BİTKİLERDE BÜYÜME ve HAREKET
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
A. Bitki Büyümesinde Rol Oynayan Faktörler
FAKTÖRLER
ÇEVRESEL
HORMONAL
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Sıcaklık
Işık
Su
Toprak
Atmosferdeki Gazlar
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Yer Çekimi
SICAKLIK Bitkilerde gerçekleşen çimlenme, yaprak
oluşturma, meyve verme, çiçek açma gibi olaylar ise sıcaklık arasında yakın bir ilişki vardır.
Bitki yaşamı için en uygun sıcaklık derecesine
optimum sıcaklık denir.
Hiçbir bitki türü maksimumdan daha yüksek,
minimumdan daha düşük sıcaklıklarda yaşamını sürdüremez. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
IŞIK Bitkilerde fotosentez, klorofil sentezi, stomaların
açılması, terleme gibi fizyolojik olaylarda rol oynar.
Bazı bitkiler en iyi büyüme ve gelişmeyi tam güneş
ışığında yaparken bazıları düşük ışık şiddetinde yaparlar.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
SU Bitkilerde su; maddelerin iletiminde rol oynama,
metabolik faaliyetlerde eritici olarak görev yapma, turgor basıncıyla desteklik sağlama, sıcaklığı düzenleme gibi işlevler görür.
Bitkiler ihtiyaç duydukları mineralleri suda erimiş
olarak alırlar.
Su, fotosentez için de gerekli bir maddedir. Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
TOPRAK Bitkinin büyüme ve gelişmesinde toprağın yapısı,
pH derecesi, içerdiği maddeler büyük önem taşır.
Bitkiler, iyi havalanmış topraklarda daha fazla
büyürler.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
ATMOSFERDEKİ GAZLAR Bitkinin yaşadığı ortamda; oksijen, karbondioksit,
azot, su buharı gibi atmosfer gazlarının oranı artar ya da azalırsa bitkinin büyüme ve gelişmesi olumsuz şekilde etkilenir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
ATMOSFERDEKİ GAZLAR Bitkinin yaşadığı ortamda; oksijen, karbondioksit,
azot, su buharı gibi atmosfer gazlarının oranı artar ya da azalırsa bitkinin büyüme ve gelişmesi olumsuz şekilde etkilenir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
YERÇEKİMİ Bitkinin büyümesinde hızlandırıcı etkiye sahip bir
faktördür.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
HORMONAL FAKTÖRLER
Oksin
Sitokinin
Giberellin
Etilen
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Absisik Asit
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
SİTOKİNİN
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
GİBERELLİN
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
ETİLEN
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
ABSİSİK ASİT
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
BİTKİLERDE HAREKET
TROPİZMA
NASTİ
FOTOPERİYODİZİM
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
1. TROPİZMA Tropizma, bitkilerin çevreden gelen uyaranın
yönüne bağlı olarak gerçekleştirdiği tepkidir.
Tropizma hareketleri, bitkilerin sadece büyüyen ve
uzayan kısımlarında meydana gelir.
Eğer hareket uyarana doğru ise pozitif, zıt yönde ise
negatif tropizma olarak adlandırılır. Başlıca tropizma hareketleri şunlardır: Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Fototropizma: Bitkilerin ışık uyaranına karşı gösterdiği yönelme hareketidir. Örneğin pencere önüne konan bir bitkinin güneşe doğru
yönelmesi pozitif fototropizmadır.
Bitkinin kökleri güneş ışığının tersine yönelir. Buna negatif
fototropizma denir
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Geotropizma: Bitkinin yer çekimine karşı gösterdiği yönelim
hareketine geotropizma denir. Bitkilerin kökleri yer çekimine karşı pozitif geotropizma hareketi gösterirken gövdeleri negatif geotropizma gösterir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Haptotropizma: Bitkilerin dokunmaya karşı gösterdiği tepkilere
haptotropizma denir. Özellikle sarılıcı bitkiler destek dokuları zayıf olduğu için dik duramaz ve destek arar.
