ﻧﺎمﻫﺎ
از ﺷﺎل ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ
ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ
ﺗﺎ ﺳﻠﻄﺎن ﺳﺨﻦ
2
ﻫﻮاي دﻳﺪه ﺑﺎراﻧﻲ ﺷﺪ و ﻣﺎ
وﻗﺘﻲ ﻧﺴﻴﻢ ﺻﺒﺢ
ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ دﺳﺖ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻓﺸﺮدﻳﻢ
ﻧﺎم ﺧﺪا ــ ﺑﻪ زﻣﺰﻣﻪ ــ درﮔﻮش ﺧﺎك ﮔﻔﺖ ،
زﺑﺎن ﺧﺎﻣﻮش و دل ﭘﺮﺟﻮش اﻣﺎ
ﺟﺎن ﺟﻬﺎن ﺷﻜﻔﺖ ؛
دﻛﺘﺮ ﻧﻮروزي در ﻣﺤﻀﺮ ﭘﺪر
دوﺗﺎ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺳﭙﺮدﻳﻢ درﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮ
ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﻗﻴﺪ ﻛﺮدم
دﻳﻮارﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ ﺗﺮك ﺑﺮداﺷﺖ
ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از رﻓﺘﻦ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﻮاﻧﺪ
از ﻫﺮ ﺷﻜﺎف ﺳﻨﮓ دل ﺳﺒﺰه اي ﺗﭙﻴﺪ
ﭼﻮ آن را ﻣﻲ ﮔﺸﻮد اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲ دﻳﺪ :
ﮔﻠﺒﻮﺗﻪ ﻫﺎ دﻣﻴﺪ
از آن ﺳﻮ ﻧﺎﻣﻪ او را ﭼﻮ دﻳﺪم
ﻧﻮروز ﺳﺮ رﺳﻴﺪ . □ ﻫﺎن ،اي ﺑﻬﺎر ﻣﻦ
"ﺳﻔﺮ ﻛﺮدم ،دﻟﻢ ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ !"
ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻬﺮورزي ﻣﺎت ﻣﺎﻧﺪم
ﺑﺎزآ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺣﻀﻮر ﺗﻮ ﻋﻴﺸﻢ ﺑﻪ ﻛﺎم ﻧﻴﺴﺖ
ﮔﻬﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪم و ﮔﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدم ﺧﺎﻃﺮات ﻛﻮدﻛﻲام اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﺗﻮده ﻫﺎي ﺧﺸﺖ و ﮔﻠﻲ اﺳـﺖ ﻛﻪ از ﺧﺮاﺑﻲ زﻣﻴﻦ ﻟـﺮزه ﺑﺮﺟـﺎي ﻣﺎﻧـﺪه ﺑـﻮد .ﻫﻨـﻮز ﻛـﺎر ﺑﺎزﺳﺎزي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن ﻧﺮﺳـﻴﺪه ،ﻣـﺮگ ﻧﺎﺑﻬﻨﮕـﺎم و ﻛـﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺎدر و ﻣﺎدرﺑﺰرگ ،ﭘﺲ ﻟﺮزه ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺰﻟﺰل ارﻛـﺎن ﺧـﺎﻧﻮاده و ﺗﺨﺮﻳـﺐ روﺣﻴـﻪ ﺣـﺴﺎس ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ ام ﺷﺪﻧﺪ . دﺑﺴﺘﺎن را ﺑـﺎ ﭼﻨـﻴﻦ اﻧـﺪوﻫﻲ آﻏـﺎز ﻛـﺮدم ؛ ﺗـﺎ ﭘﺎﻳـﺎن ﺗﺤــﺼﻴﻼت راﻫﻨﻤــﺎﻳﻲ در دﻫﻜﻮﻳــﻪ ﺑــﻮدم و ﺑــﺮاي دوره دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن راﻫﻲ ﻻر ﺷﺪم .ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻤﺘﺎز و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اي ﮔﺸﺘﻢ اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻪ و وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ام ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺧﻮد را ﻃﻠﺒﻜﺎر ﺑﺪاﻧﻢ و ﺗﻮﻗﻊ ﺗﺸﻮﻳﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ .
ﺗﺎم و ﺗﻤﺎم ﻧﻴﺴﺖ .
" ﻗﺴﻢ ﺑﺮﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻢ
ﺑﺎز آي ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ اﻣﺎ ﻧﺖ وﻓﺎ ﻛﻨﻴﻢ :
ﻗﺴﻢ ﺑﺮ آن ﻗﺴﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮردي
اﺣﻴﺎي ﻋﺸﻖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ؛ ﻣﻌﺼﻮم ،ﭘﺎك ،ﺻﻤﻴﻤﻲ .
دل ﻣﻦ ﻃﺎﻗﺖ دوري ﻧﺪارد
وﻗﺖ اﺳﺖ ﺑﺎز ﺷﻮر ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﻨﻴﻢ ؛
ﺳﻔﺮ ﻛﺮدي دﻟﻢ ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮدي!"
از ﻟﻮح دل ﻏﺒﺎر ﺑﺸﻮﻳﻴﻢ در ﺟﻮﻳﺒﺎر ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي زﻻل ﺧﻮﻳﺶ
ﺷﮕﻔﺘﺎ ﺷﻮﺧﻲ ﻋﺸﻖ اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ
ﻣﺎﻫﻲ ﺷﻮﻳﻢ ؛ ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﻴﺪا ﺷﻨﺎ ﻛﻨﻴﻢ !
دوﺑﺎره دور از ﻫﻢ ﺟﺎي ﻛﺮدﻳﻢ دل ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﻫﻢ اﻣﺎ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺠﺎرت ﺑﻮد ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي ﻛﺮدﻳﻢ !
رﻧﮕﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﻲ دﻳﺪم ﺑﻪ ﺑـﻦ ﺑـﺴﺖ اﻧﻘـﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺑﺮﺧﻮردم !
ﮔﺮ زﺧﻢ ﺗﻴﺸﻪ اي ﺑﻪ ﺗﻦ ﺑﻮﺳﺘﺎن ﻧﺸﺴﺖ
رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﺷﻴﺮاز ،ﮔﺬراﻧﺪن دوره ﻓـﻮق دﻳـﭙﻠﻢ
ﻓﺼﻞ ﺑﻬﺎر آﻣﺪه اﻣﺎ ﺑﺪون ﺗﻮ
ﭘﻴﺎﻣﺶ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪم :
ﻗﻄﻌﻪ
زﻣﺎن اﻧﻘﻼب ﺳﻮم دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮدم وﺳﺎل ﺑﻌﺪ وﻗﺘﻲ ﺧـﻮاب
در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻧﻮروز
ﻳﺎ آﻧﻜﻪ ﺗﻨﺪﺑﺎد ازو ﺷﺎﺧﻪ اي ﺷﻜﺴﺖ
زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و اداﻣﻪ ﻛـﺎر ﻣﻌﻠﻤـﻲ در آﻣـﻮزش و ﭘـﺮورش ﻻرﺳﺘﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ آﻣﻮزﺷـﻴﺎري ﻧﻬـﻀﺖ ﺷـﺮوع ﻛـﺮده ﺑـﻮدم ،
ﺑﺮ ﺟﺎي ﻫﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺮوﻳﺪ ﺟﻮاﻧﻪ اي
ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖ و راﻫﻲ ﺑﺮاي اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ در ﻣﻬﺮﻣﺎه
ﺑﺎﻛﻲ ز ﺑﺎد ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ رﻳﺸﻪ ﻣﺤﻜﻤﺴﺖ !
1364ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ﺑﺮوم و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن دﻛﺘﺮي زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ در ﺳﻴﺮ و ﺳﻔﺮ ﺑﺎﺷﻢ . اﻛﻨﻮن ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎت ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﻣﺰﮔﺎﻧﻢ و آﺛﺎر ﭼـﺎپ
اﻧﺘﻈﺎر
ﺷﺪه ام ﻳﻜﻲ " ﺷﺎل ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ " ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷـﻌﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻧﺘﺸﺎرات ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺗﻬﺮان در ﺳﺎل 1377ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ اﺛﺮ ﺑﻌﺪي "ﺣﻜﻤﺖ ﻫـﺎ و ﺣﻜﺎﻳـﺖ ﻫـﺎ" ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪه ﺗـﺬﻛﺮه اﻻوﻟﻴﺎي ﻋﻄﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻮد ﻛـﻪ اﻧﺘـﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن در ﺗﺎﺑـﺴﺘﺎن 1380ﭼـﺎپ ﻛـﺮد .ﻛﺘـﺎب دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ از ﻣﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﺷﺮ در اردﻳﺒﻬـﺸﺖ 1386 ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺳﻠﻄﺎن ﺳﺨﻦ ﻓﺎرﺳﻲ ؛ ﺳﻌﺪي" ﺑﻪ ﺑﺎزار اراﺋﻪ ﺷـﺪه اﺳﺖ . در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ،ﻏﻴﺮاز رﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ودﻛﺘـﺮي، ﻳﻜﻲ دو اﺛﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷـﺮح و ﺗﻌﻠﻴﻘـﺎت ،آﻣـﺎده ﭼﺎپ دارم و دﻓﺘﺮ دوم ﺷﻌﺮ ﻛﻪ ﺷـﺎﻳﺪ ﻋﻨـﻮاﻧﺶ را "ﻧـﺴﻴﻢ ﺳﺎﺣﻞ" اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻢ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه ﻧﺜـﺮ و ﺗﻌﺪادي ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻤﺮي ﺑﻮد اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ . ﮔﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪﻳﻢ زﻧﺪه ﻣﻲ دوزﻳﻢ ﺟﺎﻣﻪ اي ﻛﺰ ﻓﺮاق ﭼﺎك ﺷﺪه ور ﻧﻤﺎﻧﺪﻳﻢ ،ﻋﺬر ﻣﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮ اي ﺑﺴﺎ آرزو ﻛﻪ ﺧﺎك ﺷﺪه ! اﺳﺪاﷲ ﻧﻮروزي ــ آذرﻣﺎه ، 1386داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن
ﺳﻔﺮ ﮔﻔﺘﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻃﺎﻗﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪاري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻨﻮن ﺳﺮ ﺑﻪ ﺻﺤﺮا ﻣﻲ ﮔﺬاري
ﻫﻼل دﻳﺪم در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺪر ﻧﺸﺴﺘﻢ اﮔﺮﭼﻪ دور ،ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻣﺎﻫﺘﺎب ﺑﺮآﻣﺪ درﻳﻎ ،دﻳﺮ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﭼﻮ ﻣﺎه ﺧﺮده ﺧﺮده ﺷﻜﺴﺘﻢ ! ■ دوﺑﺎره ﺑﺎز ﺷﺐ ﺗﺎر و ﺗﻴﺮﮔﻲ در ﭘﻴﺶ " دﻟﻢ رﻣﻴﺪه ﺷﺪ و ﻏﺎﻓﻠﻢ ﻣﻦ دروﻳﺶ " ■ ﭼﻪ اﺧﺘﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮداب ﻧﻴﺴﺘﻲ رﻓﺘﻨﺪ ! ﭼﻘﺪر ﺻﺎﻋﻘﻪ ﺑﺎرﻳﺪ !
ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺮو ،دﺳﺖ ﺧﺪا ،ﻳﺎدت ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﻲ ﺳﻮﻏﺎﺗﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻴﺎري ! رﻓﺘﻲ ﻧﮕﻔﺘﻲ اﻳﻦ دل ﺑﻲ ﺻﺎﺣﺒﻢ را دﺳﺖ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﻻﻣﺮوت ﻣﻲ ﺳﭙﺎري ؟ اﻳﻨﻚ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻢ ،ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻢ ،ﻧﺪاﻧﻢ ﺗﺎ ﻛﻲ ﺑﻤﺎﻧﻢ زﻧﺪه در ﭼﺸﻢ اﻧﺘﻈﺎري راه ﺳﻔﺮ دارد ﺧﻄﺮ ،ﺑﻠﻘﻴﺲ ﺑﺮﮔﺮد
ﺷﻬﺎب ﻫﺎ ... ﺷﻬﺎب ؛ آه ! ﻛﻪ ﺷﺐ روزﻧﻲ ﺑﻪ روز ﮔﺸﻮد
ﺑﺮ ﻗﺎﻟﻲ ﻓﺮﺳﻮده ﻋﻤﺮم ﺳﻮاري !
وﻫﺮﻧﻔﺲ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﺎب از آﻓﺘﺎب ﺳﺮود
ﺑﻬﺘﺮﻫﻤﺎن ﻛﺎﻳﻦ روزﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺒﺎﺷﻲ
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺟﺮﻗﻪ ﺧﻮد ،ﺟﺮﻋﻪ اي ﺑﻪ روز ﻧﻤﻮد
ﺗﺎ ﻧﺸﻨﻮي دل رﻧﺠﺸﻲ از رﻫﮕﺬاري
وﻟﻲ ﭼﻪ ﺳﻮد ،ﭼﻪ ﺳﻮد ؟ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ ﭘﺮﺳﺪ : درﻳﻎ و درد ﻛﻪ ﺷﺐ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺷﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮد !
ﻣﺴﺘﻲ ﻣﮕﺮ ،دﻳﻮاﻧﻪ اي؟ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ :آري
ﻧﺎمﻫﺎ
3
رواﺑﻂ ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ﺑﺎ ﺑﻠﻮك ﺑﺴﺘﻚ و ﻓﺮاﻣـﺮزان و ﺳـﺒﻌﻪ و
ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺨﺘﺮع ،ﺟﻮاﻧـﺎن ﭘﺰﺷـﻚ و ﻣﻬﻨـﺪس ،آب و ﻫـﻮاي
دوﺳﺖ داﻧﺶ ﭘﮋوه و ارﺟﻤﻨﺪم
ﮔﻮده و اﺷﻜﻨﺎن و ﻻﻣﺮد ،ﻓﺎل ،اﺳﻴﺮ ،ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس ،ﻓﻀﻞ اﷲ
ﻣﺘﻐﻴﺮ ،ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ،ادب ،ﻣﺴﺎﺟﺪ ،ﻣﻌﺎﺑﺮ ،ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻣﺨﺎﺑﺮات
آﻗﺎي ﺻﺎدق رﺣﻤﺎﻧﻲ
ﺧﺎن ﺷﻜﻮه ﻧﻈﺎم ،ﺣﺎج رﺳﺘﻢ ﺧـﺎن ﺳـﺮﻫﻨﮓ ﻣﻴـﺮ ﭘﻨﺠـﻪ،
و ﺗﺴﻬﻴﻼت ،اﻣـﻮر ﮔﺮدﺷـﮕﺮي و ﺗﻮرﻳـﺴﺘﻲ و اﻣﺜـﺎل آن ،
ﭼﻨﺪ روز ﭘﻴﺶ در دﻓﺘﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮﻗﻮﻓـﺎت
ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﺧﺎن ﻣﻘﺘﺪراﻟﻤﻤﺎﻟﻚ ،ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎي
روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ،ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ،آداب و رﺳﻮم ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ،ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻫﺎ
دﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد اﻓﺸﺎر اﺷﺎره اي ﻛﺮدﻳﺪ ﻛـﻪ :ﻣـﻲ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ در
آﻧﻬﺎ.
و ﺗﻜﺎﻳﺎ ،روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﻲ و ﺗﻌﺰﻳﻪ در ﮔﺮاش.
ﻧﺸﺮﻳﻪ ي »ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻮ« ﻳﺎ »ﻫﻴﻤـﻪ « ﻳـﺎ در ﺟـﺰء
ﺧﻮب اﺳﺖ از ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﺪﻳـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ
اﻧﺘﺸﺎرات »ﻫﻤـﺴﺎﻳﻪ« ﻣﻘـﺎﻟﺘﻲ ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان » :از
آﺑﺸﺎر اﻧﺪﻳﺸﻪ ،ﺳﺮاي ﻫﻨﺮ ،آﻗﺎي رﺳـﻮﻟﻲ ﻧـﮋاد و
ﮔﺮﻳﺶ ﺗﺎ ﺗﺠﺮﻳﺶ « ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﻛﻪ درﺑـﺎره ي ﻣـﻦ ﺑﻨﺪه ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﻛﺘﺎب ﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻻﺗﻢ ﺷﺮح و ﺑـﺴﻄﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺸﻬﺮﻳﺎن ﮔﺮاﺷﻲ و ﺑﺨﺼﻮص ﺟﻮاﻧﺎن
از ﮔﺮﻳﺶ ﺗﺎ ﺗﺠﺮﻳﺶ
آﻗﺎي ﺟﻬﺎﻧﺒﺎﻧﻲ و آﻗﺎي وﻗﺎرﻓﺮد و آﻗـﺎي ﻧـﻮروزي اﺷـﺘﺮاك ﻣـﺴﺎﻋﻲ در ﺗﻬﻴــﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ و در ﻗﺒــﻮل ﺳﻬﻤﻲ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭼﺎپ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ .
