Brimfaxi

T Ă­ m a r i t L a n d s s a m b a n d s s m ĂĄ b ĂĄta e i g e n d a 2 . t b l . 2 0 1 1

ERU EINS

ÍSLENSKA / SIA.IS / VOR 55145 05/11

ENGIR TVEIR

t kynnas jum við il v a t n n g he ar. ss ve em þeim i og þe s ð r u e t V s u jón við hjá ga þá þ kiljum öruggle i Þetta s . fá s ir gingu, in e e lega o að þ ilsutryg m v e s h æ v á g k þ o á ja fru n ræða lí að þekk lingar e lærum m er að u einstak ið V ir m . e e r v s u t et ort Engir okkar b nar, hv ggingar tavinum y r ip t k u s t t ið v ré ért með að þú s s kið. s e æ t þ ir r il sjá t eða fy m n ju in il íl v b Við húsið, gu fyrir BETUR tryggin ST ÞÉR

JUM VIÐ VIL

KYNNA

Tryggðu rekstraröryggið

FLEYTTU ÞÉR ÁFRAM MEÐ VOLVO PENTA vélbúnaði og þjónustu Volvo Penta þýðir öryggi á sjó. Áreiðanleiki, afl og ending ásamt hagstæðum rekstri og góðri þjónustu er trygging Volvo Penta. Komdu í Brimborg og fáðu sérfræðiþjónustu leiðandi framleiðanda bátavéla og stjórnbúnaðs. Komdu til okkar og kynntu þér það nýjasta frá Volvo Penta hjá söluráðgjöfum Brimborgar.

Hældrifsvélar frá Volvo Penta Volvo Penta D3, D4 og D6 EVC eru nýjustu og öflugustu hældrifsvélarnar á íslenska markaðnum. Nú fáanlegar frá 140 til 400 hestöflum með 978 Nm togi.

Volvo Penta D3, D4 og D6 eru hannaðar til að passa í sama vélarrúm og eldri hældrifsvélar.

Nýjar Volvo Penta hældrifsvélar eru með öflugu DPH drifi sem er hannað fyrir meiri átök og aukið afl.

Vökvastýri er staðalbúnaður.

Kauptu D3, D4 eða D6 vegna rekstraröryggisins.

Skoðaðu mikið úrval af Volvo Penta bátavélum í stærðarflokki frá D1 10 hestafla upp í D13 900 hestafla.

Volvo Penta D6-400 EVC er öflugasta hældrifsvélin á markaðnum. Vélin er 400 hestöfl með 978 Nm togi.

Komdu og kynntu þér kosti þessarar öflugu vélar.

Rafstöðvar frá Volvo Penta

Nýttu þér Volvo Penta þjónustu Brimborgar. Það er mikilvægt að Kynntu þér Volvo Penta rafstöðvar í þjónusta vélbúnað samkvæmt ýmsum stærðarflokkum hjá Brimborg. tilmælum framleiðanda svo Volvo Penta framleiðir rafstöðvar tryggja megi hámarks rekstrsem henta fyrir stærri skip landsmanna. aröryggi. Góð þjónusta minnkar líkurnar á ótímabæru vélarstoppi.

Góð þjónusta lengir líftíma vélbúnaðar til muna. Komdu í Brimborg eða hringdu og við aðstoðum þig eftir fremsta megni.

Fáðu föst tilboð í smá og stór verk – þér að kostnaðarlausu. Öryggið byggist á öryggi Volvo Penta Komdu til okkar í Brimborg Kauptu Volvo Penta

Brimborg Reykjavík: Bíldshöfða 6, sími 515 7000 | Brimborg Akureyri: Tryggvabraut 5, sími 515 7050 | www.volvopenta.is

cw110334_brimborg_vope_sjomannaalmanak2012_auglblas145x215_10112011_end.indd 1

10.11.2011 10:53:34

Smábátaeigendur laga sig að breyttu umhverfi Framþróun smábátaútgerðar hefur verið með ólíkindum frá stofnun Landssambands smábátaeigenda 5. desember 1985. Hæggengir trébátar hafa vikið fyrir hraðskreiðum trefjaplastbátum. Bátarnir eru stærri, hlaðnir hátækni og áhafnir þrautþjálfaðar við að fást við það sem gera þarf, gengur eins og vel smurð vél.

Gríðarlegur afli og verðmæti er fært að landi á smábátum og hafa þeir fyrir löngu sannað gildi sitt sem ábyggilegir atvinnu- og hráefnisveitendur. Aflinn frá þeim er eftirsóttur fyrir ferskleika og afbragðs gæði og selst hvarvetna á háum verðum. Þeir hafa tekið yfir verkefni báta sem voru allt að tífallt stærri.

Fyrirtæki hafa í mörgum tilfellum leyst af hólmi kennitölu einstaklingsins við útgerð bátanna. Einstaklingurinn stendur þó sterkum fótum og er nafngiftin einstaklingsútgerð í fullu gildi. Þegar færst er meira í fang með stærri bátum hefur áhöfnin stækkað, t.d. eru fjórir um borð í flestum bátum þar sem sjálfvirkni er viðhöfð við flesta verkferla línuútgerðarinnar. Þar þarf fleiri sjómenn andstætt við útgerð báta sem ræður til sín landverkafólk til beitningar. Í allnokkurn tíma hafa heyrst gagnrýnisraddir í garð smábátaútgerðarinnar um að launþeginn hafi ekki kjarasamning við útgerðaraðilann. Þetta er eðlileg og réttmæt gagnrýni sem LS hefur mætt með velvild. Nú standa yfir viðræður félagsins við Sjómannasambandið, Félag skipstjórnarmanna og Félag vélstjóra og málmtæknimanna. Launþegasamtökin vilja að þeirra félagsmenn hafi kjarasamning að bakhjarli í starfi sínu. Þegar þetta er ritað hefur verið góður gangur í viðræðunum og er vonandi að samningur náist í þessari lotu.

Gríðarlegt umrót sem skapaðist í kjölfar bankahrunsins í októ-

ber 2008 hefur ekki sneitt framhjá LS. Meðal afleiðinga er að nokkrir félagsmenn töldu sínum hag betur borgið með því að starfa í öðrum félögum sem stofnuð voru við hlið landssambandsins. Við nákvæma rýni á því sem mátti betur fara í starfi LS kom í ljós að flestir þeir sem yfirgáfu félagið höfðu væntingar um að þeirra réttindi væru betur varin á öðrum vettvangi auk þess að kostnaður við réttindagæslu mundi lækka. LS hefur brugðist við þessu. Sett sanngjarnt þak á félagsgjöld, virkjað svæðisfélög sín betur, fjölgað stjórnarfundum og haft víðtækara samráð gegnum nefndarstarf í ákvarðanatöku þegar hún heyrir til einstakra hópa innan félagsins. Þá hefur félagið áfram beitt sér að alefli gegn hvers konar árásum á réttindi félagsmanna sem sífellt eiga undir högg að sækja. Þar má nefna strandveiðar, línuívilnun, byggðakvóta, lífeyrissjóðsmál, tryggingar, slægingaprósentu og fjölmargt annað. Þar með talin barátta fyrir leiðréttingu stökkbreyttra lána þar sem tugir félagsmanna hafa fengið viðunandi niðurstöðu við kröfum sínum. Þegar horft er um farinn veg og spurt hvað öðru fremur hefur leitt til þeirra öflugu stöðu sem smábátaútgerðin hefur náð er svarið oftast: Trillukarlar eru samheldinn hópur þó sjálfstæðir séu. Þeirra sterkasta vopn er samstaðan og öflugur málflutningur grasrótarinnar við góðan málsstað.

Smábátaeigendum, fjölskyldum þeirra og velunnurum óska ég gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Örn Pálsson framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda

Efnisyfirlit:

10 16 18 28 Línuveiðar okkar stóriðja

Getum við vænst góðs lífeyris?

Lögðu allt undir

Ættgengur andskoti?

Útgefandi: Landssamband smábátaeigenda. Formaður: Arthur Bogason. Framkvæmdastjóri: Örn Pálsson. Ritstjóri: Sigurjón M. Egilsson. Ritnefnd: Sigurjón M. Egilsson og Örn Pálsson. Ábyrgðarmaður: Örn Pálsson. Umsjón með útgáfu: Goggur ehf. Umbrot: Goggur ehf. Auglýsingar: Goggur ehf. Prentvinnsla: Oddi. Upplag: 1.500 eintök.

Forsíða: Forsíðumyndina tók af Adam Levý Karlsson af Andra Roland Ford.

4

desember 2011

Júlíus Sigurðsson Landar úr bátnum í Grindavík. Þeir róa mest þaðan en halda sig á Austfjörðum á haustin.

Júlíus Sigurðsson skipstjóri á Daðey GK á von á góðri vetrarvertíð:

Sækja löngu í Reykjanesröstina Júlíus Sigurðsson, skipstjóri á Daðey GK frá Grindavík var brattur, þegar Brimfaxi ræddi við hann um gang mála. „Þetta er skemmtilegasti tími ársins í veiðunum, þegar maður þarf að sækja í aðrar tegundir en þorsk og ýsu, eins og löngu og keilu og þarf að hafa fyrir hlutunum. Þá er verðið á mörkuðunum líka hátt. Það getur hins vegar verið stutt á milli þess að gera góðan túr eða búmma og það er dýrt að búmma báða dagana sem gefur á sjó í sömu vikunni, þegar veðrið er erfitt. Þegar þorskurinn gengur svo á slóðina geta allir veitt hann. Það liggur við að það sé eins og að fara út í fiskeldiskví að sækja fisk,“ sagði Júlíus.

Daðey GK 777 er yfirbyggður plastbátur frá Trefjum með línubeitningarvél um borð. Þeir róa með 13.500 króka, sem þykir ekki mikið nú, þegar stóru línubátarnir eru með um 18.000 króka.

Daðey var stærsti smábáturinn á landinu þegar hún var smíðuð, en er nú með þeim minni, sem gera út á beitningu um borð. „Þetta hefur gengið fínt hjá okkur en á þessum tíma ársins er þetta svona upp og ofan. Við vorum fyrir austan í haust og rérum þá frá Neskaupstað. Við komum svo suður fyrir síðustu mánaðamót og það byrjaði rólega hérna, en er að koma. Við höfum getað róið alla daga þrátt fyrir skíta veður. Síðustu dagana höfum við verið að róa frá Sandgerði, því þegar hann er austanstæður er gott að vera þeim megin.

Aðallínusvæðið frá Sandgerði er norðvestur úr Garðskaganum en ég hef verið að leggja línuna í Röstinni, því við erum að eltast við löngu. Það er töluvert af henni þar en veðrið hefur verið að gera okkur erfitt fyrir. Við erum á löngunni núna til að dreifa fiskiríinu og stýra þessu eitthvað. Þetta er líka sá tími ársins sem langan og reyndar keilan líka eru að gefa sig. Þorskurinn er lítið mættur hingað ennþá, en bátarnir hafa verið að fá ágætis afla af ýsu á línuslóðinni. Þeir liggja flestir í henni núna. Annars er kominn tími á að þorskurinn fari að birtast og við erum farnir að verða þokkalega varir við hann og erum að fá allt upp í tonn með löngunni.

Við erum með 13.500 króka og það er alveg hæfilegt fyrir bát af þessari stærð. Það rétt dugir dagurinn til að draga þenn6

desember 2011

Daðeyin á leið til löndunar Ekki fer á milli mála að aflinn í þessari veiðiferð er mikill.

an fjölda. Maður veður helst að geta litið upp úr þessu og komast heim milli róðra. Það þarf líka að huga að því að fá ekki meiri afla en við getum með góðu móti komið fyrir í körum um borð.

