellatie, vertelt hoe het allemaal verliep. De problemen met de kerncentrale betekenden net die druppel te veel. Je mocht nog goede wijn maken, de naam was besmet en de wijn verkocht niet. Tussen 2005 en 2009 werden om en bij de 600 hectaren gerooid waarbij de productie daalde met 40%. Het werd tijd om de appellatie een andere naam te geven en het imago te vernieuwen. Er werd een lastenboek opgesteld en de aanvraag werd ingediend. “We hadden het geluk een uitstekend terroir te bezitten” vertelt Henri. Een paar jaar later was alles goedgekeurd. De appellatie heeft inderdaad iets unieks: het is een plek waar de frisheid van het noorden de warmte van het zuiden ontmoet, een plaats waar syrah gekoppeld aan grenache voor evenwichtige wijnen zorgt. De nieuwe start was dus meer dan enkel een symbool. Met de naamswijziging kwamen strengere regels. De maximum toegelaten opbrengst werd teruggeschroefd. Het gebruik van herbiciden werd strikt geregeld. Een minimum aan syrah voor rood en viognier voor wit werd vereist voor kwalitatieve wijn en een strikte kwaliteitscontrole uitgevoerd voor de wijn op de markt komt.

Clansayes. In een panorama van abdijen, historische kastelen - nagelaten door de familie Adhémar - en het opmerkelijke Château de Grignan ligt een polycultuur van wijngaarden, truffeleiken, amandelbomen, lavendelvelden, moerbeibomen en schapenweiden. Het klimaat met mediterrane invloeden is er gematigd met milde winters. Warme droge zomers worden gecompenseerd door koele nachten wat de volle rijpheid van de druiven favoriseert. Wat geldt voor de hele Rhônevallei, geldt ook hier: de beste wijnen komen van de zuidoostelijk gerichte wijngaarden,

Grignan-les-Adhémar heeft inderdaad een mooi terroir met een groot potentieel. Vooral syrah en viognier – na Condrieu de appellatie met de meeste viognierstokken – leveren verrassende resultaten op. De wijnen met meer het profiel van het noorden beantwoorden aan de verwachtingen van de hedendaagse consument. De rode versies zijn krachtig met fijne geuren van garrigue en kruiden, veel materie en een grote diepgang. Witte wijnen houden het midden tussen frisheid en molligheid. Ze zijn aromatisch en harmonieus met veel fruit en fijne zuren. Rosé is dan weer de meest vlotte wijn voor directe consumptie.

GRIGNAN-LES-ADHÉMAR IN EEN NOTENDOP Beplante oppervlakte: 1.730ha

OOGSTJAREN

Productiezone: département de la Drôme: Allan, La Baume-de-Transit, Chamaret, Chantemerle-lès Grignan, Châteauneuf-du-Rhône, Clansayes, Colonselle, Donzère, Grignan, La Garde-Adhémar, Les Granges-Gontardes, Malataverne, Montségur-sur-Lauzon, Réauville, La Roche-Saint-Secret-Béconne, Roussas, Salles-sous-Bois, Saint-Paul-Trois-Châteaux, Saint-Restitut, Solérieux, Valaurie.

2015 Dit is een uitzonderlijk jaar met een mooie rijpheid net zoals in de rest van Frankrijk. De witte wijnen hebben mooie zuren, veel frisheid en elegantie. Rood is eerder stevig met veel materie. De winter was droog maar de lente nat. Daarna volgde opnieuw een lange droge periode met pas aan het eind van augustus regen.

Productie: 77% rood, 12% wit, 11% rosé Druivenrassen: syrah, grenache, carignan, cinsault en marselan voor rood; viognier, marsanne, rousanne, grenache blanc en clairette voor wit Rendementen: 45hl/ha voor rode- en roséwijn ; 52hl/ha voor witte wijn Producenten: 30 domeinen, 7 caves coopératives, 14 négociants

2017 Ook dit jaar kende abnormale weersomstandigheden. Temperaturen tot 40 graden en lange droogteperiodes leidden tot aanzienlijke verliezen. Toch is 2017 niet oninteressant. Er zijn best fijne wijnen te vinden met een mooie aciditeit en een geraffineerde structuur. 2018 Een moeilijk jaar met veel lokale verschillen. Veel regen in mei en juni zorgden voor meeldauw. Nadien volgde een lange droge periode met een vervroegde oogst.

FAVORIETE DOMEINEN Château Bizard Domaine du Serre des Vignes Domaine Rozel Delas Frères Vignobles Baron d’Escalin Domaine Saint Luc Domaine des Rosiers Domaine Bonetto Fabrol Domaine de Montine Domaine de Grangeneuve Cave Coopérative La Suzienne

Henri Bour

2016 De winter was zacht. De natte lente werd gevolgd door een droge zomer. In september viel er opnieuw wat regen. Het resultaat was een gezonde oogst met een lager alcoholpercentage en een mooie frisheid.

ANDERE TROEVEN Ook toeristisch valt er in deze regio heel wat te beleven. Je kan genieten van geurige lavendelvelden, verse truffel, honing degusteren en heerlijk tafelen op de meest betoverende plekjes. De streek combineert een opmerkelijk patrimonium met aangename wijnen en lekker eten. Ballades te voet, per fiets of met de quad doorheen de wijngaarden, het kan allemaal.

kelder Château Bizard

Matthieu Rozel

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

DE APENJAREN VAN EEN WIJNCLUB 14 augustus 2003. De 'canicule' is volop aan de gang. In de provincie Antwerpen wordt een nieuwe commanderij boven de doopvont gehouden. De voorlopige naam: 'Den Bloeyenden Wijngaerdt'. Naar een roman van Felix Timmermans, Lierenaar bij uitstek. Dus ook verwijzend naar de standplaats van de nieuwe wijnclub.

STARTEN MET... EEN GLAS WIJN! Het concept van de nieuwbakken commanderij is duidelijk. Het vijfkoppig bestuur schaart zich achter het principe van de twee petjes (appreciëren/determineren) en met de leuze “eerst het glas wijn”. We zullen van in het begin op elke proefavond stipt om 20u starten met een glas wijn. De theorie volgt mondjesmaat.

PETERSCHAP Twee gewortelde commanderijen nemen het peterschap waar: Hageland en Land van Waas. We nemen van beide de sterkste kanten over: streven naar kwaliteit, maar met een zekere gemoedelijkheid die de wijnliefhebber bekoort. We zijn onze peters nog altijd dankbaar voor de hartelijke steun. Toch varen we een eigen koers: van in het begin zullen we alle wijnen blind proeven. Tot en met het banket toe.

HOUTEN KIST De eerste proefavond is een rondje rond de Middellandse Zee, waarin zes wijnen aan bod komen uit Italië, Frankrijk, Griekenland... met prijzen tussen 8,50 en 14 euro. Ik herinner me levendig de Griekse wijn: die had ik besteld bij de plaatselijke supermarkt. Bij afhaling was de kassierster totaal in de war: moest ze elf euro per fles aanrekenen of gold dat voor de hele houten kist? Er dagen 25 proevers op, de meesten willen lid worden. Dat tankt vertrouwen. Op een latere bevraging zal deze proeverij trouwens als de

PE T ER D O O MEN C o m m a n d e r ij D e n B l o e y e n d e n W ijn g a e r d t

beste van de zes aangemerkt worden, met 93% tevredenheid... Leden betalen op dat moment 75 euro lidgeld.

ERNSTIG DOSSIER Onze commanderij is gesticht! We zijn alleen nog geen lid van de Vlaamse Wijngilde... die test komt maar in december. We bereiden een ernstig dossier voor, met zes pagina's die moeten aantonen dat we aan alle voorwaarden voldoen. Het goedkeurend oog van voorzitter Hugo volstaat om alle andere clubs te overtuigen. Administratief feitje? Op voorhand gewonnen slag? Zo voelden we het zeker niet aan. Maar die zestiende december 2003 brengt ons toch heuglijk nieuws! De Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering keuren onze toetreding goed met eenparigheid van stemmen.

DE PUBERPERIODE Aan het begin van het tweede proefjaar maak ik onze wijnmeester mijn ambities bekend: "Erik, ik wil ooit Ken Wijn-wedstrijd winnen". Hij verklaart me voor gek: "Peter, hoe kun je nu ooit winnen van clubs die dit al tien of vijftien jaar doen?". Een weerwoord heb ik niet dadelijk... Maar dat oefenen belangrijk zou zijn, besef ik wel. We zullen dus in een kleine groep gaan trainen. Het niveau van de proeverijen, althans op financieel gebied, gaat omhoog. We spenderen nu al eens vijftig euro aan een goede fles vin santo, of zesendertig aan een zeldzame champagne. We spelen ook in op vernieuwing: zo zetten we syrah naast sangiovese, proeven we Vlaamse wijnen met een blindganger uit Bourgogne ertussen, en combineren we diverse wijnen met delicatessen. Na het tweede proefjaar neemt wijnmeester Erik afscheid. Het tekent een jonge club, met wisselende bestuursleden en dito ambities. We prijzen ons gelukkig dat nooit iemand met slaande deuren vertrok. Een nieuwe wijnmeester is in eigen rangen snel gevonden. Bart schaart zich helemaal achter onze ambitie om wijn te leren herkennen. Dat jaar scoren we bijzonder pover op Ken Wijn-wedstrijd: met 2 op 10 is er nog werk aan de winkel! We starten met een systeem van proeverijen waarbij telkens de individuele Wine Taster Rating berekend wordt, een soort van Elo-rating uit het schaken, overgezet naar wijn proeven. Hopelijk motiveert het proevers om zich individueel te bekwamen in het wijn proeven.

GERAKEN WE VOLWASSEN? Voor een kleine club zijn we behoorlijk actief: we organiseren de Nationale Proeven, maken uitstappen onder andere naar Champagne, hebben een jaarlijkse stand op de Verenigingenmarkt. In 2008 is Lier de Stad van de Smaak en daar zijn we prominent aanwezig. We richten het Lierse stratenbegijnhof in als een smaakdoolhof. Op elke straathoek is er een

quizvraag die je bij een correct antwoord de juiste richting uitstuurt. We krijgen er felicitaties van de Week van de Smaak voor als 'meest creatieve proeverij'. De zondag van het hoogtepunt van de Week van de Smaak is memorabel: het sneeuwt als gek, wat het begijnhof zijn feeëriek kantje verleent. Maar op de Lierse Grote Markt stort de feesttent in onder het gewicht van de sneeuw... Ook de eigen proeverijen worden creatiever: we verlaten meer en meer de platgetreden paden van streek en druif. Een typische proeverij is bijvoorbeeld 'de kruidenproef', waarbij we kruidige wijnen bij elkaar brengen en ook potjes met kruiden als basilicum, kaneel, peper en tijm besnuffelen. Of 'de ideale huiswijn' waarin we voor een restaurant op zoek gaan naar de wijn met de beste verhouding prijs/kwaliteit die ook nog eens een publiekslieveling is. In die periode geef ik aan ambitie te hebben: in plaats van voorzitter wil ik wijnmeester worden. Voortaan zal den Bloeyenden Wijngaerdt geleid worden door een vrouw: eerst mijn echtgenote Sigrid, gevolgd door Rita.

TEAMWERK In de jaren die volgen, komen we héél kort bij winst op Ken Wijn-wedstrijd. Een keertje worden we zelfs tot winnaar uitgeroepen, maar er wordt een fout gevonden in de telling en we eindigen tweede. Een andere keer eindigt één van onze ploegen vierde, ondanks een perfecte score bij het proeven. De theorie deed hen de das om. Voor winst is het wachten tot 2015, waar mijn ploeg acht wijnen juist raadt en acht theorievragen goed beantwoordt. Nog verbeteren lijkt moeilijk, maar ook het jaar nadien winnen we: alle wijnen correct, en slechts één puntje laten we vallen op de theorievragen. Onze tweede ploeg duikt net de top-10 binnen. In 2018 is er opnieuw een podiumplaats, en wel voor onze derde ploeg. De beide andere ploegen zitten in de top-tien en daar ben ik blij om. Het toont dat dit succes geen zaak is van een enkeling die goed proeft, maar dat het teamwerk is van een hele club.

De stichtingsvergadering van Den Bloeyenden Wijngaerdt (14 augustus 2003).

Uitstap in 2007 naar de Champagne, met de betreurde Pierre Cheval die ons toont hoe de gistresten in de flessenhals terecht komen.

‘Jasmijn’ was het eindpunt van het smakendoolhof op de Stad van de Smaak in 2008.

HET DNA VAN DE COMMANDERIJ Dat toont zich ook in de jaarlijkse Masterclass Champagne die we organiseren. Letterlijk de hele club zet dan zijn beste beentje voor: er wordt klaargezet, gekookt, opgediend, afgewassen en vooral: champagne geschonken. Het voedt niet enkel de clubkas, maar zeker ook de team spirit. Al bij al is den Bloeyenden Wijngaerdt een vriendenclub waarbij zich gemakkelijk nieuwe leden aansluiten. De teller staat op dit moment op 35 en daarmee is de numerus clausus bereikt. Maar ondanks die gemoedelijke sfeer nemen we wijn proeven ernstig: we proeven nog altijd blind, maken een verslag van elke proeverij dat ook op de website komt, wonen regelmatig de activiteiten van de Vlaamse Wijngilde bij en we blijven duchtig trainen voor Ken Wijn-wedstrijd. Het lidgeld is amper verhoogd in al die jaren en bedraagt nu honderd euro. We willen niemand afschrikken, want: op naar de volgende vijftien jaar!

Sneeuw maakt het Lierse begijnhof nog mooier dan het al is.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

DE LUXEMBURGSE MOEZEL

MI C HEL VA N Z A ND I J C K E C o m m an d e r ij H e t B r u g s c h e V r y e Proefnotities Leona Vanhecke

In mei 2018 bracht de commanderij ‘Het Brugsche Vrye’ een bezoek aan wijnbouwers in Luxemburg. De leden konden vaststellen dat ook hier, zoals elders in de wereld, een kwaliteitsverbetering van de wijnen manifest is.

HET LUXEMBURGSE WIJNLANDSCHAP

APPELLATIE

In de middeleeuwen waren er wijngaarden aangeplant over het volledige grondgebied van het Groothertogdom Luxemburg. Vandaag beperkt de wijnbouw zich tot de Moezelvallei, de natuurlijke grens tussen Duitsland en Luxemburg. De wijngaarden zijn verspreid over 42km van Schengen tot Wasserbillig. Zij bevinden zich op de linkeroever van de Moezel op 150 tot 200 meter boven de zeespiegel en bestrijken een breedte van 300 tot 400 meter.

Sedert de jaargang 2014 is er één erkende appellatie voor de 1300ha Luxemburgse wijngaard: de AOP Moselle Luxembourgeoise. Voorheen was er de benaming ‘marque nationale’ die in 1935 werd ingevoerd onder staatsgarantie. Deze garantie stond afgedrukt op een tegenetiket met de vermelding ‘Marque nationale – appellation contrôlée’. De AOP Moselle Luxembourgeoise voldoet aan de Europese regels en is gestoeld op een lastenboek, waarin de geografische afkomst en het rendement worden omschreven. De klemtoon ligt meer op de herkomst dan op de kwaliteit in het glas. De wijnen ondergaan wel een chemische analyse en een smaakproef.

In dit wijngebied onderscheidt men twee types terroir. Het zuidelijke deel, in het kanton Remich, wordt gekenmerkt door een brede vallei met zachte glooiingen. De ondergrond bestaat er hoofdzakelijk uit gips en mergel; hij ontstond 195 tot 230 miljoen jaren terug na de verzanding van de oceaan. De wijnen zijn er gul en harmonieus. In het noordelijke deel, in het kanton Grevenmacher, is de vallei nauwer met steilere hellingen. De ondergrond is er kalkrijk ten gevolge van zee-afzettingen die 210 miljoen jaar oud zijn. Dit terroir is vergelijkbaar met dit uit Chablis en Champagne. De wijnen zijn er mineraal en elegant. De wijngaarden op de linkeroever van de Moezel zijn ideaal georiënteerd naar het zuidoosten. Er heerst een microklimaat door de temperende invloed van de rivier. De gemiddelde temperatuur ligt twee graden hoger dan elders in Luxemburg. De gemiddelde neerslag bedraagt 725mm per jaar.

Caves Saint-Martin

Men onderscheidt een drietal categorieën: • ‘Lieux-dits’: zijn afkomstig van uitzonderlijke, welomschreven terroirs; het maximale rendement is 75hl/ha. • ‘Coteaux de’: kwaliteitswijnen afkomstig van betere wijngaarden uit de kantons Remich en Grevenmacher met hun typische, eigen bodemsamenstelling. Ook hier is de opbrengst gelimiteerd tot 75hl/ha. • ‘Côtes de’: basiswijnen met een fruitig en aangenaam karakter. Het rendement bedraagt maximaal 100hl/ha, behalve voor elbling en rivaner, waar maximaal 115hl/ ha is toegestaan. Daarnaast ontstond in 1991 de benaming ‘Crémant de Luxembourg’. Zowel monocépages als blends zijn toegestaan. De druiven worden manueel geplukt. De maximale most-extractie bedraagt 100l voor 150kg druiven. De vinificatie geschiedt volgens de traditionele methode (tweede gisting op fles gedurende minimum negen maanden).

