B
400
70
580 400
80
80
55
20 40
105
20
47
80
80
55 400
85
40
20
315
50
7 13
160
160 74
A
700
7 13
170
50
160
64
700
206 560 630 100
306
170
560
133
60
73 306
50
Kulla e Rupave ndodhet në kufirin e një pllaje të madhe të gjërë, me greminë drejt lumit të Thethit. Fusha përreth karakterizohet nga disa shtëpi të grupuara në një lëndinë të shtrirë.
a
20
90
20
150
315
206 560 630
85
110
20
60
85
560
20
20
234
90
315
137
20 06
80
60
150
174
70
64
40
86
150
100
80
130
960
370
400
70
b
50
400
20
1
70 150 370
1
890
50
70
80
20
30
120
60
18 5
70
A
50
70
400
70
174
40
86
150 370
20
32
70
1
47
80
18 5
20 130 50
47
213
40 120
30
136
70
1
32
213
40
306
73 306
50
Në vitet ‘60-të, sistemi i kohës ishte kundra koncepteve feudale , prandaj këmbënguli të zhdukte çdo element identiteti për banorët e zonës dhe traditat e tyre. Me detyrim do ju ndërronin mbiemrat familjeve - Kulla e Ded Ndout, u quajt familja e Rupave.
136
a 133
a
137
19 70 Ndërrim identiteti
150
234
20
40
23
40 344
85
+4.40
630
700
a
90
315
630 344
700
A
160
234
400
80
400
70
70
2
234
+4.40
80
55
30
90
Në vitet ‘70-të u dokumentuan shumë kulla në Theth, një prej tyre qe edhe shtëpia e Ded Ndout e cila u shpall Monument Kulture Kategoria I. Në atë periudhë kulla ka shërbyer si banesë për të dy vëllezërit, prandaj edhe dallohen dy dyer kryesore dhe dy shkallë të brendshme tipologjia e banesës individuale e bashkangjitur.
2
20
2
b
3
HISTORIA KULLA ded ndout
105
94
400
20
47
70
40
23
30 890
40
70
70
2
A
80
55
Planimetria e katit të dytë sh 1:50
2
70
80
70
182
580
400
70
20
B
74
400
b
182
890
110
70
1
94
A
B
370 400
70
50
890 0
960
b
A
100cm
Burimi: Bauhaus - Universität - Weimar
B 50
1 A
B 20
20
72
400
20
72
72
20
+6.75
97
90
400
+6.75
107
30 40
10
95
10
95
556
80
40 20 35
50
7 13
90
110
80
+6.75 +6.60
170
+4.40
+4.40
20
55
70
80
10
100
73
37 20
+4.40 25 20
+4.20
140
60
555
315
85
20
400
281
89
151
15 44 20
20
80
20
80
20
90
20
90
20
80
20
80
20
90
±0.00
6 16 48
20 50
70
113
+1.90
490
152
290
+1.90
177
400
20
315
85
±0.00
±0.00
231
+2.10
110
190
90
+2.10
190
70
+2.10
14 20
+2.10
20
70
20
50
95
80
13
10
+4.20
105
7
95
20
20 90
70
20
70
150
35 20
B
110
10
+6.60
60
160 140
+4.40
133
15
72
120
±0.00
205
200cm
A
B
Prerja a-a
1
Prerja b-b 1
100
2 50 0
Burimi: Bauhaus - Universität - Weimar
20 18
Para periudhës së higjenizimit, kati përdhe shërbente për gjënë e gjallë dhe lidhja me katet sipër bëhej përmes një shkalle të brendshme të lëvizshme. Hyrja për në katin e parë kryhej përmes shkallëve të drurit .
150
20
50
72
20
20
72
15
20
8 720 17
70
72
80
20
70
72
43 15
20
60
103
FUNKSIONET
2
130
+6.75
100cm
426
0
kulla e R U PAV E e braktisur
Në vitet 2008 sapo kishte nisur zhvillimi i turizmit në Theth, prandaj një grup studentësh të arkitekturës nga Bauhaus organizuan një punëtori që sugjeronin ta përshtasnin funksionin e kullës nga banim, në bujtinë për vizitorët. Pas 10 vitesh ende kjo ide mbetet në letër.
