Brimfaxi 1.tbl 2013

T Í M A R I T L A N D S S A M B A N D S S M Á B ÁTA E I G E N D A 1 . T B L . 2 0 1 3

Heimilið Líf- og heilsa Bíllinn Fyrirtækið

Einu sinni voru allir þessir hlutir með verðmiða. Eftir því sem hlutunum fjölgar renna þeir saman í eina stóra heild. Við gerum okkur því sjaldnast grein fyrir verðmæti þeirra fyrr en eitthvað kemur fyrir.

Hvað er langt síðan þú gafst þér tíma til að velta því fyrir þér hversu mikil verðmæti leynast á þínu heimili, til dæmis í barnaherberginu?

Hafðu samband við okkur og saman finnum við út hversu mikla tryggingavernd þú þarft.

Reiknivélin á www.vordur.is hjálpar þér fyrstu skrefin.

VIÐ VILJUM KYNNAST ÞÉR BETUR.

ÍSLENSKA SIA.IS VOR 59451 11/12

VEISTU HVAÐ ÞÚ ÁTT?

ÖFLUGT SAMSTARF Í SJÁVARÚTVEGI N1 ÓSKAR SJÓMÖNNUM OG FJÖLSKYLDUM ÞEIRRA UM LAND ALLT TIL HAMINGJU MEÐ DAGINN Árangur í sjávarútvegi byggir á traustu og kraftmiklu samstarfi allra þátttakenda.

Gæðavörur og traust þjónusta reyndra sérfræðinga eru okkar framlag svo þú náir enn betri árangri!

WWW.N1.IS

N1 BÝÐUR ÞÉR • ELDSNEYTI Á SKIP OG BÁTA • SMUROLÍU OG FEITI • VINNUFATNAÐ • ÚTGERÐARVÖRUR

• • • •

ÖRYGGISTÆKI REKSTRARVÖRUR VERKFÆRI EFNAVÖRUR

Meira í leiðinni

Kæru smábátaeigendur Á undanförnum mánuðum hefur undirritaður orðið var við nokkra ókyrrð í ykkar röðum. Aðalfundir svæðisfélaganna á sl. hausti gengu að vísu prýðilega en mæting þar hefur oft verið betri. Á tveimur fundum varð uppákoma sem er einstök í sögu aðalfundanna. Óánægja nokkurra fundarmanna fékk útrás í að hlaupa á dyr. Þegar ég ræddi þetta við félagsmenn nokkru síðar, voru viðbrögð flestra á þá leið að þetta væri nú bara hið besta mál – sýndi að líf væri í félagsskapnum. Ég var þó ekki á því að hætta að hugsa um þennan nýja dagskrárlið enda hann ekki einu sinni auglýstur undir öðrum málum. Ég komst að því að nokkrar ástæður voru tilefni uppákomunnar. Helst var og sameiginlegt hjá þeim var afstaða félaganna til stækkunar krókaaflamarksbáta. Félagar þeirra væru andvígir því að 15 brt. mörkin yrðu afnumin og 15 m mesta lengd sett í staðinn. Þeir sem yfirgáfu fundina í haust hafa nú sagt sig úr LS og stofnað sitt eigið smábátafélag – Samtök smábátaútgerða. Nokkrir félagar þeirra hafa talið sig eiga samleið með þeim. Ég harma þessa ákvörðun þeirra. Margar ástæður liggja til þess, en ein þeirra sker sig úr hvað mikilvægi snertir. Árangur smábátaeigenda fyrir gríðarlegum sigrum til sífellt öflugri og öruggari smábátaútgerðar liggur fyrst og fremst í að trillukarlar hafa staðið saman. Því er ekki að neita að oft hefur gustað, en samstaðan ávallt virkjað þann gust til enn meiri samheldni.

Hér með hvet ég alla trillukarla til samstöðu og þjappa sér utan um félagið sitt, Landssamband smábátaeigenda, þannig að félaginu auðnist það áfram að vinna að því að efla smábátaútgerð.

Trillukarlar eru ekki þannig karakterar að þeir hlaupi út undan sér við ósigra þeir þjappa sér saman og gera aðra tilraun. Það tekst ekki alltaf allt í fyrstu tilraun. En á endanum hafa menn alltaf náð saman og getað stoltir fagnað smáum bátum jafnt sem smábátum koma með afla að landi og ekki sett það fyrir sig hvort róið er með landbeitta línu eða vélbeitta.

Fyrir skömmu ritaði ég grein í Fiskifréttir: „Verkefni sumarþings“. Þar vakti ég athygli á nokkrum málum sem LS mun reyna að fá breytt. Þau skulu hér rifjuð upp: Endurskoðun á sérstöku veiðigjaldi Að áframhaldandi strandveiðar verði tryggðar ■ Aukna hlutdeild smábáta í makríl ■ Línuívilnun til allra dagróðrabáta ■ Veiðiheimildir í byggakvóta ■ Óbreyttar reglur um hámark á krókaaflahlutdeild ■ ■

Þessi málefni eru sameiginleg öllum smábátaeigendum.

Forsenda árangurs í að ná þeim fram er að smábátaeigendur komi fram sem ein heild, samstaða er og verður alltaf þeirra sterkasta vopn. Óska öllum smábátaeigendum, fjölskyldum þeirra og velunnurum gleðilegs sjómannadags. Örn Pálsson framkvæmdastjóri

EFNISYFIRLIT:

6 12 16 28 „Fáum núna ýsu á færin“

Kínverjarnir borða hveljuna

Viðtal við Jón Sigurðsson

Verðhrun í hrognunum

Útgefandi: Landssamband smábátaeigenda. Formaður: Arthur Bogason. Framkvæmdastjóri: Örn Pálsson. Ritstjóri: Sigurjón M. Egilsson. Ritnefnd: Arthur Bogason, Sigurjón M. Egilsson og Örn Pálsson. Ábyrgðarmaður: Örn Pálsson. Umsjón með útgáfu: Goggur ehf. Umbrot: Goggur ehf. Auglýsingar: Goggur ehf.

Forsíðumyndina tók Halli Bjarna af Rögnvaldi Einarssyni og Hjálmari Rögnvaldssyni. Prentvinnsla: Oddi. Upplag: 1.500 eintök.

4

júní 2013

Með áhafnatryggingu TM eru sjómenn vel tryggðir við störf á hafi úti.

Hins vegar einskorðast líf sjómanna ekki eingöngu við hafið og störf um borð í skipi, því sjómenn eiga eins og aðrir sinn frítíma og hafa ekki síður þörf á því að vera tryggðir við þær aðstæður.

Áhafnatrygging TM er víðtæk slysatrygging sem tekur mið af fjárhagslegri afkomu sjómanna vegna vinnu þeirra og dvalar um borð í skipi. Þannig veitir áhafnatryggingin vernd gegn fjárhagslegu tjóni sem sjómenn kunna að verða fyrir af völdum slysa um borð í skipi. Áhafnatrygging TM tekur ekki til slysa sem sjómenn kunna að verða fyrir í frítíma sínum.

Frítímatrygging TM Til þess að mæta tryggingaþörf sjómanna í frítíma býður TM sérstaka lausn fyrir sjómenn. Frítímatrygging TM er sniðin að þeirri tryggingavernd sem er innifalin í áhafnatryggingunni. Þannig ákvarðast t.d. tjónabætur af skaðabótalögum en slíkt ákvæði er mjög til hagsbóta fyrir sjómenn vegna þess hve sveiflukenndar tekjur þeirra geta verið.

Tryggingamiðstöðin Síðumúla 24 Sími 515 2000 tm@tm.is www.tm.is

Víðtæk reynsla og þekking á sjávarútvegi Meirihluti íslenskra sjómanna er slysatryggður hjá TM. Í yfir 55 ár hefur TM sérhæft sig í þjónustu við íslenskan sjávarútveg og er leiðandi meðal íslenskra tryggingafélaga á því sviði.

Hjá TM starfar sérstakt sjávarútvegsteymi sem hefur það að markmiði að veita íslenskum sjávarútvegi heildarlausnir hvað tryggingavernd varðar. Teymið skipa starfsmenn sem hafa áratugareynslu í tryggingum og sjávarútvegi – hópur sem er til þjónustu reiðubúinn fyrir þig.

99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 Á síðustu 14 árum hefur TM verið 12 sinnum með ánægðustu viðskiptavini tryggingafélaga.

SÍA • jl.is • JÓNSSON & LE’MACKS

Taktu verndina með þér í land

■

Sigurður Páll Jónsson í Stykkishólmi réri ekki á grásleppuna:

„Fáum núna ýsu á færin“ Eftir Harald Bjarnason

„Ég fór ekkert á grásleppuna núna og ekki heldur í fyrra,“ sagði Sigurður Páll Jónsson, sjómaður og útgerðarmaður Kára SH í Stykkishólmi. „Fyrir því eru nokkrar ástæður eins og slakt verð, fækkun daga niður í 32 og netafækkun úr 300 netum niður í tvö hundruð á bát. Það er tæplega grundvöllur fyrir þessu lengur nema þá kannski fyrir þá sem eru á grásleppu af hugsjón.“ Sigurður Páll segist aðallega hafa verið á línuveiðum að undanförnu og síðan á færum. „Þetta hefur nú verið frekar tregt en smá kropp á línuna. Það sem helst hefur komið á óvart er nú erum við að fá ýsu á færin hér í Breiðafirðinum, sem ég man ekki eftir að hafi gerst áður hér á þessum árstíma. Auk þess sem ýsan á ekki að vera til samkvæmt pappírunum. Ég var með 70-80 kg af ýsu um daginn og tonn af þorski. Þá veit ég af öðrum sem var með yfir 100 kíló af ýsu.“ Sigurður segist hafa verið einn um borð á færunum en nú sé sonur hans að koma með honum. „Það hefur líka verið rólegt hjá strandveiðibátunum á þessum slóðum, bæði vegna þrálátrar brælu og lélegs afla. Mér heyrist á sumum þeirra að þeir séu farnir að huga að því að fara vestur á firði með bátana.“ Makríllinn er farinn að freista Sigurðar Páls og hann segist vera að koma sér upp búnaði til makrílveiða í sumar. „Ágústsson hf ætlar að vinna makríl í sumar. Þeir geta notað vélarnar sem keyptar voru í síldar-

Fyrir því eru nokkrar ástæður eins og slakt verð, fækkun daga niður í 32 og netafækkun úr 300 netum niður í tvö hundruð á bát. Það er tæplega grundvöllur fyrir þessu lengur nema þá kannski fyrir þá sem eru á grásleppu af hugsjón.

