ΦΥΛΛΟ Νο 6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...............................................................................................2 ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΔΡΑΜΑΣ : ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ..............................................................................................4 ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΑΣ..............................................................................................8 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΔΡΑΜΑΣ..................................................... 12 ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ................................................. 17 ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ ΔΡΑΜΙΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ.............................. 22 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ....... 25 ΟΙ ΟΔΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ .............................................................................. 27 ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ ΜΑΣ : ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ........................................... 29 ΔΡΑΜΙΝΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ.................................................. 34 Η ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ-ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ ........... 37 ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΔΡΑΜΑΣ .......................................................................................................................... 40 ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ......................................................................................................... 43 ΤΑ ΙΔΑΝΙΚΑ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ ΜΑΣ............................................................... 47 ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ................................................................................ 50 ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΣΤΟ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ................................. 55 ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ : ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ Η ΔΡΑΜΑ........................................................................................................... 61 2
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ............................................. 71 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΡΑΜΙΝΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ................. 75
3
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΔΡΑΜΑΣ : ΔΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ Γ΄ ΜΕΡΟΣ
Στο Κάτω Νευροκόπι φτάνουµε από τους παρακάτω προορισµούς: α. από τις Σέρρες: Μπαίνουµε στο Δηµοτικό Διαµέρισµα της Κάτω Βροντού, β. από τη Δράµα: Μπαίνουµε στο Δηµοτικό Διαµέρισµα του Γρανίτη, γ. από τη Δράµα: Επίσης, µετά το 25ο χιλ., στρίβουµε δεξιά και πηγαίνουµε στο Δηµοτικό Διαµέρισµα του Βώλακα. δ. από την κοινότητα Σιδηρονέρου: Φτάνουµε στο Δηµοτικό Διαµέρισµα της Μικροµηλιάς ε. από τη Βουλγαρία: Μπαίνουµε στο Δήµο Νευροκοπίου µέσα από το Τελωνείο της Εξοχής. Οι κάθετοι άξονες εισόδου-εξόδου είναι: α. κάθετος άξονας: Δράµα- Προσοτσάνη- Νευροκόπι-Εξοχή- σύνορα Βουλγαρίας χλµ. 53 β. κάθετος άξονας: Δράµα- Προσοτσάνη- Βώλακας-χιονοδροµικό κέντρο χλµ. 45 γ. Ανατολικός άξονας: Νευροκόπι- Ποταµοί- Μικρoµηλιά χλµ. 38 δ. βόρειος άξονας: Βώλακας- Μικροκλεισούρα χλµ. 10 ε. δυτικός άξονας: Νευροκόπι- Περιθώρι- Κάτω Βροντού χλµ. 17
Μετά από 35 χιλιόµετρα ορεινής διαδροµής βόρεια του νοµού Σερρών φτάνουµε στο όµορφο Δηµοτικό Διαµέρισµα της Κάτω Βροντού σε υψόµετρο 650 µέτρων, που απέχει από τη Δράµα 59 χιλιόµετρα και το Νευροκόπι 18. Έχει 528 κατοίκους και ψηλά µια θαυµάσια µεταβυζαντινή εκκλησία του 1835, το ναό των Αγίων Θεοδώρων. Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της διατηρείται σε καλή κατάσταση. Είναι τρίκλιτη βασιλική ξυλόστεγη, µε γυναικωνίτη και χαγιάτι και πλούσιο εσωτερικό διάκοσµο. Στο ξυλόγλυπτο τέµπλο της υπάρχουν εικόνες του 1839 και του 1863. (14 σελ.81)
4
Αξιόλογο είναι και το ιστορικό στρατιωτικό φυλάκιο του Αγίου Κωνσταντίνου, ένα κτίριο δηµόσιο που µένει ανεκµετάλλευτο. Η Κάτω Βροντού πλήρωσε βαρύ φόρο αίµατος για τον ελληνισµό των κατοίκων της µετά το σχίσµα της βουλγαρικής εκκλησίας και την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Σε µια προσπάθεια των κοµιτατζήδων να εκβουλγαρίσουν τους έλληνες του χωριού µε τη βία, ξεκίνησαν τους εκβιασµούς, τις διαρπαγές περιουσιών και τις δολοφονίες αθώων ελλήνων χωρικών. Έτσι από επιστολή του µητροπολίτη Νικόδηµου στις 29.12.1901 µαθαίνουµε ότι στις 6.8.1898 οι σχισµατικοί βούλγαροι δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον πρόκριτο Πέτρο Παπαβασιλείου, στις 2.5.1900 τον αγρότη Στέργιο Τσίπα και στις 16.9.1900 τον πρόκριτο Χατζηδηµήτρη Παπαντωνίου. Όµως οι δολοφονίες συνεχίστηκαν. Έτσι θύµατα των κοµιτατζήδων έγιναν στις 22.12.1900 κι ο Γιάννης Μουχτσής καθώς πήγαινε φαγί στο σπίτι του δάσκαλου Ιωάννη Δηµητριάδη. Τον επόµενο χρόνο, στις 11.7.1901, µέσα στο χωριό, δολοφονείται ο Γιώργος Κόντης. Έτσι µε το φόβο και τις απειλές εξανάγκασαν οι βούλγαροι µέσα στο 1901, κάπου 35 ελληνικές, οικογένειες µαζί µε τους προκρίτους, να περάσουν όλοι στους σχισµατικούς, γράφει ο Νικόδηµος στον Οικουµενικό Πατριάρχη, όταν του ζήτησε να µάθει γιατί οι πιστοί της περιοχής του εγκαταλείπουν το Πατριαρχείο. Οι µόνοι που απόµειναν στο χωριό πιστοί στην Ορθοδοξία και το Πατριαρχείο ήταν οι δυο ιερείς κι ο κανδηλανάφτης της εκκλησίας. Ο παπα-Άγγελος Στογιάννης, γράφει στο µητροπολίτη Νικόδηµο. «Δεν ξέρω πότε µαζεύτηκαν κι αποφάσισαν να πάνε στο βούλγαρο Βλαδίκα (Δεσπότη). Λυπήθηκα πάρα πολύ, αλλά φαίνεται πως έφυγαν από µας για τους πολλούς φόνους που έγιναν και τα δοσίµατα (τις δωροδοκίες). Δυστυχώς µας πήραν και την εκκλησία και όλα τα παιδιά µας τώρα πηγαίνουν στο βουλγαροδιδάσκαλο.» Αλλά και ο παπα-Στογιάννης δεν θα αργήσει να ενδώσει όταν θα γευτεί το ποτήρι της πίκρας στις 11.7.1901. Οι κοµιτατζήδες θα σκοτώσουν το µοναδικό θετό γιο του µέσα στο χωράφι. Η τροµοκρατία των βουλγάρων, µε τη συγκάλυψη των τούρκων, πέρασε κι απέδωσε πλούσιους καρπούς. Κι έπρεπε να ‘ρθει ο χαλκέντερος Μητροπολίτης Δράµας Χρυσόστοµος στο χωριό, το 1903, για να ανάψει φωτιές στις καρδιές των ελλήνων και να επιστρέψουν αµέσως όλοι στο Πατριαρχείο και την Ορθοδοξία, κάπου 80 οικογένειες. Και ενώ ζούσε και τροµοκρατούσε την περιοχή ο αιµοχαρής αρχικοµιτατζής Γιάννε Σαντάνσκυ. Η τροµοκρατία όµως και οι δολοφονίες θα συνεχιστούν. Έτσι θα βρει τραγικό θάνατο από τους κακούργους της Σόφιας κι ο αγαθός γέροντας ιερέας του χωριού παπα-Βαγγέλης.
5
Στις 1.9.1901 οι βούλγαροι πυρπόλησαν το σιδηρουργείο του Γεωργίου Ιωάννου. Πριν µια βδοµάδα τον είχαν πιάσει οι κοµιτατζήδες και του είπαν. -Αν δεν µας δηλώσεις ότι γίνεσαι Εξαρχικός ο θάνατος θα κρέµεται πάνω από το κεφάλι σου. Σκότωσαν ακόµη το µαθητή Αθανάσιο Χατζηϊωάννου, δολοφόνησαν τον πρόκριτο Γεώργιο Λιούτσιο και εκτέλεσαν εν ψυχρώ το ράπτη Χρήστο Θωµά στις 19.6.1906. Όµως, πηγαίνοντας πίσω, θα δούµε ότι από το Δεκέµβριο του 1897 οι σχισµατικοί έκαναν αφόρητη τη ζωή των Ελλήνων στην Κάτω Βροντού, µε την ανοχή των τουρκικών αρχών, γράφει ο µητροπολίτης Νικηφόρος. Και συνεχίζει. Σκοπός των βουλγάρων είναι να διώξουν τους έλληνες από το σχολειό και την εκκλησία τους. Ακόµη και αυτόν τον µισθοδοτούµενο από τη µητρόπολή µας δάσκαλο τον οποίο στείλαµε να διδάξει στο χωριό τον ανάγκασαν κι αυτόν να φύγει. Ο µόνος που έµεινε στο οικισµό και υπερασπίζεται τον ελληνισµό και την ορθοδοξία είναι ο δάσκαλος Γιάννης Δηµητριάδης από το Νευροκόπι, ο οποίος µάλιστα έστειλε επιστολή στις 27.3.1901 στον Πατριάρχη στο Φανάρι και του ανιστορεί την τραγικότητα της κατάστασης. Ο πρόκριτος Δ. Ιωάννου στις 12.3.1901 περιγράφει στο µητροπολίτη Νικόδηµο την τραγωδία του ελληνισµού στην Κάτω Βροντού. «Οι ηµέτεροι εγχώριοι, αποθαρρυθέντες, τυφλής όµασι φεύγουν προς την µερίδα των σχισµατικών… Την σφραγίδα της κοινότητος καταθέσαµε στον αιδεσιµότατο ιερέα κ. Άγγελο Στογιάννη…» (9 σελ 150-152) Στην «Κάτω Βροδού» η λειτουργία στο ναό των Αγίων Θεοδώρων τελείται εναλλάξ µε τα ίδια λειτουργικά ιερά σκεύη, δίνοντας την εντύπωση ότι καµία διαφορά δεν υπάρχει µεταξύ σχισµατικών και ορθοδόξων, γράφει ο µητροπολίτης Νικόδηµος στις 30.8.1900 στον Πατριάρχη. Και ζητάει άµφια και ιερά σκεύη για καµιά δεκαριά χωριά «που υπάρχει ελπίδα να αποκτήσουµε πάλι τους οπαδούς µας που είχαν γυρίσει στους Εξαρχικούς.» Ζητάει όµως και τη βοήθεια του έλληνα προξένου Σερρών µε γράµµα του στις 6.10.1900 και ζητάει να του σταλούν ιερά σκεύη για τα χωριά Κάτω Βροντού, Τσερέσοβο, Καράκιοϊ και άλλα οκτώ χωριά. Κάνει µάλιστα εισήγηση να µισθοδοτούνται οι ιερείς, να διοριστούν δάσκαλοι και να γίνει αστική σχολή στο Νευροκόπι και ανώτερη σχολή στο Περιθώρι, ως και νηπιοπαρθεναγωγείο στο Ζύρνοβο και Κ. Βροντού. (9) Στον τοποτηρητή του Πατριαρχικού θρόνου µητροπολίτη Προύσας Ναθαναήλ γράφει ο µητροπολίτης Νευροκοπίου στις 15.4.1901 ότι εξακολουθεί να λειτουργείται ο ιερός ναός στην Κάτω Βροντού εναλλάξ µε τους σχισµατικούς. Κάνει εισηγήσεις, δίνει τη ζοφερή
6
εικόνα της εποχής και προειδοποιεί ότι οι βούλγαροι ετοιµάζουν ακόµη και δολοφονίες εκλεκτών πρόκριτων του ποιµνίου του. Η έµπρακτη απάντηση όµως για βοήθεια δεν φτάνει ποτέ. Οι Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί απελπίζονται. Έτσι στις 29.12.1901, λίγοι ορθόδοξοι, που απόµειναν στο χωριό, επισκέφτηκαν το βούλγαρο Βλαδίκα και εντάσσονται στην Εξαρχία. Μόνο δυο ιερείς µου απόµειναν, γράφει περίλυπος ο µητροπολίτης Νικόδηµος. (9 σελ. 35 & 53) Όταν στις 6.4.41 οι Γερµανοί χτυπούν τα οχυρά Μεταξά του Λίσσε και του Περιθωρίου, τα φυλάκια-οχυρά, σε όλο το Λεκανοπέδιο, κάλυπταν και την Κάτω Βροντού, η οποία συµµετείχε µε όλους τους µάχιµους κατοίκους της στην αντίσταση. Έτσι σε επιτυχή εξόρµηση οι κάτοικοι της Κ. Βροντού αιχµαλωτίζουν στο ύψωµα Κρέστη 250 Γερµανούς µεταξύ των οποίων κι έναν γερµανό αντισυνταγµατάρχη. Πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι: Φιλαθλητικός Γυµναστικός Σύλλογος Δόξα Κ. Βροντού τηλ. 25230-31137 και Πνευµατικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κ. Βροντού «ο Φάρος» Απογραφικά πληθυσµιακά στοιχεία, έτος, κάτοικοι: 1920=1.102 1928=825 1940=1980 1951=817 1961=939 1971=613 1981=483 1991=401 2001=528 ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
7
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΑΣ Από την Σύνταξη
Ανάγκη να αποκτήσουμε όλοι οι Δραμινοί ιστορική αυτογνωσία
Οι Δραμινοί είμαστε μια ζωή «φευγάτοι» από τον τόπο μας. Οι κάτοικοι του νομού είναι έτοιμοι, ανά πάσα στιγμή, να αφήσουν τη γη των πατέρων τους και να μεταβούν ως μετανάστες και ως μόνιμοι κάτοικοι στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Αλήθεια πόσους γνήσιους, γηγενείς Δραμινούς
γνωρίζετε;
Περισσότεροι
Δραμινοί
ζούνε
στην
Θεσσαλονίκη, την Αθήνα κι άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας στις οποίες και διαπρέπουν, παρά στη Δράμα. Ο πληθυσμός του νομού μας, το 1940, ξεπερνούσε τις 145.000 κατοίκους. Μετά από 65 χρόνια, φυσιολογικά, θα ξεπερνούσε τις 200.000. Κι όμως με την απογραφή του 2001 είμαστε μόνο 103.975 άτομα!.... Γιατί; Τι φταίει; Είναι λιγότερο πατριώτες οι Δραμινοί; Δεν έχουμε το ίδια συναισθήματα, όπως κάθε ευαίσθητος Έλληνας, για την ιδιαίτερη πατρίδα του; Δεν θυσιάζεται ο Δραμινός για τον τόπο που γεννήθηκε και τους συντοπίτες του; Δεν αγαπά την γη του; Δεν είναι δραστήριος, επιχειρηματικός, ανταγωνιστικός και καινοτόμος; Σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα απαντούμε θετικά. Οι Δραμινοί αγαπούν πράγματι το ίδιο με τους άλλους έλληνες τη γενέτειρά τους, αλλά και διαθέτουν ευαίσθητο πατριωτισμό και ικανότητες. Όμως κάτι
8
τους κάνει να εγκαταλείπουν περιουσίες κι εγκαταστάσεις και την όμορφη γη των πατέρων τους μέσα σε μια, δυο γενιές. Αναζητώντας την αιτία διαπιστώνουμε ότι οι Δραμινοί δεν έχουν ιστορικό υπόβαθρο, δεν γνωρίζουν τις ρίζες τους και έτσι, ίσως, δεν τους κρατά κανένας ισχυρός δεσμός με τον τόπο τους. Τοιουτοτρόπως δεν έχουν και σύμπνοια και ομοιογένεια, δεν είναι, όσο πρέπει, ο ένας στο πλευρό του άλλου. Άλλωστε άνθρωπος χωρίς ιστορία και προγόνους μοιάζει με σπίτι χωρίς θεμέλια. Γι αυτό και με την πρώτη δυσκολία, οι συντοπίτες μου, εγκαταλείπουν τη γενέτειρά τους. Όταν δεν έχεις ιστορικό παρελθόν κι ας είναι πλούσια η περιοχή σου, δεν μπορεί να έχεις σταθερό παρόν και μέλλον. Δεν αγαπάς κάτι που δεν είναι δικό σου, κάτι που το θεωρείς πρόσκαιρο ή ξένο και προπάντων όταν δεν σε αγκαλιάζει με αγάπη το περιβάλλον σου. Άλλωστε δεν έχεις ιστορική συνέχεια και η γη σου δεν σου ανήκει «κληρονομικά». Όμως η πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη μιας περιοχής και των ανθρώπων της είναι συνδεδεμένη με το μυθολογικό, το ιστορικό και το προγονικό παρελθόν της. Από τη γηγενή ιστορία και παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα, τους αγώνες και τις θυσίες των προγόνων, αντλεί ο λαός και ομοιογένεια και ομοψυχία και εθελοθυσία. Από την ιστορική του συνέχεια αποκτά αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία, αισθάνεται ασφαλής και γίνεται δημιουργικός στον τόπο του. Έρχεται πολύ κοντά στους συμπατριώτες του και ενδιαφέρεται για την προκοπή των συμπολιτών του. Αυτό είναι μια πραγματικότητα. Έτσι, όσοι από τους πολιτικούς που έχουν την εξουσία και μέσα από την οποία με πολιτικές και διαδικασίες διαμορφώνουν την μοίρα του
9
τόπου, είναι ανιστόρητοι, το μόνο που κάνουν είναι να παραβλάπτουν σοβαρά, έως θανάσιμα, τον τόπο και τους συμπολίτες τους. Η περιοχή μας είναι αυτάρκης σε όλα τα αγαθά. Τίποτε δεν μας λείπει.
Είναι
τόπος
παραγωγικός,
έχει
σταθερό
και
σαφές
επιχειρησιακό θεσμικό πλαίσιο, οικονομικά κίνητρα, έχει ιστορία, μυθολογία και αδιάλειπτη ιστορική συνέχεια και μέλλον και δεν μας έλειψε ποτέ η τοπική επιχειρηματικότητα και έρευνα. Ο νομός μας είναι προνομιούχος από το Θεό και από τη φύση. Έχει λαό εργατικό και φιλότιμο. Προσελκύει νέους οικογενειάρχες κι από άλλες περιοχές της χώρας που κάνουν τον τόπο μας πατρίδα των παιδιών τους. Είμαστε γη θελκτική, σαγηνευτική και ευλογημένη. Άλλωστε γι’ αυτό και είναι διεκδικούμενη από τους ιμπεριαλιστές γείτονές μας ανά τους αιώνες. Μετά από 540 χρόνια Τουρκικής καταδυνάστευσης και οκτώ χρόνια Βουλγαρικής τυραννίας και γενοκτονίας, η μεταπολεμική γενιά των Δραμινών αναζήτησε τις ρίζες της. Το ιστορικό πρόσωπο της Δράμας καταγράφτηκε με τον καλλίτερο τρόπο κι ο τόπος μας δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από πολλές ιστορικές πόλεις της χώρας. Την Αθήνα, τη Σπάρτη, την Κόρινθο, τις Θήβες και άλλες. Είναι μια πόλη μαρτύρων από την Ομηρική εποχή, με ιστορία και μυθολογία απαράμιλλη και ένδοξους προγόνους, τους Ηδωνούς Θράκες. Ένα θρακικό φύλο που πέρασε στη Θάσο, προχώρησε στη Θεσσαλονίκη και ρίζωσε στην περιοχή από το Στρυμόνα μέχρι το Νέστο. Το πρόβλημα του τόπου είναι να γνωρίσουμε επιτέλους και να βιώσουμε την ιστορία μας, να την περάσουμε και πρακτικά στην
10
σύγχρονη ζωή μας και με βάση αυτή, να χαράξουμε το μέλλον μας. Δουλειά, μόνο δουλειά καινοτόμα και παραγωγή ανταγωνιστική. Σήμερα όλοι οι Δραμινοί, λίγο έως πολύ, και κυρίως οι ηγέτες του τόπου μας, είναι ανιστόρητοι. Πως να δημιουργήσεις πάνω σε χώρο που δεν τον γνωρίζεις; Γι’ αυτό και χρόνια τώρα αυτοσχεδιάζουμε και γινόμαστε άβουλα αθύρματα και θύματα πολιτικών δημαγωγών. Η Περιηγητική Λέσχη έχει όλη τη διάθεση να βοηθήσει σχολεία και υπηρεσίες, δασκάλους και καθηγητές να γνωρίσουν την ευρύτερη τοπική ιστορία. Το Επιμελητήριο με την εμπνευσμένη διοίκησή του δημιούργησε σύγχρονες οικονομικές υποδομές. Το κλίμα στις υπηρεσίες είναι ευνοϊκό για μια αναγεννητική επανάσταση. Ας συγκεράσουμε όλη τη θετική μας αύρα και κληρονομιά ώστε να ανοίξουμε ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτισμική, οικονομική, κοινωνική και αναπτυξιακή πορεία του τόπου μας. Αλλιώτικα ο τόπος μας δεν έχει προοπτική και μέλλον.
11
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΔΡΑΜΑΣ Γ΄ ΜΕΡΟΣ Του κ. Δηµητρίου Χατζηθεοδώρου Προέδρου ΕΠΟΦ Δράµας
Συνεχίζουµε και κλείνουµε σε αυτό το φύλλο την παρουσίαση των πολιτιστικών συλλόγων που λειτουργούν στη Δράµα, µε την ελπίδα ότι και οι υπόλοιποι σαράντα σύλλογοι θα ενταχθούν µε τη θέληση των διοικητικών τους συµβουλίων στη δύναµη της Οµοσπονδίας µας ώστε όλοι µαζί να µπορούµε να αναβαθµίσουµε το πολιτισµικό πρόσωπο του νοµού µας.
