Iðnaðarblaðið 5. tbl 2012

Í U¤Z[\ mY\T ]LYóH ]H_[HYZWYV[HY xZSLUZRZ H[]PUU\SxMZ x mSPóUHóP I`NNPUNHYPóUHóP SPZ[PóUHóP SxM[¤RUP TH[]¤SHPóUHóP TmST VN ]tS[¤RUP WYLU[PóUHóP VN \WWSûZPUNH[¤RUP

5mT x ]LYRTLUU[HZR}S\T OmZR}S\T VN óY\T Mikið ævintýri TLUU[HZ[VMU\U\T LY ZR`UZHTSLN SLPó [PS Hó I H Mikill uppgangur hefur verið hjá Lýsi hf. undanfarin ár. Katrín ZPN \UKPY MQ SIYL`[[ [¤RPM¤YP

SPUU PZ RSHR PZ TPZH PZ TR PZ TL` PZ RVSP PZ UHR PZ ]H PZ ]TH PZ

Pétursdóttir, forstjóri fyrirtækisins, er ánægð með gang mála

enda eykst velta Lýsis ár frá ári og stefnir í sjö milljarða í ár. »6-7

Mótum eigin framtíð – Núna er rétti tíminn! Þ

j

ó

n

u

s

t

u

m

Samtök iðnaðarins – www.si.is

i

ð

i

l

l

i

ð

n

a

ð

a

r

i

n

s

október 2012 »5. tölublað »4. árgangur

Drekasvæðið lofar góðu Jarðlögin á Drekasvæðinu eru á réttum aldri og allar aðstæður eru til staðar til þess að þarna megi finna kolvetni, olíu eða gas. Það á hins vegar enn eftir að bora rannsóknarholu þar og prufukeyra hana til að finna út hvort þarna er gas eða olía og gera mælingar sem benda til þess hve mikið sé þarna af kolvetnum. Hvort þar sé vinnanlegt magn eða ekki.

»4

Mynd: Árdís Ármannsdóttir

Við lögðum af stað með það verkefni að búa til vefsíðu þar sem hægt væri að fá þetta yfirlit og nánari upplýsingar . . . » 2 www.volkswagen.is

Volkswagen Crafter Mynd: ame

Fyrir erfiðustu verkefnin Crafter fer létt með að flytja fyrirhafnarlaust mjög þungan og fyrirferðarmikinn farm. Crafter er sterkbyggður sendiferðabíll og er búinn einstaklega sparneytnum dísilvélum með allri nýjustu tækni frá Volkswagen. Crafter er áreiðanlegur, sparneytinn og þrátt fyrir stærðina er hann mjög þægilegur í akstri og umgengni.

Crafter kostar aðeins frá

6.990.000 kr.

3ja ára ábyrgð og allt að 200.000 km akstur

(5.569.721 kr. án vsk)*

Atvinnubílar

Til afgreiðslu strax

október 2012

s

t

u

m

i

ð

i

l

l

i

ð

n

a

ð

a

r

i

n

s

Vinnumarkaður í september á milli ára

leiðari

V

Meira þarf til

issulega hefur margt áunnist á síðustu árum. Fyrst eftir hrun var óvissan mikil og margir spáðu að hér yrði mikið atvinnuleysi um langan tíma og fyrirtæki þyrftu að ganga lengi í dimmum dölum.

Sem betur fer fór allt ekki á versta veg. Margt hefur tekist með ágætum. Annað ekki.

Gagnrýni vert er hversu illa hefur tekist í stöku atvinnugreinum. Þar má nefna mannvirkjagerð. Tæki, hæft starfsfólk og þá þekking og geta hefur flust úr landinu. Vont er að ekki hafi tekist að spyrna við fótum, eða kannski hefði verið réttara að segja, að ekki hafi verið spyrnt við fótum. Því margir fullyrða og rökstyðja þá skoðun, að svo margt hefði mátt gera sem ekki var gert.

Vaðlaheiðargöng eru umdeild. Eðlilega. Samt var ákveðið að ráðast í gerð þeirra. Allir unnu að undirbúningi. En það eitt dugar ekki. Hið opinbera á næsta leik. Margir bíða þess að hann verði leikinn. Fleiri dæmi má nefna.