100cm
Më vonë kati përdhe u funksionalizua për banim dhe shtëpia u nda për dy familje vëllezër. Të tre katet shërbenin për banim, ku kati përdhe ishte për ndenje dhe odë zjarri, ndërsa kati i parë dhe i dytë për fjetje. Tualetet ishin jashtë për shkak të higjienës dhe mungesës së kanalizimeve. Nga fotot e z. Selim Islami, Kulla e Ded Ndout kishte dy oxhaqe, domethënë çdo dhomë në kat kishte oxhak zjermi. Kati i tretë ishte nënmblojë dhe shërbente për fjetje për miqtë. 2
Sot Kulla e Rupave nuk është më Monument Kulture, për shkak të rrënimit ka dalë nga lista. Mjediset e brendshme janë të dëmtuara, por megjithatë qemerët e dyerve, gurët me simbolika, gurët e shpatullave të dritares janë të ruajtura mirë.
Nga ekspedita e grupit mbi Udhëzuesin më 2017-2018, dëshmohet kulla e rrënuar por jo tërësisht. Mbloja ka rënë, por fatmirësisht muret mbahen ende. EMËRTIMI I OBJEKTIT
Kulla ndodhet pjesërisht në një trajtë ansambli arkitektonik, pasi aty nuk banon më askush. Natyrshëm kulla ka humbur funksionet e jetës së përditshme.
TIPOLOGJI
Kulla e Mark Rupës
Kullë
Kullë drejtkëndëshe
Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
25.08.2018
Adresa e ob.
Lagja Ndrejaj - Theth
Realizuar nga:
Shënim:
Sipas të zotit kulla është mbi 200 vjeçare. Në vitet ‘70 u shpall monument kulture. Sot është në gjendje të degraduar me mbulojë të rënë.
9.1. Karta e planimetrisë 3
B
1
2
3
Oxhaku i zjermit Muri me furgatë të thellë. Është një nga format më të zakonshme. Muret në fazën autentike nuk fugatoheshin por llaçi lidhës i murit, mbushte dhe fugat. Në disa raste fugat e thella janë pjesë e teknikës së muraturës kurse ka raste kur dëmtimi i llaçit prej agjentëve atmosferik i ka krijuar fugat e thella. Këshillohet të mbushen me llaç por pa mbuluar konturet e gurëve.
Dritare me arkitra, prag dhe shpatulla druri
Dritare me arkitra druri
A
Shpatulla guri ose krahë dritareje
Brezi i mblojës
Gurë radhe, nivelues
Dalta
Llaç çimento i papërshtashëm në mbushjen e fugaturave.
Prag dritareje guri
200cm
Trenat e mblojës të inkastruar në mure Muret e gurit në faqen e brendshme të suvatuar dhe në faqen e jashtme të pasuvatuar
Derë me kornizë e arkitra guri
Llaç me rërë dhe gëlqere. Është një nga trajtimet korrekte dhe të përshtatshme. Përveç faktorit koloristik, llaçi i gëlqeres lejon që muratura të ketë frymëmarrje dhe të mos ndikojë lagështira e saj në strukturat e drurit si trarët e ndërkatit etj. Rasti konkret tregon një fugë kur llaçi i ka mbuluar buzët e konturit të gurëve.
Gurë të qosheve (kandeve)
Stena, mur me listela dërrase dhe mbushës me boçe misri
Fugatura të mbushura me gurë të vegjël. Kjo është një formë e zakonshme pasi muratura e çrregullt shpesh i përdor gurët e vegjël për mbushjen e fugave qe lënë gurët e mëdhenj të muraturës.
