VOOROP IN DIERGEZONDHEID
herkauwer Oktober 2021 - nummer 105
REPORTAGE
Klauwgezondheid aan de basis van gezonde veestapel
LEVERBOT
Project leidt tot handvatten
JONGVEE
Structurele aanpak voor optimalisatie
VACCINEREN BIEDT EEN BREDE BESCHERMING TEGEN LUCHTWEGAANDOENINGEN
1: Foix et al. (2016) Poster gepresenteerd op WBC 2016 2: Montbrau C et al.(2019) Poster gepresenteerd op BRDS symposium 2019.
HIPRA BENELUX Nieuwewandeling 62, 9000 Gent, België Tel. +32 (0)9 296 44 64, benelux@hipra.com, www.hipra.com
ADV-RUM-HIPNA-NL-NL-2021-013
geïnactiveerd vaccin in injecteerbare emulsie voor runderen. lyofilisaat en oplosmiddel voor suspensie voor injectie of neusspray voor runderen SAMENSTELLING PER DOSIS (2ml): HSL: Mannheimia haemolytica biotype A serotype A1, geïnactiveerde celvrije suspensie met leukotoxoïd ELISA > 2,8 (*) en geïnactiveerde Histophilus somni Bailie-stam MAT > 3,3. Nasym: Elke dosis van 2 ml bevat: Lyofilisaat: Levend verzwakt bovine respiratoir syncytieel virus (BRSV), stam Lym-56…. 104.7-6.5 CCID50 Oplosmiddel: Fosfaatgebufferde oplossing INDICATIES: HSL: Voor de vermindering van klinische verschijnselen en longlaesies veroorzaakt door Mannheimia haemolytica serotype A1 en Histophilus somni bij kalveren vanaf 2 maanden oud Nasym: Actieve immunisatie van rundvee om de verspreiding van het virus en de respiratoire klinische symptomen die worden veroorzaakt door een bovine respiratoire syncytiële virusinfectie, te verlagen TOEDIENINGSWEG: HSL: voor subcutaan gebruik Nasym: voor intranasaal of intramusculair gebruik DOSERING: HSL: 2 ml/kalf van 2 maanden oud. Deze dosis van 2 ml moet na 21 dagen worden herhaald. Vaccineer kalveren via een subcutane injectie in het prescapulaire gebied. Toediening van de dosis aan afwisselende zijden heeft de voorkeur. Nasym: Reconstitueer het vaccin met de overeenkomstige hoeveelheid oplosmiddel. De volgende doses en toedieningswijze dienen te worden gebruikt: Rundvee vanaf 9 dagen leeftijd: Primaire vaccinatie (intranasaal gebruik): Verstuif 1 ml in elk neusgat (zodat het totale toegediende volume 2 ml bedraagt). Hervaccinatie: 2 maanden na de primaire vaccinatie één intramusculaire injectie van 2 ml toedienen en vervolgens om de 6 maanden middels intramusculaire injectie hervaccineren. Rundvee vanaf 10 weken leeftijd: Primaire vaccinatie (intramusculaire injectie): Eén intramusculaire injectie van 2 ml, gevolgd door een tweede intramusculaire injectie van 2 ml 4 weken later. Hervaccinatie: Dien 6 maanden na voltooiing van het primaire vaccinatieschema één intramusculaire injectie van 2 ml toe en vervolgens elke 6 maanden na de laatste hervaccinatie. BIJWERKINGEN: HSL: Na elke vaccinatie kan er gedurende 4 dagen een temperatuurverhoging (tot 2°C) optreden alsook een lokale zwelling van 1 tot 7 cm. Deze zwelling kan 14 dagen na de vaccinatie verdwenen of duidelijk in omvang afgenomen zijn, maar in sommige gevallen na de tweede toediening tot wel 4 weken aanhouden. Nasym: Na vaccinatie kan er vaak een lichte verandering in de fecale consistentie worden waargenomen. CONTRA-INDICATIES: Vaccineer geen zieke dieren en vaccineer niet bij een overgevoeligheid voor de actieve bestanddelen, het adjuvans of hulpstoffen WACHTTIJD: nul dagen. SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN: alleen gezonde dieren mogen gevaccineerd worden. Laat het vaccin voordat het wordt toegediend op een temperatuur van +15 tot +25°C komen. Schudden voor gebruik. Dit product bevat minerale olie. Onbedoelde injectie/zelfinjectie kan pijn en zwelling veroorzaken, vooral als de injectie in een gewricht of vinger plaatsvindt. In zeldzame gevallen kan dit leiden tot verlies van de aangetaste vinger als er niet onmiddellijk medische hulp wordt verleend. Gekoeld bewaren en transporteren 2 °C - 8 °C. Niet in de vriezer bewaren. Bescherm tegen licht. Nasym oplosmiddel: Bewaren onder 25 °C. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. Buiten het zicht en bereik van kinderen bewaren. VERPAKKINGSGROOTTEN: HSL: 10 doses per flacon (20 ml) en 50 doses per fles (100 ml). Nasym: 1 dosis + 2 ml oplosmiddel, 5 dosissen + 10 ml oplosmiddel, 25 dosissen + 50 ml oplosmiddel. REGISTRATIENUMMER: HSL: REG NL 104600 UDD Nasym: EU/2/19/241/001-005 UDD VERGUNNINGHOUDER: LABORATORIOS HIPRA, S.A. Avda. la Selva, 135. 17170 Amer (Girona) Spanje. Tel. +34(972) 430660 – fax +34(972) 430661. Gebruik geneesmiddelen op verantwoorde wijze. Voor verdere informatie verwijzen wij u naar de bijsluiter in de verpakking.
voorwoord
SAMENWERKEN Gisteravond was ik voor het eerst in lange tijd weer bij een stakeholderbijeenkomst van een aantal samenwerkende dierenartsen praktijken. Mooi om te zien wat er mogelijk is als je samenwerkt. In dit geval het structureel verbeteren van diergezondheid en daarmee het rendement op het melkveebedrijf. In deze Herkauwer vertelt de familie Feenstra over de klauwgezondheidsproblemen op hun bedrijf en alle daaruit voortvloeiende ellende waar ze lange tijd mee hebben geworsteld. Het raakt me dat ze hier zo open over vertellen. Erg dapper. Fijn om te lezen dat ze inmiddels goed op weg zijn met hulp van verschillende adviseurs.
Nu ik erover nadenk, bijna alles in deze Herkauwer lijkt het gevolg te zijn van goed samenwerken. In het leverbotproject werken we samen met dierenartsen uit het veld om onze kennis over te dragen, zodat u daar vervolgens weer goed gebruik van kunt maken. Vanuit uiergezondheid, op het gebied van speenaandoeningen willen we u ondersteunen bij uw studiegroep. En zeker de dalende kalversterfte is een gezamenlijke inspanning geweest, van de hele sector! Vanavond rond ik een drukke week af door lekker met de kinderen op de bank een filmavond te hebben. Ook een vorm van goed samen(werken). Linda van Duijn, manager afdeling rund
inhoud 04 Actueel 07 Kalender Bereikbaarheid Royal GD is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 07.30 tot 19.00 uur via 0900-1770. Tarieven Alle genoemde GD-tarieven in deze uitgave zijn exclusief btw en 9,95 euro basiskosten.
08 Haal meer uit de Droogstandscheck 11 VeeOnline
12
12 Reportage: samen werken om dierge-
Ophaaldienst voor sectie- en monstermateriaal Aanmelden: via het aanmeldformulier op www.gddiergezondheid.nl of telefonisch 0900-202 00 12 (24 uur per dag). Wij halen het materiaal dan zo spoedig mogelijk bij u op. Sectie- en monstermateriaal kunt u brengen van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. COLOFON Herkauwer is een uitgave van Royal GD Redactie Sietske Haarman, Linda van Duijn, Jet Mars, Marjolijn Waanders, Inge Nijhoving | Beeldredactie Wendy van de Streek | Eindredactie Jessica Fiks | Redactieadres Royal GD, Marketingsupport & Communicatie, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, redactie@gddiergezondheid.nl, www.gddiergezondheid.nl | Productiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Basisontwerp Studio Kaap | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Abonnementen Herkauwer wordt gratis toegezonden aan relaties van Royal GD. Een jaarabonnement (drie nummers) voor personen buiten de doelgroep kost 19,20 euro (exclusief btw) | Advertenties Royal GD en de redactie zijn niet verantwoordelijk en daardoor niet aansprakelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties en advertorials. Adverteren: Dock35 Media B.V., T. 0314 35 58 52 | Verschijningsfrequentie drie keer per jaar | Suggesties Heeft u suggesties voor dit blad, dan kunt u deze via redactie@gddiergezondheid.nl doorgeven aan de redactie. Overname van artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever. | Disclaimer Royal GD en de redactie zijn niet verantwoordelijk en daardoor niet aansprakelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties en advertorials. ISSN: 1875a-2594 Wilt u dit blad niet meer ontvangen of wilt u een adreswijziging doorgeven? Dat kan via 0900-1770 (lokaal tarief). Vraag naar klantdatabeheer, of stuur een e-mail naar brbs@gddiergezondheid.nl.
zondheid weer op peil te krijgen
17 De leverbotslak 21 Alles over speenaandoeningen 22 Monitoring: gunstige ontwikkeling 17
kalversterfte
27 Jongveeaanpak: van kalf tot gezonde melkkoe
29 Relatiebeheerders 31 De boer op 27
32 Diergezondheid volgens Trea Doornenbal
Herkauwer, oktober 2021 - 3
Webinar GD en CRV: ‘Het begint met gezonde klauwen’ Klauwgezondheid is één van de belangrijkste redenen voor gedwongen afvoer van het melkveebedrijf. Reden te meer voor CRV en GD om u -met een drietal experts- op 25 oktober via een webinar bij te praten over dit thema. Ype van der Woude, voorzitter van de vereniging van Rundveepedicures, zal ingaan op de veranderingen in het scoren van de verschillende stadia van Mortellaro. Pieter van Goor, productontwikkelaar bij CRV, geeft inzicht in het belang van fokkerij bij de verbetering van klauwgezondheid. En Ryan van Egmond, rundveedierenarts bij GD, vertelt u over het belang van voeding voor sterke klauwen die tegen een stootje kunnen.
