BİTKİLERDE TAŞIMA
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
A. Su ve Minerallerin Taşınması
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Su ve minerallerin büyük çoğunluğu
kök uçlarından emilir.
Kök uçlarında emici tüy yoğunluğu
fazladır.
Toprağın su oranı azaldıkça emici
tüy sayısı artmaktadır.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Bitkilerin topraktan su alabilmelerinin temel şartı
emici tüy hücrelerinin yoğunluğunun yani osmotik basıncının toprak yoğunlundan fazla olmasıdır.
Bu durum sağlandığında topraktaki su osmoz ile emici
tüy hücrelerine geçer.
Suyun alınması pasif geçiş olup enerji harcanmaz.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Emici tüylerin yoğun olmasında monomer olarak
bulunan besinler ve mineraller etkilidir.
Minerallerin topraktaki derişimi,emici tüylerdeki
derişiminden daha düşüktür.
Bu nedenle mineraller emici tüyler tarafından aktif
taşıma ile alınır.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Emici tüylerle alınan su ve minerallerin bir kısmı
osmoz ve difüzyon kurallarına göre hücreden hücreye geçerek odun borularına geçer.
Bir miktar su ve mineral ise hücrelere girmeden
hücreler arası boşluklardan epidermis,korteks ve endodermisten geçerek ksileme gelir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
KILCALLIK OLAYI
TERLEME- ÇEKİM TEORİSİ
KOHEZYON KUVVETİ
KÖK BASINCI
GUTASYON Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
KILCALLIK OLAYI İnce borularda suyun kendiliğinden yükselmesi
olayıdır.
Bu olayın nedeni moleküllerin suyu çekme kuvvetidir.
Bu kuvvete adhezyon denir.
Odun borularının da çeperi su moleküllerini çeker. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Odun boruları çok ince yapıya sahip olduklarından
su ve suda çözünmüş maddeler bir miktar yükselir.
Fakat bu kuvvet su ve minerallerin taşınmasında
tek başına etkili değildir.
Su ve mineral taşınmasında en az etkili faktördür.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
TERLEME Bitkilerin buhar şeklinde su kaybetmesidir.
İnsandaki terleme ile karıştırılmamalıdır.
İnsanda terleme ile su ile birlikte mineral,amonyak,üre
atılırken bitkilerde sadece su atılır.
Bitkide en fazla terleme yapraklardan ve stomalardan
gerçekleşir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Terleme sonucunda yapraklardaki su oranı azalır.
Yaprakların osmotik basıncı artar.
Artan osmotik basınç bitkinin üst kısımlarında bir
çekme(emme) kuvveti oluşturur.
Oluşan çekim kuvveti ile ksilem yapraklara doğru
su hareketi gerçekleştirir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Nemli havalarda terleme azalır.
Rüzgarlı havalarda ise terleme artar.
Belli bir değere kadar sıcaklık artışı terlemeyi
artırır.
Karbondioksit yoğunluğu stomaları etkilediği için
terleme hızıda bu durumdan etkilenir. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
KOHEZYON Su moleküllerinin hidrojen iyonlarıyla birbirini çekerek bir
arada tutulması sonucu su sütunu oluşturmasına kohezyon denir.
Bitkinin kök ucundan 30-40 metre üzerinde yer alan
yapraklara kadar kesintisiz oluşmuş bir su sütunu vardır.
Bu arada kök emici tüylerle topraktan sürekli su emilir ve
kohezyon kuvvetinin devam etmesi ile sütun kopmadan yukarı doğru yükselir. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
KÖK BASINCI Kökün emme yüzeyini artıran kök emici tüyler yüksek
osmotik basınçları sayesinde topraktan su ve mineralleri alırlar
Kök epidermis hücrelerine geçen su ve mineraller ,bu
hücrelerin etrafında bulunan ve su derişimi daha düşük olan hücrelere buradan da ksileme geçerek yapraklara kadar taşınır.
Suyun bu şekilde taşınması kök basıncıyla gerçekleşir.
STOMANIN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Stoma, aralarında açıklık bulunan fasulye biçiminde iki
stoma hücresinden oluşmuştur.
Bu hücrelerin birbirlerine bakan çeperleri kalın dış
çeperleri ise incedir.
Çeperlerdeki bu kalınlık farkı stomaların açılıp
kapanmasını sağlar.
STOMALARIN AÇILMASI Stomalarda güneş ışığının yardımıyla fotosentez
gerçekleşir ve glikoz üretilir.
Stoma hücrelerinde glikoz artınca osmotik basınç artar
ve komşu epidermis hücrelerinden stoma hücrelerine su girişi olur.
Su girişi ile birlikte stoma hücrelerinde turgor basıncı
artar.
Turgor basıncını
oluşturan su molekülleri stoma hücresinin çeperindeki ince olan kısma basınç yapar ve ince çeperler gerilir.
Bu gerilmeyle kalın
çeperler birbirinden uzaklaşarak stoma açılır. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
STOMALARIN KAPANMASI Işıksız ortamda ve geceleri stoma hücreleri glikozu
nişastaya çevirir.
Glikoz yoğunluğu azaldığı için stoma hücrelerindeki
su,komşu hücrelere geçer. Böylece stomada turgor basıncı düşer.
Su kaybeden stoma hücrelerinin kalın çeperleri
birbirine yaklaşır ve stoma açıklığı kapanır.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