Περιβαλλοντικό πρόγραμμα ΓΕΛ Ζωσιμαίας Σχολής ΣΧ. Ετος 2017-18 Υπεύθυνοι καθηγητές: Αγγέλη Βασιλική ΠΕ86 Δάφνης Σπυρίδων ΠΕ78
Οι μαθητές που συμμετείχαν: Α/Α Επώνυμο μαθητή Ονομα μαθητή 1 ΑΓΓΕΛΗΣ ΣΠΥΡΟΣ 2 ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΜΑΡΙΟΣ 3 ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 4 ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ 5 ΒΑΛΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 6 ΒΑΡΔΑΚΗ ΑΡΙΑΔΝΗ ΕΥΛΑΜΠΙΑ 7 ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 8 ΒΕΡΓΟΥ ΝΙΚΟΛΕΤΑ 9 ΒΛΑΧΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 10 ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ 11 ΓΙΟΥΝΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ 12 ΓΚΟΛΙΑ ΑΡΤΕΜΙΣ 13 ΓΚΟΥΣΚΟΥ ΜΟΛΙ 14 ΓΚΡΕΣΤΑ ΑΓΑΠΗ 15 ΓΟΥΣΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ 16 ΔΑΜΙΑΝΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 17 ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ 18 ΖΥΓΟΥΝΑ ΛΑΜΠΡΙΝΗ 19 ΖΩΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 20 ΚΑΜΠΛΕΤΣΑΣ - ΜΠΑΓΚΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΠΕΤΡΟΣ 21 ΚΑΝΔΡΕΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ – ΜΑΡΙΝΑ 22 ΚΑΞΙΡΗ ΙΣΜΗΝΗ 23 ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ ΕΚΤΩΡ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 24 ΚΑΣΟΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
Σημαντικά κτίρια και μουσεία του κάστρου των Ιωαννίνων
Κάστρο των Ιωαννίνων Το κάστρο των Ιωαννίνων αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης μέχρι σήμερα. Η σημερινή του μορφή οφείλεται στον Αλή Πασά ο οποίος ξαναέχτισε το κάστρο το 1815 σχεδόν εκ θεμελίων. Η σημερινή μορφή του Κάστρου των Ιωαννίνων είναι στο μεγαλύτερο μέρος έργο της εποχής της Τουρκοκρατίας, με ενσωματωμένες παλαιότερες βυζαντινές οικοδομικές φάσεις. Μέσα στο Κάστρο διαμορφώνονται δύο ακροπόλεις.
Κάστρο των Ιωαννίνων Στη βορειοανατολική ακρόπολη, ήταν κτισμένα τα ανάκτορα των βυζαντινών ηγεμόνων της πόλης. Σήμερα στην κορυφή της δεσπόζει το τζαμί του Ασλάν πασά (1618). Η δεύτερη ακρόπολη νοτιοανατολικά, είναι γνωστή ως Ιτς-Καλέ, δηλαδή εσωτερικό φρούριο. Στο κέντρο της και στη θέση που βρισκόταν το 19ο αι. τα σεράγια του Αλή πασά υπάρχει το Βυζαντινό Μουσείο και κοντά σε αυτό το Φετιχιέ τζαμί (1795) και ο τάφος του Αλή πασά.
Μουσεία Μουσείο Αργυροτεχνίας Το Μουσείο Αργυροτεχνίας εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2016. Βρίσκεται στο κάστρο
των
Ιωαννίνων,
στο
δυτικό
προμαχώνα της νοτιοανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Καταλαμβάνει τα δύο επίπεδα του προμαχώνα καθώς και το κτίσμα των παλαιών μαγειριών που εφάπτεται σε αυτόν.
Σκοπός του είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρώτικη αργυροτεχνία και η διάχυση της πληροφορίας γύρω από την τεχνολογία της στο ευρύ κοινό. Επιπλέον, η σύνδεση αυτής της τεχνολογίας με τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής γύρω από τα οποία αυτή άκμασε. Πρόκειται για μουσείο θεματικό, αφού πραγματεύεται την τεχνολογία της αργυροχοΐας κατά την προ-βιομηχανική περίοδο, αλλά ταυτόχρονα και περιφερειακό, αφού εστιάζει κυρίως στην ιστορία της αργυροχοΐας στην περιοχή της Ηπείρου. Χρονικά, η έκθεση αναφέρεται κατά βάση στη μεταβυζαντινή περίοδο, από τον 15ο αιώνα και έπειτα.
