Sami Swoi Magazyn maj 2022

W nowym wydaniu!

CZYTAJ ONLINE

Wybory MISS. Najpiękniejsze Polki na Wyspach - strony 12 - 15 NR 5 (749) 13 MAJA 2022 / ISSN 2754-2823

4 ~ w numerze

spis treści

MAJ 2022 10

DŻEM PRZYJEŻDŻA NA WYSPY

12 - 15 32

34

NAJPIĘKNIEJSZE POLKI W UK

STAROŚĆ W WIELKIEJ BRYTANII

WAKACJE ZUPEŁNIE

ZA DARMO

dania dziś nie jest już obiektem pożą e spi wy ej zn tyc zo eg na lop Ur to, co lokalne i proste, jak kiedyś. Nastała moda na pewna sytuacja społeczna. nie a óln og i y cen e ąc sn ro jej a sprzyjają cje... za darmo?

Czy da się pojechać na waka

Adres: Goniec Polski – The Polish Times Suite 5, 5th Floor East Wing, West World 303 West Gate Rd. London, United Kingdom, W5 1DT

Wydawca (Publisher): 1MM Media Group Redakcja (Editorial): T: 020 7099 7106 T: 7974 9900 12 E: redakcja@goniec.com Zespół redakcyjny i współpracownicy: redaktor naczelny Dariusz Chrost Sonia Grodek Małgorzata Skibińska Łukasz Tymków Felietoniści: Barbara Adamczewska Małgorzata Mroczkowska ks. Bartosz Rajewski Jacek Żakowski Krystyna Kotlińska Skład i grafika: MJ CREATIVE

38

TRANSPORT DROGOWY NAPĘDZA GOSPODARKĘ 42

OTYŁOŚĆ MOŻNA I DA SIĘ LECZYĆ 44

62

ZABURZENIA SNU

KALENDARIUM WYDARZEŃ HISTORYCZNYCH 64 - 73

Marketing i reklama: e-mail: marketing@goniec.com Tomasz Kosiński e-mail: cco@1mmmedia.co.uk Administracja T: 020 7099 7105 T: 079 749 900 14 E: head.office@1mmmedia.co.uk Finanse: E: payments@1mmmedia.co.uk Dystrybucja: E: dystrybucja@goniec.com

WIELKI IMPREZOWNIK

74 - 79 80 - 83 13 maja 2022

Redakcja portalu Goniec.com: redakcja@goniec.com

INFORMATOR

HOROSKOP NA MAJ

Tytuł zarejestrowany pod numerem: ISSN 2754-2823 Redakcja „Gońca Polskiego” nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń. Redakcja zastrzega sobie prawo odmowy publikacji ogłoszenia bez podania przyczyny.

polish news

~ 5

6 ~ od redakcji

CZYM ŻYJĄ POLACY NA WYSPACH W MAJU? I ZARAZEM – O CZYM W TYM MIESIĄCU PISZEMY? Ważną imprezą dla Polonii są wybory Miss Polski w UK. Poświęcamy jej w magazynie sporo miejsca, publikujemy zdjęcia i krótkie rozmowy z dziewczynami. Zapowiadamy też koncerty kultowego zespołu Dźem na Wyspach. Pamiętamy o Polish Heritage Days, ważnej imprezie dla Polski i Polaków.

Co jeszcze znajdziecie w Sami Swoi Magazyn?

Doradzamy, jak pojechać na wakacje prawie za darmo oraz informujemy, na jaką emeryturę można liczyć, pracując w UK. Sporo miejsca poświęcamy zdrowiu, piszemy o problemach ze snem, z otyłością i o tym, jak sobie z tym radzić. Bar-

bara Adamczewska proponuje wiosenne dania własnego autorstwa, a Cyprian Gibuła wspomina kontrowersje z niedawnego meczu o Puchar Polski i pisze, jak z podobnymi problemami poradzono sobie w UK. Mamy też, jak w każdym numerze, najważniejsze informacje, przydatne Polakom w Wielkiej Brytanii – dane i te-

rysował Krzysztof Kowalewicz 13 maja 2022

lefony najważniejszych instytucji, szkół, parafii itp. I oczywiście wielki imprezownik – czyli przydatne informacje o tym, jak można ciekawie spędzić czas w Londynie.

