Nr. 24, Shtator 2020
Trajnimi për Cilësinë e Shërbimeve në Njësitë Akomoduese dhe Restorante në Qarkun Shkodër Njihuni me ekspertët e turizmit të angazhuar në #GO2Innovation Intervistë me ekspertin e turizmit Elton Noti: Sipërmarrësit duhet të investojnë për trajnimin dhe afësimin profesional të stafit Ekspertët e turizmit: Kamarieri është A-ja dhe Zh-ja e një biznesi Vazhdojnë seancat e konsultimeve mbi teknologjitë e pastra në #GO2Innovation Karvani Ballkanik i Biçikletave Balkaravana 2020: Shkodër, Podgoricë, Banja Luka dhe Beograd
Sipërmarrës të turizmit, investoni te njerëzit që punojnë për ju!
Duke marrë mësimin bazë në trajnimin mbi cilësinë e shërbimeve: Investoni te njerëzit!
Paradoksalisht me mikpritjen legjendare, cilësia e shërbimeve është thembra e Akilit për strukturat turistike në Shqipëri. Si një vend i dalë nga izolimi gjysëmshekullor, Shqipëria mbetet ende e papërvojë në industrinë e turizmit. Dëshmi për këtë mungesë përvoje nuk është vetëm masakra 30-vjeçare e ndërtimeve të shëmtuara, brutale përgjatë vijës bregdetare, liqenore e lumore të vendit, por edhe komentet (review) të vizitorëve të huaj, që sidomos gjatë dekadës së fundit, kanë zgjedhur Shqipërinë për aventurat e tyre turistike. Në përgjithësi komentet e tyre për përvojën shqiptare në faqet më popullore të udhëtimeve turistike, janë pozitive, por pjesa e komenteve me doza kritike ka emërues të përbashkët cilësinë e shërbimit. Nuk po ndalemi në detaje që kanë të bëjnë me sjelljet e sipërmarrësve, të kamarierëve, të recepsionistëve etj., disa prej të cilave – sidomos të guidave turistike - janë shembull e të tjerë që kanë përfunduar si çudi shqiptare në mediat botërore. Mirëpo ndërsa ka struktura turistike që i vlerësojnë me përgjegjshmëri dhe seriozitet këto komente, duke interaktuar dhe duke reflektuar ndaj sugjerimeve, ka edhe nga ato që nuk kanë reaguar dhe as ndryshuar për vite të tëra. Në kushtet e frekuentimit në rritje të vendit tonë si destinacion turistik – me kulm në vitin 2019 – kishte gjithmonë mjaftueshëm klientë, të huaj ose vendas për çdo strukturë turistike, por në kushtet e reja të kufizimeve ekstreme të lëvizjes së lirë në mbarë botën, sipërmarrjet e përgjegjshme e kanë konsideruar rishikimin e cilësisë së shërbimeve që ofrojnë. Të detyruar nga kriza e turizmit këtë vit dhe nga pasiguria e të ardhmes së afërt, edhe disa sipërmarrje turistike në Qarkun Shkodër kanë ndërmarrë disa lëvizje për të përballuar me sa më pak humbje situatën, si dhe për të investuar për një të ardhme të qëndrueshme të lidhur ngushtë, në mos të varur nga turistët vendas. Për këtë qëllim, #GO2Innovation, Qendra e Inovacionit e Organizatës GO2, e krijuar nga projekti EU for Innovation me mbështetjen e Bashkimit Europian përmes Agjensisë Suedeze për Zhvillim Ndërkombëtar SIDA dhe Bashkëpunimit Gjerman GIZ, organizoi një seri trajnimesh për rritjen e cilësisë së shërbimeve turistike në strukturat turistike të Qarkut Shkodër. Ky trajnim intensiv i mbajtur në sallë për aspektet teorike dhe i zhvendosur në strukturat turistike për aspektet praktike, evidentoi një seri problematikash me të cilat përballet ky sektor. Sikurse e thotë në intervistën për gazetën VIJA njëri prej dy ekspertëve me përvojë shumëvjeçare në turizëm i angazhuar si trajner nga #GO2Innovation, sipërmarrësit dhe menaxherët duhet të kuptojnë rëndësinë e të investuarit te burimet njerëzore, jo vetëm me pagesën mujore, por me rritjen e tyre profesionale. Mirëpo ky mesazh i zv/rektorit të Universitetit të Durrësit, z. Elton Noti, sikurse edhe leksionet ekselente të ekspertit tjetër me përvojë 30-vjeçare në turizëm – z. Arben Çiço, nuk u mor dot nga sipërmarrësit dhe menaxherët e strukturave turistike. vijon në faqen 5