Το βυζαντινό Μουσείο Το
Βυζαντινό
Μουσείο
βρίσκεται
στο
εσωτερικό του κάστρου των Ιωαννίνων, είναι χτισμένο στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, επάνω στη μικρή βραχώδη χερσόνησο που εισχωρεί στη λίμνη Παμβώτιδα. Πρόκειται για διώροφο κτίριο, στο ισόγειο του οποίου στεγάζεται
η
κεντρική
συλλογή
του
Μουσείου. Εγκαινιάστηκε το 1995 στο ισόγειο του τέως «βασιλικού περιπτέρου».
Μουσεία Στόχος του Βυζαντινού Μουσείου Ιωαννίνων είναι η προστασία και προβολή έργων τέχνης και αντικειμένων που καλύπτουν την περίοδο από τον 4ο έως τον 19ο αιώνα. Επίσης, να αποτελέσει την καρδιά ενός πολιτιστικού χώρου, αλλά προπάντων να γνωστοποιήσει στο ευρύτερο κοινό την ιστορία της Ηπείρου όπως αυτή αποτυπώνεται στα ευρήματα των ανασκαφών. Παράλληλα, να αναδείξει την τέχνη της αγιογραφίας και να αποτελέσει πόλο έλξης με τη διοργάνωση θεατρικών εκδηλώσεων, εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Με αυτόν τον τρόπο το κοινό θα έρθει κοντά με την ιστορία του τόπου του .
Μουσεία Στις επτά αίθουσες του Βυζαντινού Μουσείου, εκτίθενται σπουδαία ευρήματα ανασκαφών, που χρονολογούνται από την παλαιοχριστιανική ως την μεταβυζαντινή περίοδο. Πρόκειται για νομίσματα, εικόνες και κεραμική, από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Περίοπτη θέση στη συλλογή του Μουσείου κατέχουν τα βυζαντινά γλυπτά από τους ναούς της Θεσπρωτίας, καθώς
και
μαρμάρινοι
κίονες
και
κορινθιακά
παλαιοχριστιανικής περιόδου, από την ίδια περιοχή.
κιονόκρανα
της
Μουσεία Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων Το Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων βρίσκεται μέσα στο κάστρο και στεγάζεται στο τζαμί του Ασλάν πασά που κατασκευάστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα (πιθανώς το 1618) από τον Ασλάν Πασά, ο οποίος ηγεμόνευσε στα Ιωάννινα κατά την περίοδο 1600 - 1612.
Μουσεία Το Δημοτικό Μουσείο φιλοξενεί τρεις συλλογές, αντιπροσωπευτικές των κατοίκων του κάστρου κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του: χριστιανική, εβραϊκή, μουσουλμανική. Τα αντικείμενα είναι δωρεές επιφανών οικογενειών, χρονολογούνται από το 18ο-20ο αιώνα και είναι σκεύη με χρηστικό και διακοσμητικό χαρακτήρα από διάφορα μέταλλα ή και πορσελάνη. Επίσης, μπορεί κανείς να δει όπλα και ενδυμασίες που χαρακτηρίζουν την εποχή της Τουρκοκρατίας.
Κτίρια Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου Τα Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου είναι Περιφερειακή Δημόσια Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους με στόχο την εποπτεία, διάσωση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση των αρχειακών τεκμηρίων. Η περαιτέρω συστηματική ανάλυση των πληροφοριών του 19ου αι. και των αρχών του 20ου αι. αναδεικνύει τις ιδιαίτερες θεματικές ενότητες αρχειακού και ιστορικού ενδιαφέροντος και εγείρει ζητήματα αναδίφησής τους για νέες προσεγγίσεις της νεώτερης ιστορίας.
Τα Γ.Α.Κ. – Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου στεγάζονται από το 2005 στο «Σουφαρί Σεράϊ» (süvari saray=παλάτι των ιππέων), στο κτιριακό συγκρότημα στην ανατολική πλευρά εντός του φρουρίου, το οποίο από την εποχή της Τουρκοκρατίας καθορίζει το μνημειακό χαρακτήρα του Κάστρου και της ευρύτερης παραλίμνιας περιοχής της πόλης των Ιωαννίνων.