Dalje e trenave të krevetit. Këto trena mbështeten kokë më kokë me trarët e ndërkatit dhe pasi përshkojnë muraturën shtrihen edhe 150 cm në brendësi
A
Tren i ndërkatit që del deri në faqen e jashtme të muraturës
100
Dhëmbët 50 0
Pamje e fasadës me të gjithë elementet përbërës
0 100cm
Taraku
Desht e oxhakut në kulm në mblojë Guri i oxhakut
Pamje nga fletët e mullirit, hapje me qemer e shpatulla guri
gur të qosheve (kandeve)
Ngrehat e mblojës
Ngrehat e mblojës
B Lidhësat e shtëpisë
Lidhësat e shtëpisë llaç rëre gëlqere 200cm
100
gur lumi të papunuar
Pamje e fasadës me të gjithë elementet përbërës 1
50 0
0 100cm
Siç u përmend, objektet i gjejmë një - dy dhe trekatëshe me lartësi kati relativisht të ulët 2,2-2,6 m. Gjerësia e mureve varion nga 70-80 cm për katin përdhe duke u ngushtuar në 50-60 cm kati i parë dhe deri në 50 cm në katin e sipërm mbi të cilin mbështetet mbloja. Ajo mbështetet mbi muraturë me brez druri në dy faqe ku përfundon forma trekëndore e saj. Përveç mblojës piramidale që përmban një kontur të mbyllur të brezit, gjithë rastet e tjera nuk e kanë. 2
B
EMËRTIMI I OBJEKTIT
Muraturat në ndërtimet në Theth. (pjesa e banesave)
TIPOLOGJI Muraturë Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
25.07.2018
Adresa e ob.
Theth
Realizuar nga:
Shënim: Të dhëna të përfituara nga ekspeditat në Korrik - Gusht - Shtator 2018
9.2. Karta e muraturës 3
1
2
ILUSTRIME
Shënime Teknike:
PËRSHKRIM Kjo tip mbloje gjendet sot te Kulla e Nikoll Koçekut, mullinjtë dhe ndërtimet e vogla ndihmëse. Ka dy faqe të murit që shkojnë deri në nivelin e kulmit të mblojës, i cili mbështetet në kreun e tyre. Sipas studiuesve është një nga format më të vjetra para se të hynin mblojat me pjerrësi të madhe në fillimin e shek. XX-të.
Tipi - Kjo mblojë klasifikohet e tipit M4 që përkon me formën më të thjeshtë atë të planit në formë “drejtkëndëshe” dhe më pas pa ndryshime në skemën konstruktive, zhvillohet në plane të formës “L”, “T” etj.
Sipas prof. P. Thomo kjo tipologji është një nga zgjidhjet më të vjetra dhe qe sot gjendet shumë pak. Edhe në vitet 60-të të shek. XX-të kur nisi studimi i arkitekturës fshatare ishte e rrallë.
Karakteristikat bazë janë se në të dy pjesët anësore të objektit, muri vijon të lartësohet afërsisht deri në 2,3 m - 2,5 m nga ku del dhe pjesa e oxhakut maja mblojë. Funksioni - Nënmbloja ka shërbyer si mjedis veror dhe vend magazinimi në pjesë të caktuara. Kjo hapësirë arrihej përmes një shkalle të pozicionuar në qendër e cila dilte në një korridor që ndante dy dhomat. Dhomat kishin ndriçim nga muret anësore ku ndodheshin dy dritare relativisht të vogla në krahët e oxhakut, i cili qëndronte në mesin e pjesës së murit.
26
23
M3
Tipologjia më e përhapur sot në Theth, të cilën vendasit e quajnë mblojë dy pate, me gungë të thyer. Kjo solli edhe shkëputjen nga mbloja e thjeshtë dypatëse duke futur një element të thyerjes së pjerrësisë në ballet e ngushta të ndërtesës, mbi të cilat vendoset dhe oxhaku.
M4
A
M5
Materiali - Konstruksioni është prej pishe të kuqe, i stazhionuar (8-12% lagështi) dhe i latuar me sëpatë.