Zapraszamy do lektury Dariusz Chrost - redaktor naczelny

rysował Krzysztof Kowalewicz

reklama

8 ~ polish news

PIKNIKI, PIEROGI, SPORT I TANIEC

Koncerty, wykłady, turnieje sportowe, pikniki z polonezem, krakowiakiem, bigosem i pierogami znalazły się w programie Polish Heritage Days. Polacy na Wyspach dzielą się z sąsiadami swoim dziedzictwem już po raz szósty.

Od szkockiego Aberdeen na północy po południowe wybrzeża angielskiego Dorset i Wyspę White, od Enniskillen w Irlandii Północnej po Canterbury na wschodnim wybrzeżu Anglii bogaty program przygotowały polonijne i brytyjskie organizacje, stowarzyszenia, zespoły ludowe, kluby i osoby prywatne.

Chęć udziału w szóstej edycji Polish Heritage Days (PHD) zgłosiło ponad 110 organizacji. Dzięki opanowanej sytuacji epidemiologicznej zgłoszone inicjatywy znów mogły zostać zaplanowane w realu, a nie wyłącznie on-line i wirtualnie, jak miało to miejsce w dwóch poprzednich latach. Jak co roku, akcja PHD obejmuje wydarzenia organizowane w maju na terenie 13 maja 2022

Zjednoczonego Królestwa, których celem jest promocja polskiej kultury, dziedzictwa przeszłych pokoleń, polskiego wkładu w życie kulturalne, gospodarcze i społeczne Zjednoczonego Królestwa, polonijnej solidarności społecznej, wzmacnianie wartości wspólnotowych w środowiskach lokalnych, a także podkreślenie pozytywnej roli, jaką polska społeczność pełni w Zjednoczonym Królestwie. Motywem przewodnim tegorocznych obchodów jest 130. rocznica urodzin trzech wybitnych polskich dowódców wojskowych, gen. Władysława Andersa, gen. Stanisława Maczka oraz gen. Stanisława Sosabowskiego, oraz ich wkład w dziedzictwo i historię Polaków na Wyspach Brytyjskich. Nie zabrakło także inicjatyw poka-

zujących polską solidarność z Ukrainą. Choć wydarzenia zaplanowane zostały głównie na maj, część z nich będzie się odbywać również w czerwcu.

Ambasada RP zadbała, aby plan wydarzeń dostępny był na interaktywnej mapie.

Rodziny z dziećmi mogą wziąć udział w piknikach, warsztatach czy pokazach polskich tańców na Isle of Wight, w Gloucester, Belfaście, Glasgow lub Londynie.

Miłośnicy historii mają do wyboru m.in. zwiedzanie miejsc w stolicy Wielkiej Brytanii związanych z trzema generałami, posłuchanie dyskusji poświęconej Grupie Ładosia z udziałem historyków Rogera Moorhouse’a i Jennifer Grant, a także obejrzenie objazdowej wystawy opowiadającej o

polsko-brytyjskiej współpracy wojskowej podczas II wojny światowej, która zatrzyma się m.in. w Worcester i Duxford.

Na wielbicieli lotnictwa czekają m.in. wystawa polskich modeli samolotów w Chester oraz wystawa w Leicester poświęcona polskim pilotom.

Dla fanów okrętów główną atrakcją będą z pewnością obchody 80. rocznicy obrony Wyspy Wight przez ORP Błyskawicę. Odbędą się również różnorodne wykłady, koncerty, festiwale oraz konkursy poświęcone polskiej kulturze i historii. Symbolicznym rozpoczęciem tegorocznych obchodów Polish Heritage Days była uroczystość złożenia wieńca z okazji 80. rocznicy otwarcia ośrodka Station 43 w posiadłości Audley End House.

polish news Uczniowie polskiej szkoły sobotniej w Enniskilen w Irlandii Północnej Dzień Polskiego Dziedzictwa rozpoczęli już w sobotę 30 kwietnia. Podczas szkolnych zajęć twórczo podeszli do stworzenia mapy Polski i naniesienia na nią najważniejszych miast i obszarów. W programie obchodów był pokaz polskiej mody, zajęcia plastyczno-muzyczne, filmy edukacyjne o Polsce. Najodważniejsi nie bali się dostać w szpony polskiej ortografii.

W Polskiej Szkole Sobotniej w Southend w ostatnią sobotę kwietnia uczniowie zaprezentowali swoje muzyczne talenty podczas konkursu piosenki polskiej, złożyli kwiaty na grobie polskiego lotnika. Dzień później całymi rodzinami bawiono się podczas pikniku, na którym nie zabrakło polskiego jedzenia i sportowej rywalizacji.