Η ανέγερση του Σουφαρί-Σεράι χρονολογείται το 1818 από τον Αλή Πασά για το στρατωνισμό των σωμάτων σωματοφυλακής και ιππικού, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, προκειμένου να αντιμετωπίσει
πολεμικές
συρράξεις
των
αντιπάλων ικανοποιώντας παράλληλα και τον γενικότερο πόθο του για την ανέγερση φρουρίων, μεγάρων (σεραγίων), αποθηκών και οπλοστασίων.
Μετά το 1913, ο Ελληνικός Στρατός στον ισόγειο χώρο του εγκαθιστά συνεργείο επισκευής στρατιωτικών αυτοκινήτων. Το 1977 καταγράφεται ως δημόσιο κτίσμα, μετά την παραλαβή των παλιών κτιρίων του φρουρίου Ιωαννίνων και καταχωρείται στο δημόσιο κτηματολόγιο. Το κτίριο, μετά την παραχώρησή του από το στρατό στο Υπουργείο Πολιτισμού, παρέμεινε ακατοίκητο και η εγκατάλειψή του απασχόλησε τους κατοίκους της πόλης των Ιωαννίνων μέχρι που αποκαταστάθηκε το 2005 και φιλοξενεί την Υπηρεσία των ΓΑΚ- Ιστορικό Αρχείο Ηπείρου.
Κτίρια Ελάχιστα δείγματα έχουν πλέον μείνει από ένα ιστορικό και πανέμορφο αρχοντικό που βρισκόταν μέσα στο κάστρο και βλέπει προς την λιμναία περιοχή της «Κυράς Φροσύνης». Ήταν το «Σαράι του Καλού Πασά». Κτίστηκε τον 18ο αιώνα από τον Χατζή Αχμέτ (Μεχμέτ) Πασά.
Φετιχιέ Τζαμί Ιωαννίνων Το Φετιχιέ τζαμί (=τζαμί της κατάκτησης) υπήρξε μέρος του συγκροτήματος του Σεραγιού του Αλή πασά. Σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε στη θέση βυζαντινού ναού, του ναού του Ταξιάρχη Μιχαήλ.
Κτίρια
Το Φετιχιέ Τζαμί αποτελείται από την αίθουσα προσευχής και την ανοιχτή στοά (ρεβάκ) Στο εσωτερικό, η διακόσμηση του θόλου και της τοξοστοιχίας με συνθέσεις ανθέων σε συνδυασμό με γεωμετρικά μοτίβα αναδεικνύουν τον χώρο, ενώ ανάμεσά τους υπάρχουν επιγραφές από το Ιερό Κοράνιο. Μετά την ολοκλήρωση των αναστηλωτικών εργασιών και τη συντήρηση των τοιχογραφιών του θόλου, λειτουργεί ως ένας ακόμη εκθεσιακός χώρος. Εκτίθενται επίσης γκραβούρες, κείμενα και πληροφοριακό υλικό σχετικά με τον διαβόητο Αλή πασά, τις ημέρες και τα έργα του στην Ήπειρο.
Κτίρια Εβραϊκή συναγωγή Η «Αρχαία Ιερά Συναγωγή των Ιωαννίνων» είναι ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα αντίστοιχα κτίρια, που σώζονται στην Ελλάδα. Πέρα από τις εντοιχισμένες επιγραφές, ο χρόνος ανοικοδόμησης της συναγωγής είναι άγνωστος. Πιθανότατα χτίστηκε στη θέση παλαιότερης. Μία δεύτερη νεότερη συναγωγή στην πόλη των Ιωαννίνων υπήρχε εκτός του κάστρου.
Κτίρια
Κτίρια
Τάφος του Αλή Πασά Βρίσκεται βορειοδυτικά, κοντά στην είσοδο του Φετιχιέ τζαμιού και καλύπτεται από εντυπωσιακό κιγκλίδωμα. Κάτω από αυτό διακρίνονται δύο τάφοι, του Αλή Πασά και μίας από τις συζύγους του. Πρόκειται για μνημείο ορθογώνιας κάτοψης, που είναι χωρισμένο σε δύο τμήματα. Στο πρώτο βρίσκονται οι τάφοι. Αναμφίβολα, η αρχική κατασκευή του τάφου, όπου βρισκόταν το ακέφαλο σώμα του Αλή, ήταν ιδιαίτερα μεγαλόπρεπη και εντυπωσιακή.