M6
Gërshanët (Mahitë)
Hollësia H2 7
Është variacion i tipit M4 por me zgjatim në pjesën ballore për të mbuluar krevetin. Zgjatimi i strehës varion me gjerësinë e krevetit i cili shkon nga 120cm - 160cm.
9
45 ,3
M1
Tipologji me mblojë me pjerrësi të madhe, por që ka ende thjeshtësinë në elemente sikundër ato me pjerrësi të ulët duke i munguar thyerjet në ballë. E gjen në foto historike, si dhe konkretisht në terren si ndërtime të viteve ‘50-’60-të të shek. XXtë. Oxhaku vetë është zgjatim i muraturës anësore në fasadat anësore.
Dërrasat 5
M
M2
Kjo tip mbloje është variacion i tipit M4, por me dy krevete në të dy anët e saj.
Trena i kulmit
TIPI
Tipologji me mblojë me pjerrësi të ulët e cila përmes një zgjatimi krijon një çardak. Këto banesa kanë qenë të zakonshme në Theth (sipas P. Thomos) dhe vendasit i quanin kulla me çardak. Sot shembulli më i mirë dhe më i ruajtur është Kulla e Lulash Keçit (sot, Muzeu Etnografik – Dukagjin), i cili është Monument Kulture Kategoria I dhe është restauruar disa herë. Strehët e këtij tipi janë me dopio bishta.
Është zhvillimi i një prej formave më të zakonshme sot të mblojës së tipit M4 por me një krevet në një prej anëve më të ngushta të ndërtesës. Kulmet anësore të mlojës zgjaten dhe pesha e mblojës shkarkon mbi këmbët dhe trenat e krevetit.
Lugu i kulmit
FORMA
M7
Dërrasat janë dru pishe “shkëmbi” me dendësi fibrash të lartë, të stazhionuara (8-12 % lagështi). Për krijimin e tyre merret zemra e trungut të pemës që quhet dhe “skuqi i pishës” si pjesa me më shumë rrëshirë dhe me fibra më të dendura.
6
A
3
6.2
M8 20
58,3
9
8
76
,1
Është variacion i tipit M4 duke respektuar në plan formën drejtkëndëshe por me zgjatim në pjesën ballore për të mbuluar krevetin e zhvilluar në të gjithë gjatësinë e volumit.
55
Oxhaku
65
9
Pikore e dërrasave të mblojës (Furdë e hollë poshtë furdeve të mëdha dhe mes tyre)
7
Kjo tip mbloje i përshtatet planimetrisë në formë “T” dhe krijon nevojën e bashkimit të dy çative të ndërfutura me njëra-tjetrën në qendrën e volumit të mblojës së tipit M4.
8
76 ,1
Baski (Listela)
M9
16 2 11 13 16 2
15
24
35
Brezat e mblojës mbi mure janë prej dru lisi të stazhonuar (8-12% lagështi).
50
8
25
448
76
,1
Ky tip është i përdorur në ndërtesat me planimetri në formë “L”.
M10
9
Hollësia H3
Nyjet dhe elementet karakteristik:
9 19
76
,1
200
9
76
,1
Gërshanët
49
,1
15
15
15
20
7
21
,6
15
9
2
0
10
10
° ,40 56
B
17
Hollësia H1
200cm
62,2
Mblojat piramidale me kulmin e lartë dhe katër pate janë dhe me monumentalet nga gjithë konfigurimet e tjera dhe mjaft origjinale. Ato nuk janë të përdorshme për banim në pjesën e nën-mblojës siç rezulton nga literaturë dhe gjendja faktike por se fundmi ka dhe shembuj shfrytëzimi pasi kanë hapur baxha ndriçimi. Këto mbloja me konstruksion druri kanë pjerrësi 55-60˚. Kulmi me gjatësi 2-3 m zgjatet pak në pjesën fundore për të mbrojtur me lugun e kulmit, dërrasat që vijnë nga faqet. Tipologjia është hasur në Okol dhe gjetkë.