69. Περιηγητική Λέσχη Δράµας Ίδρυση: 1930 66100-Σµύρνης 2 όροφος 5ος τηλέφωνο & φαξ: 38598 70. Σύλλογος Φίλων Πολεµικού Μουσείου Ίδρυση: 2001 66100-Σµύρνης 2 όροφος 5ος τηλέφωνο & φαξ: 38598 71. Λύκειο Ελληνίδων Δράµας Ίδρυση:1947 66100 Εθνικής Αµύνης-Ηπείρου τηλέφωνο-φαξ: 39167 72. Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων «η Αναγέννηση» Ίδρυση: 1930 66100-Αργυρούπολη τηλέφωνο & φαξ: 73. Πολιτιστικός Σύλλογος Περιχώρας Ίδρυση: 2000 62045-Περιχώρα τηλέφωνο-φαξ: 74. Σύλλογος Γυναικών Σιταγρών Ίδρυση:1990 66100- Σιταγροί τηλέφωνο-φαξ: 75. Φιλανθρωπικός Σύλλογος Φωτολείβους Ίδρυση:2002 66100-Φωτολείβος τηλέφωνο-φαξ: -
12
76. Θρησκευτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Ψηλοκάστρου & Γύρου Ίδρυση:1993 66037-Ψηλοκάστρου & Γύρου τηλέφωνο-φαξ: 77. Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Μικροκλεισούρας Ίδρυση:1985 66033-Μικροκλεισούρας τηλέφωνο-φαξ: 78. Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος «οι Κοµνηνοί» Ίδρυση:19ης Μαΐου 2 τηλέφωνο 33550, 38327; φαξ: 46260; 79. Πολιτιστικός Σύλλογος Θρακοµικρασιατών Ίδρυση:2203 66200-Προσοτσάνη τηλέφωνο-φαξ: 80. Πολιτιστικός Σύλλογος «Άγιος Δηµήτριος» Καπνοφύτου Ίδρυση:66035-Καπνοφύτου τηλέφωνο & φαξ: 81. Πολιτιστικός Σύλλογος «Ρίζες» Ξάγναντου Ίδρυση:66035-Ξάγναντου τηλέφωνο & φαξ: 82. Πολιτιστικός Σύλλογος «Προφήτης Ηλίας» Τεµένους Ίδρυση:66035-Τεµένους τηλέφωνο & φαξ: 83. Πολιτιστικός Σύλλογος «Τραπεζούντα» Περίβλεπτου Ίδρυση:66035-Περίβλεπτου τηλέφωνο & φαξ: 84. Πολιτιστικός Σύλλογος Μελισσοχωρίου Ίδρυση:66035-Μελισσοχωρίου τηλέφωνο & φαξ: 85. Πολιτιστικός Σύλλογος «Κρήνης» Ίδρυση:1997 66035-Κρήνης τηλέφωνο & φαξ: 86. Πολιτιστικός Σύλλογος «Άγιος Παντελεήµων» Στέρνας Ίδρυση:1999 66035-Στέρνας τηλέφωνο & φαξ: 87. Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Τραχωνητών Ίδρυση:1991 66035-Τραχώνι τηλέφωνο & φαξ:
13
88. Πολιτιστικός Σύλλογος «Άγιος Νικόλαος» Διποτάµων Ίδρυση:2000 τηλέφωνο 66035 89. Πολιτιστικός Ποντιακός και Μορφωτικός Σύλλογος «Ακρίτες» Πρασινάδας Ίδρυση:1979 66035-Πρασινάδας Ξάνθου 7 Δράµα τηλέφωνο &φαξ:37450 90. Εκπολιτιστικός Σύλλογος Παρανεστίου Ίδρυση:1983 66035-Παρανεστίου τηλέφωνο & φαξ: 91. Πολιτιστικός & Εξωραϊστικός Σύλλογος Πανοράµατος Ίδρυση: 66200-Πανοράµατος τηλέφωνο & φαξ: 92. Παµµικρασιατικός Σύλλογος Δράµας «ο Άγιος Χρυσόστοµος» Ίδρυση: 66100- Αθηνάς 21-Νικοµηδείας γωνία τηλέφωνο &φαξ: 93. Πολιτιστικός Σύλλογος Γραµµένης «η Ειρήνη» Ίδρυση: 66200-Γραµµένη τηλέφωνο & φαξ 94. Λέσχη Καταδροµών Ίδρυση: 66100-Βεργίνας 13 τηλέφωνο & φαξ: 95. Σύλλογος Ρουµελιωτών Νοµού Δράµας «ο Αθανάσιος Διάκος» Ίδρυση: 66100-Σµύρνης 2 τηλέφωνο & φαξ 96. Μορφωτικός Αθλητικός Σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος» Διποτάµων Ίδρυση: 66035-Διπόταµα τηλέφωνο & φαξ: 97.Πολιτιστικός Σύλλογος Πτελέας Ίδρυση: 66037-Πτελέας τηλέφωνο & φαξ 98. Πολιτιστικός Σύλλογος Μυλοποτάµου Ίδρυση: 66100-Μυλοπόταµος τηλέφωνο & φαξ: 99. Πολιτιστικός Σύλλογος Κεφαλαρίου Ίδρυση:
14
66300-Κεφαλάρι τηλέφωνο &φαξ: 100. Μορφωτικός Λαογραφικός Σύλλογος «Εύξεινος Πόντος» Λευκογείων ίδρυση: 66033-Λευκόγεια τηλέφωνο & φαξ: 101. Πολιτιστικός Σύλλογος Κυργίων Ίδρυση: 1978 66032-Κύργια τηλέφωνο &φαξ:71595 102. Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Βροντού Ίδρυση: 66033-Κάτω Βροντού τηλέφωνο
& φαξ:
103. Πολιτιστικός Σύλλογος Τριγώνου Ίδρυση: 66035-Τριγώνου τηλέφωνο & φαξ: 104. Αθλητικός και Μορφωτικός Σύλλογος «Ακρίτας» Κ. Νευροκόπι Ίδρυση: 66033-Κ. Νευροκόπι Αγίου Δηµητρίου 19 τηλέφωνο &φαξ: 105. Φωτογραφική Λέσχη Δράµας Ίδρυση: 66100- Πλατεία Ελευθερίας 3 τηλέφωνο &φαξ: 106. Φυσιολατρικός Όµιλος Ίδρυση: 66100-Στοά Γκατζούλη τηλέφωνο &φαξ: 107. Ιππικός Όµιλος Δοξάτου Ίδρυση: 66300-Δοξάτο τηλέφωνο &φαξ: 108. Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Αδριανής Ίδρυση: 66037-Αδριανής τηλέφωνο &φαξ: 109. Μουσικο-δραµατικός Σύλλογος «η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» Ίδρυση: 66100-Χωριστή τηλέφωνο &φαξ:42113 110. Σύλλογος Ποντίων Αγίου Κωνσταντίνου «Προάστειο» Ίδρυση: 66100-Προάστειο τηλέφωνο &φαξ: 111. Σύλλογος Ποντίων Δράµας «οι Κοµνηνοί» Ίδρυση:
15
Πάρκο Κοµνηνών τηλέφωνο &φαξ:τηλ.32340 γραφ. 19ης Μαϊου 2 τηλ.31540 112. Φυσιολατρικός Σύλλογος Δράµας «Ακρόπολις» Ίδρυση: τηλ.: 45118 113. Σύλλογος Μορφωτικός & Πολιτιστικός Μοναστηρακίου Ίδρυση: 66100-Μοναστηράκι τηλέφωνο 85223 114. Μουσικο-αθλητικός Σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος» Ίδρυση: τηλ. 68492 66033-Άγιος Αθανάσιος
16
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΤΡΕΙΣ ΔΡΑΜΙΝΕΣ ΜΟΥΣΕΣ Β΄ ΜΕΡΟΣ Η Ευτέρπη, είναι η προστάτιδα της αυλητικής τέχνης. Με την τέχνη της «τέρπει» τους ακροατές της. Προστατεύει την καλή παιδεία και την πνευµατική ενασχόληση, αλλά και µε το κέφι της κάνει ακόµη πιο ευχάριστες τις διασκεδάσεις. Θεωρείται ότι ήταν ακόλουθος του θεού Διονύσου γι' αυτό και έχει ως σύµβολό της το διπλό αυλό. Το όνοµα της Θάλειας προήλθε από τα εγκωµιαστικά σχόλια των ποιητών που «θάλλουν» για όλη τους τη ζωή. Είναι η µούσα της βουκολικής ποίησης και της κωµωδίας αλλά και θεότητα αγροτική. Συµµετέχει ενεργά στα αγροτικά και Διονυσιακά συµπόσια ευνοώντας την ελληνική κωµωδία. Κρατά στο αριστερό χέρι προσωπείο και στο δεξί ραβδί, ενώ στο κεφάλι της φέρει τα εµβλήµατα του Διόνυσου, τον κισσό και την άµπελο. Είναι η προστάτιδα των εύθυµων συµποσίων και σκορπίζει την χαρά στους ανθρώπους. Λένε ότι κοιµήθηκε ή αποπλάνησε τον Απόλλωνα κι απόκτησε µαζί του τους Κορύβαντες, οι οποίοι είναι θεότητες της γονιµότητας και θεωρούνται πολύ χορευταράδες.(32) Η Ερατώ κάνει τους µορφωµένους πιο ποθητούς και αξιέραστους. Είναι η ευαίσθητη προστάτιδα της ερωτικής χορικής λυρικής ποίησης την οποία και εφεύρε. Από την Ερατώ, που ήταν και δρυάδα νύµφη, οι µορφωµένοι γίνονται επιθυµητοί. Η Ερατώ µε τον ήρωα Αρκάδα απόκτησε γιους τον Αφείδαντα, τον Αζάνα και τον Έλατο. Η Τερψιχόρη τέρπει τους µαθητές και τους προσφέρει όλα τα αγαθά της παιδείας. Έχει την έννοια της προσφοράς για µια ιδανική παιδεία στους νέους ανθρώπους και τους οποίους κάνει να αγαπήσουν τα αγαθά µιας αξιόπιστης και καλής µόρφωσης. Όµως είναι υπεύθυνη και για τους χορούς και για τις δραµατικές χορωδίες. Προστάτιδα της ορχήσεως και µούσα της ελαφριάς ποίησης µε σύµβολό της την κιθάρα. Η Πολύµνια ή Πολυµνία µε ύµνους και επαίνους κάνει διάσηµους, όσους εκ των ποιητών µε τα έργα τους πραγµατικά αξίζουν. Το όνοµά της το έχει πάρει από τους επαίνους και τους ύµνους τους οποίους επιδαψιλεύει υπέρ των διασήµων και οι οποίοι µε τα φηµισµένα έργα τους αποκτούν τη δικαίωση ως πνευµατικοί δηµιουργοί. Είναι προστάτιδα των ύµνων και της µιµητικής τέχνης, της παντοµίµας και η µούσα χαµηλών τόνων, αποφεύγοντας τα µεγάλα λόγια και τις χειρονοµίες. Η Πολύµνια συνέταξε τους ύµνους προς τους θεούς.
17
Η Ουρανία µεταδίδει τη µόρφωση σε όσους την επιθυµούν και την επιζητούν. Τόσο γίνεται, σε ότι θέλει και επιδιώκει, αποτελεσµατική, ώστε οι επιµορφούµενοι ανυψώνονται στον ουρανό, ενώ η φαντασία και η δύναµη της σκέψης τους µετεωρίζεται στα ουράνια ύψη. Γι’ αυτό και προστατεύει όσους µορφώνονται ώστε να προσφέρουν απρόσκοπτα τα πνευµατικά τους έργα στο λαό. Άλλωστε είναι η προστάτιδα και της αστρονοµίας. Την θεωρούν µούσα των άστρων και των ουράνιων φαινοµένων, κι έχει σύµβολά της τον διαβήτη και τη µικρή ράβδο. Οι Μούσες εφεύραν τα γράµµατα και αυτές πέτυχαν τον συνδυασµό των λέξεων στη λειτουργία της ποίησης (6 σελ.79 τόµος 5ος)
Όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς, Όμηρος, Στράβων, Ησίοδος, Διόδωρος Σικελιώτης, Παυσανίας, Απολλόδωρος, κλπ., συμφωνούν ότι η κοιτίδα των Μουσών είναι η Θράκη από την οποία και διαδόθηκε η λατρεία τους στη λοιπή Ελλάδα. Ήταν θεότητες του άσματος και της μουσικής. Οι πρόγονοί μας θυσίαζαν στις Μούσες ζώα. Από την ιεροτελεστία δεν έλειπε το κρασί. Πάνω στο βωμό έκαιγαν λιβάνι και σπόρους σταριού μέσα σε μέλι, ενώ τα σκέπαζαν με φύλλα ελιάς. Γίνονταν προς τιμή τους κατά καιρούς ποιητικοί και μουσικοί αγώνες πάνω στο Παγγαίο όρος που ονομάζονταν «μουσεία» και διατηρήθηκαν και μέχρι το τρίτο μετά Χριστό αιώνα. Ο Πλάτωνας σχετικά με τις μούσες αναφέρει το μύθο. «Όταν γεννήθηκαν οι Μούσες δημιουργήθηκε και η μουσική. Οι άνθρωποι άκουγαν εκστασιασμένοι, και τόσο γοητεύτηκαν από τη μουσική που ξέχασαν να τρώνε και να πίνουν με αποτέλεσμα να πεθαίνουν χωρίς πόνο. Για τις Μούσες τα τζιτζίκια είναι από τα πιο αγαπημένα δημιουργήματα της φύσης. Ζούνε και τραγουδούνε από την πρώτη μέρα χωρίς να τρώνε και να πίνουν και να υποφέρουν από την πείνα. Τα τζιτζίκια μεταφέρουν στις Μούσες ποιοι από τους ανθρώπους είναι εντάξει απέναντί τους.»(11) Οι Μούσες είναι ευαίσθητες στις Καλές Τέχνες, αγαπούν πολύ τη μουσική, είναι πονόψυχες, είναι καλλίφωνες αλλά και πανέμορφες. Με 18
τη μουσική τους γοητεύεται ο Δίας και οι άλλοι θεοί. Άλλωστε το πρώτο τους άσμα ήταν ύμνος για την νίκη των Θεών του Ολύμπου εναντίον των Τιτάνων. Τις Μούσες λάτρευαν και τιμούσαν σε όλη την Ελλάδα και τις ελληνικές αποικίες. Αλλά οι Μούσες είχαν άμεση σχέση με τον Ορφέα και το Διόνυσο που λατρεύονταν ιδιαίτερα στη Θράκη. Οι Μούσες ως νύμφες και θεότητες είναι ότι ποιο όμορφο ότι πιο τέλειο και εντυπωσιακό έχουμε στο πρόσωπο της γυναικείας μορφής από την αρχαιότητα. Παρεμβαίνουν στις μεγάλες γιορτές των θεών, στους εξαιρετικούς γάμους, όπως π.χ. της Θέτιδας και του Πηλέα, του Κάδμου και της Αρμονίας, κλπ και συμμετέχουν με πολύ τραγούδι και πολλά μουσικά όργανα. Οι Μούσες και οι Νύμφες επέζησαν στη φαντασία, τις διηγήσεις και τα παραμύθια του λαού μας και στα νεώτερα χρόνια ως νεράιδες. Γι’ αυτό κι ενέπνευσαν μεγάλους καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφους, ποιητές, περιηγητές, διακοσμητές, κλπ. Οι μεγάλοι δημιουργοί έδωσαν με εύγλωττο τρόπο την τελειότητα της μορφής και τον πλούτο του εσωτερικού
κόσμου
των
Μουσών
και
Νυμφών.
Έργα
που
απολαμβάνουμε σήμερα στα μουσεία όλου του κόσμου. Είναι η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας που επέζησε των καιρών. Όμως,
άλλη, πολύ περισσότερη σε ποσότητα και
ποιότητα, καταστράφηκε.
Εμείς ως λαός, τους πολιτισμικούς
θησαυρούς μας δεν φροντίσαμε ουδέποτε να τους διαφυλάξουμε, όσο θα έπρεπε, τουλάχιστον. Και ήταν πολύτιμα αριστουργήματα της αρχαίας εθνικής μας κληρονομιάς, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Βιβλιογραφία
19
1.
Όμηρος: Ιλιάδα εκδόσεις Ι. Κολλάρου και Σία Α.Ε. μετάφραση Αλεξ. Πάλλη Αθήνα 1955
2.
Ησίοδος: Θεογονία εκδόσεις Ι.Μ. Ζαχαροπούλου μετάφραση Παναγή Λεκατσά Αθήνα 195
3.
Πίνδαρος: «Ωδαί» εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Β.Τάσος τόμοι 2
4.
Παυσανίας:Ελλάδος Περιηγήσεις Βοιωτικά τόμος θ’ εκδόσεις και μετάφραση Άδωνη Γεωργιάδη
5.
Ευριπίδης: Μήδεια 834
6.
Διόδωρος ο Σικελιώτης: (90-20 π.Χ.) Ιστορική Βιβλιοθήκη εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Απόστολου
Παπανδρέου τόμοι 12 7.
Πλούταρχος: Συμπλήρωμα 8
8.
Pierre Grimal: Λεξικό της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας εκδόσεις University Studio Press Θεσ/νίκη
1991 9.
Όμηρος: Οδύσσεια εκδόσεις Εστίας μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη Αθήνα 1946
10. Jean Pichepin «Η Ελληνική Μυθολογία» τόμος β΄ εκδόσεις Περγαμηναί μετάφρ. Νικολάου Τετενέ 11. Πλάτωνας: 12. Ηροδότου Ιστορίαι εκδόσεις Γεωργιάδη τόμοι 7 μετάφραση Β. Τάσου 13. Σέµνη Παπασπυρίδη Επιµελήτρια Εθνικού Μουσείου Εγκυκλοπ.Ελευθερουδ. τόµος 9ος 14. Απόστολος Αρβανιτόπουλος Εγκυκλ.Ελευθερουδάκη τόµος 7ος & 9ος 15. Παυσανίας Ελλάδος Περιήγησις-Φωκικά εκδόσεις Γεωργιάδη µεταφρ.Α. Γεωργιάδη 16. Πώµπλιος Οβίδιος (43π.Χ.-18µ.Χ.) Λατίνος ποιητής «Metamorphoses» 17. Jean Richepin «Η Ελληνική Μυθολογία» τόµος α΄ εκδόσεις Περγαµηναί µετάφρ. Νικολάου Τετενέ 18. Παναγιώτης Παπάς φιλόλογος Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη τόµος 13ος 19. Κων/νος Λαϊνάς δηµοσιογράφος Εγκυκλοπ. Χάρη Πάτση έκδοση 1987 τόµος 14ος 20. Δηµήτριος Βεζάνης καθηγ. Ανωτ. Εµπορ. Αθηνών Εγκυκλοπαίδεια. Ηλίου τόµος 10ος 21.
Βασίλειος Λαµπρινουδάκης Καθηγητής Αρχαιολογίας Πανεπιστηµίου Αθηνών Εγκυκλοπαίδεια
Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα έκδοση 1985 τόµος 31ος 22. Εγκυκλοπαίδεια Επιστήµη και Ζωή τόµος 15ος 23. Εγκυκλοπαίδεια Αντιγόνης Μεταξά τόµος 2ος 24.
Εκδοτική Αθηνών «Ελληνική Μυθολογία» υπό Ιωάννου Κακριδή καθηγητής Πανεπιστηµίου Αθηνών
έκδοση 1986 τόµος 2ος 25. Στυλιανός Παπαδάκης Καθηγητής Πανεπιστ. Αθηνών Εγκυκλοπ. Ελευθερουδ. τόµος 4ος
20
26. Αλκίφρονος «Επιστολαί» εκδόσεις Γεωργιάδη µετάφραση Β. Τάσου 27. Α. Αναστασιάδης φιλόλογος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη τόµος 12ος 28.
Απολλόδωρος ο Αθηναίος (180-109 π.Χ.) «Βιβλιοθήκη» εκδόσεις Γεωργιάδη µετάφραση Ι.Μ.
Χατζηφώτη τόµος α΄ 29.
Απολλόδωρος ο Αθηναίος (180-109 π.Χ.) «Βιβλιοθήκη» εκδόσεις Γεωργιάδη µετάφραση Ι.Μ.
Χατζηφώτη τόµος β΄ 30.
Αικ.Τσοτάκου-Καρβέλη “Εικονογραφηµένο λεξικό της Ελληνικής Μυθολογίας” έκδοση Γνώση Αθήνα
1992 31.
Μάνος Δανέζης-Στράτος Θεοδοσίου, καθηγητές αστροφυσικής πανεπ. Αθηνών: Ο οινοχόος των Θεών
ένθετο εφηµ. Καθηµερινής σελ.18-19 αφιέρωµα «Άστρα και αστερισµοί» 32.
Άγγελος
Βλάχος:
Το
δωδεκάθεο
εκδόσεις
Ωκεανίδα
Αθήνα
1999
21
ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ ΔΡΑΜΙΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ
Το βότσαλο Βότσαλο ήθελα μικρό Να ‘μουνα στ΄ ακρογιάλι Και συ η θάλασσα η πλατιά Να μ’ έλιωνες αγάλι-αγάλι.
Γλυκά φιλιά τα κύματα Αιώνια να μου δίνουν, Άσπρους αφρούς στο πρόσωπο Κι απάνω μου ν΄ αφήνουν.