Martine Schumacher uit Wintrange Sommige wijnbouwers hebben zich verenigd om hun wijnen van hogere standaard te promoten. De meest betrouwbare associatie heet ‘Domaine & Tradition’. Zij verenigt zeven producenten van hoge kwaliteitswijnen: Clos des Rochers, Domaine Thill-Château, Sunnen-Hoffman, Domaine Gales, Mathias Bastian, Mme Aly Duhr et fils en Clos Mon vieux Moulin.

GESCHIEDENIS Archeologische opgravingen hebben bewezen dat er al in de zesde eeuw voor Christus aan wijnbouw werd gedaan in de Moezelvallei. De Kelten, de Galliërs en de Romeinen maakten wijn. In de middeleeuwen breidden monniken uit abdijen de wijnbouw uit over het volledige grondgebied. In 1709 vernietigde een bijzonder koude winter alle wijnstokken in het noorden van het hertogdom. Sedertdien blijft de Moezel de enige streek waar wijn wordt geproduceerd. In de 19de eeuw diende 90% van de Luxemburgse wijn om Duitse wijn te versnijden. In 1907 werd de wijngaard aangetast door de phylloxera. Een eerste federatie van wijnbouwers uit Luxemburg wordt opgericht in 1911. Het Institut viti-vinicole van Remich ontstaat in 1925. Er worden nieuwe, edele druivenvariëteiten geïntroduceerd, wat tot kwaliteitsverbetering leidt. Zo ontstaat de ‘marque nationale’

in 1935. Nu zijn er drie productiecategoriën van Luxemburgse wijnen: de coöperaties voor 57%, zelfstandige wijnbouwers voor 29% en handels huizen voor 14%.

DRUIVENVARIËTEITEN De wijngaarden in Luxemburg zijn voor 90% aangeplant met witte variëteiten. Elbling, één van de oudste rassen in Luxemburg, heeft een vrij hoge aciditeit. De wijn heeft aroma’s van groene appel en van citrusvruchten. Rivaner aka müller-thurgau is veruit het meest aangeplant. De dominerende smaken zijn perzik, abrikoos, lychee en mirabel, ondersteund door een aangenaam zuurtje. Auxerrois is een vroegrijpe druif die hier als monocépage wordt gevinifieerd. De wijnen ontwikkelen subtiele smaken van kweepeer en exotische vruchten met een achtergrond van kruiden en honing. Een goede structuur garandeert bewaarpotentieel niettegenstaande de beperkte zuurgraad. Sylvaner komt uit Oostenrijk en is een druif met hoge rendementen. Geeft lichte, fruitige wijnen met een speels zuurtje. Pinot blanc is een laatrijpende mutatie van pinot gris. Wordt grotendeels gebruikt in de crémant. De aroma’s zijn die van citrusvruch-

ten, gele steenvruchten en witte bloemen. Wordt soms op hout gelagerd. Chardonnay: het Luxemburgse terroir verleent deze druif minerale kenmerken en minder vettigheid. Pinot gris is de kleurmutatie van pinot noir, die in toenemende mate aangeplant wordt. De druif levert elegante en weelderige wijnen met aroma’s van peer, citrusvruchten, gedroogde vruchten en noten. Riesling is de topvariëteit in Luxemburg. Zorgt voor wijnen met finesse en elegantie. Behelst slechts 11% van het totale wijnaanplant. Er worden in beperkte mate ook vendanges tardives en ijswijn gemaakt. Gewurztraminer is een laatrijpende variëteit met lage zuurgraad, geeft delicate en fijne wijnen met aroma’s van rozen en lychee op een achtergrond van honing en specerijen. Muscat-ottonel is dan weer een vroegrijpende variëteit met fijne en elegante muskaattoetsen. De druivenvariëteiten voor rode wijn zijn duidelijk in de minderheid. Zijn aangeplant in Luxemburg: hoofdzakelijk pinot noir, naast saint-laurent en gamay.

JAARGANGEN De beste recente jaargangen zijn 2016, 2015, 2011 en 2009.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

BEZOCHTE WIJNDOMEINEN KANTON REMICH CAVES SAINT-MARTIN TE REMICH Dit domein, oorspronkelijk een coöperatie, is eigendom van de familie Gales sedert 1984. Het bezit heeft onderaardse galerijen met een totale lengte van 1km waar de wijn bewaard wordt. Deze galerijen werden in de kalkrotsen uitgegraven in 1919. De temperatuur is er constant 12 °C en de vochtigheidsgraad bedraagt 80%. De productie van het huis bestaat voor 60% uit crémants. De flessen worden nog manueel gedraaid. Op het domein is er ook een restaurant, Pavillon Saint-Martin, met een prachtige uitkijk op de Moezel. De familie Gales is ook eigenaar van de Caves Gales te Ellange-Gare. Dit domein werd gesticht in 1916 door Nicolas Gales. Isabelle Gales staat aan het roer sedert 2011 en vertegenwoordigt de vierde generatie. Het domein

behoort tot de kwaliteitsvereniging Charta Schengen. De betere wijnen worden gecommercialiseerd onder het gamma ‘De nos Rochers’.

Geproefd Caves St. Martin brut, méthode traditionnelle

Een blend van riesling, pinot blanc en auxerrois; 24 maanden sur lattes, met een dosage van 9g/l. Bij uitschenken een lichte gistimpressie, daarna geuren van zure appeltjes. Crémant Gales Héritage

Een blend van riesling, pinot blanc en chardonnay, die werd gevinifieerd op houten vaten, gerijpt gedurende 36 maanden sur lattes, zelfde dosage als voorgaande maar verfijnder en voller.

Rosé Caves St. Martin Brut méthode traditionnelle

Enkel pinot noir, acht uur schilmaceratie, 24 maanden sur lattes (minimum lagering in Luxemburg is negen maanden), zelfde dosage, heeft wat pittige aroma’s door de pinot noir. Pinot gris grand premier cru St. Martin 2015

Nootachtige impressie, fruitig, typische rondheid van de pinot gris. Pinot noir St. Martin 2016

Wijn van het fruitige, lichte type. De aroma’s doen denken aan een Duitse pinot noir; licht gekoeld is dit een zeer aangename zomerwijn.

CAVES ST.-MARTIN IN REMICH Auxerrois grand premier cru 2016 St.-Martin

Pinot gris grand premier cru 2015 St.-Martin

Een typisch Luxemburgs druivenras, licht, fruitig, evenwichtige smaken.

Geurend naar perzik, met enige typische rondheid.

Pinot blanc grand premier cru 2016 St.Martin

Gewürztraminer grand premier cru 2016 St.Martin

Bloemige accenten, een dorstlessende terraswijn.

Lichte kleur, indruk van rozen, droog gevinifieerd.

De wijngaarden groeien op kalkgrond; fris, licht mineraal in de mond.

DOMAINE VITICOLE SCHUMACHER-KNEPPER TE WINTRANGE Dit domein van 8,5ha gaat over van vader op zoon sedert 1714. Nu is met Frank en Martine de zevende generatie aan de beurt. Zij bezitten wijngaarden op de geprezen Wintrange Felsberg.

2/3 pinot blanc en 1/3 riesling met een florale en fruitige geur en een pompelmoesbittertje in de afdronk. Auxerrois AOP grand premier cru 2017

Pinot noir grand premier cru 2016

Jonge rechtlijnige wijn met geuren van rijpe peer en abrikoos.

Heel laag rendement van 35hl/ha. Negen maanden vatrijping op nieuwe en gebruikte Franse vaten. Gezien zijn jeugdige leeftijd nog een uitgesproken houttoets.

Riesling Weinbour grand premier cru 2016

Opbrengst slechts 60hl/ha. Lichte fijne rieslinggeur met veel citrusfruit.

Crémant Cuvée Pierre

Een blend van riesling, pinot blanc en auxerrois, een aangename aperitiefwijn met goed gedoseerde zuren.

CAVES BERNARD-MASSARD TE GREVENMACHER

Riesling grand premier cru 2016 St.-Martin

'Alexandre de Musset', méthode traditionnelle brut millésime 2015

Pinot gris grand premier cru 2017

Zeer aangename rieslinggeur, strakke zuren, droog en met bewaarpotentieel.

Dit huis werd in 1921 opgericht door Jean Bernard. Eind de jaren 1930 werd het huis overgenomen door de familie Clasen. Het is de grootste producent in Luxemburg: de eigen wijngaarden beslaan 32,5ha. Daarnaast heeft het nog 40ha onder contract. Het is vooral bekend voor zijn crémants. Het is gekoppeld aan het Domaine Clos des Rochers te Grevenmacher. Dit domein ontstond in de 19de eeuw en is eigendom van de familie Clasen. De wijngaarden van in totaal 18ha zijn enkel aangeplant met edele rassen. De exploitatie gebeurt samen met Bernard-Massard. Het domein stond aan de wieg van de vereniging Domaine & Tradition.

Pinot gris AOP grand premier cru 2016

Als starter een glas Cuvée de l’Ecusson, méthode traditionnelle, blend van chardonnay, pinot blanc en riesling, met een fijne geur vol citrusfruit, ietwat romig, wellicht een hogere dosage.

Kenmerkende volheid in de mond met aroma’s van rijp steenfruit en een kruidige toets.

Auxerrois Domaine Till grand premier cru 2016

Lichte kleur, frisse fruitige correcte wijn, dorstlessend.

'Lyra' AOP grand premier cru pinot noir en st.-laurent

Riesling AOP grand premier cru 2016

Zeer aangenaam aroma met kenmerken van pinot noir: cassis en zwarte kers, soepel in de mond met fijne zuurtjes.

KANTON GREVENMACHER DOMAINE VITICOLE SCHUMACHER-LETHAL ET FILS TE WORMELDANGE Dit familiedomein beslaat 11ha. De laatste jaren werd fors geïnvesteerd in een nieuwe wijnmakerij met up-to-date apparatuur. De rieslings zijn afkomstig van het befaamde lieudit ‘Wormeldinger Koeppchen’. Auxerrois grand premier cru 2017

Pinot blanc grand premier cru 2017

Evenwicht tussen zuren en volheid, ideaal bij asperges.

Zeer aromatisch, bloesems, citrusfruit, ananas, speelse zuren.

Soepele zachte wijn met een behoorlijke afdronk. Riesling 'Clos des Rochers' grand premier cru 2016

Gewürztraminer Vendange tardive, Côte de Grevenmacher Bernard Massard

In de neus wat discreet maar in de mond indrukken van honing, rijp wit fruit en bloemen met frisse zuren.

Fijne strakke minerale wijn.

Crémant de Luxembourg brut millésime 2015

Gewürztraminer Côte de Grevenmacher grand premier cru 2016, Bernard Massard

Een aangename afsluiter met indrukken van appel, limoen en wat brioche, genereus in de mond met een dosage van 15g/l.

Droge wijn met toetsen van kruiden en rozen.

BRONNEN Sur la route du vin de la Moselle Luxembourgeoise. Marie-Hélène Chaplain. Guide Hachette des vins 2015. Hugh Johnson’s pocket wine book. Octopus Publishing Group Ltd. 2017.

PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij G e n t

NIEPOORT AAN DE DOURO De Tedo, zijrivier van de Douro langs Quinta de Nápoles

TRADITIE & CONTINUÏTEIT, INNOVATIE & MODERNITEIT

De portproducent Niepoort is op verschillende vlakken een buitenbeentje in het portmilieu. Met een Nederlandse stamboom onderscheidt

De Nederlandse adellijke familie ‘van der Niepoort’ vestigt zich in 1833 in Portugal en sticht in 1842 ‘Niepoort Vinhos’, een handelshuis voor portwijnen. Dirk van der Niepoort, de huidige zaakvoerder, is samen met zijn zus Verena de vijfde generatie aan het roer van het familiaal bedrijf. Met nauwelijks vijf generaties in meer dan 170 jaar is er een grote continuïteit bij Niepoort, dat van vader op zoon is overgegaan met meestal een lange overgangsperiode. Zo begon Dirk van der Niepoort in 1987 in het bedrijf en werkte er samen met zijn vader Eduard Rudolf (‘Rolf’) tot die de fakkel doorgaf in 2005.

het zich van de shippers van Britse origine die de porthandel reeds eeuwen beheersen. Als traditioneel portproducent was het een pionier in de ontwikkeling van kwaliteitswijnen in de regio, vooral onder impuls van Dirk Niepoort. Deze zorgde met zijn non-conventionele aanpak niet alleen voor een stijlbreuk in de wijnkelder (van versterkte naar nietversterkte wijnen, maar daarom nog geen ‘gewone’ wijnen, maar ook daarbuiten hielp hij het imago van Porto en Douro af te stoffen. Hier geen Pink Port, maar wel een vleugje humor en zelfrelativering, zoals de instap-douro “Allez Santé” die met stripverhalen, aangepast aan het land van export, wordt geëtiketteerd.

Michèle Vermeulen en Jan Waterschoot

Fo t o's Ni e p o o r t , F an n y D h o n d t , Ru d y V e r m e u l e n

Ondanks die continuïteit van de traditie staat Niepoort in de Dourovallei synoniem voor innovatie en moderniteit, niet in het minst dankzij de ondernemende Dirk. Zo begon hij in 1991 met de productie van niet-versterkte wijnen en heeft zo een kleine revolutie veroorzaakt in de lokale wijnwereld. Vandaag produceert Niepoort meer niet-versterkte wijnen dan port of moscatel. Toch worden de traditionele ports niet verwaarloosd.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

De leistenen muren van Quinta de Nápoles versmelten in het landschap Daar waar Niepoort al sinds jaar en dag een goede reputatie genoot op het vlak van de port met vatrijping (tawny en colheita), wordt er met Dirk ook meer aandacht besteed aan de op fles gerijpte port, zodat nu ook de vintages van Niepoort bij de allerbeste gerekend worden.

VAN REDOMA EN 'PROJECTOS' De rode Redoma, met als eerste jaargang 1991, was de eerste niet-versterkte wijn van het huis. Intussen is het gamma enorm uitgebreid, voornamelijk op basis van druiven aangekocht bij wijnbouwers in de streek. Er wordt gekozen voor wijngaarden die door hun ouderdom en ligging beter bestand en beschermd zijn tegen de warmte van de Dourovallei. De oogst gebeurt eerder vroeg dan laat en de extractie is beperkt. Daardoor zijn de wijnen frisser en eleganter. Dat geldt ook voor de witte wijnen die bij Niepoort speciale aandacht krijgen. De druiven hiervoor zijn afkomstig van percelen boven 400 meter hoogte, waar door de nachtelijke afkoeling het rijpingsproces vertraagd wordt en er meer aciditeit bewaard blijft. De actieradius van Niepoort beperkt zich niet tot de Douro: naast eigen wijnen in Bairrada en Dão, zijn er een resem kleinschalige ‘projectos’ in samenwer-

king met andere wijnmakers in Vinho Verde, Alentejo en Dão, en zelfs tot in Oostenrijk.

(meer info op www.niepoort-vinhos.com en www.douroboys.com)

THE DOURO BOYS

QUINTA DE NÁPOLES

Tot slot maakt Dirk van der Niepoort ook deel uit van ‘The Douro Boys’, een samenwerking tussen vijf wijnfamilies: Roquette (Quinta do Crasto), Olazabal (Quinta Vale Meao), van Zeller (Quinta Vale D. Maria), Ferreira (Quinta do Vallado) en dus ook Niepoort (Niepoort). Hun ambitie is het promoten van het imago en de reputatie van Portugese wijnen in het algemeen en die van de Douro in het bijzonder. Daartoe leggen ze de nadruk op kwaliteit en authenticiteit, eerder dan op het toegeven aan prijsdruk, trends en het invoeren van internationale druivenrassen. Ook gastvrijheid staat hoog op hun agenda.

Tot 1987 had Niepoort geen eigen wijngaarden in bezit. Dat veranderde met de aankoop van Quinta de Nápoles (30ha) en in 1988 het naburige Quinta do Carril (9ha) met oude wijnstokken waarvan nu de topcuvée Batuta wordt geproduceerd. Quinta de Nápoles ligt langs de linkeroever van de Têdo, een zijrivier van de Douro, met wijngaarden gericht op het noorden, tussen 80 en 250 meter hoogte. De stokken zijn tussen 26 en meer dan 80 jaar oud.

We proeven van die gastvrijheid en van de wijnen van Niepoort op Quinta de Nápoles bij een traditionele maaltijd met groentesoep, gebraden lende met aardappelen, pudding en kaas. De filosofie van het huis is namelijk dat wijn gemaakt is om bij eten gedronken te worden, en verteerbaarheid is daarbij essentieel. Geen blockbusters dus, maar wijnen die finesse en frisheid uitstralen, van aperitief tot en met de traditionele portwijnen.