M11
Mblojat piramidale shpesh kanë dhe dalje me krevet, që është një ballkon që orienton komunikimin e katit të parë dhe të dytë të shkëputur nga ai përdhe (në rastet kur mbaheshin bagëtitë). Kreveti del konsol dhe mbulohet nga zgjatimi i mblojës me dërrasa. Dhe kjo pjesë respekton pjerrësinë e mblojës dhe hollësite e zakonshme të saj. Trenat e mblojës mbështeten në këmbët e krevetit. Sipërfaqja e zgjatur mund të jetë 35-60% e krejt strehës së faqes ku ështe kreveti.
M12
Në këto raste kreveti është sa faqja e objektit dhe si pasojë zgjatimi i mblojës ështe sa brinja e saj. Ndryshime në konstruksion nuk ka dhe as në pjerrësi dhe shkarkimi kryhet dhe në këtë rast në kolonat e krevetit të cilat mbështeten mbi trenat konsol. Daljet e strehës janë rreth 20cm më shumë se parapet dhe kolonat e krevetit për t’i mbrojtur ato. Kulmet qe shpesh kanë qenë dekoruar me kryqe, janë realizuar me lendë druri. Një shembull i tillë ka qenë në Okol sipas fotografive historike.
M13
Në disa raste me krevet në dy nivele, streha gjithashtu del potente në të gjithë gjatësinë e krevetit. Dhe në këto raste hollësite janë njësoj dhe kjo zgjidhje përbën shkallën më të lartë të zhvillimit tipologjik të banesave me plan kuadratik dhe mlojë në formë piramidale. Një shembull i tillë, i shpallur monument kulture, gjendet në lagjen Gjeçaj. Oxhaqet në këtë tipologji janë të ulët rreth 150cm dhe shpesh ka devijime të tymnarit në brendësi të objektit për të realizuar daljen simetrike.
Kisha e Thethit e ndërtuar në fundin e shek. XIX-të është një kombinim formash dhe elementesh arkitektonik të mbulesës duke paraqitur një nga mblojat më interesante, të veçanta në zonë. Këtu gjejmë formën e mblojës piramidale me dalje të një ballkonate me tre pjerrësi dhe të baxhave për ndriçim në faqen perëndimore. Një pjesë interesante është mbloja konike, rast tepër i veçantë i përshtatur me planimetrinë në formë rrethore.
Konstruksioni mbajtës: a. Kulmi b. Streha c. Oxhaku d. Gërshanët e. Brezat f. Tavanet Mbulesa: g. Dërrasat e mblojës Shtresa nën mbulesë: i. Baskitë (listelat)
M14
M15
EMËRTIMI I OBJEKTIT
TIPOLOGJI
Banesa e Martin Shkafjes
Mblojë
100
37
50
62,1
480 654
10 0
1
37
50
50
10 0 100 cm
Forma të thjeshta të mbulesave të koshit të drithit. Mbulimi është me dërrasa, ndërsa struktura me listela druri 6x6 cm apo 7x5 cm. Të veçanta janë këndet me rrumbullakosje duke e ndjekur formën me dërrasat e gdhendura enkas për të marrë formën e caktuar. Forma të thjeshta të mbulesave të koshit të drithit. Mbulimi është me dërrasa, ndërsa struktura me baski druri 6x6 cm apo 7x5 cm.
M16
M17
B
M4
Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
05.09.2018
Adresa e ob.
Lagja Gjelaj - Theth
Realizuar nga:
Shënim: Sipas të zotit banesa është ndërtuar në vitet 1975.