Tenging íslensks iðnaðar við ferðaþjónustu og sjávarútveg eru ljós. Eða eiga að vera það. Með auknum gjaldtökum á þær atvinnugreinar er ekki aðeins þrengt að þeim. Heldur og einnig þeim fjölmörgu sem þjónusta atvinnugreinarinnar. Það á aldeilis við um iðnaðinn.

Margt af því mesta og besta sem hefur gerst í íslenskum iðnaði á liðnum árum tengist sjávarútvegi. Marel er skýrt dæmi þar um. Aðstæður hafa leitt til þess að mörg af stærstu og öflugustu iðnfyrirtækjum landsins kjósa að stækka erlendis. Það er ekki heppileg þróun.

Umfram allt. Hér hefur myndast togstreita milli stjórnvalda og atvinnulífs. Með miður heppilegum afleiðingum. Sú staðreynd verður áberandi í stjórnmálaumræðu komandi mánaða. Það getur verið vandasamt að reka fyrirtæki á Íslandi og það er hægt að skilja þá sem kveinka sér undan breytingum á rekstrarforsendum. Nýjustu dæmin eru hækkuð veiðileyfagjöld og fyrirhuguð hækkun á virðisaukaskatti á gistingu. Þetta mun, ásamt öðru, hafa miklar afleiðingar á aðra og aðrar atvinnugreinar. Ekki síst iðnaðinn, einsog áður sagði.

Sigurjón M. Egilsson

Legur og leguhús

Smiðjuvegi 66 • 200 Kópavogi Sími 580 5800 • www.landvelar.is

Tölur úr nýbirtri Vinnumarkaðsrannsókn Hagstofu Íslands sýna að atvinnuleysi var 5% í september síðastliðnum. Að jafnaði voru 180.700 manns á vinnumarkaði og af þeim voru 171.700 starfandi og 9.000 án vinnu.

Atvinnuleysi í mánuðinum var einu prósentustigi lægra en í september í fyrra. Atvinnuleysi í september sl. var 4,3% á meðal karla, miðað við 5,5% í september 2011 og meðal kvenna var það 5,7%, miðað við 6,4% í sama mánuði í fyrra.

2010

2011

Atvinnulausir 9.000

u

Starfandi 171.700

n

Atvinnulausir 10.400

ó

Starfandi 164.200

j

Atvinnulausir 13.800

Þ

Starfandi 166.000

2

2012

Nýsköpunarmiðstöð hefur opnað nýjan vef, Sprotar.is:

Allt á einum stað Guðrún Helga Sigurðardóttir skrifar: gudrun@goggur.is

„Við á Nýsköpunarmiðstöð Íslands komum auga á þörfina á því að hafa einn stað þar sem hægt er að finna yfirlit yfir það sem er að gerast í umhverfi frumkvöðla eða sprotafyrirtækja á Íslandi. Við lögðum af stað með það verkefni að búa til vefsíðu þar sem hægt væri að fá þetta yfirlit og nánari upplýsingar um einstaka sprota á vefnum eða hjá sprotunum sjálfum,“ segir Gauti Marteinsson, verkefnisstjóri hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands.

Mikið er rætt um sprota og frumkvöðla og þá yfirleitt í tengslum við tímamót, til dæmis þegar samningar hafa náðst, fyrirtæki er stofnað eða eitthvað gert. Fljótlega dettur svo viðkomandi sproti út úr kastljósinu. Nýsköpunarmiðstöð vildi því koma á fót vef þar sem hægt væri að vísa á og fá upplýsingar um sprota, til dæmis eftir atvinnugrein, starfsmannafjölda, og fjármögnun.

Verði fyrsti valkostur Á vefnum geta fjárfestar og aðrir áhugasamir kynnt sér fyrirtækið, farið á vefsíðu þess eða hringt. „Okkar hugmynd er sú að vefurinn verði inngangur í þennan heim. Á forsíðunni er viðburðadagatal þar sem hægt er að sjá hvað er í boði fyrir sprota í dag og fréttir tengdar þeim en til að byrja með erum við bara með fréttir frá Rannís, Íslandsstofu og Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Hugmyndin er að byggja vefinn upp og stækka hann þannig að hann verði fyrsti valkostur þeirra sem vinna í þessu umhverfi og þeirra sem hafa

» Gauti Marteinsson, verkefnisstjóri hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands.

Mynd: Árdís Ármannsdóttir

» Vefurinn sprotar.is.

áhuga á að vita hvað er í gangi, til dæmis stjórnmálamenn, fjárfestar og almenningur,“ segir hann.