Quinta de Nápoles is ook de plaats waar nu alle niet-versterkte wijnen van Niepoort geproduceerd worden. Daartoe werd een moderne kelder gebouwd, ontworpen door architect Andreas Burghardt. Na jarenlang plannen werd de bouw van de installaties voltrokken in 2007, en van het degustatielokaal in 2008. Het opzet was om het gigantische bouwwerk onzichtbaar te maken in het landschap. Daarom zijn grote delen van het gebouw ondergronds. De buitenmuren werden bezet met leisteen, zoals de muren van de terrasbouw langs de flanken van de vallei. Het

functionele ontwerp voorziet een productieproces via zwaartekracht om het gebruik van pompen te vermijden. Druiven worden boven het gebouw binnengebracht; de wijnpersen liggen er net onder en de vatenkelder ligt helemaal onderaan.

GEPROEFDE WIJNEN

De twee portwijnen - de LBV 2013 en de Tawny 10 years old - vormen een mooi contrast, in kleur (donkerrood tegenover bruinrood), aroma’s (kersen tegenover droog fruit) en smaak (jonge frisheid tegenover versmolten elegantie).

Als aperitief krijgen we op het zonnige terras met indrukwekkend uitzicht de moscatel Docil Ron Ron 2017 (Douro), een lichte (8% alcohol), frisse en fruitige wijn van op hoger gelegen wijngaarden. Op en top muskaat met een mooi zoet-zuurevenwicht. Allez Santé 2017 (Douro) in wit is een typische instapcuvée, op basis van een weelde aan lokale druivenrassen en met een speels en levendig karakter. Het wordt ernstiger met de Redoma branco 2017, rijk, met een romige toets, maar toch veel zuren. Afgesloten met een mooi bittertje. De rode Redoma 2015 komt van 70 jaar oude

stokken, werd in lagares gevinifieerd (zoals portwijn) en rijpte 22 maanden op vat. Ook hier opvallende frisheid, edele tannine en mooi fruit in de lange afdronk. Ook de Lagar de Baixo 2014 uit Bairrada werd in lagares gevinifieerd en is gemaakt van de bagadruif, die vaak tanninerijke wijnen voortbrengt die pas na vele jaren rijping afronden en genietbaar worden. De Niepoort-filosofie werd hier echter op toegepast en zorgde voor een reeds toegankelijke wijn, met veel sappig fruit naast de edele tannine en de goede aciditeit.

Quinta de Nápoles is waar de niet-versterkte wijnen van Niepoort worden geproduceerd

Geproefd In de kijker: twee wijnen die de Niepoort-stijl perfect illustreren.

Tiara 2016 - Douro

Deze blend wordt gedomineerd door códega do larinho, naast rabigato, donzelinho, cercial en andere autochtone druiven afkomstig van hooggelegen wijngaarden (boven de 600 meter). De wijn gist en rijpt 12 maanden in foeders. Helder, licht strogeel met aroma’s van vanille, wat zuivel, peren, appels, bloemen en mineralen. Zeer evenwichtig in de mond, met mooie zuren, een volle smaak, een fris bittertje en een elegante, lange afdronk.

Vertente 2015 - Douro

Sabe - a quem sabe: een slogan met een onvertaalbare woordspeling in het portugees

Wijnstokken van minstens 35 jaar in Quinta de Nápoles en Vale do Pinhão, met de klassieke tinta roriz, touriga franca, tinta amarela, touriga nacional…. Vinificatie in inox en rijping in eikenhouten vaten gedurende 22 maanden. Helder robijnrood met nog een paarse rand. Uitbundig fruit in de neus, met rode bessen, krieken, aardbei, en daarnaast wat vanille, kruidigheid en een gerookte toets. Reeds versmolten, met afgeronde tannine, heel fruitig en elegant. Een atypische dourowijn, met een bijna Bourgondisch karakter (en voor een zachter prijsje dan de topcuvée Charme).

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

LUC DEWULF C o m m a n d e r ij A m i c i Fo t o's P e t e r D o o m e n

NATIONALE DEGUSTATIE

MET HET CONSORZIO I VINI DEL PIEMONTE

Een wijnevent organiseren met Italiaanse wijnbouwers is niet altijd de meest makkelijke opdracht. Ze hebben vaak een sterke persoonlijkheid en zijn zeer eigenzinnig. Je moet van goeden huize zijn om ze samen in de pas te laten lopen.

nze verrassing was dan ook groot toen er uit het niets een communicatie van het Consorzio uit Piemonte bij Eric Merny aankwam met het verzoek om samen met de Vlaamse Wijngilde een degustatie te organiseren. Piemonte Vini ontmoet de Vlaamse Wijngilde! We mogen proeven van de wijnen uit Barolo en omstreken! Nebbiolo- en barberawijnen zijn waarschijnlijk al vaak op de proeftafels gekomen, maar wie mocht al een keer genieten van een wijn met grignolino of albarossa? Barolo en Barbaresco kent zowat iedere wijnliefhebber, maar wie kent Carema, Lessona, Ghemme, Boca en Gattinara? Dankzij de goede samenwerking met de woordvoerster van het Consorzio, Francesca Conti, Matteo Corregia (Roero) en Accornero (Monferrato) werd de degustatie van “I vini Piemontesi” een succes.

De aanwezigen waren enthousiast! De voorzitter, Nicola Agramento, zelf wijnbouwer en present samen met zijn vrouw, Loredana Addari, eigenares van Podere Ruggeri Corsini, riep deze happening uit tot één van de interessantste proeverijen ooit in het buitenland. Onze leden wisten hun gevoeligste snaar te raken: een positieve appreciatie van hun werk. Dit was het moment om een langdurig verbond te sluiten. Er is immers in Piemonte nog zo veel te ontdekken. We plannen alvast een Aula Vini om de twee jaar. Na 23 jaar Italiaanse wijnbeleving in commanderij Amici, stellen we vast dat we nog steeds niet alles ontdekt hebben in deze regio. Grote wijnjaren komen er aan: wijn om van te genieten en daar willen we toch bij zijn?

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Geproefd Drie bezoekers geven elk hun top-drie onder de wijnen. Frans Liekens, wijnmeester Amici Barbera Giulin 2015 Accornero

Intense kleur, zeer geconcentreerd. Een aroma van veel rijp fruit, vooral zwarte kersen en bramen. In de mond volgt fijne rijpe tannine, een weelderige impressie, complex maar gedragen door zijn mooie zuren. Hint van alcohol. Een echte fruitbom, maar wel een frisse! Monferrato Rosso Brunaldo 2014, 100% Croatina Alemat

Mooie heldere kriekenkleur, ingetogen geur met fijn elegant fruit, vooral rode bes-krieken-fruitcoulis. Lichte aardse toets aangevuld met laurier en tijm, fris en aangenaam. De smaak toont onmiddellijk rijp rood fruit, zeer fris met duidelijk aanwezige tannine, een lichte pepertoets en retrofruit. Mooie evenwichtige wijn met veel frisheid, geen powerwijn maar elegant en fruitig. Albarossa DOC 2015 Ruggeri Corsini

Diepe paarsrode kleur. In de geur fijne fruittoetsen en een lichte, aangename kruidigheid. Vooral toetsen van zwarte bes, bramen en cassis. Duidelijk mineraal met een aardse component. Zeer aangename stijlvolle geur. In de smaak een volle, stevige aanzet met veel rijp fruit, mooi onderbouwd door rijpe tannine en gedragen door de (typisch Piemontese) levendige zuren. Lange volle afdronk met veel retrofruit. Gebald en evenwichtig. Verrassend mooie wijn met de synthese van Piemonte: de fruitstructuur van barbera en de structuur en finesse van nebbiolo. Wouter De Nul, nationaal ondervoorzitter Nizza DOCG 'Cala delle Mandrie' 2014 – La Giribaldina

Met deze topbarbera belanden we in Calamandrana, in het gebied Asti Monferrato. Kersenrode kleur met medium viscositeit. Heerlijke, open geur met mooi gerijpt rood fruit, framboos en kers. Complexer na walsen met toetsen van cassis en bramen, kruidige tonen en vanille. Volle rijke aanzet, onmiddellijk mondvullend, sappig met een zachte tanninestructuur en ondersteunende aciditeit. De 15% alcohol die het etiket ons verklapt, wordt volledig gecounterd door het rijpe fruit. Topwijn die alles in huis heeft voor een lang leven, als je er vanaf kan blijven natuurlijk… Monferrato Rosso Brunaldo 2014, 100% Croatina Alemat

Fantastisch toch, die autochtone druiven die Piëmonte koestert. Deze 100% croatina was een aangename verrassing in het glas. Diep robijnrood met paarse reflectie, breed met een onmiddellijk kruidige geur, na walsen zachter met kers en pruim als fruittenoren, slanke aanzet met lichtzoet fruit in het middenstuk, licht rokerig en een toets van vanille in de finale. Doet wat denken aan dolcetto, maar dan in het kwadraat.

GASTRO EVENTS Hof ten Damme organiseert het hele jaar door gastronomische events waarop u van harte welkom bent. Reserveer via +32 (0)3 575 02 77, info@hoftendamme.com of www.hoftendamme.com

DE AANWEZIGE WIJNBOUWERS 1 Azienda Agricola La Giribaldina, Calamandrana met wijnen van de appellatie Nizza Monferrato, waaronder 2 cru’s : Bricco Castelare en Monte del Mare 2 Azienda Agricola Franco Mondo (San Marzano Oliveto) met wijnen uit Monferrato Rosso doc, Barbera d’Asti en Barbera Superiore Nizza DOCG 3 Cascina Castlet (Costigliole d’Asti) met o.a. Barbera Passum en Monferrato Rosso 4 Alemat, Ponzano Monferrato met wijnen uit Monferrato Rosso en Barbera d’Asti Superiore 5 Castagnero Silvia (Agliano terme) met Barbera d’Asti 6 Azienda Agricola Malvira, Canale met een groot gamma Barbera, Langhe, Roero, Roero Arneis en Barolowijnen UIT DE APPELLATIE BAROLO: 7 Monchiero Vino (Castiglione Faletto) 8 Podere Ruggeri Corsini (Monforte d’Alba) UIT HET NOORDEN VAN PIEMONTE: 9 Cantina Francesca Castaldi met wijnen uit Fara DOC 10 Azienda Agricola Antoniolo met wijnen uit appellatie Gattinara DOCG

We verzorgen ook graag uw huwelijk of business evenement.

DEGUSTATIEBEURS INCLUSIEF WIJNWEDSTRIJD

TEST JE WIJNKENNIS EN WIN EEN TOPWIJN!

BEMT - GEEL 2019 Zaterdag: 16 februari, 14 - 19 uur. Zondag: 17 februari, 12 - 19 uur. Tickets: Inkom: € 8,00 Weekendticket: € 12,00 Adres: Bemt: Kleinhoefstraat 6, 2440 Geel, België

Colli Tortonesi DOC Timorasso “Derthona” 2016 La Colombera

Wat een verfrissende verrassing en opnieuw een druif die zelfs voor veel doorwinterde wijnliefhebbers een onbekende is. Wit deze keer, op basis van 100% timorasso, een onbekende en bijna verdwenen druif die alleen in Piemonte voorkomt, en dan vooral in de Colli Tortonesi. Helder, licht goudgele kleur, open en zeer aromatisch, acacia, appelbloesem en witte perzik, licht rokerig. Strakke aanzet, krachtig en karaktervol, veel droger dan verwacht. Vrij lange finale met een knappe aciditeit en kenmerkend mineraal. Die wil ik wel eens uitproberen met onze Mechelse asperges. Peter Doomen, nationaal wijnmeester Monchiero - Barolo 2014 DOCG

Organisatie: info@commanderijkempen.be • www.commanderijkempen.be

Een normale nebbiolokleur die nog jong aandoet. Frisse geur met wat munt en zwart fruit, veel schakering. Na even in het glas een toets van

zwarte chocolade. Eerder strak mondgevoel met een fruitige finale. Op dit moment nog moeilijk herkenbaar als barolo, maar zijn hoogtepunt komt, vermoedelijk na een jaar of tien flessenrust. La Colombera - La Romba 2016

Tamelijk intense kleur met nog paars op de rand. Uitdagende geur met krieken op sap en een minerale component. Strak en mooi afgelijnd in de mond met een lang nazinderende finale waarin ook weer noordkrieken doorschemeren. Een ontdekking, want zelfs van de druif (croatina) had ik voordien nooit gehoord. Silvio Castagnero - Barbera Superiore 2015

Mooie en nog jonge kleur. Fruitige, directe wijn maar met veel nuances. In de mond een lekkere en sappige aanzet in een krachtige structuur. Het sappige fruit is mooi ondersteund door sterke maar correcte aciditeit. Jong, nu genietbaar, maar kan zonder problemen enkele jaren kelderrust aan.

WIJN UIT EIGEN CONTREIEN: EEN KLAVERTJE VIER

PE T ER D O O MEN C o m m a n d e r ij D e n B l o e y e n d e n W ijn g a e r d t

GENOELS-ELDEREN: DE TOP ZET DE TOON Op een avond ontvang ik via de sociale media een uitnodiging van Stefan en Joyce Kékkö, of ik zin heb in een uitgebreide rondleiding door de kelders van Genoels-Elderen met aansluitend proeverij van enkele nieuwigheden. Daar maak ik met plezier enkele uren voor vrij. Het wijnkasteel Genoels-Elderen ligt in het Loonse dorpje Genoelselderen, genaamd naar de middeleeuwse heer Godenoel van Elderen. In 1990 koopt Jaap van Rennes het kasteel en de bijhorende gronden met de bedoeling er een wijngaard aan te leggen. De oorspronkelijke zes hectaren worden gaande-

weg uitgebreid tot meer dan 20. De beplanting is vier vijfden chardonnay, aangevuld met pinot noir, pinot blanc, pinot gris en auxerrois. Behalve de jaarproductie van meer dan 100.000 flessen is economisch gezien ook het wijntoerisme belangrijk: meer dan 150.000 bezoekers worden er jaarlijks rondgeleid. "We vechten nog tegen het idee dat ons klimaat niet goed is voor wijnbouw en dat de wijn te duur is voor zijn kwaliteit", zegt Stefan. Ik kan hem alleen maar gelijk geven: blind geproefd deden de pinot noir- en pinot gris-wijnen van eigen bodem niet onder voor de referentiewijnen uit het buitenland. In de wijngaard legt Stefan me uit, dat er twee nieuwe plagen zijn opgedoken. De suzukivlieg, die verzot is op rijpe blauwe druiven, is de gevaarlijkste. Ze prikt met haar legboor één voor één alle druiven lek. Het gevolg is bedorven sap dat snel azijn wordt. Er is nog altijd geen afdoende remedie gevonden, al zijn er enkele hoopvolle in ontwikkeling. "We hebben dit jaar ontbladerd, om op die manier een te warm microklimaat te scheppen

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Geproefd Zwarte Parel 2013

Deze mousserende wijn heeft een rijpe geur met een tikje botrytis (honing). Sappige, vrij volle structuur met toch strakheid in de mond. Klassieke aroma's van citroen en gist. Zilveren Parel 2011

Joyce en Stefan Kékkö (Genoels-Elderen)

Een geur van brioche met een rokerige toets verraadt dat we te maken hebben met een mousserende wijn die op houten vat en daarna langdurig sur lie gelegen heeft. Er komt ook een botergeurtje opzetten met een floraal kantje. Geur en smaak zijn complex en fruitig. De mousse is stevig maar aangenaam, de zuren zijn goed aanwezig en verlenen deze knappe parel lengte en structuur. Gemaakt van sap van de coeur de cuvée. De Parel 2008

Zeer rijpe geur met abrikoos en hout, maar ook gistachtig. Complex in de mond met garnaalschelp, koffie en amandelschil. De basiswijn komt uit een moeilijk jaar met een erg natte bloesemperiode, waardoor men besliste dat jaar enkel mousserende wijnen te produceren. Deze Parel 2008 verbleef vervolgens acht jaar sur lie, wat de complexiteit verklaart. Roze Parel 2014

Een mousserende wijn met frêle fruitaroma's in bourgognestijl ontwikkelen zich in het glas. Droge rozen, krieken, een tikje brett. Mooie wijn met een zekere lengte. Chardonnay Wit 2015

Staalachtige, fruitige wijn die aanvankelijk wat reductief aandoet (vuursteen). Vatenkelder in het kasteel Genoels-Elderen

Chardonnay Blauw 2015

Gerookte en toasty wijn. Tamelijk lichtvoetig. voor de suzkivlieg", legt Joyce me uit, "boven de 30 °C stopt ze namelijk met zich voort te planten en dan is de cyclus doorbroken". Een tweede gevaar dat de wijngaard teistert, en ook weer in het bijzonder de rijpe blauwe druiven, zijn dassen. De behandeling is eenvoudig, maar duur en tijdrovend: een stroomdraad spannen houdt de dieren weg. We vervolgen onze tocht naar de wijnkelder. Hier merk ik tot mijn genoegen dat Joyce experimenteert met verschillende soorten houten vaten van diverse tonneliers. Het verschil is inderdaad opmerkelijk. Zeker voor subtiele wij-

nen als die van de pinot noir uit een noordelijk klimaat, speelt de branding en de houtsoort een grote rol. Het recentste experiment bevalt me erg, met vaten uit de Rubyreeks door tonnelier Damy speciaal ontwikkeld voor pinot noir. Damy moet er lang aan gewerkt hebben, want hij geeft het recept niet prijs... Na het kelderbezoek wordt het tijd om te proeven. Vader Jaap, die het afgelopen uur druk in de weer geweest is met de zitmaaier, vervoegt ons graag. Zeker wanneer hij merkt dat we de Parel 2008 proeven, waarvan minder dan 1.000 flessen gemaakt zijn.