6

júní 2013

Sigurður Páll Jónsson við löndunarkrana í Stykkishólmshöfn. verkun í fyrra, til að vinna hann en það hefur nú ekki verið gefið upp verð ennþá. Það ræðst líklega af því hve margir fara á þetta og hvert framboðið verður.“ Sigurður Páll var í fimmta sæti á lista Framsóknarflokks í NV-kjördæmi fyrir síðustu kosningar og eftir gott gengi flokksins, sem fékk fjóra þingmenn í kjördæminu, er Sigurður nú orðinn fyrsti varaþingmaður flokksins í kjördæminu. „Þetta var nú nokkuð sem ekki var planað hjá mér. Ég reiknaði aldrei með að geta dottið inn á þing með litlum fyrirvara,“ sagði Sigurður Páll Jónsson, trillukarl í Stykkishólmi.

SKOÐUM

SKIP LAND ALLT

BETRI STOFAN

UM

ÞÍNIR MENN Í SKIPASKOÐUN -áratuga reynsla Stefán Hans Stephensen ..................s. 8608378 Axel Axelsson ...................................s. 8608379 Einar Hilmarsson ...............................s. 8651490 Guðmundur Hanning Kristinsson .....s. 8608377

Skipaskoðunarsvið

stefans@frumherji.is axela@frumherji.is einarjh@frumherji.is

Þrír ættliðir um borð á grásleppuveiðum við Akranes.

F.v. Rögnvaldur, Hjálmar sonur hans og lengst til hægri er Arnór sonur Hjálmars og sonarsonur Rögnvaldar.

■

Rögnvaldur Einarsson trillukarl á Akranesi:

„Grásleppuvertíðin var í meðallagi“ Eftir Harald Bjarnason

„Grásleppuvertíðin núna var svona nokkuð í meðallagi hvað afla varðar, engin uppgrip, heldur þokkalegur afli. Ég byrjaði strax og mátti byrja 1. apríl og tók upp netin eftir 32 daga í byrjun maí. Þetta er auðvitað styttri tími en verið hefur og nú mátti bara vera með 200 stutt net á bát, sama hve margir eru um borð. Það voru nokkrar frátafir vegna veðurs einna verst síðustu tíu dagana því eftir 20. apríl og út mánuðinn var ekkert hægt að komast á sjó.“segir Rögnvaldur Einarsson trillukarl á Akranesi. Hann segir verðið hafa lækkað talsvert síðan í fyrra og í raun sé verðið fyrir hrognin og grásleppuna í heildina um 30% lægra. Rögnvaldur leggur upp hjá Vigni G. Jónssyni á Akranesi. „Núna fengum við aðeins hærra verð fyrir grásleppuna sjálfa. Þetta var þannig núna að ef við lögðum upp grásleppuna með hrognum þá fengum við 200 krónur fyrir kílóið en við vorum með hrognin sér fengum við 470 fyrir kílóið af þeim blautum en þá voru bara borgaðar 100 krónur fyrir kílóið af grásleppunni. Í fyrra var borgað ákveðið verð fyrir stykkið af grásleppunni en núna fyrir kílóið og miðað við þorskverð, eins og það hefur verið þá eru 200 alls ekki slæmt verð. Annars er þetta smá talnaleikur. Við fáum ekkert meira 8

júní 2013

fyrir hrognin hér en aðrir þótt flutningskostnaður hjá okkur sé enginn. Það getur svo sem verið rétt að ekki sé hægt að mismuna viðskiptavinum í verði eftir því hvaðan þeir róa.“ Rögnvaldur er reyndur í grásleppunni. „Ætli þetta séu ekki einhver rúm 50 ár síðan við Ingi Steinar jafnaldri minn og kollegi byrjuðum með nokkur net 15 ára gamlir þegar við vorum í gagnfræðaskólanum.

Síðan vorum við Ingi Steinar komnir með eigin bát upp úr 1970 og þá var meiri kraftur í þessu. Við vorum báðir að kenna og byrjuðum alltaf á grásleppunni þegar skóla lauk á vorin.“ Rögnvaldur hætti að kenna fyrir sex árum en þá var hann kominn á svokallaða 95 ára reglu og gat hætt, síðan hefur hann dundað sér á trillunni, ýmist einn eða með sonum sínum.

Rögnvaldur segist strax eftir grásleppuveiðina hafa farið að dunda sér við strandveiðina. „Ég er nú ekki í þessu af neinum krafti eins og þeir sem harðastir eru. Veiðin hefur ekki verið til að hrópa húrra fyrir. Að vísu hafa þeir hörðustu verið að fiska ágætlega. Bæði er þeir eru á hraðskreiðari bátum og geta því sótt út á Hraun eða eitthvað í þá áttina og svo eru þetta bara harðduglegir strákar. Ég hef verið hérna grynnra og lengst farið vestur að Þormóðsskeri. Ég er bara búinn að fara þrisvar og það hefur ekki verið neinn kraftur í þessu og fiskurinn ekki stór.“

ECS Strandveiði - Smábátar

Frábært viðmót Frábært verð

Time Zero ECS Strandveiði er ný kynslóð Maxsea siglingaforritsins, sérstaklega framleitt fyrir smærri fiskiskip. Einfalt og hraðvirkt í notkun. Með nettengingu er hægt að sækja rauntíma veðurupplýsingar og spár fram í tímann. Einnig er hægt að fá AIS upplýsingar af netinu inn á kortið. Með tengingu við Furuno ratsjá er hægt að fá ratsjármyndina ofan í kortið (radar overlay). Gott sjókort af Íslandi og Grænlandi fylgir með. Hægt er að flytja gögn úr eldri Maxsea yfir í þennan.

Með dýptarmæliseiningunni er hægt að kalla fram dýptarmælismynd á skjáinn hvort heldur sem er á allann skjáinn eða heilminginn ásamt öðru. Hægt er að velja þrjár mismunandi dýptarmælaeiningar; DFF1, DFF3 eða BBDS1 sem gefur botngreiningu ásamt þéttleikagreiningu (AccuFish). Í Maxsea Time Zero eru einfaldleikinn og þægindi notandans höfð að leiðarljósi. Þannig er þysjað inn og út með því að snúa skrunhjólinu.Hér er ekki lengur um neina flettiglugga að ræða heldur er einfaldlega smellt á hnapp og hlutirnir gerast hratt og örugglega.

Reiknilíkan til útreikninga launa Í tengslum við kjarasamning milli Landssambands smábátaeigenda annars vegar og SSÍ, FFSÍ og VM hins vegar leitaði LS til Bókhalds og Fjármála ehf. um gerð reiknilíkans sem ætlað er að auðvelda smábátaútgerðum launaútreikninga.

Kerfið reiknar hlutaskipti bátsverja, allt að 5 í hverjum róðri. Í líkaninu er boðið upp á allt að sjö launaseðla í hverju uppgjöri ásamt skilagreinum til lífeyrissjóðs og RSK vegna staðgreiðslu og tryggingagjalds, greiðslufyrirmæli í banka og bókunarblaði til bókhalds en bókunarblaðið virkar einnig sem afstemming fyrir útreikningana.

Kerfið byggir aðallega á tveimur töflum, „Róðrar“ og „Bátsverjar“. „Róðratafla“ sýnir yfirlit róðra viðkomandi árs. Í henni er einnig samantekt fyrir þá róðra sem hlutaskipti eru reiknuð fyrir hverju sinni. Það er skilyrði fyrir samantektinni að jafnmargir bátsverjar taki þátt í þeim róðrum sem teknir eru saman til útreiknings hverju sinni. Samantektin tekur með alla róðra sem hafa byrjunardagsetningu innan uppgefins tímabils. Í töfluna þarf að skrá eftirfarandi upplýsingar um hvern róður: ■ ■

■

Dagsetning róðurs kennitölur þeirra sem róa hverju sinni (fjöldi bátsverja ræður hver skiptahluturinn er hjá hverjum fyrir sig) samsetning aflans, magn hverrar tegundar, aflaverðmæti og sölukostnað.

Taflan „Bátsverjar“ er nafnalisti og upplýsingar um lífeyrissjóð, staðgreiðslu, launatengd gjöld o.fl.

Sumir reitir í töflunum geta tekið á sig áherslulit. Liturinn tekur mið af innslegnum upplýsingum. Grænn litur er notaður fyrir það sem má ætla að sé hefðbundið, gulbrúnn litur ef ætla má að innsláttur sé ekki hefðbundinn en rauðleitur litur ef eitthvað er ekki í lagi með það sem er skráð í viðkomandi reit og þarf hugsanlega athugunar við. „Forsendur“ er samantekt yfir það sem lagt er til grundvallar launaútreikningnum, þ.e. aflaverðmæti, launakostnaður, hverjir eru í uppgjörinu o.fl. Smábátaeigendur hafa tekið þjónustunni afar vel og eru margir nú þegar búnir að hafa samband við skrifstofuna og fá reiknilíkanið keypt. Notendur eru sammála um ótvírætt notagildi sem færir þeim betri innsýn í reksturinn og sparnað við bókhald.

10

júní 2013

Síðumúli 22, 108 Reykjavík sími 517 0404 www.serefni.is

■

Útflutningsfyrirtækið Triton bjó til nýjan markað fyrir grásleppuna í Kína:

Kínverjarnir borða hveljuna Eftir Guðrúnu Helgu Sigurðardóttur

Útflutningsfyrirtækinu Triton tókst það sem fæstir hefðu búist við, að búa til nýjan markað fyrir slægða grásleppu á örskömmum tíma.

Fyrirtækið lifir nú góðu lífi á því að selja grásleppu til Kína.

Grásleppunni hafði verið hent þar til Triton uppgötvaði að Kína gæti verið hugsanlegur markaður. Fyrirtækið hafði verið að velta fyrir sér hvernig mætti nýta og flytja út kjötið á fiskinum en uppgötvaði svo að Kínverjum gæti líkað hveljan sem er náttúrulega stærsti hluti fisksins. Triton komst í samband við nýjungagjarnt fyrirtæki í Kína sem var að leita sér að nýjum verkefnum og hjálpaði þeim að kynna hveljuna fyrir kokkum á veitingastöðum í Kína.

Eftir það fór boltinn að rúlla hratt. „Enginn markaður hefur verið fyrir grásleppuna síðustu árin, það var ekki fyrr en við sköpuðum þennan markað. Við byrjuðum að flytja út fiskinn fyrir fimm árum en fram að því hafði honum alltaf verið hent,“ útskýrir Ormur Arnarson, framkvæmdastjóri Triton.