Nieuw: GD introduceert jongvee-aanpak Jongveeopfok staat volop in de belangstelling. Niet verwonderlijk: een probleemloze opfok met focus op een goede ontwikkeling is voor een kalf essentieel voor een gezond, productief en vruchtbaar leven als melkkoe. Elke fase binnen de jongveeopfok heeft impact op het einddoel en kent z’n eigen uitdagingen. Onze nieuwe jongveeaanpak helpt u om in zeven fasen beter inzichtelijk te krijgen waar nog kansen liggen in de optimalisatie van uw jongveemanagement. We kijken daarbij telkens naar drie thema’s: ziekteverwekkers, voeding en huisvesting. Lees meer over dit onderwerp op pagina 27 van deze Herkauwer.
Gezocht: diergezondheidsverbeteraars Varkensdierenarts Rudolf Raymakers nam recent de eerste Anne Veenbaas-penning in ontvangst. Hij is de winnaar van 2020 en na wat uitstel vanwege de coronacrisis, heeft hij de penning dan echt in handen. De zoektocht naar kandidaten voor 2021 is nu ook gestart. Gezonde dieren, de afwezigheid van ziektes en een goed dierenwelzijn, dat is het doel. Samen werken aan diergezondheid, dat motto staat op de penning. Voorzitter Geart Benedictus van het Anne Veenbaas Fonds: “Er ligt veel kennis op de plank in Nederland. De koppeling tussen wetenschap en praktijk, die initiatieven wil het Anne Veenbaas Fonds belonen. Iedereen die een bijdrage levert aan het verbeteren van de diergezondheid komt in aanmerking: veehouder, dierenarts of onderzoeker, al vele jaren werkzaam binnen een diersector, pas net begonnen of aan het studeren. Grote en kleine initiatieven maken kans: op het eigen bedrijf, met enkele collega’s, in de regio of landelijk. De bijdrage aan diergezondheid en dierenwelzijn kan wetenschappelijk zijn, maar ook praktisch. Bijvoorbeeld het verminderen van sterfte, een goed idee om hittestress buiten de deur te houden, een verbetering in het antibioticumgebruik et cetera.”
4 - Herkauwer, oktober 2021
AANMELDEN KAN VIA:
KENT U IEMAND DIE DE PENNING ZOU MOETEN WINNEN?
WWW.DIGIKLAUW.COM
MELD HEM OF HAAR AAN OP WWW.ANNEVEENBAAS.NL
actueel
Dit zijn de winnaars van de fotowedstrijd Wilde bloemen: ze geven een prachtig gezicht op het erf, en zijn ook nog eens fotogeniek. Dat bleek wel uit de vele inzendingen die we kregen op de fotowedstrijd die GD begin augustus uitschreef. We mochten drie fotografes blij maken met een jaarabonnement op de Mineralencheck: Trea Doornenbal, Erica Arfman-Hietland en Nathalie Kloosterboer. BEKIJK DE WINNENDE FOTO’S EN HET VERHAAL ACHTER DE FOTO’S OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/FOTOWEDSTRIJD
Zien we u op de RMV? Tijdens de Rundvee & Mechanisatie Vakdagen (RMV) in Hardenberg en Gorinchem staat de GD-stand in het teken van klauwen. Goede benen en klauwen zijn de basis voor het goed functioneren van koeien. En wist u dat klauwaandoeningen samenhangen met voeding? We gaan hierover graag met u in gesprek.
Kalverdekje cadeau Door via tankmelkonderzoek de diergezondheid van uw koeien te monitoren, krijgt u inzicht waarmee u problemen voor kunt zijn. Zo werkt u aan een duurzame veestapel. En gezond melkvee begint al met een goede start. Daarom ontvangt u tot en met 31 december 2021 een gratis kalverdekje als u een abonnement afsluit op Mastitis Tankmelk, Klauwgezondheid Tankmelk, de Mineralencheck of Neospora Tankmelk.
Kunt u de verschillende klauwaandoeningen herkennen? Kom langs op onze stand, test uw kennis en ontvang een handige klauwenwaaier. In Hardenberg, 26-28 oktober, vindt u ons op stand 548 en in Gorichem, 23-25 november, op stand D122.
Wilt u weten of de kalveren op uw bedrijf op tijd de juiste hoeveelheid en kwaliteit biest krijgen? De Biestopnamecheck vertelt u wat uw kalveren daadwerkelijk opnemen aan beschermende antistoffen (IgG) uit biest. Dit helpt u bij het optimaliseren van het biestmanagement. Tot eind december krijgt u bij elke vijf Biestopnamechecks een kalverdekje cadeau! MEER HIEROVER WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/BIESTOPNAMECHECK
Herkauwer, oktober 2021 - 5
kalender
Was de mineralenvoorziening in het weide seizoen voldoende?
HET NAJAAR
Weidegras bevat vaak onvoldoende mineralen (onder andere koper) voor een goede groei en ontwikkeling van het jongvee. Het effect van een onvoldoende mineralenvoorziening in het weideseizoen hangt af van meerdere factoren, zoals de lichaamsvoorraad waarmee de kalveren naar buiten gaan, de mineralengehalten van het weidegras, de lengte van het weideseizoen en al of niet een extra mineralengift (krachtvoer, bolus, losse mineralen et cetera). Zeker bij een onvoldoende groei is het zinvol jongvee bij opstallen te laten onderzoeken op mineralen. Dit kan door het bloed van vijf dieren te laten onderzoeken op spoorelementen en GSH-Px. Het onderzoek op spoorelementen geeft de actuele opname weer van koper, zink, selenium en jodium. Het advies is daarom om het jongvee op de dag van opstallen te laten onderzoeken. Als dit bloedtappen bijvoorbeeld twee weken na opstallen wordt uitgevoerd, dan geeft het informatie over de mineralenopname uit het stalrantsoen. De GSH-Px-bepaling geeft de lichaamsvoorraad van selenium weer. Het moment van bloedtappen is hierbij minder belangrijk. AANVRAGEN KAN VIA: WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/PAKKETSPOORELEMENTEN
Biofilm in de leidingen door stilstaand water Heeft u uw jongvee dit seizoen geweid? Dan heeft uw drinkwatersysteem gedurende enkele maanden misschien niet gelopen. Stilstaand water in het voorraadvat of de leidingen kan, zeker in warme perioden, leiden tot meer bacteriegroei en biofilm in de waterleiding of het voorraadvat. Spoel daarom de leidingen vóór het opstallen goed door en laat dit water weglopen in de put. Neem bij twijfels over de waterkwaliteit op de drinkplek of terugkomende vervuiling op de drinkplek een watermonster bij de waterinlaat om zo samen met een specialist te bepalen of reiniging van het leidingsysteem nodig is.
Kalveren bij opstallen ontwormen? Om problemen met maagdarmwormen bij volwassen koeien te voorkomen, is het wenselijk dat jongvee hier al weerstand tegen opbouwt. Het is de bedoeling dat de kalveren deze weerstand tegen maagdarmwormen na afloop van het eerste weideseizoen hebben opgedaan, met zo min mogelijk schade door deze besmetting. Vaak is het op het oog niet duidelijk of en in hoeverre er een besmetting heeft plaatsgevonden. Bij het opstallen komt dan vaak de vraag weer op of het nodig is de dieren te behandelen. Bloedonderzoek naar het pepsinogeengehalte bij kalveren geeft inzicht in welke mate een dier op dat moment (nog) schade ondervindt van maagdarmwormlarven en daarmee of behandeling zinvol en nodig is. Dit onderzoek is zinvol tot uiterlijk een week na het opstallen. Wij bieden individueel en gepoold bloedonderzoek op pepsinogeen aan. Bij gepoold bloedonderzoek laat u van vijf dieren uit dezelfde diergroep bloed tappen. De uitslag helpt u om, in overleg met uw dierenarts, te bepalen of een opstalbehandeling nodig is. LEES MEER OVER MAAGDARMWORMEN:
WETEN HOE HET IS GESTELD MET DE WATERKWALITEIT?
WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/
WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/DRINKBAKCHECK
MAAGDARMWORMINFECTIES
Herkauwer, oktober 2021 - 7
Haal meer uit de Droogstands De transitie is de belangrijkste en ook meest risicovolle periode in de lactatiecyclus van de koe. Veel problemen bij verse koeien zijn terug te voeren op de transitieperiode. De Droogstandscheck geeft via bloedonderzoek vóór het afkalven een goed beeld van de kans op problemen ná het afkalven. De uitslag helpt om in uw droogstandsmanagement bij te sturen om zo de transitie naar lactatie meer succesvol te laten verlopen. In de periode rond het afkalven wordt veel van het lichaam van een koe gevraagd. In zeer korte tijd kalft de koe af, komt de melkproductie op gang en wisselt het dier van groep en rantsoen. Na het afkalven is de koe extra kwetsbaar door een negatieve energiebalans; tijdens de opstart wordt meer energie van de koe gevraagd dan zij op kan nemen, een goede voeropname tijdens de opstart is dus erg belangrijk. Er is altijd sprake van enige vorm van negatieve energiebalans, hierbij worden de reserves aangesproken om de stijgende melkproductie te compenseren. Als de negatieve energiebalans te groot wordt door bijvoorbeeld een lage voeropname in de droogstand of begin lactatie, kunnen gezondheidsproblemen optreden, zoals slepende melkziekte, mastitis en lebmaagverplaatsing. Problemen samen aanpakken Jaarlijks voeren honderden veehouders de Droogstandscheck uit. Reden hiervoor is in veel gevallen te veel gezondheidsproblemen in het begin van de lactatie. Zo nam een veehouder contact met ons op vanwege te veel opstartproblemen bij zijn verse koeien. Tijdens de Close up-fase namen de droge koeien hun brok al matig op en leken sloom. Na afkalven dronken ze in één keer twintig liter water en vraten de bak in één keer leeg.
8 - Herkauwer, oktober 2021
Daarna was de voeropname matig, waardoor de veehouder heel veel moeite moest doen om de verse koeien gezond door de opstartperiode te krijgen, zonder ziektes. Dit kostte hem veel tijd en gaf hem vooral ook veel stress: ‘je hebt gewoon geen zin meer de stal in te gaan, want welke koe heeft nu weer problemen?’.
Voor wie is de Droogstandscheck interessant? • Bedrijven met problemen op koppelniveau, zoals te veel koeien aan de nageboorte, (acute) baarmoederontsteking, slecht opstarten (van de melkproductie), melkziekte, doodgeboren kalveren bij vaarzen of slecht tochtig/drachtig worden van koeien. • Bedrijven die willen controleren of een wijziging in het droogstandsmanagement of -rantsoen (energie- en eiwitvoorziening) het gewenste effect heeft gehad. • Bedrijven die graag gezonde en hoogproductieve koeien willen melken, en periodiek het droogstandsmanagement of –rantsoen willen controleren en optimaliseren.
Sanne Carp-van Dijken, rundveedierenarts en Sietske Haarman, relatiebeheerder
droogstand
check Droge koeien die geen extra vet mobiliseren hebben NEFA’s van ruim onder de 0,4 mmol per liter. Overleg met uw adviseur voor een goede vertaling van de uitslag naar praktische verbetermogelijkheden van de droogstand op uw bedrijf. Ook is het moment van bloedafname voor de Droogstandscheck variabel van 21 dagen voor afkalven tot drie dagen voor afkalven. Bij een dier, ruim voor afkalven met NEFA’s van 0,25 mmol per liter, kan al sprake zijn van meer vetmobilisatie dan wenselijk en is leververvetting rondom afkalven een risico. Op dit bedrijf waren geen afwijkingen in magnesium, ureum en haptoglobine. Lage ureumwaardes kunnen uitwijzen dat de eiwitvoorziening niet voldoende is. Lage of dalende magnesiumwaardes geven aan dat er of een dalende voeropname is of onvoldoende magnesium wordt verstrekt. Variatie in magnesium en ureum kan een aanwijzing zijn voor wisselende voeropname of selectie. Verhoogd haptoglobine geeft aan dat er in het individuele dier aanwijzing is voor een ontstekingsreactie. Verhoogd haptoglobine geeft een verhoogd risico op aan de nageboorte blijven staan.
bedrijf hadden last van leververvetting. Leververvetting treedt op als er te veel vet wordt vrijgezet uit vetweefsel waardoor de lever dit vet niet meer kan verwerken. Een vervette lever kan zijn ontgiftende/detox-werking niet meer goed doen en de koe wordt ziek. De verschijnselen zijn mild tot zeer ernstig; weinig tot geen melkproductie, geen eetlust, koude oren, slap tot zeer ziek, soms diarree en soms gaan koeien eraan dood. Leververvetting heeft ook een negatief effect op de weerstand.
Bedrijfsbezoek Het bedrijf werd door een GD-dierenarts bezocht, samen met de eigen dierenarts en voeradviseur. Het viel op dat vooral de droge koeien té ruim in conditie waren en de Close up-koeien te weinig pensvulling hadden. De droge koeien leken ook te groeien tijdens de droogstand. Voorafgaand was de Droogstandscheck uitgevoerd, deze liet afwijkingen zien op de energievoorziening. Als NEFA’s verhoogd zijn, betekent het dat er sprake is van te veel vetafbraak. Verhoogde NEFA’s voor afkalven zijn een voorbode van leververvetting en negatieve energiebalans op moment van afkalven en tijdens de verdere opstart. De koeien op dit
De veehouder merkte al binnen een maand dat opstartende koeien minder tot geen problemen meer hadden en beter voer opnamen. Aanpassingen worden eigenlijk pas geëvalueerd als er vijf tot tien koeien zijn opgestart na een volledige droogstand op het aangepaste rantsoen. Na drie maanden is ter controle de Droogstandscheck herhaald. Deze uitslag was zo goed als niet afwijkend. De veehouder was blij met de verbetering en ging weer met vertrouwen en werkplezier de stal in.
Succesvolle aanpassingen Op dit bedrijf is als eerste de dagelijkse gemiddelde voeropname van de droge koeien gemeten gedurende twee weken. Deze was een stuk hoger dan ingeschat. Daarna is het rantsoen verschraald en kregen de droge koeien meer ruimte om te bewegen (uitloop). Verder kwam er meer aandacht voor smakelijkheid van het droogstandsrantsoen (voorkomen broei), het verminderen van vervetting in de eindlactatie en een strenger inseminatiebeleid (kortere tussenkalftijd) om vervetting te voorkomen. De voeropname werd gemonitord.
MEER OVER DIT ONDERWERP OP: WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/DROOGSTANDSCHECK
Herkauwer, oktober 2021 - 9
u
BLIJ DAT U ER BENT! Bekijk de video: www.alpurobreeding.nl
SPECIALIST IN KALVEROPFOK
+31 577 40 81 11
info@alpurobreeding.com
www.alpurobreeding.nl
VeeOnline
VEEONLINE: GRIP OP VACCINATIES Op het startscherm van VeeOnline staat een overzicht van uw vaccinaties, welke dieren u heeft gevaccineerd en waarvoor. Zo heeft u altijd een actueel overzicht. Met de vaccinatiemodule op VeeOnline kan uw dierenarts voor BVD, IBR, pinkengriep en blauwtong eenvoudig vaccinaties registeren. Uw dierenarts kan in de stallijst in een paar stappen de vaccinaties aan de juiste dieren koppelen en een datum opgeven voor de volgende vaccinatie. U ziet die datum in de overzichtstabel op uw startscherm. Vaccinatiemodule in combinatie met programma ‘IBR-vrij (route vaccinatie)’ De vaccinatiemodule kost 15 cent per geregistreerd dier, per vaccinatie. Met het programma ‘IBR-vrij (route vaccinatie)’ kunnen bedrijven die IBR-vaccinatie toepassen de status ‘vaccinerend’ krijgen. Zij ontvangen dan gratis elk halfjaar automatisch een vaccinatiebericht van GD. De kosten van de vaccinatiemodule zijn bij het abonnement ‘IBR-vrij (route vaccinatie)’ inbegrepen.
Tip van Dennis “De vraag: ‘Waarom is mijn IBR-status onbekend, ik heb toch binnen de termijn gevaccineerd?’ kan diverse antwoorden hebben. Vraag eerst of uw dierenarts een vaccinatieregistratie heeft afgegeven op VeeOnline en deze ook akkoord heeft verklaard. En heeft u een veterinaire eenheid? Denk er dan aan dat u op alle bedrijven binnen deze eenheid alle dieren ouder dan drie maanden laat vaccineren en registreren.” Dennis Voortman werkt bij de klantcontactadministratie (KCA) van GD. Heeft u vragen of klachten? U kunt ons elke werkdag van 07.30 tot 19.00 uur bereiken op telefoonnummer 0900-1770 (optie 1).
Wist u dat… • Deelnemers aan het programma IBR-vrij (route vaccinatie) de status ‘vaccinerend’ ontvangen nadat hun dierenarts een IBR-vaccinatieverklaring heeft afgegeven op VeeOnline? • Uw dierenarts bij de vaccinatie direct de volgende vaccinatiedatum kan inplannen, zodat u samen tijdig het volgende bezoek in kunt plannen? Deze komt dan te staan in VeeOnline in uw actieoverzicht. MEER OVER VEEONLINE VINDT U OP WWW.VEEONLINE.NL
Een actueel overzicht van de vaccinaties vindt u op het startscherm van VeeOnline.