Κι ο φλοίσβος τους σα μουσική Γλυκά να νανουρίζει Το βοτσαλάκι το μικρό Να το αποκοιμίζει. Σταύρος Καρατεπελής
22
Μια νύχτα με Φεγγάρι… Μια νύχτα ασημοφεγγερή, χωρίς να το προσμένω, Το παραθύρι μου έκρουσε, το από καιρό, κλεισμένο. Μα ούτε γωνιά στο σπίτι μου, για Ονείρατα, δε μένει Και στης Ανάγκης το καρφί οι πόθοι μου είν’ δεμένοι… Τ’ ‘Ονειρο που, ως το σκέφτομαι, η καρδιά με τυραγνάει -κακομοιρούλα Ελπίδα μου, με σφάζεις σαν μιλείς μουτο ξεπροβόδισα σκυφτά ως την πόρτα της αυλής μου. Και γύρισα και χάθηκε… Και κλείστηκα και πάει… Άγγελος Μεντζελίδης
Η κιθάρα Με μαγεύει της νύχτας η κιθάρα Στ’ ακρογιάλι, όταν όλα σιωπούν Και βαριά στην καρδιά μου οι θαμμένοι, Παλιοί πόθοι, ξυπνούν. Με τους ήχους της, φεύγει η ψυχή μου, Ταξιδεύτρα, σε νύχτες παλιές Κι’ ακλουθά στο ρυθμό της κιθάρας Δυο θλιμμένες, χαμένες, ψυχές. Απ. Μαμμέλης 23
24
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΥΒΙΟΣ ΚΥΝΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.
Οι Δραμινοί είναι δραστήριοι άνθρωποι. Και γι΄ αυτό βρίσκουμε πολλούς Δραμινούς επιτυχημένους επιχειρηματίες στην πόλη και εκτός της πατρίδας. Ένας θαυμάσιος άνθρωπος και επαγγελματίας ήταν κι ο Πολύβιος Κυνιαζόπουλος. Ξεκίνησε το 1953 ως ιδιωτικός υπάλληλος στο εμπορικό του Κικινίδη πουλώντας ραπτομηχανές και με την εμπειρία και το θάρρος που τον διέκρινε τόλμησε το 1958 να στήσει στην οδό Μ. Αλεξάνδρου αντιπροσωπεία με τις μηχανές ΦΑΦΦ. Ραγδαία είναι η εξέλιξή του και το 1965 λειτουργεί δεύτερο κατάστημα στην Εθνικής Αμύνης, πουλώντας και ψυγεία, θερμάστρες, τρίκυκλα, κλπ. Όλα πηγαίνουν καλά και εγκαινιάζει τρίτο κατάστημα στην Καβάλα, ενώ αναδεικνύεται κι ως ο καλλίτερος αντιπρόσωπος της ΙΖΟΛΑ πανελλήνια. Έτσι το 1970 αγοράζει και εγκαινιάζει ιδιόκτητο κατάστημα στην οδό Γρανικού που σήμερα εκσυγχρονισμένο και με διευρυμένες κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό έχει μετατραπεί σε πολυκατάστημα με μεγάλη γκάμα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, ραπτομηχανών, θερμαστρών, τηλεοράσεων, κλπ. Η προσωπική επιχείρηση το 1982 μετατρέπεται σε Ο.Ε. κι αργότερα, το 1988, σε Α. Ε. μένα πολύ δραστήριο διοικητικό Συμβούλιο που αποτελείται από τους γαμπρούς και τις θυγατέρες του. Η εταιρεία οργανώνεται σε κάθε τομέα και λειτουργεί άριστα με σύγχρονες προδιαγραφές. Δραστηριοποιείται πανελλήνια, συνεργάζεται με μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες, εκσυγχρονίζει σέρβις και μάνατζμεν και με τον ικανό και δραστήριο συμπράττοντα σύμβουλο κ. Κυριάκο Δημίου απογειώνονται τα οικονομικά αποτελέσματα της Α.Ε. Π.Κυνιαζόπουλος μέχρι το 1995. Στις 21.06.98 η επιχείρηση τιμά τα 45 χρόνια δουλειάς και δράσης του ιδρυτή της και στην εκδήλωση μοιράζονται πλούσια δώρα στους πελάτες. Τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους η εταιρεία θρηνεί τον ξαφνικό θάνατο του Πολύβιου Κυνιαζόπουλου,
25
ενώ ήδη είχε κάνει η εταιρεία το πρώτο βήμα να ενταχθεί στο δίκτυο της αλυσίδας καταστημάτων ElectroNet. Όμως το πολυκατάστημα συνεχίζει την ανοδική πορεία του και στις 18.12.00 εγκαινιάζει στην Ξάνθη ένα σύγχρονο και πρωτοποριακό υποκατάστημα σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις χιλίων τ.μ. με πολύ χαμηλές και προσιτές τιμές για τον καταναλωτή. Στα δύο μεγάλα καταστήματα εργάζονται σήμερα 27 άτομα, η δε επιχείρηση εφοδιάζει με πλήρη εξοπλισμό σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα, πάντα σε προσιτές τιμές και με φιλική εξυπηρέτηση. Ο Πολύβιος δημιούργησε πολλά και πρόσφερε πολλά. Αλλά πίσω από αυτόν η γλυκιά Κούλα, η γυναίκα με το χαμόγελο, ήταν ο μεγάλος άγνωστος των παρασκηνίων. Υπήρξαν ένα πολύ αγαπημένο ζευγάρι. Η Λέσχη τιμά τον επιχειρηματικό κόσμο της Δράμας που δραστηριοποιείται στο νομό μας με αντίξοες οικονομικές συνθήκες και παράγει προϊόντα, εμπορεύεται προϊόντα, απασχολεί εργαζόμενους, έχει αξιοπιστία και συνέχεια και κυρίως αποτελεί εγγύηση η ιστορική του διαδρομή για το οικονομικό μέλλον του τόπου μας. Τιμούμε την υπεραγορά του Π. Κυνιαζόπουλου Α. Ε. αλλά και τους ανώνυμους αγωνιστές του. Ένα μεγάλο μπράβο στον Κυριάκο, τον Μηνά Τοπαλίδη, τον Γιάνη Βογιατζή, την Μαρία, την Μερσίνη και την Φωτεινή.
26
ΟΙ ΟΔΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ Ε' ΜΕΡΟΣ
Τ ΤΕΝΕΔΟΥ Συν. Αγίας Βαρβάρας Πάροδος Αγίας Βαρβάρας ΤΕΡΨΙΧΩΡΗΣ
Φιλίππου
&
Αδριανουπόλεως
9
(ανατολικά
του
Κτηνιατρείου) ΤΗΝΟΥ πάροδος Αντιγόνου ΤΟΜΠΑΖΗ στα εκπαιδευτήρια πάροδος Χ΄Ανέστη ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ στους Αμπελοκήπους πάροδ. Καππαδοκ.13 ΤΡΙΚΟΥΠΗ στον Άγιο Νικόλαο πάροδ. Ιπποκράτους ΤΡΟΙΑΣ στην Αγία Τριάδα πάροδ. Παλαιολόγου 23 ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ στα Αμπελάκια πάροδ. Μπάφρας ΤΣΙΜΙΣΚΗ στην Περίθαλψη ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ κάθετος στην Χρυσοβέργη τέρμα ΤΥΡΟΛΟΗΣ στις 40εκκλησιές πάροδ. 1ης Ιουλίου 24
Υ ΥΔΡΑΣ στην Αγία Βαρβάρα πάροδ. Ναυαρίνου 18 ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ στην Αγία Βαρβάρα πάροδ. Ναυαρίνου 18
Φ ΦΙΔΕΙΟΥ πάροδ. Παπαφλέσσα 10
27
ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ στον Κεντρικό συνοικ. Γούναρη 3 ΦΙΛΙΠΠΟΥ στους 12Αποστόλους πάροδ. Ρούσβελτ 89 ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΕΩΣ στους 12Αποστόλους πάροδ. Γαληνού 59 ΦΙΛΩΤΑ στον Άγιο Νικόλαο πάροδ. 19ης Μαΐου 96 ΦΩΚΙΩΝΟΣ στον Άγιο Νικόλαο πάροδ. Παλαιολόγου 18
Χ ΧΑΛΚΙΔΟΝΟΣ στους Αμπελοκήπους πάροδ. Καππαδοκ.22 ΧΑΝΙΩΝ στην Αγία Βαρβάρας μετά τη Σκουφά ΧΙΟΥ περιμετρική στο συν. Του Ν. 751 ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΗ στους Αμπελοκήπους πάροδ. 1ης Ιουλίου 10 ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ στο Μητροπολιτικό μέγαρο ΤΕΛΟΣ
28
ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ ΜΑΣ : ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ Του Δραμινού
Πρώτη χρονιά Βουλγαρικής κατοχής. Άνοιξη του 1942. Φόβος, πείνα κι απόγνωση στη γειτονιά. Ξημερώνει παραμονή 25ης Μαρτίου κι ο χειμώνας δεν λέει να γλυκάνει. Όλα είναι μαύρα στη Δράμα κι εγώ φεύγω ξυπόλυτος απ' το σπίτι μας. Ζούμε στον κεντρικό συνοικισμό. Κατεβαίνω στην αγορά. Πάντα, εκεί, στο κέντρο, όλο και κάτι κονόμαγα τις πρωινές ώρες. Ψίχουλα και περισσεύματα. Όμως έκανα και θελήματα, και δεχόμουνα κι ελεημοσύνες. Για να γελάσω την πείνα των δεκαπέντε μου χρόνων. Κάποτε έφερνα και κάτι στο σπίτι. Κανένα ξεροκόμματο. Το δρομολόγιό μου. Νοσοκομείο, Άγιος Παντελεήμονας, Αγία Βαρβάρα. Όμως αυτή τη φορά στο ύψος της γωνιάς Χαρσούλη, κάπου κοντά στο σημερινό εστιατόριο του Ήδωνα, δυο Βούλγαροι στρατιώτες με σταματάνε. -Που πας, με ρωτούν. (Ζα καντέ οτίβατε;) -Πηγαίνω για δουλειά στην αγορά, τους λέω βουλγάρικα. (Οτίβαμ ντα ραμπότια) -Απαγορεύεται, γύρνα γρήγορα στο σπίτι σου, μου λένε και στρέφουν κατά πάνω μου τα όπλα τους. Περισσότερο πονηρεύτηκα παρά τρόμαξα. Άλλωστε τους είχα συνηθίσει. Δε φοβόμουνα.
Οι απαγορεύσεις ήταν μια
καθημερινή διαδικασία των αρχών
κατοχής. Μετά τις περσινές σφαγές και την τρομοκρατία που εξαπέλυσαν είχαμε συνειδητοποιήσει πως ο θάνατος ήταν τόσο κοντά μας ώστε να θεωρείται και πολύ φυσικός. Δεν είχαμε τίποτε που δεν χάσαμε… -Τι σήμερα, τι αύριο. Αρκεί να μη πεθάνουμε από πείνα, λέγαμε. Γιατί ο θάνατος από την πείνα είναι διπλά επώδυνος. Κάτι μαγειρεύουν οι κωλοβούλγαροι, σκέφτηκα κι έστριψα από τα χωράφια και χώθηκα μέσα στα πεύκα του νοσοκομείου.
29
Είμαι στη νότια πλευρά, που είναι σήμερα κτισμένα τα γυμνάσια-λύκεια και το δημοτικό του Αγίου Παντελεήμονα. Τότε εκεί ήταν ένα πευκόφυτο συγκρότημα μικρών νοσοκομειακών κτιρίων. Γλίστρησα κάτω από το αγκαθόσυρμα του φράχτη και σύρθηκα ως το κτίριο των λοιμωδών, που δε λειτουργούσε τότε. Όλα ήταν έρημα. Οι Βούλγαροι χρησιμοποιούσαν, ως νοσηλευτικό ίδρυμα για την πόλη, το δημοτικό νοσοκομείο Δράμας, που ήταν κοντά στην Αγία Τριάδα. Άκουσα ομιλίες κοντά στο εκκλησάκι. Στήνω αυτί και βλέπω απέναντι από το άγαλμα του Μακεδονομάχου στρατιώτες. Κάτι πρέπει να γίνεται εκεί, σκέφτηκα. Οι φωνές μεγάλωναν. Πολλές φωνές κι ασυνάρτητες φωνές. Και κλαγγές όπλων. Λες και κάποιοι έβαζαν σφαίρες και ανεβοκατέβαζαν το κινητό ορέο. Ύστερα μια δυνατή φωνή. Μάλλον διαταγή βαθμοφόρου. Όπως εμείς θα λέγαμε πυρ. Γιατί επακολούθησε ομαδική εκπυρσοκρότηση που ο αντίλαλός της έρχονταν από τα σπίτια κι έσπαγε στ' αυτιά μου. Και μετά θόρυβος πολύς, λες κι έσπαζαν πέτρες. Ακούστηκε και μια δυνατή διαπεραστική φωνή. -Μάλκο, μάλκο. (σιγά-σιγά). Οι φωνές έρχονταν από την πλευρά του ηρώου, από το άγαλμα του Μακεδονομάχου. Δεν κατάλαβα βέβαια τι μπορούσε να γίνεται, όμως για μια στιγμή φοβήθηκα και χώθηκα μέσα στους θάμνους. Δεν κουνήθηκα από απο εκεί για αρκετή ώρα. Όταν όλα ηρέμησαν βγήκα σιγά-σιγά κι έφυγα για τα μνήματα. Εκεί δεν υπήρχε πια φόβος. Πήγα στον τάφο του παππού μου. Ο παππούς μου, λένε, ήταν μακεδονομάχος. Όταν ήρθε ντουρτουβάκης από την δεύτερη βουλγαρική κατοχή, 1916-18, δεν άντεξε τις κακουχίες και σε μια βδομάδα πέθανε. Τον ήξερα μόνο από τις φωτογραφίες του και τις διηγήσεις της γιαγιάς μου. Του έμοιαζα κιόλα, λέγανε οι δικοί μου. Γι' αυτό αγαπούσα πολύ τον μακεδονομάχο Παύλο Μελά. Εκείνο το άγαλμα που ήταν κοντά στην μικρή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Στο πρόσωπό του έβλεπα την εικόνα του παππού μου. Η γιαγιά μου έλεγε πως είναι ιερός ο τόπος κι ο χώρος όπου ήταν στημένο το ολόσωμο άγαλμα του ήρωα. Κάθε μέρα πέρναγα από εκεί. Κοντοστεκόμουν και το χάζευα. Αλλά πάντα αισθανόμουν δέος όταν έπεφτε πάνω μου το αγέρωχο και λεβέντικο βλέμμα του καπετάνιου. Ένα βλέμμα που μου ενέπνεε ανάμικτα αισθήματα. Σεβασμό, αγάπη κι εθνική υπερηφάνεια. Μου ήταν οικείος και πολύ συμπαθής ο μακεδονομάχος. Ήταν βάλσαμο στην χαμένη και καταρρακωμένη εθνική μου αξιοπρέπεια. Ατένιζα το λεβέντη και
30
περιφρονούσα τους βούλγαρους. Χτες ακόμη, δεν χόρταινα να ατενίζω τον ήρωα στο υψηλό του βάθρο και να παίρνω κουράγιο από την αντρειοσύνη του. Ήρθε η κατοχή και οι εχθροί σκότωσαν τα παιδικά μου όνειρα. Πλήγωσαν βαθιά την ψυχή και την ανθρωπιά μου. Ο δρόμος μου, όταν περνούσα μπροστά από το άγαλμα, ήταν όαση ψυχικής ηρεμίας. Τώρα που άλλαξε το δρόμο μου ο Βούλγαρος στρατιώτης ένοιωσα πως κάτι συνέβαινε εκεί, κοντά στο μακεδονομάχο. Κινδύνευε το άγαλμα. Θυμάμαι πέρσι, τέτοιο καιρό, είχαμε καταθέσει με το σχολείο μας στεφάνι στο βάθρο του αγάλματος. Τέσσαρα χρόνια πέρασαν αφότου στήθηκε το τεράστιο αυτό άγαλμα στη θέση του. Ένα έργο τέχνης ζωντανό που έδειχνε με το δάκτυλο βόρεια τους άσπονδους γείτονές μας. Ήμουνα παρόν στις κατασκευές του περίγυρου, στο στήσιμο του αγάλματος και τα εγκαίνιά του. Πολύς κόσμος είχε μαζευτεί, θυμάμαι. Όλη η Δράμα ήταν εκεί. Και οι επίσημοι. Και καθώς τώρα καθόμουν κοντά στο μνήμα του παππού μου, ο νους μου πήγε στο κακό. Λες οι παλιο-Βούλγαροι να έκαναν πράγματι κακό στο άγαλμα; Σκέφτηκα. Κι αμέσως ένοιωσα θυμό και μεγάλη επιθυμία να πάω να δω τι έγινε. Ξέχασα κιόλας την πείνα και τη δυστυχία μου. Ξέχασα το φόβο και τις συνέπειες που μπορούσε να έχει εκεί η παρουσία μου. Έφτασα από την πίσω μεριά, πάνω από την πρώην Όαση. Από εκεί μέσα από ένα μπαξέ έβλεπα πολύ καλά. Το άγαλμα δεν υπήρχε στη θέση του. Ναι, το άγαλμα ήταν σωριασμένο κάτω σε κομμάτια. Οι βάνδαλοι πέρασαν και λεηλάτησαν το άψυχο είδωλο. Τα εθνικά σύμβολα βέβαια είναι ιερά για όλους τους λαούς. Για τους βάρβαρους λαούς όμως δεν είναι. Ένοιωσα ένα πόνο στην καρδιά μου κι ένα παράπονο. Μουρχότανε να κλάψω με φωνή. Αλλά φοβόμουνα. Ήμουνα μάρτυρας στην εκτέλεση και αποκαθήλωση του ήρωα. Και να τώρα βλέπω τα συντρίμμια. Οι Ούννοι αφού αιματοκύλησαν τον τόπο μας, βεβήλωσαν τώρα και τα εθνικά μας σύμβολα. Λίγες ώρες πριν από την εθνική μας Παλιγγενεσία. Το νέο, από τους γείτονες που έβλεπαν από τις γρίλιες, πέρασε σαν αστραπή σε όλη την πόλη. Μάθανε όλοι οι Δραμινοί όλες τις λεπτομέρειες. Τι είχε συμβεί. Έγινε πρώτα επίσημη τελετή εκτέλεσης του μακεδονομάχου από το Βουλγαρικό
31
απόσπασμα. Με όλα τα τυπικά της καταδίκης του. Ύστερα, αφού έδεσαν το άγαλμα με χοντρά σχοινιά, μια ομάδα από εξαγριωμένους βούλγαρους κομιτατζήδες και στρατιώτες μαζί, προσπαθούσαν να το αποκολλήσουν από τη βάση του. Το εθνικό μας σύμβολο όμως, όπως ήταν καλά τοποθετημένο κι άντεχε. Δεν έλεγε να ξεκολλήσει από τη βάση του. Τότε έπεσαν πάνω του με τσεκούρια και βαριές. Κυριολεκτικά κατακρεούργησαν το μαρμάρινο κορμί. Σπάσανε το κεφάλι του, κομματιάσανε με ανήκουστη μανία τα χέρια του. Καταδρομή ιερόσυλων βαρβάρων. Ποιος όμως ήταν ο ήρωας ευπατρίδης κι ανθυπολοχαγός του ελληνικού στρατού Παύλος Μελάς; Ένας εθνικός μας ήρωας. Ένας λεβεντάνθρωπος και μεγάλος ανθρωπιστής. Ένας φλογερός ηγέτης με άρτια κατάρτιση και μεγάλα αποθέματα ηθικών δυνάμεων. Ένας απλός, ανθρώπινος ειρηνιστής και φορέας ηθικών αξιών. Στις αγριότητες των κομιτατζήδων, κατά τον μακεδονικό αγώνα, απαντούσε πάντα με καλοσύνη που έσπαγε κόκαλα. Κάποτε έφεραν μπροστά στον Παύλο Μελά τους δολοφόνους του ιερέα Παπαδημήτρη, του πιο αγαπημένου φίλου που γνώρισε αμέσως μόλις πρωτόρθε στη Μακεδονία. Πόσο άγρια είχαν κατακρεουργήσει οι βούλγαροι κομιτατζήδες, το γέρο ιερωμένο!… Έτρεμαν τώρα μπροστά στον καπετάνιο οι δολοφόνοι του, καθώς περίμεναν τη δίκαιη τιμωρία τους. Ο Παύλος Μελάς τους κοίταξε στα μάτια με μια ουράνια γαλήνη. -Οι έλληνες, τους είπε, ποτέ δεν υπήρξαν σφαγείς αλλοφύλων. Εμείς ποτέ δεν θα δολοφονήσουμε συνανθρώπους μας. Και κυρίως με τους αλλοεθνείς που ζούμε στην ίδια γη. Πηγαίνετε στα σπίτια σας και ο θάνατος αυτού του αθώου να γίνει αφορμή ώστε στο εξής να ζήσετε για πάντα ειρηνικά με τους συγχωριανούς σας. Τους σκότωσε με την μεγαλοψυχία του, με τον ανθρωπισμό και τον πολιτισμό που χαρακτηρίζει τον έλληνα. Τα αγάλματα δε μιλούν. Ακούν όμως και βλέπουν, μέσα από τη βαθιά σιωπή τους. Είναι πανανθρώπινα σύμβολα ειρήνης και πολιτισμού. Οι πολιτισμένοι άνθρωποι σέβονται τα εθνικά σύμβολα και τα τιμούν. Οι λαοί που έστησαν εθνικούς τύμβους κι αγάλματα στη μνήμη των εθνικών ηρώων τους τιμούν και την ιστορία και την εθνική τους ταυτοπροσωπία. Ελπίζω αυτό να μην το έχουμε
32
ξεχάσει σήμερα, εμείς, οι σύγχρονοι έλληνες. Για να είμαστε κι άξιοι συνεχιστές των ένδοξων των προγόνων μας.