Chardonnay Goud 2014

Reductieve wijn die tijd nodig heeft om te ontplooien. Beloftevol, maar vier jaar na oogst nog te jong. Pinot 2014

Een strakke wijn die naar koffie en krieken geurt. Ook deze wijn is nog erg jong en dus gebaat bij enkele jaren kelderrust.

DE CAYBERGH: VAN APPELTEELT NAAR WIJNBEDRIJF Wanneer ik op het hoogste punt van Herkde-Stad aankom bij De Caybergh, herken ik dadelijk de figuur van Stijn Maris, een jonge informaticus die een wijngaard van iets meer dan een hectare beheert. Wat verderop is zijn vader de wijngaard aan het snoeien onder een enorme zonnehoed. Het is pas april, maar de temperatuur is al zomers. Grootvader Jozef kweekte hier appels op vijf hectaren, maar Stijn en zijn zus Kathleen zagen de wijnbouw wel zitten. In 2011 deden ze een eerste aanplant. "We speelden op veilig: chardonnay en een Duitse kloon van de pinot noir", vertelt Stijn, "maar ondertussen hebben we pinot noir uit Bourgogne in massa selectie en we hebben zelfs riesling en merlot aangeplant". De ligging op een heuveltop is goed en de ondergrond bestaat uit lichte leem met veel keien. Vandaar Caybergh. Omdat ik haast heb, besluit Stijn dadelijk met de proeverij te beginnen.

Stijn Maris (De Caybergh)

Geproefd Merlot 2016 (vatstaal)

Superfruitige, strakke en jonge wijn. Hij bereikte een natuurlijk alcoholgehalte van maar liefst 13°... Chardonnay 'Gabriël' 2015

Fijn fruitig met wat gisttoetsen. Rijk en fruitig in de mond. Pinot 2016

Floraal met ook wat krieken. Zacht en fruitig in de mond. Pinot 2016 'massale'

Fijne en genuanceerde geur. Veel smaak en rijpheid met frisse zuren. Zeer beloftevol en dat voor een wijngaard die in 2014 maar werd pas aangeplant.

Houten vaten bij De Caybergh

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Kijk alvast uit naar ProWein 2019! Met een unieke internationale flair en een niet te evenaren aanbod aan variëteiten, is ProWein de afgelopen 25 jaar van een kleine wijnbeurs tot ’s werelds meest belangrijke get-together van de industrie uitgegroeid. ProWein: op de volgende 25 jaar!

Advertentie Ken Wijn-magazine 1/2 pagina 187*125

Coming Home for

ProWein

The World’s No.1 Internationale toonaangevende vakbeurs voor wijn en gedistilleerde dranken

17-19 maart 2019 Düsseldorf, Duitsland www.prowein.com

pwe1902_Besucher_187x125+3_BE_NL.indd 1

Voor meer informatie: Fairwise BVBA Hubert Frère-Orbanlaan 213 _ B-9000 Gent _ Tel. +32 (9)245 01 68 Fax +32 (9)245 01 69 info@fairwise.be

04.10.18 12:41

OUD CONYNSBERGH Op een frisse ochtend in april fiets ik zoals gewoonlijk langs de spoorlijn Lier-Antwerpen naar het werk. Groot is mijn verbazing als ik een pas aangeplante wijngaard merk op een perceel dat in de volksmond "de melkkuip" genoemd wordt en dat in dit vlakke Vlaamse land voor "vals plat" doorgaat. Het blijkt de nieuwe wijngaard met pinot noir van Oud Conynsbergh te zijn, een initiatief van Lode Van den Brande en een vriendenclub genaamd 'De Tafel van 8'. De eerste wijnfeesten aan den Steenen Molen, waar de vinificatie gebeurt, zijn alvast een schot in de roos. Begin september 2017 is het warm en mooi weer en de frisse wijn gemaakt van auxerrois smaakt prima. Er worden twee versies gemaakt: eentje met klassieke gisten en eentje met natuurgisten. Mijn voorkeur gaat voor een keertje uit naar de wijn met natuurlijke gisten: die is meer floraal en veelzijdiger dan de relatief eenvoudige, fruitige wijn met klassieke gisten. Ondertussen werden er allerlei druivenrassen extra aangeplant, waaronder chardonnay, gamay, cabernet dorsa (cabernet sauvignon x dornfelder). Ook experimenteert men druk met de productie van mousserende wijn en met het gebruik van houten vaten. Hoewel ik al verschillende van deze experimenten geproefd heb, is het nog vroeg om over de kwaliteit van de wijnen van Oud Conynsbergh te schrijven. Maar gegeven de passie van de Tafel van 8 en het niveau van investeringen die hier gebeuren, weet ik wel dat het een domein is om in de gaten te houden

VALKE VLEUG Uit goed geĂŻnformeerde bron, zoals dat heet, wist ik dat er een wijngaard gestart werd in Puurs, onder de werknaam 'Valke Vleug'. Via kadastrale weg kon ik op die manier ook de waarschijnlijke ligging van de wijngaard opsporen. Het was 2016 en mijn boek 'Wijn van Eigen Bodem' was net verschenen. Toen kreeg ik een bestelling binnen voor twee exemplaren... op te sturen naar het adres dat ik pas had achterhaald. Dat kon geen toeval zijn. Maar op mijn vraag of ik in contact was met de initiatiefnemers van de nieuwe wijngaard, volgde enkel radiostilte.

Fast forward naar de wijnfeesten van Oud Conynsbergh in september 2017. Geurt van Rennes, adviseur voor Oud Conynsberg en voor Valke Vleug vertelt me, dat het duo aanwezig is dat Valke Vleug heeft aangelegd. Ik maak kennis met Pieter Raymaekers en Jan van Lancker en neem zelfs enkele foto's van het duo in de wijngaard. Een goed jaar later word ik uitgenodigd op de officiĂŤle persconferentie die het wijndomein en de bijhorende wijnboetiek Vinetiq aankondigt. Ik kom net op tijd aan. Een select gezelschap heeft zich al in een kring rond oprichter Jan

van Lancker gezet. Ik herken onder andere Simonne Wellekens... we krijgen in eerste instantie een introductie tot de beperkte historiek en de nabije toekomstplannen van Valke Vleug. De oude hoeve die hier stond is afgebroken en er wordt een nieuwe vinificatieruimte gebouwd, compleet met toren en al. Het doel is om klaar te geraken tegen de presentatie van de eerste wijn in 2019. Jan toont zich een echte estheet wanneer hij beschrijft hoe de wijngaarden werden aangelegd. "We kozen voor houten palen in de omgeving van het vinificatiegebouw," legt hij uit,

Wijngaard Valke Vleug (Puurs)

Johan Stoffels, Jan van Lancker en Pieter Raeymaekers (Valke Vleug)

"en voor olijfgroene ijzeren palen wat verder weg". Het doel is om niet enkel wijn te maken, maar ook kunstexposities, muziekfestivals en gewoon gezellige culinaire gebeurtenissen te organiseren. Hij glimlacht betekenisvol wanneer ik hem confronteer met mijn wedervaren over zijn startende wijngaard: “het was toen te vroeg om naar buiten te komen", luidt de repliek. De wijngaard wordt ondertussen klaargestoomd. Nieuwe druiven werden aangeplant: pinot meunier, pinot gris, gamay, auxerrois, acolon, cabernet dorsa en pinot noir zijn de uitverkorenen. Klinkt bekend? Dat is helemaal terecht... . Men volgt Oud Conynsbergh, want die doen gelijkaardige dingen in gelijkaardige omstandigheden maar met een jaartje voorsprong. En met dezelfde adviseur. Nog een leuk wijnbouwkundig feitje: de druiven worden via twee horizontale staaldraden geleid, zodat het vorstrisico ook hier beperkt wordt. Want zo heeft elke twijg maximaal twee koudegevoelige contactpunten... Je merkt aan alles dat wijngaardenier Pieter ervaring heeft met wijnbouw in koele klimaten, met name Nieuw-Zeeland. De naam Valke Vleug komt overigens van het voor de hand liggende "vlucht van de valk". Er

Etna Rosso: cool climate bij Vinetiq

is dan ook een nestkast voorzien voor deze nuttige prooivogel.

achter zich te laten. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en dus is Vinetiq een feit.

Valke Vleug gaat nog een stap verder. Het is moeilijk om wijn van eigen bodem rendabel te krijgen, dus wordt er een extra business gezocht. Zo kwam de wijnboetiek Vinetiq tot stand: een wijnwinkel met wijnen van koele klimaten over de hele wereld. Voor die gelegenheid werd Johan Stoffels opgediept, die zeven jaar tevoren nochtans had gezworen de wijnwereld

Valke Vleug heeft, behoudens enkele experimenten, pas dit jaar voor het eerst écht wijn gemaakt. Sommige cuvées passen letterlijk in twee emmers. Ook hier is het dus nog veel te vroeg om een uitspraak te doen over de kwaliteit van de wijnen. Maar ik weet wel dat alle voorwaarden vervuld zijn om hier prima wijnen te maken, getekend door hun koel klimaat.

HET VERBINDEND PATROON Is er een verbindend patroon waar te nemen in deze vier domeinen? Uiteraard is er de noordelijke ligging en de grond, die overal van het argilo-calcaire type is. Al bevat hij in Limburg meer kalk en overweegt het leemgehalte bij de Antwerpse domeinen. Een dieper liggend patroon dat zich aftekent, zijn de weloverwogen beslissingen die elk domein neemt, gelet op de levensfase waarin het zich bevindt. De ene ontdekt pas zijn terroir en is dus bezig de juiste druiven te selecteren, de andere is daar al uit en bestudeert de invloed van het type vat op de smaak van de wijn. Geen van de vier laat veel aan toeval over: om in deze contreien goede wijn te maken, moet je bij de pinken zijn. Merk ook op dat bij drie van de vier domeinen de naam van Rennes weerkeert en dat ze alle vier klassieke druiven, geen hybriden, planten. Voor wie Geurt kent, wekt dat geen verbazing.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

DE WIJNRONDE VAN VLAANDEREN TREKT NAAR…

CHAMPAGNE! PE T ER D O O MEN C o m m a n d e r ij Den Bloeyenden W ijn g a e r d t

ehalve nationaal voorzitter is Luc Dewulf ook bezieler van de Wijnronde van Vlaanderen. Op een dag neemt hij me in vertrouwen: “Peter, volgend jaar moeten we iets anders verzinnen, want in eigen land zijn de bronnen uitgeput”. Aan zijn toon voel ik de bui al hangen: we zullen naar een buitenlandse regio trekken die niet al te ver weg is, die populair is bij Vlamingen, en waarvoor ik een zinnige bijdrage kan leveren om de zaak organisatorisch voor elkaar te krijgen. Champagne wordt het dus.

VIJFDE PLAATS? Er is iets voor te zeggen. In de officiële cijfers neemt ons land een vijfde plaats in wereldwijd, wat gezien de groot-

te van ons land beslist hoog is. Maar die cijfers omklemmen niet de duizenden bezoekjes aan de streek die jaarlijks afgelegd worden. Welke wijnliefhebber heeft er niét zijn favoriete champagneadresje, waar hij eens per jaar een aanzienlijke hoeveelheid flessen betrekt? Al snel beseffen we dat een eendaagse niet volstaat: we gaan voor een weekend. Champagne François Lecompte in Rilly-la-Montagne fungeert als ideale uitvalsbasis voor beide dagen. Twee rondes vertrekken er: een noordelijk parcours, met de Montagne de Reims als basis, en een zuidelijk parcours, met een mengeling van de Côte des Blancs en de Vallée de la Marne. Zaterdagavond nodigden we de wijnbouwers uit om met ons aan tafel te gaan. Ze brachten graag hun beste fles-

Moedige wielrenners nemen ook deel aan de Wijnronde

Geanimeerde gesprekken bij Waris-Larmandier

Lalouelle

Wijn proeven bij FranĂ§ois Lecompte

Houten vat bij Marc HĂŠbrart

Lecompte legt met plezier uit hoe hij zijn champagne maakt

Kerkje van Chavot-Courcourt

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Genieten van Champagne bij Lalouelle

Heildronk op de vriendschap!

Fabien Grumier laat ons Cuvée Amand 2008 proeven sen mee: oudere jaargangen, speciale cuvées, parcellaire champagnes. Met het uitstekende menu in de Cercle Colbert te Reims werd dat een avond om nooit meer te vergeten. Amicaal en gemoedelijk, maar op een culinair en wijnkundig topniveau. We dromen nu al van de Wijnronde 2019 in de magnifieke vallei van de Ahr!

PARCOURS NORD • Champagne F Lecompte: de aimabele François Lecompte vertelt ons het verhaal van de jaargangen in de Champagne. Hoe de mens zich door zijn vernuft aanpast aan de grillen van de natuur. Een Champenois die het aandurft om zelfs zijn basischampagnes meer dan drie jaar in de kelder te koesteren.

Proeven bij Waris-Larmandier

Houten vaten bij Maurice Grumier • Champagne Lacourte-Godbillon: bij het jonge en erg dynamische koppel Géraldine en Richard proeven we vin clairs: het voorstadium van champagne. We verbazen ons om de enorme verschillen in stijl, zelfs al zijn de percelen aangrenzend… De champagnes zijn zonder meer uitmuntend, met een strakke zuiverheid en een finessevolle fruitigheid die de wijngaarden van Eceuil kenmerken. • Champagne Marc Hébrart: de immer energieke Jean-Paul wil ons laten kennismaken met één van de grote geheimen van de champagne: de dosage. Welke rol speelt een grammetje suiker meer of min? Een grote, zo blijkt bij het proeven. Weinige Champenois is het gegeven om zo een divers palet van uitstekende champagnes op te bouwen. • Champagne Crucifix: Sébastien experimenteert al jaren met houtrijping in Cham-

pagne. Deze traditionele methode geraakte in de verdoemenis met de introductie van email en staal. De kentering gebeurt nu: hout is niet langer taboe, maar maakt deel uit van de parameters waarmee de champagneproducent kan spelen. Crucifix is daarbij een absolute voortrekker. • Champagne Penet-Chardonnet: Alexandre heeft altijd een zwak gehad voor sommige percelen en vooral: hoe ze een wijn expressievermogen bezorgen. Om dat karakter te behouden, zijn de champagnes erg laag gedoseerd. Het is bij hem geen mode, maar traditie. Voor wie finesse belangrijk vindt! • Champagne Forget-Chemin: Thierry Forget is niet voor één gat te vangen. Behalve voetbaltrainer en oenoloog is hij ook een passioneel champagnewijnbouwer. Eentje van het type dat je met graagte op sleep-

Thierry Forget

Toch even checken wat we in het glas krijgen

touw meeneemt naar zijn wijngaarden, want dat is volgens hem de basis van elke kwaliteitswijn. Zijn champagnes variëren van sober en exquis tot rijk en delicaat. Betaalbaar, maar prachtig.