Herkauwer, oktober 2021 - 11
“Het viel wel op dat we steeds vaker en ergere Mortellaro in de stal hadden.” Melkveehouder Johannes Feenstra
12 - Herkauwer, oktober 2021
Jessica Fiks, redacteur
reportage
KLAUWGEZONDHEID
Samen sta je sterk De familie Feenstra uit Sneek heeft een lastig jaar achter de rug, waarin de diergezondheid op het bedrijf onder druk stond en ze een deel van hun veestapel verloren. Ze zetten met elkaar de schouders eronder. Het hele gezin werkte keihard mee aan het weer gezond krijgen van de veestapel. Johannes: “Je denkt dat je het goed doet en toch gaat het fout.” De boerderij van de familie ligt aan een het einde van een landweg. In de tuin vertelt Johannes samen met zijn vrouw Brechtsje hun verhaal. Over hoe ze samen sterk staan, niet opgeven, altijd nieuwe oplossingen verzinnen en ze laten zien over een flinke portie veerkracht te beschikken. Inmiddels staan er weer tachtig koeien en zestig stuks jongvee in de stallen. Kreupele koeien “Het is er langzaam ingeslopen de afgelopen jaren”, begint Johannes zijn verhaal. “Het viel wel op dat we steeds vaker en ergere Mortellaro in de stal hadden, vooral in de winter van 2019. Ze kwamen elke maand een stuk of twintig koeien bekappen en behandelen, vaak ook weer nieuwe gevallen. Ook pinken werden snel kreupel.” Door veel muizen- en ganzenschade was het voedsel van mindere kwaliteit en ze zagen het celgetal omhoog gaan. “Begin 2020 was het celgetal meer dan 700.000 cellen per milliliter, veel en veel te hoog. Met de dierenarts hebben we onderzoek gedaan en het bleek om subklinische mastitis te gaan. We hebben samen met de dierenarts een behandelplan gemaakt en kregen van de melkfabriek twee maanden de tijd om het op te lossen. Anders werd er geen melk meer opgehaald. We hebben er alles aan gedaan, maar tijdens de behandeling bleken vijftien koeien het niet te redden, die moesten we laten afvoeren. Het was heel intensief om alle koeien te behandelen, daardoor kwam de focus meer te liggen op het verlagen van het celgetal. De klauwproblemen verschoven naar de achtergrond.”
Herkauwer, oktober 2021 - 13
Onafhankelijke experts helpen verder De koeien die hadden afgekalfd, wilden niet meer opstaan. Uit onderzoek kwam geen duidelijke oorzaak naar voren. Wel bleek dat er, naast de klauw- en uiergezondheidsproblemen, ook sprake was van salmonella op het bedrijf. Van de 75 koeien zaten er inmiddels 35 aan de antibiotica. Een dag- en nachttaak om ze te behandelen. Johannes: “We hadden een onderbuikgevoel, iets zit niet goed. Ik legde de situatie uit en er was begrip, we kregen geld om onderzoek te laten doen. Agrarisch schade-expert en tevens dierenarts Jasper Simons kwam langs als onafhankelijk expert. Hij stelde voor om GD-dierenarts Ryan van Egmond langs te laten komen voor een bedrijfsbezoek.” Ondertussen kreeg de familie van alle kanten goedbedoelde adviezen. “Mijn advies is om het aan de experts over te laten. Ryan kwam langs en bekeek wat er allemaal was gedaan tot dan toe. Uit de resultaten concludeerde hij dat het waarschijnlijk in de weerstand zat en primair voortkwam vanuit de problematiek met Mortellaro. Koeien die kreupel zijn gaan minder naar het voerhek, eten minder, liggen meer, herkauwen minder, krijgen uiergezondheidsproblemen, geven minder melk en zijn vatbaar-
der voor infecties. Dan is er zo een negatieve spiraal waarin je dan zit. Met onze dierenarts en de adviseurs hebben we een heel plan uitgewerkt om de diergezondheid weer op orde te krijgen. In dit plan hadden we vooral aandacht voor een structurele aanpak om de klauwgezondheid te verbeteren. We hebben een deel van de fosfaatrechten verkocht en voor een deel van de schade was er dekking op onze rundveeverzekering. Hierdoor konder er onder andere vijftien vaarzen worden aangeschaft.” Schouders eronder Het was een zware tijd, waar de coronacrisis nog eens bovenop kwam. Toch was stoppen geen optie, ook al omdat hun vier kinderen ook leven voor de boerderij. Johannes en Brechtsje zijn zichtbaar trots op hen als ze vertellen over hoe hard ook zij mee hebben geholpen om de situatie te redden. “We zijn echt een gezinsbedrijf. Alle koeien die kreupel zijn, hebben we individueel behandeld. Ook met minder financiële middelen kun je verbeteringen doorvoeren. De kinderen hebben een afkalfstal en iglo’s voor de kalveren gebouwd.” Om de hygiëne en klauwgezondheid te verbeteren is onder andere gekeken naar klauwgezondheid. De Mortellarobacterie houdt van mest, vocht en een zuurstofarme omgeving, dus hygiene van de omgeving van de klauwen helpt mee om de infectiedruk van Mortellaro te verlagen. Om de roosters schoner te houden is daarom een mestrobot aangeschaft en een tweedehands klauwbekapbox om de acute Mortellarogevallen individueel te behandelen. Daarnaast heeft zoon Jan een druppelsysteem aangelegd, zodat er af en toe waterdruppels naar beneden vallen om de roosters schoon te houden. Het ventilatiesysteem wordt ook ‘beneveld’ zodat er koudere lucht de stal instroomt bij hete dagen. Koeien moeten lopen en vreten voor goede weerstand. Kreupele koeien behandelen we nu meteen. Onze zoon Jan
14 - Herkauwer, oktober 2021
reportage
Jessica Fiks, redacteur
helpt hier ook bij en hij loopt ook met de rugspuit door de stal om de klauwen te ontsmetten. Na het melken worden de klauwen eerst automatisch schoongespoten en dan lopen de koeien over de voetmat, met om de dag een desinfectie of een verzorgend middel. Uit Tankmelkonderzoek Klauwgezondheid blijkt wel dat de Mortellarodruk hoog blijft. Door dit onderzoek te blijven doen, houd ik voorlopig nog een vinger aan de pols. Ook het tankmelkonderzoek op mineralen laat ik uitvoeren. Uit onderzoeken bleken biotine en jodium te laag, daar hebben we nu met de voeradviseur over gesproken en een vitaminen-mineralenmengsel toegevoegd.” Verbetering zichtbaar Dat er zoveel hulp beschikbaar was, daarvan waren Johannes en Brechtsje zich eigenlijk niet bewust. Johannes: “Het is net als de huisarts, liever ga je er niet naartoe. Maar als je het nodig hebt, is het handig dat het er is. Nu bel ik ook veel sneller naar GD als ik iets op een uitslag niet kan duiden, de communicatie is erg fijn. Er was vanuit diverse kanten ook aandacht voor ons welzijn en oog voor het gezin. We kregen een ondernemerscoach voor het financiële plaatje, hoe we dat in de komende jaren weer op orde kunnen krijgen. Zo’n situatie hakt erin en het lijkt voor de buitenwereld klaar, maar dat is het nog lang niet.” Het celgetal is verbeterd naar zo’n 150.000 cellen per milliliter, de melkproductie is aanzienlijk toegenomen en het afkalven verloopt vlot. De jongveeopfok doen ze zelf en inmiddels beginnen ze daar de vruchten van te plukken. De derde van hun eigen opfok heeft deze morgen gekalfd, vernoemd naar jongste dochter Teatske. Trots lopen ze naar de nieuwe afkalfstal. “We hebben een whiteboard hangen waar we alles opschrijven, zodat we precies weten welk kalf wat moet krijgen. Kijk, daar ligt ze, straks gaat ze naar de iglo. Deze kalveren geven ons toch zoveel energie”, lachen Johannes en Brechtsje. Zichtbaarheid in de buurt Ze vinden het belangrijk om buurtgenoten bij het bedrijf te betrekken. Op zoek naar alternatieve inkomsten hebben ze kippen aangeschaft en zijn een winkeltje en Rustpunt gestart. “Ook ter ontspanning voor onszelf. Je hebt aanloop en kunt mensen vertellen over het boerenbedrijf. Ik vind het belangrijk om te laten zien wat we doen en uitleg te geven. Onze dochters maken de yoghurt en de eieren komen van onze kippen. We zijn inmiddels bekend en hebben veel klanten. We zijn blij dat het nu beter gaat, maar we zijn er nog niet. We willen de veestapel verder uitbreiden, om zo het bedrijf voort te kunnen zetten. En dat onze zoon het later weer over kan nemen. Ik wil mijn collega-veehouders meegeven om bij problemen gebruik te maken van alle kennis die in ons land is. Er zijn zoveel mensen die je willen helpen als het even niet goed gaat. Pak de handschoen op en werk samen aan een goede diergezondheid. Want werken met die koeien, dat is toch het mooiste dat er is. Een gezonde veestapel, daar doen we het voor.”
Hierboven: Het gezin Feenstra met Brechtsje, Johannes en drie van hun vier kinderen.
Herkauwer, oktober 2021 - 15
Oraal bruispoeder
Smakelijk, bruisend en zoveel meer!