Bjóða lægra verð

Viðskiptin uxu hratt og örugglega. „Við tvöfölduðum magnið strax milli ára, á þriðja ári þrefaldaðist það og á fjórða ári var sett reglugerð um að ekki mætti henda fiskinum lengur og þá sprakk allt.

Eftirspurnin frá Kína er geysileg. Á Íslandi ætluðu margir að nýta sér tækifærið og töldu sig geta farið að frysta grásleppu í stórum stíl. Þetta varð allt svolítið öfgakennt,“ segir Ormur Arnarson, framkvæmdastjóri Triton.

Verðþróunin markast af framboði og eftirspurn. Ormur segir að verðið til sjómanna hafi hækkað stöðugt frá því að Triton byrjaði að kaupa og frysta grásleppuna. Erfitt sé að spá fyrir um verðþróun en hann áætlar að eftir því sem grásleppan festir sig í sessi á markaðnum þokist verðið upp á við.

Heitir sæbjúgnafiskur í Kína

Ormur lýsir því hvernig Triton hafi reynt að selja fiskinn en gengið brösuglega vegna þess að tiltölulega lítið kjöt er á honum og hveljan því stór hluti af fiskinum. „Við einblíndum á kjötið í upphafi, að verka það og flaka hér en það var of dýrt. Við reyndum að senda fiskinn út til verkunar en vorum þá að tapa svo miklum peningum í fraktinni. Síðan komumst við að því að hveljan er það sem Kínverjar sækjast eftir að borða,“ segir hann.

Hveljan er markaðssett sem „Sea Cucumber Groper“ sem er enska þýðingin á kínverku nafngiftinni, eða sæbjúgnafiskur á íslensku. Ástæðan er sú að þegar hveljan er matreidd þá er hún ekki ósvipuð sæbjúga í áferð. „Fiskurinn var upphaflega markaðssettur með því að fara á milli veitingastaða. Fyrst var haft samband við kokkinn og hann sannfærður um hve góður fiskur þetta er auk þess að kenna réttu handbrögðin við meðferð og matreiðslu. Þegar búið var að fá kokkinn á sitt band var haldið í sameiningu á fund framkvæmdastjóra veitingastaðarins og í framhaldi af því var fiskurinn tekinn inn á matseðilinn. Síðan fór líka kraftur í það að kenna þjónunum, upplýsa þá um fiskinn og hvetja þá til að mæla með honum,“ útskýrir Ormur.

Fljótir að þróa uppskriftir

Eftirspurnin jókst hratt. Margir stórir veitingastaðir eru í borgum Kína frá Dalian niður til Suður-Kína. Grásleppan er vinsæl alls12

júní 2013

Ormur Arnarson, framkvæmdastjóri Triton. „Síðan komumst við að því að hveljan er það sem Kínverjar sækjast eftir að borða,“ segir hann. staðar þar sem fiskur er vinsæll matur og matreiðsluaðferðirnar eru fjölmargar. Fiskurinn er soðinn, gufusoðinn, marineraður og steiktur. Ormur segir að matreiðslan sé mjög fjölbreytt. Finna megi samsvarandi rétti innan borga en áherslurnar breytist milli landsvæða. „Það var ótrúlegt hvað þeir voru fljótir að þróa uppskriftir á skömmum tíma,“ segir hann. Þróuðu verkunaraðferð

Ormur telur að markaðurinn fyrir grásleppuhrogn sé á undanhaldi. Hann segir að sér kæmi ekki á óvart að í framtíðinni fari grásleppukarlarnir jafnvel fyrst og fremst að veiða fiskinn og síðan hrognin. Hann spáir því að markaðurinn eigi eftir að stækka og grásleppan eigi eftir að þróast út í það að verða mikilvægur nytjafiskur. Hann bendir á að hún sé til dæmis vannýtt hráefni á Grænlandi, Grænlendingar hendi enn mikið af grásleppunni. „Alls staðar þar sem Kínverjar eru þar ætti að vera markaður fyrir hveljuna,“ segir Ormur og bætir við að kjötið sé líka ágætt í sushi.

Hann telur að þó að hveljan sé mjög feit þá sé fiskurinn hollur en körturnar utan á honum þurfi að fjarlægja. Það hafi verið vandamálið í upphafi því erfiðlega hafi gengið að fjarlægja körturnar án þess að skemma holdið. „En mínir menn þróuðu verkunaraðferð til að fjarlægja þær,“ segir hann.

■

Lars-Erik Mattsson, innkaupastjóri hjá Domstein AB í Svíþjóð:

Lífið erfitt í hrognunum Lars-Erik Mattsson, innkaupastjóri hjá Domstein AB í Svíþjóð, hefur lengi séð um viðskiptin við Ísland. Hann segir að verðið á markaðnum hafi verið á niðurleið í mörg ár. Hrognin hafi orðið mjög dýr fyrir nokkrum árum og þá hafi menn farið að nota aðrar gerðir af hrognum. Það hafi haft þau áhrif að verðið hafi lækkað. Markaðurinn hafi því verið á niðurleið síðustu árin. „Við höfum reynt að halda okkur á markaðnum og gengið sæmilega. Hörð samkeppni frá Royal Greenland hefur gert lífið mjög erfitt. Royal Greenland eru með mikið af hrognum sem þeir fá með auðveldum hætti og ódýrt og þeir skella þeim ódýrum á markaðinn og lækka þar með verðið. Þetta hefur tvímælalaust áhrif á viðskiptin hjá okkur,“ segir Lars-Erik Mattsson og á von á

■

því að verðið haldist áfram lágt. Domstein AB hefur keypt hrogn frá Kanadamönnum, Norðmönnum og Grænlendingum auk Íslendinga. Royal Greenland er haldið uppi með fjárstuðningi frá danska ríkinu vegna byggðamála á Grænlandi en Royal Greenland starfar í mörgum af smáplássunum þar í landi. Lars-Erik Mattsson segir að fyrirtækið hafi gert það sama með rækjurnar fyrir nokkrum árum og það hafi skapað stórt vandamál fyrir Domstein. „Það hefur enginn neitt á móti samkeppni en þetta er ójöfn samkeppni,“ segir hann og bendir á að Domstein geti ekkert í málinu gert því dönsk stjórnvöld stjórni því sjálf hvernig þau fari með og hagi fjárstuðningi sínum á Grænlandi. Ekkert sé við því að gera.

Sigurður Kristjánsson, grásleppukarl á Húsavík:

Vanir sveiflum í grásleppunni Grásleppukarlar eru áhyggjufullir yfir lægra verði á grásleppuhrognum en fagna um leið sölu á heilli grásleppu til Kína. Sigurður Kristjánsson, grásleppukarl á Húsavík, er einn af þeim sem eru uggandi yfir markaðsmálum og sölu á hrognunum. Hann segir að veiðin hafi gengið ágætlega í vor en margir hafi veitt og saltað án þess að vera búnir að selja hrognin. „Ég er uggandi yfir því að það verði áframhaldandi erfiðleikar.

Blikur eru á lofti, verðið er lágt og afkoman minni en verið hefur. Ég held að veiðin sé samt heldur skárri í dag en hefur verið undanfarin ár þó að dagarnir séu færri. Ég held að þetta sleppi til hjá flestum. Þegar menn hafa ekki aflaheimildir í öllu þá er búbót að fara í grásleppuna,“ segir hann.

Vanir sveiflunum

Sigurður seldi heila grásleppu með hrognum upp úr sjó beint til Akraness. Hann býst við að hveljan endi á matarborði í Kína. Honum finnst muna um að geta selt fiskinn, ansi þröngt hefði verið í búi ef hrognin hefðu bara verið seld. Borgað sé strax fyrir þennan fisk og það heldur hærra verði en í fyrra þegar flestallur annar fiskur hafi lækkað í verði á mörkuðum.

Sigurður segir að grásleppuveiðarnar hafi alltaf gengið í sveiflum og að karlarnir séu vanir því. Lægð hafi verið undanfarið og hann sér fyrir sér að hún verði í einhver ár en svo fari þetta upp á við þegar „Ég held að þetta sleppi til hjá flestum. Þegar menn hafa ekki aflaheimildir í öllu þá er búbót að fara í grásleppuna,“ segir Sigurður ástandið batni í heiminum. „Þegar verð á hrognum lækkar þá eykst neyslan aftur og þá kemst á ákveðið jafnvægi með hærra verði,“ seg- Kristjánsson. ir hann og telur sveiflurnar í grásleppunni ekki koma á óvart.

Lítið vitað um grásleppuna

Ég er uggandi yfir því að það verði áframhaldandi erfiðleikar. Blikur eru á lofti, verðið er lágt og afkoman minni en verið hefur. Ég held að veiðin sé samt heldur skárri í dag en hefur verið undanfarin ár þó að dagarnir séu færri.

„Bátum fjölgaði svo mikið 2010 þegar verðið fór mjög hátt upp og þá fór það óþarflega hátt. Við erum að súpa seyðið af því að þetta er á niðurleið núna eftir ákveðið offramboð á árunum kringum 2010.

Annars er lítið vitað um þennan grásleppustofn. Hann hefur lítið verið rannsakaður. Það er eins og grásleppan komi eins og hendi sé veifað en svo getur veiðin verið treg í einhver ár líka án þess að hægt sé að útskýra þessar sveiflur, þetta er eitthvað í náttúrunni,“ segir hann. júní 2013

13

VILL SELJA FRYST HROGN TIL RÚSSA Gunnar Þórðarson, stöðvarstjóri Matís á Vestfjörðum, telur að miklir framtíðarmöguleikar leynist fyrir grásleppuna.

Eftir Guðrúnu Helgu Sigurðardóttur

D

yr gætu verið að opnast á grásleppumarkaði, ekki bara í Kína heldur er nú líka áhugi á því að markaðssetja hrognin á Rússlandsmarkað. Rússar eru stærstu hrognaneytendur í heimi, hrogn eru stór hluti af matarmenningu þeirra.

Ef Íslendingar gætu selt Rússum fryst hrogn myndi ekki aðeins opna nýjan markað heldur líka breyta samningsstöðuna gagnvart öðrum kaupendum og draga úr sveiflunum á markaðnum.

Gunnar Þórðarson, stöðvarstjóri Matís á Ísafirði, hefur verið með grásleppuna á sinni könnu. „Við höfum tekið þátt í rannsóknar- og þróunarverkefnum með greinni, til dæmis útflytjendum, framleiðendum og sjómönnum. Við höfum meðal annars tekið saman efna- og næringarinnihald grásleppu. Þær upplýsingar voru ekki til en þær eru nauðsynlegar við markaðssetningu,“ segir hann.

Breytt vinnubrögð

Gunnar Þórðarson.