Ekspertët e angazhuar pranë #GO2Innovation
Trajnim për Cilësinë e Shërbimeve në Njësitë Akomoduese dhe Restorante
Eksperti Arben Çiço duke demonstruar aspekte të shërbimit në restorant Vila Bekteshi
Në trajnimin mbi cilësinë e shërbimeve në njësitë akomoduese dhe restorante morën pjesë rreth 18 punonjës të profileve të ndryshme të sipërmarrjeve turistike në Qarkun Shkodër, të cilat po mbështeten nga #GO2Innovation, si dhe disa studentë nga Shkolla e Mesme Profesionale “Hamdi Bushati”, të cilët janë aktualisht të punësuar në restorante. Tipologjitë e sipërmarrjeve që përfaqësoheshin në këtë trajnim ishin kryesisht restorante dhe hotele e hostele, por edhe bare e ferma agroturizmi. Trajnimi ishte i ndarë në dy faza: leksionet në sallë, të shoqëruara me diskutime nga pjesëmarrësit, si dhe praktika në terren, ku u zgjodhën tre struktura turistike: Bar Restorant Vila Bekteshi, Shkodra Backpackers Hostel “Mi Casa Es Tu Casa” dhe Hotel Promenade. Seancat e leksioneve nisën me prezantimin e trajnerëve të zgjedhur nga #GO2Innovation. Ata ishin dy ekspertë me përvojë gati 45-vjeçare: z. Arben Çiço, Ekspert i lartë i hoteleri – turizmit dhe z. Elton Noti, Pedagog i hoteleri - turizmit dhe marketingut e njëkohësisht zëvendësrektor i Universitetit “Aleksandër Moisiu” në Durrës (shih profilin e ekspertëve në kolonën e gjelbër të faqes 2 të gazetës VIJA). Më pas u vijua me prezantimin e pjesëmarrësve dhe leksionet e para, për të cilat pjesëmarrësit u ndanë në dy salla. Z. Çiço u përqendrua te klienti, rëndësia që duhet t’i kushtohet dhe qasja ndaj tij. Një vëmendje të madhe, në seancat e tjera të trajnimit në sallë, ai i kushtoi llojeve dhe mënyrave të shërbimit ndaj klientëve, tipeve të shërbimit të mëngjesit, gjuhës së klientit dhe gabimeve që nuk duhen bërë nga stafi i një strukture turistike. Nga ana tjetër, gjatë leksioneve të tij, z. Noti u ndal sidomos te teknikat e komunikimit dhe ndikimi i tyre në cilësinë e shërbimeve, si dhe te marketingu i shërbimeve në sektorin HORECA (Hotele, Restorante, Kafe). Më gjerësisht, ekspertët folën dhe sollën shembuj konkretë në lidhje më strukturën menaxhuese të një hoteli duke renditur detyra dhe të drejta thelbësore të secilit prej roleve në këtë strukturë. Vëmendje të veçantë iu dha shpjegimit mbi procesin e përgatitjes paraprake që duhet të bëjë stafi i restorantit, hotelit apo edhe njësive të tjera akomoduese, për të nisur ditën e punës dhe sesi kjo ndikon në efikasitetin dhe rritjen e cilësisë së shërbimit. Trajtimi që iu bë këtyre temave të prekshme nxiti diskutime mes pjesëmarrësve, të cilët sollën shembujt e problemeve me të cilat përballen gjatë angazhimit të tyre të përditshëm në strukturat turistike ku punojnë, qoftë në marrëdhëniet kolegjiale ndërmjet stafit, por sidomos në marrëdhënie me klientët. Gjithmonë duke shfrytëzuar përfshirjen e pjesëmarrësve në trajnim, ekspertët theksuan rëndësinë e teknikave të komunikimit në varësi të shembujve të sjellë nga vetë të pranishmit. Përfaqësuesit e sipërmarrjeve pjesëmarrëse në trajnim, por edhe studentët u njohën me etikën e komunikimit më klientin dhe domosdoshmërinë e trajnimit të stafit në këtë aspekt, sepse sikurse u tha, ato janë lidhja kryesore mes sipërmarrjes dhe klientëve. Prandaj ekspertët demonstruan shembuj konkretë për të treguar se si teknikat e komunikimit ndikojnë direkt në cilësinë e shërbimit. Më parë, eksperët u kishin mësuar pjesëmarrësve se