Við höfum verið að taka svona fjögur til sex tonn núna, þegar við höfum verið að leggja okkur eftir löngunni. Þar af hefur verið um helmingur langa. Fyrir austan í þorskinum vorum við að taka svona sjö til tíu tonn í lögn. Ég hef sett um 13 tonn í bátinn en tíu tonn eru eiginlega fullfermi með tilliti til þess að fara eins vel með fiskinn og hægt er og koma öllu í kör. Þannig að þessi línulengd hefur passað okkur ágætlega. Þegar komið er á vertíð héðan frá Grindavík erum við yfirleitt með fullfermi í körum. Línulengdin og rýmið fyrir fisk um borð þarf að passa saman, en auðvitað reynir maður alltaf að fá sem mest, en ef við erum of duglegir, erum við bara stoppaðir af. Við höfum verið að beita „sára“ og svolítið af smokk með. Það er sú beita sem virkar best hérna fyrir sunnan en fyrir austan höfum við verið að beita síld.

Framhald á næstu síðu

Frumherji í þjónustu við sjávarútveginn Ykkar menn í skipaskoðunum Stefán Hans Stephensen GSM 860 8378, stefans@frumherji.is Axel Axelsson GSM 860 8379, axela@frumherji.is Einar J. Hilmarsson GSM 865 1490, einarjh@frumherji.is Guðmundur H. Kristinsson GSM 860 8377, hanning@frumherji.is

Ráðgjöf um gæðamál, úttekt á grásleppuhrognum og öðru sjávarfangi Róbert Hlöðversson GSM 897 0525, robert@frumherji.is Hildur Sigurðardóttir GSM 861 6676, hildurs@frumherji.is

Löggilding og prófanir á vogum og mælitækjum Prófunarstofan Sími 570 9260 profunarstofan@frumherji.is

Hestháls 6-8 � 110 Reykjavík � Sími 570 9000 � www.frumherji.is

Júlíus Við löndum núna á markað og gerum oftast en höfum einnig verið í föstum viðskiptum við Vísi í Grindavík. Yfirleitt er þetta svona sitt á hvað.

Við erum að fá ágætis verð fyrir lönguna á markaðnum, hún virðist vera komin í stöðugt verð í um 230 til 240 krónur.

Allt annað en síld og makríll fyrir austan er eiginlega bara rugl. Þegar við vorum að róa frá Neskaupstað vorum við alltaf með ferska beitu, því þar var nánast alltaf skip að landa síld. Við prufuðum reyndar makrílinn líka til að byrja með og hann kom bara vel út, en það er meiri vinna við hann. Roðið á honum er þykkt og erfitt að hreinsa það af krókunum. Við skiptum með okkur verkum þegar við erum að draga línuna, það er einn á rúllunni og að gogga, tveir vinna línuna jafnóðum og einn blóðgar niður. Þetta gengur svo hringinn hjá okkur og með góðum mannskap er þetta bara gaman, ekkert vandamál.

Við erum með alveg þokkalegan kvóta, 312 tonn af þorski, 140 tonn af ufsa, um 40 tonn af keilu og eitthvað svipað af löngu. Við erum með ágætis blöndu og höfum verið að veiða um 800 tonn á ári síðustu þrjú árin. Til að nýta heimildir okkar sem best höfum við verið á handfærum á ufsa á sumrin. Fyrir vikið höfum við aldrei þurft að stoppa, verið á ufsanum í apríl, maí og júní og reyndar sumarfríi í júlí. Svo er farið austur á haustin og verið svo hér á vertíðinni. Við höfum mikið verið djúpt úti á Faxaflóanum og úti á Reykjaneshrygg á skakinu. Við tókum 100 tonn af ufsanum í ár en þá erum við bara tveir á með fjórar rúllur, en annars erum

við fjórir á línunni. Við höfum verið að taka upp í átta tonna rek og í maí vorum við yfirleitt með sex til átta tonn. Það er mikið fjör í ufsanum, þegar hann gefur sig. Maí er yfirleitt besti tíminn í ufsanum. Þá erum við norðarlega í Faxaflóanum og löndum mest á Arnarstapa, en líka í Sandgerði. Það er gaman að breyta til í veiðiskap.

Við löndum núna á markað og gerum oftast en höfum einnig verið í föstum viðskiptum við Vísi í Grindavík. Yfirleitt er þetta svona sitt á hvað. Við erum að fá ágætis verð fyrir lönguna á markaðnum, hún virðist vera komin í stöðugt verð í um 230 til 240 krónur. Keilan er líka á góðu verði, hefur verið á um 150 til 170 krónur, en við vorum að fá um 220 krónur fyrir hana í dag. Það virðist eins og þessi fiskur, sem áður var ódýr, hafi hækkað töluvert í verði en þorskurinn standi meira í stað. Fyrir fáum árum vorum við að fá 50 krónur fyrir keiluna og 90 fyrir lönguna svo það er mikill munur á því. Þessi þróun er bara góð og þá erum við ekki eins háðir þorskverðinu. Það er líka meiri vinna að veiða keilu en þorskinn. Keilan og langan eru á mesta karganum og það tekur oft sólarhringinn að ná línunni upp. Því er gott að fá meira fyrir þetta.“ Hvernig lítur svo framhaldið út? „Ég held að það verði góð vertíð núna, enda margt sem bendir til þess. Það hefur aldrei verið jafnmikið af fiski fyrir austan eins og núna. Það fór bara eftir því hve langt maður fór út, hvað mikið var að fá á línuna. Ef maður fór of langt, náði maður ekki að draga hana alla. Þá var báturinn orðinn fullur af fiski, en við vorum að fara svona 20 til 40 mílur út í kantana. Maður hefur svo séð það undanfarin ár hér við Grindavík, að þegar þorskurinn kemur almennilega er allt fullt af honum. Þessa vegna eru þessir bátar ekki að beita sér nema kannski 80%, annars fæst bara of mikið af fiski og markaðurinn ræður ekki við það,“ segir Júlíus Sigurðsson.

Fiskmarkaður Suðurnesja hf. www.fms.is

Aðalskrifstofa: Grindavík: Sandgerði: Reykjanesbær: Hafnarfjörður: Ísafjörður: Höfn:

Þjónstusími: 420-2310 420-2300 420-2200 420-2200 565-1888 456-3665 470-8500

Fax: 420-2311 GSM: 824-2403 GSM: 824-2401 GSM: 824-2401 GSM: 824-2406 GSM: 824-2404 GSM: 824-2407

Til þjónustu reiðubúnir!

8

desember 2011

Alexander Kristinsson Við höfnina á Rifi. Línubáturinn Sæhamar er í baksýn.

Alexander Kristinsson formaður Snæfells, félags smábátaeigenda á Snæfellsnesi:

Línuveiðar okkar stóriðja „Við erum ánægðir með að loksins er farið að kólna. Þá gengur þorskurinn frekar inn á fjörðinn en í þessum hlýindum sem verið hafa að undanförnu gengur hann ekki inn fjörðinn til okkar, hann heldur sig frekar norðar í kaldari sjó. Fyrir vikið erum við nú að fá betri fisk á línuna, upp í 3,5 kílóa þorsk, sem er mjög góður og bátarnir eru að fá um 100 kíló á balann,“ segir Alexander Kristinsson, formaður Snæfells, félags smábátaeigenda á Snæfellsnesi, og einn eigenda Sjávariðjunnar á Snæfellsnesi. Sem gerir út tvo 15 tonna báta á línu og einn stæri og eru svo með einn á lagnetum á síld inni við Stykkishólm, Litla Hamar. Bátarnir, Sæhamar og Stakkhamar, hafa mest verið með línuna úti á Fláka, en í norðaustanáttunum síðustu daga hafa þeir verið í skjóli á Bervíkinni. Alexander segir að nú séu margir bátar farnir að róa töluvert frá Arnarstapa og haldi sig í skjóli fyrir norðanáttinni við Göltinn. „Það er alveg ljóst að smábátarnir eru stóriðjan okkar hér á Snæfellsnesinu og smábátarnir eru stærsti vinnustaðurinn. Héðan frá Rifi eru gerðir út um átta öflugir smábátar, sem róa allt árið og öll lína beitt í landi. Það eru því margir tugir manna sem hafa atvinnu af þessum veiðum, bæði við beitningu í landi og úti á sjó,“ segir Alexander. Bátarnir þeirra eru að róa með 32 bala að jafnaði en taka stundum fleiri eftir brælur. Þau eru með 14 manns í beitningu og beittir eru um 100 balar á dag. Í nóvember voru beittir 1.502 balar hjá útgerðinni og auk þess var einnig beitt fyrir þá á Kvíabryggju og í Ólafsvík svo alls voru beittir um 1.600 balar fyrir fyrirtækið. „Það má því auðveldlega sjá að þessi útgerð skapar mikla vinnu,“ segir hann.

Bátarnir landa þorskinum og ýsunni hjá Sjávariðjunni þar sem hann er unninn ferskur og sendur utan með flugi. Hann segir að verðið á fiskinum ytra hafi verið að lækka í nóvember og aðeins farið að bera á sölutregðu, en nú hafi það hækkað á ný vegna vaxandi eftirspurnar fyrir jólin en líklega lækki verðið svo aftur eftir 10

desember 2011

áramótin. Ferskur fiskur sé tiltölulega dýr matur niðri í Evrópu og menn haldi aðeins í við sig þar eins og hér. „Okkur skiptir miklu máli að geta nýtt okkur línuívilnunina, sem þýðir að við getum tekið 20% meiri afla en kvótinn segir til um, aukum kvótann okkur sem þessu nemur. Það er mjög mikilvægt að geta gert út á línuna allt árið, því það gefur okkur betra og jafnara hráefni og gerir okkur kleift að vera með jafnt framboð á gæðafiski allt árið. Við erum núna að beita „sára“ og síld, en makríllinn er greinilega besta beitan og við notum hann líka. Bátarnir okkar fóru á handfæri á makríl í sumar og fengu um 80 tonn. Við flökuðum og frystum einn fjórða, annar fjórðungur var lausfrystur en hitt frystum við í beitu. Þá erum við með Litla Hamar á lagnetum á síldinni og megum taka um 5 tonn á viku, svokallaðan Jónskvóta, og það skiptir okkur miklu mál. Síldaraflin nú er orðinn um 15 tonn.

Beitan er orðin mjög dýr og línuveiðar því frekar dýr veiðiskapur, en með því að veiða beituna sjálfir, síld og makríl, verður útkoman mun betri fyrir alla þætti starfseminnar.“ Alexander segist vera nokkuð sáttur við strandveiðarnar eins og þær komu út í sumar. Mikið hefði verið talað um að gæði fisksins úr þessum veiðum hefðu ekki verið nægilega mikil, en félagið hafi gengist fyrir námskeiðum í sumar um meðferð aflans. Í flestum tilfellum hafi það skilað sér og góður fiskur komið í land og fyrir hann hafi fengist hátt verð. „Það háttar annars þannig til hjá okkur við Breiðafjörðinn að þegar líður á sumar þarf að sækja fremur langt eftir góðum fiski og þegar menn mega ekki taka nema takmarkað magn á dag, borgar sig tæpast að sækja svo langt. Því hafa menn freistast til að vera á grynnri sjó þar sem lakari og smærri fiskur er.

Kerfið þarf að virka þannig að verðið endurspeglist af gæðunum og það borgi sig fyrir karlana að koma með betri fisk að landi. Fyrir slakan fisk eiga menn ekki að fá hátt verð,“ segir Alexander Kristinsson.

Sveinbjörn Jónsson „Mér finnst alltof lítið veitt af þorski á Íslandsmiðum. Ég er ekki viss um að það myndi skaða neitt að taka meira.“

Sveinbjörn Jónsson fyrrverandi smábátasjómaður:

Þurfum að grisja stofnana Maður sem grisjar skóginn fær nytjaskóginn fyrr en maður sem grisjar ekki. Sama gildir um fiskinn í sjónum. Ef litlar fiskveiðar eru þá vantar grisjun í fiskistofnum og þeir endurnýja sig ekki eins hratt. Þetta er mat Sveinbjörns Jónssonar, fyrrverandi smábátaeiganda.

Sveinbjörn hefur starfað við fiskveiðar í áratugi og er nú að fara að framleiða pokabeitu í Grindavík. Hann hefur skrifað nokkrar greinar meðal annars um eðli þorskstofna. Hann gagnrýnir harkalega miklar takmarkanir þorskveiða og talar um „fáránlega nýtingu“. Sveinbjörn er þeirrar skoðunar að Íslendingar og Kanadamenn hafi gert gríðarleg mistök í fiskveiðistjórnun, þau reginmistök að veiða of lítið. Hann segir að þessar þjóðir uppskeri nú eins og þær hafi sáð, litla veiði. Norðmenn og Rússar hafi hinsvegar veitt alltof mikið og þannig grisjað stofnana sína vel.