14

Matís hefur tekið þátt í verkefnum með Landssambandi smábátaeigenda um meðferð á grásleppunni þegar salan til Kína hófst og sett var reglugerð um að allur afli ætti að koma að landi. Gunnar segir að átak hafi þurft til að breyta vinnubrögðum. Grásleppunni hafi áður verið hent, nú hafi þurft að hirða hana. Það hafi haft breytt vinnubrögð í för með sér og grásleppukarlarnir þurfi að skera hana öðruvísi en áður. „Við sendum bækling til allra grásleppuútgerða og verkenda til að kynna ný vinnubrögð. Þetta gerðum við í samvinnu við Landssamband smábátaeigenda. Það ánægjulega hefur gerst að litlir bátar, sem henta illa til að slægja fiskinn og ganga frá honum um borð, koma í auknum mæli með fiskinn óslægðan að landi. Þar er síðan sérhæfð vinnsluaðstaða og sérhæft fólk verkar grásleppuna. Þetta hefur orðið til þess að meðferðin á hrognunum er mun betri. Það tryggir líka að grásleppan er skorin rétt, eins og markaðurinn í Kína vill fá hana,“ útskýrir hann. júní 2013

Þíða og taka körturnar af

Grásleppan var alltaf þverskorin aftan við magann og hrognin látin gossa ofan í tunnu en Kínverjar vilja láta skera hana svipað og þorsk, skorið á hálsinn og síðan kúttað aftur að gotrauf. Gunnar telur að þeir kljúfi hana og selji helmingana hvorn í sínu lagi.

Fiskurinn er þá seldur frosinn á Kínamarkað. Þaðan dreifist hann á litla aðila sem hver um sig kaupir kannski einn gám í 30 kílóa kössum. Kínverjarnir þurfa að þíða, taka körturnar af og lausfrysta svo aftur til að geta selt í smærri einingum. „Það er alltaf spurning hvort ekki sé hægt að vinna fiskinn meira og stækka kaupendahópinn. Grásleppan er algjörlega ný afurð í Kína, hún hefur bara verið í nokkur ár á markaðnum. Vel getur verið að það liggi mikil tækifæri á þessum markaði, að selja fiskinn meira unninn á hærra borgandi markaði,“ veltir hann upp.

Markaðurinn kvikur

Matís hefur haft áhuga á því að fara í það verkefni að útvíkka markaðinn fyrir grásleppuhrogn. Gunnar segir að markaðurinn sé lítill og afmarkaður og því sé spurning hvort ekki sé hægt að sækja inn á stærri markaði með til dæmis frosin hrogn. Það gæti dregið úr sveiflunum því að hrognamarkaðurinn ofsalega kvikur.

Ekki þurfi annað en að upplýsingar um mikla veiði leki út og þá sé verðið hrunið. „Þetta er örmarkaður og það er ótrúlegt hvað lítið þarf að gerast til að hafa áhrif á verðið. Ef fréttist af meira framboði þá halda kaupendur að sér höndum,“ segir hann og bendir á að kaupendur hafi keypt og haldið birgðir í Evrópu en nú sé það að breytast. „Menn sitja uppi með hrognin og birgðahaldið hér.

Af því hlýst vaxtakostnaður og svo er áhætta sem felst í því að geyma matvæli óseld í mánuði og ár sem veldur gæðarýrnun,“ bendir hann á.

Eggin ekki öll í sömu körfu

Gríðarstórir kaupendur eru á hrognum í Rússlandi en Rússar borða mikið af hrognum og hrogn eru stór hluti af matarmenningu þeirra enda eru þau seld í öllum kjörbúðum. Gunnar segir að erfitt sé að komast inn á þennan markað, því fylgi mikil skriffinnska og það sé ekki árennilegt fyrir litla aðila. Styrkja þyrfti mjög smáa aðila til að komast inn á þennan markað. Afurðin sé til en það sé alltaf kostnaður við að markaðssetja vöruna. Komist menn hinsvegar inn á markaðinn þá sé það mjög jákvætt. „Við höfum þá ekki öll eggin í sömu körfu eins og í dag. Við höfum annan möguleika og erum ekki eins háð núverandi kaupend-

Þetta er örmarkaður og það er ótrúlegt hvað lítið þarf að gerast til að hafa áhrif á verðið. Ef fréttist af meira framboði þá halda kaupendur að sér höndum.

um. Það sem hefur bjargað Íslendingum undanfarið er hrun í veiðum Kanadamanna við Nýfundnaland. Ef þeir hefðu veitt eins vel og áður fyrr hefði orðið algjört verðhrun við auknar veiðar hér á landi. Ég trúi því að það séu gríðarleg tækifæri í frystum hrognum á Rússlandsmarkað,“ segir Gunnar. Tækifærin leynast líka í grá-

sleppunni sjálfri. Verðið á henni hefur hækkað úr 60 í 100 krónur á þessari vertíð og Grásleppukarlar hafa fengið fyrir olíukostnaði með því að selja fiskinn í stað þess að henda honum eins og áður.

Grásleppuverkefni sem Matís hefur komið að hefur styrkt af Vax Vest og AVS.

júní 2013

15

VAR DÝRASTI GRÁSLE -segir Jón Sigurðsson, útgerðarmaður í Reykjavík

É

g var með tíu þorskanet hérna við Kjalarnesið fyrir páska og fékk upp í 5 tonn af boltaþorski í þetta. Hvorki eftir eina nótt eða tvær, heldur lögðum við netin, fengum okkur svo kaffi í rólegheitum og fórum í hinn endann á trossunni að draga. Það hefur verið ævintýralega mikið af þorski á grunnslóð hérna að undanförnu. Ég hef meira að segja leyft þeim allra stærstu bara að synda, gefið þeim líf af því maður ræður ekki við að vinna svona stóran fisk.“ Það er Jón Sigurðsson, 75 ár gamall, sjómaður og útgerðarmaður í Reykjavík sem talar. Hann er fæddur og uppalinn Akurnesingur og þar var hann oft kenndur við móður sína og ýmist kallaður Siggu-Jón eða Nonni-Siggu til aðgreiningar frá öðrum nöfnum sínum, ekki síst einum jafnaldranum, sem síðar varð svo samferða honum í Stýrimannaskólann. Jón stundaði sjóinn þar lengi framan af frá Akranesi, var stýrimaður á bátum þaðan, bæði á þorskanetum og síldveiðum.

Lengst af var hann á Sigurvon AK-56. Fyrst stýrimaður með Guðjóni Bergþórssyni, sem þá var rétt rúmlega tvítugur, að hefja skipstjórnarferil sinn en síðan Páli Guðmundsyni þegar hann tók við bátnum.

Páll tók svo við stærri bát en Jón hafði ekki næg skipstjórnarréttindi, var bara með 130 tonna réttindi, svo hann fór í Stýrimannaskólann og tók fiskimannaprófið. Þá réði hann sig sem stýrimann á Skírni AK hjá Kristjáni Péturssyni sem síðar var skipstjóri á Höfrungi þriðja.

Kunni vel við mig hjá Hafró með Jakobi og Hjálmari

Jón fluttist til Reykjavíkur eftir síldarhrunið undir lok sjöunda áratugarins og starfaði í tíu ár sem aðstoðarmaður hjá Jakobi Jakobssyni, fiskifræðingi á Hafrannsóknastofnun, fór með honum í leiðangra á sjó og starfaði með honum í landi. „Mikill öðlingur hann Jakob og gott að vinna með honum. Mér fannst ekki réttlátt þegar menn voru að gagnrýna hann, sérstaklega eftir síldarhrunið.

Hann átti það ekki skilið. Jakob og Margrét, kona hans, koma oft hingað að fá sér fisk. Svo var ég líka með Hjálmari heitnum Vilhjálmssyni, sem var ljúflingur líka og fjölhæfur, t.d. góður smiður.

Hann er dáinn núna, blessaður, og mikil eftirsjá af honum. Þeir hjá

Hafró höfðu áður verið að ráða stúdenta og aðra námsmenn í þessi aðstoðarmannastörf en breyttu svo til þarna og réðu til reynda sjómenn.“ Eftir það, árið 1977, hóf Jón útgerð eigin báts, Sindra RE, sem fullsmíðaður var á Skagaströnd en skrokkurinn kom að utan. Þann bát gerir hann enn út en hefur látið breyta honum og endurbæta mikið, meðal annars er Sindri einn fyrsti smábátur landsins með yfirbyggingu á dekki. Byggt var yfir Sindra um 1990 og þá sögðu menn við hann að þetta væri vonlaust og hann dræpi sig á þessu. Jón segir bátinn mun betri svona fyrir utan að öll aðstaða til vinnu um borð sé betri. „Áður var ég með Sigurði syni mínum að gera að og flaka um borð í tíu stiga frosti, því þá flökuðum við mest allan afla um borð, með yfirbyggingu varð þetta allt annað.

Hann á það til að leggjast í vonsku veðri ef maður fær á sig brot en hann fyllir sig ekki af sjó eins og gerist með opna báta. Þetta er lokað eins og fljótandi gámur og kemur alltaf réttur upp á eftir. Ég var á sjó þegar hann rauk snögglega upp hérna í flóanum og bátar frá Akranesi lentu í vandræðum og menn fórust. Þá fengum við á okkur brot en sluppum vel. Konan hringdi í mig og sagði komið vitlaust veður í Reykjavík en þá var bara blíða hjá okkur hérna úti í Hraunkantinum. Svo rauk hann snarlega upp í ofsaveður. Þetta var slæmur dagur, rosalegt veður og ömurlegt að missa þarna góða vini og kunningja af Skaganum, eins og Dalla í Geirmundarbæ. Þá sá ég hversu gott var að hafa bátinn yfirbyggðan. Við fengum á okkur nokkur brot en vorum með allt skálkað niður og lokað. Því gerðist ekkert nema báturinn lagðist á hliðina í smá tíma. Ef óyfirbyggðir bátar fá á sig brot fyllast þeir af sjó og ef annað brot fylgir á eftir þá fara þeir niður.“ Áfall þegar verðbólgan fór yfir 100% fyrir 30 árum

Jón segir Sindra hafa kostað sitt á sínum tíma. „Þetta var dýrasti grásleppubátur í heimi. Hann kostaði 17,5 milljónir gamalla króna og ég ætlaði eingöngu að gera út á grásleppu. Þetta gekk vel í fyrstu. Strákarnir mínir voru þá á unglingsaldri og reru með

Jón á millidekki Sindra nýkominn að landi í Reykjavík.