çfarë është klienti apo konsumatori në tërësi, cilat janë nevojat dhe dëshirat e klientit, se si t’i studiojnë dhe t’i njohin klientët e ndryshëm, sepse kjo është thelbësore për shitjen e produkteve apo shërbimive. Stafi menaxherial dhe punonjësit duhet të punojnë me aftësitë e tyre të komunikimit, gjuhën e trupit dhe vetëbesimin për marketimin e denjë të produkteve apo shërbimeve që ofrojnë. Për të arritur këtë, sidomos te stafi i sipërmarrjes, ekspertët theksuan se punonjësit duhet të këshillohen se si të menaxhojnë situatat e papritura, dhe se të gjithë klientët duhen trajtuar njësoj. Ata duhet të nxiten dhe të motivohen për të rritur cilësinë e shërbimit, sepse kjo siguron vazhdimësinë e sipërmarrjes. Secila seancë e trajnimeve në sallë u shoqërua edhe me pyetje nga pjesëmarrësit, përmes përgjigjes së të cilave, ato vetë patën mundësinë të kuptojnë deri në çfarë niveli i zbatojnë rregullat në sipërmarrjet ku ata janë të angazhuar si punonjës të profileve të ndryshme. Pas seancave teorike në salla, trajnimi u zhvendos në terren. Në restorantin Vila Bekteshi u demonstruan disa procese përgatitore që kanë lidhje me shërbimin në sallë, por edhe me punën në kuzhinë. Pjësa më e madhe e kësaj seance iu kushtua demonstrimit të trajtimit të klientit hap pas hapi: mikpritja, orientimi deri në tavolinë, duke e shoqëruar me sugjerime për të kuptuar klientin, rëndësia e kuptimit të gjuhës së trupit dhe komunikimit të vazhdueshëm me të. Ofrimi i menusë ndërkohë që duhet të ndërthuhen pyetje dhe sugjerimë nga ana e kamarierit për ushqimin. Demostrim i shërbimit duke filluar nga pozicioni dhe qëndrimi i kamarierit, mbushja e gotës së ujit dhe të verës, vendosja e pjatave, marrja e pjatave dhe fjalët me të cilat duhet të shoqërohen secili prej veprimeve. Këshilla thelbësore: ai që shërben duhet të jetë gjithmonë i buzëqeshur. Më pas, pjesëmarrësit kishin rolin kryesor të demonstrimit të të gjithë këtij procesi, të ndjekur vazhdimisht nga këshillat dhe korrigjimet e ekspertit. vijon në faqen 5
Elton Noti
Pedagog i hoteleri - turizmit dhe marketingut, UAMD
Prof. Asoc. Dr. Elton Noti ka një përvojë profesionale prej afro 13 vitesh në administratën publike, në fushën e turizmit. Gjatë kësaj kohe, ai ka kontribuar në hartimin e politikave strategjike për zhvillimin e turizmit, kuadrin ligjor, si dhe ka marrë pjesë në disa projekte në bashkëpunim me partnerë kombëtarë dhe ndërkombëtarë si: Organizata Botërore e Turizmit, UNDP, GIZ, OSCE, Këshilli i Europës etj. Noti i ka kryer studimet universitare në Greqi, ndërsa masterin dhe doktoraturën në Universitetin e Tiranës. Që prej vitit 2017, ai është zv/rektor i Universitetit “Aleksandër Moisiu” Durrës, ndërsa më herët është angazhuar në mësimdhënie në disa universitete të tjera publike në vend.
Arben Çiço
Ekspert i lartë i hoteleri - turizmit
Arben Çiço është ekspert i turizmit me një përvojë gati 30-vjeçare në këtë sektor. Përfshirja e tij në turizëm ka nisur si administrator, e më pas inspektor dhe trajner në disa prej kompanive më të mëdha turistike në Shqipëri dhe Ballkan. Çiço ka drejtuar konsulencat, trajnimet dhe mbikqyrjet e menaxherëve dhe departamenteve të tjera të shërbimit në disa kompani, ndërsa në vitin 2001 ka kontribuar si ekspert në hartimin e strategjisë së Zhvillimit të Turizmit 2002-2012. Ai ishte pjesë e grupit nismëtar për promovimin e Shqipërisë në panairet e Turizmit si ITB Gjermani, WTM Londer, BIT Milano, si dhe ka marrë pjesë në disa projekte në bashkëpunim me partnerë kombëtarë dhe ndërkombëtarë si: O. B. Turizmit, UNDP, GIZTZ BRUKSEL etj.