Aanvullend diervoeder voor kalveren en gespeende biggen. Stabiliseert de water- en elektrolytenbalans. Een bruisende, isotone oplossing Enerlyte® Plus lost snel op in water, menging is niet nodig. Vanille aroma Vergroot de smakelijkheid en opname: meer dan 90% van de dieren drinkt 2L water binnen de 30 seconden. Herstelt de darmflora en bevordert de darmgezondheid Dankzij probiotica zoals Enterococcus faecium. Lactose Lactose faciliteert de osmose van natrium en is een energiebron. Bovendien stimuleert lactose de activiteit van het enzyme lactase, nodig voor de vertering van melk. Selenium en Vitamine E Stimulatie van het afweersysteem. VIRBAC NEDERLAND BV | POSTBUS 313 | 3770 AH BARNEVELD INFO@VIRBAC.NL | WWW.VIRBAC.NL | TEL. 0342 - 427 127
Bekijk de video!
leverbot
Debora Smits, rundveedierenarts en Jessica Fiks, redacteur
PROJECT LEIDT TOT PRAKTISCHE RICHTLIJNEN
Vergeet de leverbotslak niet Leverbot is een parasiet die in grote delen van Nederland onder andere voorkomt bij runderen, schapen en geiten. Er zijn regio’s waar de kans op een besmetting veel groter is dan in andere gebieden in Nederland. De leverbot is voor het voltooien van zijn levenscyclus afhankelijk van de zogenaamde leverbotslak, waardoor het risico op een besmetting van uw vee voor een groot deel gerelateerd is aan de leefomstandigheden voor dit slakje. Wij startten eind 2019, in opdracht van ZuivelNL, een project om bij te dragen aan inzicht in de preventiemogelijkheden voor leverbotbesmettingen, om zo dierenartsen en veehouders te ondersteunen. Het doel was om de bestrijding van deze parasitaire infectie, waar nodig, zoveel mogelijk via preventie te laten gebeuren en zo min mogelijk door behandeling. Er bestaat op meerdere bedrijven al resistentie van leverbot tegen triclabendazol. Hoe minder er wordt behandeld, hoe langzamer de uitbreiding van resistentie zal gaan. Niet op alle bedrijven is goede preventie haalbaar. Het doel van dit project was om juist die bedrijven waar het wel haalbaar is, hierbij te ondersteunen. Leverbotprognose Er is veel bekend over leverbot. In het verleden werd jaarlijks een leverbotprognose opgesteld, op basis van onder andere meteorologische gegeven en slakkentellingen. Toch bleef in de praktijk de aanpak op bedrijfsniveau in laagrisicojaren vaak hetzelfde als in hoogrisicojaren. We wilden weten waar dat door kwam en hoe we veehouders konden ondersteunen hier verandering in aan te brengen. Het is ten slotte zonde om maatregelen te nemen als deze niet nodig zijn (denk aan onnodig behandelen van dieren), maar ook om maatregelen achterwege te laten als ze wel nodig zijn (denk aan vroegtijdig stoppen met weiden op bepaalde risicovolle percelen in specifieke jaren). Nadat we eerst uitgebreid literatuuronderzoek deden om erachter te komen hoe men dit in andere landen aanpakte, is samen
Herkauwer, oktober 2021 - 17
Als u laat controleren in hoeverre de ingezette behandeling werkzaam is, wordt mogelijke resistentie tijdig gesignaleerd
met zestien dierenartsen uit bekende leverbotgebieden gezocht naar aanknopingspunten om de aanpak structureler te kunnen benaderen. Deze dierenartsen dachten mee in het praktisch toepasbaar maken van adviezen en volgden een trainingsmodule van vier dagen. Dit gaf veel inzichten over de verschillende mogelijkheden van aanpak van een leverbotprobleem op een bedrijf. Immers, er zijn vele factoren die maken dat de beste aanpak voor het ene bedrijf net iets anders is dan voor een ander bedrijf, zelfs al ligt dit in dezelfde regio. Maatwerk dus, dat op bedrijfsniveau praktisch uitgevoerd moet kunnen worden. Praktisch stappenplan ontwikkeld We zijn uiteindelijk gekomen tot een praktisch stappenplan, waarbij wordt gestart met een uitslag van tankmelkonderzoek naar leverbot. Worden hier geen antistoffen in aangetoond, dan kunnen mogelijk wel één of enkele positieve dieren aanwezig zijn, maar spelen er op bedrijfsniveau geen problemen met een leverbotbesmetting. Zijn er wel antistoffen aangetoond in de tankmelk, dan volgen afhankelijk van de bedrijfsvoering adviezen voor aanvullend onderzoek om erachter te komen in welke diergroep de besmetting optreedt. Op sommige bedrijven is dit bijvoorbeeld alleen bij het jongvee omdat deze bijvoorbeeld geweid worden op nattere percelen, op andere bedrijven treedt de besmetting in alle diercategorieën op. Logischerwijs is in deze verschillende gevallen de aanpak ook anders. Dit stappenplan is onderdeel geworden van een uitgebreide leidraad, waarin het stappenplan wordt uitgelegd en ook de cyclus van de leverbot nogmaals wordt besproken, als ook preventieve maatregelen en het interpreteren van verschillende diagnosti-
18 - Herkauwer, oktober 2021
sche mogelijkheden. Want wanneer doe je bloedonderzoek, wanneer liever tankmelkonderzoek en wanneer is mestonderzoek zinvol? En als je dit onderzoek hebt uitgevoerd, wat kun je vervolgens met die uitslag? Leverbot: hoe verder? Er zullen bedrijven zijn die met alle percelen in hoogrisicogebied liggen voor leverbot, waardoor preventieve maatregelen slechts heel beperkt zin zullen hebben zolang er weidegang wordt toegepast. In veel gevallen zijn er wel mogelijkheden om de kans op besmetting te verkleinen. Op sommige bedrijven blijkt een eenmalige behandeling van het jongvee een sleutelrol te kunnen spelen. Op andere bedrijven is het juist heel belangrijk om goed in te kunnen schatten in welke weides de leverbotslak zich het beste kan handhaven. In principe kan het vee het hele jaarrond besmet raken. Echter, de cyclus via de leverbotslak zorgt ervoor dat de kans op besmetting van het vee met leverbot vanaf eind augustus meestal het grootst is. Tijdig opstallen (of in ieder geval niet meer weiden op hoogrisicopercelen) kan daarmee de kans op besmetting in veel gevallen aanzienlijk verkleinen. Het is afhankelijk van het bedrijf en de bedrijfsvoering of dit een haalbare keuze is. Voor een goede behandelbeslissing per diergroep is diagnostiek nodig. Als u vervolgens ook nog laat controleren in hoeverre de ingezette behandeling werkzaam is, wordt mogelijke resistentie tijdig gesignaleerd. BIJ VRAGEN OVER LEVERBOT EN MEER INFORMATIE OVER DE LEIDRAAD KIJK OP WWW.LEVERBOT.NL OF NEEM CONTACT OP MET UW DIERENARTS
informatief
Debora Smits, rundveedierenarts en Jessica Fiks, redacteur
“Goede afwisseling van theorie en praktijk” Dierenarts Mark van der Heijden (ULP Harmelen) nam deel aan het project. “Onze praktijk deed met nog zestien andere praktijken mee. In twee jaar waren er vier bijeenkomsten van het project: preventie leverbotinfecties. Het doel was om praktische handvatten te ontwikkelen om leverbotinfecties zoveel mogelijk te voorkomen en de inzet van leverbotmiddelen tot een verantwoord minimum te beperken, zonder dat de diergezondheid daarbij in het geding komt. De eerste bijeenkomst stond in het teken van theoretische achtergronden en het zelf in het veld zoeken naar de leverbotslak, onder leiding van deskundigen. In de regen, gewapend met een zeefje zochten we de slak. Het was een goede demonstratie van de werk-
wijze, zo weet je hoe slakken te zoeken en deze vervolgens te determineren. De vervolgbijeenkomsten waren ingestoken op de praktijk. Aan de hand van instructies bracht elke deelnemer op een eigen bedrijf de leverbotsituatie in kaart. Dit varieerde van het karteren van de percelen tot het uitvoeren van diagnostische onderzoeken. Het was een goede afwisseling van de theoretische kennis en de praktische ervaringen van de deelnemers, met de nodige discussies. Het was leuk om met andere practici de aanpak van leverbot te bespreken en alle details rondom deze parasiet nog een keer langs te lopen, om zo te helpen een praktische richtlijn op te stellen. Wel blijft het zoeken naar de leverbotslak een grote uitdaging!”
“Op de knieën op zoek naar de juiste slak” GD-relatiebeheerder Walter Schouten zoekt al meer dan 25 jaar naar leverbotslakken op bedrijfspercelen en deelde zijn kennis met de deelnemers van de pilot. “De leverbotprognose is dan wel gestopt, toch blijft het zoeken naar de leverbotslak belangrijk. Er moet aandacht voor blijven, want leverbot kan problemen opleveren bij bedrijven. Juist nu we weer een vochtige zomer hebben gehad. De leverbotslak is slechts 2 tot 5 millimeter groot en heeft een huisje met stippels. Om deze slak te vinden, moet je op je knieën in de greppel gaan liggen. Dat het zo arbeidsintensief en ingewikkeld is om ze te vinden, dat hadden de deelnemers aan de pilot vooraf niet door. Ik kreeg veel reacties. Als ik bij dierenartspraktijken kom, laten ze me de vangst soms zien. Dat zijn niet altijd de juiste slakjes, want het blijft een kunst op zich om die ertussenuit te vissen. Het is mooi om te zien dat de kennis wordt toegepast. Mocht u willen weten of er leverbot is op uw percelen, overleg dan met uw dierenarts hoe u hierachter kunt komen. Het kost wel tijd om het echt goed in kaart te brengen, maar het is wel belangrijk dat we het blijven doen als het nodig is.”
Herkauwer, oktober 2021 - 19
De hoogste kwaliteit medische scanapparatuur
Vraag een vrijblijvende demo aan!
o ig z em e D nw a a
ULTRASOUND
12 inch screen Touch screen 60 GB geheugen
Nu ook lease!