9.3. Karta e mblojës 1 2
3
1
1
2
3
4
5
2
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
3
16
PËRCAKTIMI I LARTËSISË SË KULMIT TË MBLOJËS NË TIPET M4-M10:
17
1265 35 10
60
1073
60 10
10
70
10
70
10
57
10
50
35 10
35
17,1
35
60
Nga përllogaritjet del se lartësia e kulmit të mblojës është e barabartë me bazën (b) e pjestuar me 1.3 që shprehet me formulën b / 1.3 = Hk ku Hk është lartësia e kulmit dhe baza (b) është bazamenti ku mbështetet mbloja në drejtimin më të ngushtë të ndërtesës. Lartësia e lidhjeve të gërshanëve është jo më pak se 200 cm në rastet kur nënnbloja është e shfrytëzueshme si në rastin konkret. Kjo formulë vlen për mbloja me kënde 50-60° (më i zakonshmi është 55-56.5°) kurse kur ka kënd më të madh, përveç se aplikohet vendosja e dy lidhjeve të gërshanëve (mahive) e cila ngelet në kuotë mes 200 -250 cm, përcaktimi i lartësisë bëhet në formë tjetër.
A
A
Shkalla
Goja e gërshanëzës Lidhësi (brezi)
Strehë me bishta nga dalja e gërshanës. Trena e poshtme e mblojës bashkohet me gërshanën përmes brezit.
Struktura e mblojës
Strehë me bishta nga dalja e trenave të mblojës. Trena e poshtme e mblojës bashkohet me gërshanën përmes brezit. Në këto raste ka dhe strehë me tavan. Strehët dalin 35-40 cm nga muri.
B
EMËRTIMI I OBJEKTIT
50 0
1
Shkalle metrike
10cm
50cm
500cm
TIPOLOGJI
Objekte tradicionale në Theth
Mblojë Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
25.08.2018
Adresa e ob.
Theth - Dukagjin/ Shkodër
Realizuar nga:
Shënim: Këto tipologji përfshijnë vetëm fshatin Theth.
100
9.4. Karta e mblojës 2 2
500cm
3
B
2
3
15
A
304
13
93
12
122
Krevet ballor me shkallë 2 katësh
154
65
+2.86
19
+2.80
Krevet ballor pjesërisht gjatësor, i varur
Krevet ballor me shkallë
Krevet ballor i varur gjatësor
Krevet ballor me shkallë i ngushtë
1
Krevet anësor i varur, majtas
137
+0.25
Pamje ballore dhe prerje 1 - 1, Kulla me krevet me shkallë 200cm
1
Tërë kreveti, ose çardaku mbulohet me mblojë me dërrasa (furde), prandaj edhe pse është element arkitektonik i dalë përmes trenave në fasadë, përsëri shihet si pjesë e integruar pasi përfshihet nën strehë.
A
Lidhjet e drurit të rrethit të krevetit me këmbët. Në shumë raste trenat e krevetit nuk janë vazhdim i trenave të ndërkatit, por janë shtesë e tyre dhe lidhen me gozhda. Kjo ndodh pasi nuk është e lehtë të gjenden trarë dru pishe me gjatësi 7 – 8 m dhe akoma më e vështirë zhvendosja e tyre nga mali. Ato dalin 1,5 m jashtë muraturës dhe 1,5 m përshkon muraturën në brendësi.
Gjerësia e krevetit arrin 1 m - 1,5 m dhe ndërtohet krejtësisht me dru pishe shkëmbi.
100
50 0
100cm
Çardak
“Kreveti” është një element arkitektonik prej druri, i vendosur në fasadë, që shërben për hyrjen kryesore në banesë kur në katin përdhe strehoheshin kafshët. Vendosej kryesisht në fasadën ballore, por edhe në ato anësore. Krevetet kanë nisur të ndërtohen rreth 1850-s, bashkë me kullën (Nopsca, 1925). Nga koha kur u përfshi në ndërtim, mbetet një element otoman, formë e evoluar e shkallëve e më pas çardakut.