Á Sprotar.is er að finna lista yfir á annað hundrað fyrirtæki sem öll eru að vinna með hugvit, tækni og rannsóknir.. Listinn verður endurskoðaður reglulega, fyrirtæki detta út og ný koma inn. Gauti segir að vefurinn einskorðist við íslensk lítil og meðalstór fyrirtæki í nýsköpun, raðað eftir atvinnugrein, til dæmis heilbrigðistækni, líftækni, menntatækni, upplýsingatækni eða afþreyingaog leikjatækni. Vefurinn er í dag lifandi upplýsingaveita fyrir ákveðnar atvinnugreinar en til greina kemur að opna hann fyrir sprotafyrirtæki á öðrum fagsviðum. Skilyrði verði þó ávallt að fyrirtækin á listanum séu að vinna að nýsköpun.

MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

Stjórn og gæslubúnaður til notkunar á sjó og landi Í nærri 70 ár hefur Danfoss framleitt breiða línu af stjórnog gæslubúnaði og byggir því á mikilli reynslu í þróun og framleiðslu á iðnaðarstýringum eins og hita- og þrýstinemum, hita-og þrýstistillum, hita- og þrýstiliðum, spólurofum, spólulokum og fl.

Danfoss hf. • Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími: 510 4100 • veffang: www.danfoss.is

4

október 2012

» „Við höfum hreinlega ekki nóg fjármagn til að gera allt sem okkur langar til að gera. Það verður að setja hlutina í einhverja forgangsröð og Drekasvæðið er ekki komið á þann lista,“ segir Hafsteinn Ágústsson.

Gífurleg fjárfestingarþörf í væntanlegum innviðum vegna olíuvinnslu á Drekasvæðinu:

Allt þarf að byggja frá grunni Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

S

tatoil hefur skoðað Drekasvæðið og skrifað um það skýrslur fyrir sig sjálft.

Við erum með rannsóknadeild í London, sem sér um olíuleit á Atlantshafi, þar með talið á Drekasvæðinu. Norðmenn eiga hluta af því í gegnum Jan Mayen. Við höfum vissulega farið yfir þau gögn sem eru til og metið svæðið. Það er svæði sem á sér vissa framtíð og lofar góðu, en Statoil hefur ekki séð sér fært að taka þátt í undirbúningi að vinnslu enn sem komið er,“ segir Hafsteinn Ágústsson, olíuverkfræðingur hjá norska olíurisanum Statoil, í samtali við Iðnaðarblaðið.

Og Hafsteinn heldur áfram: „Það er vegna þess að við erum með önnur verkefni sem eru talin brýnni og líklegri til ávöxtunar. Við höfum hreinlega ekki nóg fjármagn til að gera allt sem okkur langar til að gera. Það verður að setja hlutina í einhverja forgangsröð og Drekasvæðið er ekki komið á þann lista. Það getur náttúrulega breyst hvenær sem er. Við erum núna í því frekar að styrkja tilvist okkar á þeim svæðum, sem við erum þegar að vinna á, eins og til dæmis í Mexíkóflóa, Kanada, Alsír, Angóla og Brasilíu. Við erum líka með í mati svæði sem lofa góðu eins og við Grænland.“ Íslendingar hafa miklar væntingar til þess að vinnanleg olía finnist á svæðinu. Eru það vænlegar væntingar?

Brandenburg

Lykilatriði í fjármögnun atvinnutækja Lykill.is

ar sennilega eftir eitt til þrjú ár. Þá hefst nýtt olíuævintýri í NorðurNoregi og það er búið að leggja drög að því að byggja þar aðstöðu í landi til að vinna þar olíu.

Hvað varðar nýtingu olíulinda hvar sem er eins og á Drekasvæðinu, er hægt að nýta þær án þess að byggja allan iðnaðinn með. Það er bara reikningsdæmi hvað borgar sig að gera og fyrst og fremst veltur það á magninu sem olíulindin er talin gefa af sér. Ein leiðin er að framleiða olíuna í tanka á hafsbotni sem skip kemur svo og sækir, en einnig er hægt að dæla beint um borð í skip. »„Engum veiðisvæðum hefur verið lokað vegna olíuvinnslu, nema þá mjög tímabundið. Þetta ætti því að vera svipað við Ísland ef af olíuvinnslu verður.“