16

júní 2013

EPPUBÁTUR Í HEIMI

Sindri RE-46 við bryggju neðan við verbúð Jóns. mér. Svo kom áfall þarna upp úr 1982 þegar verðbólgan fór yfir 100% og lánin á bátnum voru með þeim fyrstu sem voru vísitölutryggð og þau tvöfölduðust á einu ári. Ég sá fram á að missa bát-

inn aftur og talaði við þá hjá Fiskveiðasjóði og þar var vísitölutryggingunni bætt við höfuðstólinn og ég gat ráðið við að borga af honum. Ég hef oft sagt þetta að undanförnu þegar fólk talar um mikla hækkun núna eftir hrun og margir halda mig ljúga en þetta er auðvitað dagsatt og margir þekkja þetta sem voru með lán þá.

Við seldum heimilisbílinn til að geta staðið undir afborgunum og keyrðum í staðinn á gömlum Moskovitch.“ Jón segist hafa fengið 60-70 tonna meðaltalskvóta þegar kvótakerfið var sett á. Hann var frekar ósáttur við það og segist verða sár þegar fólk sé að tala um að hann hafi nú fengið gefins kvóta. Dýri báturinn hans varð verðlaus þegar kvótakerfið kom. „Málið var það að ég flakaði fiskinn um borð og það var bara gert um borð í þessum eina báti. Þess vegna hafði ég minni viðmiðun en aðrir þegar kom að kvótaúthlutun. Menn voru svo að agnúast út í þetta og halda því fram að ég vigtaði ekki allt og fleira í þeim dúr. Svo var ég boðaður í ráðuneytið og þar lagt fyrir mig hvort ég vildi ekki bara fá vinnsluleyfi á bátinn. Ég samþykkti, ég var svo bláeygur, en sá svo eftir á að

júní 2013

17

Ég varð bara reiður, þegar ég heyrði þetta, enda hef ég aldrei hent fiski sjálfur. Það á bara byrja seinna á grásleppunni hér eins og var áður. Um miðjan maí er passlegt og vera út júní, þá kemur enginn þorskur sem meðafli.

Konan getur fylgst með mér draga netin við Kjalarnesið. Svona útsýni er ómetanlegt fyrir sjómenn. Svo sjáum við alla umferðina inn í Sundahöfn.“ Myndasyrpa sem hangir á vegg verbúðarinnar frá því Sindri var yfirbyggður. auðvitað var mér boðið þetta bara til þess að hægt yrði að svipta mig vinnsluleyfinu því báturinn uppfyllti ekki allar kröfur um fiskvinnslu. Þá stofnuðum við Sindrafisk og fórum að vinna fiskinn í landi. Ég sé ekki eftir því. Bestu árin voru þegar við vorum að veiða, flaka og salta og fluttum allt út í gegnum SÍF. Það gaf vel í aðra hönd og var borgað í dollurum. Annars hef ég aldrei haft neinn sérstakan áhuga á miklum gróða. Ég vil bara hafa þokkalega fínt í kringum mig,“ segir Jón. Hann segir útgerðina alla tíð hafa gengið vel með mikilli vinnu. Öll fjölskyldan hefur komið að þessu

Kona Jóns er Guðrún Gunnarsdóttir frá Steinsstöðum á Akranesi og eiga þau þrjá syni. Elstur er Sigurður fæddur 1962, þá Guðmundur fæddur 1964 og yngstur er Gunnar Páll, fæddur 1970. Öll hafa þau tekið þátt í útgerðinni og fiskvinnslunni með Jóni. „Guðrún hefur alltaf verið með hluta af bókhaldinu, hún hefur líka verið í vinnslunni og strákarnir á sjónum með mér og í vinnslunni líka.“ Allur fiskur af Sindra RE er verkaður í Sindrafiski, sem er til húsa í verðbúðunum við Geirsgötu. Þar er plássið að hluta í eigu Faxaflóahafna en Jón keypti enda hússins, næst Geirsgötunni á sínum tíma. Hjá Sindrafiski er unninn saltfiskur og frystur fiskur, sem aðallega fer til mötuneyta. „Það eru margir búnir að bjóða í þann enda hússins, sem ég á, því þetta er orðinn einn vinsælasti staðurinn í bænum fyrir veitingastaði, hér við höfnina. Ég hef alltaf sagt að mig vantaði ekki peninga og nú ætla ég bara að lagfæra og endurbæta húsið og eiga það áfram. Ég leigi það svo einhverjum og nýti leigutekjurnar í ellilífeyri. Þegar ég keypti þetta voru kvaðir á húsunum um hafnsækna starfsemi, þannig að verðið var lágt en nú er það horfið og verðið hefur rokið upp,“ segir Jón. Við hjónin bjuggum í eigin íbúð í Goðheimunum en keyptum svo íbúð á sjöundu hæð í Mánatúni, þar sem við búum núna. Þar kunnum við vel við okkur. Þetta er friðsælt hverfi og útsýnið gott út á flóann til Akranes og vestur úr.

18

júní 2013

Nánast allur aflinn verkaður hjá Sindrafiski

Jón og hans fólk verka allan fisk sem Sindri aflar. „Það fer bara smávegis á markað sem við getum ekki fullunnið. Ég veiði helst bara það sem ég get verkað og næ mér bara í fisk ef mig vantar í vinnsluna. Ég er alltaf á netum. Við Sigurður minn vorum fyrst á færum en það gekk ekki nógu vel. Svo endaði það með því að hann sagði við mig „Pabbi þetta þýðir ekkert það er enginn fiskur.“ Þá hætti ég þessu skaki sem ég var búinn að reyna hér um allan sjó. Ég fór stundum á lúðulóð hér áður. Ég hef alltaf verið á móti þessum kvóta, vegna þess að þeir sem stóðu að ofveiðinni sem varð til þess að kvótakerfi var sett á, þeir fengu nánast allan kvótann. Okkur hinum var bara skammtað smávegis. Svo sé ég bara ekki hvernig hægt er að vinda ofan af þessu núna. Hvernig á að gera þetta. Mér finnst núna ágætt að hafa þennan kvóta. Ég er með 20 tonn af þorski og 10 tonn af ýsu og svo hef ég verið á grásleppunni.“ Jón fór ekkert á grásleppuveiðar núna í vor. „Mér datt ekki hug að fara. Ég er nýbúinn að selja hrognin frá þvi í fyrra. Það var kunningi minn, sem er í útflutningi sem seldi þau til Japan. og ég fékk ágætis verð fyrir. Ég var agalega feginn að losna við þetta og núna er ég tilbúinn að selja alla grásleppuútgerðina. Selja það jafnvel til Grænlands til að losna við það. Þessi grásleppa er orðin algjör galeyða, það er allt of mikil vinna í kringum þetta og verðið lækkandi. Mörgum finnst ágætt að eiga þetta, sérstaklega ef þeir hafa lítinn eða engan kvóta. Ég seldi hrognin í níu ár til Ora eða þangað til Ora hætti að leggja þau niður. Þar var alltaf borgað gott verð en þegar þeir hættu að taka við hrognum fór ég bara að flytja þetta út sjálfur með góðra manna hjálp. Nú er búið að fækka veiðidögum og þetta er ekkert nema kostnaður og fyrirhöfn og ekkert út úr þessu að hafa lengur.“ Jón segir mikla fiskgengd núna líka spara útgerðarkostnað. „Ég hef ekki keypt net í eitt ár. Ég keypti eitthvað af átta tommu netum í fyrra sem við erum með núna og líka níu tommu sem var bönnuð um tíma. Það var ljóta vitleysan þegar hún var bönnuð. Það eru alltaf einhverjir til sem ákveða svona bull.“ Er bara fulltrúi útgerðarinnar um borð

Jón segist hafa hægt aðeins á sér í vinnu enda sé hann fyrir löngu orðinn löggilt gamalmenni. Hans hægri hönd um borð í bátnum

Sjómenn til hamingju með daginn Jón fyrir utan verbúðina sína í Reykjavík. og í landi síðustu 20 árin er Kristján Páll Ström Jónsson. „Hann er er skipstjóri á Sindra og ég er bara fulltrúi útgerðarinnar um borð. Kristjáni fellur aldrei verk úr hendi þegar ekki gefur á sjó og er núna að vinna við breytingarnar á húsnæðinu hérna.“ Jón hefur hreinar skoðanir á öllu er varðar fiskveiðar enda reyndur maður. „Menn eru að byrja allt of snemma á vorin á grásleppunni hér við Faxaflóann. Ég fór á fund um daginn, sem haldinn var hérna við hliðina, á Kaffi Haíti.

Einhverjir menn sem voru að stofna ný smábátasamtök héldu fundinn og mér blöskraði umræðan. Einn vældi mikið yfir að geta ekki hirt þorskinn sem kæmi í grásleppunetin af því að hann hefði ekki kvóta og mætti það ekki. Hann sagðist hafa hent tugum tonna af þorski á síðustu árum. Ég varð bara reiður, þegar ég heyrði þetta, enda hef ég aldrei hent fiski sjálfur. Það á bara byrja seinna á grásleppunni hér eins og var áður. Um miðjan maí er passlegt og vera út júní, þá kemur enginn þorskur sem meðafli,“ sagði þrautseigi sjómaðurinn, útgerðarmaðurinn og fiskverkandinn, Jón Sigurðsson í Reykjavík.

hedinn.is

PS5002 Björgunargalli fyrir íslenskar aðstæður Þurrgalli með innbyggðu floti, upphífingarlínu, félagalínu, ljósi og flautu Áratuga reynsla og áreiðanleg þjónusta

VIKING BJÖRGUNARBÚNAÐUR ehf Ishella 7 . IS-221 Hafnarfjörður . Iceland Tel.: +354-544-2270 . Fax: +354-544-2271 e-mail: viking-is@viking-life.com . www.VIKING-life.com

júní 2013

19

Mannkyn og matur Eftir Sveinbjörn Jónsson

„Þeim var meðal annars sagt að ekki væri til svo dýrt fjármagn í veröldinni að ekki borgaði sig frekar að taka það að láni en veiða þorsk.“ Nýlega var ég upplýstur um það að neytendum í veröldinni mundi á næstu áratugum fjölga úr 2 milljörðum í 5 milljarða. Þar sem mannkynið fór á síðasta ári yfir 7 milljarða er líklega þarna verið að telja þá sem koma til með að geta keypt sér lífsgæði með peningum. Í þessu felast að sjálfsögðu mörg tækifæri fyrir fámenna þjóð sem ræður yfir miklum lífrænum náttúruauðlindum og hefur á margan hátt sérhæft sig í nýtingu þeirra.