Krevet anësor i varur në të dy anët
±0.00
krevet çardak shkallë
B
1 20
60
70
303
13
102
135
260
263
624 831
118
1
Shkallë
B
Plan kreveti me shkallë 192
A 1
2
Gjerësia e krevetit arrin 1-1,5m dhe përgjithësisht ndërtohet me dru krejtësisht, por ka raste kur në shkallët e fillimit që ekspozohen ndaj ujërave të shiut, të jenë më gurë. Shpesh trarët e krevetit ishin të dupluar, pasi duke qenë të ekspozuar ndaj shiut ato kalbeshin më shpejt e kjo krijonte lehtësi për t’i ndërruar pjesërisht e jo tërë trarët e shtëpisë.
EMËRTIMI I OBJEKTIT
TIPOLOGJI
Planimetri dhe pamje kreveti
Krevet, çardak, shkallare Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
25.08.2018
Adresa e ob.
Theth - Dukagjin/Shkodër
Realizuar nga:
Shënim:
9.5. Karta e krevetit 3
1
2
3
Planimetri A
B 545 50
2 70
15
62
2
Në të kaluarën jo fort të largët, për shkak të shtrirjes dhe distancave ndërmjet lagjeve, secila prej tyre kishte së paku një mulli.
200
218
37
a
15 58
28
A
Vendndodhja
170
a) Në mullinjtë e ndërtuar në shpate ose rrëza malesh, ku uji për inerci të rënies së lirë drejtohet në lug të mullirit,
1
60 50
445
50
28
b) Në mullinjtë e ndërtuar në zona fushore, vija e ujit orientohet drejt mullirit duke u ngritur gradualisht derisa përfundon me një digë të ndërtuar me gurë dhe prej aty në lugun e mullirit.
468 545
A
B
a)
A
B
b)
(A) Koshi
(B) Lugu i drithit 85
B
(C) Dorëza
55
(Ç) Xânësi ose lopata (D) Guri (i sipërm) (E) Guri (i poshtëm)
(G) Boshti
(Ë) Imshta ose arka 36
(H) Helika 60
A
B
Prerja a-a
50
50 0
1
Mullinjtë horizontal përdorin energjinë e ujit. Është një strukturë që përdor helikën për të kryer procesin mekanik si bluarja, rrotullimi ose goditja me gur. Mullinjtë e Thethit janë horizontal dhe i përkasin traditës më të hershme të ndërtimit të tyre me fillesa që në kohën e Antikitetit të Vonë e Mesjeta e Hershme. Mullinjtë ekzistues të Thethit mendohet se janë rindërtime të mullinjve të shekujve XIX-të dhe XX-të. Nga pikëpamja arkitekturore, mullijtë e Thethit janë ndërtesa të vogla, njëkatëshe, me mblojë prej dërrase. Sipas banorëve kapaciteti i tyre maksimal shkon maksimumi 300 kg drith në ditë. EMËRTIMI I OBJEKTIT
100cm
(F) Bucela (prej dru arre, bugu - më i forti)
Vijat e ujit konsiderohen si e mirë publike në Kanun, ku shkruhet se vijat e ujit, qofshin për ujitje apo për mullinjtë, janë për të mirën e përbashkët.
2
B
TIPOLOGJI
Planimetri mulliri
Mulli Financuar nga:
PUNOI Ril. Viz.
Grupi i punës GO2
Data:
25.08.2018
Adresa e ob.
Lagja Ndërlysaj - Theth
Realizuar nga:
Shënim: Ky mulli është restauruar nga PNUD në vitin 2008 dhe është në gjendje pune.
0 100cm
mulliri i Kolajve
50
mulliri i Ndërlysës
1
Në raport me pozicionimin ndaj vijës (rrjedhës) së ujit, mullinjtë horizontal mund të ndahen në dy tipologji:
Sipas banorëve deri para viteve ‘90-të kanë ekzistuar 12 të tillë, por grupi i punës i këtij udhëzuesi ka arritur të dokumentojë vetëm 9 prej tyre.
mulliri i Okolit
320
90
220
a
320
15
A
mulliri i Gjeçajve
495
50
50
3
9.6. Karta e mullinjve