درس ﺧﻮاﻧﺪه آن دﻳـﺎر ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ و ﺑﺪاﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﭼﺮا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮓ دوﺳﺘﺎن و ﺧﺎدﻣﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﺎرﻳﺦ و ادب ﻣﻠﻲ اﻳـﺮان ارج ﻧﻬﺎد .از ﻟﻄﻒ ﺷﻤﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم .ﺑﺎ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد را ﻻﻳﻖ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺪرداﻧﻲ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ و ﻫﺮ ﭼـﻪ ﻛﺮده ام و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ام ﺑﺮاي ﺧﺎﻃﺮ دل ﺧـﻮدم و رﺿـﺎي وﻇﻴﻔﻪ ي ﻣﻠﻲ ﺧﻮدم ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻣﻨﺘﻲ ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺪارم و ﺗﻮﻗﻊ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﭘﺎداﺷﻲ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام و ﻧـﺪارم .ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮم رﺳﻴﺪ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﻪ اﻃﻼع ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﻮاﻓـﻖ ﻃﺒـﻊ ﻇﺮﻳﻒ و ﭘﺸﺘﻜﺎر ﻗﻮﻳﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ و اﻗﺪام ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ: ﻣﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ در دﺳﺖ ﺗﺤﺮﻳﺮ داﺷﺘﻪ ام ﺑﺎ ﻧﺎم »ﻛﻬﻦ دﻳﺎرِ ﻳـﺎر« ﻛﻪ داراي دو ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ: ﺑﺨﺶ اول» :ﮔﺮاش ﻛﻬﻦ ،روﺳـﺘﺎي ﭘـﺮ رﻣـﺰ و راز ﺑﺮوﻣﻨـﺪ دﻳﺮوز« ﺑﺨﺶ دوم» :ﮔﺮاش ﻧﻮ ،ﺷﻬﺮي آﺑﺎد و آرام و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ اﻣﺮوز« ﺑﺨﺶ اول ﻛﻪ ﺧﻮدم ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﺘـﻮن و ﻛﺘـﺐ و رواﻳـﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻋﻠﻮم و ﻛﺘﺐ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻮﺷـﺖ ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ: »ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ،ﺗﺎرﻳﺦ آﺛﺎر ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ :ﺳﺪ ﺗﮓ آو ،و ﺳﺪ ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎﻧﻲ ،ﻗﻠﻌﻪ ي ﮔﺮاش ،آب اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﻋﻬﺪ ﻗﺎﺟـﺎري، ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺣﺎج اﺳﺪاﷲ) ،ﻣﺪرﺳﻪ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺣﺎج اﺳﺪاﷲ( .زﺑـﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ :رﻳﺸﻪ ﻟﻐﻮي ﮔﺮاش ،اﻋـﻼم ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ و ﻋـﻮارض ﻃﺒﻴﻌﻲ :ﻛﻮه ﻫﺎ و ﭼﺎه ﻫﺎ ،دره ﻫﺎ ،ﺑـﻦ ﻣـﺮُك ،ﻫـﺪﻧﺎل ،ﺑـﺮِ ﺟﺎﻓﻮر ،ﺑﻨﻪ ﻣﺎت )ﺑﻦ ﻋﻤﺎد( ﺗﻨﮓ ﻻﻏﺮ ،دﺷﺘﻮي ﺑﺎﻗﺮ ،ﻣﺤﻼت ﺑﻠﻪ ﻟﺌﺰ و ﻧﺎﺳﺎگ ،ﻛﻮه ﺳﻴﺎه ،ﻛﻮه ﺳﺮخ و .(... ﺧﺎﻧﺪان ﻫﺎي ﮔﺮاﺷﻲ :دﻫﺒﺎﺷﻲ ﻫـﺎ ،ﭘﻠـﻮردي ﻫـﺎ و ﻫـﺸﺖ ﺧﺎﻧﻮاده ي ﻋﻤﻮزادﮔﺎن ﻫﻤﻪ ﻧﺒﻴﺮه ﻫﺎي دﻫﺒﺎﺷـﻲ ﻋﻠﻴﺮﺿـﺎ، ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ﺑﻴﮕﻠﺮﺑﻴﮕﻲ ﮔﺮاﺷﻲ ،وﺻﻒ ﻓﺘﺤﻌﻠـﻲ ﺧـﺎن در ﻛﺘﺐ ،در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اروﭘـﺎﻳﻲ ،ﺣﻜﻮﻣـﺖ و ﻗﻴـﺎدت ﺑـﺮ ﻻرﺳﺘﺎن ،ﺳﺒﻌﻪ ﺟﺎت ،ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس ،ﺑﻨﺪر ﻟﻨﮕﻪ ،ﺟﺰاﻳﺮ ﺧﻠـﻴﺞ
اﻳﻦ ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎ را ﻗﻠﻢ اﻧﺪاز ﻧﻮﺷﺘﻢ .اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﻧﺎﻣﻪاي از دﻛﺘﺮ اﺣﻤﺪ اﻗﺘﺪاري وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،از روزﮔﺎران دور ﺗـﺎ ﺑـﻪ روزﮔـﺎر داﻧﻴﺎل ﺧﻨﺠﻲ )ﮔﺮاﺷﻲ( ﺗﺼﻮف ﻣﺮﺷـﺪﻳﻪ ﺷـﻴﺦ اﺑﻮاﺳـﺤﺎق ﻛﺎزروﻧﻲ در ﮔﺮاش و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻠﻮك ﻫﺮﻣﻮز ﺑﻪ ﮔﺮاش ،ﺳﻔﺮ اﺑـﻦ ﺑﻄﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﮔﺮاش ،ﺳﻔﺮﻫﺎي ﮔﺮاﺷﻲ ﻫـﺎ از راه ﺑﻨـﺪر ﺧﻤﻴـﺮ ) ﺑﻨﺪر ﻟﺸﺘﻐﺎن ( ﺑﻪ آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺷﺮﻗﻲ ،ﮔﺮاﺷﻲ ﻫﺎ در ﻳﻤﻦ ، ،در آﻓﺮﻳﻘﺎ در ﻣﻮزاﻣﺒﻴﻚ و ﺗﺎﻧﺰاﻧﻴﺎ و اﻣﺜﺎل آن. ﮔﺮاش ﭘﻴﺶ از دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ) اﻳﻼﻣﻴﺎن اﻧﺰاﻧﻲ ﻳﺎ اﻧﺸﺎﻧﻲ (، در دوران ﻧﺮﺳﻲ ﭘﺎدﺷﺎه ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ،ارﺗﺒﺎط آﺗﺸﻜﺪه ﻛﺎرﻳـﺎن ، ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﻠﻌﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﺮاﺷـﻲ ﺑـﺮاي ﭘﺎﺳـﺪاري از ﻣﺮزﻫـﺎي ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ،ﮔﺮاش در دوران اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ،ﮔـﺮاش و اوز ،ﮔﺮاش و ارد ،ﮔﺮاش و ﻓـﺪاغ ،ﮔـﺮاش و ﺑﻨـﺎدر ﺳـﻮاﺣﻞ ﺟﺰاﻳﺮ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و اﻣﺜﺎل آن و ﺷﺎﻳﺪ ده ﻫﺎ ﻣﻄﻠـﺐ دﻳﮕـﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و ﻓﺼﻞ ﺑﻨﺪي اﺻﻮﻟﻲ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﻮاﻫـﺪ آﻣـﺪ. ﻃﺒﻖ روش ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺤﺮﻳﺮ و ﺗﺒﻮﻳﺐ ﻛﺘﺎب . اﻣﺎ ﺑﺨﺶ دوم :ﮔﺮاش ﻧﻮ ،ﺷﻬﺮي آﺑﺎد و آرام و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ اﻣﺮوز در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ آﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارم ﺗﺎ ﺳﺎل 1350ﻫﺠـﺮي ﺷﻤﺴﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻮﺷﺖ و ﺑﻘﻴﻪ را ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ دوم ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮدﺗﺎن ﭼﺎپ ﻣﻲ ﺷﻮد :ﻋﻜﺲ ﻫـﺎ ،آﻣـﺎر، ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎ ،ﻧﺒﻴﺮه ﻫﺎ ،رواﻳﺎت ،دﻫﺪاري ﮔـﺮاش ،ﺷـﻬﺮداري ﮔﺮاش ،ﺑﺨﺸﺪاري ﮔﺮاش ،ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪاري ﮔـﺮاش ،آب و ﺑـﺮق ، ارﺗﺒﺎﻃــﺎت ،ﻣــﺪارس ،داﻧــﺸﮕﺎه ﻫــﺎ ،ادارات ،ﺧﻴﺎﺑــﺎن ﻫــﺎ، ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت رﻓﺎﻫﻲ ،ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺧﻴﺮﻳﻦ ﻣﺪرﺳﻪ ﺳﺎز، ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ي اﻋﻈﻢ ،ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﺑﺸﺎر اﻧﺪﻳـﺸﻪ ،درس ﺧﻮاﻧﺪﮔﺎن ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ،آﻣﺎر داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ،ﺑﻮدﺟﻪ ﻫﺎ ،ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ ،ﻣﻴﺪان ﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ و وﺳﺎﺋﻞ ورزﺷﻲ و ﺳﻴﻨﻤﺎ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ،ﻣﻮزه ﻫﺎي در ﺷﺮف ﺗﺄﺳـﻴﺲ ،ﺟﻮاﻧـﺎن ﺷـﺎﻋﺮ،
ﻣﻄﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ اول و ﻫﻢ در ﺑﺨﺶ دوم ﺑﺎﻳﺪ ذﻛﺮ ﺷﻮﻧﺪ .ﻣﺜﻼً اﻳﻦ ﻛﻪ داﻧﻴـﺎل ﮔﺮﻳﺸﻲ ) ﮔﺮاﺷﻲ( ﺑﻮد و ﭘﻴﺮو ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺷﻴﺦ ﻣﺮﺷﺪ
ﺷﻴﺦ اﺑﻮاﺳﺤﺎق ﻛﺎزروﻧﻲ ﻋﺎرف ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮده از آﻗـﺎي ﻋﻤﺎداﻟﺪﻳﻦ ﺷﻴﺦ اﻟﺤﻜﻤﺎﻳﻲ ،دوﺳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﻤﻚ ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻟﻪ اي در ﺧﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ در ﺑﺎب اﺣـﻮال و اﻓﻜـﺎر ﺷـﻴﺦ ﻣﺮﺷﺪ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮدش ﭼﺎپ ﻛﻨﻴﺪ )در ﺑﺨـﺶ دوم ﻳﺎ اول( و از ﻛﺘﺎب ﻓﺮدوس اﻟﻤﺮﺷﺪﻳﻪ ﻓﻲ اﺣـﻮال اﻟـﺼﻤﺪﻳﻪ ﻣﺤﻤﻮ د ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ .در ﺑﺎب ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﺮاﺷﻲ اﻣﺎم ﻗﻠﻲ ﺧﺎن ﻛﻪ در ﻗﺰوﻳﻦ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﭘـﺪرش ﺳـﺮ ﺑﺮﻳـﺪه ﺷـﺪ. اﺣﻮال اﻣﺎم ﻗﻠﻲ ﺧﺎن اﺧﺮاج ﻛﻨﻨﺪه ﭘﺮﺗﻐﺎﻟﻴﺎن از ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و ﺟﺰﻳﺮه ﻫﺮﻣﻮز و ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ ،اﺣﻮال و اﻗﺪاﻣﺎت او در زﻣﺎن ﺷﺎه ﻋﺒﺎس ﺑﺰرگ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد )در ﺑﺨـﺶ اول( در ﺑـﺎب ﻣﻠﻮك ﻫﺮﻣﻮز و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻗﻄﺎب ﻛﺎزروﻧﻴـﻪ )ﺷـﻴﺦ ﻣﺮﺷـﺪ، داﻧﻴﺎل ﮔﺮﻳﺸﻲ( ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد .ارﺗﺒـﺎط ﻛﺮﻳﻢ ﺧﺎن زﻧﺪ و ﺻﺎدق ﺧـﺎن اﺳـﺘﻈﻬﺎراﻟﺪوﻟﻪ ﺑـﺮادرش ﺑـﺎ ﮔﺮاش ،ارﺗﺒﺎط ﻣﺤﻤﺪﺷﺎه ﻗﺎﺟﺎر و ﻛﻮﺗﻮال ﻗﻠﻌﻪ ﮔﺮاﺷﻲ ،ﻓﻮج ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎن در ﮔﺮاش ،ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮔﺮاﺷﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺷـﺮق آﻓﺮﻳﻘـﺎ، ﻧﺼﻴﺮﺧﺎن ﻻري و ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﮔﺮاش و ﻛﻮﺗﻮاﻟﻲ ﻗﻠﻌﻪ ﮔﺮاش ، ﺳﺪ ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ ) ﺗﮓ آو ( ﺳﺪ ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن و ﻣﻨﺎﺑﻊ آﺑﺮﺳـﺎﻧﻲ دوره ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ در ﮔﺮاش ،ﻳﻚ ﺑﺎغ و ﻳﻚ روﺳﺘﺎي آﺑـﺎدان در دوره ي ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ )دوره ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﭘﺴﺮش ( ﺑـﺎ دوازده ﻫـﺰار درﺧﺖ ﻧﺨﻞ در ﮔﺮاش ،اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻧﺠﻮﻣﻲ و آﺳﻤﺎن ﻧﮕﺮي و اﺧﺘﺮﺷﻤﺎري در زﺑﺎن ﭼﻮﭘـﺎن ﻫـﺎ و ﺳـﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﮔـﺮاش، ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ آواي ﭼﻮﭘﺎﻧﻲ ) اﻻﻫﻲ زﻣﺰﻣﻪ ( در ﻧـﺰد ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن ﭼﻮﭘﺎن ﻫﺎي ﮔﺮاﺷﻲ ،آﻳﻴﻦ ﻫـﺎي ﺟـﺸﻦ ﻫـﺎي ﺳﺪه ،ﺑﻬﻤﻨﺠﻨﺒﻪ ،ﻧﻮروز ،و اﻋﻴﺎد اﺳﻼﻣﻲ در ﮔﺮاش از ﻗـﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز. ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺧﺘﻼف ﻟﻬﺠﻪ ي ﮔﺮاﺷﻲ ﺑﺎ ﻟﻬﺠـﻪ ي ﻻري ﻋﻠـﺖ
ﻓــﺎرس ،رواﺑــﻂ ﻓﺘﺤﻌﻠــﻲ ﺧــﺎن ﺑــﺎ درﺑــﺎر
ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ آن ،رﻗﺎﺑﺖ ﻓﻜﺮي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻻري
ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎه ﻗﺎﺟـﺎر ،ﺣـﻮادث اﺗﻔﺎﻗﻴـﻪ ،
و ﮔﺮاﺷﻲ ،ﺣﻮادث ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳـﻦ
ﺟﻨﮓ ﻫﺎ و ﺻﻠﺢ ﻫﺎ ،ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧـﺎن:
رﻗﺎﺑﺖ و ﭘﻲ آﻣﺪﻫﺎ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ آن ،ﺷـﻴﻌﻪ ﮔـﺮي در
ﺣﺎج رﺳﺘﻢ ﺧﺎن ﻣﺼﻨﻒ ﺑﺎﻏﺴﺘﺎن ﻻرﺳﺘﺎﻧﻲ،
ﮔﺮاش ،دروﻳﺸﻲ و ﺻﻮﻓﻴﺎن در ﮔﺮاش ،ﮔﺮاﺷﻲ ﻫﺎي
ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮﺧﺎن ﺷـﻴﺪاي ﮔﺮاﺷـﻲ ،ﻛﺘـﺐ و
ﻣﻮﻓﻖ اﻣﺮوز در ﻛﻮﻳـﺖ ،در ﻗﻄـﺮ ،در ﺑﺤـﺮﻳﻦ ،در
رﺳﺎﻻت آﻧﻬﺎ ،اﻣﻼك ﻣﻮﻗﻮﻓﻪ ﻓﺘﺤﻌﻠـﻲ ﺧـﺎن
دوﺑﻲ و اﺑﻮﻇﺒﻲ ،ﻧـﻮع ﻣﻌـﺎﻣﻼت و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ آﻧﻬـﺎ،
در ﺑﻠﻮك ﺟﻮﻳﻢ و ﺑﻨﺎرو ،و ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺳﻨﺎد وﻗﻒ
ﺷﻬﺮت آﻧﻬﺎ ،اﺣﻔـﺎد و اوﻻد آﻧﻬـﺎ ،ﮔﺮاﺷـﻲ ﻫـﺎي
ﻧﺎﻣﻪ ،اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﻴﺮﻳﻪ ي ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ،ﺣﺎج
ﻟﺸﺘﻐﺎن )ﺑﻨﺪري در ﺟﻨﻮب ﺑﻨﺪر ﺧﻤﻴﺮ( ﺣﻜﺎﻳﺎت و
اﺳﺪاﷲ ﺑﺮادر ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن .وﺻـﻒ ﺣـﺎﻻت
رواﻳﺎت آﻧﻬـﺎ از اﺟـﺪاد ﮔﺮاﺷـﻲ ﺧـﻮد .ﻟﻄـﺎﻳﻒ و
روﺣﻲ و اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ
ﻇﺮاﻳﻒ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﮔﺮاش ،اﺟﺎق ،ﺗﻨـﻮر،
ﺧﺎن از زﺑﺎن ﻳﻚ ﺳﻴﺎح اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ) .اﺳﺘﺎك (
ﻟﺒﺎس ،دﻳﮓ و دﻳﮓ ﺑﺮ و ﺑﺨﺼﻮص وﺳﺎﻳﻞ ﺷـﺒﻴﻪ
از ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﻠﺴﻮن .ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺮاش و اﻣﺎم ﻗﻠﻲ
ﺧﻮاﻧﻲ اﻳﺎم ﺗﻌﺰﻳﻪ) ،ﻋﻠﻢ و ﻛﺘﻞ و ﺷﻤﺸﻴﺮ و اﺳـﺐ
ﺧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﺮاﺷﻲ او ﺻﻔﻲ ﻗﻠﻲ ﺧﺎن ﻛـﻪ
ذواﻟﺠﻨﺎح و وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕـﺮ ﺗﻌﺰﻳـﻪ ﺧـﻮاﻧﻲ ،ﺗﻜﻴـﻪ
ﺑﻪ اﻣﺮ ﺷﺎه ﺻﻔﻲ در ﻗﺰوﻳﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮد،
ﻗﻬﺮﻣـﺎن ﺧـﺎن در روﺿـﻪ ي ﻋﺎﺷـﻮرا ،اﺟﺘﻤــﺎع و
ﻧﺎمﻫﺎ
4 fek-sh-a-ke
اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺮدم ،ﺣﻠﻴﻢ ﭘـﺰي ﺷـﺐ ﻋﺎﺷـﻮرا ،ﻧـﺬر و ﻧﻴﺎزﻫـﺎ،
دﻛﺘﺮ اﻳﺮان ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ :ﻛﺘـﺎب اﻧـﺎر و ﺑـﺎدﮔﻴﺮ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﺷـﺎﻋﺮ
ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد )ﻻري(
داﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺮﻛﻪ ﻛﻞ ،ﺣـﺴﻴﻨﻴﻪ ﺣـﺎج
ﺗﻮاﻧﺎ ،آﻗﺎي ﺻﺎدق رﺣﻤـﺎﻧﻲ در ﻣﻬﺮﻣـﺎه 1386ﺑـﻪ دﺳـﺘﻢ
ﮔﻔﺖ )ﮔﺮاﺷﻲ(
اﺳﺪاﷲ )ﺣﺎج ﺳﺪاﷲ( در زﺑـﺎن ﻣـﺮدم ،اﻣﻴﺮﻃﭙـﻞ ،ﺑﻘﻌـﻪ ي
رﺳﻴﺪ و از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ درﺑﺎرة اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب و ﮔﻮﻧـﻪ
ﻣﻲﮔﻔﺖ )ﺧﻨﺠﻲ(
ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﷲ ،روﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﻘﻴﻌﻪ ي ﺷﻴﺦ ﻋﺒـﺪاﷲ
ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻻرﺳﺘﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ ﺗـﺎ در ﺗﺠﺪﻳـﺪ
ﻣﻲ ﮔﻔﺖ )اوزي( sh-a-go-t
)ﻣﺤﺠﺮ ﭼﻮﺑﻲ آن(.
ﭼﺎپ آن ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﻗﺮار ﮔﻴﺮد.
ﮔﻔﺖ )ﺑﺴﺘﻜﻲ( osh-go-t
ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎي ﻣﺮﺣﻮم ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎن ،زادان ﺧﺎن ،ﻗﻬﺮﻣـﺎن
اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺸﺮ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﭼﺎپ دوم آن
ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺗﻜﻮاژه ﻫﺎي sو osﺿـﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨـﺼﻲ
ﺧــﺎن ،اﷲ ﻗﻠــﻲ ﺧــﺎن ،ﻣﺮﺣــﻮم ﻣﺤﻤــﺪﺟﻌﻔﺮ ﺧــﺎن
ﻛﻪ داراي دو ﺑﺨﺶ ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ
ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻧﻘﺶ ﻓﺎﻋﻠﻲ دارﻧﺪ.
ﻣﻘﺘﺪراﻟﻤﻤﺎﻟﻚ)ﺷﻴﺪا( ،ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤـﺪﻋﻠﻲ ﺧـﺎن ﻣﻘﺘـﺪري
ﺳﺎل 1384اﺳﺖ .در ﺑﺨـﺶ ﻣﻘﺪﻣـﻪ ،ﺳـﺨﻨﻮر اﻧـﻲ ﭼـﻮن
.2ﺑﺮ ﺧﻼف ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻌﻴﺎر ،ﺣـﺮوف اﺿـﺎﻓﻪ ﭘـﺲ از ﺿـﻤﺎﻳﺮ
ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﺧـﺎن ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ ي آﻧﻬـﺎ ﺣﻜـﺎم
دﻛﺘﺮ ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ ﺣﺪاد ﻋـﺎدل و دﻳﮕـﺮان در ﺗﻮﺻـﻴﻒ اﻳـﻦ
ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ:
ﮔﺮاﺷﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ،ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺮﺣـﻮم ﻓـﺘﺢ اﷲ ﺧـﺎن ،رﻫـﺴﭙﺎر
ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺨﺶ اﺻﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺷﻌﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ
ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ )ﻻري(
دﻫﺪار اﺳﺒﻖ ﮔـﺮاش ،ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻣﺮﺣـﻮم آﺻـﻒ ﻗﻠـﻲ ﺧـﺎن
ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ از آﻗﺎي ﺻﺎدق رﺣﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ )ﮔﺮاﺷﻲ(
از دارا ﺑﺪر ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از او ﺑﻪ دﻫﺪاري ﮔﺮاش ﻣﻨﺼﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻠﺖ آن .ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻫﺎ را در ﺧﺎﻧـﻪ ي آﻗـﺎي ﺣـﺎج ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﻗﺘﺪاري دﻳـﺪه ام .از ﻓﺮزﻧـﺪان آﻧﻬـﺎ از ﺟﻤﻠـﻪ
sh-a-go-t
mardu
go-t go-t
ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ )ﺑﺴﺘﻜﻲ( sh-a merdoy
go-t
ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻣﺜـﺎل ﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ
ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب اﻧﺎر و ﺑﺎدﮔﻴﺮ
ﺣﺮف اﺿﺎﻓﻪ »ﺑﻪ« ﭘﺲ از ﺗﻜﻮاژ – sﻳﻌﻨﻲ ﺿـﻤﻴﺮ
دﻛﺘﺮ اﻳﺮان ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ
ﺣﻴﺪرﻗﻠﻲ ﺧﺎن ﺑﺬراﻓﺸﺎن ،ﺧﺎﻧﻮاده ي ﺑﺪر در ﻻر و ﺷـﻴﺮاز و
sh-a mard
go-t sh-o mard
ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ )اوزي(
درﺑﺎره ﮔﻮﻳﺶﻫﺎي ﻻرﺳﺘﺎن
sh-a
sh-e merde
ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ )ﺧﻨﺠﻲ( go-t
ﺑﺬراﻓﺸﺎن ،دﻫﺪار اﺳﺒﻖ ﮔـﺮاش ،ﺗـﺼﻮﻳﺮ ﻣﺮﺣـﻮم دارا ﺑـﺪر ﺷﺎﻋﺮ ﻻرﺳﺘﺎﻧﻲ ،ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺮﺣﻮم )ﻣﺤﻤﻮد( اوزي ﻛﻪ ﺑﻌـﺪ
osh-go-t
ﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﺎﻋﻠﻲ دارد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ
ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﻤﻮدي در اوز ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺗﻬﻴـﻪ ﻛﻨﻴـﺪ .ﺗـﺼﻮﻳﺮ
اﺳﺖ.
ﻣﺮﺣﻮم زادان ﺧﺎن ﮔﺮاﺷﻲ ،ﻗﻴﺎم او ﻋﻠﻴﻪ رﺿﺎ ﺷﺎه ،ﺑﻪ ﺗـﻮپ
ﺑﺶ )ﻻري(
sh - a
ﺑﺴﺘﻦ ﻗﻠﻌﻪ ي ﮔﺮاش ،ﺑﺎ ﺗﻮپ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ،اﺻﻼن ﺧـﺎن ﺑـﺮادر
در اﻳﻦ روزﻫﺎ ﻛﺘﺎب ﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ درﺑﺎرة ﮔﻮﻳﺶ ﻫـﺎ و ﻟﻬﺠـﻪ
ﺑﺶ )ﮔﺮاﺷﻲ(
sh - e
زادان ﺧﺎن ،دﺳﺘﮕﻴﺮي او در ﻗﻠﻌـﻪ ﮔـﺮاش و اﻋـﺪاﻣﺶ در
ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ ،ﺑﻪ وﻳﮋه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮﻳﺸﻮران آﻧﻬﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻲ ﻳﺎﺑـﺪ
ﺑﺶ )ﺧﻨﺠﻲ(
sh- a
ﻣﻴﺪان ﺷﻬﺮ ﻻر .ﺣﺒﺲ ﺧﺎﻧﮕﻲ زادان ﺧﺎن در ﺗﻬﺮان ،ﻣﺴﻤﻮم
ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﺷﻌﺮ ،داﺳﺘﺎن و ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺤﻠﻲ وﺟﻮد
ﺑﺶ )اوزي(
sh - o
ﺷﺪن او و ﻗﺒﺮش در اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﺗﻬﺮان ،ازدواﺟﺶ در ﺗﻬـﺮان،
دارد ،وﻟﻲ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻪ ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ
ﺑﺶ )ﺑﺴﺘﻜﻲ(
sh - a
ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ در ﺗﻬﺮان و ﺷﻴﺮاز و ﻻر و ﮔﺮاش .ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻃﻐﻴﺎن
ﺑﻪ اﺷﻜﺎﻻت ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﻲ ،ﺧﻮاﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻏﻴﺮ ﺑﻮﻣﻲ
در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﺜﺎل ﻫﺎي ﺑﻴـﺸﺘﺮي از ﮔـﻮﻳﺶ ﺧﻨﺠـﻲ آورده
و ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ،ﻧﻈﺮ رﺿﺎﺷﺎه ﺑﻪ او ،ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﺣﻮال ﺷﺨـﺼﻲ او
ﺧﺎﻟﻲ از اﺷﻜﺎل ﻧﻴﺴﺖ.ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ اﺷﻌﺎر ﻛﺘﺎب اﻧﺎر و ﺑﺎدﮔﻴﺮ
ﻣﻲﺷﻮد:
از ﻃﺮف رﺿﺎ ﺷﺎه ) از ﻛﺘﺎب ﻛﺎروان ﻋﻤﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ( .اﻗـﺪاﻣﺎت
ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻓﺎرﺳﻲ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻻﺗﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ
ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ﺑﻴﮕﻠﺮﺑﻴﮕﻲ در ﺑﻠﻮﻛﺎت ﺳﻨﻲ ﻧﺸﻴﻦ ﻻرﺳﺘﺎن و
ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺷﻌﺎر ﻛﻪ در زﻳﺮ آﻧﻬﺎ آﻣﺪه ﻓﻬﻢ آﻧﻬﺎ را آﺳـﺎن ﺗـﺮ
ﺑﻨﺎدر ﺑﺮاي ﺗﻜﺮﻳﻢ و ﺗﺠﻠﻴـﻞ از ﺑﺰرﮔـﺎن ﺳـﻨﻲ ﻣـﺬﻫﺐ آن
ﻛﺮده اﺳﺖ.