12

desember 2011

Full ástæða sé til að veiða meira. Með því að grisja fiskistofnana skapi menn skilyrði fyrir nýju lífi. „Mér finnst alltof lítið veitt af þorski á Íslandsmiðum. Ég er ekki viss um að það myndi skaða neitt að taka meira. Fiskifræði eins og notuð hefur verið hér á landi hingað til er ekki gild. Hún hefur hvergi virkað. Þó að ákveðin varúð sé nauðsynleg þá er hugmyndafræðin um ávöxtunargetu hafsins byggð á sandi,“ segir Sveinbjörn.

Bankabækur hafsins Hann vísar til greinar, sem birtist nýlega í Morgunblaðinu, þar sem hann segir að „bankabækur hafsins“ hafi það eðli að gefa aðeins góða ávöxtun sé tekið út af þeim.

Framhald á næstu síðu

VÉLARÆSING

VÉLARÆSING OG TÆKJABÚNAÐUR

VELDU RAFGEYMI SEM HENTAR ÞÍNUM ÞÖRFUM Bátar þurfa rafgeymi fyrir vélarræsingu, ljós, útvarps- og leiðsögutæki. Nýju rafgeymarnir frá Exide eru kraftmiklir og endast lengur en gengur og gerist. Veldu þann rafgeymi sem best hentar þínum þörfum.

TÆKJABÚNAÐUR

Vélaræsing og tækjabúnaður Fyrir báta sem þurfa kraft fyrir vélarræsingu og straum fyrir önnur raftæki. Dual-rafgeymirinn er hannaður til þess að gefa mikið rafmagn í upphafi ferðar og breytilegan kraft á meðan á siglingu stendur. Afkastageta frá 350Wh til 2100Wh. *Wh. Tækjabúnaður Equipment-rafgeymirinn er fyrir báta sem eru með mörg tæki sem ganga fyrir rafmagni. Hann þolir djúpafhleðslu í notkun fyrir tækjabúnað og getur tekið við kröftugri endurhleðslu sem tryggir nóg af rafmagni og lengri líftíma. Afkastageta frá 290Wh til 2400Wh. *Wh

REKSTRARVÖRUR Nánari upplýsingar í síma 515 1000.

PIPAR\TBWA · SÍA · 112861

Vélaræsing Fyrir báta sem þurfa mikinn kraft við ræsingu en nota annars ekki rafmagn. Start-rafgeymirinn er hannaður fyrir einfalda báta en getur einnig verið notaður í tæknivæddustu snekkjur. Rafall hleður rafgeyminn eftir hverja notkun svo hann er alltaf fullhlaðinn. Afkastageta frá 500A til 1400A. *MCA.

Ef ekki þá breytast þær í „orkusóandi vígvöll“. Hann rifjar upp að Kanadamenn hefðu ákveðið að minnka þorskveiðar sínar í 250 þúsund tonn af þorski til að geta veitt 700-800 þúsund tonn á ári upp frá því. Á Íslandi hafi menn farið í svipaðan farveg og notað áróður til að kæfa mótbárur og afla umfram ráðgjöf til að afsaka hve seint hafi gengið að byggja upp þorskstofninn. Því hafi verið haldið fram að ekki væri til svo dýrt fjármagn í veröldinni að ekki borgaði sig að taka það að láni frekar en að veiða þorskinn, svo mikil væri ávöxtunargeta hafsins. „Þó að ákveðin varúð sé nauðsynleg þá er þessi hugmyndafræði um ávöxtunargetu hafsins byggð á sandi. Ég tel mig sýna fram á það að Norðmenn hafi ekki gert neitt annað en að njóta ávaxtanna af því að veiða alltof mikið. Við fengum sérfræðinga sem sögðu að það væru ekki til svo dýrir peningar að það borgaði sig ekki að taka þá að láni frekar en að veiða þorsk, því ávöxtun hafsins væri svo mikil. Það er tómt bull. Eðli allrar nýtingar er ekki að segja stopp. Stopp viðheldur ekki vexti heldur blóðugri samkeppni. Maður sem grisjar skóginn sinn fær fyrr nytjaskóg en sá sem ekki grisjar. Þetta vita allir. Sama gildir um fiskistofnana,“ segir Sveinbjörn.

Skapa svigrúm fyrir hina Mannskepnan myndar holur í vistkerfinu með því að deyða samkeppni. „Sá sem tekur tré úr skóginum skapar svigrúm fyrir hin trén til að vaxa. Sá sem heggur ekki fær bara runna. Lífsbaráttan er svo hörð að einstaklingarnir vaxa ekki. Sama gildir um fiskistofnana. Ef samkeppni milli einstaklinganna í stofninum minnk-

Sá sem tekur tré úr skóginum skapar svigrúm fyrir hin trén til að vaxa. Sá sem heggur ekki fær bara runna. Lífsbaráttan er svo hörð að einstaklingarnir vaxa ekki.

Sama gildir um fiskistofnana. ar ekki þá getum við ekki notið vaxtarins. Þessa hugsun vantar inn í alla hugmyndafræði í fiskifræðinni. Þar vantar að gera ráð fyrir því að maðurinn hugsi og framkvæmi skynsamlega. Grisjun er eina aðferðin sem hann kann, hin aðferðin er fóðrun,“ heldur Sveinbjörn áfram.

Verndun er afar sjaldan til bóta en hann telur þó ekki útilokað að í þeim tilvikum þar sem búið er að „ganga frá öllu niður í svörð sé hægt að byrja að vernda en í flestum tilfellum veldur verndun því að orka náttúrunnar fer í lífsbaráttu,“ segir hann og kveðst hafa bent á þetta í greinum sínum áður en ekki fengið hljómgrunn. Fiskifræðingar þegi og hafi alltaf þagað þunnu hljóði þó að stöku fræðimenn hafi klappað sér á bakið af og til.

Tilefni greinaskrifanna var þróun Barentshafsstofnsins með mikilli veiði hjá Norðmönnum meðan skelfilega tókst til í Kanada og á Íslandi með verndunarsjónarmiðin. „Norðmenn voru notaðir sem víti til varnaðar um 1990 og áttu að fá hegningu því að þeir voru sagðir hafa eyðilagt Barentshafið. Kanadamenn ætluðu að veiða lítið til að byrja með og vinna stofninn upp í 800 þúsund tonn eftir nokkur ár. Það öfuga gerðist. Kanadamenn eru nú með algjört bann en Norðmenn veiða,“ segir hann.

ÍSLENSKT HUGVIT – ÍSLENSK FRAMLEIÐSLA

UNDANFARIN ÁR HÖFUM VIÐ SELT HUNDRUÐ DNG C-6000i HANDFÆRAVINDNA TIL NOREGS OG ÞÁ AÐALLEGA TIL MAKRÍLVEIÐA SÍÐUSTU ÁR. UM AFKÖST, GÆÐI OG SPARNEYTNI DNG C-6000i ERU NORÐMENN EKKI Í NOKKRUM VAFA: “Til makrell-dorging vil vi spesielt fremheve DNG-maskinen.

Denne maskinen har en unik motor som tåler det ekstreme hardkjøret i makrellfisket.”

MøreNot Dyrkorn AS í Noregi.

VIÐ MINNUM Á VERKSTÆÐI OKKAR Í SLIPPNUM AKUREYRI, ÞAR SEM VIÐ BJÓÐUM UPP Á SÉRHÆFÐA ÞJÓNUSTU FYRIR ALLAR DNG VINDUR. Slippurinn Akureyri

14

desember 2011

s: 460 2900 f: 460 2929

www.dng.is www.slipp.is

Getum við vænst góðs lífeyris?

Gera má ráð fyrir að raunávöxtun þessa árs verði slök það er langt frá því markmiði sem sjóðnum er ætlað. Það er ánægjuefni hversu margir smábátaeigendur eru farnir að velta því fyrir sér hvernig til hefur tekist með ávöxtun þeirra peninga sem þeir greiða mánaðarlega í lífeyrissjóð. Þegar rennt er yfir söguna er árangurinn mjög misjafn.

Sá lífeyrissjóður sem ég hef skoðað mest er Gildi. Trillukarlar eru mjög tengdir þeim sjóði þar sem flestir þeirra greiða til hans. Þá flyst öll upphæðin sem innheimt er í gegnum greiðslumiðlun sjávarútvegsins til Gildis sem síðan miðlar til annarra lífeyrissjóða eftir því sem einstaka smábátaeigendur og áhafnir kjósa. Á árinu 2010 slagaði upphæðin gegnum greiðslumiðlunarkerfið langleiðina í hálfan milljarð.

Lífeyrissjóðsmál hafa margsinnis fengið umfjöllun í stjórn Landssambands smábátaeigenda. Einnig hafa einstök svæðisfélög smábátaeigenda látið málin til sín taka og samþykkt ályktanir til aðalfundar sem tekið hefur undir sjónarmið þeirra.

Nýverið hafði félagsmaður samband við skrifstofuna sem vantaði upplýsingar um lífeyrissjóðsmálin. Hann er í Gildi og var áhöfn hans einnig greiðandi í þann sjóð. Eftir að hafa fengið svör við því sem símtalið var sprottið út frá, sagðist hann oft hafa velt þessum lífeyrissjóðsmálum fyrir sér. Hann fengi sent frá sjóðnum yfirlit sem sýndi að ef hann greiddi svo og svo mikið til 65 ára aldurs fengi hann 200 þús. á mánuði og með því að bæta við tveimur greiðsluárum yrðu mánaðalegar greiðslur enn hærri. Hann velti því mikið fyrir sér hvaða vísindi væru á bakvið þessar upplýsingar, t.d. ef ávöxtun sjóðsins héldi áfram að vera neikvæð. Að endingu var spurt: „Er einhver von til þess að ég fái eitthvað út úr sjóðnum?“. Ég sagðist nú rétt vona það. Þó tugir milljarða hafðu tapast í bankahruninu væri sjóðurinn enn sterkur. Það væru þó litlar lýkur á að sjóðurinn næði 3,5% raunávöxtun á fé hans í sjóðnum, sem væri jú talan sem þyrfti til að lífeyrisgreiðslur rýrnuðu ekki. Í raun væri það útilokað öðru vísi en að taka áhættu sem engum manni í dag finndist glóra í. Það sviði enn í brunasárunum sem hlutust við afskriftir upp á tugi milljarða vegna glórulausra áhættusækni. Þar með talin víkjandi 16

desember 2011

Í ljósi upplýsinga um afkomu þessa árs er fyrirsjáanleg skerðing áunninna réttinda og þar með lækkun á greiðslum til þeirra sem nú þegar fá lífeyri frá sjóðnum. Gera má ráð fyrir að raunávöxtun þessa árs verði slök þ.e. langt frá því markmiði sem sjóðnum er ætlað. Árið 2010 skilaði hann 1,4% raunávöxtun, meðaltal 5 ára tímabilsins 2006 – 2010 var neikvæð um 3,9% og þegar tekin eru síðustu10 ár var hún jákvæð um 2,2%. lán til tveggja banka samtals yfir fimmþúsundmilljónir – 5 milljarðar – sem litlar líkur eru á að verði greidd. Á ársfundi Gildis lífeyrissjóðs 28. apríl sl. var gerð grein fyrir stöðu sjóðsins. Í ljósi upplýsinga um afkomu þessa árs er fyrirsjáanleg skerðing áunninna réttinda og þar með lækkun á greiðslum til þeirra sem nú þegar fá lífeyri frá sjóðnum. Gera má ráð fyrir að raunávöxtun þessa árs verði slök þ.e. langt frá því markmiði sem sjóðnum er ætlað. Árið 2010 skilaði hann 1,4% raunávöxtun, meðaltal 5 ára tímabilsins 2006 – 2010 var neikvæð um 3,9% og þegar tekin eru síðustu10 ár var hún jákvæð um 2,2%. Ég hvet félagsmenn til að láta lífeyrissjóðsmálin sig varða.