Τούρκικη Βιβλιοθήκη Η τούρκικη βιβλιοθήκη που κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Βρίσκεται στους πρόποδες της βορειοανατολικής ακρόπολης και πιθανότατα συνδεόταν με τη λειτουργία του μεντρεσέ(δηλαδή του ιεροδιδασκαλείου) που είναι κτισμένος κοντά στο τζαμί του Ασλάν πασά. Σύμφωνα με μαρτυρίες στο κτήριο φυλάσσονταν διάφορα επίσημα έγγραφα και βιβλία του μενδρεσέ του γειτονικού τζαμιού.
Αρχιτεκτονική Κάστρου Ιωαννίνων
Το κάστρο των Ιωαννίνων με τα κτίρια κυρίως της ύστερης οθωμανικής περιόδου, χτισμένο το 528 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, είναι μία ολόκληρη πολιτεία από μόνο του. Μέσα στα τείχη αυτής της πολιτείας προόδευσε η πνευματική ζωή της πόλης και συνεχίζει να προοδεύει μέχρι σήμερα. Το κάστρο των Ιωαννίνων σε μεταφέρει σε άλλη εποχή. Θρύλοι, μύθοι και παραδόσεις ζώνουν τον επισκέπτη, τον πιάνουν από το χέρι και τον συνοδεύουν, την ώρα που περιηγείται στην παλιά πόλη, την ώρα που τα περίτεχνα τζαμιά εναλλάσσονται με ανήλιαγα μπουντρούμια …
Το κάστρο των Ιωαννίνων είναι χτισμένο σε μία χερσόνησο την οποία και περιβάλλει, στα ΝΔ της λίμνης Παμβώτιδας. Πρόκειται για μια σχεδόν τετράγωνη χερσόνησο, με έδαφος βραχώδες, αλλά σχετικά ομαλό, στο ίδιο περίπου επίπεδο με την λίμνη. Μόνο σε δύο σημεία της, το ΒΑ και ΝΑ, απολήγει σε αντίστοιχα βραχώδη υψώματα, τα οποία και μετατράπηκαν σε ακροπόλεις. Εως τις αρχές του 20ου αι., περιβαλλόταν από τις τρεις πλευρές της, Α, Β και Ν, όπου σήμερα απαντά η παραλίμνια λεωφόρος, από τα νερά της λίμνης, από έληκαι καλαμιώνες, ενώ στην χερσαία Δ, είχε ανασκαφεί μεγάλη τάφρος (πιθανόν κατά τα πρότυπα των φράγκικων κάστρων). Μάλιστα, στην Α πλευρά υψώνονταν απόκρημνοι βράχοι, που σχημάτιζαν και συνεχίζουν να σχηματίζουν ένα πέτρινο τείχος.
Στην σημερινή του μορφή διασώζει το σύνολο των τμημάτων του: τον σχεδόν ακέραιο περίβολο, τις δύο ακροπόλεις με τα κτίρια στο εσωτερικό τους αλλά και τον οικισμό με ποικίλα οικοδομήματα όπου όλα συμπλέκονται αδιάσπαστα με τις σύγχρονες οικίες, καθώς αποτελεί ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα τμήματα της σύγχρονης πόλης.
Απολαύστε ένα βίντεο με drone που πετάει πάνω από το κάστρο της πόλης μας! https://www.youtube.com/watch?v=vT-7bO0IK5U
Το Κάστρο των Ιωαννίνων, ωστόσο, δεν είναι μόνο ένα τεράστιο μουσείο πολυπολιτισμικής συμπεριφοράς. Πρόκειται για το σήμερα ενός σημαντικό τμήματος των Ιωαννίνων. Το Κάστρο σε αυτή την πόλη δεν είναι μόνο χθες. Πίσω από τα πελώρια τείχη υπάρχει ακόμα ζωή. Αναμφίβολα, το Κάστρο στα Γιάννενα είναι σημείο αναφοράς. Το Κάστρο στα Γιάννενα είναι ρομαντισμός, είναι ένα μειδίαμα στην πόλη που αγαπούμε, είναι η βεράντα των ματιών μας προς όλο τον ορίζοντα στο λεκανοπέδιο….