Kolejny rok w Polish Heritage Days wzięła udział organizacja Polish Sue dostarczając fascynujących historii o wyjątkowej podróży z Gułagu Syberii przez Iran, Bliski Wschód i Afrykę Północną na pola bitew we Włoszech. Wydarzenie pod nazwą Szlak Nadziei - Odyseja z Armią Generała Andersa. Opowieści o "Dzieciach Andersa" zostatało zorganizowane online a "Dzieckiem Andersa" była Danuta Pniewska. Przedstawione historie to relacje tych, którym udało się uciec z Rosji Sowieckiej i wraz z armią Andersa przedostać się do Wielkiej Brytanii przez niekiedy trzy kontynenty dając materiał na relacje z najbardziej fascynujących epizodów II wojny światowej.

Organizacja For Your Freedom and Ours z Belfastu zaproponowała wykład poświęcony dokonaniom generała Stanisława Sosabowskiego w wykonaniu Hala Sosabowskiego, prawnuka sławnego generała.

Londy ńska polonia już pierwszego maja mogła wziąć udział w akademii w teatrze POSK, w programie której zaprezentowane zostały polskie

pieśni patriotyczne. W Ognisku Polskim zorganizowany został wieczór poświęcony światowej sławy polskim śpiewakom operowym XIX wieku - Janowi i Edwardowi Reszke.

Bohaterowie wieczoru, Jan i Edward Reszke to rodzeństwo które podbiło deski operowe świata. Ulubieńcy Królowej Wiktorii, dworów i publiczności w Londynie, Paryżu i Nowym Jorku. Prócz prezentacji pamiątek i zdjęć po śpiewakach można było usłyszeć arie z repertuaru Reszków w wykonaniu Konrada Jaromina.

Działające w południowo-zachodniej części Londynu Polskie Stowarzyszenie Klan, przygotowało festyn All Together – Community Fun Day. Festyn zorganizowany został w samym sercu Lampton Parku w Hounslow. Wydarzenie od strony sprzętowo-muzycznej zabezpieczało niezawodne Tempo Enterteinment a poprowadzili aktorzy Julia Piotrowska i Łukasz Zapłotny. W programie znalazł się wspólny taniec – Polonez, występy taneczno-wokalne, recytacja wierszy przez dzieci z polskich szkół sobotnich, historie polskich generałów, przestawienie przygotowane przez Scenę Polską UK, pokaz węgiersko-polskiej szkoły szermierki „Szabla”, zabawy taneczne dla dzieci i dorosłych. Zaproszoną gwiazdą wieczoru był Bartek Wrona, były wokalista zespołu Just 5.

Po raz pierwszy Dni Polskiego Dziedzictwa zorganizowało stowarzyszenie Quźnia Polska w Havant niedaleko Southampton. Wydarzenie, zorganizowane przy udziale i ogromnej pomocy lokalnej społeczności w tym harcerzy i zuchów, rozpoczęło się od odśpiewania hymnu polskiego i wciągnięcia polskiej flagi.

Odbył się konkurs talentów oraz wystawa prac plastycznych autorstwa najmłodszych uczestników. Dla starszych propozycja był wykład Ireneusza Ostrowskiego na temat polskich generałów – patronów tegorocznej edycji PHD. W Leicester organizacja Project Polska przygotowa-

ła koncert muzyki Fryderyka Chopina w wykonaniu utalentowanego japońskiego pianisty Mariko Terashi, której towarzyszyć będzie wystawa #likeChopin oraz prezentacja w wykonaniu uczniów Polskiej szkoły Sobotniej EduOwls.

Polish Haritage Day to inicjatywa polskiej ambasady w Londynie, aby każdego roku w maju, kiedy Polska świętuje uroczystości związane z rocznicą uchwalenia Konstytucji 3-go Maja oraz obchodzony jest Dzień Polskiej Flagi, Polonia dzieliła się swoim dziedzictwem z sąsiadami podczas licznych koncertów, pikników, festynów, seminariów czy wystaw.

W spotkaniu z polskim dziedzictwem, każdego roku udział biorą dziesiątki tysięcy mieszkańców Wielkiej Brytanii od północy Szkocji po południowe wybrzeża Anglii.