Knýja á um breytingar á samþykktum sjóðsins í átt til aukins lýðræðis og veita öflugt aðhald við stjórnun hans. Stjórn Gildis verði ekki lengur handvalin, heldur kosin af sjóðfélögum og í henni eigi sæti fólk sem eru reglulegir greiðendur í sjóðinn. Krafan um að ársfundur hafi æðsta vald og sjóðfélagar einir hafi þar atkvæðisrétt nái fram að ganga. Sjóðfélagar komi í stað handvalinna fulltrúaráða.

Gangi þetta eftir hef ég fulla trú á að sjóðfélagar geti vænst góðs lífeyris. Örn Pálsson

Gildi lífeyrissjóður – raunávöxtun við núllið Gildi lífeyrissjóður efndi til fundar meðal sjóðfélaga 23. nóvember sl. Þrátt fyrir að fundurinn hafi verið mjög vel auglýstur og dagskráin áhugaverð var mæting dræm.

Fundurinn heppnaðist vel og var fróðlegur í alla staði.

Frásögnin sem hér fer á eftir er byggð á erindi Árna Guðmundssonar framkvæmdastjóra sjóðsins um starfsemi og stöðu Gildis. Í upphafi nefndi hann þætti sem hafa neikvæð áhrif á starfsumhverfi sjóðsins þessa dagana: n gjaldeyrishöft, takmörkuð fjárfestingatækifæri innanlands n enginn virkur hlutabréfamarkaður n mikill órói og óvissa á erlendum mörkuðum n enn óvissa vegna uppgjörs á málum eftir hrun n auknar kröfur – aukið regluverk og eftirlit – aukinn kostnaður n íþyngjandi aðgerðir stjórnvalda. Árni upplýsti að iðgjöld fyrstu 10 mánuði ársins 2011 næmu 9,1 milljarði en voru allt árið 2010 11,2 milljarðar.

Lífeyrissgreiðslur á 10 mánaða tímabilinu voru um 6,5 milljarðar sem er hækkun um 4% frá sama tímabili 2010.

Af þessum tölum er hægt að draga þá ályktun að lífeyrisgreiðslur sem hlutfallaf iðgjöldum hækki milli ára.

Ellilífeyrir vegur 61% af lífeyrisgreiðslum sjóðsins og örorkulífeyrir var á timabilinu janúar – október 30,4%. Í máli Árna kom fram að örorkubyrði Gildis væri mjög mikil. Hann sagðist binda vonir við að VIRK starfsendurhæfingarsjóður muni draga úr nýgengi örorku en árlegur fjöldi þeirra frá 2008 hefur verið á fimmtahundrað.

Myndin sýnir aldursskiptingu örorkulífeyrisþega á árinu 2009 40% 30% 20% 10% 0%

20-30

31-40

41-50

51-60

60+

Athygli vekur að mjög góð skil eru á lánum sjóðfélaga. Lán til þeirra eru í uppreiknuðum verðmætum alls 12,3 milljarðar sem jafngildir um 5% af heildareignum sjóðsins. Fjöldi lánanna eru 3.444 og eru aðeins 263 þeirra í vanskilum (90 daga eða meira) að upphæð 69,5 milljónum eða vart mælalengt af heildarverðmæti lánanna.

Verulega hefur dregið úr innborgun í séreignadeild sjóðsins. Rétthafar þar eru nú 35.000, þar af virkir um 700. Útgreiðslur séreignasparnaðar vegna lagabreytinga á tímabilinu 2009 – 2011 (31.10.) voru 711 milljónir sem er um 67% heildarútgreiðslna. Stærð séreignadeildarinnar 31. okt. sl. var 2.558 milljónir. Það er áhyggjuefni að raunávöxtun (ávöxtun umfram verðbólgu) fyrstu 10 mánuði yfirstandandi árs var aðeins 0,8%, en markmiðið sem sjóðnum er ætlað að ávaxta fé sitt er 3,5% á ári að meðaltali. Örn Pálsson

desember 2011

17

Stunduðu strandveiðar frá Norðurfirði:

Lögðu allt Félagarnir Adam Levý Karlsson og Andri Roland Ford ákváðu sumarið 2010 að kaupa sér smábát í von um að geta hafið strandveiðar árið eftir. Nánast óreyndir fóru þeir út í mikið ævintýri og lögðu allt undir. Saga þeirra inniheldur byrjendamistök og óheppni, en er um leið vitnisburður um hversu langt menn eru tilbúnir í að ganga til að hasla sér völl í greininni.

Strandveiðarnar heilluðu Hugmynd þeirra félaga um að hefja strandveiðar kviknaði upphaflega við árslok 2009. Þá hafði Sigurjón Hilmarsson, sjómaður og frændi Adams, sagt frænda sínum sögur af strandveiðum. Sögurnar vöktu áhuga Adams, sem bar undir félaga sinn hugmynd um að þeir færu út í strandveiðar. Eftir talsverðar vangaveltur ákváðu þeir á endanum að slá til. „Þá höfðum við takmarkaða reynslu af handfæraveiðum. Ég hafði unnið við veiðar sumarið 2004, þegar dagakerfið var og hét, á meðan Andri hafði minni reynslu. Hann hafði hins vegar mun meira vit á þeirri hlið rekstursins sem kom að ýmissi pappírsvinnu, og gat því séð um allar leyfisumsóknir, reikningshald

18

desember 2011

Við höfðum samband við eigandann sem sagði okkur að báturinn væri í raun einungis skelin plús vél og drif. Hann sagði okkur einnig að vélin, Volvo Penta ´96 árgerð, væri í fínu ástandi. Þegar við komum til Ólafsfjarðar sáum við nýmálaða vélina og ákváðum á endanum að kaupa bátinn út frá loforðum hans um að vélin væri í toppstandi. Annað kom síðan á daginn. og annað slíkt. Við mynduðum því ágætt teymi,“ segir Adam. Á þessum tíma voru þeir báðir orðnir þreyttir á neikvæðri umfjöllun fjölmiðla um efnahagsmál og atvinnuleysi, og vildu vera sínir eigin gæfu smiðir. Grænir og óreyndir byrjuðu þeir að afla sér frekari upplýsinga um strandveiðar og rekstur smábáta. „Við fórum til að mynda og hittum gamla sjómenn sem leiðbeindu okkur við hin ýmsu mál. Þar sem við höfðum ákveðið að fara vel undirbúnir á miðin drukkum við í okkur allt sem hinir eldri og reynd-

undir ari höfðu frá að segja. Og að lokum vorum við orðnir ákveðnir í að byggja okkur upp gott orðspor í greininni,“ segir Andri.

Sumarið 2010 hófu þeir síðan leit að rétta smábátnum og stefndu á strandveiðar árið eftir.

Kaupa smábát Þeir félagar heyrðu fljótlega af báti sem var til sölu á Ólafsfirði. Sá var 200 hestafla flugfiskur, tæplega sjö metrar að lengd og þrjú brúttótonn. „Við höfðum samband við eigandann sem sagði okkur að báturinn væri í raun einungis skelin plús vél og drif. Hann sagði okkur einnig að vélin, Volvo Penta ´96 árgerð, væri í fínu ástandi. Þegar við komum til Ólafsfjarðar sáum við nýmálaða vélina og ákváðum á endanum að kaupa bátinn út frá loforðum hans um að vélin væri í toppstandi. Annað kom síðan á daginn,“ segir Adam.

Vélin sem áður hafði staðið nýmáluð og glansandi reyndist vera í slæmu ástandi. Þar með höfðu strákarnir kynnst sínum fyrstu byrjendamistökum í rekstrinum. Þeir höfðu ekki gangsett vélina áður en þeir keyptu hana. „Þetta voru algjör byrjendamis-

tök og auðvitað áttum við að prufa vélina fyrst. En við komum bátnum á verkstæði í Vogunum, þar sem við gjörsamlega strípuðum hann og tókum úr bæði vél og drif. Við lögðum nýtt rafmagn í bátinn, dekkuðum hann, settum í hann nýjar rúður og keyptum allan nauðsynlegan tækjabúnað. Síðan fór töluverður tími í að taka upp vélina,“ segir Adam. Þeir Adam og Andri höfðu upphaflega gert ráð fyrir þeirri vinnu og peningum sem fóru í að standsetja bátinn, en við þær áætlanir bættist síðan vesenið með vélina. Við upphaf sumars 2011 sá fyrir endann á verkinu, og Adam hafði þá nýlega klárað pungaprófið. Þá höfðu þeir eytt öllu sínu sparifé og stressið farið að segja verulega til sín. Að auki hafði Andri eignast son fyrr á árinu og þurfti því nauðsynlega að fá inn tekjur á móti útgjöldum. „Þetta reyndist dýrara en við höfðum áætlað í upphafi. Ég var vægast sagt orðinn mjög áhyggjufullur. Við höfðum verið á verkstæðinu öll kvöld og áttum okkur varla neitt annað líf. Ef báturinn hefði ekki komist í gegnum skoðun Siglingamálastofnunar hefði ég staðið uppi með ónothæfan bát og enga vinnu um sumarið,“ segir Andri.

Framhald á næstu opnu

desember 2011

19

Til sjós Í júní 2011 var Kalli Karls tilbúinn í strandveiðar.

Báturinn fór án athugasemda í gegnum skoðun, enda höfðu þeir félagar verið í góðum samskiptum við Siglingamálastofnun á meðan þeir gerðu bátinn upp. Áður höfðu þeir ákveðið að skíra bátinn í höfuðið á föður Adams, sem hafði látist af slysförum í Noregi ári áður. Báturinn, Kalli Karls, var nú kominn með nafn og leyfi til strandveiða, og var þeim félögum þá ekkert að vandbúnaði.

Gerðu út frá Norðurfirði Þegar báturinn komst loksins út af verkstæðinu voru strákarnir búnir að missa af einum og hálfum mánuði á miðunum. Þeir keyrðu þá með bátinn til Hólmavíkur og stefndu á að hefja veiðar á veiðisvæði B. „Við höfðum heyrt góða hluti af svæðinu og töldum gáfulegast að vera þar. En þegar við vorum búnir að sjósetja bátinn komu upp smávægileg vélavandræði sem við gátum leyst í gegnum síma. En um það leyti fórum við að efast um ákvörðun okkar um að gera út frá Hólmavík. Eftir talsverða íhugun tókum við síðan þá skyndiákvörðun að Adam skildi sigla bátnum norður til Norðurfjarðar á meðan ég keyrði pallbílinn og kerruna þangað,“ segir Andri. Á leiðinni til Norðurfjarðar ákvað Adam að nýta tímann sem fór í siglinguna og veiddi á leiðinni. Við komuna þangað hittu þeir Halldór Sverrisson, skipstjóra á Sörla IS 66, sem gaf þeim góð ráð um hvar best væri að veiða og í hvers konar föllum. Eftir það útveguðu þeir sér svefnpokapláss og hófu næstu daga að veiða af fullum krafti. „Að sjá fyrstu handfærarúlluna koma um borð með fullt af þorski var gríðarlegur léttir eftir öll fjárútlátin. Við höfðum bókstaflega lagt allt undir. Hægt og rólega lærðum við síðan inn á

Mikil vinna Báturinn á verkstæði í Vogunum.

svæðið og þegar kom að júlímánuði hafði okkur gengið betur en við höfðum þorað að vona. Þó komu auðvitað erfiðir dagar, en við vorum yfirleitt að fá mjög góðan fisk og mikið af honum var fimm kíló plús og átta plús,“ segir Andri stoltur.

Fyrir utan einstakar sundferðir gerðu strákarnir lítið annað á Norðurfirði en að veiða, borða og sofa. Andri reyndi síðan um helgar að fara til Reykjavíkur að hitta fjölskylduna, og fékk þá oftast far í bæinn með fiskflutningabílum. Að þeirra sögn var heimafólkið viljugt til að aðstoða þá við nánast hvað sem er, og nefna þeir sérstaklega áðurnefndan Halldór Sverrisson, Gunnstein Gíslason hafnarvörð og Eddu Hafsteinsdóttur kaupfélagsstjóra.

Óskum sjómönnum gleðilegra jóla

20

desember 2011

Til veiða Adam einbeittur við stýrið.