„Jarðlögin á Drekasvæðinu eru á réttum aldri og allar aðstæður eru til staðar til þess að þarna megi finna kolvetni, olíu eða gas. Það á hins vegar enn eftir að bora rannsóknarholu þar og prufukeyra hana til að finna út hvort þarna er gas eða olía og gera mælingar sem benda til þess hve mikið sé þarna af kolvetnum. Hvort þar sé vinnanlegt magn eða ekki. Nú er búið að gefa út leyfi til rannsókna og allavega tveir hafa sótt um. Það má því búast við því að ef ekki verði byrjað að bora næsta sumar, verði það innan tveggja til þriggja ára. Þá fást þær upplýsingar sem þarf til að skýra myndina töluvert, hvort arðbær vinnsla er möguleg eða ekki og í hve miklum mæli.

Engir innviðir Svo þarf að huga að því að þetta er algjörlega nýtt svæði. Þarna eru engir innviðir, engar rörleiðslu, engar stórar hafnir eða olíuhreinsunarstöðvar. Það þarf að byggja allt frá grunni svo fjárfestingin til að koma þessu öllu af stað er alveg gífurleg. Það er reynd-

Mynd: statoil

ar líka hægt að gera þetta á ódýrari hátt, til dæmis að framleiða olíuna í tankskip og flytja hana í næstu olíuhreinsunarstöð, hvort sem það er vestan hafs eða austan. Til að byggja olíuhreinsunarstöð á Íslandi sem stendur undir sér þarf verulegt magn af olíu. Það var til dæmis ekki reist olíuhreinsunarstöð í Noregi fyrr en mörgum árum eftir að vinnslan var komin vel í gang. Auk þess voru til staðar mjög stórar olíuhreinsunarstöðvar bæði á Bretlandi og í Hollandi og því var miklu hagkvæmara fyrir Norðmenn að senda olíuna þangað en við vinna hana sjálfir fyrstu árin.

Nú eru olíuhreinsunarstöðvar orðnar nokkrar í Noregi og hafa meira en næg verkefni.

Olíuframleiðslan í Noregi komst yfir tvær milljónir tunna þegar árið 2004 og það er ansi mikið. Þá var komin olíuvinnsla frá Ekofisk í suðri norður á Lofóten. Næsta svæði sem verður byggt upp í Noregi er Barentshafið. Þar er búið að finna stórar olíulindir og þær fyrstu eru komnar á teikniborðið og framleiðslan byrj-

Góð sambúð við sjávarútveginn Drekasvæðið er líka dálítið sérstakt fyrir þær sakir að það er norðarlega og þar er töluvert um ísrek á veturna. Sjávardýpi er líka töluvert, allt að þrír kílómetrar, en það er ekki vandamál við borunina. Við erum að bora á mun meira dýpi í Mexíkóflóa, 5 kílómetra hafdýpi og 8 kílómetra niður úr hafsbotninum. Tæknilega er þetta ekki vandamál. Vegna ísreks og sterkra strauma er hugsanlega ekki hægt að halda úti fljótandi borpalli nema á sumrin. Annars olíuvinnslan orðin þannig í Noregi að allt er komið neðansjávar. Það sjást engin mannvirki ofansjávar, öll tæki og tól eru komin niður á hafsbotninn og meira að segja hluti af vinnslunni líka. Þau mannvirki sem eru á hafsbotni eru lágreist og lítið fer fyrir þeim og þau þannig byggð að þau trufla ekki fiskveiðar. Hægt er að draga trollið yfir þau eins og hvern annan hól. Reynslan frá Noregi er sú að sambúð olíuiðnaðar og sjávarútvegs er góð. Engum veiðisvæðum hefur verið lokað vegna olíuvinnslu, nema þá mjög tímabundið. Þetta ætti því að vera svipað við Ísland ef af olíuvinnslu verður,“ segir Hafsteinn Ágústsson.

MP banki eflir atvinnulífið MP banki er eini sjálfstæði og óháði einkabankinn og því í kjörstöðu til að veita úrvals þjónustu fyrir íslenskt atvinnulíf, athafnafólk, �árfesta og spari�áreigendur.

Stefna okkar er skýr: Við erum banki atvinnulífsins.

Ármúli 13a / Borgartún 26 / +354 540 3200 / www.mp.is

Við erum sérfræðingar í bankaviðskiptum fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki og veitum þeim alhliða þjónustu sem og einstaklingunum sem að þeim standa.