WWW.DRAMINSKI-RETAIL.EU AGRI SERVICE JEUKEN B.V. A
+ B
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
RISORSA®AGRI EASY SERVICE JEUKEN B.V. Nieuwee! formul
Dip spray producten en te
gebruiken bij melkrobotsystemen Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1
A
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
C
M
Y
CM
MY
CY CMY
K
+ B
voor celgetal
Anzeige Agri Risorsa A5-ha-4c 24.09.2008 10:07 Uhr Seite 1
+ B
A
De oplossing
+ B
problemen
Schubert straat 33, 6566 DL Millingen a/d Rijn (nl) RISORSA STRONG Tel: +31 481 433661 Vormt een lichte bescherming we A + B Nieu e! formul Fax: +31 481 432075 ® ® Mob: +31 (0)6 53195804 BARRIER RISORSARISORSA BARRIER Vormt een extreme bescherming www.agriservicejeuken.nl Nieuwe ule! ®
form
Probe 1-14 MHz Doppler: Colour, Power, Pulse Wave info@draminski-retail.eu T 0646 038 514
Hans Miltenburg, zoötechnisch specialist en Christian Scherpenzeel, rundveedierenarts
Uiergezondheid
UIERS ONDER DE LOEP
Alles over speenaandoeningen Ons uiergezondheidsteam (UGA) ontvangt regelmatig vragen over speenaandoeningen. Variërend van zeer ernstige aandoeningen tot minder ernstige aandoeningen. Speenaandoeningen kunnen veel problemen geven bij het melken en er kan uierontsteking ontstaan. De oorzaken snel onderkennen is belangrijk. In een interactieve workshop over speenaandoeningen gaan we aan de hand van afbeeldingen dieper in op oorzaken en oplossingen. Zien we u snel?
Melkinstallatie Bij een goed functionerende melkinstallatie zijn de spenen na het melken droog, zacht en warm. De huid is gaaf en heeft een normale kleur. Gezwollen of verkleurde spenen direct na afname van de melkstellen wijzen op onvolkomenheden bij de melkinstallatie. Daarnaast kan de melkmachine aandoeningen veroorzaken die langer zichtbaar zijn, zoals puntbloedinkjes en overmatige speenpuntvereelting. Kleine sneetjes aan de basis van de speen kunnen ook zijn veroorzaakt door de melkinstallatie. Infectieuze oorzaken Speenaandoeningen kunnen ook worden veroorzaakt door bacteriën, virussen en schimmels. Virussen spelen bij speenaandoeningen de belangrijkste rol. Wratten (Bovine Papilloma Virus), Bovine herpes mammilitis en Pseudocowpox zijn hiervan de bekendste voorbeelden. Het virus wordt overgedragen door direct contact, via materialen waar het virus op zit of via insecten. De ernst en de duur van de aandoeningen is afhankelijk van het type virus, de plek op het lichaam die is aangedaan en de mate van gevoeligheid van het dier voor het virus. Afhankelijk van het type virus kan zich na een bepaalde tijd immuniteit ontwikkelen waardoor de aandoening verdwijnt. De maatregelen tegen deze virale aandoeningen zijn met name gericht op het voorkomen van overdracht, zoals speenontsmetting en vliegenbestrijding. Andere oorzaken Speenverwondingen kunnen ook ontstaan door betrapping, prikkeldraad, bijten, chemische stoffen en verbranding. Allergische reacties, bijvoorbeeld voor rubber, kunnen ook een rol spelen. Een weersverandering kan schrale spenen en kloven veroorzaken. Onder invloed van ultraviolet licht en bepaalde bestanddelen in het voer kunnen spenen worden aangetast door zonnebrand. Natuurlijk zijn er ook aandoeningen waarvan we de oorzaken nog niet precies weten. Met elkaar worden we in ieder geval wijzer. Workshop speenaandoeningen Heeft u interesse om in een groepsbijeenkomst (bijv. bestaande studieclub of dierenartsenpraktijk) meer te weten te komen over speenaandoeningen? Neem dan contact met ons op via 0900-1770 of stuur een e-mail naar info@gddiergezondheid.nl.
Herkauwer, oktober 2021 - 21
Gunstige ontwikkeling kalversterfte Aandacht voor het verbeteren van de zorg en opfok heeft de afgelopen jaren geleid tot een daling van de kalversterfte. Tools die zijn ontwikkeld vanuit de monitoring, kunnen verdere optimalisatie ondersteunen. In het monitoringjaarverslag hebben we hierover bericht. We delen dit graag met u.
Percentage
In de afgelopen jaren zijn maatregelen genomen om de kalveropfok te optimaliseren en de sterfte van kalveren te verlagen. In een verdiepend onderzoek, onderdeel van de Data-analyse, heeft
10.0% 9.0% 8.0% 7.0% 6.0% 5.0% 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0%
GD de kengetallen voor kalversterfte geanalyseerd om meer inzicht te krijgen in achterliggende factoren. Alle kengetallen over kalversterfte, in zowel de melkvee- als de vleeskalverhouderij, lieten tussen begin 2018 en 1 juli 2019 een daling zien. In deze periode waren er meer bedrijven zonder sterfte, of met een laag sterftepercentage, en minder bedrijven met een hoge sterfte. Sindsdien stabiliseerden de kengetallen op het lagere niveau of daalden zij verder, zo blijkt uit onderzoek in de periode van het derde kwartaal van 2019 tot en met het derde kwartaal van 2020.
Kengetallen kalversterfte
Trend Gemiddelde sterfte van niet-geoormerkte kalveren
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Kwartaal
22 - Herkauwer, oktober 2021
Gemiddelde sterfte van geoormerkte kalveren ≤14 dagen leeftijd
monitoring
Na implementatie verschillende tools daalt sterfte Uit het onderzoek bleek dat meerdere factoren invloed hebben op de kalversterfte. Ten eerste hebben kalveren van vaarzen een hogere sterftekans dan die van meerderekalfskoeien. Ook een kalf uit een meerling is kwetsbaarder. Ten slotte speelt, in beperkte mate, het geslacht van het kalf een rol. Er was een duidelijk verband tussen de daling van kalversterfte en de periode waarin KalfOK of het Kalversterftekengetal en het KalfVolg-Systeem (KVS) waren geïmplementeerd op het
Al sinds 2002 houdt Royal GD zich intensief bezig met de uitvoering van de diergezondheidsmonitoring in Nederland. Hiervoor werken wij nauw samen met onder andere de diersectoren, de zuivel, het ministerie van LNV, dierenartsen en veehouders. Deze rubriek verhaalt over bijzondere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de monitoring oplevert. Samen werken we aan diergezondheid in het belang van dier, dierhouder en samenleving.
betreffende bedrijf. In hoeverre de daling geheel kan worden toegeschreven aan de implementatie van deze tools, is niet vast te stellen. Zorg verbeteren Het gebruik van antibiotica tegen diarree of luchtwegproblemen en de (preventieve) behandeling voor cryptosporidiose, was op melkveebedrijven geassocieerd met een hogere kalversterfte. Bij vaccinatie tegen diarree, luchtwegproblemen of longworm of bij behandeling tegen coccidiose bleek de kalversterfte lager. Vaccinatie is vaak onderdeel van een totaalstrategie om het management van de kalveropfok te verbeteren. Ook bij problemen in de opstartfase van de lactatie bij koeien was een significant hogere kalversterfte zichtbaar. Omgevingsfactoren, zoals extreme buitentemperaturen, zijn belangrijke aandachtspunten. Aandacht en inzicht werkt In dit onderzoek lijkt de daling in kalversterfte samen te hangen met alle aandacht voor het verbeteren van de zorg voor kalveren. Vastgestelde risicofactoren kunnen aanknopingspunten geven voor een verdere verbetering van de kalvergezondheid op een bedrijf. Deelname aan KalfOK of het Kalversterftekengetal helpt veehouders en hun dierenartsen inzicht te verkrijgen in de cijfers. De tools kunnen daarom een goed hulpmiddel zijn om de jongveeopfok te optimaliseren.
Herkauwer, oktober 2021 - 23
INGE SANTMAN-BERENDS, VETERINAIR EPIDEMIOLOOG BIJ GD
“Uit Data-analyse blijkt dat deze aanpak werkt” “Binnen de afdeling R&D gebruiken en analyseren we data om diergezondheid te monitoren. Als onderdeel daarvan is een verdiepend onderzoek naar kalversterfte gedaan. Een aantal jaar geleden zagen we dat de kalversterfte toenam en ook vanuit de sector kwamen signalen. Daarom zijn vanaf 2018 meerdere tools ingezet en kwam er meer aandacht voor de opfok. Inmiddels neemt de sterfte af en kunnen we inventariseren in hoeverre de aandacht en de tools hebben geholpen. Als we weten wat heeft gewerkt, kunnen we die interventies ook gebruiken om een verdere verlaging te bewerkstelligen. Problemen bij de opstart van de lactatie bij koeien, bleken geassocieerd met een hogere sterfte bij de kalveren. Mogelijk kunnen beter droogstandsmanagement en optimalisatie van de tweede helft van de lactatie ervoor zorgen dat kalveren sterker ter wereld komen. Een andere mogelijkheid is dat wanneer de koeien het minder goed doen, ook bij de kalveren problemen ontstaan. Daarnaast zien we dat kalveren geboren uit vaarzen een hogere sterftekans hebben. Met name in de winter is het verschil met meerderekalfskoeien duidelijk. Het is dus belangrijk om vaarzen rondom het afkalven goed in de gaten te houden. Om alle risicofactoren die spelen bij kalversterfte goed in beeld te hebben, is vaak een aanpak op maat nodig. De veehouder kan samen met de eigen dierenarts kijken naar wat goed en minder goed gaat. Met name KalfOK kan de veehouder meer inzicht geven over de bedrijfsituatie en ten opzichte van collega’s. Zo kan een veehouder, met de dierenarts, de verbeterpunten in kaart brengen. Ons onderzoek maakt inzichtelijk dat alle initiatieven echt werken. Er wordt maatschappelijk met een vergrootglas naar jonge dieren gekeken, dus het is mooi dat de sector dit zelf heeft geïnitieerd en met de tool is gekomen. In 2013 wisten nog niet alle veehouders waar ze stonden met betrekking tot de kalversterfte op het eigen bedrijf, ten opzichte van het gemiddelde. Nu wel en dat is belangrijk, want pas als je weet dat het beter kan, ga je actie ondernemen. De kalversterfte is flink gedaald. Ons onderzoek is eind 2019 uitgevoerd, maar de continue monitoring laat zien dat de sterfte ook daarna verder afneemt. Volgend jaar willen we KalfOK weer valideren, verbeteren en eventueel kengetallen toevoegen. We gaan de resultaten van de Data-analyse ook publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift. Hopelijk inspireert dat verder onderzoek naar verbetering van de jongveeopfok wereldwijd.”