Volvo Penta ´96 árgerð Nýmáluð vélin reyndist vera í slæmu ástandi.

Veiðisumrinu lauk með hvelli Á þeim degi sem strandveiðikvóti svæðis B kláraðist voru Adam og Andri á leiðinni í land með dagsskammtinn. Sumarið hafði gengið að óskum og þeir voru loksins lausir við áhyggjur fyrri mánaða.

En áður en þeir komust í land brotnaði smurrörið fyrir túrbínuna í sundur vegna titrings, og þar með missti vélin smurolíu og drap á sér. Þeir voru svo heppnir að félagi þeirra var við veiðar á sama svæði og kom hann og kippti þeim með sér. Þannig lauk fyrsta strandveiðisumri áhafnarinnar á Kalla Karls.

Að sögn Adams vinnur hann nú að því að gera bátinn tilbúinn fyrir komandi átök. „Ég byrjaði að vinna í vélinni strax í haust. Fyrr í ágústmánuði höfðum við fyrir algjöra hendingu keypt varahluti úr öðrum bát og áttum því aðra vél af sömu gerð. Nú er stefnan sett á að báturinn verði tilbúinn á réttum tíma fyrir næsta strandveiðitímabil, þar sem við munum byggja á öllu því sem við lærðum síðasta sumar. Strandveiðarnar hafa gefið okkur tækifæri til að komast inn í sjávarútveginn, sem hafði áður verið gjörsamlega ógerlegt fyrir okkur. Og það hefur verið draumi líkast að fá að upplifa þetta,“ segir Adam að lokum.

Góður kostur fyrir skip!

Santa Maria er sannkölluð stórfjölskylda sem kryddar tilveruna!

Faxafen 8 •108 Reykjavík Sími 567-9585 • Fax 567-9586 storkaup@storkaup.is • www.storkaup.is

Stórkaup er birgðaverslun fyrir skip, fyrirtæki og endusöluaðila Opið mánudaga-föstudaga 08:00-17:00 og laugardaga 09:00-13:00 desember 2011

21

Aðildarviðræður Össur Skarphéðinsson, utanríkisráðherra, og Stefan Füle, stækkunarstjóri Evrópusambandsins, lengst til hægri, á nýlegum blaðamannafundi um stöðuna í aðildarviðræðunum.

Ísland og aðildarviðræður að Evrópusambandinu:

Sjávarútvegurinn er bitbeinið Eins og öllum er kunnugt standa yfir viðræður Íslands og Evrópusambandsins um hugsanlega aðild Íslands.

Stærsta bitbeinið er að sjálfsögðu sjávarútvegurinn, en margir óttast að með aðild að sambandinu missi Íslendingar að stórum hluta umráð sín yfir sjávarútvegsauðlindinni. Ekki skal um það dæmt í þessari grein, en það hlýtur að vera þess virði fyrir smábátaeigendur að kynna sér ögn málefni smábátaflotans í aðildarlöndum ESB og hver staða hans er í ljósi þess að yfir stendur endurskoðun á hinni sameiginlegu sjávarútvegsstefnu (CFP).

Hin almenna skilgreining ESB á smábátum miðast við 12 metra lengd. Mikill meirihluti þeirra stundar veiðar með kyrrstæðum veiðarfærum og almennt eru smábátaveiðarnar skilgreindar sem láglaunavinna. Þau héruð eru til þar sem umsvif í kringum fiskveiðar hefur aukist talsvert á s.l. 10 árum, en almennt hafa tekjur í fiskveiðum staðið í stað eða dregist saman.

Nýleg könnun leiddi í ljós að smábátum innan Evrópusambandsins hefur fækkað um 20% síðustu 10 árin og er heildarfjöldi þeirra nú um 70 þúsund bátar.

Af þessum 70 þúsund bátum eru 23% þeirra í Grikklandi, 13% á Ítalíu og Spánn og Portúgal með sín hvor 11%. Frakkland er með 9% fjöldans og því þessi 5 lönd samtals með um 67% smábátanna - tæplega 47 þúsund báta. Þessar tölur eru athyglisverðar fyrir margar sakir, ekki síst til samanburðar hinum íslensku aðstæðum.

Eftirfarandi tafla sýnir fjölda báta, strandlengju nokkurra ríka og strandlengd sem hver bátur hefur að meðaltali. Neðst er samtalan fyrir ESB og svo Ísland til samanburðar.

Land

Strandlengja Km.

Fjöldi smábáta

Grikkland

13.676

16.010

Strandlengja pr. bát Km.

0,85

Ítalía

7.600

9.100

0,84

Portúgal

1.793

7.700

0,23

Spánn

4.964

7.700

0,64

Frakkland

8.280

6.300

1,31

ESB

65.993

70.000

0,94

Ísland

4.970

1.050

4,73

Eins og sést er þéttleiki smábáta bæði í einstökum strandríkjum ESB sem og sambandinu í heild mun meiri en hérlendis. En það er eins með þessa tölfræði sem aðra, það fer eftir sjónarhorninu hver útkoman er. Íbúafjöldi ESB er rétt um 500 milljónir sem þýðir að á „bak við“ hvern smábát eru tæplega 7150 íbúar meðan á Ís22

desember 2011

landi eru þeir 310. Munurinn er 23-faldur. Mikilvægi fiskveiðanna fyrir efnahag Evrópusambandsins endurspeglast í þessum samanburði. Meðan þær standa undir u.þ.b. 35% af gjaldeyristekjum hérlendis er hlutfallið aðeins um 0,1% fyrir sambandið. Og þá eru allar veiðar taldar með.

Eins og að framan sagði stendur yfir endurskoðun á hinni sameiginlegu sjávarútvegsstefnu ESB. Þeir forystumenn smábátaeigenda þar innan sem greinarhöfundur hefur rætt við hafa undantekningalaust svarað á svipaða lund: Smábátaeigendum líður almennt þannig að þeir standi mjög höllum fæti, nú þegar tekur að draga að lokum þessarar endurskoðunar. Svona svipað og að þeim hafi verið boðið í samkvæmi þar sem ríflegur matur sé á borðum, en þeim sé beinlínis meinað að komast að þeim.

Meðal þess sem „er á borðum“ í þessari endurskoðun er sá möguleiki að dregin verði 12 mílna landhelgi sem helguð yrði smábátaveiðum. Pólitískur vilji aðildarríkjanna er hins vegar afar takmarkaður á þessari útfærslu. Einnig hefur verið rætt um að setja á fót styrktarkerfi sem sérstaklega myndi sinna þörfum smábátaflotans og lítilla fiskveiðisamfélaga, en að aðgangur að slíku fjármagni yrði takmarkaður af ríkisstjórnum einstakra aðildarríkja.

Eins og í fyrra tilfellinu er hinn pólitíski vilji í algeru lágmarki. Þá er og í umræðunni að setja upp svipað kvótakerfi og við þekkjum hérlendis fyrir öll fiskiskip lengri en 12 metrar sem og allra sem nota togveiðarfæri. Leyfi yrðu gefin út til 15 ára og engin trygging fyrir öðru samliggjandi stjórnkerfi. Smábátaeigendur óttast mjög að þeir lendi illa út úr slíku kerfi og berjast þessar stundirnar hatrammlega gegn þessu.

Mörgum hefur orðið tíðrætt um þann möguleika að stjórnun veiðanna færist út í héröðin þannig að hagsmunasamtök veiðimanna geti þar með haft raunveruleg og bein áhrif á útfærslu reglnanna. Þetta virðist þó vera útilokað í reynd, vegna ákvæða í Lissabonsáttmálanum.

Almennt ríkir svartsýni meðal smábátaeigenda innan ESB um framtíðina. Einn þeirra orðaði það svo, eftir að hafa staðið áratugi í réttindabaráttu fyrir sína menn: „Smábátaveiðarnar eru fyrirfram dæmdar af kerfi sem vill ekkert af þeim vita. Hagsmunagæsla á þeirra vegum er léleg, þær mæta skilningsleysi og engan vegin metnar að verðleikum. Þær eru afgangsstærðin í hinni sameiginlegu sjávarútvegsstefnu. Við endurskoðunina virðist hafa skapast á þessu einhver skilningur, en raunveruleg verkfæri til að gera eitthvað í málinu eru ekki til staðar.“ Arthur Bogason

„Pungaprófið“ í mikilli sókn Um 250 manns ljúka árlega smáskipanámi frá Fjöltækniskólanum

laugadegi með öðrum nemendum sem hafa sótt tíma í Töluverð ásókn er nú í pungaprófið svokallaða hjá Fjölskólanum. Í staðarnáminu er kennt nokkur kvöld í viku tækniskólanum. Þar er um að ræða nám til skipstjórnfrá kl. 18:00 - 22:25, alls 115 kennslustundir. arréttinda á smáskip, sem eru bátar upp að 12 metrum að lengd. Áður fyrr voru réttindin miðuð við báta allt að 30 tonnum að stærð, svo kallaða bátspunga, og þaðan Byggt á alþjóðlegum reglugerðum er nafnið pungapróf komið. Námið nefnist nú reyndar Þetta hefur gengið mjög vel og námskeiðin eru að koma smáskipanám og er það eingöngu kennt á námskeiðum einstaklega vel út. Yfirleitt eru tvöfalt fleiri í fjarnámi við skólann og í fjarnámi, sem er á hans vegum. Um 250 en staðarnámi, en þetta er í raun allt bundið við staðmanns sækja þessi námskeið árlega. arnámið. Í verklega kennslu getum við tekið tólf nemKjartan Örn „Við erum að kenna siglingafræði, stöðugleika og Kjartansson endur í einu, en við erum alltaf með tvo hópa í gangi í siglingareglur, veðurfræði, umhverfisfræði og margt, „Við bjóðum bæði einu. Námskeiðin eru orðin mjög vönduð og alltaf eru að margt fleira. Við kennum á siglingatæki og menn fara upp á nám í skólbætast við ný og betri tæki sem gera kennsluna bæði í siglingaherma og læra á fjarskiptatæki. Ég kenni líka anum og fjarnám og betri og raunverulegri. Námskráin er eins fyrir alla og þjónustum þannig handflökun og alla helstu hnúta,“ segir Kjartan Örn alla landsbyggðina. gerir kröfur um bæði bóklegt og verklegt nám. Til dæmKjartansson, skipstjórnarkennari við skólann. „Við bjóðis þurfa nemendur að læra á GPS staðsetningartæki og um bæði upp á nám í skólanum og fjarnám og þjónustum þannfjarskipta- og siglingatæki í verklegu námi. Námskráin er unnin ig alla landsbyggðina. Fjarnámið fer þannig fram að nemendur í samræmi við gæðakerfi vegna þess að Alþjóða siglingamálakoma fyrst í þétta þriggja daga heimsókn. Síðan fá nemendur stofnunin setur í raun leikreglurnar, hvernig námið á að vera. Því allt kennsluefni sent í tölvupósti, sem þeir geta opnað í tölvunni byggist námið á alþjóðlegu reglugerðum. sinni hvar sem er og stundað þannig námið hvar sem þeir vilja og Ásóknin jókst verulega með tilkomu standveiðanna, en við innan ákveðinna tímamarka, hvenær sem er. Þeir fá þá mynderum að kenna eftir þörfum og erum með tvö námskeið á önn, tvö ræna kennslu í öllum námsþáttum. Þeir fá einnig aðgangsorð af staðarnámi og tvö í fjarnámi. Auk þess erum við með sumarað kennsluvefnum hjá mér og einnig er ég með fasta símatíma. námskeið fyrir þá sem það vilja, en það eru 48 manna námskeið. Í lokin koma nemendur svo í skólann og ljúka náminu með prófi á Við byrjum með fyrstu tvö námskeiðin 16. janúar og nokkrum 24

desember 2011

Það er svo skylda til að þreyta smáskipaprófið að hafa verið 12 mánuði á sjó áður, en í raun er miðað við átta mánuði, því hver dagur á sjó er talin einn og hálfur dagur. Þeir sem hafa svo verið á sjónum án lögskráningar þurfa að fá það vottað af tveimur aðilum að þeir hafi uppfyllt þetta skilyrði um sjósókn. Þetta eru virkilega skemmtileg námskeið og gaman að kenna þau. vikum seinna byrja svo næstu námskeið og þá kemur sumarnámskeiðið og loks fjögur næsta haust. Því má segja að við séum með níu námskeið á ári og það eru því um 250 manns að klára þessi námskeið á ári. Í upphafi þessa árs var tekin upp skylda til að lögskrá alla þá sem stunda sjó á smábátunum, en svo var ekki áður. Það er svo skylda til að þreyta smáskipaprófið að hafa verið 12 mánuði á sjó áður, en í raun er miðað við átta mánuði, því hver dagur á sjó er talin einn og hálfur dagur. Þeir sem hafa svo verið á sjónum án lögskráningar þurfa að fá það vottað af tveimur aðilum að þeir hafi uppfyllt þetta skilyrði um sjósókn. Þetta eru virkilega skemmtileg námskeið og gaman að kenna þau,“ segir Kjartan Örn.