ﻧﻮاﺣﻲ ،ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه از او در ﻛﻞ و ﭘﺲ ﺑﻨﺪ ،ﻋﻤﺎدده
ﻣﻨﻄﻘﻪ ي ﻻرﺳﺘﺎن ،در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس داراي ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ
و اﺷﻜﻨﺎن و ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس و ﺑﺴﺘﻚ و ﮔﻮده .رواﺑـﻂ ﻓﺘﺤﻌﻠـﻲ
ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻري ،ﮔﺮاﺷـﻲ ،ﺧﻨﺠـﻲ ،اوزي و ﺑـﺴﺘﻜﻲ در
ﺧﺎن ﺑﻴﮕﻠﺮﺑﻴﮕﻲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻴﺪﺷﻬﺮ و ﺟـﻮﻳﻢ و ﺑﻨـﺎرو ،ﻣـﺎه
اﺳﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳـﻲ ﻣﻌﻴـﺎر ﺗﻔـﺎوت
ﻓﺮﺧﺎن در ﺑﻠـﻮك ﺟـﻮﻳﻢ ﻧـﺎﻣﻲ از دوران ﺳﺎﺳـﺎﻧﻲ .ﻣﻠـﻚ
ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ دارﻧﺪ وﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻨﻬﺎ
ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ،ﺣﺎج ﻋﻠﻲ ﻗﻠﻲ ﺧﺎن ،ﭘﺪر ﺣﺴﻨﻌﻠﻲ ﺧﺎن ﭘﺴﺮ
داراي ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي آواﻳﻲ و واژﮔﺎﻧﻲ اﻧﺪ .ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴـﻞ ﺷـﺎﻳﺪ
ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ،اوﻟـﻴﻦ اﻧﺠﻤـﻦ وﻻﻳﺘـﻲ اﺳـﻼﻣﻲ ﻣـﺸﺮوﻃﻪ
ﺑﺘﻮان ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻟﻬﺠﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻳﻚ
ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﻓﻀﻞ اﷲ ﺧﺎن ﺷﻜﻮه ﻧﻈﺎم در ﻻر.
ﮔﻮﻳﺶ داﻧﺴﺖ.
ﻋﻜﺴﻲ از ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ ﺧﺮد ﺷﺪه ي ﻣﺮﺣﻮم ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺧﺎن ﻛﻪ
ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻮزه را ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﻣﺘﻨـﻲ
اﺧﻴﺮاً ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺎج ﺣﺴﻴﻦ ﺧﺎن اﻗﺘﺪاري از ﻻر ﺑﻪ ﮔـﺮاش
اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﺮح ﭘﮋوﻫﺸﻲ اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎ ﻋﻨـﻮان »ﻓﺮﻫﻨـﮓ
آورده ﺷﺪ و درﻣﺴﺠﺪ آل دﻫﺒﺎﺷﻲ )ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮاﻧﻴﻦ( ﻧـﺼﺐ
ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ اﻳـﺮان« ﺑـﻪ ﻛـﺎر رﻓﺘـﻪ و ﺗﻮﺳـﻂ
ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻋﻜﺲ ﻟﻮح ﻗﺒﺮ ﭘﺴﺮش ﻣﺤﻤﺪﺧﺎن ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو
ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در دﺳﺖ ﭼﺎپ
ﻧﻔﻴﺲ و ﻣﺮﻣﺮﻳﻦ و ﺑﺎ ﺧﻂ ﻧﺴﺘﻌﻠﻴﻖ ﺧﻮب ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ
اﺳﺖ در زﻳﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ﻻري،
)ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻧﻴﻤﻪ ﻛﺎره اﺳﺖ( و ﻣﻄﺎﻟـﺐ دﻳﮕـﺮ .ﻧﻤـﻲ داﻧـﻢ
ﮔﺮاﺷﻲ ،ﺧﻨﺠﻲ ،اوزي و ﺑﺴﺘﻜﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻫـﺎي آواﻳـﻲ و
ﭼﻘﺪر ﺣﻮﺻﻠﻪ و ﻫﻤﺖ دارﻳﺪ .ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل آرزوي ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ
واژﮔﺎﻧﻲ دارﻧﺪ و ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي دﺳﺘﻮري در آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘـﺮ دﻳـﺪه
ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﮔﺮاش و اﻳﺮان ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ
ﻣﻲ ﺷﻮد:
دارم .
am meshka
Kuzaﻻري
ﺗﻬﺮان اول آﺑﺎن ﻣﺎه 1386 /ارادﺗﻤﻨﺪ اﺣﻤﺪ اﻗﺘﺪاري
am meshka
Kezeﮔﺮاﺷﻲ
ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر ﻋﺼﺮ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ
اﻧﺠﻤﻦ ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاش
ﺑﺎت
t – omraﺑﺮاﻳﺖ
t – asu
اَزت
t – az
ﺑِﺖ t-a
ﺑﺎش
s – omraﺑﺮاﻳﺶ
s – asu
ازش
s – az
ﺑﺶ s-a
.3ﻧﺸﺎﻧﻪ اﺳﺘﻤﺮار ﻓﻌﻞ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ،ﺗﻜـﻮاژ – a اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﻣﻲ روم )ﻻري(
a – ch - em
ﻣﻲ دﻫﻢ )ﮔﺮاﺷﻲ(
a – t - am
ﻣﻲ دﻫﻢ )ﺧﻨﺠﻲ(
a – t - om
ﻣﻲ دﻫﻢ )اوزي(
a – t - om
ﻣﻲ دﻫﻤﺖ )ﺑﺴﺘﻜﻲ( t – a – t - om .4ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺟﻤﻊ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ﭘﺴﻮﻧﺪ – iyaاﺳـﺖ، ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﻣﺮﻏﻬﺎ )ﻻري(
morx - iya
ﻣﺮﻏﻬﺎ )ﮔﺮاﺷﻲ(
morx - iya
ﻣﺮﻏﻬﺎ )ﺧﻨﺠﻲ(
morx - iya
ﺟﻮﺟﻪ ﻫﺎ )اوزي(
chikal - iya
ﺟﻮﺟﻪ ﻫﺎ )ﺑﺴﺘﻜﻲ( chikal - iya
ﺑﺮاي اﻃﻼع از ﺳﺎﻳﺮ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑـﻪ
Kuzape ham meshka
ﺧﻨﺠﻲ
ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻳﺮ از اﻳﻦ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮔﺮدد:
Kuzape am moshka
اوزي
-دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻌﻞ در ﮔﻮﻳﺶ ﻻري ،ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳـﻲ ﻣـﺸﻬﺪ،
meshkasse
Kuza-m
ﺑﺴﺘﻜﻲ
داﻧﺸﻜﺪه ادﺑﻴﺎت ،ﺳﺎل ،21ﺷﻤﺎره ،1ص .1367 ،170-145
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻻرﺳﺘﺎن ﺑـﺴﻴﺎري از وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎي
-ﺳﺎﺧﺖ واژه در ﮔﻮﻳﺶ ﻻري ،ﻣﺠﻠﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ،ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم
زﺑﺎن ﻫﺎي اﻳﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن را در ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﻧﺪ .در اﻳﻦ ﺟﺎ
اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ،ﺷﻤﺎره ،6ص .1369 ،198-189
ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻬﺎر وﻳﮋﮔﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ: ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺮاش
ﺑﺎم
m – omraﺑﺮاﻳﻢ
m – asu
اَزم
m – az
ﺑِﻢ m-a
.1وﻳﮋﮔﻲ »ارﮔﻴﺘﻮ« دارﻧﺪ .ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﻨﺎﺳـﻪ ﻓﻌﻠﻲ ،در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻓﻌﺎل ﻣﺘﻌـﺪي ،از ﺿـﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨـﺼﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﺎ »ﻋﺎﻣﻞ« اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ:
درﺑﺎره ﮔﻮﻳﺶ ﻻري و ﺧﻨﺠﻲ ،ﻣﺠﻠﻪ زﺑﺎﻧـﺸﻨﺎﺳﻲ ،ﻣﺮﻛـﺰ ﻧـﺸﺮداﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ،ﺳﺎل ،19ﺷﻤﺎره ،1ص .1383 ،144-139 ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي زﺑـﺎﻧﻲ اﻳـﺮان ،ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮماﻧﺴﺎﻧﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺎب در دﺳﺖ ﭼﺎپ.
ﻣﻘﺎﻟﻪ
ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﮕﻲ در ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮان اﻳﺮان ﻛﺒﺮي ﺟﻌﻔﺮزاده از ﻣﻮﺿــﻮﻋﺎت ﺷــﻌﺮ و ادب ﻓﺎرﺳــﻲ ﻣﻔــﺎﺧﺮه و ﺧﻮدﺳــﺘﺎﻳﻲ اﺳــﺖ ,ﻛــﻪ ﺟﻨﺒﻪي اﻓﺮاط در آن ﺑﻪ ﺧﻮدﺷـﻴﻔﺘﮕﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد .اﻳﻦ ﺣﺲ در ﺷﺎﻋﺮان اواﺧﺮ ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ و ﻗﺮن ﻫﺎي ﺷـﺸﻢ ﺗﺎ ﻫﺸﺘﻢ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﺪ.
اﺳﻄﻮره ﻧﺎرﺳﻴﺲ »ﻧﺎرﺳــﻴﺲ« در ﻓﺮﻫﻨــﮓ اﺳــﺎﻃﻴﺮ ﻳﻮﻧــﺎن و روم ،ﭘــﺴﺮ »ﺳﻔﻴﺲ« و اﻟﻬﻪاي ﺑﻪ ﻧﺎمِ »ﻟﻴﺮﭘﻮﻳﻪ« ﺑﻮد .ﭘـﺲ از ﺗﻮﻟـﺪ، ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ،آﻳﻨﺪه او را از»ﺗﻴﺮزﻳﺎس«ﺟﻮﻳﺎ ﺷـﺪﻧﺪ .وي در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ»:ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﻋﻤﺮ ﻃـﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ي ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻧﻜﻨﺪ«. آن ﭘﺴﺮ »ﻧﺎرﺳﻴﺴﻮس« ﻳـﺎ »ﻧﺎرﺳـﻴﺲ« )ﮔـﻞ ﻧـﺮﮔﺲ( ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺣﺪي زﻳﺒﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دﺧﺘـﺮي ﻛـﻪ او را ﻣﻲدﻳﺪ ،ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﻴﻔﺘﻪي او ﻣﻲ ﺷﺪ .اﻣﺎ او ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻳـﻚ از آنﻫﺎ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮد ،ﺣﺘﻲ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧـﺎم» اﻛﻮ« ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ،او را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ. اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم دﻋﺎي ﻳﻜـﻲ از ﻋﺎﺷـﻘﺎن دل آزردهاش ﻧـﺰد ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺴﺘﺠﺎب ﺷﺪ »ﻧﻤﻴﺴﻴﺲ« ،اﻟﻬـﻪي ﺑـﺰرگ ،ﻛـﻪ
5
ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻓﺮد و ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ آن ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖﻫـﺎي ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻋﻠﻞ ﺑﺮوز ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﮕﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از: .1ﻋﻮاﻣﻞ دروﻧﻲ از ﺟﻤﻠـﻪ ﻏﺮﻳـﻀﻪ ﺣـﺐ ذات ،ﻧﺒـﻮغ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮد و ﻋﻘﺪهﻫﺎي رواﻧﻲ ﻣﺘﻌﺪد .2ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻲ؛ از ﻗﺒﻴﻞ وﺿﻌﻴﺖ ﻇﺎﻫﺮي ،رﻓﺘﺎر واﻟﺪﻳﻦ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﻓﺮاد ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﻪ دﭼﺎر اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﺑـﻮده و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻓﺮدي اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ ﺗﻤﺠﻴﺪ اﻓﺮاﻃﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .داﺋﻢ اﺣﺴﺎس ﻣﺤﻖ ﺑﻮدن دارﻧﺪ
ﻓﻀﻞ ﻓﺮوﺷﻲ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان: ( ' & " # $ % * ) ! ' ( + , ' ( ! $ )ﺳﻨﺎﻳﻲ(162: & + % ! - & + , . ! * - #! / 0 )ﺳﻌﺪي ،ب ( 281 : !* ! 6% 1 2 / 3 2 4 5 ( & # ! + )ﺣﺎﻓﻆ( 608 /447 :
و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﺴﻮدي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﻳـﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ او ﺣﺴﺎدت ﻣﻲورزﻧﺪ.
ﺗﺤﻘﻴﺮ دﻳﮕﺮان:
ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﮕﻲ در ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ
ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺮوز ﺧﻮدﺷﻴﻔﺘﮕﻲ در اﻓﺮاد ﻋـﻼوه ﺑـﺮ
ﻧﻴﻤﻪ ي دوم ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ،ﻗﺮنﻫﺎي ﺷﺸﻢ و ﻫﻔﺘﻢ و ﻫﺸﺘﻢ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻴﺶ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮد ﺧﻮﺷﻴﻔﺘﮕﻲ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻴﻢ .دوره اي ﻛﻪ اﻳﺮان ﺑـﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷـﺮاﻳﻂ و ﺣـﻮادث ﺗـﺎرﻳﺦ را ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .ﻋﺪم ﺛﺒﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ,ﻧﺰاع ﺣﻜـﺎم ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻗﺪرت ,ﻗﺘﻞﻫﺎ ,ﺑﺮادرﻛﺸﻲﻫﺎ ,ﻏﺎرت ﻫـﺎ و ﺗﺮﻛﺘـﺎزي ﻫـﺎ و ﺗﻌﺼﺐ ﻣﺘﺸﺮﻋﺎن ,آﺳﻴﺐ ﻫﺎي ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر رواﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ .ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺳﺴﺖ ﻛﺮده ,ﺑﺬر ﺑـﻲاﻋﺘﻤـﺎدي و ﻧﺎاﻣﻴـﺪي را در دل ﻫـﺎ ﻣﻲﻛﺎرد .آنﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺸﻜﻼت روﺣﻲ و رواﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣــﻲ ﻧﻤﺎﻳــﺪ و ﮔــﺎه از آن ﻫــﺎ ﺷﺨــﺼﻴﺘﻲ ﺧﻮدﺷــﻴﻔﺘﻪ ﻣﻲﺳﺎزد.ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣـﻮج ﺑـﺪﺑﻴﻨﻲ و ﻫﺮاس روﺷـﻨﻔﻜﺮان ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺑـﻴﺶ ﺗـﺮ در ﻛـﺎم ﺧـﻮد ﻓﺮوﻣﻲﺑﺮد.ﮔﺮوﻫﻲ را ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﻧﺎن و ﻋﺪه اي را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ
ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ،ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺣﺘﻲ ﻫﺠـﻮ دﻳﮕـﺮان ﺧـﺼﻮﺻﺎً ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﺳﺖ .ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي ﺗﻨـﺪ و ﻫﺠـﻮآﻣﻴـﺰ و ﺗﺤﻘﻴـﺮ دﺷﻤﻨﺎن در ﺻﺪد ﺑﺮﻣﻲآﻳﻨﺪ ،اﻧـﺪﻛﻲ ازﻓـﺸﺎرﻫﺎي روﺣـﻲ وارد آﻣﺪه,ﺑﺮ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺒﺮ زﻣﺎﻧﻪ و ﺟﻮر و ﺳـﺘﻢ اﺑﻨﺎي روزﮔﺎر اﺳﺖ,ﻛﺎﺳﺘﻪ و روح دردﻣﻨـﺪ ﺧـﻮد را اﻟﺘﻴـﺎم ﺑﺨﺸﻨﺪ ,در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﮔﺎه از ﻛﻠﻤﺎت و ﺗﺸﺒﻴﻬﺎت زﺷـﺖ و رﻛﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﻣﻦ ز دﻳﻦ در زﻳﺮ ﺑﺎر و ﺑﺎرور ﺧﺮﻣـﺎﺑـﻨـﻢ ﺗـﻮ ﺑـﻪ زﻳﺮ ﺑﻴﺪي و ﺑﻲ ﺑﺮ ﭼﻨﺎر ،اي ﻧﺎﺻـﺒـﻲ )ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮو(495 : ﻓـﺮﻳــﺎد ز دﺳـﺖ اﻳــﻦ ﮔـﺮان ﺟــﺎﻧـﺎن ﺑــــﻲ ﻋـﺎﻓـﻴـــﻪ زاﻫــﺪان و ﺑــﻲ ﻧـــﻮران از ﻃـﻠـﻌـﺖﻫــﺎ ﭼــﻮ روي ﻋــﻔـﺮﻳـﺘـﺎن
ﺧﺸﻢ راﺳﺘﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲدﻫﺪ ،ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎي او
ﻛﺴﺐ ﺟﺎه ﺑﻪ درﺑﺎر ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ از آزاد
را ﻣﺴﺘﺠﺎب ﻛﻨﺪ.
اﻧﺪﻳﺸﺎن را ﻛﻪ ﻫﻤﺮﻧﮕﻲ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻫﺰار رﻧـﮓ را ﻋﻴـﺐ و
روزي »ﻧﺎرﺳﻴﺲ« از ﻛﻨﺎر ﺑﺮﻛﻪي آﺑﻲ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ ،ﺑﺮ آب
ﺧﺬﻻن ﻣﻲ ﺷﻤﺎرﻧﺪ ,ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف اﻣﻮاج ﺳـﻬﻤﮕﻴﻦ
ﺑـــﺮآرم ﭼـــﺮاﻏـــﻲ ز ﭘـــﺮواﻧــﻪاي
زﻻل آن آﺑﮕﻴﺮ ﺧﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ آب ﺑﻨﻮﺷﺪ ،ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧـﻮد را در
ﺟﺎﻣﻌﻪ واﻣﻲ دارد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻃﺮد و ﺳـﺮﺧﻮردﮔﻲ
درﺧــــﺘــﻲ ﺑــــﺮآراﻳــﻢ از داﻧــﻪاي
آن آب دﻳﺪ و ﺑﻲدرﻧﮓ دﻟﺒﺎﺧﺘﻪي ﺧﻮد ﺷﺪ .آن ﮔـﺎه ﺑـﺎ
آن ﻫﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد .ﻋﺪه اي ﺑﻪ ﻋﺰﻟﺖ و اﻧـﺰوا ﭘﻨـﺎه
ﺑـﻪ ﺷـﺮﻃـﻲ ﻛﻪ ﻣـﺸﺘﻲ ﻓـﺮوﻣـﺎﻳـﮕـﺎن
ﺧﻮد ﮔﻔﺖ :اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﺷﻴﻔﺘﻪ ي ﺧﻮد ﺷﺪه ام ،ﻣﻲداﻧﻢ ﻛـﻪ
ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﺎ ﺿﻤﻴﺮي ﺗﻴﺰ ﺑﻴﻦ و ﻗﻠﻤﻲ رﺳﺎ ,ﻓـﺴﺎد
ﻧــﺪزدﻧــﺪ ﻛـﺎﻟـﺎي ﻫــﻢﺳـــﺎﻳـﮕـﺎن
دﻳﮕﺮان ﭼﻪ رﻧﺠﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑـﺮدهاﻧـﺪ.ﺣـﺎل
و ﺑﻴﺪاد زﻣﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺑﺎد اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ.
ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ آن زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آب دﻳﺪهام دﺳـﺖ ﻳﺎﺑﻢ؟
)ﺳﻨﺎﻳﻲ(436 :
) ﻧﻈﺎﻣﻲ ،ش(29 : !* 7 ) 8 5 ! 9
ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎرﺳﻴﺲ ﺟﻮان در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﻮد ،ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﻳﺮ
ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ و ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ:
ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﺑﺮاي آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ آن وداع ﻛﺮد.
ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﻜﻨﻢ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ روز و ﺷﺐ
ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ :ﭼﻮن روح ﻧﺎرﺳﻴﺲ ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎي ﻣﺮدﮔـﺎن
ﺑــﺮ ﭼـﺮخ ﻫﻔﺘـﻢ اﺳﺖ ﻣﺠﺎل ﺳـﻔﺮ ﻣﺮا
ﻣﻲرﻓﺖ ،ﺑﺮ ﻟﺒﻪي ﻗﺎﻳﻖ ﺧﻢ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺧﻮد را ﺑـﺮاي آﺧـﺮﻳﻦ
از ﺳـﺒﻠـﺖ ﻫــﺎ ﭼـــﻮ ﻧــﻴـــﺶ زﻧـﺒــﻮران
)ﻧﺎﺻﺮﺧﺴﺮو(121 :
) : * :* 7 )ﺣﺎﻓﻆ( 63 /44 :
ﺷﻜﻮاﻳﻴﻪ: ﮔﺎه اﻋﺘﻘﺎدي ﻛﻪ ﺷـﺎﻋﺮان اﻳـﻦ دوره ﺑـﻪ داﻧـﺶ ،ﻫﻨـﺮ و
ﺑﺎر در آب ﺑﺒﻴﻨﺪ ،ﺗﻤﺎم ﭘﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از او آزرده ﺧﺎﻃﺮ ﺷـﺪه
ﭼـﻮن ﻣﻦ ﻧﺎورد ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﻫﺠﺮت
اﺳﺘﻌﺪاد و ﻗﺮﻳﺤﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ ،ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕـﺮ از ﺷـﻌﺮ را
ﺑﻮدﻧﺪ ،ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﺑﺎ وي ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺷﺪﻧﺪ ،وﻟـﻲ ﻫﺮﭼـﻪ
دروﻏﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻫــﺎ ﺑﺮﻫﺎن ﻣـﻦ ﻫﺎ
ﻛﻪ ﺷﻜﻮاﻳﻴﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و در دوره ﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭼﻨﺪان ﻣﺘـﺪوال
ﮔﺸﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺴﺪش را ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑـﺴﭙﺎرﻧﺪ ،او
)ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ :ج( 1:41
را ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ ،در ﻛﻨﺎر آﺑﮕﻴﺮ،ﮔﻠﻲ زﻳﺒﺎ ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪ ،ﻛﻪ آن را
ار ﭼﻪ ﻧﻴـﺎرد ﺑﺮون ﺑِـﻪ ز ﺳـﻨـﺎﻳـﻲ دﮔـﺮ
ﺑﻪ ﻧﺎم و ﻳﺎد وي »ﻧﺎرﺳﻴﺲ« ﻳﺎ ﻧﺮﮔﺲ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ).ﻫﻤﻴﻠﺘﻮن:
ﮔﺮدش اﻳﻦ ﻫﻔﺖ ﻣـﺮد ،ﺟﻨﺒـﺶاﻳـﻦﭼـﺎر زن
(115-16 1376
اﺻﻄﻼح ﻧﺎرﺳﻴﺴﻴﻢ در رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ اﺻــﻄﻼح»ﻧﺎرﺳﻴــﺴﻴﻢ« ﺑــﺮاي ﻧﺨــﺴﺘﻴﻦ ﺑــﺎر در ﺳــﺎل )1887م( ﺗﻮﺳﻂ روان ﺷﻨﺎس ﻣﻌﺮوف ﻓﺮاﻧﺴﻮي» آﻟﻔـﺮد ﺑﻴﻨﻪ« ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ» .ﺑﻴﻨﻪ« ﻋﻠﺖ ﺑﺮوز ﺧﻮدﺷـﻴﻔﺘﮕﻲ را ﻣﻴﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﻣﻲداﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ» ,ﻧﺎرﺳﻴـﺴﻴﻢ«, ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻴﻞ ﺟﻨـﺴﻲ ﻓـﺮد ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﺨﺺ ﺧﻮﻳﺶ .اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﺗﺎ زﻣﺎن »ﻓﺮوﻳﺪ« راﻳﺞ ﺑﻮد. رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﻳﻦ ﺣﺲ در ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎنﻫـﺎ وﺟـﻮد دارد و ﻣﺜﻞ دﻳﮕﺮ ﻏﺮاﻳﺾ و ﺳﺮﺷﺖ ﻫﺎي آدﻣﻲ ﺑـﺮوز آن
) ( : ﻫـﻢ از ﺑـﺨـﺖ ﻓـﺮﺧـﻨـﺪه ﻓـﺮﺟــﺎم ﺗـﻮ اﺳـﺖ ﻛــﻪ ﺗــﺎرﻳـﺦ ﺳـﻌــﺪي در اﻳــﺎم ﺗــﻮ اﺳــﺖ ) ﺳﻌﺪي ،ب( 195 : ﺻـﻮﻓـﻲ ﺻﻮﻣـﻌـﻪي ﻋﺎﻟـﻢ ﻗﺪﺳـﻢ ﻟﻴﻜـﻦ ﺣـﺎﻟـﻴـﺎ دﻳﺮ ﻣـﻐـﺎن اﺳﺖ ﺣـﻮاﻟﺘـﮕﺎﻫـﻢ ) ﺣﺎﻓﻆ( 491/361 ،1378، ! )ﻫﻤﺎن( 247 /184 :
ﻧﺒﻮده ،ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﺳﺖ .ﺷﺎﻋﺮان اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑـﺎ ﻧﺎﻣﻼﻳﻤﺎت روزﮔﺎر ﻣﻮاﺟﻪ ﺷـﺪه اﻧـﺪ ،زﺑـﺎن ﺑـﻪ ﺷـﻜﻮه و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﮔﺸﻮده ،از ﭼﺮخ ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﻣﺮدﻣﺶ ﻛﻪ ﺣﻖ ﻓﻀﻞ آﻧﺎن را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ،ﻧﺎﻟﻴﺪهاﻧﺪ: ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎژ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻪ رﺳﻢﻫﺎي ﺧﻠﻖ زﻳــﻦ ﻋـﺎﻟﻢ ﻧـﺒﻬﺮه و ﮔـﺮدون ﺑـﻲ وﻓﺎ ﻫـﺮ ﻋﺎﻗﻠﻲ ﺑـﻪ زاوﻳﻪاي ﻣـﺎﻧـﺪه ﻣﻤﺘﺤﻦ ﻫـﺮ ﻓﺎﺿﻠﻲ ﺑـﻪ داﻫﻴﻪاي ﮔـﺸﺘـﻪ ﻣﺒـﺘﻼ )ﺳﻨﺎﻳﻲ(48 : !) ; % ) @ < : ) = 7) > + ?% )ﺣﺎﻓﻆ( 364/269 : اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ از ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺧﺎﻧﻢ ﺟﻌﻔﺮزاده اﺳﺖ.
ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻣﺮوزه ﻛﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ ،ﺑـﺮاي ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ،ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي آن ﺑﺮ اﺳـﺎس زﻣـﺎن اﺳﺖ .ادﺑﻴﺎت و ﺷﻌﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دورهﻫـﺎي زﻣـﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ را ادﺑﻴـﺎت ﻣﻌﺎﺻـﺮ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ .در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﻌﺮ ﻛـﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ادﺑﻴﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ و ﻧﺎﻣﺶ را ﻣﻲﮔـﺬارﻳﻢ ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ .اﻳﺮان را از ﻗـﺪﻳﻢ اﻻﻳـﺎم ﻣﻬـﺪ ﺷـﻌﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧـﺪم ﻛـﻪ اﻓﻼﻃـﻮن در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ،ﺷﻌﺮ را ﻣﻄﺮحﺗـﺮﻳﻦ ﻫﻨـﺮ اﻳﺮاﻧﻴـﺎن ﻧﺎﻣﻴــﺪه اﺳــﺖ .ﺟﺎﻳﮕــﺎه ﺷــﻌﺮي اﻳــﺮان در دﻧﻴــﺎ
6 دارد ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿــﺎ ﻣﻔﺘــﻮﺣﻲ از ﻣﻄــﺮحﺗــﺮﻳﻦ و
ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻌﺮي ﻻر ﺷﻬﺮ ﻻر ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻛﻬﻦ ﺧﻮد در ﺷﻌﺮ ﻧﻴﺰ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﻗـﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪي دارد ﻛﻪ اﻣـﺮوزه از آن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﺎدﮔﺎرﻫـﺎي ﺷﻌﺮي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد .ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤﺪﻛﺎﻇﻢ اﺣﻤـﺪي و ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤﺪﺟﻌﻔﺮ ﻃﺎﻟﻊزاده ﺑﺎ ﺳﺮودن ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻣﺤﻠـﻲ و داﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﭼﺎپ ﺷﺪه ،از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬـﺮهﻫـﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ي ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﻻر ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ .ﻣﺮﺣـﻮم
ﮔﺬري ﺑﺮ ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ درﺷﻌﺮ ﻻر ،اوز و ﮔﺮاش
ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺲ رﻓﻴﻊ و درﺧﺸﺎن اﺳﺖ .ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﺧـﺎرﺟﻲ ـ از
دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪام ﺑﺮگ ﻫﺎي زرﻳﻨﻲ را ﺑـﻪ ﻛﺘـﺎب
ﻣﺼﻄﻔﻲﻛﺎرﮔﺮ
ﻗﻄﻮر ﺷﻌﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ اﻳﺮاﻧﻴـﺎن و ﺟﻬﺎﻧﻴـﺎن ﻫﺪﻳـﻪ
ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ .در ﻏﻴﺮ اﻳـﻦ ﺻـﻮرت ﻛـﺎر ﭼﻨـﺎن ﺑـﺰرگ و ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻢ از ﻣﺠﺎل اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﺎرج ﺑﻮد و ﻫﻢ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ و ﻛﻨﻜﺎشﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت وﺳﻴﻌﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺧﻮد ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺟﺪا و وﻳﮋه ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ .اﮔﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ رﻓﻴﻖ راهﻣﺎن ﺑﻮد ﻫﻢ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻻرﺳﺘﺎن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ و ﻫﻢ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي روﺳـﺘﺎﻫﺎي آن را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ. ﻫﻤﻴﻨﺠﺎ از دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﺷﺎﻋﺮان ﺳـﺎﻟﻬﺎي دور ﺳـﻪ
ﺷﻴﺦ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺨﺒﻪ و ﻣﺮﺣﻮم ﻧﻈـﺮ ﺧﻨـﺪان در ﻛـﺎر ﺷـﻌﺮﻫﺎي ﻓﺎرﺳــﻲ و ﻣﺤﻠــﻲ و ﻣﺮﺣــﻮم ﺣــﺎج ﺣــﺴﻴﻦ ﻗﺎﺳــﻤﻲ در ﺑﺤﺮﻃﻮﻳﻞ ﻣﺤﻠﻲ ﻃﺒﻊآزﻣﺎﻳﻲ ﻛﺮدهاﻧﺪ. ﻣﻨﺼﻮر ﭘﺪرام از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫـﺎي ﺷـﻌﺮي ﻻر اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎر ﺟﻌﻔﺮ روﻳﻴﻨﺎ ،ﻣﺤﻤﺪ زارع و دﻛﺘﺮ اﺳـﺪاﷲ ﻧﻮروزي ﺑﺎ ﺳﺮودن ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻚ ﺣﺮﻓﻬـﺎي ﺧـﻮد را ﻣﻄــﺮح ﻣــﻲﻛﻨﻨــﺪ .در اﻳــﻦ
ﻋﺮﺻــﻪ
دﻛﺘــــﺮ ﻧﻮروزي ﺑﻴﺶ از
ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻃـﺮاف و ﻫﻤﺠﻮار ﺳﺮي ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨﺪ و ادﺑﻴﺎت ﻣﺤﻠﻲ و ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر ﺧـﺎص ﺧﻮدش را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .در اداﻣﻪ ﻫﺮ ﺷﻬﺮ را ﺑﻄﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ.
ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ اﻳـﻦ اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺎﻣﻼ ﺷﺨﺼﻲ ،ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻳﺎ ﻣﺪرن ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﺎﻋﺮان اوز را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛـﺮد .اول ﮔﺮوﻫـﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر ﺑـﻮﻳﮋه دﺑـﻲ ﺳـﺎﻛﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و دوم ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ در اوز ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ .ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﭘﻴـﺸﻴﻨﻪ ﺷﻌﺮي اوز را ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘـﻮان در ﺗﺎﺋـﺐ اوزي ﺧﻼﺻـﻪ ﻛـﺮد و ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮد .اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﺟﻤﻊآوري و ﭼﺎپ ﻛﺘﺎب ﺷﻌﺮﻫﺎي
ﺳﻴﻠﻮاﻧﺎ ﺳﻠﻤﺎن ﭘﻮر در ﺟﺮﮔﻪ ي ﭘﻴﺸﻜﺴﻮﺗﺎن اﻳـﻦ ﻋﺮﺻـﻪ ﻣﻲﺗﻮان از آﻧﻬﺎ ﻧﺎم ﺑﺮد. از ﺑﻴﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﺳﺎﻛﻦ اوز ﻧﻴﺰ ﻧﺎم ﻓﺮﺷـﺘﻪ ﺳـﻠﻤﺎنﭘـﻮر ﺑـﺎ ﺳﺮودن ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻣﻴﺮزﻳﻨﻞ اﻣﻴﺮيﻧﮋاد در زﻣﻴﻨﻪ
آﺛﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﺧﺎﻟﻲﺳﺖ.
وﺟﻮد ،ﺳﺮودن ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺶ ﻣﺤﻠﻲ ،ﻳﻜـﻲ از ﻣـﻮﺛﺮﺗﺮﻳﻦ
ﻣﺜﻞ ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ،در ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮارد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي دل
دﺑﻲ ﻧﺎم ﻓﺮﻫﺎد اﺑﺮاﻫﻴﻢﭘﻮر ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ
ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ واﻗﻔﻢ ﺟﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎ و ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ
ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﺐ ﺷﻌﺮي ﺟﺮﻳﺎنﺳﺎز ﺑﺎﺷﺪ .ﺑـﺎ اﻳـﻦ
ﺣﺎﻓﻆ و ﺳﻌﺪي ﻣﺎﻧﻮس اﺳﺖ .اﻣـﺎ ﺷـﺎﻋﺮان اوز ﻫـﻢ
ﺧﻮد را در اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ و ﺳﺮودهﻫﺎﻳﺶ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲﻛﻨـﺪ .در
ﻛﺘﺎب ﻫﺮﻛﺪام از ﺷﺎﻋﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺮون از ﻇﺮف اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑـﻮد
ﻧﻤﻲزﻧﺪ و ﮔﺎهﮔﺎه ﭘﺎ ﺑﻪ ﭘﺎي ﺑﻘﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲرود .اﻣـﺎ ﺗـﺎﻛﻨﻮن
ﺷﺎﻋﺮان ﻃﺮاز اول ادﺑﻴـﺎت ﻛﻬـﻦ ﻛـﺸﻮرﻣﺎن ﭼـﻮن
ﭼﺸﻢ ﻣﻲ آﻳﺪ .او ﺑﺎ ﭼﺎپ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﺶ ﻣﺨﺎﻃﺒـﺎن
ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ،اﻳﻦ ﺳـﻄﻮر را ﻧﻮﺷـﺘﻪام .در ﺿـﻤﻦ آوردن ﻧـﺎم
ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،ﺷﻌﺮ ﻻر ،اوز و ﮔﺮاش ﺳﺎز ﻣﺨﺎﻟﻔﻲ
ﻛﺎرﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻋﻠﻤﻲ اوز ﭼﻨﺪ ﺳـﺎﻟﻲﺳـﺖ ﻛـﻪ
از ﻫﻤﻪ ﻧﺎم ﺳﻴﻠﻮاﻧﺎ ﺳﻠﻤﺎنﭘﻮر در ﺷﻌﺮ ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻧﻮ ﺑـﻪ
ﻓﻘﻂ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﻫﺮﺷﻬﺮ در اﺧﺘﻴﺎرم
و ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ژاﻧﺮ ﺷﻌﺮي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷـﻮد و ﺑـﺼﻮرت ﻗﻄﺒـﻲ
ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻌﺮي اوز
و ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺷﺎﻋﺮان اوزي ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ
ﺷﺎﻋﺮم ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮده ﻧﺸﺪه ﻋﺬر ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻢ .ﭼـﻮن
روزﮔﺎري ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻛﺸﻮر در ﻳﻚ دوره ﺧﺎص زﻣـﺎﻧﻲ
ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﻌﺮي ﺧﻮد ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ.
اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻣﻘﻴﻢ دﺑﻲ ﺷﺎﻫﺪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و ﺣﻀﻮر
ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦﻫﺎ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ از دوﺳـﺘﺎن ﺧـﻮب
دارد ﻛﻪ ﻣﺎ )ﻻر ،اوز و ﮔﺮاش( ﻧﻴﺰ از آن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻴـﺴﺘﻴﻢ .در
ﻋﺪه اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋـﺪم ﺣـﻀﻮر در اﻧﺠﻤـﻦ ﺑـﻪ
ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ .اﻧﺠﻤـﻦ ادﺑـﻲ
از ﻗﻠـﻢ اﻓﺘـﺎدهاﻧــﺪ .اﻣـﺎ ﺑﻨــﺎ را ﺑـﺮاﻳﻦ ﮔﺬاﺷــﺘﻪاﻳـﻢ ﻛــﻪ
ﻣﻲ رود .اﻣﺮوزه در ﻛﺸﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻌﺮي وﺟﻮد
ﺷﻌﺮي ﺷﻬﺮ ﻻر را ﺟﻬـﺖدار ﻛﻨـﺪ .ﻳﻌﻨـﻲ ﻫﻤﻴـﺸﻪ
ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ در ﺷﻌﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ اوز ﭘﻴﺶ روي
ﻣﻲﻛﻨﻢ .ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ ﺑﺮﺣﻲ اﺳﻤﻬﺎ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛـﻪ
وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎص ﺷﻌﺮي ﺧﻮدش ﻧﻔﺲ ﻣـﻲﻛـﺸﺪ و ﭘـﻴﺶ
ﻣﻲ رﺳﺪ اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻳـﻦ را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﻛـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن
ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻣﺮﺣﻮم ﺗﺎﺋﺐ اوزي ،ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮﺑﻲ ﺑـﺮاي
ﺷﻬﺮ و اﻣـﺮوز ﻻر و اوز را در اﺧﺘﻴـﺎرم ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ ﺗـﺸﻜﺮ
اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄـﻪ از ﻛـﺸﻮرﻣﺎن ،ﻫﻤﭙـﺎي دﻳﮕـﺮ ﺷـﻬﺮﻫﺎ ﺑـﺎ
ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺘﻤﺮار ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ
ﻗﺮار داده اﻧﺪ و ذﻫﻦ اﻛﺜﺮﻳﺖ اوزي ﻫﺎ ﺑـﺎ اﺷـﻌﺎري از
ﻣﻮﻟﻮي و ﺧﻴﺎم و ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﺻﺎﺋﺐ و ﻧﺎمﻫـﺎي ﺑـﺰرگ
ﺷﻌﺮي و ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﺷـﻌﺮي ﺳـﻪ ﺷـﻬﺮ ﻻر ،اوز و ﮔـﺮاش را
ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧـﺴﺒﺘﺎ ﺧـﻮﺑﻲ از آن ﻣـﻲﺷـﻮد .اﻣـﺎ
ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺪه ﻣﺤﺪودي ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض اﻳـﻦ ﺟﺮﻳـﺎن
درﺧﺸﺎﻧﻲ ﭼـﻮن ﻓﺮدوﺳـﻲ و ﺣـﺎﻓﻆ و ﺳـﻌﺪي و
در اﻳﻦ ﻣﺠﺎل ،ﺑﻨﺎﺳﺖ ﺑﺼﻮرت ﺧﻴﻠﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ و ﮔﺬرا روﻧـﺪ
ﻣﺪﺗﻬﺎ دوﺑﺎره ﭼﻨـﺪ وﻗﺘـﻲ ﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ ﺧـﻮد را از
ﺳﺮاﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺟﺎي ﺑﺴﻲ ﺧﺮﺳـﻨﺪيﺳـﺖ .اﻟﺒﺘـﻪ
اﻳﺮان ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛـﺮده اﻧـﺪ .ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﺳـﺘﺎره ﻫـﺎي
دارد ،ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺳﺮاﻓﺮازي ﻛﺸﻮرﻣﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻴﺴﺖ.
ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺷﻌﺮي ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ .اﻧﺠﻤﻦ ادﺑﻲ ﻻر ﺑﻌـﺪ از
ﺷﺘﺎب ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺷـﺘﺎب ﺑـﻪ ﺷـﻌﺮ اوز ﻫـﻢ
ﻗﺪﻳﻢ و ﺟﺪﻳﺪ ـ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧـﻮﻋﻲ واﻣـﺪار ادﺑﻴـﺎت
داده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ در ﻗﺮن اﺧﻴـﺮ ﻧﻴـﺰ اداﻣـﻪ
ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺰارﺗﺮﻳﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻠﻤﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣـﺴﺘﻤﺮ در
دﻳﮕﺮان ﺷﻌﺮ و ادﺑﻴﺎت را ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .ﺑﻄﻮري ﻛﻪ ﺗـﺎ ﻣﻘﻄـﻊ دﻛﺘﺮاي ادﺑﻴﺎت ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده اﺳـﺖ .از ﭼﻬـﺮهﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ،ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻻر در ﺟﺸﻨﻮارهﻫﺎ و ﺷﺐ ﺷﻌﺮﻫﺎ )از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺐ ﺷـﻌﺮﻫﺎي ﭘﺮﺷـﻮر ﻋﺎﺷـﻮراي ﺷﻴﺮاز( ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد ،ﻣﮋﮔﺎن دﺳﺘﻮري ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﻫﻤﺮاﻫﻲ او ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺮي وﻗﺖ ﻛﺸﻮر ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑـﻪﭼـﺸﻢ ﻣﻲ آﻣﺪ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻣﺮوزه ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺎﻣﻲ از او ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﻢ و ﮔﺎﻫﻲ اﺛــﺮي از او را ﻣــﻲﺧــﻮاﻧﻴﻢ .ﺧﻠﻴــﻞ روﻳﻴﻨــﺎ )ﻛﻼﺳــﻴﻚ(، ﻋﺒﺪاﻟﺮﺿﺎ ﻣﻔﺘﻮﺣﻲ )ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻃﻨﺰ و ﻣﺤﻠﻲ( ،ﺑﻴﮕﻠﺮ ژاﻟـﻪ )ﻣﺤﻠﻲ( ،ﻧﺎﻇﺮه ﺑﻴﻐﺮض )ﻛﻼﺳـﻴﻚ( ،ﻓﻴـﺮوزه ﺧـﺮم ﺑﺨـﺖ )ﻛﻼﺳﻴﻚ( و ﺣﺒﻴﺐاﻟﻪ ﻣﻔﺘﻮﺣﻲ از دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﻲ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻧﺎمﺷﺎن را ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﻢ و از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻠﻴﻞ روﻳﻴﻨﺎ ﻛﻪ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ اﻧﺠﻤﻦ ادﺑﻲ را ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه
ﺷﻌﺮ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻦ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ي ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ،ﺗﺎﺣﺪودي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ .اﻣﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻓﻌﺎل و ﺟﻮﻳﺎي ﻧﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺣــﻀﻮر در اﻧﺠﻤــﻦ ادﺑــﻲ اوز روزﺑــﺮوز ﺑــﺮ داﻧــﺶ ﺧــﻮد ﻣــﻲاﻓﺰاﻳﻨــﺪ ،ﺗﻌﺪادﺷــﺎن ﻛــﻢ ﻧﻴــﺴﺖ .ﺑﺮﺧــﻲ از ﻣﻄﺮح ﺗﺮﻳﻦ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓـﺮوغ ﻫﺎﺷـﻤﻲ و ﻣﻬـﺪي ﺑﻬﺮام ﭘﻮر در ﻗﺎﻟﺐ اﺷﻌﺎر ﻛﻼﺳﻴﻚ ،ﻣﺮﺗـﻀﻲ اﺳـﻤﺎﻋﻴﻠﻲ و ﻣﮋﮔﺎن ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺳﺮودن ﺷﻌﺮﻫﺎي ﺳﭙﻴﺪ و ﻣﺪرن ،ﻣﺤﻤـﺪ ﺧﻮاﺟﻮي ﺷﻌﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ،ﻋﺎدل دادﮔﺮ و آرزو ﺻـﺎﻟﺢ ﻧـﮋاد در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻧﻮ ،ﻫـﺪي ﻫﺎﺷـﻤﻲ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺷـﻌﺮ ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻧﻮ و ﺗﺮاﻧﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻬﻨﺎز ﻧﻮروزي در ﻗﺎﻟـﺐ ﻃﻨﺰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﭘﺮرﻧﮓ ﺧﻮد ،ﻗﺼﺪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﺎﺳﺮودهﻫﺎي ﺷﻌﺮ را دارﻧﺪ. اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻠـﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻌﺮ اﻣـﺮوز اوز ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ و ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ درﺻﺪ ﻛﻤﻲ از ﺷـﺎﻋﺮاﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮي ﻛﺸﻮر ﻫﻤﺴﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و
ﻣﻘﺎﻟﻪ
7
ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺑﺎ اﺛﺮي روﺑﺮو ﻫـﺴﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺸﺨﺺ ﻛﻨـﺪ دﻳـﺪ
ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺳﺮوده و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎي
ﻛﻼﺳﻴﻚ ،ﻣﺼﻄﻔﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺷـﻌﺮ در
ﺻﺎﺣﺒﺎن اﺛﺮ ﻛﺸﻮريﺳﺖ .ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ دارﻧـﺪ
ﺑﻠﻨﺪش را ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﻛﻼم ﺣـﺎﻓﻆ و ﺳـﻌﺪي درك ﻛـﺮد ﻛـﻪ
ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻧﻮ و ﻛﻼﺳﻴﻚ ،ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮﺿﻮع آﻳﻴﻨﻲ و ﮔﻮﻳﺶ
ﺣﺮﻓﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻲآوردﻧﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﭘﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫـﺎ و
دﻗﻴﻘﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺮي آن روزﮔﺎر ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز ﺑﺤـﺚ ﺷـﻌﺮ
ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ،ﺑﺘﻮل ﻧﺎدرﭘﻮر و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻓﻘﻴﻬﻲ در ﺣﺎل و ﻫـﻮاي
ﺑﺤﺚ ﻫﺎ ﻣﻄﺮح روز ﻫﺴﺘﻨﺪ .اﻣﺎ اﺧﺘـﺼﺎص ﻳـﻚ ﺻـﻔﺤﻪ از
ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ و ﻧﻮ و ﻣﺪرن اﻳﻨﻘﺪر داغ ﻧﺒﻮد ،ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ.