Elton Noti: Sipërmarrësit duhet të investojnë për trajnimin dhe afësimin profesional të stafit
Intervistë me ekspertin e turizmit, pedagog i hoteleri-turizmit dhe marketingut, si dhe zv/rektor i Universitetit “Aleksandër Moisiu”, Elton Noti
Eksperti Elton Noti gjatë një prej seancave të trajnimit në sallë
Si ekspert i angazhuar nga GO2Innovation për trajnimin mbi cilësinë e shërbimit në hotele dhe restorante, si e vlerësoni këtë trajnim? Mendoj se jo vetëm trajnimi që zhvilluam këtu, por çdo lloj seance trajnuese i shërben thellimit të njohurive teorike dhe praktike me personat që janë angazhuar në një biznes shërbimesh apo produktesh, por sidomos shërbimesh, pasi aty është nevoja për të ndërhyrë. Produkti është i prekshëm, kurse shërbimi është i paprekshëm dhe është më vështirë ta shesësh, është më vështirë ta masësh në cilësi. Mendoj që audienca e grupit ishte e divesifikuar, pra pjesëmarrësit ishin si nga sektori i shërbimit të restoranteve dhe barit, ashtu dhe nga fermat me bimë medicinale dhe frutikultura, si dhe nga njësitë akomoduese të karakterit guesthouse dhe hostel. Dua të theksoj se brenda grupit të pjesëmarrësve në këtë trajnim kishim punonjës me shumë vite eksperiencë të cilët kishin çfarë të ndanin në drejtim të eksperiencave dhe problematikave që kanë hasur gjatë punës së tyre. Ndërhyrja jonë, objektivi jonë në këtë trajnim ishte identifikimi i problematikave dhe propozimi i zgjidhjeve dhe i metodave teknike të sakta për të ndërhyrë në zgjidhjen e problematikave dhe çështjeve që mbartin probleme në drejtim të shërbimeve turistike, duke propozuar metodat e suksesshme të shërbimit dhe duke dhënë këshillat dhe sugjerimet e nevojshme për të arritur objektivin që të gjithë bizneset kanë sapo hynë në treg: rritjen e suksesit dhe imazhit të tyre në një treg konkurrues. Shqipëria nuk është ajo e para 20 viteve; sot lojtarët brenda një biznesi luajnë në mënyrë tepër agresive në këndvështrimin e shërbimeve konkurruese dhe avantazhit konkurrues, kështu që është absolutisht e nevojshme që cilësia e shërbimit jo vetëm të jetë e mirë, por edhe të përmirësohet përmes metodave inovative në mënyrë që të mbijetojë dhe të dominojë në këtë treg konkurrues. Në raport me përvojat e tjera tuajat brenda vendit, cili është niveli i pjesëmarrësve në këtë trajnim? Ajo që unë identifikova ishte eksperienca e tyre në punë relativisht e gjatë. Disa prej pjesëmarrësve kishin mbi 8 vjet që punonin kamarierë në
fushën e shërbimeve të restoranterisë apo barit dhe po ashtu pjesëmarrësit që janë të angazhuar në fushën e fermave bujqësore dhe njësive akomoduese. Pozitivja ishte që ata kërkonin të njiheshin me anën teorike të trajnimit, por njëkohësisht ishin diskutantë aktivë gjatë seancave, duke e kthyer trajnimin në një bashkëbisedim dhe diskutim kritik, kur bëhej fjalë për çështje problematike, duke dhënë arsyet përkatëse dhe propozimet e zgjidhjeve gjithmonë në funksion të cilësisë së shërbimit. Çfarë problematikash thelbësore u evidentuan gjatë këtij trajnimi me sipërmarrës dhe punonjës të strukturave akomoduese dhe restoranteve nga Qarku Shkodër? Besoj do të ishte mirë që aktorë, ose pjesëmarrës në këtë trajnim të ishin edhe nivelet më të larta hierarkike, nivelet menaxheriale, të cilët kanë ndikimin e tyre të drejtpërdrejtë te stafi që kanë në varësi, duke përvetësuar njohuritë e tyre në aspektin menaxherial, ku roli i tyre menaxhues dhe monitorues duhet të jetë po ashtu profesional dhe sigurisht vendimmarrës. Kështu që krahas niveleve relativisht të ulëta të stafit të kësaj kategorie shërbimesh, do të ishte mirë që të kishim edhe nivele pak më të larta, që të dëgjonin dhe sigurisht të aplikonin nesër me stafin e tyre vartës gjithçka që ne trajtuam gjatë trajnimit. A mund të thuhet se sektori i turizmit ka një problem të madh dhe ky është shërbimi? Sigurisht, produkti bazë është ushqimi kur bëhet fjalë për një restorant apo dhe hotel, ose akomodimi në një dhomë hoteli, pra komoditeti që ka dhoma, por nëse ky produkt bazë nuk shoqërohet me gjërat e paprekshme me shërbimin e paprekshëm që ja rrit vlerën në mënyrë absolute produktit bazë, që është akomodimi në rastin e hotelit apo ushqimi në rastin e restorantit, atëherë kemi bërë gjysmën e punës, ose nuk kemi bërë aspak punë. Prandaj ajo që e bën akoma më të bukur atë dhomën apo ushqimin e shijshëm, është shërbimi që ofrohet krahas atyre dy shërbimeve bazë. Mirëpo meqenëse Shqipëria këto 20 vitet e fundit ka hyrë në atë procesin e konkurrencës në shërbim, për shkak të historisë tonë të mbylljes për shumë vite, kultura e shërbimit ose teknikat