Við vinnum náið með viðskiptavinum okkar og metum árangur okkar í vexti þeirra og velgengni.

Við erum leiðandi �árfestingarbanki í fyrirtækjaráðgjöf, markaðsviðskiptum og �ármögnun í gegnum verðbréfamarkað.

Verið velkomin í banka atvinnulífsins.

Við erum þekkt fyrir afbragðs árangur í eignastýringu á innlendum sem erlendum mörkuðum – jafnt við góðar sem erfiðar markaðsaðstæður.

6

október 2012

» Katrín Pétursdóttir er ánægð með gang mála enda eykst velta ár frá ári og stefnir í 7 milljarða í ár.

Mikið ævintýri Umsvif og framleiðlsa Lýsis hf. eykst stöðugt í samræmi við samfellda aukningu eftirspurnar.

Hjörtur Gíslason skrifar: hjortur@goggur.is

M 92% af framleiðslunni fer til útflutnings, en engu að síður er heimamarkaðurinn mjög mikilvægur. Mikið af okkar góðu erlendu viðskiptavinum hafa skipt við okkur í 40 til 50 ár þannig við hljótum að vera að gera eitthvað vel.

Katrín Pétursdóttir forstjóri Lýsis.

ikill uppgangur hefur verið hjá Lýsi hf. undanfarin ár. Árið 2005 var tekin í notkun ný og líklega fullkomnasta lýsisvinnsla í heiminum og afköst fyrirtækisins þá tvöfölduð. Á þessu ári var svo tekin í notkun viðbót við verksmiðjuna, sem tvöfaldaði vinnslugetuna. Um 90% framleiðslunnar fara til útflutnings en selt er til tæplega 70 landa. Afurðir sínar vinnur Lýsi úr íslenskri þorsklifur og innfluttu hrálýsi af ýmsu tagi.

Veltan hefur aukist mikið og var sex milljarðar króna á síðasta ári. Iðnaðarblaðið heimsótti forstjórann Katrínu Pétursdóttur í höfuðstöðvarnar úti í Örfirisey til að skoða verksmiðjuna og fræðast um gang mála. „Lýsi hf. var stofnað 1938 og alveg frá upphafi hefur útflutningur verið hafður að leiðarljósi. Það var ekki fyrr en töluvert seinna sem vörurnar fóru á markað hér heima. Til að byrja með var meginhluti framleiðslunnar fluttur til Ameríku, þar sem menn voru að vinna d-vítamín úr þorskalýsinu og hentu svo lýsinu,“ segir Katrín og heldur áfram. „Það segir okkur hvað menn vissu lítið um ágæti lýsisins á þeim tíma, lítið annað en það var en helsta uppspretta d-vítamína í náttúrunni.

Uppgötvun danskra lækna Næsti áfangi í þessum málum má segja að sé þegar tveir danskir læknar, Tjæreborg og Bang sáu að þegar þeir voru að skera upp Grænlendinga, áttu þeir erfitt með að stöðva blæðingar. Þeir komust einnig að því að hjartaog æðasjúkdómar voru mjög fátíðir hjá Grænlendingum. Þeir fóru því til Grænlands til að rannsaka þetta nánar og komust að því að þarna þekktust þessir sjúkdómar ekki. Þeir fóru þá að skoða mataræðið, sem fyrst og fremst stóð saman af sjávardýrum og sjávardýrafitu og mikilli lýsisneyslu þar með. Þá fóru menn að gera sér grein fyrir omega3 fitusýrum, sem eru einungis fáanlegar úr sjávarfangi. Omega6 eru plöntufita og omega9 dýrafita. Þess vegna er það gríðarlega áríðandi þegar neysla á fiski, sérstaklega feitum fiski fer minnkandi í heiminum, að fólk að bæti sér það upp með lýsisinntöku vegna þess að líkaminn getur ekki umbreytt öðrum efnum í þessar

fitusýrur sem eru honum lífsnauðsynlegar. Hann verður að fá þessar fitusýrur með feitfiskáti eða inntöku á fiskilýsi. Þetta er nauðsynlegt fyrir öll taugaboð, fyrir hjartað, æðakerfið, fyrir heilann, augu, bein, liði og svo framvegis. Uppgötvun dönsku læknanna leiddi það sem sagt í ljós að þessar omega3 fitusýrur væru fyrirbyggjandi gegn hjarta- og æðasjúkdómum. Það er svona það fyrsta sem kemur af vísindalegum upplýsingum um þorskalýsi og það er ekki fyrr en árið 1979.