Örneğin sarmaşıkların desteğe temas ettiğinde
sarılması pozitif haptotropizmadır.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Kemotropizma: Bitki köklerinin toprakta bulunan çeşitli kimyasal
maddelere karşı gösterdiği tropizma hareketleri kemotropizma olarak adlandırılır. Bitkinin kökleri besin maddelerine pozitif, tuza karşı negatif kemotropizma gösterir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Travmatropizma: Bitki organlarının yaralanma nedeniyle gösterdikleri
yönelme hareketlerine travmatropizma denir.
Özellikle köklerde görülür.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Hidrotropizma: Bitki köklerinin suya doğru yönelim göstermesi
hidrotropizma olarak adlandırılır
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
2. NASTİ Bitkilerin uyaranın yönüne bağlı olmaksızın
gerçekleştirdikleri harekete nasti denir.
Nasti hareketleri turgor değişimleri ile sağlanır.
Nastide, uyartı hangi yönden gelirse gelsin bitki bütün kısımları ile uyarana tepki gösterir.
Nasti hareketlerine neden olan uyaranlar ısı, ışık,
sarsılma gibi dış çevre faktörleridir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Fotonasti: Çiçeklerin ortamdaki ışık şiddetine bağlı olarak
açılıp kapanması fotonasti olarak adlandırılır.
Akşamsefasının çiçeklerinin gündüz ışık şiddetine
bağlı olarak kapanıp karanlıkta açılması fotonastiye örnektir
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Termonasti: Bitkilerde sıcaklık değişmelerinin sebep olduğu nasti
hareketlerine termonasti denir.
Termonasti daha çok çiçeklerde görülür.
Henüz tam açılmamış olan bir lale bulunduğu
ortamdan 10-150C daha sıcak bir ortama konulursa birkaç dakika içinde lalenin taç yaprakları tam açılır Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Sismonasti: Bitkide dokunma ile meydana gelen turgor
değişimleri sonucu ortaya çıkan hareketlerdir.
Küstüm otunun (Mimosa pudica) (Mimoza pudika)
yapraklarının kapanması sismonastiye örnektir.
Böcekçil bitkinin yapraklarının böceğin yaprağa
dokunmasıyla bir kapan şeklinde kapanması da sismonastiye başka bir örnek olarak verilebilir.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
3. Fotoperiyodizm Bitkilerin büyüme ve gelişmelerini etkileyen önemli
faktörlerden biri de gün uzunluğudur.
Bitkilerin gün uzunluğuna verdikleri biyolojik yanıt
fotoperiyodizm, bir günde ışık ya da karanlığa maruz kaldıkları süre ise fotoperiyot olarak adlandırılır.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Fotoperiyodizm
Uzun Gün Bitkisi
Kısa Gün Bitkisi
Nötr Gün Bitkisi
Uzun gün bitkileri: Gündüzün geceye oranla daha uzun olduğu günlerde genellikle
ilkbahar ve yaz aylarında çiçeklenen bitkilerdir.
Bu bitkilerin çiçeklenebilmesi için günde en az 12-14 saat ışık
alma süresine ihtiyacı vardır.
Ekvator'dan uzak bölgelerde yaşayan bitkiler genellikle uzun
gün bitkileridir.
Uzun gün bitkilerine örnek olarak arpa, buğday, dereotu, şeker
pancarı, turp, çavdar ve ıspanak verilebilir
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Kısa gün bitkileri: Gecenin gündüzden daha uzun olduğu
mevsimlerde çiçek açıp gelişen bitkilerdir.
Kısa gün bitkilerine örnek olarak çilek, sütleğen,
kazayağı, soya fasulyesi, patates, kasımpatı verilebilir
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Nötr gün bitkileri: Gün uzunluğundan etkilenmeyen bitkilere nötr gün
bitkileri denir.
Nötr gün bitkilerinde çimlenme fotoperiyottan
etkilenmez. Bu nedenle bu bitkiler uzun gün ve kısa gün bitkilerinden daha avantajlıdır.
Pamuk, ayçiçeği, pirinç nötr gün bitkilerine örnek olarak
verilebilir
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