Obecni są przedstawiciele lokalnych władz państwowych i samorządowych, a na nieje-

~ 9

den maszt przy ratuszu miejskim wciągana jest w tym czasie biało-czerwona flaga.

Wsparciem w przygotowaniach corocznej edycji jest pomoc ze strony polskiej ambasady w postaci oficjalnego listu do urzędów miast i gmin.

Równolegle polonijni organizatorzy otrzymują jednakowe w grafice materiały promocyjne oraz tworzą wspólny interaktywny informator imprez. Relacje w socialmediach połączone są wspólnym hashtagiem #PLHeritageDays.

Dostępne są też środki na częściowy zwrot kosztów organizacji przedsięwzięcia.

Ambasada zachęca też organizacje zainteresowane wzięciem udziału w projekcie do nawiązywania kontaktów z władzami lokalnymi i samorządowymi i obiecuje wsparcie w budowaniu relacji na linii lokalna Polonia – władze samorządowe.

Małgorzata Skibińska REKL AMA

10 ~ polish news

PRZYMUSOWA PRZEPROWADZKA POLSKIEJ PARAFII

13 maja 2022

polish news

~ 11

Polska wspólnota wierzących w Little Brompton po 79 latach obecności w Oratory (od 1942 roku), nie otrzymała pozwolenia na dalsze korzystanie z tej świątyni. W kwietniu wspólnota zainaugurowała działalność w nowym miejscu.

Informacje ze strony parafii św. Wojciecha: „Po niemal 80 latach obecności w Little Brompton Oratory, decyzją Ojców Oratorianów Polacy zostali pozbawieni możliwości korzystania z tego wyjątkowego miejsca. Ta niezrozumiała, ale też krzywdząca i w pewnym sensie niesprawiedliwa dla naszej parafii decyzja nie tylko uniemożliwiła nam podjęcie intensywnych działań koniecznych do odtworzenia zniszczonego przez pandemię duszpasterstwa, ale również skutecznie utrudniła nam zwyczajne funkcjonowanie.

W tym czasie bardzo boleśnie doświadczyliśmy swoistej „kościelnej bezdomności” i marginalizacji.

Po ponad roku znacznie ograniczonego korzystania z kościoła Maria Assumpta Chapel na High Street Kensington oraz wielu miesiącach intensywnych poszukiwań, udało nam się znaleźć wspólnotę, która pragnie nas przyjąć i użyczyć nam swojej świątyni, gdzie będziemy mogli kontynuować zakłócony przez pandemię oraz decyzję Ojców Oratorianów dynamiczny rozwój naszej parafii. Jest to jednak wspólnota Kościoła anglikańskiego.

Po otrzymaniu stosownych pozwoleń oraz sfinalizowaniu kwestii prawno-finansowych, inauguracja nastąpiła w symboliczną Niedzielę Miłosierdzia, 24 kwietnia 2022 roku. To dzień, w którym przypadał też parafialny odpust ku czci św. Wojciecha.

St. Cuthbert’s Church jest wyjątkowo pięknym kościołem anglikańskim klasy pierwszej (High Church / Anglo-Catholicism) znajdującym się przy 50 Philbeach Gardens, Earls Court, London SW5 (dzielnica Kensington & Chelsea). Kościół został zbudowany w latach 1884–87 według projektu architekta

Hugha Roumieua Gougha. Proboszczem parafii jest Rev’d Fr Paul Bagott. Więcej informacji na temat kościoła można znaleźć na stronie internetowej pod adresem: https://www.saintcuthbert.org/

O przymusowej przeprowadzce mówił w „Tygodniu Polskim” nasz publicysta, ksiądz Bartosz Rajewski z parafii pw. św.

Wojciecha. - Nasza wspólnota została pozbawiona kościoła, z którego korzystaliśmy od 1942 roku. W tym roku obchodzimy 80-lecie istnienia naszej parafii. Świadomie nie używam tu trybu przypuszczającego i nie mówię „obchodzilibyśmy”, ponieważ parafia nadal istnieje, ma się bardzo dobrze i przygotowuje się do jubileuszu. Oficjalnie z Little Brompton zostaliśmy wyproszeni z powodu pandemii.