Töluvert er síðan þessi námskeið voru samræmd og færð inn í Stýrimannaskólann, en áður höfðu ákveðnir aðilar leyfi til að bjóða upp á þessi námskeið víða um land. Námskráin var ekki samræmd og verkleg kennsla á siglinga- og fjarskiptatæki lítil sem engin. Það hafa því orðið miklar breytingar á náminu, sem er orðið markvissara og betra en áður. Þeir, sem nú ljúka smáskipaprófi, geta tekið verklegt próf og öðlast þar með einnig skemmtibátaréttindi á 24 metra skemmtibáta. Að loknu smáskipanáminu þurfa nemendur að sækja um atvinnuskírteini hjá Siglingamálastofnun Íslands. Þessi skipstjórnarskírteini þarf að endurnýja á fimm ára fresti með skoðun á heilsufari, sjón og heyrn.

Okkar bestu jólaog nýárskveðjur

desember 2011

25

Ă“skum sjĂłmĂśnnum og fjĂślskyldum Ăžeirra gleĂ°ilegra jĂłla

FRAMTAK

VÉLA- OG SKIPAÞJÓNUSTA EHF

FRAMTAK BLOSSI

FjĂłrlitur 76c + 8m 100c + 65m + 30k

ehf

Letur svart

�2

�8

TĂŚkifĂŚri Ă­ SuĂ°ur-AmerĂ­ku

�7

Eykur Ăśryggi viĂ° Ă?slandsstrendur

�4

StĂłrskipahĂśfn ĂĄ Langanesi

Skýrsla um aflareglu og nýtingarstefnu Þorsks 50 PLÚS �

ĂšTVEGSBLAĂ?IĂ?

FjĂłrlitur Ăž

J

Ă“

N

U

S

T

U

M

76c + 8m N������� 100c + 65m + 30k

I

Ă?

I

L

L

S

J

Ă

V

A

R

Ăš

T

V

E

G

S

I

N

S

LĂ­fstĂ­lsblaĂ° 50 ĂĄra og eldri GarĂ°ar Cortes, ferĂ°aminningar GuĂ°rĂşnar HelgadĂłttur og ofurhlaupari um sextugt eru meĂ°al efnis Ă­ 50 plĂşs.

� ���  �. ���� �� � �  � � . � �� � �� � �

Verið – vísindagarðar å Sauðårkróki Þar sem margir starfa saman:

Rannsaka fisk og prĂłtein Geir GuĂ°steinsson skrifar: geir@goggur.is

KveĂ°ja frĂĄ fĂŠlĂśgum smĂĄbĂĄtaeigenda Fontur, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ NorĂ°-Austurlandi Klettur, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ NorĂ°urlandi eystra Skalli, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ NorĂ°urlandi vestra

r i g u

Verið - Vísindagarðar å Sauðårkróki er í gÜmlu frystihúsi við hÜfnina å Sauðårkróki. HúsnÌðið er í eigu FISK Seafood en umgjÜrð starfseminnar er å vegum FISK, sveitarfÊlagsins Skagafjarðar og Skagafjarðarveitna. Gísli Svan Einarsson, forstÜðumaður Versins, segir að íslenskt ÞjóðfÊlag hafi breyst úr framleiðsluÞjóðfÊlagi yfir í ÞekkingarÞjóðfÊlag å ekki svo lÜngum tíma.

SĂş staĂ°reynd aĂ° starfsemi Versins fari fram Ă­ gĂśmlu frystihĂşsi sĂ˝ni Ăžessa ĂžrĂłun Ă­ hnotskurn. Ă? 1.700 fermetrum fara um um 1000 fermetrar Ă­ fiskeldis- og prĂłteinrannskĂłknir en um 700 fermetrar Ă­ skrifstofur og rannsĂłknarstofur. Ăžegar ÞÌr ĂžrjĂĄr megin stoĂ°ir, menntun og rannsĂłknir, atvinnulĂ­f og opinberir aĂ°ilar vinna saman er hĂŚgt aĂ° gera meira Ăşr mannafla og fjĂĄrmagni. DĂŚmi um Ăžetta er vaxandi bleikjueldi, en Ăžar koma saman Ăžessar ĂžrjĂĄr megin stoĂ°ir, Ăž.e. rannsĂłknir HĂĄskĂłlans ĂĄ HĂłlum, HĂłlalax og SkagafjarĂ°arveitur. ,,Bleikjueldi hefur vaxiĂ° nokkuĂ° aĂ° undanfĂśrnu. HĂłlamenn hafa nĂĄĂ° mjĂśg góðum ĂĄrangri Ă­ rannsĂłknum og kynbĂłtum ĂĄ bleikju og m.a. er unniĂ° aĂ° ĂžvĂ­ aĂ° auka bleikjueldi Ă­ smĂĄum stĂ­l Ăžar sem bĂŚndur sem jafnvel eru aĂ° flosna upp gĂŚtu veriĂ° meĂ° bleikjueldi til stuĂ°nings Üðrum bĂşskap, s.s. sauĂ°fjĂĄrrĂŚkt, sem hefur veriĂ° aĂ° dragast saman. MeĂ° samstarfi viĂ° fyrirtĂŚki sem Ă­ gegnum ĂĄrinn hafa veriĂ° aĂ° vinna fyrir og meĂ° Ă­slenskum sjĂĄvarĂştvegsfyrirtĂŚkjum Þå hefur hĂŠr Ă­ Ăžessu gamla fyristihĂşsi skapast vettvangur fyrir samstarf Ăžessara fyrirtĂŚkja viĂ° rannsĂłknarog hĂĄskĂłlastofnanir. Ăžessi samvinna verĂ°ur til Ăžess aĂ° til verĂ°ur nĂ˝ tĂŚkni og meiri verĂ°mĂŚti Ăşr framleiĂ°slunni og hĂŚkkar ĂžekkingarstigiĂ° hjĂĄ Ăśllum sem aĂ° Ăžessu koma,“ segir GĂ­sli Svan Einarsson.

 Gísli Svan Einarsson, forstÜðumaður Versins å Sauðårkróki. � tilraunaverksmiðju Iceprotein eru m.a. framleidd prótein úr fiskafskurði og Þar er einnig verið að vinna mjólkurprótein og sykur.

Samvinnan skapar meiri kraft ,,Með samvinnunni er hÌgt að skapa meiri kraft en summa krafta fyrirtÌkjanna einna og sÊr ef Þau starfa hvert í sínu lagi. Okkur vilji var að skapa Þessar aðstÌður sem Êg tel að hafi tekist nokkuð vel og Þetta hefur bara verið að eflast. � Þessum månuði er verið að flytja inn í nýtt 740 fermetra húsnÌði til viðbótar sem FISK hefur reist hÊr við hliðina. Þessi hugmynd að rekstri Versins hefur gengið vonum framar. Håskólinn å Hólum hefur verið í Verinu síðan 2004 og er hÊr með kennslu í fiskeldi, fiskalíffrÌði og fiskeldisrannsóknir. MÜrg Ünnur verkefni eru í gangi, s.s. endurnýting å vatni, fóðurrannsóknir og tilraunir með hvort hÌgt sÊ að gera fiska að grÌnmetisÌtum. Þar sem åður var skorinn og snyrtur fiskur eru nú stundaðar rann-

SnĂŚfell, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ SnĂŚfellsnesi

l f Ă–

Saman

sóknir å fiski og fiskipróteinum. Þessar rannsóknir hafa verið og munu åfram skila okkur meiri Þekkingu å fiskeldi og gera fiskeldið hagkvÌmara en Það er í dag en Það er okkur mikil nauðsyn Þar sem talið er að aukning å framboði å fiski muni ekki koma úr hafinu heldur frå eldi í landi eða við strendur landsins. Þessar rannsóknir auka fagmennsku í fiskeldi og auka verðmÌti Þess afla sem dreginn er úr sjó. AðstÌður til Þessara rannsókna eru góðar úti å landi og með fjÜlbreyttari atvinnustarfsemi å landsbyggðinni vill fleira ungt fólk setjast Þar að.

FjĂĄrfesting Ă­ menntun og rannsĂłknum er ein besta fjĂĄrfesting sem til er. MatvĂŚlavinnsla, rannsĂłknir og Ăžekking henni tengd er okkar stĂłriĂ°ja hĂŠr Ă­ SkagafirĂ°i,“ segir GĂ­sli Svan Einarsson.

&

VĂśkvadĂŚlur VĂśkvamĂłtorar StjĂłrnbĂşnaĂ°ur

' ! $ ! $ !

SĂŚljĂłn, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ Akranesi

BĂĄran, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda Ă­ HafnarfirĂ°i og GarĂ°abĂŚ

stefnum til framtĂ­Ă°ar

SmĂĄbĂĄtafĂŠlagiĂ° Strandir

Reykjanes fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ Reykjanesi

Vesturhraun 1 210 GarĂ°abĂŚ Netfang info@framtak.is SĂ­mi 535 5800 Fax 535 5801

auglýsing SKRÚFAN.indd 1

26

Elding, fÊlag småbåtaeigenda í �safjarðarsýslum

FarsĂŚll, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda Ă­ Vestmannaeyjum

StrandveiĂ°ifĂŠlagiĂ° KrĂłkur

Hrollaugur, fĂŠlag smĂĄbĂĄtaeigenda ĂĄ HornafirĂ°i

desember 2011

9.11.2009 08:57:39

FjÜlÞÌtt rannsóknarstarfsemi Iceprotein er tilraunaverksmiðja rekin af FISK og MAT�S Þar er m.a. verið að rannsaka mÜguleika å Því að framleiða heilsuvÜrur úr fiskipróteinum og einnig verið að gera tilraunir með að framleiða mjólkurprótein og mjólkursykur úr mysu. � Skagafirði er mjÜg Üflug mjólkurvinnsla sem hefur sÊrhÌft sig í vinnslu å ostum og við Þå framleiðslu fellur til mikið af mysu sem e.t.v. mÌtti nýta betur.

NýskÜpunarmiðstÜð �slands er með útibú í Verinu. Þar eru m.a. stundaðar rannsóknir å efnistÌkni trefja og plastefna sem og hÜnnun og smíði úr Þessum efnum.