ﻧﻮ و ﻣﺪرن .دو ﻧﺎم ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻛـﺎر ﭘﻴﮕﻴـﺮي ﺟﺮﻳـﺎن
ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ وزﻳﻦ ﻋﺼﺮ اوز ﺑﺮاي ﺷﻌﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮگ زرﻳﻦ ادب ﻧﻴﺰ
در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻧﺎمﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﺣـﻮم
ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮي ﻛﺸﻮر و ﺗﻼش در اﻳﻦ راه ﺟﺪيﺗﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮد.
ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ ،ﻛﺎري ﺑﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و در ﺧﻮر اﺳـﺖ ﻛـﻪ در
ﺣﺎجﺗﺮاب ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷـﻌﺮ ﻣﻨﺎﺳـﺒﺘﻲ ﻣـﻲﺳـﺮوده
اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻠﻤﺎن در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺟﺪيﺗـﺮ
آﻳﻨﺪه ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ آن ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد.
اﺳﺖ ،ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج ﻏﻼﻣﻌﺒﺎس ﺧﻮﺷﺎﺑﻲ و ﻣﺮﺣـﻮم ﻧـﺼﺮا...
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺬﻛﻮر در ﺟﺎدهي ﺷﻌﺮ ﻗﺪم ﻣﻲزﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ
ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﻧﺼﺮﻳﻦ ﻛﻪ دوﺑﻴﺘﻲ ﻣﻲﺳﺮوده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ
ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از ﻧﺮﮔﺲ اﺳﺪي ،ﻓﺮزاﻧﻪ ﻧﺎدرﭘﻮر ،ﺣﺒﻴﺒﻪ ﺑﺨـﺸﻲ،
اﻣﺮوزه ﻛﻤﺘﺮﻛﺴﻲ از ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮدن آﻧﻬـﺎ ﻣﻄﻠـﻊ ﺑﺎﺷـﺪ .ﺟـﺰ
ﺳﻌﻴﺪ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ،ﺣﻤﻴـﺪ ﺗـﻮﻛﻠﻲ ،ﻓﺎﻃﻤـﻪ آﺑﺎزﻳـﺎن ،ﺳـﻤﻴﻪ
ﺗﻌﺪادي از ﻣﺴﻦ ﺗﺮﻫﺎي ﮔﺮاش ﻛﻪ اﻟﺒﺘـﻪ آﻗـﺎي ﻋﺒـﺪاﻟﻌﻠﻲ
ﻛﺸﻮري ،ﻳﻮﺳـﻒ ﺳـﺮﺧﻮش ،ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺧﻮاﺟـﻪ زاده ،ﻋﻠـﻲ
ﺻﻼﺣﻲ ،ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮔﺮاﺷـﻲ ،ﻛﺘـﺎﺑﻲ را ﺑـﺎ ﺗﺤـﺖ
داوري ﻓﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺷـﻌﺮ ﻧـﻮ و ﺑﻌـﻀﺎ ﻣـﺪرن و
ﻋﻨﻮان ﺷﻌﺮاي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﮔﺮاش در دﺳﺖ ﺗـﺎﻟﻴﻒ دارد ﻛـﻪ در
اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ دﻳﺒﺎﭼﻲ و ﻓﻮزﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ در ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻚ
آﻳﻨﺪه ﺷﺎﻫﺪ ﻧﺸﺮ آن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑـﻮد و ﺑـﺎ زﻧـﺪﮔﻲ و ﻧﻤﻮﻧـﻪ
ﺷﻌﺮي ﻃﺒﻊ آزﻣﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ .اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ
ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻫﺮﻛﺪام ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ.
ﮔﺮوه ﻗﺒﻠﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﻪ روزﺗﺮ و ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ
و اﻣﺎ ﺷﺎﻋﺮان اﻣﺮوز ﮔﺮاش .ﺗﻌﺪادﺷﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻫﺮﻛﺪام
ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﻌﺮي ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻌﺮ ﮔﺮاش را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺮوه
در ﻳﻚ دوره ﺧﺎص زﻣﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ
و ﻧﺎمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻜﻴﻪ و ﺳﻨﺠﺶ و
اﻣﺮوزه ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ و ﺷﺎﻳﺪ آﺛـﺎر
ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ .دروﻳﺶ ﭘﻮرﺷﻤﺴﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ
ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ اراﻳﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ .ﻛـﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﺘﺮ از
ﮔﺮاش ﻧﺎﻣﻴﺪ .او ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺑﻴﺘﻲ ﻣـﻲﺳـﺮاﻳﺪ ،ﺑـﺎ آﻣـﺎده
اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺳﺮودﻧﺪ و اﻣﺮوز ﻛﻤﺘﺮ و ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻗﻄـﻊ ،ﻫـﻴﭻ
داﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و
ﻧﻤﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ،اﻣﺎ اذﻫﺎن ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ را در ﻣﺠـﺎﻣﻊ ﺷـﻌﺮي و
دﻓﺎع ﻣﻘﺪس و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺶ
ﻣﺤﺎﻓﻞ ادﺑﻲ ﺑﻪ ﻳﺎد دارد و اﻛﺜﺮا ﻧﻴﺰ در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻚ
ﻣﺤﻠﻲ ﮔﺮاﺷﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻧﺎمﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻮش ﻧـﺸﺪﻧﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ
ﺑﻮده اﺳﺖ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻧﺎمﺷﺎن اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺳﻨﻴﻦ
ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺟﻌﻔـﺮ رﺳـﻮﻟﻲ ﻧـﮋاد ،ﺧـﺴﺮو
ﻃﻲ ده ﺳﺎل اﺧﻴﺮ ،ﺳﻪ ﻧﺎم وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺮات ﻣﻲﺗﻮان
ﺣﺴﻦزاده ،ﻣﻬﺪي ﺟﻌﻔﺮي ،ﻓﺘﺤﻌﻠﻲ ﺟﻌﻔﺮي ،ﺣـﺎجﻣﻬـﺪي
ﮔﻔﺖ ﺷﻌﺮ را ﺟﺪيﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ .ﺑﻪﻃـﻮري ﻛـﻪ
دروﻳﺸﻲ ،ﻧﺎدر اﻣﻴﻦزاده ،ﻋﺎﻃﻔﻪ اﻣـﻴﻦزاده ،ﻓﺎﺋﻘـﻪ ﻣﺘـﻴﻦ،
ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲﺷـﺎن را ﻧﻴـﺰ ادﺑﻴـﺎت اﻧﺘﺨـﺎب
ﺻﺎﻟﺤﻪ ﺧﻨﺪان ،ﺑﺪرﻳﻪ دﺳﺘﺎر ،ﻣﻌـﺼﻮﻣﻪ ﺣﺎﺟﻴـﺎن ،ﻣﻌﻈـﻢ
ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﮔﻮاه اﻳـﻦ
ﺳﻠﻤﺎﻧﻲ ،ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺑﺮازش ،ﻣﺮﻳﻢ ﻛﻬﻨﺪﻟﻲ ،ﻃﺎﻫﺮه اﺑﺮاﻫﻴﻤـﻲ،
ﺟﺪﻳﺖ اﺳﺖ .اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮاﺟﻪ ﭘﻮر ﻛﻪ
ﻧﺠﻤﻪ ﻧﻮروزي ،ﻣﺤﻤـﺪﻋﻠﻲ ﺷـﺎﻣﺤﻤﺪي ،ﺟـﻮاد ﭘﻴـﺮاﻳﺶ،
در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮ و ﻣﺪرن ،ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻛﺎرﮔﺮ در ﻗﺎﻟـﺐ ﻛﻼﺳـﻴﻚ و
ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﭘﻴﺮاﻳﺶ ،ﺟﻌﻔﺮ ﭘﻴﺮوزي ،ﺣﺒﻴـﺐ ﻓـﺮوزش ،ﺟﻌﻔـﺮ
ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻳﻴﻨﻲ ،دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ،ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و ﻃﻨـﺰ و
ﺟﺒﺮاﻟــﺪﻳﻨﻲ،
ﺟﻮاد راﻫﭙﻴﻤﺎ در ﻗﺎﻟـﺐ ﻛﻼﺳـﻴﻚ و ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت آﻳﻴﻨـﻲ و
ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻌﺮي ﮔﺮاش ﮔﺮاش ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺎﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗـﺮﻳﻦ ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺟﻨﻮب اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻋﻠﻤﻲ آن ﺑﻪ ﻗﺮنﻫـﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد .ﺣﻀﻮر ﻋﺎﻟﻤﺎن دﻳﻨﻲ و ﭘﺮورش ﻓﻜﺮﻫﺎي ﺧﻼق و ﻣﻮﺛﺮ ،ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻋﻠﻮم راﻳـﺞ در ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﮔﺮاش ﻧﻴﺰ رﺷﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺳﻴﺮ ﺻـﻌﻮدي ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ .ﺷﻌﺮ در ﮔـﺮاش ﺑـﻪ ﻗـﺸﺮ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲﺷﻮد و از ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗـﺎ ﺣـﺎل ﺑـﺴﻴﺎري از زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﮔﺮاﺷﻲ ﺑﺰرگ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﺷﻌﺮ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ و ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎ ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﻌﺮ ﺷـﺎﻋﺮان ﺑـﺰرگ ﭘﺎرﺳـﻲﮔـﻮي و ﻣﺤﻠﻲ و ﺗﺮاﻧﻪ ﻫﺎﺳﺖ .ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻋﻼﻗـﻪ و ارج ﻧﻬـﺎدن ﺑـﻪ ﺷﻌﺮ ،اﻳﻦ ﻫﻨﺮ اﺻﻴﻞ اﻳﺮاﻧﻲ ،ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮاﻧﻴﻦ ﻛـﻪ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻪاﻧﺪ را ﺟﺬب ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ ﻋﺎﻟﻤﺎن دﻳﻨﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ وﻋـﻆ و ﻛـﻼم آﻧﻬﺎ از ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻴﺮاب ﻣﻲﺷﺪهاﻧـﺪ و ﮔـﺎه در ﺑـﻴﻦ ﻛﻼمﺷﺎن ﺑﺮاي ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاري ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﺧـﻮﻳﺶ از ﺑﻴﺖ ﻫﺎ و ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ .ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﻌﺮي ﮔﺮاش اﻓﻘﻲ درﺧﺸﺎن و ﭘﺮاﻧﺪﻳﺸﻪ دارد .ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺤﻤـﺪﺟﻌﻔﺮﺧﺎن ﻣﻘﺘﺪراﻟﻤﻤﺎﻟﻚ ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﺷﻴﺪا ﻛـﻪ اﻣـﺮوزه او را ﺑـﺎ ﻧـﺎم ﺷﻴﺪاي ﮔﺮاﺷﻲ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ ،درﺧﺸﺎنﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ و زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺷﻌﺮي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﺮاش را ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺷـﻌﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورده اﺳﺖ .ﭼـﺎپ ﻛﺘـﺎب ﻗﻄـﻮر او ﻛـﻪ ﭘـﺮ از ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻧـﺎب در ﻗﺎﻟـﺐﻫـﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻚ ﺷـﻌﺮي و ﮔـﺎه
ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ و ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮهﻫـﺎي
ﻧﻮﺣﻪ ﻫﺎي او ﺑﺮاي ﺳﺎﻻر ﺷﻬﻴﺪان و اﺳﺘﻘﺒﺎلﻫـﺎي
ﺷﻌﺮي ﮔﺮاش ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺻﺎدق رﺣﻤﺎﻧﻲ ـ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺦ
زﻳﺒﺎي ﺷﻌﺮي از ﺣﺎﻓﻆ اﺳﺖ ،ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ دﻛﺘـﺮ
رﺣﻤﺎﻧﻲ ـ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ،ﻣﻄﺮحﺗﺮﻳﻦ و ﺷـﺎﺧﺺﺗـﺮﻳﻦ
اﺣﻤﺪ اﻗﺘﺪاري ﮔﺮاﺷﻲ ﻛﺎر ﻗﺸﻨﮕﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ
ﭼﻬﺮه ﺷﻌﺮي ﮔﺮاش ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎپ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ
ﻫﻮﻳﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﺮاش را ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳـﺎدي
ﺷﻌﺮي و ﺷﺮﻛﺖ دو دﻫﻪ در ادﺑﻴﺎت ﻣﻄﺮح و ﺟﺮﻳـﺎن ﺳـﺎز
ﺗﺜﺒﻴــﺖ ﻛــﺮد .در ﺑﺨــﺸﻲ از
ﺷﻌﺮ و ﺟﺪيﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺎﻓﻞ ادﺑﻲ ﻛﺸﻮر ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر
ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ،ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻣﺮﺣﻮم
ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻗﺎﻟﺐﻫﺎي ﺷﻌﺮي ﻛﻼﺳﻴﻚ و ﻧـﻮ و
ﺣﺎج رﺳﺘﻢ ﺧﺎن ﻧﻴﺰ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪه
ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ و ﺗﺮاﻧﻪ ﺑﻪ زﺑـﺎن ﻓﺎرﺳـﻲ و ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر از اﻓﺘﺨـﺎرات
اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻨﺒـﻊ
ﮔﺮاش ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد .ﺗﺎﺛﻴﺮ او ﺑﺮ دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻋﺮان ﮔـﺮاش
ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ.
ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ.
ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺪاي ﮔﺮاﺷﻲ و ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج رﺳﺘﻢ ﺧـﺎن ﻫـﺮدو از ﺟﺮﮔـﻪي ﺧـﻮاﻧﻴﻦ ﮔﺮاش ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ در ﻋـﻴﻦ ﺣـﺎل اﻧﺲ و اﻟﻔﺘﻲ ﺑﺎ ﺷـﻌﺮ و ﺳـﺮودن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ .در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ دو ﻧـﺎم، ﻧﺎم ﺑﺰرگ دﻳﮕـﺮي ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد ﻛﻪ ﺟﺎي ﺑﺴﻲ ﺗﺎﻣﻞ دارد و او ﻛـﺴﻲ ﻧﻴـﺴﺖ ﺟـﺰ ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲاﺻﻐﺮ رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷـﻴﺦ رﺣﻤـﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻬﻨﺴﺎﻻن ﮔﺮاش ﺑـﺎ ﺷـﻌﺮﻫﺎ و ﻣﻨﺒﺮﻫـﺎي ﺗـﺎﺛﻴﺮﮔﺰار و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪﺧﻮﺑﻲ ﻣﺎﻧﻮس ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﻫـﻢ ﺣﺮﻓﻬـﺎ و اﺧﻼق او را ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻧﺪ .وﻗﺘﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎي او ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺎﻋﺮش ،آﻗﺎي ﺻﺎدق رﺣﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ زﻳﻮر ﻃﺒﻊ آراﺳـﺘﻪ ﺷﺪ ،ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺧﺎﻃﺮهي ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﺶ در اذﻫـﺎن ﺗـﺎزه ﺷـﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از وﺟﻮد اﻳﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ،ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﺮﺣﻮم رﺣﻤﺎﻧﻲ ﺗﻤـﺎم ﺷـﻌﺮﻫﺎي ﺧـﻮد را در ﻗﺎﻟـﺐ ﻫـﺎي
از اﻳــﻦ ﺑﻌــﺪ ﺳــﻌﻲ ﺧــﻮاﻫﻴﻢ ﺑــﻪ ﺗﻔــﺼﻴﻞ ﺑﻴــﺸﺘﺮ ﺑــﻪ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻔﻮرﻋﺒﺎﺳﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺧﻮاﺟﻪ. ﻫﻨﻮز ﻋﺪه اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑــﻪﻃــﻮر ﻛﺎﻣــﻞ از ﺷــﻌﺮ ﻓﺎﺻــﻠﻪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﮔﺎهﮔﺎه ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﻨﺪ و در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن در ﺷﺐ ﺷﻌﺮﻫﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻓﻌﺎل ﺗـﺮ ﺑﻮدﻧﺪ .اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻳﻌﻘﻮب ﻓﻴﺮوزي و ﻋﻠﻲ ﻧﻘﻲ رﺣﻤﺎﻧﻲ و ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﺑﻬﻤﻨﻲ ﺑﺎ ﺳﺮودن ﺷـﻌﺮﻫﺎي ﻛﻼﺳـﻴﻚ، اﺣﻤﺪرﺿﺎ ﺗﺎﺟﺒﺨﺶ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ و ﻧﻮﺣﻪ ـ ﻛﻪ اﻣــﺮوزه ﺑــﻪ ﻳﻜــﻲ از ﺷــﺎﺧﺺﺗــﺮﻳﻦ و ﻣﺤﺒــﻮبﺗــﺮﻳﻦ ﻧﻮﺣﻪﺧﻮانﻫﺎي اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس ﻫﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ـ ﻋﻠـﻲ ﺳﭙﻬﺮ ،اﻛﺒﺮ ﺷﺎه ﻣﺤﻤﺪي و ﻗﺎﺳﻢ اﻳﺰدﻳﺎن ﻣﺘﺨﻠﺺ ﺑﻪ ﻫﺎﻣﻲ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷـﻌﺮ ،ﻫـﺮ ﺳـﻪ ﺗـﻦ در زﻣﻴﻨـﻪ ﺷـﻌﺮ
ﺟﺮﻳﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮ اﻣﺮوز ﻻرﺳﺘﺎن و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮردي اﺷﻌﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﺎمﻫﺎي آورده ﺷﺪه ﺑﭙﺮدازﻳﻢ.