Οι περίφημες καστροπολιτείες της Ελλάδας είναι το μέρος όπου ο χώρος και ο χρόνος μετουσιώνονται σε ομορφιά. Σαν φωτεινοί ιστορικοί φάροι μέσα στο πέρασμα των αιώνων εξιστορούν με την πέτρινη γλώσσα τους τα ηρωικά κατορθώματα αλλά και την καθημερινότητα ενός ένδοξου παρελθόντος και δεσπόζουν αγέρωχες δαμάζοντας τη φθορά του χρόνου.
Μυστράς
Ο Μυστράς ήταν Βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου, πολύ κοντά στη Σπάρτη. Σήμερα είναι ερειπωμένος, αν και έχουν αναστηλωθεί ορισμένα κτίσματα, και αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη γνώση της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού των δύο τελευταίων αιώνων του Βυζαντίου. Η ιστορία "της νεκρής πολιτείας" σήμερα του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249 ο Γουλιέλμος Β' Βιλλαρδουίνος έκτισε το κάστρο του στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζυθράς.Ο Μυστράς εξελίχθηκε σε μια σπουδαία καστροπολιτεία και έγινε πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μωρέως. Συνέχισε να είναι σημαντική πόλη στους επόμενους αιώνες μέχρι τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια, οπότε εγκαταλείφθηκε. Σήμερα ο Μυστράς είναι μακράν το πιο σημαντικό Βυζαντινό μνημείο στην Ελλάδα.
Μονεμβασιά
Η Μονεμβασία γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβαζία, είναι μια μικρή ιστορική πόλη της ανατολικής Πελοποννήσου. Είναι περισσότερο γνωστή από το μεσαιωνικό φρούριο, επί του ομώνυμου "Βράχου της Μονεμβασιάς", που αποτελεί στην κυριολεξία μικρή νησίδα που συνδέεται με γέφυρα σε σχηματιζόμενο λαιμό συνολικού μήκους 400 μέτρων με τη σημερινή παράλια κατ΄ έναντι πόλη επί της λακωνικής ακτής. Στα διασωθέντα κτήρια και τις δομές στο κάστρο περιλαμβάνονται αμυντικές κατασκευές του εξωτερικού κάστρου και αρκετές μικρές βυζαντινές εκκλησίες.Το όνομά της είναι σύνθετη λέξη, που προέρχεται από τις δύο ελληνικές λέξεις Μόνη και Έμβασις. Το παρωνύμιο της Μονεμβασιάς είναι «Γιβραλτάρ της ανατολής», επειδή τυγχάνει να είναι σε σμίκρυνση πανομοιότυπη με τον βράχο του Γιβραλτάρ.
Δομή κάστρων- καστρουπόλεων Τα κάστρα είναι μεγάλες και δυνατές κατασκευές που κατασκευάστηκαν στο παρελθόν από τους ηγεμόνες μια περιοχής με σκοπό την προστασία των ανθρώπων από επιδρομές. Ήταν ταυτόχρονα και σπίτια και φρούρια. Στη Βορειοδυτική Ευρώπη κάστρο σήμαινε την ιδιωτική οχυρωμένη κατοικία του φεουδάρχη, ενώ σε άλλες περιοχές το απλό φρούριο. Στον ύστερο Μεσαίωνα τα κάστρα άρχισαν να αποκτούν πιο συμπαγή μορφή με καλοχτισμένους τοίχους, τάφρους και πύργους, ανεξάρτητα από το αν ήταν ιδιωτική κατοικία ή όχι. Κι αυτό γιατί στην περίπτωση επίθεσης ο άρχοντας εξαργύρωνε την εξουσία του -και την επαχθή φορολογία- με την προστασία όλων των κατοίκων που κλείνονταν μέσα σ' αυτό. Από τα μέσα του 5ου μέχρι τα μέσα του 10ου αιώνα μ.Χ. οι οχυρώσεις ήταν πρόχειρα καταφύγια χωρίς αρχιτεκτονική μέριμνα, με φυσικά εμπόδια όπως γκρεμούς, βάλτους και αναχώματα, ξύλα ή πέτρες.