Tækifærin felast að mínu mati ekki síst í því að endurskoða lífræna orkunýtingu með það fyrir augum að geta tekið sem mest magn af mat úr lífríkinu án þess að ganga of nærri því.

Sá er munur á sjóðum (bönkum) og fiskistofnum að í fiskistofnum býr lífrænn kraftur. Veiðirðu fisk ertu að skapa skilyrði aukins vaxtar fyrir aðra fiska.

Ekki bara þeirra fiska sem hann étur heldur einnig þeirra sem hann keppir við um fæðu og rými. Öllum má vera ljóst að ef allt lífríkið væri alfriðað mundi Sveinbjörn uppsafnaður náttúrulegur dánarstuðull allra tegjónsson. undanna verða 100%. Þrátt fyrir takmarkaða vitsmuni hefur manninum þó tekist að nýta einstaka stofna langtímum saman þar sem veiðidánarstuðullinn er hærri en hinn náttúrulegi. Meginviðfangsefni í mörgum búskap er að halda náttúrulegum dánarstuðli eins nálægt núlli og hægt er og samrýma þarfir vaxtar, viðhalds og orkunýtingar. Ef sauðfjárbændum á Íslandi væri af einhverjum ástæðum gert að slátra ekki fé sínu fyrr en það hefði náð 5 ára aldri er auðvelt að sjá hvaða áhrif það mundi hafa á húsrýmisþörf og fóðurþörf og þá væntanlega kostnað við að framleiða hvert kíló.

Meirihluti fæðuöflunar flestra tegunda byggist á því að skapa skilyrði nýs vaxtar með grisjun. Á undanförnum áratugum hafa Íslendingar fórnað miklu til að byggja upp stóran þorskstofn. Þeim var meðal annars sagt að ekki væri til svo dýrt fjármagn í 20

júní 2013

veröldinni að ekki borgaði sig frekar að taka það að láni en veiða þorsk. Við vitum öll hvernig fór með lánin en nú er að sjá hvernig okkur tekst að nýta þorskstofninn. Gera menn sér grein fyrir því að bak við hvert kíló af veiddum þorski við Ísland í dag er líklega þrefalt meiri lífræn orka en var þegar veiddur var smærri fiskur úr minni stofni. Orkan sem um ræðir er sú sem fór í uppbyggingu stofnsins og viðhald hans. Einnig sú sem hann þarf að nota í vaxandi samkeppni vegna stærðar sinnar og síðast en ekki síst aldursaukning veiddra fiska því ljóst er að bak við hvert kíló af 8 ára þorski liggur meira en tvöföld sú orka sem er bak við hvert kíló af 4 ára þorski. Þetta er ekki eina dæmið um það hvernig verndunarsinnað fólk hefur skapað meiri orkusóun í veröldinni en mörg stóriðjan. Að sjálfsögðu þarf að tryggja viðhald og fjölbreytni tegundanna en staðreyndin er sú að vaxandi fjöldi mannkyns mun fyrr eða síðar leiða til þess að við færum okkur neðar í nýtingu stofna og vistkerfis til að geta framleitt næga fæðu. Íslendingar ættu sem fyrst að fara að huga að nýtingu á ljósátu og rauðátu til framleiðslu matvæla og nýta lífríki sitt með grisjunarkenningar í huga. Ótakmörkuð ásetning gengur einfaldlega ekki upp fyrir mannkynið. Það ættu menn að hafa lært af efnahagshruninu þar sem of mikið fé í of litlu hagkerfi varð orku- eða súrefnislaust með þeim afleiðingum sem við flest þekkjum. Ef menn geta ekki lært af hruninu ættu menn að horfa vestur í Kolgrafafjörð þar sem nýleg dæmi um of mikla samfylkingu síldar í litlum firði olli súrefnisskorti og hruni sem veldur og á eftir að valda miklum vandamálum í fuglalífi Breiðafjarðar. Það er smávægilegt vandamál að nokkrir hafernir gleymi sér í græðginni, verði óhreinir, missi flughæfnina og þarfnist hreinsunar eins og útrásarvíkingar.

Stóra vandamálið er ásetningin sjálf og sú orkusóun sem leiðir af henni.

Valkostir mannkynsins á þessari jörð eru tiltölulega skýrir. Önnur leiðin er betri nýting, aukin sköpun og stærri hlutdeild. Hin leiðin er hungursneyðir, styrjaldir og drepsóttir.

Lifið heil.

Höfundur er uppfinningamaður og fyrrverandi trillukarl.

Fiskmarkaรฐur Suรฐurnesja

www.fms.is

ร Jร NUSTUSร MI Aรฐalskrifstofa: Grindavรญk: Sandgerรฐi: Reykjanesbรฆr: Hafnarfjรถrรฐur: ร safjรถrรฐur: Hรถfn:

422 2400 422 2420 422 2410 422 2410 422 2460 422 2430 422 2450

Gsm: Gsm: Gsm: Gsm: Gsm: Gsm: Gsm:

420 2311 824 2403 824 2401 824 2401 824 2406 824 2404 824 2407

Til รพjรณnustu reiรฐubรบnir!

Alternatorar & Startarar

FRUM

Fyrir bรกtavรฉlar t.d. Buck, CAT, Cummings Ford Perkings, Scania, Yanmar, Volvo Penta o.fl.

Rekum รถflugt verkstรฆรฐi fyrir startara, alternatora og gastรฆki

B รญ l a ra f www.bilaraf.is

! ! รฐ

jรบnรญ 2013

21

Lífeyrir við 60 ára aldur Ársfundur Gildis lífeyrissjóðs var haldinn 23. apríl sl. Hér verður gerð grein fyrir nokkrum atriðum í ársskýrslu sjóðsins ásamt því að greina frá sjónarmiði sem undirritaður lét í ljós á fundinum.

Ef Gildi á þess kost á grundvelli eignarhalds, leitast sjóðurinn við að tilnefna vel hæfa fulltrúa í stjórnir félaga, annaðhvort einn og sér eða styðja í samstarfi við aðra aðila.

Raunávöxtun 7,3%

Veruleg breyting hefur orðið í ávöxtun á inneign sjóðfélaga milli ára, en raunávöxtun 2012 varð 7,3% sem er vel fyrir ofan 3,5% viðmiðunarmörkin. Hrein eign til greiðslu lífeyris er nú 302 milljarðar og hefur hækkað samanlagt um fjórðung á sl. 2 árum eða um 61 milljarð. Greiddur lífeyrir 2012 var 9,1 milljarður og hækkaði hann um 11,7% milli ára.

Endurskoðun – gríðarleg hækkun

Tekjur og gjöld

Alls námu tekjur samtryggingardeildar sjóðsins á síðasta ári 46,6 milljörðum. Helstu þættir í þeirri tölu voru: Innborgun af launum sjóðfélaga Greiðsla ríkisins til jöfnunar á örorkubyrði Tekjur af eignarhlutum

12.740 milljónir 925 milljónir 4.178 milljónir

Tekjur af skuldabréfum

14.814 milljónir

Tekjur af hlutdeildarskírteinum

12.948 milljónir

Aðrar vaxtatekjur

857 milljónir

Á síðasta ársfundi bar ég upp tillögu þess efnis að sjóðurinn mundi skipta um endurskoðunarskrifstofu. Tillagan var felld, en sex fulltrúar greiddu henni atkvæði. Ástæður fyrir því að ég vildi breyta til voru margvíslegar. Meðal annars að fylgja eftir skilaboðum frá rannsóknanefndum sem skipaðar voru í kjölfar hrunsins og einnig þótti mér nauðsynlegt að fá kostnaðinn niður. Í ársreikningnum kemur fram að kostnaður við endurskoðun og gerð árs- og árshlutareiknings eykst gríðarlega milli ára eða um 40%, hækkun um 4,3 milljónir. Þessir tveir liðir kostuðu sjóðinn nú 14,9 milljónir. Á ársfundinum endurflutti ég tillögu mína um að skipt yrði um endurskoðunarskrifstofu, nú var hún felld með öllum greiddum atkvæðum, sem voru viss vonbrigði.

Við mótlætið gerði ég aðeins stuttan stans þar sem Árni Guðmundsson framkvæmdastjóri Gildis upplýsti fundinn um að ákveðið hefði verið að fyrir árið 2014 yrði leitað tilboða í endurskoðun á ársreikningi sjóðsins.

Lánaveitingar til sjóðfélaga verði efldar

Greiðslur og kostnaður samtryggingardeildar sjóðsins 2012 var 9,7 milljarðar.

Helstu þættir í þeirri tölu voru: Lífeyrir Skrifstofu- og stjórnunarkostnaður

9.116 milljónir 593 milljónir

Breytt hluthafastefna sjóðsins

Á undanförnum ársfundum hef ég gagnrýnt að sjóðurinn skuli ekki eiga fulltrúa í stjórn þeirra félaga sem hann hefur fjárfest verulega í. Þau svör sem fengist hafa eru að það væri ekki stefna sjóðsins að gera tilkall til stjórnarsetu. Það er því sérstakt ánægjuefni að segja frá því að nú hefur orðið breyting á. Í nýrri hluthafastefnu sjóðsins sem stjórn hans samþykkti í mars sl. er tekið undir þau sjónarmið sem telja að sjóðurinn eigi skilyrðislaust að eiga fulltrúa í stjórn. Orðrétt segir um þetta í ársskýrslu sjóðsins: „Ef Gildi á þess kost á grundvelli eignarhalds, leitast sjóðurinn við að tilnefna vel hæfa fulltrúa í stjórnir félaga, annaðhvort einn og sér eða styðja í samstarfi við aðra aðila“ Framkvæmdastjóri, stjórnarformaður og varaformaður munu skipa valnefnd sem tilnefnir stjórnarmenn í hvert félag. Afar mikilvægt er að vinnuferli valnefndar verði gegnsætt þannig að sjóðfélögum sé það ljóst hvernig staðið verður að málum. Örn Pálsson.

22

júní 2013

Í innleggi mínu til ársfundarins hvatti ég til að sjóðurinn mundi gera sig gildandi í lánveitingum til sjóðfélaga. Stefna skyldi að því að bjóða einnig upp á óvertryggð lán. Ég tel að nú sé tækifæri til þess. Tómarúm hefur myndast þar sem Íbúðalánasjóður hefur ekki svarað kalli tímans og því gott tækifæri að koma inn á þennan markað. Með aðkomu lífeyrissjóða mundu bankarnir fá öfluga samkeppni. Ég er ekki í nokkrum vafa um að yrði farin þessi leið mundi hún verða virkileg kjarabót fyrir sjóðfélaga.