24 - Herkauwer, oktober 2021
monitoring ELINE VEDDER-MONASTER, MELKVEEHOUDER EN BESTUURDER VAKGROEP MELKVEEHOUDERIJ LTO NEDERLAND
“Onderzoek weerspiegelt de inspanningen van melkveehouders voor goede zorg aan kalveren” “Wij zeggen altijd: een gezond kalf is de basis voor een gezond bedrijf. Bovendien is goede zorg voor de kalveren essentieel voor het maatschappelijk draagvlak. Twee belangrijke redenen waarom de zorg voor jonge dieren zo cruciaal is voor LTO. Het onderzoek laat zien dat bewustwording van de zorg voor kalveren de afgelopen jaren heel veel teweeg heeft gebracht. Er zijn veel verbeteringen in de zorg, de kennis is toegenomen en ook het werken volgens protocollen heeft veel goeds gedaan. Het kunnen vergelijken van hoe een melkveehouder scoort ten opzichte van collega’s is daarbij erg belangrijk. Dat geeft prikkels om zelf te gaan verbeteren. Er is intrinsieke motivatie bij de ondernemers om het goed te doen en de kalveren profiteren daarvan. Het onderzoek laat ook zien dat het bij groeiende bedrijven extra belangrijk is om goed de focus op de jonge dieren te houden. Zodat ze in alle drukte niet tussen wal en schip vallen. Wat mij aangenaam heeft verrast, is dat de sterftecijfers voor kalveren in alle leeftijdsgroepen zijn gedaald. Je zou denken dat vooral de jongste groep, die het meeste risico loopt, profiteert. Maar we zien dat de verbeteringen voor alle leeftijden doorwerken. We horen het zelfs terug uit de volgende schakel. In de kalverhouderij is minder uitval en minder antibioticumgebruik. De kwaliteit van de kalveren is in zijn geheel omhoog gegaan. Binnen LTO proberen we ook de andere sectoren te laten profiteren van de kennis die is opgedaan. Dat is nog niet heel eenvoudig, omdat er binnen de melkveehouderij nu eenmaal meer data per individueel dier worden verzameld. De minister wil graag een benchmark ‘sterfte van jonge dieren’ uitrollen over de verschillende sectoren. Het is duidelijk dat KalfOK daarbij een voorlopersrol heeft. De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) heeft ook onderzoek gedaan naar KalfOK en noemt het systeem robuust, betrouwbaar en echt een voorbeeld. Het is veel completer dan alleen plat een sterftecijfer in kaart brengen.
“Inzicht in de eigen kalversterftecijfers is belangrijk: als je weet dat het niet goed gaat, onderneem je actie”
Met dit uitgebreide systeem kunnen we goede zorg monitoren en daarin verder verbeteren. We willen als LTO daarom graag dat de minister het KalfOK-systeem accordeert als benchmark. Zowel KalfOK als het KalfVolgSysteem hebben een hele hoge dekkingsgraad onder melkveehouders. De resultaten uit dit onderzoek zijn wat mij betreft een goede afspiegeling van de moeite en energie die de sector heeft gestoken in goede zorg voor kalveren. Dat zien we echt terug en daar zijn we heel blij mee. We gaan dan ook gemotiveerd door op deze ingeslagen weg.“
Herkauwer, oktober 2021 - 25
HITTESTRESS?
Het stalklimaat is bepalend!
DE OPLOSSING
ABBIFAN 140-XXP-2 Ventilatoren met extreem laag stroomverbruik door modernste motortechniek! Direct aangedreven!
30-70% zuiniger Géén frequentieregelaar nodig Géén motor bev. schakelaar nodig Géén speciale bekabeling nodig Aansluiting 230/400V 50Hz Energie investerings aftrek (EIA)
VOOROP IN DIERGEZONDHEID
Geef mastitis geen kans Met Mastitis Tankmelk krijgt u in één oogopslag inzicht in de uiergezondheid van uw hele koppel melkvee. De tankmelk wordt automatisch onderzocht op de belangrijkste mastitisverwekkers en hun gevoeligheid voor antibiotica. Zo bent u uiergezondheidsproblemen voor en weet u precies welke injector werkt op uw bedrijf. Goed voor de koe, dus ook voor u.
Meer weten? www.gddiergezondheid.nl/uga
ACTIgrEatis
nu met kje e kalverd
DWARSVENTILATIE brengt frisse buitenluchtin de stal!
Eenvoudiger montage Minder bekabeling Géén obstakels in de stal Géén onrust in de stal bij schoonmaken Kortere ophanging Koeling over de lengte van de ligboxen
Tel. 0184-711344 sales@abbi-aerotech.com www.abbi-aerotech.com
ADVERTEREN IN DIT MAGAZINE? Neem contact op met: Marcel Koot T +31 (0)314 - 355 852 E marcel.koot@dock35media.nl I www.dock35media.nl
jongvee
Inge Nijhoving, rundveedierenarts
JONGVEEMANAGEMENT OPTIMALISEREN
Van kalf tot gezonde melkkoe Een probleemloze opfok met focus op een goede ontwikkeling is voor een kalf essentieel voor een gezond, productief en vruchtbaar leven als melkkoe. Onze jongvee-aanpak helpt u in zeven fases om beter inzichtelijk te maken waar nog kansen liggen in de optimalisatie van uw jongveemanagement. Een goed begin start rond de geboorte met een vitaal geboren kalf. Juist zo’n kalf neemt gemakkelijk voldoende biest op, wat essentieel is voor een succesvolle opfok. 2. De basis voor een probleemloze opfok ligt in de eerste 2 dagen. Een goede biestgift zorgt voor voldoende weerbaarheid van het kalf en speelt een belangrijke rol in de darmontwikkeling. Vanuit de omgeving moeten de uitdagingen niet te groot zijn, bijvoorbeeld door altijd zorg te dragen voor een goede hygiëne. 3. In de fase van 2 tot 14 dagen kunnen ziekteverwekkers die diarree veroorzaken veel problemen geven. Kalveren zijn voornamelijk afhankelijk van de melkvoeding, maar er wordt ook al gestart ze te trainen tot herkauwer. 4. Vanaf 14 dagen oud vinden vaak grote veranderingen in huisvesting plaats. Zorg dat de overgang van de eenlingbox
5.
1.
6.
7.
naar de groep stressvrij verloopt, ziekteverwekkers onder controle zijn en kalveren goed kunnen starten met de overgang naar vast voer. Spenen blijft een kritisch moment. Een dip rond spenen kan veel impact hebben op de gezondheid van het kalf. Managementkeuzes na het spenen, zoals wel of geen weidegang, vragen om een specifieke aanpak. In de fase rond inseminatie zijn vruchtbaarheid, goede klauwgezondheid en een passend rantsoen belangrijke aandachtsgebieden. De ontwikkeling van de vaars is bepalend of een dier klaar is om drachtig te worden en heeft veel invloed op de bedrijfskengetallen. Introductie van de nieuwe drachtige vaars in de kudde heeft veel impact op het productieve leven van de vaars. De vaars naar behoefte voeren en zorgen voor genoeg ruimte en tijd om te wennen in de nieuwe groep vragen vakmanschap van de veehouder, met als resultaat een gezond en vitaal kalf.
In het schema op de volgende pagina staat wat per levensfase de belangrijkste aandachtspunten zijn.
Herkauwer, oktober 2021 - 27
Een gezonde opfok, voor gezonde melkkoeien Jongvee
Inge Nijhoving, rundveedierenarts
Onderstaand schema helpt u om per fase beter inzichtelijk te krijgen waar
nog kansen liggen in de optimalisatie van uw jongveemanagement. Elke fase Een probleemloze opfok is voor een kalf essentieel voor een gezond, productief en vruchtbaar leven als binnen de jongveeopfok heeft namelijk impact op het einddoel en kent zijn melkkoe. Elke fase binnen de jongveeopfok heeft impact op dit einddoel en kent z’n eigen uitdagingen. eigen uitdagingen. We kijken daarbij telkens naar drie thema’s: ziekteverwekvoedingin en de huisvesting. Dit schema helpt u om inzichtelijk te maken waar nog kansenkers, liggen optimalisatie van uw jongveemanagement.