Fóðruðu magann með lýsi Íslendingar hafa hins vegar alla tíð haft óbilandi trú á lýsi án þess lengst af að hafa hugmynd um hvers vegna nema þá helst að það væri ríkt af a- og d-vítamínum. Þá voru menn að kljást við skyrbjúg og alls konar vandkvæði sem hægt var að yfirstíga með lýsistöku. Það vissu menn um aldamótin 1900. En fyrir þann tíma voru til dæmis sjómenn í verbúðum að nota lýsi mikið. Þeir söfnuðu lifrinni þá í dalla og létu lýsið renna úr henni og tóku þá gjarnan eina ausu af lýsi fyrir róður dagsins. Það fóðraði innan magann og gaf orku svo þeir gátu haldið úti daglangan róður. Þeir smurðu lýsi á stakkana sína, einkum saumana til að gera þá vatnshelda og þeir heltu lýsi í sjóinn til að róa hann við lendingu í slæmum veðrum. Síðast en ekki síst var lýsið ljósgjafi í myrkrinu. Þannig hefur lýsið þjónað margvíslegum tilgangi í gegnum tíðina.“ Mest rannsakaða bætiefni í heimi En hvað vita menn nú um hollustu lýsisins? „Frá uppgötvun dönsku læknanna 1979 hefur lýsið verið rannsakað gríðarlega mikið og er það líklega mest rannsakaða bætiefni í heimi. Því liggja fyrir óyggjandi sannanir fyrir ágæti þessarar vöru og nú hafa menn verið að beina sjónum sínum að því hvað lýsið gerir fyrir heilann og taugakerfið. Menn segja að með inntöku lýsis megi koma í veg fyrir athyglisbrest og margt fleira með inntöku mæðra á meðgöngu og í frumbernsku barna þannig að stuðullinn sé mjög hár í líkamanum. Þetta eru algjör forréttindi fyrir okkur sem vinnum hér hjá þessu fyrirtæki að vera að framleiða og selja slíka vöru, því í þessu tilfelli hagnast allir á dæminu, bæði þeir sem selja lýsið og þeir sem neyta þess. Við erum að setja þetta á markað með þá fullvissu í huga hversu lífsnauðsynlegt það er að taka lýsi. Það var á sínum tíma gerð fræg rannsókn á Ítalíu, svokölluð Gisse rannsókn. Þar var 1500 manna úrtak og fékk helmingur þeirra lyfleysu

en hinn helmingurinn omega3 í töluvert stórum skömmtum. Allt þetta fólk hafði áður fengið hjartaáfall eða kransæðastíflu eða búið við einhver vandkvæði í æðakerfinu. Þessi rannsókn, sem var bæði viðamikil og stór, var stöðvuð árið 2000 vegna læknaeiðs. Það dóu svo margir úr lyflausahópnum að læknarnir sem stóðu að rannsókninni töldu sig ekki geta lagt nafn sitt við það, að þeir vissu að hinir höfðu mun betri lífslíkur og töldu að allir ættu að fá sömu meðferð. Bretar hafa einnig skoðað þetta í fangelsum hjá sér. Þá hafa verið teknir hópar af föngum og öðrum gefnar omega3 fitusýrur og hinum lyfleysa. Á aðeins þremur vikum breyttist andfélagslegt atferli til hins betra hjá þeim sem lýsið fengu. Þetta hefur gríðarlega jákvæð áhrif á heilann enda liggur hann í vökva sem 30% dha sem er annar af tveimur helstu þáttum lýsisins.“ Ný verksmiðja reist 2005 og tvöfölduð 2012 Hefur eftirspurnin þá ekki aukist mikið? „Neysla á omega3 fitusýrum hefur tekið gríðarlega kipp eftir að komið hafa í ljós allir kostir þeirra fyrir líkamann og starfsemi hans. Vitneskja manna um ágæti vörunnar hefur breiðst út og salan aukist. Erlendir markaðir haf bæst við jafnt og þétt eftir því sem þekkingin hefur breiðst út. Við erum því að upplifa heilmikið ævintýri hér hjá Lýsi frá því um síðustu aldamót. Við höfum vandað okkur mjög mikið og lagt mikla áherslu á gæði. Við lifum í þessu svokallaða lyfjaumhverfi og gæðastaðlar eru því háir. Við vinnum eftir lyfjaskrám og fylgjum mjög ströngum reglum og eftirlit. Við erum með einhverja fullkomnustu rannsóknastofu og sýnatöku á landinu. Mjög mikla þekkingu þarf til að byggja slíka starf-