ﮔﺰارش
آواﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺻﺮف و ﻧﺤﻮ ﻣﻲﺷﻮد .آواﺷﻨﺎﺳﻲ واژهﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﺗﻌﻴﻴﻦ واﻛﻪﻫﺎ،
اﮔﺮ ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ
ﻫﻢﺧﻮانﻫﺎ ،واجﻫﺎ و ...اﺳﺖ .در ﻣﺒﺤﺚ ﺻﺮف ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻛﻠﻤﺎت و ﻧﻮع آﻧﻬﺎ از ﻗﺒﻴﻞ اﺳﻢ ،ﻓﻌﻞ و ﺣﺮف ،و اﻟﺒﺘﻪ ﺻﺮف اﻓﻌﺎل و زﻣﺎﻧﻬﺎ و ...ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ .و در ﻣﺒﺤﺚ ﻧﺤﻮ ﻫـﻢ
وارد اﻃﻠﺲ ﮔﻮﻳﺶﻫﺎ ﺑﺸﻮد ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻢ ﺳﺎﻧﺎز رﻳﻴﺴﻲ اردﻛﺎﻧﻲ درﺑﺎره ﺗﺤﻘﻴﻖاش روي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ
ﻣﺴﻌﻮد ﻏﻔﻮري
»ﻫﺪﻓﻢ از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ،ﺣﻔﻆ ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن آن ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﻌﺪي اﺳﺖ. ﭼﻮن ارﺗﺒﺎط ﮔﺴﺘﺮدهي ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﺎ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و زﺑﺎن رﺳـﻤﻲ ،و ﺗـﻼش ﺑﻌﻀﻲ از ﭘﺪر و ﻣﺎدرﻫﺎ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎيﺷﺎن زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧـﺪ ،و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ،ﺳﻔﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدﻫﺎ و ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﮔﺮاﺷﻲ ﺑﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺧﻠﻴﺞ ،ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ ﻫﻢ ﻣﺜﻞ ﮔﻮﻳﺶﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ دﻳﮕﺮ در ﺣﺎل از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ .اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻢ آﻧﻘﺪر ﺧﻮب ﻛﺎر ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔـﻮﻳﺶ وارد اﻃﻠـﺲ ﮔـﻮﻳﺶﻫـﺎ ﺑﺸﻮد ،ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﺮاش ﻛـﺮدهام «.اﻳﻨﻬـﺎ را ﺳـﺎﻧﺎز رﻳﻴـﺴﻲ اردﻛﺎﻧﻲ ،داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ رﺷﺘﻪي ﻓﺮﻫﻨﮓ و زﺑﺎنﻫﺎي ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﻲ داﻧـﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و زﺑـﺎنﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﮔـﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷـﻲ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﭘﺮوژه ي ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣـﻪاش اﻧﺘﺨـﺎب ﻛـﺮده اﺳـﺖ .او 26 ﺳﺎﻟﻪ و ﻣﺘﻮﻟﺪ و ﺳﺎﻛﻦ ﺷﻴﺮاز اﺳﺖ .ﻣـﻦ در دورهي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳــﻲ زﺑــﺎن و ادﺑﻴــﺎت اﻧﮕﻠﻴــﺴﻲ در داﻧــﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز ﺑﺎ او ﻫﻢﻛﻼﺳﻲ ﺑـﻮدم ،و از اﻳـﻦ ﻛـﻪ ﺷـﻨﻴﺪم ﻗﺼﺪ دارد روي ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ ﻛﺎر ﻛﻨـﺪ ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﺷﺪم ،ﭼﻮن داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻌﺪاد و ﺳـﺨﺖﻛـﻮش اﺳﺖ .او اواﻳﻞ آذر ﻣـﺎه ﺑـﺮاي ﺟﻤـﻊآوري و ﺗﻜﻤﻴـﻞ اﻃﻼﻋــﺎتاش ﻣﻴﻬﻤــﺎن ﺧــﺎﻧﻮادهي ﺧﺎﻟــﻪاش ،ﺧــﺎﻧﻢ رﺣﻴﻤــﻲ و آﻗــﺎي ﻛــﺮﻳﻢ ﻓــﺎﻃﻤﻲ ﺑــﻮد .ﻗــﺮار ﻳــﻚ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ي ﻣﻔﺼﻞ را ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺸﺎوره ﺑـﺎ آﻗﺎي ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﻲ ﺻﻼﺣﻲ ﻣﻲرﻓﺘﻴﻢ از او ﮔـﺮﻓﺘﻢ ،وﻟـﻲ ﻣﻘﺪور ﻧـﺸﺪ و ﺑـﻪ اﺟﺒـﺎر ﻣـﺼﺎﺣﺒﻪ را ﺗﻠﻔﻨـﻲ اﻧﺠـﺎم دادﻳﻢ. از ﻧﺤﻮهي آﺷﻨﺎﻳﻲاش ﺑﺎ ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ .ﭘﺪر ﻣﺮﺣﻮماش اﻫﻞ اردﻛﺎن ﻓﺎرس ﺑــﻮده ،و ﻣــﺎدرش ﻣﺘﻮﻟــﺪ ﻻر و ﺑــﺰرگﺷــﺪهي ﺷــﻴﺮاز اﺳــﺖ .ﻣــﻲﮔﻮﻳــﺪ ﻣــﺎدرﺑﺰرگ ﻣﺎدرياش از ﺧﺎﻧﻮادهي ﺧﺎنﻫﺎي ﻻري ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهﻫـﺎي اﻗﺘـﺪاري ،ﻣﻘﺘـﺪري و ﻣﻌﻔﻮي ﻧﺴﺒﺖ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ وﻟﻲ ﭘﺪرﺑﺰرگ ﻣﺎدرياش اﻫﻞ ﮔﺮاش و از ﻃﺎﻳﻔﻪي رﺣﻴﻤﻲ و اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ .در ﻧﺘﻴﺠﻪ ،ﺧﺎﻧﻮادهي ﭘﺪري ﻣﺎدرش ﺳﺎﻛﻦ ﮔﺮاشاﻧﺪ» .ﻣـﺎدرم ﺗﻮي ﺧﺎﻧﻪ و ﺑﻴﺮون ﻓﺎرﺳﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ،وﻟﻲ ﺑﺎ ﻗﻮم و ﺧـﻮﻳﺶ ﻻرياش ﺑـﻪ زﺑـﺎن ﻻري .ﮔﺮاﺷﻲ را ﻫﻢ ﮔﺎﻫﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻟﻬﺠﻪاش اﻋﺘﻤـﺎد ﻛـﺮد«. ﺧﻮدش ﻫﻢ ﮔﺮاﺷﻲ را ﺧﻮب ﻣﻲﻓﻬﻤـﺪ ،وﻟـﻲ ﺑـﺎ آن ﺣـﺮف ﻧﻤـﻲزﻧـﺪ؛ »آﺧـﺮ ﻟﻬﺠـﻪام ﺧﻨﺪهدار اﺳﺖ ،ﭼﻮن ﻻري و ﮔﺮاﺷﻲ و اردﻛﺎﻧﻲ را ﻗﺎﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ!« ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ دﻟﻴﻞاش ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ» .ﭼﻮن ﺑﺎ ﮔﻮﻳﺶ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﺣﺪي آﺷﻨﺎ ﺑﻮدم .و ﭼﻮن روي ﮔﻮﻳﺶ ﻻري ﻗﺒﻼً زﻳﺎد ﻛﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد ،وﻟﻲ ﺗﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮدم ،ﻛﺎر زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﺎﻣﻠﻲ روي ﮔـﻮﻳﺶ ﺷـﻤﺎ ﻣﻨﺘـﺸﺮ ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد«. داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ رﺷﺘﻪي ﻓﺮﻫﻨﮓ و زﺑﺎنﻫـﺎي ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﻲ ﺑـﺮاي ﭘـﺮوژهي ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪﺷﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﺳﺮاغ ﺧﻮاﻧﺶ ﻣﺘﻮن ﻗـﺪﻳﻤﻲ ﺑﺮوﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ را رﻣﺰﮔـﺸﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﻣﻨﻈﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲﺷﺎن ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳـﺮاغ اﺳـﻄﻮرهﻫـﺎ ﺑﺮوﻧـﺪ و ﻣـﺜﻼ ﺑـﻪ ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﻣﺘﻮن اﺳﻄﻮرهاي و ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺳـﻄﻮرهﻫـﺎي ﻣﻠﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ؛ و ﻳـﺎ روي ﮔـﻮﻳﺶﻫـﺎي
8
ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻬﺎد و ﮔﺰاره و ﺗﺠﺰﻳﻪي روﺳﺎﺧﺘﻲ ﺟﻤـﻼت ﻣـﻲﭘـﺮدازﻳﻢ «.او ﻫﻤـﻪي اﻳـﻦ ﻣﺒﺎﺣﺚ را در ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ،و اﻟﺒﺘـﻪ اﻋﺘﻘـﺎد دارد ﻫـﻴﭻﻛـﺪام ﻛـﺎر ﺳﺎدهاي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ» .ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺼﻮتﻫﺎ و ﻫﻤﺨﻮانﻫﺎ ﺟﻔﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد «.ﺟﻔﺖﻫﺎي ﻛﻤﻴﻨﻪ دو ﻛﻠﻤﻪاي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ واﻛﻪ ﻳﺎ ﻫﻢﺧﻮان ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔـﺎوت دارﻧـﺪ و ﺑـﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﻧﺪن ﺗﻔـﺎوت ﻫﻤـﺎن واﻛـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻫﻢﺧﻮانﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﻗﻠﻢ و ﻛﻠـﻢ» .ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲآﻳـﺪ در ﮔـﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷـﻲ واﻛﻪﻫﺎ و واﻛﻪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺐ ﺧﺎﺻﻲ وﺟﻮد دارد .وﻟﻲ اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺑـﺮاي اﻳـﻦ واﻛـﻪﻫـﺎ ﻳـﺎ ﻫﻢﺧﻮانﻫﺎ ﺟﻔﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ ،ﻋﻤﻼ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ وﺟـﻮد آﻧﻬـﺎ را ﺛﺎﺑـﺖ ﻛـﻨﻢ .ﻣﺜـﻞ ﻫﻢﺧﻮان /ذ /ﺳﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ /ز /اﺳﺖ و ﻧﻪ /د ،/وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﻔﺖ ﻛﻤﻴﻨﻪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد «.اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺻﺮف اﻓﻌﺎل ﻫﻢ در ﮔﻮﻳﺶ ﮔﺮاﺷـﻲ ﻣـﺴﺌﻠﻪﺳـﺎز اﺳـﺖ و از ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ .او در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ آﻗﺎي دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺮاﺑﻲ ﻛﻪ ﭼﻨـﺪ ﻣﻘﺎﻟـﻪ در اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ در ﻧﺸﺮﻳﻪي »ﻫﻤﺴﺎده« ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻫﻢ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮده ،و ﻧﺘﻴﺠـﻪﮔﻴـﺮي ﻧﻬﺎﻳﻲ او ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻦﻫـﺎي ﻣﺎﺿـﻲ و ﻣـﻀﺎرع در اﻳـﻦ ﮔـﻮﻳﺶ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﺑﻲﻗﺎﻋﺪه و ﺳﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ. ﺧﺎﻧﻢ رﻳﻴﺴﻲ اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺎه آﻳﻨـﺪه ﻧﮕـﺎرش ﭘﺎﻳـﺎنﻧﺎﻣـﻪاش ﺑـﻪ اﺗﻤـﺎم ﺑﺮﺳﺪ» .دادهﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزم را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮدهام و ﺣﺎﻻ در ﻣﺮﺣﻠﻪي ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻫﺴﺘﻢ «.وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻜﺘﻮب در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ،اﻳﻦ دادهﻫﺎ از ﭼﻪ راﻫﻲ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪهاﻧﺪ؟ »ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﭘﺎراﮔﺮاﻓﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﺑﺎن ﻻرﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻤﻚ ﻛﺮد .ﻣﺜـﻞ ﻛﺘﺎب ﻻر ﺷﻬﺮي ﺑﻪ رﻧـﮓ ﺧـﺎك )دﻛﺘـﺮ وﺛـﻮﻗﻲ( و ﻳـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻻرﺳـﺘﺎﻧﻲ )اﻗﺘﺪاري( و ﺳﻴﻤﺎي ﻻرﺳﺘﺎن )رﺣﻤﺎﻧﻲ( .ﻛﺘﺎب دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻻرﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮔﻮﻳﺶ ﺧﻨﺠﻲ )ﻟﻄﻒﻋﻠﻲ ﺧﻨﺠﻲ( ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد .از ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي اﻧـﺎر و ﺑﺎدﮔﻴﺮ )رﺣﻤﺎﻧﻲ( ،ﺑﺎزي ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﮔﺮاش )روﺳﺘﺎﻳﻲ( و ﻧـﺸﺮﻳﺎت ﻫﻤـﺴﺎده و ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻮ و اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪي ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺧﺎﻧﻢ ﻛﺒﺮي ﺟﻌﻔـﺮزاده ﻫـﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛﺮدم .در ﺑﺨﺶ آواﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻢ از ﻣﺸﻮرت آﻗﺎي ﻋﺒـﺪاﻟﻌﻠﻲ ﺻـﻼﺣﻲ و ﺷـﻤﺎ )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻦ ،ﻧﮕﺎرﻧﺪه( ﺧﻴﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدم .آﻗﺎﻳﺎن ﻓﺮﺳـﻮده و ﻏﻼﻣـﻲ ﻫـﻢ از ﺑﺨﺸﺪاري ﺑﻪ ﻣﻦ ﻟﻄﻒ داﺷﺘﻨﺪ «.وﻟﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﺗﻤﺎم اﻳﻦﻫﺎ ،ﻧﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻜﺘـﻮب و در دﺳﺘﺮس ﻧﺒﻮدن ﻧﻮار و ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺿﺒﻂ ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛـﻪ او ﺑـﻪ روش ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﻣﻴﺪاﻧﻲ و ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﮔﻮﻳﺶوران ﻣﺤﻠﻲ روي ﺑﻴﺎورد .ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ اﻓـﺮاد ﺑﺎﻳـﺪ ﺣﺘﻲاﻻﻣﻜﺎن ﻣﺴﻦ و ﻓﻬﻤﻴﺪه ،و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻲﺳﻮاد ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﮔﺮاش ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺧﺎرج ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ .از او ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ از اﻓﺮادي ﻛﻪ او را در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻴﺪاﻧﻲاش ﻳﺎري ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻧﺎم ﺑﺒﺮد» .ﻳﻜﻲﺷﺎن آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ رﺣﻴﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ 75ﺳﺎل ﺳـﻦ داﺷـﺘﻨﺪ .دو ﻧﻔﺮ ﻫﻢ در ردهي ﺳﻨﻲ 50ﺗﺎ 70ﺳﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺧﺎﻟـﻪام ،ﻓﺎﻃﻤـﻪ رﺣﻴﻤـﻲ ،و ﺷﻮﻫﺮﺷﺎن ،آﻗﺎي ﻛﺮﻳﻢ ﻓﺎﻃﻤﻲ ،ﺑﻮدﻧﺪ «.ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳـﻮاد ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎر زﺑﺎنﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﻇﺮﻳﻒ اﺳـﺖ ،ﺑـﺎ ﻛـﺎر ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﮔﻮﻳﺶوران ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ »ﭼﺮا .زﻳﺎد .اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻨﻜـﻪ آﻧﻬـﺎ در ﻳﻚ ﺳﺮي ﻛﻠﻤﺎت ،ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻨﺪ ،و ﺣﺘﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺳﺮ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ! و ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺳﻮاﻻﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣـﻦ ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺘﻢ. ﺑﺴﻴﺎر اوﻗﺎت آﻧﻬﺎ ،ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آﻗﺎي رﺣﻴﻤﻲ ،ﺳﻮال ﻣﻦ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪﻧﺪ و ﺟـﻮاب دﻳﮕﺮي ﻣﻲدادﻧﺪ .در اﻳﻦ ﻣﻮاﻗﻊ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﮔﺮاﺷﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻢ ﺗـﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺳﻮال ﻣﻦ را ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﺪ .در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﻫﻢ ﺧﺎﻧﻢ ﻓﺮزاﻧﻪ رﺣﻴﻤﻲ ،دﺧﺘـﺮ ﺧﺎﻟـﻪام، ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﻚ ام ﻛﺮد .او ﺧﻮدش ﻣﺪرك ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ زﺑﺎن و ادﺑﻴـﺎت ﻓﺎرﺳـﻲ دارد و ﺳﻮاﻻت ﻣﻦ را ﺧﻮب ﻣﻲﻓﻬﻤﻴﺪ و ﺟﻮاب ﻣﻲداد .ﻣﺜﻼ ﻓﻘﻂ او ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﻓﻬﻤﻴـﺪ ﺻﺮف ﻓﻌﻞ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ ،و ﺣﺘﻲاﻻﻣﻜﺎن ﺟﻮاب ﻣﻲداد«.
ﻣﺤﻠﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ» .ﻛﺎر روي ﮔﻮﻳﺶ ﻫﺎ ﻫـﻢ
ﺧﺎﻧﻢ رﻳﻴﺴﻲ اﻣﻴﺪوار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ اراﺋـﻪي ﻳـﻚ ﭘﺎﻳـﺎنﻧﺎﻣـﻪي ﺧـﻮب،
دو ﻧﻮع اﺳﺖ :رﻳﺸﻪ ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻛﻠﻤـﺎت ،ﻣـﺜﻼ
زﺣﻤﺎت ﻫﻤـﻪي اﻳـﻦ اﻓـﺮاد را ﺟﺒـﺮان ﻛﻨـﺪ .او ﻗـﻮل داده اﺳـﺖ ﻛـﻪ
اﻳﻨﻜﻪ روي رﻳﺸﻪ ي اﺳﺎﻣﻲ ﺷﻬﺮ ﻫﺎي اﻳﺮان ﺗﺤﻘﻴﻖ
ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﮔﺮاﺷﻲ را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﻠﺴﻪي دﻓﺎع ﭘﺎﻳﺎنﻧﺎﻣﻪاش دﻋﻮت ﻛﻨﺪ.
ﺷﻮد؛ و ﻳﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ و زﺑﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ
او اﻛﻨﻮن ﮔﺮاﺷﻲ را ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻛﺜﺮ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﺪ.
داﺳﺘﺎن
دو ﺳﺮﺑﺎز راﺣﻠﻪ ﺑﻬﺎدر .ﻫﻲ ،اوﻧﺠﺎ رو! :دارم ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ. .وﻟﻲ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﺑﺎر دوﻣﻪ ﻛﻪ... :ﺑﺲ ﻛﻦ ﻣﺮد! اون ﻓﻘﻂ ﻳﻪ ﺑﭽﻪ اﺳﺖ ،ﻣﻲﻓﻬﻤﻲ؟ .وﻟﻲ اﻳﻨﺎ ﻫﻤﺸﻮن ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻦ .ﺑﻬﺘﺮه اﻳﻨﺪﻓﻌﻪ ﺑﮕﺮدﻳﻤﺶ. :اَه ...ﺗﻮي اﻳﻦ ﮔﺮﻣﺎي ﻟﻌﻨﺘﻲ ،اﺻﻼ ﺣﻮﺻﻠﻪ ي ﺷﻨﻴﺪن ﻣﺰﺧﺮﻓـﺎت ﺗﻮ رو ﻧﺪارم .اﻳﻦ ﭘﺸﻪﻫﺎ ﻫﻢ ذره ذره آدم رو ﻣـﻲﺧـﻮرن ،ﻛـﺎش ﭘﺴﺖ ﺑﻌﺪي زودﺗﺮ ﺑﻴﺎد و ﺧﻼص ﺑﺸﻴﻢ از اﻳﻦ ﺟﻬﻨﻢ. .ﭘﺴﺮه رو! از رو اون ﺑﺎرﻳﻜﻪ ﻣﻴﺎد .اﻻﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﻔﺘﻪ ...ﻧﮕﻔـﺘﻢ! ﻫـﻲ! ﺑﺒﻴﻦ ﭼﻪ ﺟﻮري داره ﺧﺮت و ﭘﺮﺗﺎﺷﻮ ﺟﻤـﻊ ﻣـﻲﻛﻨـﻪ ،اون زﻧـﻪ... اوﻣﺪ ﻛﻤﻜﺶ ،اﺻﻼً زﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺮد؟! ﻣﺖ! ﺑﻬﺘﺮه ﺑﺮي ﺑﺒﻴﻨﻲ .ﻓﻜﺮ ﻛـﻨﻢ ﺧﺒﺮاﻳﻴﻪ. :ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺟﺎﻧﻲ! ﺑﺎﺷﻪ ،ﻣﻦ ﻣﻲرم ﻫـﺮ دوﺷـﻮن رو ﺑﮕـﺮدم، ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ،ﺑﻬﺘﺮه ﻫﻮاﻣﻮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ ،ﻳﻬﻮ ﭘﺴﺮه ﺗﻔﻨﮕﻮ از دﺳﺘﻢ ﻧﮕﻴﺮه. ﻣﺖ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺷﻴﻄﻨﺖ آﻣﻴﺰ از او ﺟﺪا ﺷﺪ .ﺑﻪ ﻃـﺮف آﻧﻬـﺎ رﻓـﺖ. ﺳﺮﺟﺎﺷﻮن اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدن .زﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺮده ﺳﺮﺷﻮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ. اﻧﮕﺎر داﺷﺖ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﭘﺴﺮه ﻣﻲﮔﻔﺖ .ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﭼﻨـﺪ ﻗـﺪﻣﻲ ﺑـﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮداﺷﺖ .ﻫﻨﻮز ﺑﺎ ﻧﻴﻢ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺖ و ﻧﻴﻢ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آن زن ﻳﺎ ﻣﺮد ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻠﻨﺪي ﺗـﻨﺶ ﺑـﻮد .ﻣـﺖ دﺳـﺘﻬﺎﻳﺶ را از روي ﺗﻔﻨﮓ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﻛﺮد .ﻧﺴﻴﻢ از ﻻﺑﻪ ﻻي اﻧﮕـﺸﺘﻬﺎ ﺧﻴـﺴﺶ رد
9
ﺷﺪ .ﻛﻤﻲ ﺧﻨﻚ ﺷﺪ .ﺧﺎرﺷﻲ در ﮔﺮدﻧﺶ اﺣﺴﺎس ﻛﺮد .آﺧـﺮﻳﻦ
– ﻛﻪ ﺣﺎﻻ از اون ﭘﺎﻫﺎي ﮔﻨﺪهاش و اون ﺗﻪ رﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﺎزه داﺷﺖ
ﭘﺸﻪ اي را ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﺸﺖ .ﻗﺪﻣﻬﺎش رو ﺗﻨﺪﺗﺮ
در ﻣﻲاوﻣﺪ ،ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ اون ﻳﻪ ﻣﺮده -ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷـﺖ .ﻫﻤـﻴﻦ
ﻛﺮد .آﻓﺘﺎب ﺑﺪﺟﻮر ﺳﻮزاﻧﺪه ﺑﻮدش .ﻳﻚ ﻣـﺎﻫﻲ ﻣـﻲ ﺷـﺪ اﻳﻨﺠـﺎ
ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ دﻫﻨﺶ رو ﺑﺎز ﻛﻨﻪ و ﺑﮕﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اون ﻛﻮﻟﻪ ﭘـﺸﺘﻲ رو
ﺑﻮدن .ﺑﻲ ﻫﻴﭻ اﺗﻔﺎق ﺧﺎﺻﻲ .ﺳـﺮ ﻫﻤـﻴﻦ اﻳـﺴﺖ ﺑﺎزرﺳـﻲ ﻛـﻪ
ﺑﺬارن زﻣﻴﻦ ،ﭘﺴﺮه ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﮔﺬاﺷﺖ .ﻣﺖ ﺗﻔﻨﮕﺶ رو ﺑﻪ ﻃـﺮف
ﺷﺐﻫﺎ و اون ﻫﻮاي ﺑﻬﺘﺮش ﺳﻬﻢ دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﻪ ﺑﻮد .ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻮد
ﭘﺴﺮه و ﺑﻌﺪ ﻣﺮده ﻧﺸﻮﻧﻪ رﻓﺖ ،وﻟﻲ دﻳﮕﻪ ﺧﻴﻠﻲ دﻳـﺮ ﺷـﺪه ﺑـﻮد،
وارد ارﺗﺶ ﺷﺪه ﺑﻮدن ،ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اوﻧﺎ ﻧﺒـﻮد ،از
ﻣﺮده ﻛﻠﺖ ﻛﻤﺮي رو از ﻛﻮﻟﻪ ﭘﺸﺘﻲ درآورد .ﻳـﻚ ،دو ،ﺳـﻪ .ﻣـﺖ
ﮔﺮﻣﺎي ﭼﻬﻞ درﺟﻪاش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻧﮕﺎه آدﻣﻬﺎش ﻛﻪ وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ آدم
داﻏﻲ ﮔﻠﻮﻟﻪ رو ﺣﺲ ﻛﺮد ،وﻟﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮد و ﻣﺮده رو ﺑـﻪ رﮔﺒـﺎر
زل ﻣــﻲزدن ،وﺣــﺸﺖ ﻣــﻲﻛــﺮدي و ﺗﻔﻨﮕــﺖ را ﻣﺤﻜــﻢﺗــﺮ
ﺑﺴﺖ .ﺧﻴﻠﻲ زود ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺮد ﻳﻜﺪﺳﺖ ﺳﺮخ ﺷـﺪ .ﻣـﺖ ﺑـﻪ
ﻣﻲﭼﺴﺒﻴﺪي ،اﻣﺎ ﺟـﺎن ﻣـﻲﮔﻔـﺖ واﻗﻌـﺎً از اون ﺣﻘـﻮق و ﻣﺰاﻳـﺎ
ﻃﺮف ﺟﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ داره ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺶ ﻣﻲدوه و
ﻧﻤﻲﺷﺪ ﮔﺬﺷﺖ و ﺣﺎﻻ ،ﺗﻮ اﻳﻦ ﺑﻴﺎﺑﻮن ﺑﺮﻫـﻮت ﻛـﻪ ﺳـﻪ ،ﭼﻬـﺎر
دﻳﻮاﻧﻪ وار ﺷﻠﻴﻚ ﻣﻲﻛﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اون ﭘـﺴﺮه و ﻣـﺮده .اﻓﺘـﺎد رو
ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ روﺳﺘﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷـﺖ .ﻣـﺖ واﻗﻌـﺎ از اﻳـﻦ
زﻣﻴﻦ و دﻳﮕﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻲﺷﺪ .آﻓﺘﺎب ﻧﻤـﻲذاﺷـﺖ ﺟـﺎﻳﻲ رو
اوﺿﺎع ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد .ﺷﺒﻬﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮاﺑـﻪ ،ﺗـﺼﻮﻳﺮ اون
ﺑﺒﻴﻨﻪ .ﺧﻮن رو ﺣﺲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ و آروم ﻣﻲرﻳﺨـﺖ رو
ﺻﻮرت زﻳﺒﺎ ،ﺑﺎ اون ﻣﻮﻫﺎي ﻗﻬﻮهاي روﺷﻦ و اون ﻟﺒﺨﻨﺪي ﻛﻪ ﺑـﻪ
زﻣﻴﻦ .ﺳﺮش رو ﺑﺮﮔﺮدوﻧﺪ .ﻣﺮده ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﻳﻜﺪﺳﺖ ﺧﻮﻧﻲ اﻓﺘـﺎده
اون ﻟﺒﻬﺎ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ،زل زده ﺑﻮد ﺑﻬﺶ و ﻳـﺎ ﻣـﺖ ﺑـﻪ او زل
ﺑﻮد و ﭘﺴﺮه ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﺮ اون ﻃﺮفﺗﺮ ﻛﻪ ﺗﻜﻮن ﻧﻤـﻲﺧـﻮرد .ﻫـﺮ
ﻣﻲزد .دﻟﺶ ﺗﻨﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺟِﺴﻲ .ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻮن ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻬـﺶ
دوﺷﻮن ﻣﺮده ﺑﻮدن .ﻣﺖ ﻳﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﻪ ﺻﻮرت ﺟِﺴﻲ رو ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ
ﻓﻜﺮ ﻣـﻲﻛـﺮد و ﻛﻠّـﻲ ﺑﺎﻫـﺎش ﺣـﺮف ﻣـﻲزد و دﺳـﺖﻫـﺎش رو
آورد ،ﺣﺲ ﻏﺮﻳﺒﻲ ﺑﻬﺶ داﺷﺖ ،ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ...اﻣـﺎ درد اوﻧـﻮ ﺑـﻪ
ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ازدواج ﻣﻲﻛﺮدن ،ﺑﺪون ﺑﭽﻪ ﻫﻢ از زﻧﺪﮔﻴﺸﻮن راﺿﻲ
ﺧﻮدش آورد .دﺳﺘﻲ رو ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﺣﺲ ﻛﺮد ،ﺟـﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ
ﺑﻮدن و آﺧـﺮ ﻫﻔﺘـﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ درﻳـﺎ ﻣـﻲرﻓـﺘﻦ و روي ﺳـﺎﺣﻞ دراز
ﺻﻮرﺗﺶ ﺧﻴﺲ ﻋﺮق ،ﺑﺎ دﻫﺎن ﺑﺎز ،داﺷﺖ ﻣﺖ رو ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛـﺮد و
ﻣﻲﻛﺸﻴﺪن و ﺗﻮ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺪت ،ﺟِﺴﻲ ﻣـﻲﺧﻨﺪﻳـﺪ و ﺧﻮﺷـﺤﺎل
وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او ﭼﺸﻤﻬﺎش رو ﺑﺎز ﻛﺮد ،ﺧﻴﺎﻟﺶ راﺣـﺖ ﺷـﺪ و ﮔﻔـﺖ:
ﺑﻮد ،دﻳﮕﻪ ﻣﺖ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاش ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦﻫـﺎ راﺿـﻲ
ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎم رﻓﻴﻖ! ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﮔـﺰارش دادم ،اﻻﻧـﻪ ﻛـﻪ ﺑﻴـﺎن
ﺑﻮد .ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺴﺎ رﻓﺘﻦ ﻫﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛـﺮد .آﺧـﺮﻳﻦ
ﻛﻤﻜﻤﻮن ،اون دو ﺗﺎ رو ﻛﺸﺘﻴﻢ ،ﻣﺖ ...ﮔﻔﺘﻢ اﻳﻨﺎ...