Πού χτιζόταν τα κάστρα; Τα κάστρα χτίζονταν, συχνά, σε κορυφές λόφων ή τουλάχιστον στα πιο υπερυψωμένα μέρη μιας περιοχής. Κάποιες φορές είχαν και φυσική οχύρωση (βράχους ή νερό γύρω τους ) ώστε να είναι πιο εύκολο να τα υπερασπιστούν αλλά και με καθαρή θέα προς την περιοχή απ’ όπου θα ήταν πιο εύκολη η πρόσβαση για τους εχθρούς. Έτσι ήταν πιο εύκολο να πληροφορηθούν, όσο το δυνατόν νωρίτερα, οι κάτοικοι ότι οι εχθροί έρχονταν και να προλάβουν να οχυρωθούν.
Τα κάστρα ως σύστημα οχύρωσης Τα κάστρα ήταν πολύ ψηλά ή είχαν βράχους και απότομες πλαγιές έτσι ώστε όταν οι εχθροί επιχειρούσαν να σκαρφαλώσουν να γίνονταν εύκολοι στόχοι από τους σκοπευτές. Οι πόρτες ήταν ελάχιστες ώστε να περιορίζονται οι είσοδοι οι οποίες θα μπορούσαν να σπάσουν. Αυτές οι λίγες πόρτες (πλην της κεντρικής η οποία και φυλαγόταν πολύ καλά) ήταν πολύ στενές και καλά κρυμμένες. Στις πολεμίστρες υπήρχαν μικροσκοπικά κενά ώστε να μπορούν οι υπερασπιστές μεν να σημαδεύουν αλλά να μην γίνονται εύκολοι στόχοι. Από εκεί έριχναν επίσης πέτρες και βραστό νερό σε αυτούς που επιχειρούσαν να σκαρφαλώσουν.
Τα κάστρα ως σύστημα οχύρωσης Το επίκεντρο της στρατηγικής και της αμυντικής οργάνωσης του κάστρου καθώς και το τελευταίο καταφύγιο των υπερασπιστών, αποτελούσε ο ακρόπυργος . Ο ακρόπυργος ήταν χτισμένος σε στρατηγική τοποθεσία και αποτελούσε το πιο σημαντικό συστατικό της αμυντικής τεχνικής μέχρι το 16ο αιώνα οπότε και ανακαλύφθηκε η μεταλλική σφαίρα.
Μετά την Τρίτη Σταυροφορία (1189-1192) τα κάστρα ανεγείρονταν στην κορυφή απόκρημνων λόφων. Ο ακρόπυργος τοποθετούνταν ακριβώς στο χείλος του γκρεμού. Η άμυνα επικεντρωνόταν πάντα στην ευάλωτη πλευρά, οπότε κατασκευάζονταν περισσότερες προωθημένες οχυρώσεις. Τα διαμερίσματα του άρχοντα χτίζονταν στην εσωτερική αυλή, με αποτέλεσμα ο ακρόπυργος να μη χρησιμοποιείται ως κατοικία. Όταν το κάστρο ήταν χτισμένο σε πεδιάδα έσκαβαν γύρω από τους προμαχώνες τάφρους τις οποίες γέμιζαν με νερό. Θρυλείται ότι μέσα σ' αυτό έριχναν τέρατα και κροκοδείλους. Αυτή η κατασκευή ήταν ικανή από μόνη της να απωθήσει τους εισβολείς, πόσο μάλλον να τους εμποδίσει να κατασκευάσουν σήραγγες κάτω από τα τείχη.
Τρωτό σημείο Η "αχίλλειος πτέρνα" του κάστρου ήταν η πύλη, για την προστασία της οποίας υψώνονταν αμυντικοί πυργίσκοι. Για τον αποκλεισμό της διάβασης προς αυτή επιστρατεύονταν θύρες, κινητά μηχανικά κιγκλιδώματα, καταπακτές και αμυντικά ξώστεγα, οι λεγόμενες "ζεματίστρες", τεχνική που αναπτύχθηκε μετά το 13ο αιώνα. Τα φορητά κιγκλιδώματα ή καταρράκτες κατασκευάζονταν από ξύλο βελανιδιάς με προσθήκες σιδήρου και τα μετακινούσαν κατακόρυφα με σκοπό να ελευθερώνουν ή να εμποδίζουν τη διάβαση. Από τους εξώστες οι αμυνόμενοι απωθούσαν με μεγαλύτερη ευκολία τις επιθέσεις από χαμηλά.