semi upp, en megnið af allri þekkingunni hér hefur byggst upp í gegnum tíðina hjá fyrirtækinu. Ég er af þriðju kynslóð hér við stjórnvölinn, verksmiðjustjórinn og ég erum systrabörn og því eimir enn eftir af fjölskyldufyrirtækjastemningu þó starfsmenn séu orðnir um 130 og fyrirtækið hafi vaxið og dafnað mjög hratt.

Við höfum vandað mjög vel til allra verka og það tók okkur til dæmis þrjú ár að hanna nýju verksmiðjuna áður en við byggðum hana. Hún er sérlega vönduð og öflug og nýtur góðs af þeirri þekkingu sem hér hefur byggst upp á löngum ferli. Við höfum líka notið góð af þekkingu og hæfileikum Vélsmiðjunnar Héðins, sem setti verksmiðjuna upp með okkur. Við tókum hana í gagnið 2005 og hún hefur skilað miklum og góðum árangri og einstökum afurðum. Þar stöndum við fremst meðal jafningja í heiminum.

92% af framleiðslunni fer til útflutnings, en engu að síður er heimamarkaðurinn mjög mikilvægur. Mikið af okkar góðu erlendu viðskiptavinum hafa skipt við okkur í 40 til 50 ár þannig við hljótum að vera að gera eitthvað vel. Ýmist erum við að framleiða fyrir hina erlendu kaupendur hreinsað lýsi sem þeir síðan tappa á flöskur eða setja í perlur eða við framleiðum neytendavörur undir ýmsum merkjum kaupenda.

Við sáum svo árið 2010 að við yrðum að fara í stækkun. Það tók okkur svo ár að reisa húsið og gangsetja viðbótina en við tvöfölduðum framleiðslugetuna með því. Við vissum auðvitað nákvæmlega hvað við vorum að gera og hvað við vildum, en segja má að þetta sé endurgerð af eldri verksmiðjunni. Við einblínum ekki aðeins á gæði framleiðslunnar, einnig gæði í þjónustu og í því felst að hafa afgreiðslutíma eins stuttan og unnt er.

október 2012

7

sem ekki inniheldur ákveðið magn af dha. Þess vegna eru allir stærstu framleiðendur á mjólkurdufti fyrir börn, eins og Nestlé að nota túnfisklýsi í framleiðsluna. Hákarlalýsi kaupum við af stærstum hluta frá Portúgal, Spáni, Frakklandi og Færeyjum. Það er svolítil skrap að ná í það hráefni, en það þarf eins og annað að ná ákveðnum mörkum til þess að það nýtist okkur. Laxalýsi er keypt frá Noregi, Færeyjum og víðar, en góðir markaðir eru fyrir það víða. Svo erum við með omega3 þykkni, sem við vinnum í sérstakri verksmiðju sem við tókum í notkun 2008. Það lýsi fer meira og minna allt í perlugerð og í neytendavörur.

Síðan eru einhverja smærri tegundir sem við erum að vinna. Við erum semsagt annars vegar að framleiða fyrir stórnotendur í stórum umbúðum og hins vegar neytendavörur sem eru flöskur og perlur í glösum eða álþynnum. Inn eru að koma nýir markaðir í Asíu eins og Kína, sérstaklega í neytendaumbúðum. Við seljum okkar vörur til 67 landa auk Íslands og vörunúmer skipta hundruðum.

Við erum með geymslutanka fyrir hráefnið í Grindavík og höfum átt bæði langt og farsælt samstarf við Grindavíkinga og höfum styrkt knattspyrnulið þeirra í nærri þrjá áratugi. Þeir hafa einnig stutt okkur mjög vel í lifrarsöfnuninni. Lýsisbræðslan okkar er svo í Þorlákshöfn og þar eru líka hráefnistankar. Þegar við erum að flytja inn hrálýsi í skipsförmum kemur það inn á þessar tvær hafnir.“

Fyrir stækkun sáum við afgreiðslutímann bara lengjast og lengjast og við urðum því að auka framleiðsluna. Sömuleiðis skiptir sveigjanleiki í framleiðslunni mjög miklu máli.“ Keypt inn í skipsförmum Öll þekkjum við Íslendingar þorskalýsið sem rennur misvel ofan í okkur. En hvað er Lýsi að framleiða annað en það? „Við erum ekki bara að framleiða þorskalýsi. Við framleiðum einnig omega3 lýsi, bæði í náttúrulegu formi og einnig þykkni, við framleiðum túnfisklýsi, hákarlalýsi, laxalýsi, eitthvað af loðnulýsi.