Było to na początku marca 2020 roku. Później, gdy świątynie zostały otwarte, my nadal nie mogliśmy wrócić. Tłumaczono nam, że wciąż trwa pandemia, a z Little Brompton korzystają tylko i wyłącznie starsi zakonnicy, dlatego wymagana jest permanentna izolacja tego miejsca. I tak to trwało. Później przestałem otrzymywać jakiekolwiek odpowiedzi na moje zapytania kierowane do gospodarzy tego miejsca. Finalnie jednak nadeszła odpowiedź, której się spodziewaliśmy: z uwagi na sytuację po pandemii i konieczność przemodelowania posługi duszpasterskiej w naszej parafii, nie przewidujemy otwarcia Little Brompton Oratory dla użytkowania publicznego.

Próbowałem przekonać ojców filipinów do zmiany stanowiska.

Wiele w tym względzie uczynił nasz rektor – ks. Stefan Wylężek, który podejmował osobisty kontakt z filipinami, a także interweniował w Episkopacie Anglii i Walii. Ksiądz Rektor rozmawiał także z ks. kard. Vincentem Nicholsem. Duże wsparcie otrzy-

maliśmy również ze strony ks. abp. Wojciecha Polaka – prymasa Polski, który osobiście zwrócił się o pomoc do prymasa Anglii – wspomnianego kard. Nicholsa.

Niestety bezskutecznie. Trzeba przypomnieć o tym, o czym wiadomo od co najmniej 30 lat: Polacy nie byli mile widziani w Little Brompton Oratory od bardzo dawna. Robiono wiele, by utrudnić nam swobodne prowadzenie duszpasterstwa. Wiele sytuacji było bardzo gorszących, na pograniczu zachowań rasistowskich. Warto tylko przypomnieć, że w okresie od roku 2002, gdy ks. prał. Tadeusz Kukla został rektorem Polskiej Misji Katolickiej, do roku 2014, gdy objąłem parafię, a więc przez 12 lat, w naszej parafii zmieniło się 10 proboszczów. Jest to chyba swoisty rekord świata. Duży wpływ na takie personalne rotacje miała niewątpliwie ogromna trudność współpracy z gospodarzami tego miejsca.”

Na stronie parafii można przeczytać, na jakich warunkach będzie ona korzystać z St. Cuthbert’s Church:

„Co do warunków jakie wynegocjowaliśmy, są one następujące: • korzystanie ze świątyni w niedziele i święta od godziny 13.00 do godziny 17.00.

W tym: spowiedź od godziny 13.00 i Eucharystia o godzinie 13.30. Po Eucharystii nabożeństwa do Świętych Patronów, których relikwie czcimy w naszej wspólnocie.

W najbliższym czasie nie planujemy zorganizowania Mszy św. wieczornej.

Sytuacja może jednak z czasem ulec zmianie, gdy nasza parafia zacznie znów normalnie funkcjonować i zauważymy przypływ wiernych. Planujemy natomiast zachować dostępność Mszy św. w kościele św. Patryka

na West Hendon, gdzie z tygodnia na tydzień w Mszach św. uczestniczy coraz więcej osób. W tej chwili jest to już ponad 100 wiernych w każdą niedzielę; • przygotowanie parafialnej kawiarni w krypcie kościoła i możliwość nieograniczonego z niej korzystania na coniedzielne spotkania wiernych oraz okolicznościowe konferencje; aktualnie trwają prace remontowe w krypcie, które wiążą się ze znacznymi inwestycjami; • korzystanie ze świątyni w dni powszednie: rekolekcje, spotkania, formacyjne, koncerty; • dostępność świątyni raz w tygodniu na potrzeby prowadzenia prób chóru „Coro dell’Angelo”, który został pozbawiony możliwości korzystania z polskiego kościoła przy Devonia Rd w Londynie i jako „bezdomny chór” również znajdzie u nas swoje miejsce;

Rada Administracyjna oraz Rada Duszpasterska parafii pw. św. Wojciecha jednogłośnie opowiedziały się za wynajęciem tego miejsca, uznając, że jest to dla wspólnoty okazja nie tylko do normalnego funkcjonowania, ale przede wszystkim szansa stabilizacji i dalszego rozwoju.”

Pozostaje mieć nadzieję, że polska parafia znajdzie w nowym miejscu spokój i możliwości działania na wiele kolejnych lat.

Aktualne informacje z życia polskiej parafii na Kensington & Chelsea – rekolekcje, spotkania, koncerty – dostępne są na stronie internetowej: www.parafia-kensington.uk oraz profilu facebookowym: Polska parafia pw. Św. Wojciecha na Kensington & Chelsea w Londynie.