33
ΔΡΑΜΙΝΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ Η σελίδα της Δραμινής νοικοκυράς
της κ. Ειρήνης Τσοκανταρίδου
Μπήκε το γλυκό Καλοκαιράκι και οι γαλάζιες Ελληνικές θάλασσες γεμίζουν από τις χαρούμενες φωνές των παιδιών και τον όμορφο κόσμο των γυναικών. Αναρωτιόμαστε, τι θα ντυθούμε, τι θα φορέσουμε στο πρόσωπο και το σώμα και πως θα επιλέξουμε το σωστό μαλλί ώστε αυτό να μας κολακεύει… Οι τάσεις είναι να φορέσουμε παντελόνι με αντρική γραμμή σε όλους τους τύπους και όλα τα χρώματα, αλλά κυρίως το λευκό. Όμως αυτό ενδείκνυνται για τις καλλίγραμμες και βέβαια επιβάλλονται «ειδικά εσώρουχα», για …ευνόητους λόγους. Ο ήλιος του Καλοκαιριού δεν αστειεύεται. Και μην μου πείτε ότι εγώ «δεν χρησιμοποιώ αντιηλιακό δείκτη προστασίας». Ο ήλιος καίει είτε βρίσκεστε κάτω από ομπρέλα, είτε μέσα στη θάλασσα.
Η ηλιακή ακτινοβολία διαπερνά την
ομπρέλα σε ποσοστό 70% και το νερό ανάλογα. Μην εκτίθεστε λοιπόν πολύ στον ήλιο και οι ώρες σας για μαύρισμα, ας περιορίζονται από τις 9 έως τις 12 το πρωί και από τις 4 έως αργά το απόγευμα. Για τα μαλλιά σας. Αν έχετε τετράγωνο πρόσωπο πρέπει τα μαλλιά σας να στολίζουν περιμετρικά το πρόσωπό σας με ασύμμετρες τούφες και μύτες. Έτσι κάνετε ένα γλυκό κι αρμονικό προσωπάκι. Αν το πρόσωπό σας είναι οβάλ, χρειάζεστε κουρεμένα μαλλιά, που θα ταιριάζουν αρμονικά στο πρόσωπό σας. Το στρογγυλό πρόσωπο χρειαζόμαστε μαλλιά που να φτάνουν, τουλάχιστον, μέχρι το πηγούνι. Μια χωρίστρα στα άκρα και τότε γίνεστε …κούκλα. Σας εύχομαι καλό Καλοκαίρι.
34
Παντεσπάνι Υλικά: Πέντε αυγά, πέντε ποτήρια καφέ αλεύρι και 5 ζάχαρη, μισό φακελάκι μπέικεν και χαμηλό ψήσιμο στο φούρνο.
Τι δεν ξέρετε για το ψάρι; *Το λαδώνουμε με πινέλο πριν το βάλλουμε στη σχάρα. Το αφήνουμε να ψηθεί από τη μια πλευρά και με λεπτή σπάτουλα το γυρίζουμε. Λίγο πριν ψηθεί βάζουμε αλάτι, όχι πριν, διότι θα σκληρύνει το κρέας του ψαριού. Λεμόνι βάζουμε στο τέλος, στο σερβίρισμα, γιατί αν βάλλουμε πριν το ψήσιμο, θα λασπώσει. *Η σαρδέλα γίνεται σαν τηγανητή …στο φούρνο. Μετά το καθάρισμα βουτούμε το κάθε ψάρι χωριστά στο λάδι, το αλευρώνουμε και τα αραδιάζουμε στο ταψί. Στο φούρνο, που ανάψαμε στους 250ο θα ξεροψηθούν.
Πόσα ξέρετε για το ξύδι; *Κάνει για …325 χρήσεις. Εκτός από απαραίτητο εργαλείο στην κουζίνα της νοικοκυράς, στα φαγητά και τη σαλάτα είναι ιδανικό, για αδυνάτισμα, για θέματα υγείας και για ειδικό καθάρισμα.
Για να μαθαίνετε *Τα παξιμάδια στο σπίτι είναι απαραίτητα, όμως φυλάγονται σε πάνινη σακούλα για να αερίζονται και να μη μουχλιάζουν. *Πάντα να έχετε ελιές στο τραπέζι, είναι υγιεινές κι ίσως τις …συνηθίσουμε. * Τα κατεψυγμένα ξεπαγώνουν στο ψυγείο. * Το κρέας ψύχεται και καταναλώνεται μέσα σε 3-5 μέρες από την αγορά του, τα ψάρια και η κότα σε 1-2 μέρες * Η μέντα εκτός από ευχάριστο τσάι, είναι γευστική στα φαγητά, θεραπευτικό βότανο, αλλά και χωνευτική και καταπραϋντική για το στομάχι.
35
* Το ξέρετε ότι η καυτερή πιπεριά εξοντώνει τα εντερικά παράσιτα, αυξάνει τη γονιμότητα, θεραπεύει τη γεροντική άνοια, προλαμβάνει τις καρδιαγγειακές ασθένειες, καθαρίζει τους πνεύμονες κι επιμηκύνει τη διάρκεια της ζωής;
Κάποια πράγματα φτιάξτε τα μόνη σας *Το να κάνετε γιαούρτι μόνη σας είναι και εύκολο, είναι νοικοκυριό και σας λύνει, πολλές φορές, τα χέρια. Βράζετε δύο κιλά γάλα σε δοχείο απολύτως καθαρό μεχρι θερμοκρασία 90ο βαθμούς, μετά κρυώνει έως 50ο βαθμούς. Βάζετε μέσα δύο κουτάλια γιαούρτι αγελαδινό ΝΕΟΓΑΛ, διαλυμένο και στο φούρνο με 50ο βαθμούς για να πήξει σε 2,50 ώρες. Προσοχή να μην κουνηθεί. Μετά το βάζουμε στο ψυγείο να κρυώσει. *Άριστο πάνω σε ψητά ψάρια και κρέατα: Σε ένα μπουκάλι λάδι βάζουμε δενδρολίβανο και 7 κόκκους μαύρο πιπέρι. Το αφήνουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος και το ανακινούμε για ένα μήνα. Είναι έτοιμο να νοστιμίσει το φαγητό μας.
36
Η ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ Γ.ΜΑΝΩΛΕΣΑΚΗΣ και Σία ΟΕ Έρευνα: Τηλ. Τσελεπίδης
Ο επιχειρηματικός τίτλος «Γ. ΜΑΝΩΛΕΣΑΚΗΣ και Σία ΟΕ» με έδρα την Αδριανή, κι ο διακριτικός τίτλος παραγωγής κι εμφιάλωσης «Τοπικός οίνος Μανωλεσάκη» τηλ. 25210-82010, 82033 φαξ 82015 e-mail: info@manolesakis.gr και website: www. manolesakis.gr
Ένας άλλος συμπατριώτης μας, κάτοικος Αδριανής και θαυμάσιος οινοποιός, ο κ. Γιώργος Μανωλεσάκης, ξεκίνησε το 1989 να δημιουργεί υποδειγματικούς αμπελώνες. Το μεράκι και η επιμονή του και η ενδυνάμωσή του με γνώσεις και εμπειρίες, θα τον επιβραβεύσουν. Το 1998 ιδρύει την επιχείρηση «Γ. ΜΑΝΩΛΕΣΑΚΗΣ και Σία ΟΕ» και στήνει τις εγκαταστάσεις του μέσα στον οικισμό του Δημοτικού Διαμερίσματος της Αδριανής του Δήμου Νικηφόρου κι αρχίζει η παραγωγή εκλεκτών κρασιών. Είναι οι θαυμάσιες κοσμοπολίτικες ποικιλίες των κρασιών Sauvignon Blanc, Semillion, Chardonnay και τα Cabernet Sauvignon, Merlot και Syrah που ενισχύονται από το γλυκό τοπικό κλίμα και τις ντόπιες ποικιλίες. Η επιχείρηση καλλιεργεί 250 ιδιόκτητα στρέμματα γραμμικών αμπελώνων. Σύντομα θα πάρει μια ζηλευτή θέση ανάμεσα στους καλλίτερους οινοπαραγωγούς της χώρας. Τον πρώτο χρόνο παρήγαγε 45.000 φιάλες κρασιών ενώ σήμερα η ετήσια δυναμικότητά του φτάνει τις 90.000 φιάλες. Ανήσυχος όμως όπως είναι, εισάγει και νέες ποικιλίες, κάνει πειραματικές καλλιέργειες και δίνει διαστάσεις πρότυπου έργου στο προσωπικό προϊόν του «Τοπικός Οίνος Μανωλεσάκη». Η επιχείρηση εξοπλίζεται συνεχώς με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας ώστε να παράγεται κατά το δυνατό τελειότερο,
37
ευγενέστερο και πιο ανταγωνιστικό προϊόν. Πέρα από την εσωτερική αγορά, κάνει εξαγωγές στη Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία, και ΗΠΑ και προτίθεται να στείλει κρασί και στην Ιαπωνία. Το πλεονέκτημα της οινοποιίας Γ. Μανωλεσάκη είναι ότι διαθέτει αμπέλια πολύ κοντά στη βιοτεχνία, αμπέλια που βρίσκονται σε πλαγιές ή και σε μικρές κλίσεις. Το γεγονός αυτό βοηθάει να προφυλάσσεται το αμπέλι και ο καρπός του από δυνατούς αέρηδες, από απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας και από την πολύ υγρασία. Επειδή μάλιστα είναι κοντά το εργοστάσιο απόσταξης δεν ταλαιπωρείται και το σταφύλι που πρόκειται να αξιοποιηθεί. Ο ιδιοκτήτης είχε και την τύχη να έχει κοντά του από την ίδρυση της οινοποιίας την εκλεκτή οινολόγο κυρία Αγγελική Αποστολάκη, μια ευσυνείδητη επιστήμονα που ξαγρυπνάει κι αγχώνεται ώστε να βγάλει στην αγορά προϊόν από κάθε άποψη άψογο, για τους εκλεκτούς φίλους του καλού κρασιού. Στο υπόγειο είναι η κάβα που φιλοξενεί Γαλλικά δρύινα βαρέλια των 225 λίτρων τα οποία ανανεώνονται κάθε τρία χρόνια για την απρόσκοπτη ωρίμανση των ερυθρών και των fume κρασιών. Πρέπει να πούμε ακόμη ότι ο ιδιοκτήτης παραγωγός, προκειμένου να επιτύχει καλύτερη ποιότητα, θυσιάζει την μεγάλη απόδοση με την μειωμένη στρεμματική παραγωγή και φροντίζει με προσωπική επίβλεψη την φυσική ωρίμανση και συγκομιδή του καρπού. Έτσι θα δούμε να παράγονται κρασιά των παραπάνω διεθνών τύπων και ποικιλιών με εξαιρετικά φροντισμένη οινοποίηση κι αξιοποίηση του αρωματικού δυναμικού του προϊόντος και μια γεύση και επίγευση που ευφραίνει και διαρκεί. Στα μικρής περιεκτικότητας δρύινα Γαλλικά βαρέλια που ωριμάζουν σε σκοτεινά κελάρια, ο Γ. Μανωλεσάκης παράγει και έχει τυποποιήσει ξηρό κρασί Αδριανής, το λευκό, το ροζέ και το ερυθρό σε παγκόσμια αναγνωρισμένους τύπους. Παντρεύοντας μάλιστα τις ποικιλίες με το μικροκλίμα της Αδριανής έχει παραγάγει κρασιά με άρωμα και βελούδινη γεύση σε μια αρμονία προκλητικών αισθήσεων. Σήμερα παράγονται οι παρακάτω επτά ποικιλίες κρασιού. 1. Λευκός ξηρός Chardonnay fume, χρώμα έντονο χρυσοκίτρινο, άρωμα ζωηρό με γεύσεις κανέλας, κάστανου και βερίκοκου
38
2. Ροδίτης - Sauvignon Blanc λευκός ξηρός, με φωτεινό κιτρινοπράσινο χρώμα και διακριτικό άρωμα. 3. Λευκός ξηρός «Γέννημα ψυχής» ένα σύνθετο προϊόν από ποικιλίες Sauvignon Blanc και Chardonnay με αρωματικό χαρακτήρα φρούτων που διατηρεί μια ευχάριστη γεύση διάρκειας. 4. Ροζέ ξηρός «Γέννημα ψυχής», χρώμα μοναδικό, ζωηρό και φρέσκο σε ποικιλία Cabernet Sauvignon. 5. Ερυθρός ξηρός «Γέννημα ψυχής» ένα κρασί βαθύ ερυθρό με άρωμα κι ευχάριστη γεύση που αποθηκεύεται ειδικά σε μικρά δρύινα βαρέλια κι αποτελεί σύνθεση από τις ποικιλίες Cabernet, Sauvignon, Merlot, Syrah και Αγιωργίτικο. 6. Ερυθρός ξηρός Merlot, βαθύ πορφυρό με άρωμα και βελούδινη γεύση. 7. Ερυθρός ξηρός Cabernet Sauvignon, με βαθύ κόκκινο χρώμα και αρωματικός που επιδέχεται και παλαίωση. Και βέβαια η οινοποιία του Γιώργου Μανωλεσάκη με την αδιάλειπτη φροντίδα και του γιου του Σταύρου μπορεί, δίκαια, να υπερηφανεύεται και για διεθνείς διακρίσεις. Τα κρασιά του α/α 5 και 6, στην Έκθεση Θεσσαλονίκης του 2001σε διεθνή διαγωνισμό οίνου, πήραν αμφότερα ασημένιο μετάλλιο. Στη Γαλλία το 2002, επίσης σε διεθνή διαγωνισμό, τα κρασί α/α 3 πήρε δύο βραβεία, ένα ασημένιο κι ένα χάλκινο και τον ίδιο χρόνο στην Αγγλία τα κρασιά του α/α 3 και 6 απέσπασαν χάλκινα μετάλλια.
39
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟ ΔΡΑΜΑΣ Του Τηλ. Τσελεπίδη
Η Δράμα και ο νομός της είναι μια ανάγλυφη φυσική ομορφιά. Για να την γνωρίσετε επιλέξτε τις επισκέψεις και διαδρομές σας. Σας δίδουμε μια μικρή περίληψη και σεις κάντε τις επιλογές σας. 1. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας Πατριάρχου Διονυσίου 2 τηλ.31365, 57702, 45526 και ίσως τον Μακεδονικό Τάφο της οδού Τροίας αρμόδιος κ. Λουκίδης Κώστας τηλ.31365, 2. Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Δράμας Ελ. Βενιζέλου 168 τηλ.32362 3.
Το παραδοσιακό ενδυματολογικό μουσείο του Λυκείου Ελληνίδων
Πτολεμαίων 6 τηλ.39167, 21376 4. Το κλασσικό κτίριο και το έργο της Ένωσης Κυριών Δράμας Βενιζέλου 114 τηλ. 46062 5. Δημόσια Βιβλιοθήκη Δράμας Αγίας Βαρβάρας 5 τηλ. 33382 6. ΔΕΚΠΟΤΑ Δημοτική Επιχείρηση Κοινωνικής Πολιτιστικής & Τουριστικής Ανάπτυξης Πατριάρχου Διονυσίου τηλ. 39421 Διευθυντής ο κ. Κώστας Τριανταφυλλίδης, γραμματεία 48304 φαξ 48306 & ανακαινισθέντα κτίρια το δημοτικό
σχολείο
των
Εκπαιδευτηρίων,
το
καφενείο
«Ελευθερία»,
ο
κινηματογράφος «Νέα Ελλάς» στην οδό Βενιζέλου. 7. ΝΕΠΟΤΑ Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής & Τουριστικής Ανάπτυξης Νομού Δράμας Διοικητήριο Δράμας γραφείο 224 τηλ.62453, 62224 Διευθύντρια δίδα Κατερίνα Κετσιμπάση
κινητό 6938-198111 και Γραφείο Προγραμματισμού της
Νομαρχίας τηλ. 62307 κ. Τζήμου Ευανθία 8. Αξιόλογους ιερούς ναούς α. ο Μητροπολιτικός των Εισοδίων της Θεοτόκου, το άγαλμα του Μητροπολίτου Χρυσοστόμου β. ο Άγιος Παντελεήμονας και το
40
άγαλμα του μακεδονομάχου Π. Μελά γ. ο Άγιος Νικόλαος δ. η Αγία Τριάδα ε. η Αγία Σοφία, κλπ. 9.
Αξιοθέατα στη ΔΡΑΜΑ: Οι φυσικές Πηγές της Αγίας Βαρβάρας-
καπνομάγαζα, άγνωστος στρατιώτης, Πάρκο Κομνηνών-μνημείο σφαγιασθέντων Ποντίων, Δημοτικός Κήπος- άγαλμα της ελευθερίας, η πλατεία, ο Κορύλοβος- το μνημείο των σφαγιασθέντων, το Ινστιτούτο καπνού, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός με πατσά σε 24ωρη βάση, κέντρα διασκεδάσεως Νησάκι, Πέτρος, Ρέμα, Δροσιά, κλπ., σειρά από εξαιρετικά ουζάδικα και κουτούκια, καφέ, ορθάδικα, μπαράκια, εστιατόρια όπως ο Ήδωνας, Γαλλία, Ελλήνων Γεύσεις, Λούκουλος, Μπέρδεμα, κλπ., σαλόνια ξενοδοχείων, εθνικό στάδιο- γυμνάσιο- άγαλμα της μητέρας, στάδιο «Δόξης», το πάρκο των αγαλμάτων στο διοικητήριο-, το φουγάρο του «Αίμου», το κλειστό του «Κραχτίδη», Αξιοθέατα στο ΝΟΜΟ: Τα Ιαματικά νερά των Θερμιών, ο προϊστορικός οικισμός Σιταγρών, οι καταρράκτες του Λεπίδα, Σκοτεινού, Τραχωνίου, Στραβορέματος, Φρακτού και της Αγίας Βαρβάρας. Η Ελατιά και το Παρθένο Δάσος, το γραφικό Σιδηρόνερο με δύο ξενοδοχεία και τέσσαρες ψησταριές με σούπερ και καφέ. Στην Καλή Βρύση με το ναό του θεού Διονύσου, το σπήλαιο Μααρά, το φρέσκο ψάρι στα νερά Κεφαλαρίου, τις τεχνητές λίμνες του Νέστου από τους Ποταμούς μέχρι το Παρανέστι, τη λίμνη Λευκογείων και τη λίμνη του Κατάφυτου. Σε όλα τα χωριά θα βρείτε φιλόξενες ταβέρνες με ψητά της ώρας. Μοναστήρια: α. Ταξιαρχών β. Άγιος Μηνάς γ. Εικοσιφοίνισσας δ. Αγίας Κυριακής Δομήρου ε. Μεταμορφώσεως Πρώτης στ. Πρασινάδας 10.
Τείχη της πόλεως του 9ου αιώνος π.Χ.
11.
Τουριστικό πάρκο δήμου Δοξάτου στο Κάτω Κεφαλάρι
12.
Διάφορα μικρο- μουσεία Πολιτιστικών Συλλόγων, όπως Δοξάτου,
Δασωτού, Παγονερίου, αλλά και ιδιωτών. 13.
Γυναικείους
Συνεταιρισμούς:
των
Κοκκινογείων,
του
Παρανεστίου.
41
14.
Μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι εκτός Δράμας α. Φίλιπποι τηλ. β.
Αμφιπόλεως τηλ. γ. μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παρανεστίου τηλ.25240-21010 και δήμου 22570 δ. Πολύστυλου. 15.
Επισκέψεις σε επιχειρηματικές μονάδες της Δράμας. α.
Βιομηχανική Ζώνη Δράμας β. Βιομηχανική Ζώνη Προσοτσάνης και Κάτω Νευροκοπίου γ. Οινοποιεία (Κώστας Λαζαρίδης 82348, Μανωλεσάκης 82010, Κτήμα Τέχνη Οίνου Μικροχώρι τηλ. 83626 , Λαζαρίδη ΟΒΓΕ Αγορά 82049, Τέχνη Αλυπίας Μικροχώρι 83626, Κτήμα Παυλίδη Κοκκινόγεια 58300, κλπ) δ. ΝΕΟΓΑΛ διευθύνων σύμβουλος κ. Χριστόφορος Σεβαστίδης τηλ.21134, ε. Βιοτεχνία Κυριάκου Χαρακίδη τηλ. εργοστασίου 42640, κλπ 16.