Υλικά κατασκευής Το υλικό κατασκευής τους αρχικά είναι το ξύλο, το οποίο σταδιακά αντικαθίσταται από λίθους. Οι πέτρες μεταφέρονταν με ιππήλατα αμαξάκια, ενώ οι εργάτες χρησιμοποιούσαν ξύλινους γερανούς για να τις ανεβάσουν στα τείχη του κάστρου.
Κάστρο Θεσσαλονίκης
Ένα ασυνήθιστο ιστορικό πείραμα
Κάστρο Γκεντελόν (Guédelon),
Ένα ασυνήθιστο ιστορικό πείραμα στη Γαλλία με την κατασκευή ενός κάστρου με μεθόδους και υλικά που χρησιμοποιούνταν τον Μεσαίωνα! Μια ομάδα από χτίστες, ξυλουργούς, σιδεράδες, λατόμους, κατασκευαστές πλακιδίων και εργάτες των άλλων επαγγελμάτων, έχουν ξεκινήσει από το μηδέν, την κατασκευή ενός κάστρου, σαν να ζούσαν στον Μεσαίωνα. Οι πέτρες προέρχονται από ένα κοντινό λατομείο και μεταφέρονται με ιππήλατα αμαξάκια, ενώ οι εργάτες χρησιμοποιούν ξύλινους γερανούς για να τις ανεβάσουν στα τείχη του κάστρου και να τις χτίσουν. Αντί για το σύγχρονο τσιμέντο χρησιμοποιείται κονίαμα που παρασκευάζεται από ασβέστη και άμμο. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα ή κάποια άλλη διευκόλυνση και τα ξύλα τα κόβουν από το κοντινό δάσος. Τα πάντα στο Κάστρο Γκεντελόν (Guédelon), από τα πήλινα κεραμίδια μέχρι τα καρφιά είναι σαν να προέρχονται από τον 13ου αιώνα, όπως είναι η υποτιθέμενη περίοδος κατασκευής. Η κατασκευή ξεκίνησε το 1997.
. Μέχρι σήμερα έχει κατασκευαστεί, σχεδόν, το μισό, καθώς έχουν γίνει η στέγη, ο προθάλαμος και οι τοιχογραφίες του, η κουζίνα, η αποθήκη, τα θολωτά φυλάκια και τα δαντελωτά τείχη. Το κάστρο θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε μια δεκαετία ή και λιγότερο. Το Guédelon απασχολεί περίπου 70 μόνιμους εργαζόμενους, αλλά κάθε χρόνο περίπου 600 άνθρωποι επιλέγουν να παίξουν ενεργό ρόλο στην κατασκευή και να μάθουν περισσότερα σχετικά με τις οικοδομικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στο κάστρο. Μάλιστα, το ιστορικό πείραμα έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον και προσελκύει κάθε χρόνο περισσότερους απο 300.000 επισκέπτες. Κάστρο Γκεντελόν (Guédelon),
Κάστρα και θρύλοι
Ενας θρύλος που έχει συνδεθεί αναπόσπαστα με την ιστορική διαδρομή των παλιών κάστρων, αφορά στην ύπαρξη μιας μυστικής διεξόδου, μιας σήραγγας, η οποία δήθεν αποτελούσε σωτήρια οδό διαφυγής για τους κλεισμένους στα κάστρα, ενισχύοντας το αίσθημα της ασφάλειας σε δύσκολους καιρούς. «Η πραγµατική ιστορία των µεσαιωνικών κάστρων δεν είναι οι ηµεροµηνίες ίδρυσης και περιτοίχισής τους. Η πραγµατική ιστορία των κάστρων είναι οι πολιορκίες τους,και ο θάνατος που τα έχουν εµποτίσει και οι θρύλοι που τα συνοδεύουν…»
Επίσκεψη στο κάστρο των Ιωαννίνων
Περπατώντας στον Μυστρά
Στα σοκάκια της Μονεμβασιάς
Η ομάδα μας
Στο Ναύπλιο