A mund të ndreqet ky problem derisa mungon vetëdija për të kuptuarit e gjendjes? Sigurisht, ne nuk kemi asgjë më pak se vendet tona fshqinje nga pikëpamja
për t’u shndërruar në top destination në të ardhmen. Çfarë këshille u jepni atyre që mendojnë të përfshihen në sektorin e mikpritjes? Do të thoja që është një mundësi shumë e mirë për të siguruar të ardhura të vazhdueshme, për të gjetur punë, si sezonale ashtu edhe gjithëvjetore në sipërmarrje turistike dhe për sa kohë ne jemi një vend që turizmin e kemi një mundësi shumë të mirë për të zhvilluar ekonominë tonë dhe për të rritur punësimin. Turizmi është një mundësi për të gjithë të rinjtë që ta sigurojnë vetë jetën e tyre, karrierën e tyre dhe të ardhurat e tyre duke u përfshirë në të tilla shërbime. A mendoni se ka një personalitet të caktuar i cili është më i përshtatshëm për këtë sektor? Tani unë do thoja që kushdo që shet shërbime duhet të ketë disa aftësi pak më të avancuara dhe kjo kërkon
Ceremonia e hapjes së trajnimit mbi cilësinë e shërbimeve në strukturat turistike
Do të ishte mirë që pjesëmarrës në këtë trajnim të ishin edhe nivelet më të larta hierarkike, nivelet menaxheriale, të cilët kanë ndikimin e tyre të drejtpërdrejtë te stafi që kanë në varësi turistike. Nuk qëndron problemi as te burimet natyrore, as te burimet tona kulturore e as tek intelekti ynë si njerëz, por problemi është se sa të rëndësishëm e konsiderojmë ne përgatitjen e burimeve tona njerëzore për të qenë të suksesshëm. Duhet të kuptojmë që te burimet njerëzore duhet të investojë çdo sipërmarrës, çdo menaxher. Secili që pretendon të rrisë të ardhurat e biznesit të tij, duhet të mendojë pikësëpari që të ardhurat nuk rriten rastësisht, por rriten përmes investimeve dhe përgatitjes profesionale të stafit që punon në to, duke i trajnuar dhe duke i formuar ata profesionalisht përmes metodave të ndryshme të përçimit të dijeve. Në mënyrë absolute kjo vetëdije duhet promovuar nga ju si organizatë dhe nga çdo organizatë tjetër që operon në fushën e turizmit, për të ndikuar sadopak në vetëdijen e vendimmarrësve të cilët duhet të nxisin stafet e tyre për të marrë njohuri në shkolla profesionale, në trajnime të kësaj natyre e në kurse të veçanta që mund të ofrohen. Shqipëria i ka të gjitha kushtet që të bëhet një Itali e dytë, një Greqi e dytë, një Spanjë e dytë - që janë destinacione tanimë të njohura në Mesdhe dhe që po ashtu si ato, Shqipëria ka gjithë lëndën e parë
më shumë mund, më shumë sfida krahasuar me dikë që shet një produkt, sepse një produkt, me ose pa shitës, ne e blejmë në supermarket, sepse e kemi provuar, e gjejmë dhe e dimë kollaj se çfarë po blejmë. Mirëpo shërbimi ka një karakteristikë të veçantë: ai konsumohet në momentin që prodhohet. Unë nuk mund ta rezervoj paraprakisht për ta konsumuar më vonë, kështu që ti duhet të më bindësh që unë mora në cilësinë e duhur. Prandaj e kuptoni vetë sfidën që ka shërbimi turistik. Mendoj që kemi bërë hapa përpara, por mbetet ende shumë rrugë për t’u bërë në këtë drejtim. Të rinjtë duhet të ndjekin kurse profesionale, shkolla profesionale që nesër të dalin të çertifikuar në treg, siç dalin në të gjithë botën. Duhet të jenë të aftë, të kompletuar në dijet që kanë dhe nëse punojnë në këtë sektor, duhet të jenë ambiciozë për të mësuar e thelluar njohuritë e tyre ditë pas dite. Shkencëtarët thonë se shkenca nuk ka fund, e kjo është e vërtetë për të gjitha dijet, sepse çdo ditë e re nxjerr gjëra të reja dhe gjithmonë e më shumë mësojmë dhe kuptojmë që suksesi varet nga klientët e kënaqur, nga klientët besnikë dhe nga stabiliteti financiar që do ketë sipërmarrja ku punojmë. Bisedoi: F. Hasaj
Eksperti Noti: Kamarieri është A-ja dhe Zh-ja e një biznesi
e shërbimit dhe konkurrenca nuk ka qenë prezentë, sepse konkurrenca është ajo që shtyn përpara dhe cilësinë shpeshherë, prandaj mendoj se është momenti që çdo biznes të jetë konkurrues në drejtim të shërbimit dhe vlerësimet nga të huajt, por edhe nga turizmi vendas të jenë maksimale dhe jo zhgënjyese. Nuk ka pse paraja të shkojë jashtë vendit nëse brenda vendit gjen po të njëjtën cilësi me atë të vendeve të mirënjohura tashmë në fushën e turizmit. Kështu që është momenti që trajnimi të jetë i domosdoshëm, jo opsional për nivelet drejtuese dhe nivelet operacionale të sipërmarrjeve të shërbimeve hoteliere apo të restoranterisë, sepse është gjithçkaja për imazhin e çdo biznesi tanimë.