Εορτές στη Δράμα: «Ελευθέρια» 15ήμερες εκδηλώσεις για την
απελευθέρωση 1 Ιουλίου 1913, Καλλιτεχνικός Μάης της Νομαρχίας, 3.12 εορτή της Αγίας Βαρβάρας, Φεστιβάλ Μικρού Μήκους Ταινίες τον Σεπτέμβριο. Στα 21 διαμερίσματα του δήμου Δράμας γίνονται εκδηλώσεις, όπως στο Μοναστηράκι, Ξηροπόταμο, Καλλίφυτο, το καρναβάλι Καθαρά Δευτέρα στη Χωριστή, Εορτές στο Νομό: Χιονοδρομικό Φαλακρού τηλ. 25220-41666, κιν.6973-886577, 6932-747408, στη Μαυρολεύκη πυροβασίες 21.5, στο Δοξάτο 2.5 ιπποδρομίες, στις 18.1 στο Καλαμπάκι το κουρμπάνι. Στο Οχυρό 6.4 μάχη των οχυρών. Στις 68.Ιανουαρίου στο Βώλακα οι «Αράπηδες» και ο τοπικός παραδοσιακός γάμος. Στο Κ. Νευροκόπι γιορτή της πατάτας το Φθινόπωρο και τα Ακρίτεια» 25-27 Ιουλίου, τον Αύγουστο στον αρχαιολογικό χώρο του ιερού του Διονύσου στην Καλά Βρύση τηλ. 25220-22207. Το Υ/Η Φράγμα του Θησαυρού είναι επισκέψιμο καθημερινά 8.30 έως 15.00 τηλ. 25210-91242
42
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ Λίγες μέρες με τους Έλληνες της Απουλίας, της Καλαβρίας και της νήσου Σικελίας της Ιταλίας
Ένα ταξίδι ομορφιάς, αγάπης, εθνικής υπερηφάνειας, ηθικής ικανοποίησης και ατέλειωτης διασκέδασης, υπήρξε το ταξίδι της Περιηγητικής Λέσχης Δράμας στη νότια Ιταλία από 27 Μαΐου μέχρι 3 Ιουνίου 2005. Εκεί που χτυπά ακόμα και θα χτυπά στους αιώνες η ελληνική καρδιά, ο πολιτισμός και η αίγλη των αρχαίων προγόνων μας. Στις Συρακούσες του Ιέρωνα, τον Κτότωνα, τον Ακράγαντα και το Παλέρμο, τη Σελινούντα και την Ταορμίνα. Ταξίδι χαρούμενο, εντυπωσιακό, γεμάτο απρόβλεπτα, ταξίδι που όμως μας γέμισε προβληματισμούς για την πολιτισμική και τεχνολογική υστέρηση της μητροπολιτικής Ελλάδας. Ήρθαμε στη φίλη γείτονα Ιταλία μέσω της Ηγουμενίτσας με το πολύ καλό πρακτορείο Πλακίδης Τράβελ ταξιδεύοντας μέχρι το Πρίντεζι, το αρχαίο Βρινδήσιο, με το πλοίο της γραμμής Βεντούρης «SIREN». Μια απάνεμη θαλάσσια διαδρομή κι ύστερα ένα γραφικό χερσαίο ταξίδι που έγινε ακούραστο χάρη στην άνεση του πούλμαν, την καλή οδήγηση του Χρόνη, του άριστου ξεναγού μας Δημήτρη αλλά και το διακριτικό πρόγραμμα που με περιποίηση και ψυχαγωγία προετοίμασαν οι γυναίκες της Λέσχης. Όλα πήγανε καλά. Δρόμοι ευθύβολοι με τούνελ ατέλειωτα, γέφυρες τεράστιες η μια πάνω στην άλλη και πολύ πράσινο. Όλη η γης παραγωγική, σχολαστικά και επιτηδευμένα καλλιεργημένη. Κι ακόμη, το μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, 25.460 τ.χλμ. είναι ένα ανοιχτό, καλοδιατηρημένο αρχαιοελληνικό μουσείο. Πώς να κάνεις συγκρίσεις με τον όμορφο τόπο σου, ένα τόπο προδομένο και εγκαταλελειμμένο από τις πολιτικές του ηγεσίες; Βλέπεις το νοικοκυριό και την τάξη των γειτόνων και θαυμάζεις, αλλά μέσα σφίγγεται η καρδιά σου. Είμαστε στην Απουλία και περνάμε την πόλη του Τάραντα, τη δεύτερη μετά το Μπάρι μεγάλη πόλη της περιοχής, μέγιστο πολεμικό λιμάνι της Ιταλίας και αρχαίο
43
πόλισμα που δημιουργήθηκε από τα νόθα παιδιά των ειλώτων Σπαρτιατών. Μικρή περιήγηση κι αναχωρούμε για την Καλαβρία για να βρεθούμε στο δήμο της Καλημέρας, μια από τις πολλές κωμοπόλεις με ελληνόφωνο πληθυσμό. Η υποδοχή στους έλληνες εκδρομείς ήταν εγκάρδια. Ανταλλάξαμε δώρα κι ενθυμήματα με τον αντιδήμαρχο της πόλης και συνεχίσαμε για το Ρέτζιο ντι Καλάμπρα, το αρχαίο Ρήγιο που ιδρύθηκε από τους Χαλκιδείς της Εύβοιας το 700 π.Χ. Περνάμε με φέρυ μπόουτ τα στενά της Σκύλας και της Χάρυβδης και πατάμε στο ιερό νησί της Σικελίας και την πόλη Μεσσήνη, μια άλλη αποικία των Χαλκιδέων, όπου και καταλύσαμε στο ξενοδοχείο … Σικελία, νησί χαρισματικό, νησί που απολαμβάνει αυτοδιοίκηση με το Ιταλικό σύνταγμα του 1947. Λένε πως όταν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο εκστασιάστηκε από την ομορφιά της γης. Τότε επιασε τη γη και τη φίλησε. Εκεί όμως που άγγιξαν τα χείλη του ήταν η Σικελία…(1) Ένα νησί που αγάπησε με πολύ πάθος κι ο Γάλλος συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ (1913-1960). Λίγη ξεκούραση και αναχωρούμε για την πανέμορφη πόλη Ταορμίνα, το γραφικό θέρετρο της Σικελίας, με το αρχαίο θέατρο του Ιέρωνα Β’ που χτίστηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα χωρητικότητας 5 χιλιάδων θεατών. Γυρίσαμε στην πόλη, θαυμάσαμε τη φυσική ομορφιά της και τις δαντελένιες ακρογιαλιές της. Από την Μεσσήνη, στην οποία περιηγηθήκαμε, θα φύγουμε την επομένη για δυο νύχτες στο Παλέρμο, την πόλη του ενάμισι εκατομμυρίου κατοίκων και την πρωτεύουσα της νήσου και της μαφίας. Εδώ, στο Παλέρμο, επισκεφθήκαμε το Δήμαρχο και θαυμάσαμε την παραδοσιακή πόλη με τα παράξενά της από αρχαιοτάτων χρόνων. Τις κατακόμβες των νεκρών ταριχευμένων μουμιοποιημένων κατοίκων του Παλέρμου, δυόμισι αιώνων νεκροί, από το 1621 έως το 1881, άνδρες, γυναίκες και παιδιά όλων των κοινωνικών τάξεων. Στην αρχαία Πάνορμο έφτασαν έλληνες από την Κύπρο και την Κρήτη κι από άλλες ελληνικές πόλεις αλλά κι από όλο τον κόσμο. Έτσι δημιουργήθηκε στο πέρασμα των χρόνων μια πολυεθνική κατοίκηση. Έλληνες, Φοίνικες, Καρχηδόνιοι, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Γότθοι και λοιποί. Τον 12ο αιώνα, με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το Παλέρμο γίνεται πρωτεύουσα του Ενωμένου Ιταλικού κράτους και η αριστοκρατία ορίζει το 1282 ως βασιλιά της Σικελίας τον Πέτρο από την Αραγωνία που δημιουργεί και δυναστεία. Η ξενάγηση στην τεράστια πόλη με τα γραφικά και περίτεχνα αρχιτεκτονικά της κτίρια,
44
μουσεία και πάρκα, ικανοποιεί και τις πλέον απαιτητικές ευαισθησίες του ξένου επισκέπτη. Φεύγουμε για τον Ακράγαντα, την αποικία των ελλήνων της Γέλας το 580 π.Χ. κατά τον Θουκυδίδη. Εδώ είναι το μεγαλείο των ελληνικών επιτευγμάτων. Οι λαμπροί ναοί της Σικελίας, στην κοιλάδα των Ναών του Αγκριτζέντο. Ναοί, του Ολυμπίου Διός, του Ηρακλή, της Ομόνοιας, της Ήρας, της Δήμητρας, του Ασκληπιού και των Διόσκουρων. Η επόμενη διήμερη παραμονή μας ήταν στην πόλη της Κατάνιας που βρίσκεται στους πρόποδες της Αίτνας, του ενεργού ηφαιστείου της Ιταλίας που καπνίζει. Δεν διστάσαμε να επισκεφθούμε τις κορυφές του, με ψηλότερη τα 3.279 μέτρα. «Στο πέμπτο έτος, αφότου ιδρύθηκαν οι Συρακούσες, δηλαδή το 729 π.Χ., ο Θουκλής, μαζί με τους Χαλκιδέους ξεκινώντας από τη Νάξο (πόλη αποικία στη Σικελία), έδιωξαν τους Σικελούς από την περιοχή μετά από πολεμική επιχείρηση και ίδρυσαν τους Λεοντίνους και μετά την Κατάνη. Οι Καταναίοι όμως διάλεξαν σαν δικό τους ιδρυτή τον Εύαρχο.» Αυτά γράφει ο Θουκυδίδης. Την Κατάνη όμως επανίδρυσε το 476 π. Χ. ο Ιέρωνας Α’ αφού εγκατέστησε στην πόλη έλληνες από την Πελοπόννησο και την ονόμασε Αίτνα. Κάστρα, παλιές εκκλησίες, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Φραγκίσκου, το τεράστιο ρωμαϊκό θέατρο και ένα αμφιθέατρο πλημμυρισμένο με λάβα στο κέντρο, ο καθεδρικός ναός με την κρήνη του ελέφαντα, το θέατρο Μάσιμο, είναι μερικά από τα αξιοθέατα της πληγωμένης από το ηφαίστειο πόλης που ξανακτίστηκε κι είναι γενέτειρα του μεγάλου μουσικοσυνθέτη Βιντσέντσο Μπελίνι και του γλύπτη Εμίλιο Γκρέκο, για τους οποίους υπάρχουν αντίστοιχα μουσεία. Ο προτελευταίος σταθμός μας είναι οι Συρακούσες, το νησί της Ορτυγίας, αποικία των Κορινθίων με το τεράστιο αρχαίο θέατρο που λειτουργούσε με ελληνικό θίασο την ημέρα που το επισκεφθήκαμε. Ήταν κάτι το συγκινητικό να βλέπεις χιλιάδες παιδιά των σχολείων να καταβαίνουν και να γεμίζουν το τεραστίων διαστάσεων θέατρο που χτίστηκε από τον τύραννο Ιέρωνα τον Β’ (270215 π.Χ.) έναν ηγέτη με τεράστιες δυνατότητες καίτοι γιος του άσημου πατέρα Ιεροκλέους και μιας δούλης του. Γενέτειρα του Αρχιμήδη, του Επίχαρμου, του Φόρμι του Δεινόλοχου και πολλών άλλων αρχαιοελλήνων πνευματικών ανθρώπων.
45
Η επιστροφή δεν μας κουράζει. Τα αποθέματα που βιώσαμε μας πλημμυρίζουν και μηρυκάζονται καθ’ όλη τη διαδρομή. Το γλέντι και η διασκέδασή μας συνεχίζεται στο πλοίο με χορούς και με τραγούδια, χάρη στο φιλόξενο καπετάνιο του πλοίου και τις προβλέψεις της Λέσχης, να έχουμε μουσικό όργανο μαζί μας. Βέβαια η πατρίδα μας, η Ελλάδα, είναι η ψυχή και η μεγάλη μας αγάπη. Γυρίζουμε σ’ αυτήν πάντα με νοσταλγία. Όπως πάντα, ξαναγυρίζουν όσοι έλληνες την εγκαταλείπουν, ανά τους αιώνες. Εμείς οι ίδιοι, οι διαχρονικοί έλληνες, οι έλληνες του νόστου. Σημείωση: (1) Renzino Barbera
46
ΤΑ ΙΔΑΝΙΚΑ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ ΜΑΣ Β΄ ΜΕΡΟΣ Πολλοί αναγνώστες θα θεωρήσουν κι ίσως δικαιολογημένα, ότι προβάλλοντας με έμφαση τα Εθνικά Ιδανικά και Ιδεώδη του Έθνους μας, επιχειρούμε να περάσουμε συνειδητά κάποια καινοφανή ιδεολογική θέση μέσα από το περιοδικό μας. Μέσα σε μια έντονη κρίση θεσμών και κοινωνικών δομών που βιώνουμε σήμερα, είναι πολύ εύκολο όλοι να αμφιβάλλουμε για όλους. Άλλωστε οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, η μισαλλοδοξία, οι κομματικοί φατριασμοί, φανατισμοί και δογματισμοί και τα προπαγανδιστικά συνθήματα με σύμβολα κι έννοιες απαράδεκτες, εκεί μας οδηγούν. Έτσι, όλοι διατείνονται ότι αγωνίζονται για Δημοκρατία, ελευθερία και ισότητα, για ισοπολιτεία, για πατρίδα και έθνος, για οικογένεια και κοινωνική ευτυχία, είτε λέγονται φασίστες και κομμουνιστές, είτε σοσιαλιστές, δημοκρατικοί, φιλελεύθεροι και εξτρεμιστές. Κι όμως χωρίς αξίες και εθνικά ιδεώδη δεν κερδίζεται και διασφαλίζεται ούτε η Δημοκρατία ούτε και η Ελευθερία. Τους ίδιους στόχους προέβαλλε κι ο εθνικοσοσιαλισμός του Χίτλερ, ο κομμουνισμός του Στάλιν, ο στείρος εθνικισμός του Μουσολίνι με τις εκατόμβες τα αθώα θύματα κι ο παραπλανητικός σοσιαλισμός των σημερινών αμαρτωλών Ευρωπαϊκών κομμάτων και η Ε.Ε. που από το σύνταγμα που κατέθεσαν δεν βλέπουμε να πρεσβεύουν σε ελληνοχριστιανικές αξίες και εθνικά ιδεώδη. Όμως η Δημοκρατία είναι απλή, άκακη κι ανώδυνη και είναι ξεκάθαρη κι αγωνιστική. Και έχει για μόνο κι ανόθευτο οδηγό της την «Αλήθεια». Οι πολίτες να γνωρίζουν απλά τα αυτονόητα. Δεν πιάνεις ψάρια δίχως να βραχείς κι ούτε βάφεις αυγά χωρίς χρώματα. Χρειάζεται εργατικότητα, παραγωγικότητα, συνέπεια, αίσθημα ευθύνης, αξιοπρέπεια και ιστορική αυτογνωσία. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος μόνο όταν είναι πολύ κοντά στον συνάνθρωπο και στον συμπατριώτη του. Και η Δημοκρατία και η Ελευθερία είναι υπόθεση όλων μας. Το 1954, στο οποίο ανατρέχουμε, δεν ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο έτος για την πατρίδα μας. Η προσπάθεια όμως για την ανασυγκρότηση της χώρας, εύρισκε όλο το λαό ενωμένο. Το τοπίο, της εποχής; Δρόμοι και χωριά ξεχαρβαλωμένα και ερειπωμένα και φτώχεια καταραμένη σε όλη τη χώρα. Αυτή την εποχή, τις
47
προθέσεις και τις φιλοδοξίες των ελλήνων πολιτικών και πνευματικών ανθρώπων κατευθύνουν υψηλόφρονες σκέψεις και οράματα για μια Ελλάδα αναγεννημένη, μια Ελλάδα ένδοξη, δυνατή και ευτυχισμένη. Μια Ελλάδα στα αχνάρια της δημιουργίας και των ιδανικών των προγόνων μας. Τα έντυπα και τα μέσα ενημέρωσης πληροφορούν αντικειμενικά τον έλληνα πολίτη. Ο «Ταχυδρόμος» της 17.4.54, ένα εβδομαδιαίο έντυπο, γράφει ότι ο τύπος προσφέρει «… ποιότητα που ενδιαφέρει, που συμβιβάζει τον χαρακτήρα με το επαγωγό και το ευχάριστο, με την έννοια της θετικής ωφέλειας η οποία να επιτρέπει στον καθένα να κατατοπίζεται και να σχηματίζει μια ακριβή γνώμη για όλα τα συμβαίνοντα.» Κι ακόμη «να γίνεται φάρος πνευματικός για γνώση κι αναβάθμιση με την συναίσθηση ότι επιτελεί δημοκρατικό καθήκον.» Ο
Υπουργός
Εξωτερικών
της
Κυβέρνησης
Παπάγου
κ.
Στέφανος
Στεφανόπουλος απάντησε στο ερώτημα της εφημερίδας για τα «Ιδανικά της Φυλής μας». «Τα ιδανικά της φυλής μας έχουν σαν βάση τα πανάρχαια και πανανθρώπινα ιδανικά , τα οποία είναι κράμα του Ελληνικού Πνεύματος και της Χριστιανικής ψυχής. Το χαρακτηριστικό τους είναι, να επιβάλλονται στο χρόνο και να ατενίζουν την αιωνιότητα. Τα Ελληνικά ιδανικά και σήμερα ζουν και τρέφονται από το ένδοξο παρελθόν μας. Πηγή τους η αγάπη του ανθρώπου στην ελευθερία. Είναι θεμελιωμένα πάνω στο σεβασμό, την αγάπη και την αξία της ανθρώπινης προσωπικότητας, την αλληλεγγύη, συναδέλφωση και κατανόηση των λαών. Κυριαρχούνται από την εθνική υπερηφάνεια και το δημιουργικό καθήκον για όλη την ανθρωπότητα.» Έτσι, συνεχίζει ο διάσημος πολιτικός, «διαμορφώνονται άτομα ελεύθερα, συνειδητοί πολίτες και δημιουργικοί εργάτες του πολιτισμού, ενώ δημιουργούμε και κοινωνική αλληλεγγύη για να εξαλειφθούν οι κοινωνικές ανισότητες. Η εθνική υπερηφάνεια θα μας δώσει απογόνους περισσότερο δραστήριους πάνω στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική πρόοδο, ενώ θα σφυρηλατήσει υπεύθυνους θετικούς ανθρώπους απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της χώρας και της ανθρωπότητας ώστε να υπάρξει ειρηνική συνύπαρξη και συμβίωση σε πνεύμα συνεργασίας. Γιατί κοινή είναι η τύχη και η μοίρα όλων μας πάνω στη γη.»
48
Και κλείνει ο έλληνας πολιτικός. «Ο Ελληνισμός και ο Χριστιανισμός διέπλασαν τον νεώτερο άνθρωπο και ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός του χάρισε την σύγχρονη μορφή του. Τα Ελληνικά ιδανικά είναι διαυγή, γόνιμα, πλούσια κι επιζούν χιλιετίες και θα επιζήσουν αιώνια. Θα συμβούλευα τη νέα γενιά να αγκαλιάσει την Ελλάδα, να σκέπτονται οι νέοι μας σαν Έλληνες, να αναπνέουν σαν Ευρωπαίοι και να ζουν σαν Χριστιανοί μέσα σε μια ειρηνική ανθρωπότητα.»
49
ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ Επιμέλεια: Από την Σύνταξη
Όλοι μας λέμε πως κάτι δεν πάει καλά με την Παιδεία στην πατρίδα μας, αλλά κανένα πολιτικό κόμμα δεν κόβει τον γόρδιο δεσμό που πνίγει σαν βρόγχος την ψυχή και την θέληση για ανέλιξη του έθνους και του λαού μας, συνεπεία της υποβάθμισης των σπουδών με τον παραλογισμό της κατάργησης της πειθαρχίας και της ευπρέπειας στα σχολεία. Γιατί μαζί με την κατάργηση της καθαρής ποδιάς και της σεμνής και ευπρεπούς εμφάνισης των νέων μας, όπως συμβαίνει στις περισσότερες πολιτισμένες χώρες του κόσμου, εξαλείφθηκε κι ο σεβασμός των μαθητών προς τους δασκάλους τους και συγχρόνως,
έπεσε στις πλάτες των γονιών ένα
δυσβάστακτο οικονομικό κόστος και στη νεολαία ένα ατέλειωτο άγχος για την αδιαμφισβήτητη
αβεβαιότητα
της
οικονομικής
και
κοινωνικής
του
αποκατάστασης. Η ελευθερία χωρίς πειθαρχία οδήγησε στην ασυδοσία των νέων και την κοινωνική απορύθμιση του τόπου μας. Αν δεν αποκτήσουμε, μέσα από την παιδεία μας, ελεύθερους και συνετούς νέους, νέους με ήθος κι αρετές, νέους που να σέβονται τον εαυτό τους και να μην υποτιμούν τους άλλους, αν δεν γνωρίζουν τα νέα παιδιά μας την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου μας κι ότι, ως Ελληνικό έθνος και ως λαός, συμβάλαμε τα μέγιστα και καταλυτικά στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού, αν δεν ξαναποκτήσουν τα παιδιά μας αυτοπεποίθηση, αλλά και το αίσθημα της ντροπής και του φόβου, αν οι νέοι μας δεν έχουν στόχο κι επιδίωξη να γίνουν καλλίτεροι από τους προγόνους και τους ανωτέρους τους, αν δεν αποκτήσουν στα σχολειά τους ανθρωπιστική και ξένια αντίληψη, αν δεν αγαπήσουν και δεν αποδεικνύουν με υπερηφάνεια την φιλοπατρία
τους στην Ελλάδα, τότε είναι μάταιο να
περιμένουμε οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο στη χώρα μας, τοπικά και πανελλαδικά.
50
Και ας γνωρίζουν οι νέοι μας, πως ο πλούτος αποκτιέται με μόχθο και η αγάπη και η εκτίμηση με πολλές θυσίες. Για να λογίζεσαι αληθινός επιστήμονας πρέπει πρώτα
να είσαι καλός χαρακτήρας και άνθρωπος. Όπου κι αν
σταδιοδρομήσεις οι αρχές σου να είναι δεδομένες κι απαρασάλευτες. Ως έμπορος κι ως ελεύθερος επαγγελματίας να έχεις ήθος, όταν υπηρετείς την πολιτική να έχεις αρχές και οράματα και να απολαμβάνεις τη ζωή με ευαισθησία και συναίσθημα.