ZIEKTEVERWEKKERS
VOEDING
• Diarreeveroorzakers
• Biest • Water
• Afkalfstal • Eenlingboxen en iglo’s • Materialen biestvoeding
• Diarreeveroorzakers
• Biest • (Kunst)melk
• Eenlingboxen en iglo’s • Materialen voeding • Voerkeuken/koelkast
• Diarreeveroorzakers • Luchtweginfecties
• (Kunst)melk • Ruw- en krachtvoer • Water
• Eenlingboxen en iglo’s • Groepshuisvesting
• Diarreeveroorzakers • Luchtweginfecties
• (Kunst)melk • Ruw- en krachtvoer • Water
• Groepshuisvesting • Van stro naar rooster
• Diarreeveroorzakers • Luchtweginfecties • Parasieten
• Ruw- en krachtvoer • Gras • Water
• Groepshuisvesting • Van stro naar rooster • Weidegang
• Parasieten • Klauwgezondheid
• Berekend rantsoen • Water • Vitaminen en mineralen
• Groep op rooster • Weidegang
• Klauwgezondheid • Gezondheidstatus bedrijf
• Berekend rantsoen • Water • Vitaminen en mineralen
• Drogekoeienstal • Afkalfstal
ROND DE GEBOORTE
TOT 2 DAGEN OUD
VAN 2 TOT 14 DAGEN
VANAF 14 DAGEN
NA HET SPENEN
ROND INSEMINATIE
DRACHTIGE VAARS
28 - Herkauwer, oktober 2021
HUISVESTING
GD2419/08-21
relatiebeheerders
HULP BIJ VRAGEN
Advies voor u De GD-relatiebeheerders geven advies over uw bedrijfssituatie en de ondersteuning die wij u kunnen bieden. Bijvoorbeeld als u een vraag heeft over een onverwachte verandering van de gezondheidsstatus van uw koeien. Of als u meer informatie wilt over diergezondheid (zoals BVD, parasieten, klauwen, uiergezondheid of drinkwater) en wilt weten welke GD-programma’s op uw bedrijf van meerwaarde kunnen zijn. Relatiebeheerder Marion Veldman: “Het leukste aan mijn werk als relatiebeheerder is het geven van advies waar een melk-veehouder ook echt iets mee kan. Tijdens een bezoek raakte ik met een melkveehouder in gesprek over de klauwgezondheid. Dat was het belangrijkste aandachtspunt op zijn bedrijf. Er speelden voornamelijk niet-infectieuze aandoeningen, zoals wittelijnde-
fecten en zoolzweren. Samen met de voeradviseur hebben ze het rantsoen berekend waaruit een tekort aan mineralen naar voren kwam. Om te monitoren of de voorziening van deze componenten na aanpassingen voldoende was, heeft de veehouder zich aangemeld voor Klauwgezondheid Tankmelk. Uit de eerste uitslag bleek de waarde van biotine te hoog, waardoor hierna een tweede aanpassing in het rantsoen is doorgevoerd. Na de tweede uitslag bleken de waardes weer op goed niveau te zijn. Na een aantal maanden is de klauwgezondheid zichtbaar verbeterd. Meten is dus weten om zowel een tekort als overmaat te voorkomen!” MEER INFORMATIE OVER DE RELATIEBEHEERDERS VINDT U OP WWW.GDDIERGEZONDHEID.NL/RELATIEBEHEER
Jan Marion
Staand:
Andreas
Walter
Midden:
Sietske
Joyce
Vooraan: Lammert
Laura
Mike
Sabine
Hans
Anton
Theo
Toine
Chantal
Renske
Herkauwer, oktober 2021 - 29
Advertentie
de boer op
50
…KOLONIEVORMENDE EENHEDEN PER MILLILITER IS DE NORMLIJN BIJ COLIFORMEN
WANNEER IS ACTIE GEWENST? Coliformen zijn omgevingsbacteriën die voorkomen in de directe omgeving van de koe: ligbed, strooisel, mest en drinkwater. Besmetting van de spenen met een omgevingsbacterie gebeurt in de stal. Mastitis Tankmelk geeft onder andere informatie over het aantal omgevingsstreptokokken en coliformen in de tankmelk (zie figuur). Zo kunt u de aanwezigheid van deze kiemen in de loop der tijd volgen. De rode normlijn geeft aan wanneer direct actie gewenst is. Bij Coliformen is dit 50 kve (kolonievormende eenheden)/ml. Dit zegt iets over de uierhygiëne. Hoe schoner de koeien zijn, hoe
lager de hoeveelheid omgevingsbacteriën in de tankmelk. Minder bacteriën betekent een lagere infectiedruk rondom de spenen en daarmee een kleinere kans op mastitis. Hygiënisch werken tijdens de voorbehandeling verkleint het risico dat de bacteriën vanaf de speenhuid in de tankmelk komen. Op het dashboard in VeeOnline ziet u: • Welke kiemen op uw bedrijf extra aandacht behoeven of waar direct actie nodig is. • Of deze mastitiskiemen gevoelig zijn voor de antibiotica die u gebruikt. • Hoe de aanwezigheid van mastitiskiemen op uw bedrijf zich in de tijd ontwikkeld heeft. • Hoe uw bedrijf scoort ten opzichte van collega-melkveehouders en ten opzichte van de streefwaarde. Hiermee heeft u alle informatie voorhanden om betere beslissingen te nemen en de uiergezondheid op uw bedrijf te verbeteren.
vraag & antwoord
HET BELANG VAN TEPELVOERINGEN VERVANGEN BIJ DE MELKROBOT; WAAROM EN WANNEER? Aantal koeien
Aantal melkingen 2
2,4
2,8
3,2
50
25
20
17
15
55
22
18
16
14
60
20
17
14
13
65
19
16
13
12
70
17
14
12
11
Figuur: Het aantal dagen waarna de tepelvoeringen vervangen moeten worden bij een rubber tepelvoering die 2500 melkingen mee gaat. Horizontaal: het gemiddeld aantal melkbeurten per dag, verticaal: het aantal koeien op een robot.
Het tijdig vervangen van tepelvoeringen is belangrijk voor het behoud van een goede uiergezondheid. Versleten tepelvoeringen melken namelijk minder vlot en minder goed uit. Daarnaast kunnen ze minder goed worden gereinigd door de haarscheurtjes die ontstaan aan de binnenkant van de verouderde voering. Inmiddels hebben 4.600 Nederlandse melkveebedrijven een automatisch melksysteem. De robot geeft vaak zelf aan wanneer de tepelvoeringen dienen te worden vervangen, door middel van een (zelf in te stellen) melding. In een conventionele melkstal worden tepelvoeringen tussen de drie maanden en een jaar vervan-
gen, afhankelijk van het aantal melkstellen en het aantal koeien. Bij de melkrobot is het afhankelijk van het aantal melkingen per dag en het aantal koeien. Het tijdig vervangen van de tepelvoeringen is extra belangrijk bij een robot. Enkele dagen wachten vergroot snel de risico’s. Met 65 koeien die 2,8 keer maal per dag worden gemolken geeft een weekend wachten (drie dagen) alweer 546 melkingen (20 procent) extra. Uw leverancier weet na hoeveel melkingen de tepelvoeringen vervangen moet worden. Rubber voeringen meestal bij 2.500 en siliconen na 5.000 tot 10.000 melkingen. Bijgaande tabel geeft aan wat een goed moment van vervanging is bij rubber tepelvoeringen die 2.500 melkingen mee gaan.
Herkauwer, oktober 2021 - 31
diergezondheid volgens Trea Doornenbal Trea Doornenbal en haar man Harry hebben een melkveebedrijf in het Friese Appelscha. Het bedrijf telt 350 dieren, waaronder zo’n honderd stuks jongvee. Ze besteden veel aandacht aan diergezondheid. “Je wilt er bovenop zitten, want gezonde koeien zijn belangrijk voor dierenwelzijn en voor je bedrijfsvoering.” Trea en Harry zijn de vijfde generatie en de opvolging staat al klaar, hun tweeling wil het bedrijf op den duur overnemen. “Je maakt met elkaar keuzes voor de toekomst, zoals het doorvoeren van verbeteringen in de stal. We hebben recent de afkalfstal vergroot en gezorgd dat de oudere koeien in een ruime strobox liggen, zodat ze meer bewegingsruimte hebben en goed kunnen liggen. Je wilt koeien langer aanhouden. Een zieke koe wil je vermijden, je hebt er veel zorgen van. Het zijn je dieren en daar wil je goed voor zijn. Daarnaast is het financieel ook vervelend ook als er zieke koeien zijn.” Vinger aan de pols Inzicht is belangrijk, geeft Trea aan. “We zitten er echt dicht op en bekijken alle koeien dagelijks. Zien we een koe die kreupel is? Dan bekappen we binnen 24 uur. Dat doen mijn man en zoon zelf. We hebben gelukkig nog nooit te maken gehad met erge klauwproblemen. Daarnaast maken we al een aantal jaren gebruik van de Mineralencheck. Dan weet je wat een koe daadwerkelijk opneemt. Hoe is het gesteld met de mineralenbalans? Anders bestel je maar wat mineralen om te geven, zonder dat je inzicht hebt in wat je geeft en wat het oplevert. We hadden een keer een uitslag waaruit bleek dat biotine te laag was. Dat merk je niet zichtbaar aan een koe en op deze manier kwamen we er toch achter en konden we bijvoeren. Samen met de voerleverancier hebben we bijgestuurd en het mineralenmengsel aangepast.” Biodiversiteit Trea werkt binnen haar gemeente samen aan biodiversiteit. “Voor elke veehouder zijn er andere dingen die kunnen werken. Je hebt vaak wel randen van percelen of ruimtes om het bedrijf waar geen gewassen staan. Zo hebben wij inheemse struiken en planten teruggeplaatst en bloemen ingezaaid. Ook vogel- en insectenhuisjes, een meidoornhaag en slootkantenbeheer kunnen helpen bij het verbeteren van biodiversiteit. Zo draag je veel bij, zonder dat het je bedrijfsvoering aantast. Je helpt dan ook nog de natuur, hoe mooi is dat.”
Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770, www.gddiergezondheid.nl, info@gddiergezondheid.nl