Çfarë është një kamarier, një host, një recepsionist, një bell boy për imazhin e biznesit dhe vetë biznesin? Unë do thoja që një kamarier është shpeshherë A-ja dhe ZH-ja e një biznesi. Pra është fillimi dhe fundi i të gjithë eksperiencës që një klient përjeton gjatë konsumit të një shërbimi, sepse nëse bëhet fjalë për një kamarier të cilin klienti e takon dhe e përshëndet në fund mbasi largohet, kjo do të thotë që ai ka qenë gjithçkaja brenda një biznesi, ka qenë pasqyra e të gjithë biznesit përballë klientit. Po ashtu edhe një host dhe një recepsionist janë ata që kanë kontakte të drejtpërdrejta me klientët dhe roli i tyre është shpeshherë vendimtar përsa i takon eksperiencës pozitive apo negative që provon secili prej nesh kur shkon në një biznes, sepse jo kushdo e ka mundësinë për të takuar drejtuesin, menaxherin apo sipërmarrësin kryesor të një biznesi. Kështu që mendoj që nuk ka njerëz të parëndësishëm në një sipërmarrje të tillë; kushdo që ka kontakt me klientin është i rëndësishëm. Absolutisht teknikat e komunikimit dhe proceset e shitjes së shërbimeve duhet të jenë prezente përsa u takon njohurisë që kanë te të gjithë këta aktorë. Nëse flasim për bell boy, është ai që transporton bagazhet, ndihmon në momentin e ardhjes së një klienti në njësitë akomoduese. Kjo do të thotë se është ai që i jep përshëndetjen i pari, është ai që asiston gjatë vajtjes së tyre në dhomën përkatëse dhe sigurisht nëse një fillim i mirë është gjysma e punës, siç thotë the fjala e urtë popullore, e kuptoni vetë dhe rëndësinë që ka dhe bell boy, recepsionisti apo hosti që ndodhet në një hotel. F. H.
Vazhdojnë seancat e konsultimeve mbi teknologjitë e pastra në #GO2Innovation
Për arsye që më së shumti mund të lidhen me nivelin e vetëdijes për nevojën e këtyre trajnimeve, menaxherët dhe sipërmarrësit e strukturave turistike që bëjnë pjesë në grupin mjaft të gjerë të sipërmarjeve që po mbështeten me shumë shërbime që prej fillimit të këtij viti nga #GO2Innovation, nuk iu bashkuan këtij trajnimi. Prandaj me të drejtë, Noti thekson se “Në mënyrë absolute kjo vetëdije duhet promovuar nga ju si organizatë dhe nga çdo organizatë tjetër që operon në fushën e turizmit, për të ndikuar sadopak në vetëdijen e vendimmarrësve, të cilët duhet të nxisin stafet e tyre për të marrë njohuri në shkolla profesionale, në trajnime të kësaj natyre e në kurse të veçanta që mund të ofrohen.” Prandaj më shumë se kritikë, ky shkrim dhe krejt numri 24 i gazetës VIJA është një tjetër thirrje që i bëhet sipërmarësve të turizmit në Qarkun Shkodër dhe më gjerë, për t’i kushtuar më shumë vëmendje rritjes së aftësive profesionale të stafit që shërben në këto struktura, sepse përtej çdo shëtitjeje me makinë, ecjeje malore apo vizitës në një muze, arsyeja pse turisti merr udhën për të vizituar një vend është njohja me një kulturë dhe me një mënyrë jetesë të panjohur për të dhe të gjitha këto përvoja shpiërtërore atij ia japin njerëzit me të cilët ai do te jetë në kontakt gjatë këtij udhëtimi: ciceroni në një muze, guida në një ecje malore, kamarieri në një restorant, recepsionisti në një hotel dhe e zonja apo i zoti i shtëpisë në një bujtinë. Investimi në një strukturë turistike nuk mbaron me tullat e llaçin e as me orenditë luksoze, prandaj investoni te njerëzit që punojnë për ju.