Framleiðslan er því fjölbreytt og vinnslustigin mörg. Við þurfum því feikilega mikið tankarými, bæði til að geyma hráefni, hálfunnið, full-

unnið og að auki fjölmargar tegundir. Við þurfum yfirleit að sitja á töluvert miklum birgðum á báðum endum, hráefni og fullunninni vöru.

Lifur í þorskalýsi er safnað hér innan lands og hún hefur gengið mjög vel. Okkur vantað lifur í fyrra en nú hefur söfnunin gengið vel.

Verð á lifrinni hefur hækkað og jafnframt meiri áhersla lögð á að hirða hana. Við sjáum því um þriðjungs aukningu á milli ára og það þýðir að við fáum það sem við þurfum og fyrir það erum við afskaplega þakklát sjómönnum og öðrum sem leggja sitt að mörkum til að skila þessum verðmætum á land til enn frekari verðmætasköpunar til útflutnings. Þorskalýsið hjá okkur svarar til

Sex milljarða velta 2011 Og hvernig gengur svo reksturinn? „Við erum í ágætis málum. Veltan á síðasta ári var sex milljarðar og stefnir í sjö á þessu ári. Umsvifin hafa aukist mjög hratt frá aldamótum, en hátt gengi krónunnar fyrir hrunið gerði okkur erfitt fyrir eins og öðrum útflytjendum. Útflutningurinn stóð þá í því að niðurgreiða innflutning til landsins. Síðan gengi krónunnar hefur verið rétt skráð, hefur staðan verið allt önnur og reksturinn gengið mjög vel. Það eru þó blikur á lofti. Þar má nefna styrkingu krónunnar, hvort hún sé að festa sig í sessi eða hvort hún er bara bóla meðan ferðamannastraumurinn er í hámarki. Það er líka spurning hvort menn reyna að hafa einhver áhrif til styrkingar krónunnar og þá í hvaða tilgangi. Ég sé reyndar engar forsendur fyrir styrkingu krónunnar, sérstaklega meðan gjaldeyrishöftin eru við lýði. Fyrir vikið er nokkuð óöryggi í rekstrinum. Svo er það staðan í Evrópu og hver framvindan þar verður.

Evran hefur fallið töluvert gagnvart dollar. Það er auðvitað erfitt fyrir okkur, sem gerum samninga um hráefniskaup ár fram í tímann og sölusamninga sömuleiðis, að hafa sáralitlar varnir inni í lokuðu hagkerfi. Allir sem eru í útflutningi eru í þessum sömu sporum. Markaðurinn fyrir afurðir úr lýsi fer sennilega vaxandi áfram og þar erum við fremst meðal jafningja. Þeirri stöðu viljum við að sjálfsögðu halda og vonandi tekst okkur það,“ segir Katrín Pétursdóttir.

um 35% þess hráefnis sem fer hér í gegn hjá okkur. Annað flytjum við inn sem hrálýsi. Omega3 kaupum við inn í skipsförmum, ýmist frá Perú, Chile og Marokkó en það er unnið úr ansjósu og sardínu og er mjög mikilvægur þáttur í framleiðslunni. Túnfisklýsið kaupum við frá Tælandi, Afríku, Suður-Ameríku og Tyrklandi. Vinnsla á því er mjög flókin og þarf að standast ákveðnar kröfur og því eru fáir í slíkri vinnslu í heiminum.

Túnfisklýsi í barnamjólk Það fer að stærstum hluta í barnamjólk, mjólkurduft fyrir ungbörn. Það inniheldur mikið af dha, sem er sú fitusýra sem gerir mest fyrir heilann. Bandaríkjamenn hafa til dæmis bannað sölu á barnamjólk

Ertu að taka til … … á vinnustaðnum

Komdu spilliefnunum og raftækjunum á söfnunarstöðina næst þér …

… við sjáum um framhaldið!

… í bílskúrnum

Gufunesi · 112 Reykjavík · Sími 559 2200 · efnamottakan.is