Taka lífeyris við 60 ára aldur

Á fundinum hvatti ég einnig stjórn sjóðsins til að kynna fyrir sjóðfélögum heimild þeirra til töku lífeyris við 60 ára aldur. Mörgum sjóðfélaganna væri hreinlega ekki kunnugt um þennan möguleika.

Yfirlit sem sjóðfélagar fá er leiðandi því þar kemur fram að hefji viðkomandi töku lífeyris við 65 ára aldur fengi hann x upphæð á mánuði, en ef hann mundi taka lífeyri frá 67 ára aldri hefði mánaðargreiðslan hækkað umtalsvert. Sjóðfélögum væru ekki kynntar aðrar leiðir. Ég tel að á tímum mikils atvinnuleysis hjá ungu fólki og óhóflegs vinnuálags fólks á sjötugsaldri eigi Gildi að vera leiðandi í breytingum á þessu lífsmynstri. Þannig yrði fólki markvisst kynnt að það getur tekið út t.d. 50% af lífeyrinum við 60 ára aldur samtímis og það minnkar við sig vinnu. Samtímis mundu störf losna og yngra fólk fengi tækifæri til að komast inn á vinnumarkaðinn. Vissulega mundi taka lífeyris við 60 ára aldur skerðast, en að sama skapi væri áframhaldandi tryggð full réttindi á því sem sæti áfram inni í sjóðnum. Með þessu yrði opnuð leið fyrir sjóðfélaga til að minnka við sig vinnu í áföngum og njóta samhliða greiðslu frá lífeyrissjóðnum á móti tekjuskerðingu við lægra starfshlutfall. Síðast en ekki síst að geta miðlað reynslu sinni til ungs fólks sem væri að koma inn á vinnumarkaðinn. Örn Pálsson.

Þorsteinn Ingi Víglundsson, stofnandi og framkvæmdastjóri Thor Ice, sýnir hér Thor-Ice ískrapavél á sjávarútvegssýningunni Nor Fishing í Þrándheimi í ágúst 2012.

■

Thor-Ice ehf. framleiðir ískrapavélar fyrir skip og landvinnslu:

Ískrapavélin er gríðarleg breyting fyrir smábáta Fyrirtækið Thor-Ice kynnir nú S-50 og S-100 ískrapavélarnar sem eru Sem minnst rafmagn sérhannaðar fyrir smábáta. Vélarnar eru hugsaðar bæði um borð eða „Við leggjum áherslu á það núna að vera með vélar sem geta framtil framleiðslu í landi þannig að hægt sé að fara á veiðar með fullt kar leitt ískrapa án þess að nota mikið rafmagn og erum við þar að mæta af krapa. Vélarnar uppfylla þarfir strandveiðibáta og minni smábáta skýrum þörfum minnstu bátanna. Ef vélin er látin framleiða krapa í aflamarkskerfinu sem veiða á bilinu 0,5 - 4 tonn af fiski í veiðiferð við bryggju, geta menn byggt upp ískrapaforða áður en lagt er af stað þar sem þær framleiða frá 1,5 tonnum af krapa upp í 3,5 tonn í veiði- út á sjó. Þeir hafa þennan valkost með framleiðslu meðan báturinn er við bryggju, en ef vélin er staðsett um borð, sem er hægur vandi á ferð, miðað við hefðbundinn sjóhita við Íslandsstrendur. smábátum í dag, geta þeir framleitt á leiðinni á miðin og svo á leiðThor-Ice ehf, sem staðsett er í Húsi Sjávarklasans á Grandgarði 16 í Reykjavík, hefur framleitt ískrapavélar í stærri báta og fyrir land- inni heim,“ útskýrir Þorsteinn Ingi. Litlu vélarnar geta því notað bæði rafmagn úr landi meðan báturinn liggur við bryggju og úti á sjó. vinnslu frá 2003. Búið er að selja mikið af vélum og ískrapastrokkum Þorsteinn Ingi segir að áhersla sé á að vélin taki sem minnst rafmagn í báta og landvinnslu bæði á Íslandi og erlendis og með tilkomu S-50 frá bátnum. „Ef menn geta framleitt ískrapa með landrafmagni þá og S-100 ískrapavélanna má búast við að viðskiptavinahópur Thor þarf minni vél og hægt að nota ódýrara rafmagn” segir hann.

Ice stækki til muna. Markaðssetning á litlu vélunum er hafin í Noregi „Aðalatriðið er hins vegar, að fiskurinn komist strax í kælingu um í samstarfi við fyrirtækið Melbu Systems í Norður Noregi. borð, hvernig svo sem krapinn verður til. Það er marg sannað að Þorsteinn Ingi Víglundsson, stofnandi og framkvæmdastjóri hröð kæling verndar gæði fisksins, seinkar og lengir Thor-Ice ehf, segir að Thor-Ice sem á heimamarkaði starfí dauðastirðnuninni og tryggir því einfaldlega ar í samstarfi við Kælingu ehf bindi miklar vonir við betri fisk við löndun. Fiskkaupendur borga þessar nýju ískrapavélar fyrir smábáta. Bæði eru vélhærra verð fyrir slíkan fisk og kjósa hann arnar minni og ódýrari en áður hefur þekkst á markaðfrekar,” bætir Þorsteinn við. inum auk þess sem boðið er upp þann möguleika að leigja þær. Minnsta vélin, Thor Ice S-50 kostar 1,2 milljS-50 ískrapavélin frá Thor Ice ehf er raunhæfur ónir króna. Einnig verður hægt að leigja vélina. kostur fyrir smábáta. Thor Ice S-50 og S-100 Tólf staðlaðar vélar eru í boði frá Thor Ice ehf og henta ískrapavélarnar, eru sérhannaðar fyrir smábáta þær fyrir minnstu smábáta upp í stærstu fiskvinnsluog framleiða allt frá 1,5 tonnum í 3,5 tonn af ísstöðvar. krapa á sólarhring.

24

júní 2013

Starfsfรณlk ร sfells รณskar รถllum sjรณmรถnnum og fjรถlskyldum รพeirra til hamingju meรฐ Sjรณmannadaginn.

Starfsstรถรฐvar ร sfells og ร snets: + 1%" & /#$ 3 % 6 " 2% *$ $ $ '& + 1%" & %&! "" * $ 6&'!

))) % % + 1%" & 7% (4 $0 7% + 1%" & '$ *$ *$ $& " + 1%" & '03$ $5 '$ 3 *$ + 1% 1%" & " $ 6$0'$ 2% *$ $ $ '& + " $ 6$0'$ + 4! + % % %

Sagewash sรณtthreinsikerfiรฐ

BYLTING ร Sร TTHREINSUN

Rรกรฐandi - auglรฝsingastofa ehf

Sagewash sรณtthreinsikerfiรฐ

Hlutlaust efni sem drepur bakterรญur sem valdiรฐ geta sรฝkingum, รกsamt รพvรญ aรฐ halda tรฆkjum, gรณlfi og veggjum skรญnandi hreinum.

Hafรฐu samband viรฐ rรกรฐgjafa KEMI og fรกรฐu nรกnari upplรฝsingar.

jรบnรญ 2013

25

Óskum sjómönnum til hamingju með daginn

Saman náum við árangri

www.visirhf.is

Kveðja frá félögum smábátaeigenda Klettur, félag smábátaeigenda á Norðurlandi eystra Skalli, félag smábátaeigenda á Norðurlandi vestra

26

Sæljón, félag smábátaeigenda á Akranesi Báran, félag smábátaeigenda í Hafnarfirði og Garðabæ

Smábátafélagið Strandir

Reykjanes, félag smábátaeigenda á Reykjanesi

Elding, félag smábátaeigenda í Ísafjarðarsýslum

Farsæll, félag smábátaeigenda í Vestmannaeyjum

Strandveiðifélagið Krókur

Hrollaugur, félag smábátaeigenda á Hornafirði

Snæfell, félag smábátaeigenda á Snæfellsnesi

Smábátafélag Reykjavíkur

júní 2013

Óskum sjómönnum til hamingju með daginn

Óseyrarbraut 29 220 Hafnarfjörður

APÓTEK VESTURLANDS

Fiskmarkaður Bolungarvíkur og Suðureyrar ehf

ÚtvegSmannaFélag norðurlandS

ÚTVEGSBLAÐIÐ Þ

J

Ó

N

U

S

T

U

M

I

Ð

I

L

L

S

J

Á

V

A

R

Ú

T

V

E

G

S

I

N

S

Fiskmarkaður Vestmannaeyja

Fiskvinnslan Íslandssaga hf

Hafnarsjóður Þorlákshafnar

Fiskmarkaður Patreksfirði

Fjarðabyggðarhafnir

Vestmannaeyjahöfn

Frostfiskur ehf

Reykjaneshöfn

GPG Fiskverkun

Seyðisfjarðarhöfn

Vopnafjarðarhreppur

Raftíðni

Dalvíkurbyggðhafnarsjóður Fiskmarkaður Þórshafnar

júní 2013

27

VERÐHRUN Í HROGNUNUM Örn Pálsson, framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda, fylgdist vel með grásleppuvertíðinni.

Eftir Guðrúnu Helgu Sigurðardóttur

V

eiðin gekk mjög vel, það veiddist ágætlega,“ segir Örn Pálsson, framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda, um nýafstaðna grásleppuvertíð.

Grásleppukarlarnir höfðu 32 daga til að veiða frá því lögðu út netin í vor þar til þeir þurftu að taka þau upp. Á svæðinu frá Horni og austur úr máttu þeir byrja 20. mars. Örn segir að mjög margir á svæðinu frá Skagatá austur að Fonti hafi byrjað veiðarnar strax á þeim tímapunkti. Þrátt fyrir fyrirliggjandi verðlækkun og skerðingu hafi flestir nýtt veiðileyfi sín. Í fyrra hafi það verið rúmlega 106 sem stunduðu veiðar á þessu svæði, í ár séu það 97. Það er 8,5 prósenta fækkun milli ára.

Fjöldi veiðileyfa segir þó ekki allt um sóknarminnkun, þar telur dagafækkun og netafjöldi mest. Í fyrra máttu grásleppukarlarnir vera með 150 net en í ár var hámarkið 100 net. Þetta var ákveðið í sjávarútvegsráðuneytinu að kröfu Fiskistofu sem telur að umgengnin hafi ekki verið nægjanlega góð. Fiskistofa telur sig líka ekki hafa getað sinnt eftirlitinu meðan netin voru svo mörg og þess vegna hafi borið að fækka þeim. Ráðherra hafi því orðið við kröfum Fiskistofu. „Eftir á að hyggja sýnist mér að menn hafi almennt verið sáttir við þessa ráðstöfun en það hjálpaði til að veiðin hefur verið góð og þegar litið er til markaðsaðstæðna hefur ekki veitt af að standa á bremsunni varðandi magnið,“ segir Örn Pálsson um þessa þróun.