Sipërmarrësi Përparim Laçi duke u njohur me analizën SWOT të sugjeruar nga eksperti izraelit Dr. Noam Gressel gjatë një seance online të konsulencës
Trajnim për Cilësinë e Shërbimeve në Njësitë Akomoduese dhe Restorante
Sipërmarrës të turizmit:, investoni te njerëzit që punojnë për ju! vijon nga faqja 1
Edhe gjatë këtij muaji kanë vazhduar seancat e konsultimeve individuale mbi teknologjitë e pastra me sipërmarrësit e Qarkut Shkodër të cilat po mbështeten nga #GO2Innovation. Për shkak të kufizimeve të lëvizjes të diktuara nga pandemia, çka pamundësoi ardhjen në Shqipëri të ekspertit izraelit Dr. Noam Gressel, konsulencat po zhvillohen online, përmes platformës Zoom. Tipologjitë e bizneseve që po konsultohen janë: fermë, njësi akomoduese, restorant, punishte artizanale etj. Secili biznes po shfrytëzon mundësinë për të marrë të parët në rajonin e Shkdorës e më gjerë, të njohurive sa më të thella për teknologjitë e pastra. Integrimi i qëndrueshmërisë në praktikat e biznesit kontribuon në rritjen e vlerës së biznesit në mënyra të ndryshme si rritja e besnikërisë së klientit, ulja e kostove operative apo rritja e efikasitetit të lëndëve të para. Pyetësori i realizuar nga kompania e Dr. Gressel për të matur përformancën aktuale të bizneseve, përfshin disa aspekte, si energjinë, ujin, transportin, mbetjet dhe ekonominë lokale. Përmes këtij pyetësori ofrohet një pasqyrë e ndikimeve që secili biznes ka në mjedis. Pas analizimit të të dhënave që rezultuan nga pyetësori, Dr. Gressel vlerësoi faktin që ndikimi i këtyre bizneseve në mjedis është në nivel mesatar, jo shumë problematik. Megjithatë sfida qëndron në krijimin e kushteve apo gjetjen e mënyrave inovative që bizneset të kenë emetime 0 të karbonit në mjedis. Pas kësaj ata do kenë mundësi të marketohen si biznese ekologjike, gjë e cila përveç përfitimeve mjedisore, e rrit vlerën e biznesit edhe në sytë e klientëve potencialë. Një iniciativë e mirëpritur edhe nga përfaqësuesit e bizneseve është ajo e balancimit të sasisë së karbonit që emetohet në mjedis, duke mbjellur sa më shumë pemë. Meqenëse shumica e sipërmarrjeve që po konsultohen nga eksperti izraelit janë biznese familjare, kjo do të thotë se ato kontribuojnë në ekonominë lokale. Seancat e dyta të konsultimeve nisën me ushtrime konkrete për secilin biznes. Dr. Gressel prezantoi metoda inovative për analizën e strategjisë së biznesit dhe projektimet për të ardhmen. Ushtrimi Backcasting është një metodë në të cilën parashikohen kushtet e dëshiruara në të ardhmen dhe përcaktohen hapat për të arritur ato kushte. Pra përmes kësaj metode shqyrtohen zbatimet e qasjes në kontekstin e qëndrueshmërisë dhe identifikon hapat kryesorë për të arritur atë pozicion. Analiza SËOT ishte ushtrimi i radhës për të vlerësuar pozicionin aktual të bizneseve përpara se secili prej tyre të vendosë për implementimin e strategjisë së re. Është e rëndësishme që sipërmarrësit të kuptojnë se çfarë funksionon mirë, dhe çfarë nuk është aq e mirë. Ku dëshirojnë ata të shkojnë, si mund të arrijnë atje dhe çfarë mund t’i pengojë. Duke pasur të qarta këto çështje, sipërmarrësit do të ndihen më besimplotë për hapin e radhës drejt përmirësimit të biznesit të tyre.
vijon nga faqja 2
Të zhvilluara në ambientet e restorantit, një pjesë e rëndësishme e trajnimit ishte pjesëmarrja e punonjësve të sipërmarrjes mikpritëse. Një nga metodologjitë e zhvillimit të trajnimit ishte bashkëbisedimi i drejtëpërdrëjtë me punonjësit, të cilët duke u përfshirë në diskutime energjike me ekspertët, evidentonin problematika apo raste konkrete të cilat merrnin zgjidhje nga trajnieri. Trajnimi në ambientët e hotelit Promenade nisi me diskutimin të disa çështjeve kryesore, për të cilat pjesëmarrësit kërkonin mendim apo zgjidhje nga trajnieri. Një prej pjesëmarrësve pyeti se si duheshin trajtuar vlerësimet apo komentet negative nga klientët, ndërsa të tjerë pejsëmarrës ngritën problematikat me të cilat përballen në punën e tyre. Seanca e demontrimit në ambientet e hotelit Promenade filloi me mikpritjen e klientit tek recepsioni, që nga orientimi i klientit për parkimin e mjetit, pyetja për llojin e dhomës që klienti dëshiron, si dhe sugjerimet sipas shërbimeve që hoteli ofron dhe krejt në fund të përmendë çmimin. Duke iu përgjigjur pyetjeve të pjesëmarrësve, eksperët theksuan sipërmarrjet në sektorin e turizmit duhet të
shtojnë shërbimet që ofrojnë, dhe jo të ulin çmimet. Për sa i përket aspektit menaxherial të njësive akomoduese, ata duhet gjithnjë të mbajnë një databasë të klientëve të tyre ndër vite. Për ta krijuar këtë, klientëve u duhen kërkuar disa informacione bazë, për të cilat është e domosdoshme dorëzimi i kartës së identitetit. Kjo edhe për arsye korrektese, e sidomos sigurie. Këto janë ndër detajet që ekspertët nuk lanë pa përmendur dhe shoqëruar me demonstrimin e shembujve konkretë. Më pas u vazhdua me shoqërimin e klientit deri te dhoma e tij. Njësitë akomoduese e jo vetëm, duhet t’u japin rëndësi të veçantë detajeve që ata mund të shtojnë në shërbimet e tyre, si për shembull, dërgimi i urimeve për rastr të veçanta apo ditëlindjet e klientëve që qëndrojnë aktualisht në hotel, e sidomos duke mos harruar klientët besnikë. Gjatë seancës së trajnimit në Shkodra Backpackers Hostel u bë demonstrimi i modelit të suksesshëm të një sipërmarrje më shërbime konkuruese në treg, çka do të thotë sipas ekspertëve, orientimi i sipërmarrjes për një tipologji klientësh, backpackers. Gjithashtu ata përgëzuan shumëllojshmërinë e shërbimeve plotësuese që ishin ofruar ndër vite. S. P.