1. ΣΑΣ ΡΩΤΩ, ΑΠΑΝΤΑΤΕ α. Με τι μετράμε το θόρυβο και πάνω από πιο επίπεδο γίνεται επικίνδυνος για την ακοή μας; Με ντεσιμπέλ και πάνω από 90 ντεσιμπέλ β. Ποια είναι η πατρίδα της πατάτας; Η Νότια Αμερική από την οποία την έφεραν οι Ισπανοί στην Ευρώπη. Και στην Ελλάδα την έφερε ο Καποδίστριας με τη γνωστή ιστορία. γ. Πότε και που ιδρύθηκε το πρώτο Γυμνάσιο στην Ελλάδα; Στο Ναύπλιο το 1933 δ. Ποια είναι η ηλικία της γης; Υπολογίζεται σε δύο δισεκατομμύρια χρόνια. ε. Πότε καθιερώθηκε η κυανόλευκος; Το Ιανουάριο του 1822 από την Α΄ Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου.
2. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ Με το πρώτο γράμμα κάθε λέξης θα σχηματίσεις ανδρικό όνομα που είναι και άγιος. 1.
Πόλη της Αιγύπτου 2. υποκοριστικό γυναικείο όνομα 3. γειτονικό κράτος 4.
πόλη της Μακεδονίας 5. χρονικό διάστημα 6. νησί του Ιόνιου πολύ γνωστό 7. ιερό βουνό της Ελλάδας 8. χαρακτηρίζει την πίστη μας. Αλεξάνδρεια-Νίνα-Τουρκία-Ώρα-Νάουσα-Ιθάκη-ΌλυμποςΣταυρός=Αντώνιος
51
3. ΤΡΙΑΙΝΑ *
*
* Οριζόντια: Μυθικός ήρωας
*
*
* Κάθετα: α. ένδοξο νησί β. Δεν θεραπεύεται γ. Νησί του Αιγαίου
*
*
*
* * * * * * * Ανταίος –Ψαρά –ανίατος -Ίος * * *
4. ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ του κ. Λάμπρου Μάλαμα α. Άσπρα μαύρα πρόβατα κι ο πιστικός τους ξύλινος. Σταφύλι β. Δυο αδέλφια αγαπημένα με έναν αφαλό δεμένα. Ψαλίδι γ. Κλειδώνω, μανταλώνω κι ο κλέφτης μέσα είναι. Ήλιος δ. Όταν με λύνεις στέκομαι, όταν με δένεις τρέχω. Παπούτσι
5. ΞΕΡΕΤΕ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΕ; Α. Πάρτε τις παρακάτω λέξεις και φτιάξτε 7 ποτάμια της Ελλάδας Α-ΝΕΙ-ΑΛ-ΕΥ-ΝΑΣ-ΟΣ-ΠΗ-ΟΣ-ΞΙ-ΑΛΙ-ΦΕΙ-ΡΩ-ΕΒ-ΜΟΝ-ΑΣ-ΤΑΣ-ΡΟΣ-ΟΣΣΤΡΥ-ΑΚ-ΜΟ. Αξιός, Αλφειός, Έβρος, Πηνειός, Αλιάκμονας, Στρυμόνας, Ευρώτας.
52
Β. Πάρτε τις παρακάτω ανακατεμένες λέξεις και συλλαβές και κτίστε ένα αρχαίο ρητό, πολύ-πολύ γνωστό σας. ισ-αν-με-π-α-το-ν-τ-ρ-ρο. «Παν μέτρον άριστον»
6. ΚΛΗΜΑΤΟΛΕΞΟ Α Α Α Α Α Α Α Α. Πόλη της Ηπείρου β. Ευχάριστο συναίσθημα γ. αριθμός ατόμων δ. όνομα γυναίκας ε. ένας από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας στ. κατοικίδιο ζ. μετά την προσευχή… Άρτα-χαρά-ομάς-Άννα-Βίας-γάτα-αμήν
7. ΑΠΡΟΟΠΤΑ α. Τον διαβάζεις κι από δεξιά και από αριστερά και είναι ο …ίδιος, γιατί ξέρει πολλά!… σοφός β. Η πιο ένδοξη λέξη για τους Έλληνες, αλλά τα γράμματά της είναι μοναδικά κι ανεπανάληπτα. Θερμοπύλαι
53
Για να μαθαίνετε -Ο Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στην Ιουδαία το 6 π. Χ. και πέθανε το 30 μ. Χ. με τη σταύρωσή του. -Έγιναν έξι σταυροφορίες για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων με παρότρυνση του Πάπα Ουρβανού του Β’, το 1095-1099, το 1147- απέτυχε, το 11891192, το 1202-1204, το 1218-1221 και το 1227-1229. -Τους Ιρλανδούς μύησε στον χριστιανισμό ο Άγιος Πατρίκιος (389-460) που ήταν Σκωτσέζος και επίσκοπος της Δυτικής Χριστιανικής Εκκλησίας.
54
ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΣΤΟ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΒΟΥΝΑ-ΟΡΟΣΕΙΡΕΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΔΡΑΜΑΣ Τρία βουνά-οροσειρές συγκροτούν την ορεινή περιφέρεια του νομού μας και σχηματίζουν το λεκανοπέδιο του εύφορου κάμπου της Δράμας. Το Παγγαίο, το Σύμβολο και το Μενοίκιο. Με το όνομα Παγγαίο, που είναι ιστορικά και μυθολογικά πασίγνωστο από την αρχαιότητα, ασχολήθηκαν, έγραψαν και επισκέφθηκαν δεκάδες αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Θουκυδίδης, ο Ηρόδοτος, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, Δίων ο Κάσιος, Φλάβιος Αρριανός, Πλίνιος Σεκούντος, Αριστοτέλης, Δημοσθένης, Όμηρος, Πίνδαρος, ο πατέρας της γεωγραφίας Κλαύδιος Πτολεμαίος, και πολλοί άλλοι. Ο τελευταίος μάλιστα προσδιόρισε και επιστημονικά το γεωγραφικό στίγμα του βουνού που βρίσκεται βορειανατολικά των Κρηνίδων με γεωγραφικές συντεταγμένες της εποχής του που γίνονται και σήμερα αποδεκτές με το όνομα Παγγαίο. Το Παγγαίο είναι δεμένο με πανάρχαιες παραδόσεις και εκπληκτικούς μύθους και θρύλους. «Προβάλλει στη γαλανή απεραντοσύνη του ουρανού γεμάτο μεγαλείο, προκαλώντας στην ανθρώπινη ψυχή , γοητεία γεμάτη μυστικισμό και θαυμασμό. Στις πλαγιές και τις ρεματιές του, τις δασωμένες με οξυές, καστανιές, έλατα, δρυς, και πανύψηλα αγέρωχα πλατάνια, συγκροτήθηκαν τα αρχαία χρόνια οι πρώτοι Διονυσιακοί θίασοι με τις έξαλλες μαινάδες και τους απέραντους σε ζωική δύναμη Σιληνούς, που στο κρασί και στο χορό ζήτησαν τη λύτρωση και την άμεση επικοινωνία με τους θεούς. Εδώ ακόμη πλάστηκαν οι πρώτοι μύθοι για την αθανασία της ψυχής, αφού ο Διόνυσος δεν μπορούσε να βρει πιο υπέροχο φυσικό τοπίο για να στήσει το Μαντείο του και το Ιερό του.» (5 σελ. 370) και (6) Α. Το Φαλακρό όρος ή Μπόζ Δάγ ή Παγγαίο, είναι το υψηλότερο βουνό στο λεκανοπέδιο της Δράμας. Η κορυφή του στον Προφήτη Ηλία φτάνει τα 2.232 μέτρα. Το πρώτο αρχαίο όνομα του βουνού ήταν, σύμφωνα με τον Όμηρο, Νυσήϊο. Και η πεδιάδα της Δράμας, λεγόταν Νησσαίο πεδίο. Τα ονόματα αυτά προήλθαν από το όνομα ενός πολίσματος μέσα στο λεκανοπέδιο Δράμας που λέγονταν Νησσαίο. Οικισμός αρχαίος που όμως ουδέποτε αναζητήσαμε την ακριβή του θέση. Το βουνό αργότερα το μετονόμασαν Καρμάνιο και Αργένταρο και περίπου από τον 8ο αιώνα π.Χ. μετονομάστηκε σε Παγγαίο όρος από το όνομα ενός βασιλέα της
55
περιοχής που αυτοκτόνησε πάνω σε αυτό, όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος. Το ίδιο βουνό κατά την Βυζαντινή περίοδο ονομαζότανε Εγριαζόν Κασταγνιά. (7σελ.357 τόμος β’) Το όνομα προήλθε, προφανώς, από τις υπεραιωνόβιες καστανιές που είναι διάσπαρτες σε όλη την βορειανατολική πλευρά του βουνού σε υψόμετρο 1400 μ. όπου ρέει και ο ποταμός Νέστος. Μέχρι πρόσφατα, και κυρίως τη δεκαετία του 1960, το Φαλακρό όρος, σε όλα τα εγκυκλοπαιδικά λεξικά, αναφέρονταν να έχει ύψος μόνο 1.854 μέτρα!… Επίσης το θεωρούσαν ένα βουνό τελείως φαλακρό και με μοναδικό όνομα αυτό που το «βάπτισαν» οι Τούρκοι, «Μποζ-Νταγ». Το νεοελληνικό Φαλακρό προέκυψε από την ελληνική μετάφραση της τούρκικης του ονομασίας Boz-Dag. Γράφουν, σχεδόν, όλα τα έντυπα. «Βόζ-Δάγ, μακρά οροσειρά της Ανατολικής Μακεδονίας, άλλως Φαλακρόν όρος, εκτεινομένη βορείως της Δράμας από των στενών των Κορπύλων. Πολλαί των κορυφών αυτής έχουσιν ύψος άνω των 1500 μέτρων, μία δε τούτων φτάνει εις ύψος 1854 μέτρων» (2 σελ.356 γ’ τόμος και 3 σελ.563 ) Τα πράγματα όμως άλλαξαν. Το βουνό μετρήθηκε με σύγχρονα μηχανήματα και διαπιστώθηκε ότι το Φαλακρό είναι το υψηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου της Δράμας. Ψηλότερο κι από το σημερινό Παγγαίο της Εικοσιφοίνισσας και από το όρος Μενοίκιο. Έχει ύψος 2.232 μέτρα, ενώ τα άλλα δύο βουνά, το μεν Μενοίκιο έχει ύψος 1963 μέτρα, το δε το Παγγαίο (Σύμβολο) όρος ύψος 1956 μέτρα. Έτσι δικαιώνεται κι ο Ηρόδοτος που έλεγε και το ξανάλεγε από την αρχαιότητα ότι το Παγγαίο, δηλαδή το Φαλακρό όρος, είναι το ψηλότερο βουνό του λεκανοπεδίου της Δράμας. Και βέβαια τότε το βουνό ήταν δασωμένο, είχε ένα μεγάλο πλήθος πηγών, με πολλούς καταρράκτες και αιωνόβια δένδρα, όπως και σήμερα εξ άλλου και προπάντων είχε και έχει στα σπλάχνα του χρυσό, σε όλη την προέκτασή του. Από Καβάλα προς νότο και μέχρι το Νευροκόπι προς βορά, ακόμη κι ως μέσα στη Βουλγαρία. Εμείς βέβαια οι σύγχρονοι αμφισβητίες δεν θέλουμε να το …πιστέψουμε!... Η ονομασία του Παγγαίου προήλθε από το όνομα ενός Ηδωνού βασιλιά, γιου της νύμφης Κρητοβούλης και του θεού Άρη. Ο Παγγαίος αυτοκτόνησε πάνω στην κορυφή του βουνού βαθιά θλιμμένος κι απελπισμένος. Αφορμή στάθηκε γι' αυτή
56
την τραγωδία μια οργιαστική βραδιά, στην οποία ο βασιλιάς Παγγαίος συμμετείχε στις ολονύκτιες Διονυσιακές διασκεδάσεις μεταμφιεσμένος. Στο γλέντι γνώρισε μια ωραία κοπέλα, μια αληθινή καλλονή, επίσης μεταμφιεσμένη. Εκείνο το βράδυ κοιμήθηκε μαζί της. Όμως σαν ξύπνησε, το πρωί της άλλης μέρας, διαπίστωσε ότι η πανέμορφη κοπέλα της νύχτας ήταν η μοναχοκόρη του. Για ανάμνηση του τραγικού πατέρα και εξαιρετικού βασιλέα, οι θράκες Μύγδονες έκοψαν νόμισμα. Στο κέρμα από τη μια όψη υπάρχει η ιστορική και μυθική σκηνή που διαδραματίστηκε πάνω στο βουνό καθώς ο βασιλιάς εναποθέτει την ασπίδα του πάνω στο βράχο και με το ξίφος του αυτοκτονεί. Ο Παγγαίος βασίλευσε στην περιοχή, βόρεια και ανατολικά της Πρασιάδας λίμνης και πάνω στο Καρμάνιο όρος (Φαλακρό). Όμως οι μύθοι γύρω από τους Παγγαιορίτες κατοίκους της περιοχής είναι πάρα πολλοί. Οι θράκες εύκολα μετακινούνταν ή μετανάστευαν. Έτσι οι Ήδωνες θράκες κατέβηκαν στη νότια Ελλάδα και με Αθηναϊκές τριήρεις έφτασαν και στην Σικελία. Εκεί προσαρμόστηκαν και συγχωνεύτηκαν με τους ντόπιους παίρνοντας μάλιστα και το όνομα Μαμερτίνοι, αλλά ισχυριζόμενοι, πάντα, ότι ήταν απόγονοι του θεού Άρη. Οι περισσότεροι έποικοι έγιναν μισθοφόροι του τυράννου των Συρακουσών Αγαθοκλή κι απλώθηκαν σε όλο το νησί. (1 σελ.8) Ο θεός Άρης που ήταν πολύ αγαπητός στους θράκες, κατά τον Στράβωνα παντρεύτηκε και την Όσσα κι απέκτησε μαζί της γιο, το Σίθωνα, που είναι γενάρχης των Σιθώνων κατοίκων της Χαλκιδικής. Ο Σίθωνας νυμφεύθηκε την Μενδηίδα κι απόκτησαν κόρη την Παλλήνη και γιο τον Κλείτο. Ο Κλείτος ήρθε σε σύγκρουση με τους Ήδωνες και νίκησε το βασιλιά τους Δρύαντα, καίτοι οι Σίθωνες ήταν συγγενικός λαός με τους Ήδωνες θράκες. Η οροσειρά του Παγγαίου όρους εκτείνεται σε έκταση 50 χλμ μέχρι τις ακτές της Καβάλας και πλάτους 20 χιλιόμετρα. Πάνω στο βουνό ζούσαν και εξακολουθούν να ζουν ακόμη και σήμερα άγρια άλογα, επιβεβαιώνοντας έτσι και τον μύθο του τραγικού Ηδωνού βασιλιά Λυκούργου στην κόντρα του με τον θεό Διόνυσο. Ειδικότερα το Φαλακρό, ως ορεινός όγκος, φράζει την πεδιάδα της Δράμας από βορρά αφήνοντας τρεις διαβάσεις εισόδου στρατηγικής σημασίας.
57
Τον αυχένα του Καλαποτίου από τον οποίο υπάρχει οδική αρτηρία που μας φέρνει στο υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου με τη στενή διάβαση από την Εξοχή στη Βουλγαρία. Τη διάβαση του Γρανίτου που συνδέει το Κ. Νευροκόπι με τη Δράμα. Και την περιοχή Βώλακα που οδηγεί, από βορειοανατολική κατεύθυνση, στην πεδιάδα της Δράμας. Το 1937-1940 κατασκευάστηκαν έργα, από τον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, για την οχύρωση κι απαγόρευση της προσπέλασης των διαβάσεων από πιθανούς εχθρούς. Έτσι στα δυτικά του Φαλακρού κατασκευάστηκαν τα οχυρά του Λύσσε, Ντασάβλε κι άλλα. Στο Γρανίτη λοιπόν έχουμε τα οχυρά του πυραμοειδούς, στο Βώλακα τα οχυρά του Αγίου Νικολάου, Καστέλλο και Μπαρτισέβα και στον αυχένα, από την πλευρά της Προσοτσάνης, τα οχυρά του Καλαποτίου. (4 σελ.11251126) Πάνω στο Φαλακρό και βορειότερα ζούσαν οι αρχαίοι θρακικοί λαοί Σάτρες και Βησσοί. Οι λαοί αυτοί ανυπόταχτοι ουδέποτε υποτάχτηκαν στους Πέρσες ή άλλους λαούς και στην ψηλότερη κορυφή είχαν ιερό ναό του Θεού Διονύσου στο οποίο ζήτησαν χρησμό ο Μ. Αλέξανδρος το 336 π.Χ. και ο Ρωμαίος Ανθύπατος Οκτάβιος Γάιος το 62 π.Χ. πατέρας του μεγάλου αυτοκράτορα της Ρώμης Αύγουστου.
Β. Το Μενοίκιο όρος, μεταξύ Σερρών – Δράμας, είναι το αρχαίο Δύσωρο κι αποτελεί προέκταση της οροσειράς της Βροντούς Καρά Νταγ και διακλάδωση του Όρβηλου. Κατά τον Ηρόδοτο
«από το Δύσωρο ο βασιλιάς της Μακεδονίας
Αλέξανδρος Α' (498-454 π.Χ.) έβγαζε ημερησίως ένα τάλαντο ασήμι» (8 Ε 17 σελ.64). Το Μενοίκιο χωρίζεται από το Παγγαίο όρος από τον πηγαίο ποταμό Αγγίτη με μια βραχώδη κλεισούρα 7 χιλιομέτρων. Η υψηλότερη κορυφή του, το Καραγκιόζ-Γκιόλ, έχει ύψος 1963 μέτρα. Άλλη κορυφή η Κάρπα 1903 μέτρα. Πάνω στη βουνό είναι η σταυροπηγιακή, πατριαρχική βασιλική μονή του Μενοικέως, που ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Κατά την Οθωμανική κατοχή ήταν αξιόλογο πνευματικό κέντρο με πλούσια βιβλιοθήκη, πολύτιμα χειρόγραφα και κειμήλια πολλά από τα
58
οποία αρπάχτηκαν στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο από τους Βουλγάρους. Ένα μέρος τους είναι σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη. (9 σελ.259) Πάνω στο Μενοίκιο ζουν ακόμη και σήμερα άγρια άλογα για να επιβεβαιωθεί πως τα βουνά γύρω μας είχαν πλούσια πανίδα. Γ. Το Σύμβολο όρος, είναι βουνό γνωστό κι αυτό από την αρχαιότητα κι έχει σαν ψηλότερη κορυφή το Πιλάφ-Τεπέ ή Κουσνίτσα ύψους 1956 μέτρων. Ο Επίχαρμος το ονομάζει και Βίβλινο όρος. Οι Ρωμαίοι το έλεγαν Emboli, από την αρχαία του ονομασία και για την φωτεινότητά του το έλεγαν και Σελμάτιο. Οι Βυζαντινοί άλλαξαν το όνομά του σε Μακέτιο, που σημαίνει μακρύ βουνό. Το έλεγαν και βουνό της Ματικίας. Οι Τούρκοι όταν ήρθαν του έδωσαν κι αυτοί δικό τους όνομα, το είπαν Μπουνάρ-Δαγ (Bounar-Dag), δηλαδή πουρναροβούνι, ονομασία από τα πολλά πουρνάρια του. Αλλά το είπαν και Παναήρ Νταγ προσδιορίζοντας την τοποθεσία της Εικοσιφοίνισσας, γιατί οι τούρκοι ως πολύ θρησκευόμενοι τιμούσαν πολύ την Παναγία και την πανήγυρή της. Οι Έλληνες το μετέφρασαν σε Πρινάρη, αλλά και Κόσνιτσα ή Κουσίνιτζα από τα πολλά κοτσύφια της περιοχής. Η οροσειρά του βουνού Συμβόλου που βρίσκεται στο νότιο μέρος του λεκανοπεδίου της Δράμας, ενώνει τα δύο αντικριστά βουνά. Δηλαδή το Παγγαίο (Φαλακρό) που είναι βορειοανατολικά και το Μενοίκιο που βρίσκεται βορειοδυτικά. Τα δύο βουνά συμβάλλουν, ενώνονται, πάνω σ' αυτό. Έτσι το σημερινό Παγγαίο όρος στην πλευρά της θάλασσας, που εκτείνεται σε μήκος 40 χιλιομέτρων και πλάτος 20 χιλιομέτρων, ενώνει τα δύο ψηλά βουνά του Λεκανοπεδίου ανατολικά και δυτικά με τον τεράστιο μάκρος και από το γεγονός αυτό, που συμβάλει, ενώνει, τα δύο μεγάλα βουνά του κάμπου, πήρε και το όνομά του Σύμβολο από τους πάντα πανέξυπνους αρχαίους προγόνους μας. Άλλωστε οι αρχαίοι έλληνες δεν έδιναν όνομα χωρίς να έχει κάποια σημασία και προκειμένου για βουνά το όνομα ήταν της οροσειράς κι όχι της κορυφής του βουνού. Το Σύμβολο όρος, παλαιότερα, δεν είχε πρόσβαση οδική από την πλευρά της θάλασσας. Η συγκοινωνία δια ξηράς γινότανε με ημιόνους λόγω του δύσβατου του εδάφους και η μεταφορά των προϊόντων μέσω του σιδηροδρόμου. Η Εγνατία οδός Θεσσαλονίκης-Κωνσταντινούπολης
περνούσε
από
το
Τσάγεζι
στην
Ελευθερούπολη κι από εκεί στη Καβάλα.(11 σελ.219-220)
59
Το σημερινό Παγγαίο όρος είναι γνωστό και για την ιερά μονή του της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας στις πλαγιές του, σε υψόμετρο 753 μέτρων. Ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα από έναν ερημίτη μοναχό της Παλαιστίνης, το Γερμανό, αλλά υπήρξαν κι άλλοι αρχιεπίσκοποι και πατριάρχες συγκτήτορες της μονής. Το μοναστήρι είναι και εθνική έπαλξη, γιατί βοήθησε ενεργά σε όλα τα χρόνια της Οθωμανικής δουλείας και Βουλγαρικής της επιβουλής το έθνος.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ 1.