PARCOURS SUD • Champagne Maurice Grumier: Fabien, de sympathieke duivel-doet-al, heeft zich ontpopt tot een echte specialist in het gebruik van reservewijnen. De Vallée de la Marne heeft het misschien nog wel meer nodig dan de andere regio’s van het Champagnegebied. Met die troefkaarten van de reservewijnen in handen, is het logisch dat hij dergelijke diversiteit creëert… • Champagne Lalouelle: Pinot meunier? Dat meen je niet… maar in de handen van

Openingsuren bij Waris Larmandier steken we de draak? de rock star Lalouelle wordt het onwaarschijnlijke mogelijk en het onmogelijke werkelijkheid. Je waant je in een rock bar uit de jaren zeventig, maar je bent wel degelijk beland bij een hedendaagse champagneproducent! • Champagne Diogène-Tissier et Fils: Bij Diogène-Tissier kunnen ze je het verhaal wel vertellen van de roséchampagne. Hoe er twee manieren bestaan en hoe champagne de enige wijnbouwregio in Europa is, die wit en rood mag mengen om rosé te verkrijgen. Maar ook hoe men langzamerhand de voordelen én de nadelen ontdekt van de rosé d’assemblage. • Champagne Pierre Gimmonet et Fils: Champagne, dat is assemblage en assemblage, dat is champagne. Didier en Olivier zijn de onbetwiste meesters van dit con-

cept. De wijnen worden per perceel gevinificeerd, wat op zich al bewonderenswaardig is als je weet hoeveel percelen Gimonnet in bezit heeft. Maar na de vinificatie worden ze zorgvuldig geassembleerd. Allemaal, op eentje na. Aan ons om hem te ontdekken! • Champagne Waris-Larmandier: “kunstzinnig” is een lichtzinnige beschrijving van de filosofie van dit domein. De flessen zijn prachtig versierd, het terras waar je de wijnen proeft, is buitenaards mooi. Gelukkig beantwoordt de kwaliteit in het glas aan de hoge verwachtingen die het oog al gesteld heeft.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

VIER GENERATIES

H U G O VA N L A ND E G HEM C o m m a n d e r ij L an d v an W a a s

DE GESCHIEDENIS VAN SCALA DEI EN DIE VAN PRIORATO LOPEN HAND IN HAND EEN NIEUWE GENERATIE Zoals vele wijngebieden in Europa kende ook Priorato (Priorat in het Catalaans) in het zuidelijk deel van Catalonië periodes van hoogconjunctuur afgewisseld met een desastreuze terugval. Waren er in de 18de eeuw nog 5.000ha wijngaarden in productie, dan bleven er na WOII nog nauwelijks 600ha over. De moeilijke werkomstandigheden in dit prachtige maar ruige landschap van Priorato dreef de jonge generatie naar de stad, waarbij vaak percelen met oude wijnstokken van honderd jaar en meer verwaarloosd werden achtergelaten. Bovendien beantwoordden deze alcoholische prioratwijnen met hun oxidatieve en rustieke toets niet meer aan de smaak van de consument.

De ommekeer kwam er toen op het einde van de jaren zeventig een jonge generatie met Carles Pastrana en zijn vrouw Jarque (Clos de l’Obac) samen met hun vriend René Barbier (Clos Mogador) - zoon van een bekende familie van wijnhandelaars in Tarragona - besloten om de wijngaarden van Priorat te herplanten. Hun streefdoel was: grote prioratwijnen maken met respect voor het uniek terroir van Priorato, maar met de moderne technologieën. De eerste tien jaren liepen echter niet van een leien dakje. Het project leek te ambitieus. Het genoot maar weinig belangstelling bij wijnprofessionelen, maar ook bij financiële en bestuurlijke instanties ontbrak het vertrouwen. Met de komst van een Amerikaanse wijnhandelaar Dafne Glorian, een oenoloog Josep Luiz Pérez (Clos Martinet) en een scheikundige werd rond Pastrana en Barbier een sterk team uitgebouwd. En toen kort daarop ook de ervaren en beroemde wijnmaker Alvaro Palacios uit de Rioja het project kwam ondersteunen, lag de weg naar succes open.

kalkleembodem van het plateau

De eerste bottelingen van deze ‘nieuwe’ prioratwijnen vonden plaats in 1991 en werden door de media met lof en hoge scores overladen. Toen ook de vermaarde wijncriticus Parker in de wolken was over deze wijnen en ze als één van zijn favorieten bestempelde, verschenen na korte tijd de prioratwijnen op de wijnkaarten van de betere restaurants zowel in binnen- als buitenland. De Rioja had er een heuse concurrent bijgekregen.

KARTHUIZERMONNIKEN AAN DE OORSPRONG VAN PRIORATO De geschiedenis van het wijn maken gaat in Priorato terug tot de 12de eeuw toen Karthuizermonniken in 1163 een priorij of klooster bouwden dat ze ‘Priorat de Scala Dei’ of ‘de priorij van de trap naar God’ noemden. De priorij gaf de naam Priorato aan de streek. Het was een plek waar stilte en natuur samengingen, uitstekend geschikt voor meditatie en bezinning. Maar tegelijk was die locatie uiterst geschikt voor wijnbouw. De monniken maakten er de eerste prioratwijnen. Eeuwenlang verzorgden ze de wijngaarden en de dorpen in het gebied rond het klooster. Als wederdienst werden de kavels onderhouden door de lokale bevolking. Door de hoge lasten die een van de priors aan de lokale bevolking oplegde, braken er onlusten uit. Dit was het begin van de teloorgang van de regio. In 1843 kochten vijf families op een veiling het op dat moment totaal verwaarloosde Karthuizerklooster. Ze stichtten een jaar later het bedrijf Societat Agricola La Unió met als missie: de grond terug in productie brengen en de druiventeelt promoten. Het was dit bedrijf dat aan de oorsprong lag van het huidige wijndomein Cellers de Scala Dei. Hier werd in 1878 de eerste prioratwijn gebotteld. Dankzij de inspanningen van Societat Agricola La Unió en de steun van enkele andere wijndomeinen besliste het Ministerie van Landbouw in 1954 om Priorato een de-

nominación de origen (DO) toe te kennen. In 1974 lanceerde Cellers de Scala Dei met een ambitieuze reclamecampagne de eerste moderne prioratwijn onder de naam “Cartoixa". Tot 1990 was Cellers de Scala Dei een van de weinige private wijndomeinen die zijn wijnen zelf bottelde. In 2.000 kwam er een samen-

Route de Strasbourg 67130 Fouday, Alsace, France - Tél. 00 33 (0)3 88 97 30 09 info@hoteljulien.com - www.hoteljulien.com

HÔTEL RESTAURANT & SPA

VI DE VILA-WIJNEN (VILLAGE-WIJNEN OF GEMEENTEWIJNEN)

Typische leisteenbodem van Priorato

Met een nieuwe regelgeving wou de D.O.Ca Priorat de herkomst van de druiven op het label aangeven. De benaming “Vi de Vila” op het etiket verwijst naar een bepaalde zone of gemeente binnen het wijnbouwgebied van Priorato. Zo maakt bijvoorbeeld Cellers Vall Llach met de vermelding “Vi de Vila Porrera” duidelijk dat de wijn afkomstig is van de zone of gemeente Porrera. Met het project van de Vi de Vila-wijnen (village-wijnen of gemeentewijnen) wil de Priorat Control Board – het administratief organisme dat instaat voor de toepassing van de D.O.Ca-wetgeving – de individuele identiteit van de gemeenten en hun directie relatie tot de bodem versterken. De eerste Vi de Vila-wijn kwam op de markt in 2007. Begin 2017 was dat aantal al opgelopen tot 35. In totaal wordt Priorato in 12 zones opgedeeld (zie kaartje).

KLIMAAT Priorato kent een uitgesproken continentaal klimaat met lange en warme zomers waar dagtemperaturen van 35 tot 40°C heel norwerking tot stand met het grootste Spaanse wijnconsortium Codorniu dat 25 procent van de aandelen in zijn portefeuille overnam. Na Rioja verwierf Priorato in 2006 als tweede Spaanse wijnregio de status van D.O.Ca (Denominación de Origen Calificada).

INHEEMSE DRUIVENRASSEN De inheemse grenache (garnatxa) en carignan (carinyena) vormen de ruggengraat van de prioratwijnen. Sinds de jaren negentig van vorige eeuw zijn daar ook internationale druivenrassen zoals syrah, merlot en cabernet sauvignon bijgekomen. De topwijnen echter zijn meestal éénraswijnen met honderd procent grenache of honderd procent carignan. De carignan heeft een lange vegetatiecyclus. Om goed te rijpen heeft de druif de juiste locatie nodig. Hij levert het beste resultaat in het warmere zuidelijke en lager gelegen deel van Priorato. Op grotere hoogte zoals in de zone van Porrera heeft de carignan de warmere schistbodem nodig die de tijdens de dag gestockeerde zonnewarmte ’s nachts aan de wijnstok afgeeft. In de hoger gelegen delen van Cellers de Scala Dei, dat aan de voet van het imposante Montsant-gebergte is gelegen, maakt de schistbodem plaats voor rode klei en kalk. Bestaat de bodem op 600 meter hoogte nog overwegend uit rode klei dan gaat die op 800 meter over in kalksteen. Samen met de hoogte zorgt die kalksteen voor extra frisheid in de wijn. Het dateert al van de 12de eeuw dat de Karthuizermonniken de locatie van Scala Dei als een uitzonderlijke locatie voor de grenache hebben ontdekt en er de eerste stokken plantten.

Ricard Rofes (r) en Hugo Van Landeghem (l).

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

maal zijn. Vaak waait er een warme mistral uit het oosten die afgekoeld wordt door de koude noordenwinden die grotendeels door het hoge Montsant-gebergte worden tegengehouden. Er is ook een scherp contrast tussen dagen nachttemperaturen. Soms valt de zomerse dagtemperatuur van 35°C ’s nachts naar 12°C terug. De gemiddelde jaartemperatuur ligt in de zuiden van de Priorato twee tot drie graden hoger dan in het noorden. Vandaar dat in het zuidelijk deel van de Priorato twee weken vroeger wordt geoogst dan in het noorden. Ook al is er weinig regen toch varieert de hoeveelheid neerslag sterk naargelang de zone. De meeste neerslag valt in het noorden. Over het algemeen zijn de weersomstandigheden in de Priorato heel gunstig voor een ‘gezonde’ wijnbouw.

BODEM Het overheersende bodemtype in de Priorato is leisteen (plaatselijk llicorella genoemd). Dit gelaagd, gemakkelijk breekbaar koperkleurig gesteente vormt een relatief zure bodem met weinig organisch materiaal, maar dat gemakkelijk het weinige regenwater vasthoudt. In deze arme bodem moeten de wortels meters diep naar water, mineralen en voedingsstoffen zoeken. Het is precies aan dat bodemtype, samen met het klimaat, dat de prioratwijnen hun eigenheid en kwaliteiten ontlenen. Deze leisteen absorbeert tijdens de dag de zonnewarmte om die vervolgens ’s nachts terug aan de omgeving en de plant af te staan. Vele wijngaarden groeien op steile hellingen van soms meer dan 45° waarop men met de nodige evenwichtsoefeningen nauwelijks recht kan

blijven. De bereikbaarheid van die wijngaarden is vaak een heuse aanslag op elke solide terreinwagen. De link tussen het ruige unieke landschap, de manier waarop de verschillende druivenrassen zich aan deze bodem hebben aangepast, het harde labeur dat nog veel weg heeft van een ‘historische’ wijnbouw, al die elementen zijn in een goede fles prioratwijn terug te vinden van zodra je ze openmaakt. Al te vaak wordt te pas en te onpas de term ‘terroirwijn’ gebruikt, maar in het geval van prioratwijnen dekt de term ‘terroirwijn’ volkomen de lading.

PRIORATO ONTVANGT DE INTERNATIONALE WIJNPERS Van 23 tot 25 mei 2017 vond in Priorato de vierde internationale expositie van prioratwijnen plaats waarop telkens de internationale wijnpers wordt uitgenodigd. Ondergetekende was een van de deelnemers van deze toch wel uitzonderlijke organisatie. Niet minder dan 44 domeinen, waaronder het kruim van Priorato, lieten hun wijnen proeven in het historische kader van Scala Dei, de bakermat van de prioratwijnen. Het geluk was aan mijn zijde toen ik tijdens de eerste dag van mijn verblijf Ricard Rofes ontmoette. Hij is de eminente wijnmaker op Cellers Scala Dei. Ricard had enkele van zijn wijnen meegebracht voor bij het diner. Ik was onder de indruk van zijn wijnen die zich onderscheidden van de andere priorats door hun finesse en complexiteit. De intrinsieke kracht, eigen aan prioratwijnen, leek hier verborgen in een deken van zachtheid en finesse. Op mijn vraag om een degustatie van zijn wijnen binnen de commanderij Land van Waas te verzorgen, hapte Ricard zonder aarzelen toe.

WIE IS RICARD ROFES? Ricard is geboren in de regio van Priorato. Zijn familie bezat wijngaarden en toen hij amper vier jaar was, was hij al tussen de plukkers te vinden. Hij begon zijn oenologische studies in de wijnschool van Falset en behaalde daarna het diploma van technisch landbouwingenieur aan de universiteit van Rovira i Virgili in Tarragona. Zijn oenologische studies beëindigde Ricard met het behalen van een masterdiploma in wijnbouw, wijn maken en wijnmarketing. In 2004 begon hij zijn professionele loopbaan als directeur en wijnmaker in de coöperatie van El Masroig, gelegen in de D.O. Montsant. Toen hij in 2007 wijnmaker werd op Cellers Scala Dei was dat

Geproefd Pla dels Angels Rosado 2017

Briljante lichte rosékleur met een rood tintje. Prachtige frisse aroma’s met aardbei en citrusfruit, verweven met een minerale toets en finesse die uitzonderlijk in een roséwijn zijn terug te vinden. Gemaakt met 100 procent grenache. Elegante smaakstructuur met fijnzinnige zuren, delicaat en fris, eindigt met een droge en zuivere finale. Dit is voorwaar een van de beste roséwijnen ooit geproefd. Massipa 2016

Massipa is naast de naam van de wijn tevens die van de wijngaard. Het is een assemblage van 80% grenache blanc en 20% chenin. De wijngaard ligt op 700m hoogte en is naar het oosten gericht. De bodem bestaat hoofdzakelijk uit rode klei. Na de gisting verblijft de wijn drie maanden in cementen cuves, daarna nog één jaar in foeders. De 2016 werd dus pas in 2018 gebotteld. Productie van slechts 2.400 flessen per jaar.

Grenache van meer dan 80 jaar oud

Sprankelende bleke kleur. Aanvankelijk heel bescheiden qua aroma’s. Bij verluchten ontwikkelt zich jong wit fruit met een minerale achtergrond. Zet in de mond vrij rond aan met sappig fruit. Het middenstuk is geschakeerd en heeft frisheid (de chenin speelt hierin ook een positieve rol). Mooie droge afdronk. Nog zeer jong, maar met duidelijk potentieel om te verouderen. Massipa 2014

Briljante lichtgele kleur met iets meer evolutie dan de 2016. De fruitige en minerale aroma’s zijn hier meer expressief dan bij de 2016, maar naast een subtiele kruidigheid is er complexiteit bijgekomen. Volle en krachtige aanzet met een voortzetting die diepgang en complexiteit vertoont. Een uitgesproken mineraliteit zorgt voor droge en fijne kruidige finale. Knappe wijn met persoonlijkheid. Cartoixa 2015 voor hem een enorme uitdaging. Waar hij binnen de D.O Montsant wijnen maakte met de carignan als dominante druif, zwaaide de grenache op Scala Dei de plak. Bij aankomst op het domein voerde Ricard onmiddellijk een aantal drastische wijzigingen door. Zo werden de inox cuves vervangen door cementen cuves, de steeltjes van de druiven gingen mee in de gisting en de vaten van 225 liter werden vervangen door 600 liter vaten en foeders. Daarnaast werd de cultuurgist verbannen en gebruikt men alleen nog autochtone gisten. Ricard is er de man niet naar die wijn maakt om gouden medailles te halen of hoge Par-

ker-scores, ook al behaalde hij die vanaf de start. Zijn kantoor is dan ook niet versierd met diploma’s en medailles, maar ademt de traditie en de geschiedenis uit van de voorbije eeuwen van Scala Dei. Door de jaren heen heb ik vastgesteld dat getalenteerde en bevlogen wijnmakers vaak ook bescheiden mensen zijn die het potentieel van het terroir en de natuur hoger inschatten dan de eigen kennis of de technische hoogstandjes in de kelder. Ricard behoort tot deze categorie wijnmakers.