Einkennileg vertíð

Vertíðin hefur verið „dálítið einkennileg,“ segir hann. „Þegar veiðin átti að fara í gang áttu grásleppukarlar óseld hrogn frá síðustu vertíð,“ heldur hann áfram.

Verðið sem bauðst í upphafi vertíðar var slakt, um 40 prósentum lægra en verðið á síðasta ári. Það hafði sín áhrif. „Þeir sem voru að veiðum í vor áttu öll net og þurftu ekki að leggja út í neinn kostnað. Það hefði ekki verið hægt meðan verðið var svona lágt. Það hefur þó verið bót í máli að það er góður markaður fyrir búkinn, grásleppuna sjálfa,“ segir Örn.

Hann segir að grásleppan hafi hækkað upp undir 40 prósent í 28

júní 2013

Örn Pálsson, framkvæmdastjóri Landssambands smábátaeigenda. verði milli ára. „Verðmætin eru auðvitað miklu meiri í hrognunum.

Menn hentu auðvitað grásleppunni hér áður fyrr en nú er komið með allt að landi. Grásleppan er tekin, skorin og hrognin tekin úr henni. Þannig fer hún svo í frystingu og svo send á markað til Kína.

Markaðurinn þar virðist vera traustur og góður,“ segir Örn.

Taka til í sölumálum

Margir söluaðilar hafa sprottið upp og allir virðast þeir geta selt grásleppuna til Kína. „Því miður virðist mér of algengt að hlaupið sé yfir allt markaðsstarf og vaðið beint inn á þann markað sem unnið hefur verið frumkvöðlastarf á. Því miður leiðir það ekki til annars en undirboða þegar margir eru að bjóða sömu grásleppuna til sölu. Kínverjar eru fljótir að átta sig á þessu enda mun eldri og reyndari en við í þessum fræðum. Aðilar hér verða því að fara varlega og bera virðingu fyrir markaðnum og leggja metnað sinn í starfið þar sem hugsað er til langs tíma,“ segir hann.

Erni finnst líka að taka megi til hendinni í sölumálum á grásleppuhrognum. Þetta sé í dag hálfgerður afgreiðslumarkaður. Óeðlilegt sé hve mikið grásleppuhrognin hafi lækkað í verði. „Á síðasta ári byrjuðu hrognin í góðu verði og menn bjuggust við að það héldist út vertíðina en svo byrjaði verðið að lækka og þá hættu menn að kaupa. Birgðir söfnuðust upp hjá grásleppukörlunum með tilheyrandi vandræðum enda hjá mörgum þeirra meginhluti ársteknanna. Staðan þróaðist því þannig að hluti af birgðahaldi var fært frá kaupendum og framleiðendum kavíars til

Ă“skum sjĂłmĂśnnum til hamingju meĂ° daginn

Fà UPP UNDIR 600 KRÓNUR �slendingar og GrÌnlendingar standa fyrir um 80-90 prósent af gråsleppuhrognunum í heiminum. Heildarveiðin å �slandi stefnir í 16-17 Þúsund tunnur å Þessu åri. Heildarveiðin hefur farið yfir 20 Þúsund tunnur í heiminum å åri síðustu år. Gråsleppukarlar hafa fengið upp undir 600 krónur å kílóið af hrognunum.

grĂĄsleppukarlanna. Gangi ĂĄĂŚtlanir um minnkun veiĂ°a nĂş gĂŚtu grĂĄsleppukarlar endurheimt aĂ° nokkru fyrri stÜðu sĂ­na ĂĄ vertĂ­Ă°inni 2014,“ segir hann.

Stefna ĂĄ RĂşsslandsmarkaĂ°

TvĂŚr verksmiĂ°jur hĂŠr ĂĄ landi framleiĂ°a kavĂ­ar Ă­ krukku Ăşr grĂĄsleppuhrognunum og selja ĂĄ erlenda markaĂ°i. StĂŚrsti markaĂ°urinn er Ă­ Frakklandi, Ă­ SvĂ­Ăžjóð og svo er tĂśluvert keypt Ă­ Þýskalandi og Üðrum EvrĂłpuĂžjóðum. Mestu hrognaĂŚtur Ă­ heimi eru hinsvegar RĂşssar. Ăžeir virĂ°ast sĂłlgnir Ă­ allar hrognategundir nema grĂĄsleppuhrogn. Ă?slendingar hafa ĂžvĂ­ ekkert selt inn ĂĄ rĂşssneska markaĂ°inn. „ViĂ° hĂśfum veriĂ° aĂ° skoĂ°a Ăžann markaĂ° og ĂĄlĂ­tum aĂ° ĂžaĂ° sĂŠ kannski ekki eftirspurn eftir hinum hefĂ°bundna kavĂ­ar Ăşr grĂĄsleppunni. En viĂ° erum aĂ° skoĂ°a uppskriftir sem RĂşssar hafa bent okkur ĂĄ aĂ° gĂŚtu veriĂ° vĂŚnlegar. ViĂ° bindum vonir viĂ° aĂ° nĂĄ ĂĄrangri Ă­ Ăžessu,“ segir hann.

Dauft hljóð

Frekar dauft hljóð hefur veriĂ° Ă­ grĂĄsleppukĂśrlum undanfariĂ°. Ă–rn segir aĂ° Ăžeim finnist verĂ°iĂ° alltof lĂĄgt og ĂŚttu Ăžeir ĂžvĂ­ ekki aĂ° vera ĂĄ veiĂ°um. StaĂ°an sĂŠ hinsvegar sĂş aĂ° ekki sĂŠ aĂ° neinu Üðru aĂ° hverfa, allt sĂŠ hey Ă­ harĂ°indum eins og einn viĂ°mĂŚlandi hans tĂłk til orĂ°a. „ViĂ° hĂśfum sĂŠĂ° ĂĄ ĂştflutningstĂślum ĂĄ kavĂ­arnum aĂ° hann hefur ekki lĂŚkkaĂ° eins mikiĂ° Ă­ verĂ°i og kaupendur eru aĂ° fĂĄ hrognin ĂĄ, ĂžaĂ° gefur okkur von um aĂ° Ăžegar tekst aĂ° nĂĄ meira jafnvĂŚgi ĂĄ framboĂ° og eftirspurn muni verĂ°iĂ° hĂŚkka,“ segir Ă–rn. „Þetta er kvikur markaĂ°ur og ĂžvĂ­ verĂ°ur umfram allt aĂ° laga veiĂ°ina aĂ° markaĂ°saĂ°stĂŚĂ°um hverju sinni,“ segir hann.

Hafnir Ă?safjarĂ°arbĂŚjar

HafrannsĂłknarstofnin

SjĂłmanna- og vĂŠlstjĂłrafĂŠlag GrindavĂ­kur SjĂłmannafĂŠlag EyjafjarĂ°ar SjĂłmannasamband Ă?slands Ă?sfĂŠlag Vestmannaeyja hf.

Baader Ă?sfiskur ehf.

GjĂśgur ehf VĂŠlsmiĂ°ja Ă?safjarĂ°ar ehf.

Súðavíkurhreppur v Súðavíkurhafnar Verkalýðs-og sjómannafÊlag Bolungarvíkur

&

VĂśkvadĂŚlur VĂśkvamĂłtorar StjĂłrnbĂşnaĂ°ur

' ! $ ! $ !

jĂşnĂ­ 2013

29

■

Óskar Torfason, framkvæmdastjóri fiskvinnslunnar Drangs á Drangsnesi:

Frystir makríl í sumar Óskar Torfason er framkvæmdastjóri og rekur fiskvinnslmarkað ef hann berst og þykir góður. Óskar segir að þetta séu enn sem komið er bara vangaveltur hjá sér en það séu una Drang á Drangsnesi. Hann ætlar að feta á nýjar slóðir erfiðleikar í sjávarútvegi og því um að gera að þreifa fyrir í sumar og kaupa makríl af bátum sem gera út frá Drangssér með nýjungar. Makríllinn hafi nú borist þrjú sumur í nesi og frysta makrílinn heilan. Hugmyndin er að makröð en enginn viti hvort hann komi í sumar. ríllinn verði notaður í beitu og líka hugsanlega að senda „Ég hef verið að hvetja menn hér í Drangsnesi að prófa hann á markað í Asíu ef hann verður góður. makrílinn. Grásleppa var fryst í Drangsnesi í vor svo að „Ég er stutt á veg kominn með þetta en mig dreymir um allra græjur eru hér fyrir hendi,“ segir Óskar. að prófa mig aðeins áfram í þessu í sumar. Bátarnir hérna Fiskvinnslan Drangsnes hefur verið í saltfiski og fryststefna að því að veiða makríl og ég ætla að reyna að kaupa Óskar Torfason. af einum eða tveimur bátum og frysta makrílinn heilan,“ ingu, bláskel og grásleppu. Fiskvinnslan var stofnuð árið segir Óskar Torfason.

2000. Helstu afurðir eru saltaður flattur þorskur, léttsöltuð fryst Óskar hefur enga möguleika á að flaka makrílinn og ætlar því þorskflök og bitar, fersk og frosin ýsuflök, ásamt söltuðum gráað frysta hann í beitu og kanna hvort hægt sé að senda á Asíu- sleppuhrognum.

Ve ur í síma www.vedur.is 30

júní 2013

902 06 00 m.vedur.is

SIGLINGASTOFNUN ÍSLANDS ÓSKAR SJÓMÖNNUM TIL HAMINGJU MEÐ DAGINN! Siglingastofnun Íslands vinnur að auknu öryggi og velferð sjófarenda og stuðlar að hagkvæmni í siglingum, sjávarútvegi og samgöngum. Á meðal hlutverka stofnunarinnar eru rannsóknir á sviði siglinga- og hafnamála, upplýsingakerfi um veður og sjólag, siglingavernd, umsjón með skipaskoðun og eftirlit með erlendum skipum sem hingað koma.

Undirbúningur og eftirlit við gerð hafna og sjóvarna, rekstur vita og leiðsögukerfis og umsjón með vöktun skipaumferðar. Útgáfa atvinnuskírteina sjómanna og starfsleyfa útgerða og rekstraraðila, skipaskrá og lögskráning sjómanna. Í einkunnarorðunum Í örugga höfn felst leiðarljós og inntak starfs Siglingastofnunar Íslands.

Við óskum sjómönnum til hamingju með daginn

Við bjóðum góða þjónustu islandsbanki.is | Sími 440 4000