Κώστας Ορφανίδης: Οι Πελασγοί, ο Θρακικός Άρης και οι Μαμερτίνοι
Ξυράφι 16.12.1999 2.
Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη τόμος γ’ Αθήναι 1956
3.
Λεωνίδα Κούβαρη: Νέα Γεωγραφία Άτλας της Ελλάδος Αθήναι 1964
4.
Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη συμπληρωματικός τόμος 9-12 Αθήναι
1956 5.
Τηλ. Τσελεπίδης: Δράμα, Ηδωνίδα γη και Πρασιάδα λίμνη έκδοση Αφών
Κυριακίδη Θεσ/νίκη β’ έκδοση 2000 6.
Σκαρλίδης Φώτης; Κοντά στις ρίζες των Ελλήνων 1981
7.
Λωρέντης Νικόλαος: Παγκόσμιος Γεωγραφία Βιέννη 1838
8.
Ηρόδοτος(484-410 π.Χ.): Ιστορίαι τόμος 4ος εκδόσεις Γεωργιάδη
μετάφραση Β. Τάσου 9. 10.
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «Ηλίου» τόμος 13ος έκδοση 1948 Λεωνίδα Κούβαρη: Γεωγραφία Άτλας της Ελλάδος έκδοση Αφοί
Συρόπουλοι & Κ. Κουμουνδουρέα Ο.Ε. Αθήναι 1965 11.
Στυλιανός Ε. Λυκούδης, Ακαδημαϊκός: Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό «Ηλίου»
τόμος 15ος έκδοση 1948
60
ΕΡΕΥΝΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ : ΤΟ ΑΛΟΓΟ ΚΑΙ Η ΔΡΑΜΑ Του Τηλέμαχου Τσελεπίδη
Με αφορμή τους Αθλητικούς Αγώνες Ιπποδρομίας στο Δήμο Δοξάτου στις 02.05.05 και την ικανοποίηση την οποία εξέφρασαν ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ιππασίας κ. Γιώργος Λενός και η πρόεδρος του Ομίλου Ιππασίας Βορείου Ελλάδος κυρία Άννα Πιά, τόσο για την άψογη οργάνωση, όσο και την αθρόα συμμετοχή αθλητών και χιλιάδων θεατών φιλίππων που παρακολούθησαν τους αγώνες, επανέρχεται η ιδέα και η επιθυμία των διοργανωτών, οι αγώνες αυτοί, να ενταχθούν στις πανελλήνιες επίσημες ιππικές εκδηλώσεις. Οι δύο προσκεκλημένοι εξέφρασαν με ενθουσιασμό τη βούλησή τους να εισηγηθούν θετικά στα διοικητικά τους συμβούλια, ώστε οι ιππικοί αγώνες του Δοξάτου, να ενταχθούν στους επίσημους ιππικούς αγώνες της χώρας. Και οι διοργανωτές, οι ακάματοι άνθρωποι του Ιππικού Ομίλου Δοξάτου, που βλέπουν για ένα μακρόχρονο όνειρό τους να ανοίγεται φως, δεν έκρυψαν τη χαρά τους. Ελπίζουμε ότι, μαζί με την καλή πρόθεση των εκλεκτών μας επισκεπτών, αν κι εμείς καταθέσουμε μια ρεαλιστική και εμπεριστατωμένη εισήγηση στα αρμόδια αθλητικά όργανα, ο τόπος μας θα έχει την ευκαιρία να δει να γίνονται στο Δοξάτο Πανελλήνιοι Ιππικοί Αγώνες στους οποίους θα συμμετάσχουν αθλητές από όλα τα μέρη της Ελλάδας σε ένα καλό ιπποδρομιακό στάδιο. Δεν είναι τυχαίο ότι για πολλές εκατονταετίες γίνονται εθιμικά στο Δοξάτο ιπποδρομιακοί αγώνες. Το άλογο, στη διαχρονική ιστορική του διαδρομή, είναι τόσο σημαντικό, παραδοσιακά, για την περιοχή μας, όσο και η παρουσία του σε όλη την ελληνική επικράτεια από αρχαιοτάτων χρόνων. Η ύπαρξη του αλόγου στον τόπο μας χάνεται στο πολύ μακρινό παρελθόν. Χιλιάδες χρόνια προ Χριστού και μέχρι την σύγχρονη εποχή μας το άλογο υπήρχε στον τόπο μας ως εξημερωμένο κατοικίδιο ζώο και μέσο μεταφοράς
61
γεωργικών προϊόντων, ενώ είχε θεοποιηθεί από τους προγόνους μας, τους Ηδωνούς έλληνες Θράκες, Πελασγικής καταγωγής. Πρέπει να υπενθυμίσουμε, σε όσους θέλουν να γνωρίζουν την πραγματική ιστορία του αλόγου στη χώρα μας, ότι κάποια πράγματα που διδάσκονται στη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση για το άλογο, πρέπει να αναθεωρηθούν ως ξεπερασμένα. Πράγματι και σήμερα ακόμη μαθαίνουμε μέσα από πολλά συγγράμματα
της
Ανωτάτης
Κτηνιατρικής
Σχολής
του
Πανεπιστημίου
Θεσσαλονίκης και Καρδίτσας ότι το άλογο ήρθε στην Ελλάδα από την Ασία τον 15ο αιώνα προ Χριστού. Οι έρευνες όμως της τελευταίας 30κονταετίας μας αποκάλυψαν ότι το άλογο είχε γηγενή προέλευση στον τόπο μας. Από ανασκαφές το 1967-68 σε νεολιθικούς οικισμούς στους Σιταγρούς και το Ντικιλί-Τας και ιδιαίτερα στον οικισμό της Μέσης Νεολιθικής Εποχής μέχρι την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στην περιοχή των Σιταγρών-Φωτολείβους, αποδείχτηκε ότι το άλογο, που από τη φύση του είναι οδοιπορικό ζώο, είχε εξημερωθεί και χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικό μέσο εδώ και 4.000 χρόνια π.Χ. στον τόπο μας. Μάλιστα από νεώτερες ανασκαφές, στον Αρκαδικό, την Καλή Βρύση και από τυχαία ευρήματα και σε άλλες περιοχές του νομού Δράμας, διαπιστώσαμε ότι οι αρχαίοι μας πρόγονοι επικοινωνούσαν με τη Δυτική Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Εύβοια κι αλλού με το άλογο ως μεταφορικό μέσο ανθρώπων και προϊόντων. Γιατί λοιπόν το περήφανο άλογο, ως ντόπιο γηγενές ζώο, να μην είχε μεταφερθεί στη λοιπή νότια Ελλάδα από την περιοχή της Δράμας και σώνει και καλά να το φέραμε από τις χώρες της Ασίας; Άλλωστε ο ίππος σχετίζεται άμεσα με την τοπική μας μυθολογία και παράδοση, αφού εδώ υπήρχε άγριο και σαρκοβόρο ζώο, αν δεχτούμε το μύθο και την ιστορία του Ηδωνού βασιλιά Λυκούργου που βρήκε οικτρό θάνατο πάνω στο όρος Φαλακρό, αθώο θύμα των 12θεων του Ολύμπου και του θεού Διόνυσου. Βέβαια για το άλογο έγραψε ο Όμηρος (Ιλιάδα ραψ. Θ’ στίχος 83), ο Σοφοκλής, ο Ξενοφώντας, ο Σίμων κι ο Πολυδεύκης, ο Ησίοδος και ο Αριστοτέλης (Ζώων Ιστορίαι βιβλ.8 κεφ.24), ο Αιλιανός, ο Γαληνός, ο Μάγων, ο Δίδυμος, ο Κάσσιος, ο Νεμέσιος κι ο Βάρων. Αλλά κι ο Βιργίλιος αναφέρει ως καλούς κτηνιάτρους του αλόγου τον Μέλαμπο, γιατρό του βασιλιά Πρωτέα και τον Χείρονα που χρησιμοποιούσαν τα ίδια φάρμακα στους ανθρώπους και τους ίππους.
62
Με την συλλογή ιππιατρικών κειμένων, όμως, από 17 συγγραφείς, που γράφτηκαν στα Λατινικά με εντολή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Παρφυρογέννητου τον 10ο αιώνα, έρχονται στο φως 420 πραγματείες ιατρικών γνωματεύσεων και θεραπειών σε δυο τόμους βιβλίων. Κείμενα κυρίως του ιππίατρου Άψυρτου, Ιεροκλή, Πελαγώνιου, Ιπποκράτη και Θεόμνηστου. Αυτά, αργότερα, μεταφράστηκαν στα ελληνικά, ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά και γερμανικά. (2) Ας κάνουμε όμως μια μυθική και συγχρόνως ιστορική αναδρομή με βάση τα όσα συλλέξαμε από αρχαία φιλολογικά συγγράμματα και τις ανασκαφικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στον τόπο μας. Είναι λοιπόν ιστορικά αποδεδειγμένα από Άγγλους και Αμερικανούς αρχαιολόγους καθηγητές κι επιστήμονες παγκοσμίου κύρους, (όπως ο C. Renfrew, M. Gimbutas & Ernestine S. Elster, κ.ά) ότι το άλογο υπήρχε εδώ στον τόπο μας πριν από τρεις και πλέον χιλιάδες χρόνια προ Χριστού, με βάση τα αποτελέσματα από επιφανειακές έρευνές τους σε νεολιθικό οικισμό 14.000 στρεμμάτων στην περιοχή Σιταγρών-Φωτολείβους. Η Αγγλοαμερικανική ομάδα αρχαιολόγων που πραγματοποίησε τις ανασκαφικές έρευνες διαπίστωσε τη διαβίωση, τη διατροφή, τον πολλαπλασιασμό και την εκμετάλλευση του αλόγου στον τόπο μας.
Από την Μυθολογία: Οι αρχαίοι Θεοί του Ολύμπιου, που γνώριζαν καλά την περιοχή μας, όταν έκλεψαν τον γιο της Καλλιρρόης και του θνητού Τρώα (ή του θεού Άρη κατά την μυθολογία), τον όμορφο Γανυμίδη και τον εγκατέστησαν ως οινοχόο των Θεών στον Όλυμπο, στη θέση της Ήβης, της κόρης της Ήρας και του Δία, έκαναν δώρα συγνώμης στους γονείς, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ευαισθησίες των κατοίκων. Ο Δίας έδωσε για δώρο στην πληγωμένη μάνα και τον πατέρα του όμορφου νεαρού, την κόρη του Νέστου και της Αφροδίτης και του γιου του Εριχθόνιου και της Αστυόχης, ένα χρυσό κλήμα, ως δείγμα της έντονης οινοπαραγωγής του τόπου μας, που ήταν έργο του Ηφαίστου. Τους έδωσαν επίσης και δυο κάτασπρα άλογα, που ήταν ότι το πιο πολύτιμο για τους κατοίκους της περιοχής. Άλλωστε τα πανέμορφα αυτά ζώα ήταν και η αδυναμία των Ηδωνών γηγενών κατοίκων.
63
Μυθολογικά, στην περιοχή μας ζει ο φτερωτός θεός των ερωτευμένων, ο Βορέας, γιος του τιτάνα Αστραίου και της Ηούς, της θεάς της αυγής και κόρης του Υπερίωνα. Ο Βορέας είναι λάτρης και γητευτής των αλόγων του Ηδονικού κάμπου. Ο θεός Βορέας διαμένει στη Xιονότρυπα, 2.111 μέτρα, πάνω στο Φαλακρό, το αρχαίο Παγγαίο, μαζί με την Αθηναία γυναίκα του Ωρείθυια, τη μικρή κόρη του βασιλέα των Αθηναίων Ερεχθέα. Την πανέμορφη βασιλοπούλα την έκλεψε ο ρομαντικός Βορέας, επειδή, ο πατέρας της αρνήθηκε να του τη δώσει για γυναίκα, γιατί λέει, ότι ήταν πολύ μικρή. Μαζί της ο Βορέας απόκτησε πολλά παιδιά. Μάλιστα τα δυο τους αγόρια, ο Ζήτης και ο Κάλαης, συμμετείχαν με επιτυχία στην Αργοναυτική εκστρατεία μαζί με τον Ιάσονα. Ο Βορέας έχει μεγάλη αδυναμία στα καθαρόαιμα και ταχύτατα άλογα των Ηδωνών τα οποία υπεραγαπά και τα τα φροντίζει. Όταν τρέχουν τα καθαρόαιμα θρακικά άλογα στον κάμπο της Ηδωνίδας γης, γράφουν οι αρχαίοι συγγραφείς, θαρρείς τα άλογα δεν πατούν πάνω στη γη. Ο Βορέας συγκέντρωσε δώδεκα εκλεκτά θηλυκά πουλάρια, που ήταν τόσο ξεχωριστά και γρήγορα, ώστε «όταν έτρεχαν στην πεδιάδα, πετούσαν κυριολεκτικά πάνω απ’ τα στάχυα, χωρίς να τα αγγίζουν.» (1) Ο θεός Βορέας θεωρείται ότι είναι πατέρας των αλόγων, τα οποία γέννησε η Εριννύς και τα οποία έβγαζαν φωτιές από το στόμα τους. Αλλά και οι γονείς του θεού Βορέα αγαπούσαν υπερβολικά τα θρακικά λευκά άλογα. Η μητέρα του Ηώ είχε ένα άρμα το οποίο έσερναν τέσσαρα λευκά θρακικά άλογα. Ο Ησίοδος θεωρεί τη θρακική χώρα των Ηδωνών, ως χώρα «αλογοτρόφα». Οι αρχαίοι καλλιτέχνες, ζωγράφοι και γλύπτες, όταν ήθελαν να αναπαραστήσουν το θεό Βορέα, ζωγράφιζαν ή σκάλιζαν στο μάρμαρο ίππους να τρέχουν με καλπασμό μέσα στον Ηδονικό κάμπο.
Από την Ιστορία: Την εποχή της Θρακικής επικράτειας, οι Ήδωνες θράκες, παλιοί πρόγονοι των Δραμινών και των Καβαλιωτών, ήταν κατ’ εξοχήν φίλοι του αλόγου το οποίο
64
ζούσε σε άγρια κατάσταση πάνω στο Φαλακρό όρος όπως και τώρα. Πρέπει να είχανε δημιουργήσει άριστους γητευτές αλόγων, οι οποίοι έχοντας καλή επικοινωνία και σχέσεις στοργής κι εμπιστοσύνης με το περήφανο, αλλά και καλόπιστο αυτό ζώο, το ενσωμάτωσαν στον κοινωνικό τους βίο. Ημερώνανε λοιπόν τα ζώα οι «ιπποδαμαστές» και οι «ιππηλάτες» Ηδωνοί και ζεύανε τα άλογα στο ζυγό. Τα άλογα χρησιμοποιούνταν ως μεταφορικά μέσα, αλλά και ως πολεμική μηχανή. Οι Ήδωνες δημιούργησαν έφιππους πολεμιστές που έγιναν το φόβητρο των εχθρών τους. Ο ιππέας Ηδωνός και το άλογο είναι τόσο δεμένοι μεταξύ τους συναισθηματικά ώστε ο δεσμός τους, δυνατός κι αγνός, γίνεται περισσότερο σταθερός κι από αυτές τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Ρήσος τον 13ο αιώνα π.Χ. οδήγησε έφιππους πολεμιστές με άσπρα άλογα στην Τροία, όταν ήρθε σε βοήθεια του φίλου του Έκτορα, ανταποδίδοντάς του αντίστοιχη στρατιωτική βοήθεια κατά το παρελθόν όταν είχε κατακτηθεί η χώρα του από τους Παίονες. Η θεά Άρτεμης θεωρούνταν ως προστάτιδα της ιπποτροφίας. «Θοάν ίππων ελάτειρα», έλεγαν οι αρχαίοι. Στην ελληνική κλασσική εποχή, οι έλληνες, γενικά, αγαπούσαν τα ζώα και φρόντιζαν πολύ και για την υγεία τους. Ο σοφός και νομοθέτης Σόλων (639-559 π.Χ.) θέσπισε προστατευτικά μέτρα για το ευγενικό και πράο αυτό ζώο, ενώ δημιούργησε στρατιωτικό σώμα ιππέων και κοινωνική τάξη ιππέων. Και σαν ποιητής έγραψε. «Ευτυχισμένος εκείνος που αγαπάει τα παιδιά, τα μόνοπλα άλογα, τα κυνηγετικά σκυλιά και το φιλοξενούμενο ξενοτοπίτη.» Οι Ήδωνες Θράκες πολεμώντας έφιπποι το έτος 497 π.Χ. εξολόθρευσαν τη μεγάλη δύναμη του εισβολέα και τυράννου της Μιλήτου Αρισταγόρα, ο οποίος ήρθε να κατακτήσει την περιοχή τους με πολλές ενισχύσεις και από τους Πέρσες. Το έτος 479 π.Χ. ο αρχηγός του ιππικού του Ξέρξη Μασίστιος περνώντας από τη Θράκη και κατευθυνόμενος να καθυποτάξει τους νότιους έλληνες, στρατολόγησε βίαια άλογα και ιππείς Ήδωνες θράκες και τους ενσωμάτωσε στο δικό του ιππικό. Ο Ξέρξης όταν έφτασε στην Αμφίπολη, που τότε λεγόταν Εννέα Οδοί, έκανε θυσία στους θεούς του και κατ’ απαίτηση του ιερατείου του, το σφάγιο ήταν προϊόν
65
της περιοχής. Θυσίασε εννέα κατάλευκους ίππους και εννέα νέους πολεμιστές ιππείς. Το 464 π.Χ. 10.000 Αθηναίοι στρατιώτες, μαζί με τους συμμάχους τους, κατασφάχτηκαν από τους έφιππους Ηδωνούς μαχητές στην περιοχή του Δάτου. Θύματα ήταν και οι διάσημοι κι ένδοξοι Αθηναίοι στρατηγοί, Λέανδρος γιος του Γλαύκωνος και Σωφάνης γιος του Ευτυχίδου από το δήμο της Δεκέλειας. Το ιππικό του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 336 π.Χ. που αποτελούνταν από 5.200 ιππείς, είχε ένα πολύ μεγάλο αριθμό Θρακών πολεμιστών ιππέων στις τάξεις του, υπό τον Θράκα στρατηγό Αγάθωνα τον Τυρίμμα και για το οποίο ιππικό σώμα, ο μεγάλος Μακεδόνας στρατηλάτης, είχε πάντα να λέει καλά λόγια για την μαχητική του ικανότητα και τον ηρωισμό των ανδρών του. Στην περιοχή του Δοξάτου, κατά την αρχαιότητα, τον 4ο αιώνα π.Χ., υπήρχαν ιπποφορβεία με δασκάλους στα οποία μάθαιναν οι νέοι της εποχής να ιππεύουν σωστά τα άλογα. Ένας δάσκαλος, ο Λάμπος, κατέβηκε το 304 π.Χ. στην 119η Ολυμπιάδα κι έλαβε μέρος στο αγώνισμα του τέθριππου και πήρε πρώτη Ολυμπιακή νίκη. Αγώνισμα που έγινε Ολυμπιακό άθλημα το 384 π.Χ. στην 99η Ολυμπιάδα. (5 σελ.17) Ο Παυσανίας στα Ηλιακά του αναφέρει και περιγράφει το άγαλμα του Λυσίππου που στήθηκε προς τιμή του Λάμπου και της συντρόφου του στους Δελφούς γιατί πλάι του κάθεται και ένα νέο κορίτσι που έτρεξε μαζί του εκτός συναγωνισμού. Δεν ξέρουμε αν ήταν κόρη ή μαθήτριά του. Κατά τον Βάρωνα, που έζησε το 116 π.Χ., υπήρχαν υπίατροι που επιμελούνταν την υγεία των ίππων, τους οποίους αποκαλεί κτηνιάτρους και τους διακρίνει σε εμπειρικούς και επιστήμονες. Την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας ο αυτοκράτορας της Ρώμης Γάιος Οκτάβιος Αύγουστος (64 π.Χ.-14 μ.Χ.) τοποθέτησε στην περιοχή μας πολιτικό και στρατιωτικό Διοικητή, αποκλειστικά τον πρώτο στην τάξη στρατηγό του Ρωμαϊκού ιππικού και φίλο του, τον Αυρήλιο Νέστορα, με έδρα τους Φιλίππους. Τότε ήρθαν πολλοί έποικοι κάτοικοι της Ιολίτιδας, μια περιοχή της Ιταλίας και κατοίκησαν οικογενειακά στην περιοχή μας, ενώ έφτασαν και μαζί τους πολλοί βετεράνοι στρατιωτικοί του ιππικού. Υπάρχει μια επιτύμβια στήλη του Τιβέριου Κλαύδιου που βρέθηκε στη Γραμμένη, ένας ανδριάντας ρωμαϊκός στη Μικρομηλιά, κλπ.