ﺑﺎر ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎن ،ﻛﻪ ﻳﻪ ﺳﻴﺎﻫﭙﻮﺳﺖ ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ ﺑﻮد ،ﺑﻪ اوﻧﺠﺎ رﻓﺘـﻪ
ﻣﺖ دﺳﺘﺶ رو ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﻤﻘﻤﻪي آب ﺑﺮد و ﻟﻤﺴﺶ ﻛﺮد .دوﺑـﺎره
ﺑﻮد .ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد ﺷﺒﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم و ﻫﻤﻴﻦ وﺣـﺸﺘﺰدهاش
ﭼﺸﻢﻫﺎش رو ﺑﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟِﺴﻲ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد و ﻟﺒﺨﻨﺪي ﻛـﻪ ﺑـﻪ اون
ﻣﻲﻛﺮد و از اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺧﻨﺪهاش ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ.
ﻟﺐﻫﺎ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد.
ﺑﺎ ﺑﻮي آزار دﻫﻨﺪه ﭼﺎﻟﻪ آب ﮔﻨﺪﻳﺪه ﺑﻪ ﺧﻮدش اوﻣﺪ ،وﻗﺘـﻲ ﻓﻘـﻂ
ﺻﺪاي ﺟﺎن از اون ﺗﻮﻧﻞ داغ ،ﮔﻨﮓ ﺑﻮد و دﻳﮕﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺒﻮد.
ﭼﻬﺎر ،ﭘﻨﺞ ﻣﺘﺮي ﺑﺎ اون ﭘﺴﺮه و و اون زﻧﻪ ﻳﺎ ﻣـﺮده
ﻣﻲ ﮔﻪ .ﻳﻪ ﻛﺎري ﻛﻦ ﻛﺎري ﻛﻦ ﺣـﺮف اﺻـﻠﻲ رو
ﻛﺘﺎب
ﭘﻴﺶ ﺑﻜﺸﻪ .رو ﺗﻮ ﻛﻦ اون ور داره ﺑﻬﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻪ ﻛﻪ ﭼﺎي رو ﺑﺬاره روي ﻣﻴﺰ .ﻧﮕـﺎش ﻧﻜـﻦ .ﺳـﻴﻨﻲ رو ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺧﻮاﺟﻪزاده
روزﻧﺎﻣﻪ رو ﭘﺮت ﻛﻦ ﺑﻌﺪ ﺑﺬار ﺣﺮﻓﺸﻮ ﺑﺰﻧـﻪ ﻧﮕـﺎش ﻧﻜـﻦ ﻧـﻪ ﻧﮕﺎش ﻧﻜﻦ ﻧﮕﺎش ﻛﻨﻲ ﺑﺎﺧﺘﻲ ﻧـﻪ ﻧﮕـﺎه ﻧﻜـﻦ .ﺧﻮﺑـﻪ ﺣـﺎﻻ آﻣﺎده اي اﺑﺮوﻫﺎﺗﻮ راﺳﺖ ﻧﻜﻦ ﻧﻪ ﻧﻜﻦ ﺑﺬار ﻫﻤﻮن ﺟﻮر ﺑﺎﺷـﻪ. ﺧﻮب ﭘﺎﺗﻮ ﺑﺬار روي ﻫﻢ ﺧﻮدت رو ﺑﻪ ﺑﻲﺧﻴﺎﻟﻲ ﺑﺰن وﻟـﻲ ﻧـﻪ زﻳﺎد ﭼﻮن دﻳﮕﻪ ﺣﺮﻓﺸﻮ ﻧﻤﻲزﻧﻪ .ﺧﻮب ﭼﺮا ﻧﻤﻲﮔﻪ ﭘـﺲ ﻧـﻪ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻧﻪ. ﻣﻲﮔﻢ اون ﺗﻮ ﭼﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ؟داره ﺧﻮدﺷﻮ ﻟﻮس ﻣﻲﻛﻨﻪ ﺟﻮاﺑﺸﻮ ﻧﺪه ﻧﻪ ﺑﺪه ﻧﻪ ﺧـﻮب ﭼـﻲ ﺑﮕﻢ؟ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻢ ﻣﻲ ﮔﻢ ﭘﺲ. ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ .ﺧﻮب؟ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺴﺨﺮهاي ﻛﺠﺎ رو داري ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻲ ﻣـﻲﻓﻬﻤـﻪ داري ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻲ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن رو روﺷﻦ ﻛﻦ ﺧﻮﺑﻪ روﺷﻨﺶ ﻛﻦ وﻟﻲ ﺻﺪاﺷﻮ ﻛﻢ ﻛﻦ ﻫﺎ ﺧﻮﺑﻪ. ﻣﻲ دوﻧﻲ ﻣﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺎﻣﻮ ﻫﻤﻮن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺟﺪا ﻛﺮدماز ﻛﺘﺎﺑﻬﺎت. داره ﻣﻈﻠﻮم ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻪ ﺣﻮاﺳﺘﻮ ﺧﻮب ﺟﻤﻊ ﻛﻦ ﭘﺎﺗﻮ ﻋﻮض ﻛﻦ ﻛﺎﻧﺎل رو ﻋﻮض ﻛﻦ ﻳﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕـﻲ ﺧـﻮب ﻛﺎري ﻛﺮدي ﻧﻪ ﻧﻪ ﻣﺤﻠﺶ ﻧﺬار ﻫﺎ اﻳـﻦ ﺟـﻮري ﺑﻬﺘـﺮه ﺑـﺬار ﺧﻮدش اداﻣﻪ ﺑﺪه .ﭼﺸﻤﺎت ﺗﻮ ،آﺧﻪ اون داﻣﻨﻪ رو ﭘﻮﺷـﻴﺪه . ﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﻦ ﺑﺎﺧﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﮕﻢ. اﻣﺮوز رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﺳﺒﺰي ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﻴﭽﺎره ﭘـﺎي ﻣـﺮﻳﻢ ﺧـﺎﻧﻮم رﻓﺖ ﻛﻠﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪﻳﻢ. ﺗﺼﻮرش رو ﻧﻜﻦ اﺻﻼ ﺧﻨﺪه ﻧﺪاره ﺟﻮاب ﻟﺒﺨﻨـﺪﻫﺎش رو ﺑـﻲ ﺧﻴﺎل ﺷﻮ داره ﻧﺎز ﻣﻲﻛﻨﻪ .ﺑﺎور ﻧﻜﻦ ،داره ﺑـﺰرﮔﺶ ﻣـﻲﻛﻨـﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻛﻤﻲ ﺳﺮﺧﻮرده ﺑﺎﺷﻪ وﻟﻲ ﻧﻪ ﺑـﻪ اون ﺿـﺎﻳﻌﻲ ﻛـﻪ
ﭘﺎﻫﺎش ﺑﻮد؟ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻧﮕﺎه ﻧﻜﻦ .ﮔﺬاﺷﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺮدار وﻟـﻲ ﻧﮕﺎش ﻧﻜﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺗﺸﻜﺮ ﻛﻦ وﻟﻲ ﻧـﻪ ﻧﻜـﻦ ﻧـﻪ .ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻗﻨﺪ ﻛﻨﺎرﺷﻪ ﺑﺬار ﺑﺮدارم ﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺶ .ﻫﻤﻴﻦ ﺟـﻮري ﺳﺮ ﺑﻜﺶ اﻳﻦ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺘﻮ ﻣﻲرﺳﻮﻧﻪ. ﭼﺮا ﻧﮕﺎم ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﺎﻫﺎت ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻢ ﻧﮕﺎم ﻛﻦ.اوخ اوخ ﭼﻴﻜﺎر ﻛﺮدي ﮔﻨﺪ زدي ﻛﻪ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ آروﻣﺶ ﻛﻦ ﺑﺠﻨﺐ ﻳﺠﻨﺐ ﻳﻪ ﻛﺎري ﻛﻦ ﻧﮕﺎش ﻛﻦ ﻧﻪ ﻧﮕﺎش ﻧﻜﻦ ﻳﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﮕﻮ ﺑﺠﻨﺐ ﻣﻲذاره ﻣﻲره ﻫﺎ! ﭼﻲ ﺑﮕﻢ ﭼﻲ ﺑﮕﻢ ﺑﺬار ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻢ زود ﺑﺎش. ﺷﺎم..ﺷﺎم ﻧﻤﻲآري؟ﻛﺎﻧﺎل رو ﻋﻮض ﻛﻦ ﺑﺰن ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻓﻮﺗﺒﺎل ﻧﻪ ﻧـﺪاره ﻛـﻪ ﻧﺪاره داره ﻧﮕﺎت ﻣﻲ ﻛﻨﻪ .داغ ﻛﺮده؟ ﭼﻲ ﺑﮕـﻢ ﺧـﺪاﻳﺎ ﻏﻠـﻂ ﻛﺮدم اﺻﻼً ﺑﺰن ﺗﻮ ﮔﻮﺷﺶ ﺗﺎ دﻳﮕـﻪ داد ﻧﺰﻧـﻪ ﺑـﺰﻧﺶ ﺑـﺰن. روزﻧﺎﻣﻪ رو ﺑﺮدار ﺑﺬار روي ﺳﺮت ﺗﺎ ﺑﺨﻨﺪه ﺑﻲ ﻣـﺰه ﻣـﻲزﻧـﻪ روزﻧﺎﻣﻪ رو ﺗﻮ ﺣﻠﻘﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﻪ ﭘﺎﺷـﻮ ﺑـﺮو ﺑـﺮو ﭘﺎﺷـﻮ ﺑـﺮو دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ. -ﭼﺸﻤﺎﺗﻮ ﭼﺮا ﺑﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﺘﺎبﻫـﺎ رو ﺟـﺪا ﻛـﺮدم .ﭼـﺮا
ﺑﻮﺳﻪ ﻣﻲﺧﻮره اون رﻳﺶﻫﺎت .ﻇﺮﻓﻴﺖ داﺷـﺘﻪ ﺑـﺎش .ﺗﻜـﻮن ﻧﺨﻮر ﺑﺒﻴﻦ ﭼﻴﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻪ .ﻧﮕﺎش ﻧﻜﻦ .ﮔﺮدﻧﻢ درد ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ. ﻣﺮد ﺑﺎش ﻧﺎز ﻧﻜﻦ ﺑﺮات اﻓﺖ داره .ﻫﺮ ﭼﻲ ﮔﻔﺖ ﺟﻮاﺑﺸﻮ ﺑـﺪه اﺻﻼ .ﮔﻨﺎه داره ﺑﺬار ﺗﻤﻮﻣﺶ ﻛﻨﻢ ﻧـﻪ ﺻـﺒﺮ ﻛـﻦ ﭼـﺮا ﻣﺜـﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ اش ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﺗﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪ ﻧﺒﻮده ﺑﺮو ﺟﻠﻮ .داره ﺻﻮرﺗﺸﻮ ﻣﻲآره ﺟﻠﻮ . ﻣﻦ رﻓﺘﻢ ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﺴﺨﺮهﺑﺎزﻳﺖ ﺗﻤﻮم ﺷﺪ ﺑﻴﺎ دﻧﺒﺎﻟﻢ.ﺷﻮﺧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻪ داره ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻪ ﺑﺒﻴﻦ ﻫﻨﻮز ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻣﻨﺘﻈـﺮه ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮ ﺧﻮدت ﺑﺮو ﻛﺎر رو ﺗﻤﻮم ﻛﻦ. اه ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ .ﻛﺠﺎ رﻓﺖ ﺗﻮ ﻧﺮو ﺑﺬار ﺑﺮه ﺧﻮدش ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔـﺮده.دو ﭘﺎﺗﻮ ﺑﺬار رو ﻣﻴﺰ دﺳﺘﺎﺗﻮ ﺣﻠﻘﻪ ﻛﻦ ﭘﺸﺖ ﺳﺮت .راﺣـﺖ ﺑـﺎش ﺑﺮﻣﻲﮔﺮده .ﻫﺎ اوﻣﺪ دﻳﺪي از ﺟﺎت ﺗﻜﻮن ﻧﻤﻲﺧﻮري. اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻮ ﺧﻮﻧﺪه ﺑﻮدم .ﺑﮕﻴﺮ ﻳﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﻪ ﺗﺎ آﺧﺮش ﺑﺨﻮن.ﺗﺎآﺧﺮش. ﻧﺨﻮﻧﺪه ﺑﻮد .ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ ﻧﺨﻮﻧﺪه ﺑﻮد .ﻧﻤـﻲدوﻧـﺴﺖ اون ﻫﻴﭽـﻲ ﻧﻤﻲدوﻧﺴﺖ اون ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲدوﻧﺴﺖ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻮدﻣـﻪ اﺳـﻤﻢ ﺑﻮد ﺑﻮد ﻛﻪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲدوﻧﺴﺖ. ﻛﺘﺘﻮ ﺑﭙﻮش ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎر رو ﺗﻤﻮم ﻛﻨﻲ .ﭘﻠﻪﻫﺎ رو ﺑﺮو ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣـﺮﻳﻢ ﺧﺎﻧﻮم ﺑﻮد .ﺑﺨﻨﺪ داري ﻣﻲري ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮي. ﺗﺎﻛﺴﻲ!
ﺑﭽﻪﺑﺎزي در ﻣﻴﺎري اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ ﭼﻴﻪ ﺑﺪه ﻣﻦ اون ﻛﻨﺘﺮﻟﻮ.
-اﻳﻦ ﻣﺮﺗﻴﻜﻪﺗﺎ ﻛﻲﻣﻲﺧﻮاد ﻣﺠﺮد ﺑﻤﻮﻧﻪﻛﺎرﻫﺎش ﻫﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﻲﺷﻪ.
ﺑﺬار روي ﻣﻴﺰ .ﮔﺬاﺷﺘﻢ .داﻣﻦ ﻗﺸﻨﮕﻴﻪ .ﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ واﺳـﺘﺎده
-اه ﻣﺮﻳﻢ! ﺑﺪه ﭼﻴﻜﺎر داري ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم.
ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﻛﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻪ دﺳﺖ ﻛﻦ ﺗﻮ ﺑﻴﻨﻲ .روﺑﻪ روﺗﻮ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ.
ﺑﺰن در اﺗﺎﻗﻮ ﺑﺰن ﭼﺮا ﻣﻌﻄﻠﻲ؟
ﻧﻪ ﺑﺮﮔﺮدون ﻧﻪ دﻳﺪم ﻛﻪ .ﻋﻜﺲ دو ﻧﻔـﺮيﻣـﻮن ﺑـﻮد .ﺧـﻮدم
-ﺳﻼم! ﻣﻲﺗﻮﻧﻢ ﻛﺘﺎﺑﻤﻮ ﺑﺒﻴﻨﻢ؟
ﮔﺮﻓﺘﻢ آره ﺧﻮدم ﮔﺮﻓﺘﻢ .ﺑﺎﺧﺘﻲ ﺑﮕﻢ ﺑﮕﻢ ﭼﺮا ﺧﻔﻪ ﺷﺪي ﭼﺮا
-ﺳﻼم آﻗﺎي ﻣﺤﺘﺸﻢ .ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﻦ .اﻟﺒﺘﻪ .اﺗﻔﺎﻗﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﻤﺎس ﺑﮕﻴﺮم.
ﺟﻮاب ﻧﻤﻲدي؟ اوﻣﺪ ﻛﻨﺎرم ﻧﺸﺴﺖ اوﻣﺪ ﻧﺸﺴﺖ .ﻣـﻲﺧـﻮاد
ﮔﻮﺷﻲ رو ﺑﺮدار ﻟﻌﻨﺘﻲ .ﺑﻬﺶ ﺑﮕﻮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﭼﺎپ رو .ﻧـﻪ ﻧـﻪ
ﭼﻲ ﺑﮕﻪ ﭼﺮا ﻛﺎري ﻧﻤﻲﻛﻨﻪ ؟ ﻣﺤﻠﺶ ﻧﺬاري ﻫﺎ ﻓﻮﻗﺶ دو ﺗـﺎ
ﺑﻲﺧﻴﺎل ﺑﺬار ﺑﻤﻮﻧﻪ .اﻳﻦ ﺟﻮري ﺑﻬﺘﺮه .ﺷﺎﻳﺪ!
ﺷﻌﺮ ﺑﻮﻣﻲ
ﻓﻮزﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ
ﺣﻤﻴﺪ ﺗﻮﻛﻠﻲ اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ راه ﺑﻴﻨﺪازم ﺑﺮاي ﺧﻮدم ﺷﻌﺮ
10
ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺸﺪ اﻳﻦ ﭘﺎي ﺗﺎ آن ﭘﺎ ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!
دﺳﺘﻪاي از ﮔﻞ ﻣﻴﺨﻚ ﺧﺸﻜﻴﺪه
ﻣﻦ اﻳﺴﺘﺎدم ﺗﺎ ﺗﻮ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!
در دﺳﺘﺎﻧﻢ ﻓﺸﺮده ﻣﻲﺷﻮد
در ﻟﺤﻈﻪﻫﺎي ﻏﺼﻪ ﺗﺎ ﻧﻮروز ﻓﺮدا
ﻧﻤﻲ ﺷﻮد
ﺻﺪاﻳﻢ ﺧﻔﻪ ﻣﺎﻧﺪه
ﺟﺎن ﺗﻮ را ﻫﻤﻮاره ﺟﺎ ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!
ﺣﺘﻤﺎً ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﻴﺪ
ﭼﻘﺪر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ!
دﻟﻮاﭘﺴﻲﻫﺎ درد دارد ،ﭘﺎدزﻫﺮي...
ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻋﻮض ﻛﺮدن ﭼﺮخ ﭘﻨﭽﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻢ و ﺗﻀﺎد ﺳﺮد زﻳﺮ ﺳﺮدي ﺑﺎران
ﻣﻦ آدمﻫﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ
از ﻧﺎم ﺗﻮ ،اﻧﺪوه را ﺣﺎﺷﺎ ﻛﻨﻢ ﻋﺸﻖ!
آنﻫﺎ ﭼﻪ؟
اﻓﺴﻮس رﻧﺞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﺎﻗﻮي ﺗﻴﺰي اﺳﺖ ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ اﻣﺸﺐ ﺷﻴﺸﻪات را ﻫﺎ ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!؟
ﻛﻪ آرام ﺑﻤﺎﻧﻢ
ﻣﻦ ﻳﻚ ﻛﺒﻮﺗﺮ در ﻣﻴﺎن ﺑﺎلﻫﺎﻳﺖ
دﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺰرگ ﺷﻮم ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻣﮕﺲ ،ﻣﺎرﻣﻮﻟﻚ وﮔﺮﺑـﻪ را
دﻟﺘﻨﮓ و ﺧﺴﺘﻪ ،ﺧﺴﺘﻪي ﺑﻲرﻧﮓ روز
آﻧﺠﺎ
اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ را ﻟﺤﻈﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!
زﻧﺠﺮهاي از ﺳﻴﺎﻫﻲ اﻓﻜﻨﺪه ﻧﻪ!
ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﭘﻴﻜﺮ ﺑﻪ ﻗﺒﺮ و ﺧﺎك و ﻧﻢ ،ﻋﺸﻖ!
ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺑﻢ
86/5/4
ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﺳﻲ ودو دﻧﺪاﻧﻢ
اﻳﻦ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﺷﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪش
ﺛﺎﻧﻴﻪﻫﺎ ارﻛﺎﻧﻲ از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮاﻧﺪ؛
راه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻪ ﻣﻲ رﺳﺪ
ﻧﺪاﻳﻲ در وﺟﻮدم ﻓﻐﺎن ﺳﺮ ﻣﻲدﻫﺪ اﻳﻦ ﺻﺪاي ﻣﻦ اﺳﺖ
ﻫﺮ روز را ﺷﺐ ،ﺷﺎم را ﻓﺮدا ﻛﻨﻢ ،ﻋﺸﻖ!