Cartoixa is de oudste prioratwijn die met een merknaam op de markt kwam in 1974. Hij bestaat uit 80% grenache en 20% carignan. De druiven komen uit 14 van de beste percelen op Scala Dei. 60% is afkomstig van een leisteenbodem en 40% van een klei-kalkbodem. De verschillende percelen worden afzonderlijk gevinifiëerd met deels niet ontsteelde druiven zowel in cementen cuves als in foeders. Naargelang het jaar duurt de opvoeding 18 tot 24 maand. Vurige dieprode kleur. Mooi intens rood fruit met frisheid, vergezeld van een aangename kruidigheid. Het hout blijft volledig door het fruit gedekt en is nauwelijks merkbaar. Evolueert in het glas naar

Dolio Vinum

Wijnen gemaakt met passie. Wijnen met karakter. Wijn - spirits - olijfolie

Oostenrijk: o.a. Artner, Giefing, Grassl, Höpler, Kirchknopf, Leberl, Pfneisl, Pöckl, Sommer, Szemes, Türk, Winkler Italië: Di Ubaldo KERKSTRAAT 79, 2940 HOEVENEN - TEL. 0495 / 28 33 22 WWW.DOLIOVINUM.BE - INFO@DOLIOVINUM.BE

meer complexiteit. Volle smakelijke aanzet met een massa fruit, goede voortzetting met een evenwichtige onderbouw en een sturende aciditeit. Krachtige, maar volkomen rijpe tannine zonder de minste agressiviteit. Heerlijke wijn. Sant Antoni 2014

Deze wijn komt van een single vineyard en bestaat uit 100 procent grenache. De wijngaarden waarin de rode klei domineert liggen op 600m. De rendementen zijn bijzonder laag: 12hl/ha of 1kg/wijnstok. De wijngaard vormt een soort amfitheater met een oriëntatie naar het oosten en zuiden. De gisting verloopt in cementen cuves met de natuurlijke gistcellen en met 100 procent niet ontsteelde druiven. De opvoeding verloopt daarna in foeders. De kleur heeft een gemiddelde intensiteit maar lijkt nog zeer jong. Complexe aroma’s met zeer veel klasrijk fruit dat naast intensiteit ook diepte en delicatesse etaleert. Wat een prachtige smaakaanzet, elegantie en kracht in perfecte harmonie, gesteund door een minerale ondertoon. Knappe balans met levendige zuren en totaal versmolten, maar verfijnde tannine. Grote klasse. Masdeu 2014

Deze wijn wordt gemaakt met 100 procent grenache en is zoals de Sant Antoni afkomstig van een single vineyard, maar nu op 800m hoogte gelegen. Onderaan de wijngaard is er rode klei die naar de top toe overgaat in een witte kalksteenrijke bodem. Ook hier verloopt de gisting zoals bij de Sant Antoni in cementen cuves met niet ontsteelde druiven en vindt de opvoeding verder plaats in grote foeders. Mooie diepe kleur met een paarse rand, die nog jonger oogt dan de Sant Antoni van het zelfde jaar 2014. Schitterende fruitkorf die zowel intensiteit als finesse uitstraalt. De minerale ondertoon gaat gepaard met fijne kruiden en lichte aardse tonen. Start in de mond krachtiger en voller dan Sant Antoni maar verpakt met fruit en subtiele kruiden. Schitterende zuren die de diepgang en breedte nog versterken. Krachtige maar rijpe en smaakvolle tannine dragen bij tot een lange finale. Een wijn met grote klasse die meer tijd vraagt dan Sant Antoni. Het verschil in terroir en hoogte tussen de twee wijngaarden tekent de twee wijnen met een eigen persoonlijkheid. Vino Rancio 1982

Dit buitenbeentje is een zeer droge dessertwijn die in België niet verkrijgbaar is en pas onlangs werd gebotteld! De wijn veroudert in eikenvaten volgens de solera-methode. Ook hier 100 procent grenache. Getaande bruine cognackleur. In de neus vinden we karamel, champignons en gedroogd fruit. Daarnaast ook kreupelhout en tertiaire geuren. De smaak levert een combinatie van gekonfijt fruit, een lichte kruidigheid en een opvallend hoge zuurgraad die de wijn wat madeira-allures meegeeft. Een breed smaakpalet met een warme opstoot van alcohol in de finale. Wie van madeira houdt zal deze wijn best appreciëren en omgekeerd.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

LIEFDE VOOR PORT

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

Het is vast een cliché, maar desalniettemin… de Douro is, en blijft, één van de meest fascinerende wijnregio’s ter wereld. De uitgestrektheid, de brede rivier met op haar flanken de netjes in terrassen aangelegde wijngaarden, de flora en fauna, de prachtige uitkijkpunten en de stilte zijn adembenemend. Het gebied heeft een eigen karakter. Authenticiteit, diversiteit, klasse en potentieel zijn voorbeelden van hoe de wijnbouw er de afgelopen jaren is veranderd en verfijnd. Een recent verblijf op Quinta dos Malvedos, een 89,2ha grote zuidoost georiënteerde wijngaard aan de rand van de Tuavallei, moge dit illustreren.

DE SYMINGTON STORY Andrew James Symington was bitter jong toen hij in 1882 in Portugal arriveerde om er te werken bij J. & W. Graham & Co, toen reeds een toonaangevende portproducent in Vila Nova de Gaia. De faam van het huis was verbonden met de prachtige Quinta dos Malvedos, één van de beste wijngaarden van de Douro. Een paar jaar later verliet hij het bedrijf om zijn eigen port te maken. Hij huwde met Beatrice Atkinson, een telg van een lang gevestigde portfamilie. Langs moeders zijde stamde Beatrice af van de eerste porthuizen uit de 17de eeuw. De Symingtons kunnen bijgevolg bogen op een portgeschiedenis van 14 generaties lang. In 1905 deelde Andrew het partnership van Warre & Co. In 1908 werd hij er zelfs de enige eigenaar van. In 1912 werd hij eveneens aan-

deelhouder van Silva & Cosens, wat deel uitmaakt van Dow’s - met drie belangrijke wijngaarden in de Douro. Andrew Symington werd zelf ook partner van Dow’s, één van de hedendaagse toppers in de portwereld. De weg voor de volgende generaties was meteen geplaveid. Ondanks de recessie en de mindere jaren, bleef de familie trouw aan de port. In de jaren negentig van vorige eeuw kwam er een herstel. Het uitroepen van 1963 als een outstanding vintage, leidde een nieuwe periode in van succes en welvaart. Het jaar 1963 was de eerste vintage port sinds 1920 die massaal werd aangekocht door handelaars en consumenten. De Symingtons verwierven meer en meer land langs de Douro, vooral in de regio’s Cima Corgo en Douro Superior. Tot hun imposante portefeuille behoren op heden Graham, Dow’s, Cockburn’s, Warre & Co, en Quinta Do Vesuvio. Elk van deze porthuizen bezit zijn bezitten hun eigen wijngaarden om de verschillen in de ports te vrijwaren. In totaal bezit de familie 2.461ha land in de vallei, verdeeld over 26 markante quintas. Dit komt neer op 1.024ha wijngaard en 11 kleine wijndomeinen - elk zorgvuldig uitgekozen in de onmiddellijke nabijheid van de wijnvelden. Het Symingtonimperium is een echt familiebedrijf, verantwoordelijk voor 32% van de totale portproductie. Graham's met de Quinta dos Malvedos is in het bezit van de familie sinds 1970 en een begrip in de portwereld met wijnen van de hoogste kwaliteit. De gerenoveerde lodges in Vila Nova de Gaia zijn sinds 2013 open voor het publiek. Ze vormen een vlaggenschip voor de promotie van port. Vinum, een wijnbar en wijnrestaurant, maakt het plaatje compleet. Je kan er volop genieten van lekker eten en heerlijke wijnen.

DE HUIDIGE GENERATIE Vijf leden van de familie (Paul, Johnny, Rupert, Dominic en Charles) beheren samen de uitzonderlijke rijkdom die hun grootouders, vaders en ooms hebben opgebouwd. Paul Symington, chairman en managing director van de portbusiness gedurende ruim veertig jaar, zet eind dit jaar een stap opzij. Hij wordt op-

Famile Symington

gevolgd door Johnny Symington als chairman en Rupert wordt CEO. Dominic en Charles worden respectievelijk verantwoordelijk voor de wijnbouw en het productieproces. Ook de volgende generatie staat reeds klaar om de lan-

hebben bereikt. De dynamiek en de vernieuwing op de verschillende quintas leveren uitstekende wijnen met presente tannine, maar mooi afgerond en met bijzonder veel fruit.

ge traditie te vrijwaren. Vandaag werken tien leden van de familie in het bedrijf.

De ontwikkeling van robotlagares - de open bakken waar de menselijke voeten vervangen worden door deze van robots - lijkt alvast goed te werken. Hetzelfde kan worden gezegd over de nieuw aangeplante wijngaarden, waar de druivenrassen niet meer kriskras door elkaar staan, maar geordend in afzonderlijke percelen. Er wordt uitsluitend nog geopteerd voor ‘sustainable viticulture’, duurzame wijnbouw met een minimale interventie. Door de lage jaarlijkse regenval en de hete, droge zomers is het risico op schimmelinfecties er immers veel lager dan in veel andere wijnregio’s. Voeg daar leisteenbodems aan toe die zorgen

MODERNE TECHNOLOGIE Port vraagt niet enkel om een unieke wijnbereiding. Het begint allemaal met een zorgvuldig wijngaardbeheer. Net als vele andere wijnen zijn de vintage ports van nu op jonge leeftijd veel toegankelijker dan 20 jaar geleden. Dat komt door de betere keldertechnieken en de betere timing van de oogst, wanneer de druiven de perfecte fysiologische rijpheid

voor een perfecte drainering na hevige regenbuien. Diezelfde bodems bewaren het water diep in de spleten van de rotsen en creëren op deze wijze een waterreservoir voor de lange zomers. Het weinige organische materiaal in de gronden zorgt voor een van nature lage opbrengst, een absolute voorwaarde voor mooie wijnen. De Symingtons combineren op een fascinerende manier de oude tradities met moderne technologie. De belangrijkste quintas bezitten weerstations met vochtigheid en temperatuursensoren. De Symingtons werken mee in Europees samenwerkingsverband aan een wijnstokrobot, “VineScout”, ontwikkeld om de kernparameters te monitoren en zo het wijnbouwersteam te helpen bij cruciale beslissingen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Intensief onderzoek wordt gevoerd in de experimentele wijngaarden Quinta da Cavadinha en Quinta do Bomfim. Een ander voorbeeld hiervan is een project in de Vilariça vallei (Douro superior) dat de verdere ontwikkeling in nieuwe aanplantingen begeleidt. In 2014 werd daar op Quinta do Ataïde een wijngaard aangelegd met 53 Vitis vinifera-variëteiten, inclusief een hoop haast vergeten autochtone rassen naast gekende druiven ter referentie.

NOG DIT: VERS VAN DE PERS Graham’s lanceert twee prestigieuze oogstjaren op de Belgische markt: Colheita 1963 en 1994, port van één oogstjaar met een rijping van minstens zeven jaar in houten vaten. De Belgische markt is vandaag nog steeds een van de belangrijkste markten voor de familiegroep. Het jaar 1963 is gecreëerd na meer dan een halve eeuw rijping op houten vaten van port uit de wijngaarden Quinta dos Malvedos en Quinta das Lagas. Deze uitzonderlijke wijn moet de complexiteit en de rijkdom van de Graham’s stijl illustreren. (richtprijs € 375 bij The Nectar). Peter Symington, de vader van Charles Symington, legde de basis voor de Colheita 1994. Net zoals bij 1963 werd gekozen voor wijn van de quintas Malvedos en Lagas. Charles selecteerde hiervoor de portvaten met de meest elegante structuur. (richtprijs € 100 bij The Nectar).

Geproefd Vintage Port WARRE’S 1980

Het oudste Britse porthuis, daterend van 1670, is sinds 1961 geheel eigendom van de Symingtons met vier eigen quintas, waaronder Cavadinha. De wijn heeft een mooie granaatrode kleur met nuances van evolutie. De geur is verrassend, expressief met veel donker fruit in de aanzet, gevolgd door florale elementen in het verlengde. In de mond ontwikkelt zich een mooie structuur met een materie, maar vooral veel ‘wijn’ en elegantie. GRAHAM’S 1983

De familie Graham startte in 1820. Ze kochten in 1890 de prachtige Quinta dos Malvedos. Financiële problemen verplichtten hen echter Quinta Dos Malvedos opnieuw te verkopen. In 1970 brachten de Symingtons Graham en de quinta weer samen. In die tijd was Graham’s port wat zoeter van stijl. Dat ruik en proef je meteen. De kleur is duidelijk geëvolueerd. Het aroma is jong en overweldigend met donker fruit, specerijen, violet, honing en karamel. De smaak bekrachtigt de geur, met een mooie evenwichtige inhoud die stevig en geconcentreerd blijft in de diepte en in de lengte. DOW’S 1985

Twee quintas, Bomfim (Cima Corgo) en Senhora da Ribeira (Douro Superior), leverden het fruit voor deze vintage.

De port vertoont een mooie kleurontwikkeling, rijk in de neus, nog jong in de mond met een prachtig evenwicht. Het zoete aspect is perfect geïntegreerd. Het resultaat is krachtig en vineus met een compacte materie. De port proeft lichtjes droog in de finale. QUINTA DO VESUVIO 1994

Een van de grote domeinen in de Douro Superior. De huidige faam is te danken aan de Symingtons die het domein aankochten in 1989. Deze wijn is een ander verhaal. Hij heeft een minder intense kleur. De eerste geurindruk is zoeterig, alcoholisch en spicy. Ook de smaak bevestigt veel alcohol, naast kracht en zoetheid. GRAHAM’S 2000

Met dit oogstjaar kwam er een ommekeer in de stijl: minder tannine en meer elegantie kenmerken deze vintage. De mooie kleur, de frisse en kruidige aroma’s samen met een smaak die kracht en elegantie combineert, leidt tot een perfect evenwicht van strak en zoet. Een fruitgedreven versie heeft de ietwat zoete stijl verdrongen. COCKBURN’S 2007

Quinta dos Canais (97ha) ligt in de Cima Corgo en hebben ze in bezit sinds 2006. Het domein staat bekend voor druiven met een aanhoudende, consistente kwaliteit. De compacte kleur oogt jong en dynamisch. Com-

plex, voldoende strak, krachtig, veel materie en licht gebrande tonen typeren deze vintage. GRAHAM’S 2016

Zowel in kleur, geur als smaak toont deze port zich bijzonder jong, krachtig en intens. Opvallend is het sterk fruitig karakter met pakken donkere kers, bosbes en braam. De alcohol is wat minder verpakt en piekt. Tannine, daarentegen, is soepel en aangenaam. GRAHAM’S 2016 SINGLE VINEYARD

The Stone Terraces Vintage: deze port met een gelimiteerd aantal flessen wordt gemaakt met de oogst van twee percelen op leisteenterrassen van Quinta Dos Malvedos. Het perceel Port Arthur is 1,2ha groot. De 1,6m hoge terrassen zijn manueel aangelegd in de 18de eeuw. Het tweede perceel Vinha dos Cardenhos telt 0,6ha. Dit perceel is aangelegd in de vorm van een amfitheater, met als voornaamste aanplant touriga nacional, de belangrijkste druif voor port. Het resultaat is kortweg verbluffend. De diepe kleur, een complexe, rijke geur met hints van kers, violet en munt in combinatie met een prachtig uitgebalanceerde smaak van donkere bosvruchten, perfect verweven alcohol, en een fijne balans van zoet, zuren en tannine, bezorgen je een waar kippenvelmoment. Een minpuntje: moeilijk verkrijgbaar en erg duur!

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

ALTO ADIGE

EEN PARADIJS VOOR FIJNPROEVERS

lto Adige of officieel Südtirol-Alto Adige is het meest noordelijke wijngebied van Italië. Dikwijls wordt het in één adem genoemd met Trentino maar het zijn wel degelijk twee aparte wijngebieden. Alto Adige is tweetalig. Het hoorde vroeger bij Oostenrijk en werd na de eerste wereldoorlog in 1919 aan Italië toegewezen bij het verdrag van Saint-Germain. Het is een klein wijngebied, rondom de stad Bolzano, van ongeveer 5.400 hectaren gesitueerd in het dal van de rivier Adige. De Alpen in het noorden en de Dolomieten in het westen overheersen het landschap en de wijnbouw vindt overwegend plaats op hoogten van 200 tot 1000 meter. Dat zorgt voor veel afwisseling in ligging, bodem en klimaat van de wijngaarden. Wijn verbouwen in Alto-Adige is niet eenvoudig. De wijngaarden liggen doorgaans op de berghellingen, met als gevolg steile terrassen. Van oudsher gebruikt men pergolawijnbouw, met als doel de trossen tegen overmatige hitte te beschermen. De gemiddelde temperatuur bedraagt meer dan 18° C met stevige schommelingen tussen dag en nacht. Deze regio is één van de oudste in Europa. Toen de Romeinen in 15 na Chr. deze streek inlijfden waren ze verbaasd dat houten vaten werden gebruikt in plaats van de, voor hen, gebruikelijke amforen. De wijngaarden zijn versnipperd en de meerderheid van de wijnbouwers is lid van een coöperatie. 70% van de productie gebeurt door coöperaties , 25% door wijnmakers die behoren tot de 'Associatie van Alto

Paradijs voor wandelaars en gastronomen

J E A N - PIER R E TAV ER NIER C o m m a n d e r ij M o l e n b e r g Fo t o's E l k e G o o s s e n s Adige wijndomeinen' en 5% door Alto Adige onafhankelijke wijnbouwers. De productie bedraagt ongeveer 350.000 hl.