66
Και ασφαλώς αν αναζητήσει κανείς ιστορικά στοιχεία θα βρει να διοργανώνονται κι εδώ ιπποδρομίες και αρματοδρομίες από την Ρωμαϊκή εποχή. Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνάμε ότι τα άλογα του ιππικού και της κούρσας ήταν και πηγή κέρδους. Πάντως είναι γνωστό πως στον Εμφύλιο των Ρωμαίων που διεξήχθη στον κάμπο της Δράμας το 42 π.Χ. η αποφασιστική σύγκρουση έγινε με το ιππικό κι από τις δυο παρατάξεις. Το ιππικό έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην έκβαση της μεγάλης μάχης των Δημοκρατικών και των Αριστοκρατικών στρατευμάτων που ξεπερνούσαν συνολικά, σε πεζούς και ιππείς, τους 230 χιλιάδες άνδρες. Ο Κλαύδιος Γαληνός (131-201), ιατρός από την Πέργαμο, αναφέρει δυο ονόματα κτηνιάτρων του Βαινέστου και του Πρασίνου που ήταν δάσκαλοι κτηνίατροι και είχαν σχολές με πολλούς μαθητές στις οποίες φοιτούσαν πολλοί νέοι φοιτητές.(2) Ειδικά για την περιοχή μας ο έλληνας ποιητής Οππιανός ο Απαμεύς από το Κωρύκο της Κιλικίας, που έζησε στην Συρία την εποχή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (121-180), γράφει στα «Αλιευτικά» του. «Κατά την αρχαιότητα τα άλογα των Θρηϊκων ήταν τα καλύτερα.» Τη Βυζαντινή περίοδο ο υπίατρος Άψυρτος, που το 322 ήταν γιατρός στο ιππικό του αυτοκράτορα Μεγάλου Κωνσταντίνου, από τους πιο σημαντικούς της εποχής του, θεωρεί εξαιρετική γενιά τα άλογα των Θρακών, τα λεγόμενα και Νησαία άλογα. Άλλωστε το βουνό Φαλακρό, κατά την αρχαιότητα λεγόταν και Νησαίο όρος όπως αναφέρει ο Όμηρος. Πάνω στο οποίο, άλλωστε, ζούσαν πολλά άγρια άλογα. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι οι Θράκες λάτρευαν ως θεότητα τον «Ιππέα Θράκα» και για τον οποίο είχαν μνημείο σε κάθε θρακική πόλη. Τον θράκα Ιππέα, ταύτιζαν με διάφορες θεότητες και τον θεωρούσαν εθνικό τους ήρωα. Κατά την βυζαντινή περίοδο ο Άψυρτος αναφέρει τουλάχιστο 20 υπίατρους, όπως το Δάμαντο, το Διονύσιο, τον Εύδοξο, τον Άρτεμη, και άλλους. Και ο Υγίνος μας πληροφορεί πως υπήρχαν στρατιωτικοί κτηνίατροι και νοσοκομεία ζώων. Για το άλογο έγραψαν βιβλία τον 4ο αιώνα ο ρωμαίος ιππίατρος Βαγέτιος και ο έλληνας Πελαγόνιος που μεταφράστηκαν σε πολλές χώρες. Την εποχή της Τουρκοκρατίας η Δράμα ήταν κέντρο διοίκησης των σπαχήδων του Οθωμανικού στρατού. Διατρέφονταν εδώ άλογα, αλλά και καμήλες και οι εκπαιδευτές με όλο το προσωπικό ονομαστικά είχαν ειδικά προνόμια από τον σουλτάνο. Με φιρμάνι της Πύλης στις 15.6.1707 οι ιππότροφοι είχαν απαλλαγεί από
67
κάθε είδους φόρο. Δύο σουλτάνοι ήρθαν ως επισκέπτες να δουν από κοντά τα ιπποφορβεία της περιοχής. Εξ άλλου ο Ταήρ Μπέης Πασάς, γιος του Δράμαλη, έστειλε το 1878 δύο χιλιάδες ιππείς, έτοιμους πολεμιστές έφιππους, σαν πεσκέσι, στο σουλτάνο Αχμέτ Γ΄(1703-1730). Το ότι γίνονταν ιπποδρομίες την εποχή αυτή στην περιοχή μας, μας το διαβεβαιώνουν τα υπάρχοντα δείγματα. Υπήρχε «δρόμος του τρεξίματος» στην περιοχή του Καλαμώνα, δρόμος που περνούσε τον ξεροχείμαρρο του Δοξάτου και λίγο έξω από το Καλαμπάκι κι έφτανε ως την πόλη του Δοξάτου και λεγόταν τουρκικά «κουσού γιολού». Τις προετοιμασίες των ιππικών αγώνων οι Τούρκοι τις έλεγαν «ικμάνι» και στις οποίες συμμετείχαν και νεαροί τούρκοι ιππείς. Ο Δοξατινός δημοσιογράφος κ. Γιώργος Θεοφανίδης που ασχολήθηκε με την ιστορία των ιπποδρομιών, γράφει χαρακτηριστικά ότι οι τούρκοι ένα μήνα πριν τις ιπποδρομίες, για να φέρουν το άλογό τους σε φόρμα, δηλαδή να χάσει μερικά περιττά κιλά και να γίνει ελαφρότερο, το εξέθεταν σε χαμηλή φωτιά που άναβαν πλάι του. Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα οι ιπποδρομίες στο Δοξάτο έγιναν αφορμή να συναντώνται στις γιορτές του Δοξάτου οι οπλαρχηγοί όλων των γύρω περιοχών και ως καβαλάρηδες αθλητές να λαμβάνουν μέρος στους αγώνες. Αυτή η επαφή μεταξύ τους ήταν πολύ χρήσιμη. Μέρα ορόσημο ήταν η γιορτή του Αγίου Αθανασίου 2 Μαΐου που γιόρταζε και ο ομώνυμος ναός της πόλης του Δοξάτου. Στην περιοχή του Δοξάτου Δράμας, διαχρονικά, διατηρείται αυτή η ιστορική συνέχεια ως προγονική κληρονομιά σε βάθος χρόνου, που κανείς δεν ξέρει ως που φτάνει. Γίνονται ιπποδρομίες εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ενώ η περιοχή διατρέφει άλογα, τόσα πολλά, που όταν ήρθαν οι Βούλγαροι κατακτητές, στην τρίτη κατοχή (14.04.1941 έως 31.10.1944) έκαναν ολόκληρο ιππικό από την δήμευση όλων των αλόγων των κατοίκων του Δοξάτου. Βέβαια τα άλογα ήταν και εργαλεία στην έντονη καπνοκαλλιέργεια της περιοχής, αφού το Δοξάτο θεωρούνταν αποκλειστικά ως περιοχή παραγωγής του εκλεκτού καπνού μπασμά. Γενικά οι ιπποδρομίες του Δοξάτου είναι ιερή παρακαταθήκη των Δοξατινών και γίνονται πάντα, κάθε χρόνο, ενώ ακολουθεί ένα ατέλειωτο πανηγύρι στο οποίο η συμμετοχή του κόσμου από όλη την περιφέρεια είναι εντυπωσιακή. Τις
68
όλες εκδηλώσεις υποστηρίζει ο Ιππικός Όμιλος του Δοξάτου ο οποίος ιδρύθηκε το 1982 για να διατηρήσει την παράδοση και την ιστορική συνέχεια. Πρέπει όμως να αναφερθούμε και λίγο στο άλογο. Τον θαυμάσιο αυτόν σύντροφο του ανθρώπου. Ένα ζώο ανοιχτό και καλόπιστο, δεκτικό στους ήρεμους ψιθύρους και τις κατευναστικές λέξεις στοργής, με υψηλή νοημοσύνη. Άλογο με καλοσυνάτη διάθεση, που αντιλαμβάνεται την αγάπη του ανθρώπου. Τα άλογα δεν μπορούν να δεχτούν κακοποίηση και να ανεχτούν δυνάστες. Φοβούνται τους τυράννους τους κι όσους τα κακοποιούν και τα πονούν και δείχνουν έμπρακτα τη δυσαρέσκειά τους. Όταν πληγώνονται και τρομοκρατούνται τα ζώα από βίαια χτυπήματα, μαστιγώματα, φωνές και απότομες επεμβάσεις, αντιδρούν με το σώμα, με τις κινήσεις και τα χλιμιντρίσματά τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει για κανένα λόγο ότι είναι δύστροπα, ότι είναι χαζά και πεισματάρικα, ότι είναι κακά κι άγρια ή και ιδιόρρυθμα. Τα αγέρωχα και περήφανα αυτά ζώα, που κανείς δεν αμφισβητεί τη δύναμη και την πραότητά τους, πληγώνονται στην ψυχή από τέτοιες κακές συμπεριφορές. Ο γητευτής των αλόγων, με υπομονή και καλοσύνη, με συμπόνια και ηρεμία, ψυχολογεί το ζώο και με άριστες τεχνικές γνώσεις επικοινωνεί με το περήφανο ζώο και κερδίζει την εμπιστοσύνη του. Από εκεί και πέρα όλα είναι εύκολα. Γιατί το άλογο είναι πανέξυπνο και μαθαίνει γρήγορα. Κι ενώ είναι ευγενικό, αρχοντικό, μεγαλόθυμο, ανεξίκακο και αξιοπρεπές, έχει ψυχή αθώου μικρού παιδιού.
Τηλέμαχος Τσελεπίδης Λογοτέχνης-ερευνητής
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1.
Γ.Ν. Πιλάβιος (1851-1924): Η Κτηνιατρική παρά τοις αρχαίοις Έλλησι Αθήναι
1894
69
2.
Δρ. Αναστ. Αθ. Τσακνάκης: Ιστορία της Ελληνικής Κτηνιατρικής τόμος α’
Θεσσαλονίκη 1994 3.
Αρχαία κείμενα διαφόρων Ελλήνων και Ρωμαίων συγγραφέων, γενικά.
4.
Τηλ. Τσελεπίδης: Δράμα, Ηδωνίδα Γη και Πρασιάδα λίμνη εκδόσεις Αφών
Κυριακίδη Θεσσαλονίκη 1995 και 2000 5.
Ζ. Πιτσούλης – Α. Καρατόλιας: Θεσσαλοί Ολυμπιονίκες έκδοση Δήμου
Λαρισαίων 2004
70
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΑΤΕΠΕΛΗΣ (1918-2005) Του Τηλέμαχου Τσελεπίδη Στις 10.05.05 Τρίτη πέθανε στο σπίτι του στη Δράμα, στην οδό Κρήτης 23 ο Σταύρος Καρατεπελής. Ένας αξιόλογος δημοσιογράφος και πνευματικός άνθρωπος της πόλης μας, σε ηλικία 86 χρόνων. Η νεκρώσιμος ακολουθία έγινε την Τετάρτη 11.05.05 στον ιερό ναό των Δώδεκα Αποστόλων ώρα 12.30 και την οποία παρακολούθησαν οι οικείοι του και πλήθος κόσμου της Δράμας. Χαιρέτησαν τον αξιαγάπητο κι ακούραστο φίλο και συνάδελφο, ακούραστο εργάτη του τύπου και της ενημέρωσης στη Δράμα. Δημοσιογράφος ακένωτος που δέσποζε με την πέννα του, για 35 χρόνια, ως αρχισυντάκτης της καθημερινής πρωινής εφημερίδας «Πρωινός Τύπος» του Νικολάου Καραθάνου κι ως ανταποκριτής τοπικών ειδήσεων πολλών καθημερινών εφημερίδων της Θεσσαλονίκης και των Αθηνών. Ο Σταύρος Καρατεπελής, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20.02.18 και υπήρξε μέλος της ΕΣΗΕΜΘ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας Θράκης) από το 1966. Δεν ήταν όμως μόνο δημοσιογράφος, αλλά έκανε χρονογράφημα, έγραφε διήγημα και ποίηση και έκανε ευσυνείδητη κριτική σε όλα τα είδη του λόγου. Αυθεντικό φυσικό δημοσιογραφικό ταλέντο και πνευματικός άνθρωπος, με τόλμη στο τοπικό ρεπορτάζ, την αρθρογραφία και τους σχολιασμούς των γεγονότων, υπεστήριζε με πάθος τα συμφέροντα της Δράμας. Για τους πνευματικά ανήσυχους νέους της Δράμας υπήρξε δάσκαλος και η εφημερίδα του καταφύγιο κάθε φιλόδοξης πνευματικής δημιουργίας. Άνθρωπος ήρεμος και χαμηλών τόνων, άνθρωπος χαμογελαστός και σοβαρός όταν έπρεπε, συνεπής και έντιμος, είχε κερδίσει την αγάπη και την αποδοχή των Δραμινών πολιτών και των συναδέλφων του. Πολλοί σύγχρονοι πνευματικοί άνθρωποι της Δράμας δεν μπορούν παρά να τον θυμούνται με πολύ αγάπη, όπως ο Νίκος Κωνσταντινίδης, ο Τηλέμαχος
71
Τσελεπίδης, ο Κων. Πασβάντης, ο Γιάννης Σταυρίδης, ο Στέλιος Μακρής, ο Δημήτρης Μανθόπουλος και πολλοί άλλοι. Ο «Πρωινός Τύπος» τυπωνότανε παλιότερα, ταυτόχρονα με τον «Ταχυδρόμο» της Καβάλας, στα τυπογραφεία του τελευταίου. Η πρώτη και η τελευταία σελίδα των δυο ημερήσιων αυτών εφημερίδων ήταν ίδιες και μόνο οι δυο μεσαίες σελίδες που αφορούσαν θέματα της Δράμας και της Καβάλας αντιστοίχως διέφεραν. Αυτό κράτησε πολλά χρόνια. Ο Σ.Κ. που σε ανύποπτο χρόνο, έδωσε στον ευαίσθητο ποιητή κ. Ν. Κωνσταντινίδη, ένα χειρόγραφο βιογραφικό σημείωμα, σημειώνει. «Τα παιδικά μου χρόνια τα πέρασα στη Θεσσαλονίκη κι αργότερα η οικογένειά μου μετακόμισε στη Δράμα. Με τη δημοσιογραφία είχα επαφή από τα νεανικά μου χρόνια με δημοσιεύματα, ως συνεργάτης, στις τοπικές εφημερίδες «Πρωία» και «Φάρος». Το 1945 άρχισα να εργάζομαι ως υπεύθυνος συντάκτης στην εφημερίδα του ΕΑΜ Δράμας «Νέος Δρόμος» και ως ανταποκριτής της «Λαϊκής Φωνής» Θεσσαλονίκης. Το 1951 εργάστηκα στην εφημερίδα της Δράμας «Νέος Ορίζων» κι ένα διάστημα στον «Ταχυδρόμο» της Καβάλας. Όμως τελικά ήρθα στον «Πρωινό Τύπο» της Δράμας που άρχισε η έκδοσή του από 01.11.51 και συνέχισα με αυτή την εφημερίδα μέχρι τέλους του 1975 ως συντάκτης, αρχισυντάκτης και Διευθυντής.» Και αναφέρει ότι ήταν συνεργάτης στην εφημερίδα «‘Έρευνα» της Καβάλας, τα περιοδικά της Δράμας «Καπνικός Κόσμος», της Θεσσαλονίκης «Μακεδονική Ζωή», τις εφημερίδες «Ελευθερία» Αθηνών και «Πατραϊκή» Πατρών. Ανταποκριτής όμως ήταν και των εφημερίδων της Θεσσαλονίκης «Μακεδονία», «Θεσσαλονίκη», «Ελληνικός Βορράς» από το 1956 έως το 1996 και της «Μεσημβρινής» Αθηνών, για μια δεκαετία. Το 1976 διεύθυνε τη Δραμινή καθημερινή εφημερίδα του Α. Μελίδη «Δραμινή Ώρα» και μέχρι το 1978 τη «Δραμινή». Δούλεψε και στο Δραμινό περιοδικό «Βήματα» κι αργότερα στην εφημερίδα «Χρονικά». Βέβαια υπήρξε και δημοτικός σύμβουλος, μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Τύπου με έδρα τις Βρυξέλλες και σε επιτροπές, συμβούλια και συλλόγους, με κοινωνικό περιεχόμενο.
72
Το πνευματικό έργο του Σταύρου Καρατεπελή είναι μεγάλο και σκόρπιο σε εφημερίδες και περιοδικά. Και η ποίηση, η λίγη ποίηση που έγραψε, γιατί τον απορρόφησε γρήγορα η δημοσιογραφία, είναι τόσο ευαίσθητη και εκφραστική, που δείχνει πόσο λεπτός κι αξιόλογος άνθρωπος κι ανθρώπινος υπήρξε. Όμως εκείνο που κάνει πολύτιμο το Σταύρο, για τη Δράμα και τους Δραμινούς, είναι η ιστορική πορεία του μέσα στο Δραμινό χώρο. Κυριολεκτικά ο άνθρωπος αυτός υπήρξε ο ίδιος και τα γραπτά του η ιστορία της Δράμας. Η εκτίμησή στο πρόσωπό του, κυρίως εκτός πατρίδας, αντανακλάται από το συλλυπητήριο τηλεγράφημα που έφτασε από Θεσσαλονίκη στο σπίτι του. «13.05.05 12:26 452701 – KAV GR 217335 – ATH GR
ΑΘΗΝΑΙ-136-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 87/78 13.05.2005 1326
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΡΑΤΕΠΕΛΗ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 23 ΔΡΑΜΑ 66 100
Δεχθείτε τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια για τον απροσδόκητο θάνατο του αγαπημένου σας προσώπου. Ο Σταύρος Καρατεπελής υπήρξε ένας πρωτοπόρος της δημοσιογραφίας, ένας αληθινός δάσκαλος στους νεότερους, ένας μεγάλος αγωνιστής της ζωής. Παρακαλώ δεχθείτε για μια ακόμη φορά τα θερμά μου συλλυπητήρια. Θα θυμόμαστε πάντα το Σταύρο που με την αδιάλειπτη 50χρονη παρουσία του στον χώρο της δημοσιογραφίας θα παραμείνει το φωτεινό παράδειγμα στους νέους δημοσιογράφους. Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
73
Βασίλειος Παπαγεωργόπουλος»
74
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΡΑΜΙΝΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ Στάθης Κουζούλης Έχουμε στα χέρια μας το τέταρτο βιβλίο του Παγονερίτη δάσκαλου κ. Στάθη Κουζούλη, «Η ιστορία του Βαθυτόπου Νομού Δράμας» Η έκδοση, σελ. 224, διαστ. 14χ21 cm, έγινε στη Δράμα το 2004 από το τυπογραφείο του Γιάννη Σταυρίδη, η ηλεκτρονική σελιδοποίηση είναι της Στέλλας Σταυρίδου και η τυπογραφική επιμέλεια του βιβλίου του Γιάννη Κιοσίδη. Είχαν προηγηθεί τα βιβλία του, το «Παγονέρι» εκδόσεις Μαίανδρος Θεσσαλονίκη 1997 σελ. 168, διαστ. 14χ21 cm, «Οι αγώνες του Ελληνισμού στην Επαρχία Νευροκοπίου 1870-1918» εκδόσεις Μαίανδρος Θεσσαλονίκη 2000 σελ. 232 διαστ. 14χ21 cm. Και τα «Λαογραφικά Παγονερίου Δράμας» εκδόσεις Μαίανδρος Θεσσαλονίκη 2002 σελ. 132, διαστ. 14χ21 cm. Τα βιβλία αποτελούν ιστορική έρευνα του Στάθη Κουζούλη στο νομό της Δράμας και ιδιαίτερα στις επίμαχες περιοχές στις οποίες αναφέρονται. Είναι μια βαθιά κατάθεση ψυχής και μια καλά επιμελημένη δουλειά του εκλεκτού πολύτεκνου συγγραφέα εκπαιδευτικού για την πολύπαθη περιοχή μας που τώρα, τα τελευταία χρόνια, αναδεικνύεται. Χωριά, φρούρια του ελληνισμού, όπως θα έλεγε κι ο ιστορικός του Μακεδονικού Αγώνα Γεώργιος Μόδης, χωριά που έγραψαν επικούς αγώνες, βγαίνουν μέσα από την ιστορική λήθη, εκεί που τα είχε καταδικάσει η ευτέλεια της πολιτικής μας ασυδοσίας των μεταπολεμικών χρόνων. Ο Βαθύτοπος, έχει ιστορικό αρχαιοελληνικό αλλά και νεώτερο παρελθόν και μέλλον και βέβαια δημιουργικούς κι εξευγενισμένους ανθρώπινους κατοίκους, κυρίως πρόσφυγες από τον Πόντο.
Ποιος όμως γνωρίζει ή θα γνώριζε το
παραμεθόριο χωριό αν δεν καταγράψει κάποιος την ιστορική του παρουσία και δράση; Γι΄ αυτό και η προσφορά του συγγραφέα, που βίωσε την απομόνωση και
75
περιθωριοποίηση της δικής του πατρίδας παίρνει διαστάσεις, είναι καθοριστική και εξυπηρετεί εθνικούς σκοπούς. Πράγματι διάφοροι Δραμινοί πνευματικοί δημιουργοί κτίζουν τα τελευταία χρόνια την ιστορική παράδοση του τόπου μας και περνάνε την απαραίτητη ιστορική αυτογνωσία στο λαό μας. Ένα στοιχείο απαραίτητο για την παραπέρα δημιουργική παρουσία και ανέλιξη οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά των κατοίκων του νομού μας. Βέβαια σαν τον Στάθη Κουζούλη, ανιδιοτελείς εργάτες της προκοπής του τόπου, ελάχιστους έχουμε. Γι΄ αυτό κι ευχόμαστε ο Θεός να του χαρίζει δύναμη και υγεία για να δούμε σύντομα και την επόμενη πνευματική προσφορά του.
76