MAT�S rekur líftÌknismiðju í Verinu Þar sem m.a. er verið að rannsaka virkni próteina. Starfsemi Matís í LíftÌknismiðjunni er margÞÌtt. � fyrsta lagi hefur Matís komið upp sÊrhÌfðri rannsóknastofu å sviði líftÌkni og lífefna. � Üðru lagi starfrÌkir Matís tilraunaverksmiðju í vinnslusal LíftÌknismiðjunnar, Þar sem fyrirtÌkið Iceprotein ehf. hefur byggt upp starfsemi sína. Að lokum vinnur starfsfólk Matís í LíftÌknismiðjunni með fyrirtÌkjum í Skagafirði og å Norðvesturlandi að ýmsum umbóta-og hagrÌðingarverkefnum. ,,Með LíftÌknismiðjunni hefur skapast rannsóknaraðstaða með tilheyrandi vinnsluaðstÜðu Þar sem vísindamenn og frumkvÜðlar í líftÌkni geta Þróað vÜrur sínar og vinnsluferla í samvinnu við Matís. à rannsóknastofu LíftÌknismiðjunnar er unnið að mÌlingu å lífvirkum eiginleikum lífefna úr íslenskri nåttúru. LíftÌknismiðjan er opin Üllum landsmÜnnum og Þar geta einstaklingar og fyrirtÌki fengið aðstÜðu til skemmri tíma til framleiðslu afurða. Smiðjan verður nokkurs konar klakstÜð nýrra sprotafyrirtÌkja í líftÌkni og mikilvÌg í styttingu ferlis frå hugmynd til markaðar. Með vali å staðsetningu LíftÌknismiðjunnar er litið til nÌrumhverfisins sem matarkistan SkagafjÜrður er.�

Óskum sjómönnum og fjölskyldum þeirra gleðilegra jóla

8 A A 8 @ @ " F Ü 4 " A @ & ' % , %

Óseyrarbraut 29 220 Hafnarfjörður

KB Hi g] [ V '* &&% GZn`_Vk ` h b^ *,* .-%% lll#kb#

> Saman náum við árangri – um allan heim Hjá Samskipum fara saman kraftur og sóknarhugur nýrrar kynslóðar og ómetanleg áratuga reynsla.

Við leggjum metnað okkar í að veita viðskiptavinum áreiðanlegar heildarlausnir á sviði flutninga um allan heim og höfum byggt upp samhentan hóp og traust flutningakerfi sem tryggja skjóta og örugga þjónustu jafnt innanlands sem utan.

Krosseyri www.samskip.is

Saman náum við árangri

Goggur útgáfufélag

Hafrannsóknarstofnunin

Reykjaneshöfn

Ísfélag Vestmannaeyja hf.

Sjómanna-og vélstjórafélag Grindavíkur

Sveitarfélagið Ölfus v. Hafnarsjóður Þorlákshafnar Sjómannasamband Íslands

Gjögur ehf

Tálknafjarðarhöfn GPG fiskverkun

Efling stéttarfélag

Vélsmiðja Ísafjarðar ehf.

Hafnir Fjallabyggð

Gúmíbátaþjónusta Norðurlands sf.

Vestmannaeyjahöfn Vopnafjarðarhöfn

Gúmmísteypa Þ. Lárusson ehf.

Dalvíkurbyggð-hafnarsjóður Fiskvinnslan Íslandssaga hf

Frostfiskur ehf.

Sjómannafélag Ólafsfjarðar Fiskmarkaður Patreksfirði

desember 2011

27

Ættgengur andskoti?

Fjórir ættliðir trillukarla sækja sjóinn frá Höfn og Djúpavogi. Sá elsti er 86 ára sá yngsti tvítugur. „Ætlar þú nú að fara að rekja garnirnar úr mér? Ég hef ekkert að segja. Þú ættir heldur að spjalla við þann gamla.“ Þetta sagði Þráinn Sigurðsson trillukarl á Djúpavogi, þegar Brimfaxi ræddi við hann núna í desember. Hann átti þar við föður sinn Sigurð Jónsson sem er 86 ára gamall og rær enn til fiskjar. Eiginkona hans Hulda Kristófersdóttir sækir sjóinn með honum og hefur gert síðustu áratugi. Sjálfur hefur Sigurður, eða Siggi Bessa, eins og hann er jafnan kallaður, stundað sjómennsku í 73 ár. Það skemmir svo ekki að Unnsteinn, sonur Þráins rær á smábátnum Sigga Bessa frá Hornafirði og Hólmar sonur hans hefur róið með honum undan farin ár, þó hann sé aðeins tvítugur. Líklega er það ekki algengt að fjórir ættliðir sæki sjóinn á smábátum á sama tíma. Við ræddum við feðgana Sigurð, Þráinn, Unnstein og Hólmar. „Ég er með átta til níu tonna plastbát, sem heitir Glaður og er frá árinu 1988. Þetta er einn af bátunum sem Baldur á Akureyri var með. Hann flutti inn skrokkana og innréttaði svo og gerði klára. Þessi er dekkaður og líklega af stærri gerðinni, sem hann var með. Fínn bátur,“ sagði Sigurður. „Ég hef notað tímann á vetrin til að veiða í net. Báturinn er í stærra kerfinu og ég er með smávegis kvóta. Svo hef ég verið á færum yfir sumarið, svona eitthvað að gutla og eftir að strandveiðikerfið kom, hefur maður notað sér það svona til að skreppa.

Hjónin sækja sjóinn saman Konan rær með mér og hefur gert það langt aftur í tímann. Við vorum mikið hérna á rækju á árum áður, en þá átti ég Bátalónsbát. Við vorum á rækju meðan hún var og svo netum og færum. Þráinn sonur okkar byrjaði snemma að fara á sjó með okkur og sonur hans, Unnsteinn var bara um fermingu, þegar hann byrjaði að róa með mér. Hann var með mér í tvö eða þrjú ár á rækju og netum og svona. Hann er nú öflugur trillukarl á Höfn og Hólmar sonur hans hefur róið með pabba sínum undanfarin ár. Maður fer að halda að þetta sé ættgengur andskoti.“ Þau hjónin eru komin af léttasta skeiðinu, en láta engan bilbug á sér finna. „Við erum bæði fædd 1925 og erum ekkert að fara að hætta þrátt fyrir að við séum orðin svolítið gömul. Við fórum bæði á sjóinn í mars og veiddum okkar kvóta í net og erum bara tvö á bátnum. Við verðum að meðan við getum og höfum af þessu gaman. Það kemur ekkert annað til greina en það. Maður sleppir því ekki.

28

desember 2011

Ég byrjaði 1988 með trillu héðan en hef reyndar verið við sjóinn nánast frá fæðingu og byrjaði auðvitað með pabba á barnsaldri og var síðan á ýmsum bátum þar til ég fór að gera út sjálfur. Þetta hefur þróast svona að maður heldur sig við sjómennskuna og auðvitað lærði maður handtökin hjá pabba og mömmu. Menn læra þetta mann fram af manni. Það er óhætt að segja að ég hafi verið á sjó nánast alla ævina. Árið eftir fermingu, þrettán ára, var ég sendur á vertíð á Hornafjörð upp á hálfan hlut. Það eru orðin nokkur ár síðan og gekk bara vel. Alltaf hefur maður eitthvað verið að gutla í þessu síðan og árin á sjónum því orðin 73. Líklega hafa ekki verið margir svona lengi að, alla vega held þeim fari eitthvað að fækka. Það er heldur betur margt sem hefur breyst á öllum þessum tíma. Oft þegar maður hugsar aftur í tímann með aðbúnað og tæki í samanburði við það sem nú er. Það var heldur betur annað

að eiga við sjómennskuna fyrstu árin hjá mér. Ekkert nema einn vitlaus kompás og svo varð maður að lóða dýpið á höndunum og allt eftir því. Við vorum því heldur betur í beinni snertingu við náttúruna, miklu meir en menn eru núna. Við þurftum líka að vera okkar eigin veðurfræðingar.“

Voru taldir af Sjómennskan hefur gengið áfallalítið hjá Sigurði allan þennan tíma utan eins atviks. „Þetta hefur allt reddast, nema þegar við lentum í miklum hrakningum í um átta sólarhringa um áramótin 1947 til 1948. Þá var ég ungur maður að byrja að vera með báta. Það var búið að telja okkur af, en okkur var svo bjargað af þýskum togara. Ég var þá með Björg SU, 16 tonna bát, sem ég var nýbúinn að kaupa frá Norðfirði. Við vorum fjórir á og að ljúka línuróðri út af Eystra Horni og að halda heim á leið, þegar vélin bilaði og okkur rak í vondu vetrarveðri í allan þennan tíma og töluverður leki var kominn að bátnum, þegar okkur var bjargað, en bátinn urðum við að láta fara.

Við áttum nóg af fiski, lifur og lýsi og höfðum því nóg að borða og gátum haldið á okkur hita og höfðum nóg vatn að drekka. Veðrið var

mest allan tíma mjög slæmt, frost og snjóbylur en rofaði aðeins á milli og alltaf myrkur. Þetta var erfið reynsla, þó sæmilega hafi farið um okkur. Auðvitað var erfitt að hugsa til ættingja sinna, því við þóttumst vita að búið væri að telja okkur af. Það var svo mikil lukka og tilviljun að togarinn skyldi keyra fram á okkur, því enginn vissi hvar við vorum. En þetta fór vel á endanum.

Mér finnst óvissan í fiskveiðistjórnunni mjög slæm. Það er allt í lagi að hafa kvóta á veiðunum en ómögulegt að vera alltaf að róta í þessu fram og aftur. Það verður að vera einhver regla á þessu öllu og gengur ekki að allt sé í óvissu árum saman,“ sagði Sigurður.

Með tvo Sóma 800 báta Þá er komið að Þráni. „Ég byrjaði 1988 með trillu héðan en hef reyndar verið við sjóinn nánast frá fæðingu og byrjaði auðvitað með pabba á barnsaldri og var síðan á ýmsum bátum þar til ég fór að gera út sjálfur. Þetta hefur þróast svona að maður heldur sig við sjómennskuna og auðvitað lærði maður handtökin hjá pabba og mömmu. Menn læra þetta mann fram af manni.

Framhald á næstu opnu

Það besta er aldrei of gott!

Góðar úrlausnir byggjast á faglegri þekkingu og vönduðum búnaði Danfoss hf. hefur kappkostað að bjóða landsmönnum heimsþekktar gæðavörur, tryggan lager og góða þjónustu.

Stjórnbúnaður fyrir hita-, kæli- og frystikerfi • Veitubúnaður • Hraðabreytar Iðnaðarstýringar • Rafsuðubúnaður • Dælur • Varmaskiptar • Hitablásarar Vökvabúnaður • Lokar • Hita- og þrýstimælar og fl.

Danfoss hf •

Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími 510 4100 • www.danfoss.is desember 2011

29

Ég er með tvær trillur, báðar Sómi 800, 6 tonna bátar. Við höldum þeim bátum til veiða, svona svolítið til skiptist. Annan, Emely, vorum við með á þessum svokölluðu strandveiðum í sumar, þegar búið var að klára veiðiskylduna á honum. Hann er í litla kerfinu og er eingöngu á færum. Hinn, Birna, er í stóra kerfinu og á honum erum við dálítið á netum en handfærum líka eins og hinum. Ég get ekki sameinað útgerð bátanna, þar sem þeir eru hvor í sínu kerfinu og netaveiðina má ekki stunda í litla kerfinu. Þeim möguleika vil ég halda. Ég er með sæmilegar aflaheimildir miðað við það sem gengur og gerist í dag, eitthvað um 70 tonn í heildina. Það dugar auk strandveiðanna, ef ekki er verið að angra mann mikið. Ef enginn skiptir sér frekar af þessu, er það allt í lagi. Það er hins vegar ekkert svigrúm til að gera eitthvað eins og stækka við sig. Þetta gengur þegar maður á bátana, en svona staða eins og er nú er enginn grunnur til að þess að fara að kaupa nýjan bát. Ég er yfirleitt á miðunum hérna við Djúpavoginn og er ekki að sækja langt. Er mest að þessu yfir sumarið og svo hefur maður bátana bara í húsi yfir veturinn. Það er ansi stuttur dagurinn þegar komið er svona fram á árið. Ég hef ekki enn farið út í að verka fiskinn sjálfur og þar spilar margt inn í. Þar kemur hreppapólitíkin inn í myndina aftur og ég ætla ekki að fara að styðja hreppinn meira en nauðsynlegt er. Ég landa því á markað og er mjög sáttur við það og verðið hefur verið mjög gott. Ég er bæði að leigja til mín heimildir og frá mér. Maður þarf að hafa nokkuð dreifðar heimildir til að geta tekið meðaflann. Það

þarf að stilla þetta alltsaman af, en svo reddast þetta allt saman þegar verður búið að banna framsal aflaheimilda. Þá verða menn bara að henda því, sem ekki eru til heimildir fyrir eins og er hjá Evrópusambandinu. Ekki finnst mér það eftirsóknarvert.“

Mesti óþverri En hvernig líst Þráni á umhverfið í veiðunum nú? „Þeir hafa það best núna, sem voru búnir að selja frá sér allar heimildir og eiga bátana áfram til að stunda strandveiðina. 90% af svokallaðri nýliðun í strandveiðikerfinu eru menn sem voru búnir að selja allt frá sér og eru að byrja aftur. Það er auðvelt fyrir þá að byrja aftur. Svo er allt þetta pottavesen sem búið er að búa til. Það er mesti óþverri sem hægt er að huga sér. Miklu nær væri að láta veiðar smábáta í friði eins og þær voru. Þá vissu menn að hverju þeir gengju, í dag vita menn ekki neitt. Þetta er bara rugl og til einskis annars en að skapa óánægju og illindi. Það sést vel á byggðakvótanum, það er alltaf einhver mafía í kringum hann. Það er alltaf verið að pota eitthvað og mikil pólitík í þessu öllu og verst er þegar hreppapólitíkin er komin í þetta líka. Þá snarversnar þetta. En þetta lagast nú allt saman þegar Ólína verður tekin við. Hún ætlar að taka þetta allt saman af manni. Kannski er þá verst að maður á ekki fyrir farinu til Noregs, eða eru allir að fara þangað. Jú, maður gæti kannski siglt þangað á bátnum ef maður fær þá að halda honum. Það er eðlilegt að maður sé svartsýnn og það litla sem maður heldur eftir fer í skatta. Það eru stöðugt búnir til nýir og nýir skattar.