DEELGEBIEDEN Uniek in Italië is dat in Alto Adige ongeveer een 20-tal druivenrassen groeien, aangepast aan de deelgebieden waar ze voorkomen. 60% van de productie komt van witte druivenrassen met pinot grigio, gewürztraminer, pinot bianco en chardonnay aan kop. Sauvignon blanc, müller thurgau, sylvaner, kerner, riesling en veltliner vind je in mindere mate. Voor rood zijn twee druivenrassen schiava (vernatsch) en lagrein autoch-

toon. Naast pinot noir, merlot, cabernet sauvignon en cabernet franc die het eveneens reeds geruime tijd uitstekend doen. Alto Adige heeft drie DOC’s: Lago di Caldaro, Valdadige en Alto Adige. Die laatste omvat zeven subregio’s. Alto Adige DOC (geen DOCG’s) bestrijkt het gehele gebied met soms een verwijzing naar de deelgebieden. Bassa Atesina of Südtiroler Unterland is het meest zuidelijke deelgebied beïnvloed door het klimaat van het nabijgelegen Gardameer. Oltradige is het grootste deelgebied met Kalterer See centraal in Alto Adige gelegen. Traditioneel wordt hier veel schiava verbouwd. Bolzano is gelegen in een brede en zonovergoten vallei waar de temperatuur in de zomer kan oplopen tot 40°C . Deze regio is de thuishaven van vooral rode wijn met als referentie St.Magdalener ( hoofdzakelijk schiava ) in de jaren 1930 even bekend en gegeerd als barolo. Van Bolzano tot Merano ligt de Adige vallei. Het zijn eerder droge en mineraalrijke gronden waardoor de wortels van de druivelaars gedwongen worden diep op zoek te gaan naar voldoende water. Je vindt er vooral finesserijke witte wijnen van pinot blanc, sauvignon blanc, maar eveneens van chardonnay en riesling. Merano heeft een mild en evenwichtig klimaat. De ondergrond is zanderig. De wijnproductie bestaat uit ongeveer evenveel witte als rode wijn. Val Venosta (Vinschgau) was eerder bekend voor zijn appelboomgaarden, sinds de DOC erkenning in 1995 meer voor zijn mooi gestructureerde en finesserijke witte wijnen en uitstekende pinot noir. De vallei van de Isarco ( Eisack) is de meest noordelijke wijnregio van Italië. Er wordt meestal witte wijn gemaakt (91%) van müller thurgau, sylvaner, kerner en gewürztraminer. Tramin, een dorpje gelegen ten zuiden van de Kalterer See, noemt zich al dan niet terecht de geboorteplaats van gewürztraminer of “kruidige druif van Tramin”.

GEPROEFD Alto Adige is een paradijs voor wijnproevers. De coöperaties maken er wijn van uitstekende kwaliteit evenals veel individuele wijnbouwers. Representatieve coöperaties zijn zeker Cantina San Michele Appiano, Cantina Terlano, Nals Margreid, St. Michael-Eppan naast Franz Haas , Elena Walch, Hofstätter, Manincor, Tiefenbrunner en Aloïs Lageder als individuele wijnbouwers. Abbazia di Novacella en Muri Gries zijn twee kloosters die sedert mensenheugenis uitstekende wijn verbouwen. Een kleine selectie:

Uitstekend en gevarieerd aanbod

WEINGUT TERLAN Bestaat sedert 1893 met 143 coöperanten. 170ha. 30% rode wijn en 70% witte wijn. “Zeit zu haben, sich zeit zu nehmen und den Dingen Zeit zu geben, ist heute, da alles immer schneller gehen soll, vielleicht der größte Luxus, den wir besitzen können”. Uitstekende ontvangst! Terlan biedt ongetwijfeld een mooie selectie aan wijnen en vooral zijn ze allen van uitstekende kwaliteit in verschillende prijsklassen. Regelmatig vallen ze in de prijzen en worden steevast positief vermeld in gerenommeerde wijngidsen zoals de Guida ai migliori vini d'Italia .

Geproefd Terlan Pinot Bianco 2017

Gevinifiëerd in edelstaal. In de geur citrus en wit fruit. In de aanzet fris met een goede balans van aciditeit en fruit. Minerale toetsen. Mooie lengte. Terlaner Classico 2016

Assemblage van 60% pinot blanc, 30% chardonnay en 10% sauvignon blanc. 20% gelagerd op grote eikenvaten, 80% op inox. Als “selection” maximum opbrengst 40hl/ha. Aroma's van groene appel, witte perzik, citroen en munt. Fijne, harmonieuze afdronk. Zeer goede en complexe wijn met een grote zuiverheid, mineraal en verfijnd. Terlan Kreuth 2016

100% chardonnay. Met de hand geplukte en geselecteerde druiven. Fermentatie in temperatuurgecontroleerde grote eikenvaten. Malolactaat omzetting en lagering “sur lies”, 10 maanden op 50% grote eikenvaten en 50% edelstaal. Mooie schitterende kleur. In de geur exotisch fruit met noties van citrus. In de smaak zeer evenwich-

tig, harmonieus en complex. Mooi mineraal, structuur en lengte. Groot potentieel. Terlan Nova Domus 2016

Assemblage van 60% pinot bianco, 30% chardonnay, 10% sauvignon blanc. In de geur hints van kruiden maar eveneens aroma’s van abrikoos, meloen en exotisch fruit. In de smaak complex met een mooie lengte. We proefden ook de 2008. Die getuigde van een zeer goed bewaarpotentieel. Terlan Pinot Noir Tradition 2017

Helderrode kleur. In de geur fris en fruitig: zwarte bessen, kersen met noties van drop. De aanzet is zacht en fruitig. Zeer goede balans tussen het fruit en de tannine. Elegante wijn. Terlan Pinot Noir Monticol Riserva 2015

Fermentatie in inoxtanks. Malolactaatomzetting en 12 maanden

lagering in grote eikenvaten (50%) en gedeeltelijk in nieuwe en voor de derde keer gebruikte eikenvaten. Assemblage 3 maand voor botteling. Nadien nog rusten op fles. Nog heel mooie intense kleur. Lichte evolutie. In de geur nog volop fruit met een lichte toets van tabak. Elegant en evenwichtig. Finesse. Tannine is mooi geïntegreerd. Goede lengte. Terlan Porphyr 2015

100% lagrein. De druiven zijn afkomstig van wijnstokken van ongeveer 100 jaar oud. Temperatuurgecontroleerde fermentatie in inox. Malolactaatomzetting en 18 maanden lagering op 1/3 nieuwe vaten. Zeer intense en donkere kleur. In de geur geconcentreerd en complex: zwarte bessen met noties van zwarte drop. Koffie, chocolade en vanille. Hints van kruidigheid. Aanzet is krachtig met een mooie lengte. Tannine is aanwezig maar geïntegreerd en niet storend.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

Pittoresk plaatsje

ALOIS LAGEDER Gelegen in het dorpje Margreid vinden we het wijnhuis Löwengang in 1995 gebouwd volgens strikte ecologische criteria. In Vineria Paradeis kan je tevens genieten van een lichte en biologische maaltijd. Alois Lageder is toonaangevend voor de biologische en biodynamische wijnbouw. Het geheel oogt pittoresk maar is tot in de puntjes georganiseerd. Alois Lageder brengt een mooi gamma van biologische en biodynamische wijnen. De kwaliteit van de wijnen die wij proefden was goed. De prijs die je er voor betaalt is in verhouding hoog maar je betaalt natuurlijk ook de reputatie van de wijnbouwer.

Geproefd Alois Lageder Pinot Grigio Alto Adige Süd Tirol 2017

Fermentatie in inox en lagering op de “lies” gedurende 4 maand. Een klein gedeelte wordt gefermenteerd in contact met steeltjes en schil. In de geur heel fruitig met wat mineraal. De aanzet is fris nadien fruitig in de smaak met een fijne kruidigheid. Krafuss Pinot Noir 2014

Deze wijn is afkomstig van wijngaarden gelegen in het dorpje San Michele Appiano. Sedert 2013 biodynamische teelt. Matig intense kleur. Aroma’s van rode en zwarte bessen

met kruidigheid. In de smaak fruitige aanzet met mooi verweven tannine. Goede lengte. Nu te drinken. Lindenburg Lagrein 2013

Deze biologische wijn is afkomstig van de wijngaarden Lindenburg met pergolasysteem. De wijngaarden van alluviale en zanderige ondergrond zijn gelegen in de buurt van Bolzano, een van de warmste steden in Italië. Intense donkerrode kleur. In de geur complex: donker fruit, kruidigheid met hints van koffie en chocolade. In aanzet geconcentreerd met aanwezige tannine en een bittertje. Intense wijn.

Hedendaagse degustatieruimte

ERSTE + NEUE KELLEREI CANTINA KALTERN CALDARO Deze coöperatie is het resultaat van een fusie in 1986 van “Ersten Kellerei” gesticht in 1900 met “Neuen Kerrelei” gesticht in 1925. Momenteel telt de coöperatie 680 leden met ongeveer 0,7ha per wijnbouwer. Het gamma bestaat uit: “Klassische Linie, Selektionen en Cru”. De wijnen die we hier mochten proeven worden internationaal goed gewaardeerd. De verhouding prijs/ kwaliteit is zonder meer goed. De kwaliteit van de wijnen Südtirol-Alto Adige is meer dan een positieve bevestiging. Niet enkel de wijnen zijn er lekker, ook de gastronomie staat er op topniveau. Heb je na het tafelen zin in een fikse wandeling, de natuur is er uitnodigend en wondermooi. Voor de skifanaten onder ons een paradijs.

Geproefd Vial Weißburgunder 2017

Druiven afkomstig van een wijngaard aan de voet van het Mendelgebergte. Mooie lichtgele kleur. In de geur witte aalbessen met rijpe appel. Mineraal. In de smaak veel fruit, sappig met ondersteunend zuur. Goede afdronk. Soll Pinot Grigio 2017

Zeer aromatisch: rijp wit fruit met hints van meloen en noten. In de aanzet fruitig, hints van kruidigheid. Mooi verweven aciditeit. Goede afdronk.

Goede kwaliteit voor een goede prijs

champagne-bdr.com

CHÂTEAU LAFITE ROTHSCHILD

CHÂTEAU MOUTON ROTHSCHILD

CHÂTEAU CLARKE EDMOND DE ROTHSCHILD

Verkrijgbaar bij Château Brillant, Steenberg 96, 9410 Pollare – Wouter De Nul – 0473 93 59 51 Chateau.brillant@telenet.be – www.chateaubrillant.be

Brenda De Vuyst en Maarten Brys en nog 4 leden van Commanderij Gent toasten op 25 jaar Commanderij Gent Grand Cru

25 JAAR GENTSE COMMANDERIJEN

HIL D E C O L PA ER T EN GOMA AR L AUREYNS C o m m a n d e r ij G e n t e n O s ir i s Fo t o's Hil d e C o l p a e r t e n David De Clercq

COMMANDERIJ GENT EN COMMANDERIJ OSIRIS Commanderij Gent en commanderij Osiris vierden in 2018 elk hun 25-jarig bestaan en dit mocht niet ongemerkt voorbijgaan!

lke commanderij organiseerde een luisterrijk banket in unieke Gentse locaties, het Augustijnenklooster voor Commanderij Osiris en de Sint-Pietersabdij voor Commanderij Gent.

De 160 genodigden op het banket van Osiris konden genieten van een diner geserveerd door de chef van het sterrenrestaurant ’t Vlasbloemeken, muzikaal omkaderd door Kurt Burgleman. Er werd gespeecht door voorzitter Bart Van Canegem en wijnmeester van het eerste uur Erwin Devriendt. Wijnmaker Luc Lybaert gaf uitleg over zijn wijn Cuvée Alibi en Erwin Devriendt besprak zijn ‘G’ van Clos des Frères. In Commanderij Gent was het de nieuwe wijnmeester Dominique Markey die de wijnen voorstelde. Het bestuur had ervoor gekozen de best gequoteerde wijnen uit 25 jaar proefgeschiedenis opnieuw op tafel te brengen in meer recente jaargangen.

Het decor van de ‘walking foodpairing’ was de historische locatie van de Sint-Pietersabdij, de plaats waar indertijd Commanderij Gent werd opgericht. Het was alsof een 25-jarige cirkel zich met zachte schoonheid sloot en een nieuwe zich energiek ontvouwde. Met elk meer dan honderd leden behoren beide commanderijen tot de grootste van de Vlaamse Wijngilde. Graag laten we de lezers van Ken Wijn-magazine delen in de feestvreugde met deze sfeerbeelden.

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

WIJNEN GESERVEERD OP HET BANKET VAN 25 JAAR COMMANDERIJ GENT Pinot Brut Aldeneyck, 2015, Champagne Michel Gonet, Grand Cru, Millésimé Blanc de Blancs 2011 ● Weingut Birgit Eichinger, Riesling Erste Lage, Zöbinger Heiligenstein, Kamptal DAC 2017 ● Henri Bourgeois, Sancerre, La Côte des Monts Damnés, 2016 ● Domaine Huet, Vouvray, Clos du Bourg AOC, 2017 ● Finca Allende, Rioja Alta, Allende tinto 2010 ● Nittardi Chianti Classico, Riserva 2008 ● Château Phélan Ségur, Saint-Estèphe, Medoc, 2009 ● Optima ‘Nobelzoet’, Domein De Kluizen, Vlaamse landwijn, 2015 ● ●

Één van de gerechtjes van ’t Vlasbloemeken, met kreeft

Het dessert met chocolade

Sfeerbeeld van toehoorders tijdens de openingsspeech

WIJNEN GESERVEERD OP HET BANKET VAN 25 JAAR COMMANDERIJ OSIRIS Champagne Jean Josselin Gerecht 1: AOC Chablis ‘Vieilles Vignes’, Domaine Bessin en Domaine Gourt de Mautens, Blanc, 2014 – IGP Vaucluse. ● Gerecht 2: Stellenrust, Chenin Blanc, 2016 en Fumé, Budureasca, DOC Dealu Mare ● Gerecht 3: Cuvée Alibi, IGP Cévennes, Domaine Lous Grezes, 2015 en Cuvée G, Côtes du Rhône, Clos des Frères, 2015 ● Tussenwijn: Albino Rocca, DOCG Barbaresco, 2014 ● Dessert: AOC Muscat-de-baumes-de-venise, Clos des Frères, 2016 en Vinsanto del Chianti Classico, Lornareo ● ●

De voorzitter en wijnmeester van commanderij Gent

Limousin rund met 3 pepersaus en gratin

Stellenrust, Chenin Blanc, 2016 + Fumé, Budureasca, DOC Dealu Mare

Comté kaas met kramiek en noten

Wijnmakers Erwin Devriendt en Luc Lybaert met (in het midden) voorzitter Osiris Bart van Canegem

Pinot brut 2015 van Aldenyck of Champagne Michel Gonet, Grand Cru, Millésimé Blanc de Blancs 2011 aan tafel

Baumes-de-venise

Dessertkommetje van de chef

Intronisatie

Bestuur van commanderij Gent

Cuvée Alibi 2015 van Domaine Lous Grezes, Cuvée Alibi ‘G’ van Clos des Frères, 2015.

Wijnmeester Osiris Erwin Devriendt bracht de geschiedenis van Osiris tot leven

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

MONTEFALCO HET VERHAAL VAN INTRIGERENDE WIJNEN

In Umbrië, het hart van Italië, liggen 16.000 hectaren heuvelland waar stevige wijnen worden geproduceerd. Het land met zijn unieke, geologische karakteristieken, omringd door wijngaarden en olijfboomgaarden, strekt zich uit ten zuiden van Perugia. Langs zachte glooiingen, een paar kilometers van Assisi, Todi en Spoleto ligt Montefalco, een bescheiden stadje, maar met een historisch erfgoed, en het epicentrum van de regio. Het symbool van deze streek is ongetwijfeld de DOCG Sagrantino de Montefalco, wijn gemaakt met de sagrantinodruif. Daar komen nog twee DOC’s bij die gedeeltelijk binnen Montefalco vallen: Colli Martani Grechetto en Spoleto Trebbiano Spoletino.

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

HET JAARLIJKSE PROEFEVENEMENT Net als in Toscane kent Montefalco een primeurproeverij van de nieuwste beschikbare jaargang van het lokale paradepaard. Dit jaar was dat 2014, niet meteen het grote jaar, maar in het algemeen goed zowel voor witte druiven als voor laatrijpende variëteiten zoals sagrantino. Abnormaal veel regen in de lente en de zomer verstoorde het normale groeiproces met als gevolg veel werk in de wijngaard. Gelukkig was er de Indian summer met veel zon in september en tijdens de oogst. De bessen van sagrantino waren kleiner, met minder suiker dan gemiddeld, en hadden een dunne schil met een lager fenolgehalte dan normaal. Dit resulteerde in frisse, florale wijnen met minder tannine en body maar met een elegant smaakprofiel.