ﺗﺎ ﻓﻜﺮﻫﺎﻳﻢ را ﺑﻜﺸﺪ
ﻃﺎﻫﺮه دﺑﻴﺮي
وﺻﺒﺤﻲ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺧﻠﻂ
ﺗﻮﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ آﻧﺠﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺧﻮاﻧﻲﺳﺖ ﺣﻠﻘﻪاي از آدمﻫﺎ زار ﻣﻲزﻧﻨﺪ
ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺷﻨﻴﺪن وﻧﺸﻨﻴﺪن
ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﻬﺪي )ﻋﺞ(
اﮔﺮﺑﺎﺷﻲ و ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﻲ
ﻳﻚ آن ﺣﺲ ﮔﻞ ﻣﻴﺨﻚ آزارم داد
ودر اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻪ ﺣﻮﺿﻪ ي ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎزم اﺳﺖ
در ﺳﭙﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺒﻠﻮر ﺣﻘﻴﻘﺖ
ﭼﻮن اﺿﺎﻓﻪ ي
دﻟﻢ از دﻧﻴﺎ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ
ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻦ
ﺑﺎ ﻗﺪمﻫﺎي ﺳﺴﺖ و رﻧﺠﻮرم
واﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﻛﻢ ازاﻟﻒ ﺗﺎ ي
ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺳﻴﺎﻫﭙﻮشﻫﺎ آﻣﺪم ﻫﺪي ﻣﻮﻏﻠﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺎرﻏﻢ در دل ﺑﻴﺎ دردم ﻣﺪاوا ﻛﻦ ﻋﻴﺎن ﻛﻦ روي ﺧﻮد اي ﻣﻪ دﻟﻢ ﻓﺎرغ ز ﻏﻢﻫﺎ ﻛﻦ ﭼﻪ ﺳﺎزم ﺑﺎ دل ﺷﻴﺪا ﭼﻨﺎن ﻣﺮغ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻫﻢ ﻧﺮﮔﺲ اﺳﺪي
ز روي ﻣﺮﺣﻤﺖ ﺟﺎﻧﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ ﻣﺮغ ﺷﻴﺪا ﻛﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﺪ دﮔﺮ ﺑﻠﺒﻞ ﺳﺮودي ﺧﻮش ﺑﺮاي ﮔﻞ ﺧﺪا را روي ﺧﻮد ﺑﻨﻤﺎ ﺳﺮود ﻋﺸﻖ ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻦ از اﻳﻦ ﻣﺮدم ﻓﺮﻳﺐﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪ دﻟﻢ آﺧﺮ ﺻﺪاﻗﺖ ﻛﻮ؟ وﻓﺎ ﮔﻢ ﺷﺪ ،ﺑﻴﺎ ﻣﺎ را ﻣﺼﻔﺎ ﻛﻦ از آن اﻟﻄﺎف ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﺑﻴﺎر اي ﻣﺎﻳﻪي رﺣﻤﺖ ﻛﻮﻳﺮم را ﮔﻠﺴﺘﺎن و ﮔﻠﺴﺘﺎن را ﺷﻜﻮﻓﺎ ﻛﻦ
ازدﺣﺎم اﺷﻚﻫﺎ ﺑﻬﺎر ﻗﻠﺒﻢ را ﺧﺰان ﻛﺮد آدﻣﻚ در ﮔﻮر ﺧﻔﺘﻪ از ﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮه آدمﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻟﺒﺨﻨﺪ زد دﺳﺘﻪ ﮔﻞ از دﺳﺘﻢ ﻟﻐﺰﻳﺪ ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻦ ﺳﺮد ﺧﺎك را ﻟﻤﺲ ﻛﻨﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻢ و اﺷﻜﻢ ﺷﺪ ﺣﺎﻣﻲ ﺑﻲﻛﺴﻲام آرام ﺑﺎ ﺧﻮد زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻧﺎﻗﻮس ﻣﺮﮔﺖ ﺑﻪ ﺻﺪا ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺣﻴﺮان
ﺧﺮﻳﺪارم ﺣﻀﻮرت را ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ را ﻓﺪا ﺳﺎزم دﻫﻢ آﺳﺎن ﺑﻪ راﻫﺖ ﺟﺎن ،ﺣﻀﻮر ﺧﻮﻳﺶ اﻣﻀﺎ ﻛﻦ
ﺑﻪ ﮔﻮرﻛﻦ ﺧﻴﺮه ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ اﻣﺎ ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻧﻔﺲ ﻛﺸﻴﺪن را دوﺳﺖ دارم. 2 ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺗﻮ ﺳﺒﻜﺴﺮ ﺑﻮدم ﺗﺎ آن ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳـﺪﻧﺖ ﻛﺮ ﺑﻮدم ﺑﮕﺬار ﻛـﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺷﻮﺧﻲ ﺑﻜﻨﻢ
ﻋﻠﻲداوريﻓﺮد 1 ﻋﺰﻳﺰم اﻳﻦ دﻟﻢ ﺳﺎﻣﻮن ﻧﺪارد ﻛﻪ در ﻋﺸﻖ ﺧﻮدش ﻗﺎﻧﻮن ﻧﺪارد ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺗﻮ اي دوﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﺎه دﻟﺖ ﺳﻴﻔﻮن ﻧﺪارد
ﺷﺮﻣــﻨﺪهام اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺧﺮ ﺑﻮدم 3 اﻳﻦ راه ﻛﻪ راه ﭘﺮ ﺷﺘﺎب اﺳﺖ ﻣﺮو ﺗﻮﺧﺎﻟﻲ و ﺑﻲﺧﻮد و ﺣﺒﺎب اﺳﺖ ﻣﺮو ﺑﮕــﺬار ﻛﻤﻲ راه ﻧﺸﺎﻧﺖ ﺑـــﺪﻫﻢ اﻳﻦ راه ﻛﻪ ﻣﻲروي ﺳﺮاب اﺳﺖ ﻣﺮو
ﺷﻌﺮ ﺑﻮﻣﻲ ﻧﺎدﻳﻜﻨﻢ ﻣﺌﺰ دل داد ﺑِﻨﱠﻢ ﻗُﻮت اُﻣﻨﻲ ﻣﺌﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻨّﻢ ﺟﺮأت اُﻣﻨﻲ ﻣﺎ ﭼﻦ ﻧﺎدﻳﻜُﻨَﻢ اُﻣﻜﻪ وﺻﻴﺖ ﻣﻜَﺶ ﻛﻞ ﭘﺲ ﺟﻨﺎزم ﻃﺎﻗﺖ اُﻣﻨﻲ Ma ez del dad bennam qowat om ni Ma e Faryad bennam jorat om ni Mā čhon nadikonam omke vasiyat Makaš kel pas seram mā taqat om ni ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ از دل داد ﺑﻜﺸﻢ ،ﺗﻮان ﻧﺪارم ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ داد ﺑﺰﻧﻢ ،ﺟﺮات ﻧﺪارم ﻣﻦ ﭼﻮن ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤﻲآﻳﺪ وﺻﻴﺖ ﻛﺮدم ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺟﻨﺎزهام ﻛﻞ ﻧﻜﺶ ﻛﻪ ﻃﺎﻗﺖ ﻧﺪارم
11 ﺑﻪ ﮔﻮﻳﺶ اوزي
دﺳﺘﻮﻟﺰه ﻣﻠﺰ دﺳﺘﻮﻟﺰَت ،ﺧُﻢ ﭘﺎك اَواﻛﻨَﻢ زِﺑﻮ ﺷﻨﱠﻢ ﻛﻠﻴﻜُﺖ ﭼﺎك اَواﻛﻨَﻢ دﻧﺴﺘﺎﺋَﻢ دﻟُﺖ ﺑﺎري ﺷﺒﺎرِن ﻣﺒﺶ دﻟﺨﻮر دوﺗﺎﻣﻪ ﺗﺎك اَواﻛﻨَﻢ Malez dastolezat xom pak avaknam Zebo šannam kelikot čakavaknam Danessāam delot bari šebaren Mabaš delxor dota meh tak avaknam آرد ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ دﺳﺖات را ،ﺧﻮدم ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﻢ زﺑﺎن ﻣﻲزﻧﻢ و اﻧﮕﺸﺖات را ﻧﻮازش ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻣﻲداﻧﻢ ﺑﺮدل ﺑﺎري اﺳﺖ ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎش دو زن دارم ،ﻳﻜﻲاش را رﻫﺎ ﻣﻲﻛﻨﻢ
ﻓﺮﻫﺎد اﺑﺮاﻫﻴﻢﭘﻮر-دﺑﻲ ﺗﻮ ﺗﻪ ﮔﺖ زود دﻳﺎم زوﺗﻪ از ﺑﺎد ﺳﺎل وﻣﺎﻫﻲ ﺑﺪح وﻧﻨﺪح ﻫﻨﻮز ﺑﺎد ﺗﻮ ﺗﮕﺖ ﻏﺼﻪ ﻣﺨﻮ ﺷﻮ ﻛﻪ اﺑﻪ ﻣﺎه ده ادر ﺷﻮ ودﻧﻴﺎ ﺗﺮﺗﺰ داش وﻧﻪ ﻣﻪ ﻣﺎه ﻣﺎ ادر ﭼﻪ ﺑﮕﺎم از ﻛﻮ ﺑﮕﺎم ﭼﺸﻢ اﻫﻮ ﺑﺪح از ﺑﺲ دم داﻟﻮ ﺗﻮ ﺷﺴﺘﺎم وﺗﻮ ﻧﻨﺪش ﺷﻮﮔﺖ از ﺧﻮﻧﻪ ﭼﺪﺳﺘﺶ ﺷﻮﮔﺖ اه ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺴﺘﺶ
ﺣﺮوﻣﻢ ﺑِﻪ
ﮔﻞ ﺑﻲ ﺧﺎر ﻫﻤﻪ ي ﺑﺎغ ﺑﻮدام ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮ ﺑﻠﮕﺶ
ﺷﺎو رِﺋﺰ اُﺗﻨﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮار و زارِش
وﺗﻮﻧﻨﺪش
زِ درد دﺳﺘﻮ ﭘﺎ اُت ﺑﻲ ﻗﺮارِش
ﺷﻮﮔﺖ از دﻧﻴﺎ ﭼﺪﺳﺘﺶ ﺷﻮﮔﺖ اه اﺳﺘﺮ ﺑﺴﺘﺶ
ﻓﺸﺎرِ ﻣﺸﻜُﻮ ﺳﻴﻞ و ﮔَﺮده ﺗﻪ
ﻣﻪ ﺟﺎ اﺑﺮﻳﻪ ﮔﻠﻢ
ﺣﺮوﻣﻢ ﺑِﻪ آوي ﻛﻪ ﺗﻪ ﺑﻴﺎرش Šāuo rez otni xili xār o zāreš Ze dard dasto paot biqarareš Fešāre mašk o sil o garde e te Aromom be āowvi ke te biyaresh ﺷﺐ و روز ﻧﺪاري ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮار و زار ﻫﺴﺘﻲ از درد دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺖ ﺑﻲﻗﺮاري ﻓﺸﺎر ﻣﺸﻚ ﺑﻪ ﻛﺘﻒ و ﮔﺮدن ﺗﻮ ﺣﺮاﻣﻢﺑﺎﺷﺪ آﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﻴﺎوري
رﻳﮕﻢ ﺷُﺒِﺴﺘﻦ دﻟُﻢ ﺑﺪ ﺟﺎﮔﻪاي ،ﺑﺪ ﮔﻴﺮ آوﺳﺘﻦ ﺗَﻜﻮ ﻃﺎﻓَﻪ ﻫﻤﺶ رﻳﮕُﻢ ﺷُﺒﺴﺘﻦ ﻣﻜﺲ ﻣﻌﻦِ دل دروﻳﺶ ﻧﻜﺮدان وﻟﻪ رﺳﻢِ زﻣﻮﻧَﺶ ﻧﺎدرﺳﺘﻦ Delom bad jagay bad gir āvassen Tako tafa hamaš rigom šobesen Makes mane dele darviš nekerdan Vale rasme zamonaš nadorossen دﻟﻢ ﺑﺪ ﺟﺎﻳﻲ ،ﺑﺪﺟﻮر ﮔﻴﺮ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ
ﺗﻮﺗﮕﺖ اﺳﺘﺮﻳﺎ وﻗﺖ ﺳﺤﺮ درا ﭼﺪاﻳﺖ اﻣﻴﺮ رﺿﺎﻳﻲ -ﺳﺎﻛﻦ ﻛﺮج
ﺳﺎﻛﺘﺎد ﺗﻨﺒﺎي دردات ﺳﻪ ﭼﺎر ﺳﺎﻟﻦِ ﺗﻚ ﺗﻬﺮان اﺳﻴﺮم ﭼﻦِ ﻛﺎه ﮔُﻨُﻢ ﺧﻮرد و ﺧﻤﻴﺮم ﺳﺮَم از ﺑﺲ ﻛﻪ اﺷﻮه* از ﺗﺮاﻓﻴﻚ ﻧَﺪوﻧﺴﺘﺎم ،ﺑﺮاﻳﻢ ﻳﺎ ﻛﻪ زﻳﺮُم
وﻟﻲ رﺳﻢ زﻣﺎﻧﻪ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ)ﻛـﻪ ﻗـﻮم و ﺧـﻮﻳﺶ ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻨﺪ(
ﺧﺎﺋﻪ ﻧﺎزِ ﭼِﺬَم ﻳﻚ رِز ﺗَﮓ ِآو شِ ﺧﺮج دﺋﺰَم دو ﺳﻪ ﺗﺎ ﻛﺎﺳﻪ داو ﻻﻻﻳﻲ اُﺷﮕُﺘَﻢ ﭼﻦ ﻃﻔﻞ ﺷﻴﺮي شِ ﺧﺎو ﻛﻪ اﻳﻲ دﻟَﻪ ﺗﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺎو
ﺗﻚ دل وﻣﺎه وﺷﻮ اﻓﺘﻪ وﭼﺶ اش دي ﻣﻜﻪ اﻣﻔﻬﻤﻲ ﻣﻜﺲ راس ﮔﺘﺎﻳـﺖ ﻛـﻪ ﺗـﻮ اه اﺳـﺘﺮ ﺑﻮﺳﺘﺶ ﻛﻪ ﺗﻮ از دﻧﻴﺎ ﭼﺪﺳﺘﺶ ﻣﻪ ﺟﺎ اﺑﺮﻳﻪ ﮔﻠﻢ .
ﭼﻪ ﺳﺨﺖ ِدرد ﻫﺠﺮون از ﺑِﻨﺎرِ ﺟﺪا از ﻗﻮم و ﺧﻮﻳﺸﻮن از ﺑﻨﺎرِ
ﺗﻮ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻲ زود ﻣﻴﺎم زودﺗﺮ از ﺑﺎد
ﺳﺮﭼﺎر رزِ ﻛﻪ ﻧَﻨﺪايِ ﺧﺪاﻳﺎ !
ﺳﺎل وﻣﺎه ﺷﺪ وﺑﺎد ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه
ﺻﺪاي ﻣﺸﺖ ﻗﺮﺑﻮن از ﺑﻨﺎرِ
ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻔﺘﻲ ﻏﺼﻪ ﻧﺨﻮر ﺷﺐ ﻛﻪ ﺑﺸﻪ ﻣﺎه ﺑﻴﺮون ﻣﻴﺎد
ﺷﺐ ودﻧﻴﺎﻳﻢ ﺗﺎرﻳﻜﺘﺮ از دﻳﺸﺐ ﺷﺪ وﻣﺎه ﻣﻦ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﻋﻤﺮ زﺣﻤﺖ در اداره اﮔﺮ ﻳﺎري ﺑﻜُﺖ ﺑﺨﺘُﻢ دو واره ﺷَﻮِي وِﭼﻢ ﺑِﻨﺎرِ دارﺑﺎزي ﺟﻮوﻧﻤﺮد ﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎز و ﻧﻐﺎره
ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ از ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ آب ﺷﺪ از ﺑﺲ در داﻻن ﺗﻮ ﻧﺸﺴﺘﻢ وﺗﻮ ﻧﻴﺎﻣﺪي ﮔﻔﺘﻨﺪ از ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ اي
زِﻣﺴﺘﻮ ﭼﻮ و اﻳﺎم ﺑﻬﺎرِ دﻟُﻢ ﺗَﭗ ﺗَﭗ زﺗﺎيِ ﺑﻲ ﻗﺮارِ ﻣﻮ از ﺷﻬﺮ ﻛﺮج دل ﺧﺴﺘﻪ ﺑﺴﺘُﻢ ﺧﺪا ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻜُﺖ وِﭼﻢ ﺑِﻨﺎرِ
ﻻﻻﻳﻲ اُﺷﮕُﺘَﻢ
ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﺶ ﺷﻮ ﺑﺮا ﻛﻪ ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﺧﺮس ﭼﺸﺶ ﻛﻪ
ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺷﻌﺮ
ﻗﻮم و ﺧﻮﻳﺶﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺮا از ﭘﺎ در آوردهاﻧﺪ دﻳﮕﺮ ﭘﺸﺖ ﺳﺮِ دل دروﻳﺶ ﺣﺮف ﻧﻤﻲزﻧﻨﺪ
ﻣﻮﻣﺪي اﺳﺘﺮي ﻛﻪ ﭘﺸﺖ اﺑﺮاد
ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﭘﺮواﻧﻪ ﺷﺪهاي ﮔﻞ ﺑﻲ ﺧﺎر ﻫﻤﻪ ﺑﺎغ ﺷﺪم ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻮ ﺑﻴﺎﻳﻲ اﻣﺎ ﺗﻮ ﻧﻴﺎﻣﺪي ﮔﻔﺘﻨﺪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻲ وﺳﺘﺎره ﺷﺪي ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اﺑﺮﻳﺴﺖ ﮔﻞ ﻣﻦ
ﻧُﻦِ ﺑﺎلَ ﺗُﻮ اﻳﺎمِ ﻧﻮرِز ﻛﺎﻛﺎ ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ اون ﺳﺎل و اُن رِز ﺗﻚ ﺻﺤﺮو ﭼﻪ دوران ﺧﻮﺷﻲ ﺑﻮ دﮔَﻪ ﺗﻜﺮار ﻧﺎبِ ﻫﻴﭻ و ﻫﺮﮔﺰ
ﺗﻮ ﻣﻲﮔﻔﺘﻲ ﺳﺘﺎرهﻫﺎ وﻗﺖ ﺳﺤﺮ ﺧﺒﺮ ﺧﻮش ﻣﻲآورﻧﺪ
اﻣﺎ ﻣﻦ دﻳﺪم ﺳﺘﺎرهاي ﻛﻪ ﭘﺸﺖ اﺑﺮ ﺑﻮد ﺳﺎﻛﺖ وﻣﺜﻞ ﻛﻮه درد ﺑﻮد . ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اﺑﺮﻳﺴﺖ ﮔﻞ ﻣﻦ ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺮش ﻧﮕﺎه ﻛﺮد
Xāe naze čezom yak rez tage āow Še xarj dazam do se ta kasa dow Lalay ošgotam čon tefle širi Še xoe ke Ii dele tek nimae šow ﺑﺎ »ﻧﺎز« ﻳﻚ روز ﺑﻪ »ﺗﻨﮓ آب« رﻓﺘﻴﻢ
زِﻧﻲ ﭼﻮن ﺷَﻮﭘﺮَك اَﻧﺪه ﺑِﻨﺎرِ
ﻧﻪ ﻛﺴﻲ اﺷﻚ ﭼﺸﻤﺶ ﻛﻪ ﺗﻮي دل ﻣﺎه وﺷﺐ
اَﺳﻲ ﻣﺸﺘﻲ ﺧَﺮَك اَﻧﺪه ﺑﻨﺎرِ
اﻓﺘﺎد ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮدش دﻳﺪ
ﻫﻨﻮ ﻣﻮ ﻋﻤﻪ ﻛَﻞ ﺳﻠﻮِ ﻣﻴﺎد**
آن ﻣﻮﻗﻊ ﻓﻬﻤﻴﺪم
ﺑﻪ ﻣﻦ دو ﺳﻪ ﻛﺎﺳﻪ دوغ ﺧﻮراﻧﺪ
ﻛﻪ اُﺷﮕُﺖ ﺑﭻ ﺑﺮَك اَﻧﺪه ﺑﻨﺎر
ﻛﻪ ﻣﺮدم راﺳﺖ ﻣﻴﮕﻔﺘﻨﺪ
ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻃﻔﻞ ﺷﻴﺮﺧﻮاره ﻻﻻﻳﻲ ﮔﻔﺖ
* اﺷﻮه :ﮔﺮﻓﺘﻪ.
اﻳﻦ دﻟﻢ را در ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺧﻮاب ﻛﺮد
** ﻛﻞ ﺳﻠﻮ ،ﻛﺮﺑﻼﻳﻲ ﺳﺮوﻧﺎز ﺧـﻮاﻫﺮ ﺳـﺮدار اﻣﻴﺮﻗﻠـﻲ ﺷـﻬﻴﺪ ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﻛﻪ زﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎوﻗﺎر و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﻮد.
ﺗﻮ ﺳﺘﺎره ﺷﺪي واز اﻳﻦ دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻲ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ اﺑﺮيﺳﺖ ﮔﻞ ﻣﻦ
درﻳﭽﻪ
12
ﻓﺮزاﻧﻪ ﻧﺎدرﭘﻮر
ﻣﺼﻄﻔﻲ رﺣﻤﺎﻧﻴﺎن
ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻴﺮزﻣﺎﻧﻲ
ﻛﻴﻮان ﻣﺤﺴﻨﻲ
ﻧﺮﮔﺲ اﺳﺪي
ﻛﻴﻮان ﻣﺤﺴﻨﻲ
ﻓﺮزاﻧﻪ ﻧﺎدرﭘﻮر
روﻳﺎ ﻣﺤﺴﻨﻲ
ﻣﺠﻴﺪ ﺣﺎﺟﻴﺎن
ﻋﻜﺲ ﻫﺎي ﻣﺠﻴﺪ ﺣﺎﺟﻴﺎن و ﻣﺼﻄﻔﻲ رﺣﻤﺎﻧﻴـﺎن در
ﻓﺮدﻳﻦ ﺷﻮري
ﻣــﺴﺎﺑﻘﻪ ﻋﻜــﺲ ،ﻛﺎﻏــﺬ ،ﻗﻴﭽــﻲ در ﺑﺨــﺶﻫــﺎي ﻣﺪرﻧﻴﺴﻢ و ﻻرﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اول دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ.
ﻓﺮدﻳﻦ ﺷﻮري
روﻳﺎ ﻣﺤﺴﻨﻲ