Ve!ur í síma www.vedur.is 30

desember 2011

902 06 00 m.vedur.is

Ef stjórnmálamennirnir hefðu vit á því að láta okkur í friði, þá er framtíðin góð. Eini vandinn nú eru þeir. Við getum alltaf aðlagað okkur ef fiskurinn færir sig til og koma inn nýjar tegundir, en það er verra með breytingarnar sem eiga sér stað á Alþingi. Svo ótrúlegt sem það er nú, eru því hamfarir af manna völdum erfiðari en þær náttúrulegu. Fiskiríið sveiflast upp og niður og tegundir fram og til baka og fiskverð er misjafnt og það hefur alltaf gengið betur að laga sig að duttlungum náttúrunnar en duttlungum Alþingis.

Byrjaði með afa 1985 Þegar röðin kom að Unnsteini, sagðist hann alveg vera þurr ausinn og hefði hann örugglega litlu við að bæta eftir pabba sinn og afa. „Ég byrjaði með afa mínum í kringum 1985. Maður fékk að skreppa á sjó með honum meðan maður var í skóla. Ætli maður hafi ekki fengið bakteríuna frá honum. Ég er búinn að vera í þessu meira og minna síðan og keypti minn fyrsta bát um 1990.

Nú er ég með Cleopötru 38 bát, sem er tæplega 15 tonna línubátur. Hann heitir Siggi Bessa eftir afa mínum. Við erum með beitningartrekt og stokkum línuna upp í landi. Við erum að róa með 36 til 40 bala í róðri. Við erum nú ekki að sækja stíft, höfum verið að fara 30 til 40 línróðra á vetri. Kvótastaðan býður ekki upp á meira og ég er ekkert að leigja til mín. Ég er með um 110 þorskígildi og læt það duga. Ég get ekki, hvernig sem ég reyni, reiknað kvótaleiguna út í plús. Það gengur ekki upp og er enginn grundvöllur til að gera út á kvótaleigu. Það sést vel á öllum, sem það hafa reynt.

Aldrei meira af stórum fiski Ég hef bara gert út frá Hornafirði í haust. Það er stutt að sækja og sjaldan verið eins auðvelt að veiða eins og núna. Hann er mjög veiðanlegur og nóg af honum. Hann hefur svo aldrei verið stærri en núna í haust. Ég hugsa að 70% af fiskinum hafi verið yfir 8 kíló að þyngd. Það er það stærsta sem ég hef séð síðan ég byrjaði. Ég

held ég hafi aldrei veitt svona hlutfallslega mikið af svona stórum fiski. Það eru fáir í hundrað eins og maðurinn sagði. Það er alltaf framtíð í fiskveiðum. Ef stjórnmálamennirnir hefðu vit á því að láta okkur í friði, þá er framtíðin góð. Eini vandinn nú eru þeir.

Við getum alltaf aðlagað okkur ef fiskurinn færir sig til og koma inn nýjar tegundir, en það er verra með breytingarnar sem eiga sér stað á Alþingi. Svo ótrúlegt sem það er nú, eru því hamfarir af manna völdum erfiðari en þær náttúrulegu. Fiskiríið sveiflast upp og niður og tegundir fram og til baka og fiskverð er misjafnt en það hefur alltaf gengið betur að laga sig að duttlungum náttúrunnar en duttlungum Alþingis.“

Byrjaði pínulítill Eins og aðrir feður í fjölskyldunni á undan honum, tekur Unnsteinn son sinn Hólmar með sér á sjóinn. Hann hefur verið með honum af og til síðan hann var 10 ára, en nú er hann rúmlega tvítugur. Hann rær núna með mér á sumrin og hefur stokkað upp línuna á veturna með vélskólanum. Þá þarf hann ekki á námslánum að halda til að mennta sig. „Ég hef verið að róa með pabba frá því ég var pínulítill, en man ekki hvað ég var gamall, þegar ég byrjaði að fara með honum. Ég hef svo róið með honum á sumrin og svo í afleysingum. Ég hugsa að það endi þannig að ég verði á sjónum í framtíðinni. Mér líkar þetta vel og get vel hugsað mér sjómennsku sem framtíðar starfið,“ segir Hólmar.

Við sendum okkar bestu óskir um gleðileg jól og gæfuríkt komandi ár.

Þökkum viðskiptin á árinu sem er að líða!

Stapaprent

Gleðileg jól!

desember 2011

31

Ormur Arnarson hjá Triton LS mun hefja viðræður við MATÍS um samningu gæðastaðals sem gefinn yrði út til vinnsluaðila. Útflutningur yrði ekki heimill nema að uppfylltum gæðastaðlinum.

Sala er tryggð á öllu því magni sem Íslendingar veiða af grásleppu:

Grásleppan öll í land Á grásleppuvertíðinni 2012 verður skylt að koma með alla grásleppu í land. Reglugerð hefur verið sett þar um og eru ekki bollaleggingar um að breyta henni í átt til lengri aðlögunartíma.

Samstarfsaðili Landssambands smábátaeigenda, útflutningsfyrirtækið Triton ehf, tók þátt í sjávarútvegssýningunni í Kína í byrjun nóvember. Þar kynntu fulltrúar fyrirtækisins grásleppuna þriðja árið í röð. Skemmst er frá því að segja að viðtökur voru framar öllum vonum. Á fundum með kínverska fyrirtækinu sem Triton hefur unnið með í markaðssetningu á grásleppunni var því lýst yfir að sala væri tryggð á öllu því magni sem Triton kemst yfir. Áhyggjur af því að geta ekki selt grásleppu sem veiðist á komandi vertíð virðast þar með úr sögunni. Á síðustu vertíð reyndu nokkrir fleiri aðilar en Triton fyrir sér með sölu á grásleppu í Kína. Ljóst er að hluti þeirra náði árangri og skiluðu ásættanlegu verði til veiðimanna. Í hugum flestra er þetta gleðiefni en á hitt ber að líta að allir nýir markaðir eru viðkvæmir og því ástæða til að ganga hægt um gleðinnar dyr. Gæta þarf þess vandlega að ekki myndist svigrúm til undirboða. Mark32

desember 2011

aðurinn er fyrir hendi og hann hefur verið að greiða ásættanleg verð. LS hefur leitað sér sérfræðiaðstoðar í þessu stórskemmtilega máli sem upp er komið. Þar hefur verið farið yfir markaðsmálin og reynslu aðila sem búið hafa til markaði fyrir nýjar vörur.

Sérfræðingunum ber saman um að helsta ógnunin sé að sölumenn hefji inngöngu á frumkvöðlamarkaðinn og freisti þess að koma sér upp samböndum með því að bjóða lægra verð.

Sérfræðingarnir ráðlögðu LS að brýna fyrir nýjum söluaðilum að hefja störf á nýjum mörkuðum með viðmiðunarverðum sem tryggi sjómönnum sambærileg verð og greidd voru á síðustu vertíð. Þá kom það einnig fram að mjög mikilvægt væri að tryggja gæði hráefnisins. Alltof mörg dæmi væru um að menn hefðu skemmt fyrir sér með hálfónýtu hráefni. Ábendingin hefur leitt til þess að LS mun hefja viðræður við MATÍS um samningu gæðastaðals sem gefinn yrði út til vinnsluaðila. Útflutningur yrði ekki heimill nema að uppfylltum gæðastaðlinum. Örn Pálsson

KAUPUM GRÁSLEPPUHROGN SELJUM GRÁSLEPPUNET OG SKÖTUSELSNET Jón Ásbjörnsson hf.

F i sk i sl ó ð 3 2 | S í m i 5 2 0 7 3 0 0 | ma i l : ragnar @ jonas b jornsson . i s

desember 2011

33

Sala á harðfiski hefur dregist saman um 30 prósent:

Minna selst af harðfiski Harðfiskssalar hafa séð töluverðan samdrátt í sölu harðfisks síðan á árunum fyrir hrun. „Það á væntanlega við flesta sem selja harðfisk á innanlandsmarkað. Fiskur hefur hækkað í verði vegna gengisfellingu krónunnar og það hefur leitt af sér minni eftirspurn,“ segir Halldór Halldórsson, sölustjóri Gullfisks. Hann segir verð á harðfiski sennilega vera of hátt miðað við kaupgetu almennings, en bendir jafnframt á að verðið hefur ekki hækkað jafn mikið og hráefniskostnaður harðfisksframleiðenda.

Stefnir Helgason hjá Harðfiskssölunni tekur í sama streng. „Menn eru að eiga við allt annað hráefnisverð en fyrir hrun. Það sést best á soðningunni út í búð. Til að framleiða eitt kíló af harðfiski þarf fimm kíló af roð- og beinlausum flökum. Þegar kílóverð þeirra er jafn hátt og raun ber vitni er þetta skiljanlega erfiður róður. Ég fór nýverið í gegnum nýlegar sölutölur og bar þær saman við árin fyrir hrun. Þar sá ég að samdrátturinn hefur verið í kringum 30 prósent.“ Aðspurður segir Stefnir að salan gangi best í kringum tvo tímabil á hverju ári, rétt fyrir þorrann og í júlí.

Hann segist þó verða var við aukinn áhuga yngra fólks á vörunni. „Unga fólkið er að verða meðvitaðra um heilnæmi matar, og margir velja sér harðfisk í staðinn fyrir sælgæti. Enda hafa nýjustu rannsóknir sýnt að harðfiskur er jafnvel hollari en við héldum.“

Harðfiskur „Til að framleiða eitt kíló af harðfiski þarf fimm kíló af roð- og beinlausum flökum. Þegar kílóverð þeirra er jafn hátt og raun ber vitni er þetta skiljanlega erfiður róður.“

Bæði Gullfiskur og Harðfiskssalan flytja út harðfisk, en innanlandsmarkaðurinn er þeim þó alltaf mikilvægastur. „Við höfum alltaf flutt út talsvert magn af harðfiski. Það er hins vegar erfitt að búa til nýja markaði, og við höfum aðallega verið að selja til Norðurlandanna,“ segir Halldór hjá Gullfiski.

Alternatorar & Startarar

FRUM

Fyrir bátavélar t.d. Buck, CAT, Cummings Ford Perkings, Scania, Yanmar, Volvo Penta o.fl.

Rekum öflugt verkstæði fyrir startara, alternatora og gastæki

B í l a ra f www.bilaraf.is

Strandgötu 75 • 220 Hafnarfjörður • Sími 564 0400 • www.bilaraf.is 34

desember 2011

Landsbankinn er öflugur samstarfsaðili Það er stefna okkar að vera hreyfiafl í íslensku samfélagi.

Landsbankinn tekur virkan þátt í uppbyggingu í sjávarútvegi

JÓNSSON & LE’MACKS

•

jl.is

•

SÍA

og er þar traustur bakhjarl og samstarfsaðili.

Landsbankinn

landsbankinn.is

410 4000