DE TRADITIE VAN SAGRANTINO Elegantie is niet meteen het karakter dat je toeschrijft aan dit stoere druivenras met strakke tannine, dat in het verleden nogal hard en ontoegankelijk overkwam. Jarenlang experimenteren, leidde uiteindelijk tot een betere vinificatie. De schillen moesten langer in contact blijven met de wijn, bredere gistingsvaten waren nodig, maar ook de opbrengsten moesten naar omlaag en de planttechnieken werden aangepast. Sagrantino werd geïntroduceerd door de Franciscaner monniken. Hoewel vandaag de droge versie de meest populaire wijn is, begon het leven van dit ras als een zoete wijn. Sagrantino werd exclusief gemaakt als passitowijn, een naam dat verwijst naar het maanden drogen van de trossen aan houten rekken, zonder enige vorm van rotting of verlies van suikers. Dit proces is vandaag beperkt tot enkele tienduizenden flessen. De eerste droog gevinifiëerde sagrantino kwam er pas

in 1925. De nu zo gevierde druif kende een erg moeilijke start en verdween op een gegeven ogenblik haast totaal. Wijnbouwers kozen eerder voor sangiovese, merlot en cabernet. Een bescheiden heropleving in 1979 leverde de DOC Montefalco op. Pas in 1992 groeide de status door tot DOCG Montefalco Sagrantino met 610 hectaren, en 410 voor de Montefalco DOC. 74 domeinen produceren anderhalf miljoen flessen DOCG-wijn per jaar en nog eens 2,5 miljoen flessen DOC wijnen. De meeste wijnen komen van jonge bedrijven in volle ontplooiing. Dat viel ook op bij de proeverijen. Een hoop wijnen missen balans, met harde, niet toegedekte tannine, vaak opstotende alcohol en droogtrekkende lengtes. Duidelijk is nog niet alles perfect en zijn er jaren nodig om een verfijnde sagrantino af te leveren. Sommige producenten schamen zich hier niet voor en geven deze problemen grif toe. Dat was het geval bij Romanelli met zijn eerste oogst in 2007. Devis, de derde generatie, afgestudeerd als politiek economist, leidt het bedrijf. Bij een verticale proeverij op het domein wijst hij op de fouten die werden gemaakt bij iedere jaargang. Het beste resultaat werd behaald in 2010, met een complete wijn waar een fijne aciditeit, elegantie en sappigheid staan naast een grote structuur.

Tenuta Castelbuono

Van een ander kaliber is Tenuta Castelbuono van de familie Lunelli, bekend van het spumantedomein Ferrari uit Trente. Een ondergrondse kelder werd gebouwd op het platteland van UmbriĂŤ, op vijf minuten van Bevagna in de richting van Cannara. Excellente wijnen worden hier geproduceerd, harmonieus en verfijnd, in een futuristische sfeer. Een van de nieuwkomers in de streek is Tenuta Bellafonte. Peter Heilbron werkte als manager bij Heineken tot wanneer hij een wijngaard begon in Bevagna. Hele trossen worden gevinificeerd tot een bijzonder elegante wijn met een grote structuur. Op het landelijke bedrijf van Antonelli in 1881 aangekocht van het Vaticaan, houdt men van een authentieke stijl met geprononceerd hout, strak maar geraffineerd. Het bekendste bedrijf is dan weer Arnaldo Caprai, de pionier van de moderne sagrantino.

Sagrantinowijn

Eigen aan sagrantino is het hoge gehalte aan polyfenolen (tweemaal zoveel als in sangiovese), veel zuren en suikers, wat een wijn oplevert met een stevige structuur en veel bewaarpotentieel maar bijzonder lastig te vinificeren in de kelder. De wijn heeft op zijn minst een

Het proefevent in Montefalco

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

rijping van 37 maanden houten vaten nodig. De laatste ontwikkelingen staan volop in het teken van de klimaatopwarming. Verschillende jaren van droogte sinds 2010, behalve in 2014, zorgen voor 25% minder water in de bodem. Een gemiddelde temperatuurstijging van één graad, en kortere maar hevige regenval zoals overal elders in Europa, zorgt daarenboven voor meer erosie. Door de droogte en de warmte vermindert de organische stof in de bodem, wat zorgt voor onevenwicht in het hele ecosysteem dat een wijngaard toch is. Al deze effecten bezorgen wijnbouwers de nodige kopzorgen. Producenten zullen op zoek moeten gaan naar meer biodiversiteit in de wijngaard aldus de commentaar van oenoloog Stefano Chioccioli en Fernanda Cecchini, Councillor for Agriculture op de wijn van de laatste jaargangen. De wijngaarden van sagrantino liggen op een hoogte van rond 400 meter. Het klimaat is er continentaal en de bodem bestaat hoofdzakelijk uit klei, die het water goed vasthoudt. Het aantal producenten steeg de laatste jaren tot momenteel 74. Voorop loopt Arnaldo Caprai met 136 hectaren. Nog niet alle producenten hebben de controle over de tannine onder de knie. Dat merk je bij het proeven van de nieuwe jaargang. Er zijn best mooie wijnen bij met rijp fruit en een harmonieuze smaak, vooral bij producenten die bewust kiezen voor meer balans.

GROEIENDE POPULARITEIT VOOR WIT

Montefalco square

Minder indrukwekkend, maar niet oninteressant zijn de witte wijnen met druiven als grechetto en spoletino. Grechetto, het tweede meest aangeplante wit ras in Umbrië, kennen we vooral van Orvieto. Een pure grechetto zoals in de lokale DOC Montefalco Grechetto of Grechetto Umbria IGP heeft een geparfumeerd aroma, een frisse kruidigheid met citrusfruit en amandelbitter, is weelderig en sappig, met fijne zuren. Trebbiano (gelijk aan ‘lokaal’) spoletino is de druif van Spoleto, gelegen aan de zuidoost kant van Montefalco, en wordt verbouwd in de hele regio. De variëteit heeft weinig te maken met de trebbiano uit Toscane. Hier levert hij wijnen die vrij neutraal zijn. De ééndruivenraswijnen zijn strogeel, vol en rijk van smaak, en soms wat vettig. De kenmerkende aroma’s doen denken aan citrusfruit, bloesem, amandelen en specerijen. De zuren zorgen voor een frisse, fijne lijn in de smaak. Verschillen tussen producenten ontstaan onder meer door de tijd op de droesem of de rijping op hout of in roestvrijstaal. De eer-

Spoleto-wijn

ste trebbiano spoletino die ik proefde, kreeg slechts één nacht schilcontact (de schillen van de druiven weken dan in de most). Na gisting rustte hij 12 maanden op zijn droesem in roestvrijstalen tanks. Perticaia delposto is een volle, lichtvettige wijn, geurend naar citrusfruit en noten, hints van honing en camomile, complex, met een aangename frisheid. Op Tenuta Bellafonte werkt men met hele trossen wat de oxidatierisico’s vermindert. Na een paar dagen van koude maceratie op de schil wordt de most overgebracht in grote fusten van Slavonische eik waar de alcoholische gisting doorgaat. De malolactaat omzetting start spontaan en de wijn rust gedurende zeven maanden op de droesem. Antonelli vergist trebbiano spoletino in amforen. Druiven worden met de schillen gefermenteerd tot wel acht maanden. Spoletino is een laatrijpende druif met een gemiddelde opbrengst. Het ras is ziekteresistent, ontwikkelt een stevige aciditeit en heeft een intens aromatisch profiel. De productiezone is klein maar er is beweging. De DOC werd opgericht in 2011 en het aantal producenten groeit gestaag, tot een veertigtal vandaag.

Maria Vittoria Servanzi-Tenuta Bellafonte

MONTEFALCOWIJNEN De productiezone voor montefalcowijn tref je binnen Montefalco en delen van de gemeenten Bevagna, Castel Ritaldi, Giano dell’Umbria en Gualdo Cattaneo en is goed voor 20% van de totale productie in Umbria. Montefalco Bianco DOC: min. 50% trebbiano spoletino Montefalco Grechetto DOC: min. 85% grechetto Montefalco Rosso DOC : 60-80% sangiovese, 1025% sagrantino, 0-30% andere druiven. Sinds 2016 is er geen verplichting meer om andere druiven toe te voegen. Rijping: 18 maanden Montefalco Rosso DOC Riserva: rijping: 30 maanden met een min. van 12 maanden in eik. Montefalco Sagrantino DOCG: 100% sagrantino. Rijping: 37 maanden, min. 12 maanden in eik en 4 maanden in de fles. Montefalco Sagrantino Passito DOCG: zoete wijn van sagrantino. Rijping: 37 maanden

FAVORIETE DOMEINEN Perticaia Tenuta Bellafonte Tenuta Castelbuono Romanelli Antonelli San Marco Scacciadiavoli Tenuta Rocca di Fabbri Benedetti & Grigi Briziarelli Fattoria le Mura Saracene – Goretti F.lli Pardi Arnaldo Caprai Villa Mobgalli Tabarrini

Proefnotities zijn terug te vinden op www.wijnsprokkels.be

Romanelli

PRATEN OVER WIJN ONDERZOCHT

ER I C A R EN C K EN S D i t ar t ik e l v e r s c h e e n e e r d e r in O n z e Ta a l

Waar houdt een jong taalkundetalent zich mee bezig?

eze wijn heeft aroma's van gekonfijte vruchten en tonen van tabak en mokka afkomstig van de lagering op eikenhouten vat. Heel knap dat zo'n gespierde wijn ook zo mooi in balans blijft en lekker zacht blijft hangen." Het klinkt indrukwekkend, maar weet deze vinoloog eigenlijk zelf wel wat hij zegt?

Toen taalpsycholoog Ilja Croijmans met zijn promotieonderzoek over geuraanduidingen begon, vermoedde hij dat de bloemrijke, bijna poëtische wijnbeschrijvingen van experts "vooral bullshit" waren. "Maar uit mijn analyses blijkt juist dat wijnexperts geuren en smaken van wijn informatiever en consequenter beschrijven dan leken." Croijmans verdedigde afgelopen februari zijn proefschrift aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

GEBAKKEN LUCHT Het Nederlands heeft ongeveer tien abstracte woorden voor kleuren, maar slechts één voor geuren: muf. Alle andere geurbeschrijvingen verwijzen naar de bron van de geur, en zelfs daarmee zit de gemiddelde beoordelaar er in de helft van de gevallen naast. Hij herkent dan bijvoorbeeld knoflook als ui, en kruidnagel als kaneel. Praten over wat we ruiken en proeven is dus moeilijk. Toch speelt

taal bij wijn een belangrijke rol, aldus Croijmans. "In een restaurant geeft de sommelier je een toelichting en in de supermarkt hangen beschrijvingen op de schappen. Die ervaring maakt wijnexperts heel interessant voor taalpsychologisch onderzoek." Met hulp van taaltechnologen trainde Croijmans software die op basis van beoordelingen op een wijnrecensie-site voorspelde over welke wijnkleur en druivensoort het ging. Daaruit bleek dus dat wijnbeschrijvingen niet louter gebakken lucht zijn: "Dit lukte de software met een hoge mate van precisie, wat aangeeft dat de beschrijvingen in ieder geval informatief zijn", aldus Croijmans.

De enige ĂŠchte wijnbar van Gent ligt een beetje verstopt in Steendam. Baravins is nochtans een parel, met een kaart die doet duizelen. De familiezaak speurt zelf de wijnlanden af naar kleinere wijnboeren waarvan enkelen ons exclusief willen toeleveren. Baravins zit verscholen in een smal pand aan de Steendam 53 te Gent. Achteraan is er een verwarmd terras, waar je niks van de stedelijke drukte hoort. Meer weten? Exclusieve wijnen ontdekken? Kom langs in onze gezellige wijnbar of check onze website, Facebook of Instagram.

Baravins Steendam 53 9000 Gent 09 324 00 85 info@baravins.beâ&#x20AC;¨ www.baravins.be

KOFFIE Dat de omschrijvingen geen dikdoenerij waren, bleek ook uit zijn vervolgonderzoek, waarin hij 22 wijnexperts, 20 koffie-experts en 21 leken verschillende wijnen, koffie en algemene geuren liet beschrijven. De wijnÂ experts gebruikten hierbij meer concrete beschrijvingen ('laurier', 'kers') dan de leken, die vaker hun mening lieten doorklinken, zoals 'aangenaam' of 'vies'. De wijnexperts waren bovendien onderling consistenter in hun omschrijvingen: ze gebruikten vaker dan leken dezelfde woorden. Croijmans keek ook naar koffie-experts omdat zij weliswaar ook veel met ruiken en proeven bezig zijn, maar dit minder vaak onder woorden brengen. En die ervaring in het beschrijven zorgt er juist voor dat je er beter in wordt, zo vertelt hij. "Net als de wijnexperts gebruikten de koffie-experts meer concrete woorden, maar ze waren onderling niet consistent. De wijnexperts hadden overigens alleen voordeel van hun ervaring binnen hun eigen expertise: bij het beschrijven van algemene geuren, zoals gras en appel, presteerden ze op leken-niveau."

GEHEUGEN Laten we even teruggaan naar de wijn die de vinoloog ons aan het begin van het artikel probeerde te verkopen. Kunt u zich inbeelden hoe die zal ruiken en proeven? Als u geen wijnexpert bent, hebt u daar waarschijnlijk moeite mee, zo blijkt uit vragenlijsten die Croijmans voorlegde aan wijnexperts en leken. "In het Westen kunnen we ons over het algemeen beter voorstellen hoe iets eruit ziet dan hoe iets ruikt of smaakt. Maar die vaardigheid kun je blijkbaar wel trainen." Die training heeft ook effect op je geheugen. Croijmans vroeg zijn proefpersonen aan te geven welke geur ze eerder in het experiment hadden geroken. Wijnexperts herinnerden zich de wijnen beter dan de leken, maar dit gold wederom niet voor algemene geuren. "Ook dit effect treedt dus alleen op binnen de eigen experise." Croijmans' onderzoeksresultaten sluiten mooi aan bij recente bevindingen van zijn promotiebegeleider Asifa Majid. Zij vergeleek met een collega twee Maleisische volkeren, de Semaq Beri en de Semelai. Zij leven in vergelijkbare klimaten en spreken vergelijkbare talen, beide met twaalf abstracte woorden voor geuren. Maar waar de Semaq Beri jagers-verza-

melaars zijn die hun geurwoordenschat veel gebruiken, leven de Semelai van landbouw en spreken zij weinig over geuren. De Semelai konden geuren ook minder goed benoemen. Croijmans: "Ook hier zie je dat het niet alleen belangrijk is dat je de woorden hebt, maar ook dat je ze veel gebruikt."

Croijmans moedigt iedereen daarom aan om zelf geuren en smaken onder woorden te brengen. "Het is een mooie verrijking van je dagelijks leven; het maakt je alerter. "Zelf doet hij dat ook, maar dan met bieren. "Ik ben meer een bier- dan een wijnexpert."

K E N W I J N -magazine - jaargang 15 - nr. 30

HET LAATSTE WOORD

PE T ER D O O MEN H o o f dr e d a c t e ur

“JAMMER, MAAR TE LAAT”!

J "

ammer, maar te laat!" zou Ludwig von Beethoven hebben uitge-

roepen op zijn sterfbed. Er werd hem een uitstekende Rüdesheimer Riesling aangeboden. Een zoete wijn... één van de duurste die er toen ter beschikking was. Maar Beethoven voelde zijn laatste adem al in de keel. Ongetwijfeld is het één van de vele legenden die de grootste componist aller tijden omwikkelen. De kern van waarheid is echter: tot enkele decennia geleden waren zoete wijnen de absolute wereldtop. Ze werden veel hoger gewaardeerd dan eender welke rode. Mijn grootmoeder, kokkin bij extreem rijke families, werd opgedragen de gasten te vragen "monbazillac of hock"? Hock was een afko voor Hochenheimer, dus riesling, en monbazillac bleek dikwijls populairder dan sauternes. Droge rode wijn kwam eenvoudigweg niet op tafel... Met de ogen en vooral de smaakpapillen van vandaag is het nauwelijks voorstelbaar dat amper driekwart eeuw geleden men zoete wijn dronk bij eender welk gerecht zoals kreeft of entrecôte béarnaise!

Hadden onze voorvaderen, ik bedoel ouders en grootouders, dan een zo onderontwikkelde smaak? Dat geloof ik niet. Wel is smaakvoorkeur trendgevoelig. Wat vandaag hot lijkt, is morgen passé en omgekeerd. Wie smacht nog naar het tijdperk waarin Robert Parker de plak zwaaide in wijnland? Ook in de Vlaamse Wijngilde zien we trends. Ooit beperkten we ons quasi strikt tot Frankrijk. Toen volgden we de Fransen, wanneer ze hun vleugels uitstaken richting Argentinië. Of zochten we Franse druiven in andere landen zoals Italië, Spanje of Oostenrijk. Gaandeweg drong tot ons door dat het origineel beter is dan de kopie. Ik omarm ondertussen druiven als blaufränkisch, pinot noir, nerello mascalese en mencia. En waarom niet: gamay. Het zal ook wel weer de trein van vandaag zijn. Maar morgen spring ik met veel genoegen op een andere.

stéphane Buyens Hostellerie Le Fox

Koen deVos

Restaurant La Cravache

Bernard Lescrinier Bernardin@Home

Frans saint germain Bistro Père & Mère

Bert recour

Restaurant Pegasus

Jean VandenBerghe

Restaurant Olijfboom

LieVen demeestere

Restaurant Arenberg

eddy deKeteLaere

Restaurant L’Ecailler

HAGENBROEKSESTEENWEG 180, 2500 LIER • TEL. 03/480 85 95 WWW.WIJNEN-DEKOK.COM • INFO@WIJNEN-DEKOK.COM