Balkaravana 2020 në Lumin Buna
Balkaravana 2020 rrëzë Alpeve Shqiptare
Balkaravana 2020 te Ura e Mesit
Karvani Ballkanik i Biçikletave: Shkodër, Podgoricë, Banja Luka dhe Beograd
Balkaravana 2020 kthehet nga Liqeni i Shkodrës
Pas turit me gazetarët në fund të Korrik dhe udhëtimit studimor në fermat e agrobiznesit të rganizuar në Gusht, muaji Shtatori shënoi edhe një aktivitet tjetër turistik për Organizatën GO2. Partneriteti i Shqipërisë në këtë projekt, i përfaqësuar nga Shkodra, përfshinte edhe 3 vende të tjera të Ballkanit Perëndimor: Malin e Zi, Bosnje-Hercegovinën dhe Serbinë. Me mbështetjen e Fondit të Ballkanit Perëndimor - WBF dhe Zyrës Rajonale për Rininë e Ballkanit Perëndimor – RYCO, Karvani Ballkanik i biçikletave Balkaravana 2020 ishte parashikuar të mbahej në pranverë, por pandemia e bëri të pamundur organizimin e tij sipas idesë fillestare. Ajo konsistonte në grumbullimin e një grupi prej 6-7 pjesëmarrësish nga secili vend (24-30 gjithsej) dhe realizimin e një turi 19-ditor me gjatësi rreth 940 km nga Beogradi deri në Shkodër, duke kaluar nëpër Sabac, Bercko, Brod, Banja Lukë, Zenica, nëpër Sarajevë, Foca, Pluzine, Nikshiq, Podgoricë, për të përfunduar në plazhin e Boks Rrjollit, në Velipojë. Në kushtet e reja, turneu u organizua i ndarë, ku secili vend organizonte turneun e vet me pjesëmarrës vendorë. Shkodra pati rastin të hapte siparin e këtij udhëtimi turistik, i ideuar si një linjë dialogu ndërkulturor dhe paqeje mes të rinjve të qyteteve ballkanike. Ekipi shqiptar përbëhej nga të rinj shkodranë,
por edhe të ardhur nga Gjirokastra e largët, të përzgjedhur sipas aplikimit individual online. Itinerari përfshinte udhëtimin me biçikletë të grupit prej 6 vetash në disa prej atraksioneve më të veçanta turistike që ka rajoni i Shkodrës, si monumente natyrore dhe kulturore. Turi nisi me udhëtimin përgjatë brigjeve të Lumit Buna në fshatrat e begatë të Dajçit, Kishën e Shirqit e më pas drejt Detit Adriatik, në plazhin e Baks Rrjollit. Një tur i veçantë u organizua rrëzë Alpeve Shqiptare, nga Shkodra drejt fshatrave Mes, Boks, Dragoç, Vrakë, Shtoj etj, ku u vizituan atraksione kulturore si Ura e Mesit etj. Një tur tjetër iu kushtua brigjeve të pasura të Liqenit të Shkodrës, me ndalesë në Urën e Vjetër të Bunës, në lagjen Shirokë, si dhe në Qendrën e Sporteve Ujore. Gjatë këtyre tureve, pjesëmarrësit patën rastin të vizitojnë vende të pashkelura më parë dhe të njihen me trashëgimi natyrore dhe kulturore të komuniteteve të ndryshme, duke u njohur me mënyrat e tyre të jetesës. Pedaluesit u takuan me pjesëtarë të këtyre komuniteteve pakicë, të cilat Shkodra i ka mikpritur me bujari dhe tolerancë. Dhe mesazhi është i qartë: diversiteti kulturor i ruajtur prej paraardhësve duhet trashëguar te brezat që vijnë. Ky diversitet është një vlerë e shtuar për ofertën turistike të Shkodrës në tregun rajonal të turizmit. S. P.
Nr. 24, Shtator 2020
realizuar nga Resurset në Zhvillim RiD
Resurset në Zhvillim RiD