Dariusz Chrost

12 ~ polish news

NAJPIĘKNIEJSZE POLKI

NA WYSPACH

JUŻ PO RAZ SZÓSTY, NAJPIĘKNIEJSZE POLKI MIESZKAJĄCE NA WYSPACH BRYTYJSKICH WZIĘŁY UDZIAŁ W WYBORACH MISS POLSKI ORAZ MISS POLSKI NASTOLATEK UK & IRELAND 2022.

GWIAZDĄ WIECZORU BYŁ GABRIEL FLESZAR, ARTYSTA ZNANY Z TAKICH HITÓW JAK “KROPLA DESZCZU CZY “BILET DO NIEBA”.

13 maja 2022

polish news

NOWE KRÓLOWE TO:

Miss Polski UK & Ireland 2022 Joanna Czokało

Miss Polski Nastolatek UK & Ireland 2022 Emily Wietczak

1 Vicemiss Polski UK & Ireland 2022 Joanna Sakowska

1 Vicemiss Polski Nastolatek UK & Ireland 2022 Olivia Pawłowska

2 Vicemiss Polski UK & Ireland 2022 Edyta Jach

2 Vicemiss Polski Nastolatek UK & Ireland 2022 Weronika Cieslik

Miss Internetu 2022 Miss Congeniality 2022 Karina Święcka

Miss Congeniality 2022 Michalina Subieta

~ 13

MISS JOANNA CZOKAŁO ma 23 lata i mieszka w miejscowości Aberystwyth w Walii. Jest blondynką, ma 180 cm wzrostu i niebieskie oczy. W Polsce mieszkała w Kuziance koło Lipska.

- Do Wielkiej Brytanii przyjechałam w 2017 roku w celach edukacyjnych. Ukończyłam studia w dziedzinie systemu sprawiedliwości dla młodzieży. O konkursie i wyborach polskiej miss w UK dowiedziałam się poprzez Instagrama I social media. Zaraz potem spontanicznie postanowiłam wysłać zgłoszenie – mówiła. - W momencie wygranej, włożenia mi na głowę korony i otrzymania tytułu Miss Polski UK & Ireland byłam z jednej strony w dużym szoku, z drugiej - przepełniało mnie duże poczucie dumy oraz docenienia, które zresztą wciąż mnie nie opuszcza. Całą przygodę, związaną z wyborami, traktuję jako cudowny rozdział w moim życiu, a uzyskany tytuł i daną mi szansę zostania miss na rok 2022 bardzo doceniam. Mam zamiar godnie reprezentować swoją osobą tę funkcję, udzielać się społecznie jak również rozwijać się, korzystając z danych mi możliwości. Podsumowując to wszystko - spotkał mnie duży zaszczyt poznania wielu wpływowych i ambitnych ludzi, masa cudownych i niezapomnianych wspomnień, uzyskałam jeszcze większą siłę i motywację do działania, inwestowania w siebie i rozwijania swojej osoby w dziedzinie modelingu.

Serdecznie dziękuję wszystkim osobom zaangażowanym w to przedsięwzięcie, organizatorom oraz sponsorom. Zrobię, co w mojej mocy aby jak najlepiej reprezentować się w dalszej części konkursu w Polsce I liczę na to, że będziecie trzymać za mnie kciuki.

13 maja 2022

fot. Marcin Libera

14 ~ polish news

polish news

~ 15

Co sądzi o wyborach i gali ich organizator, Paweł Majewski?

- Z mojego punktu widzenia, jako organizatora, była to wyjątkowa gala. Nie tylko z racji trudnej sytuacji panującej na świecie, gdzie trzeba było się bić z myślami czy, tak zwyczajnie po ludzku, godzi się „robić zabawę”, gdy niedaleko toczy się wojna i giną ludzie, ale także dlatego, iż od jakiegoś czasu planowałem, iż będzie to moja ostatnia gala Miss Polski UK & Ireland. Dostałem jednak ogromne wsparcie od finalistek, ekipy i nie ukrywa\ ... odchodzącej Miss - Sandry Salamon, która swoim przemówieniem i tym, co powiedziała, sprawiła, iż... nie odejdę. Warto żyć dla takich chwil i otaczać się takimi ludźmi.

MISS NASTOLATEK, EMILY WIETCZAK, ma 15 lat I mieszka w Harlow. Również jest blondynką, ma 175 cm wzrostu I niebieskie oczy. - Urodziłam się już w Anglii. Moi rodzice przyjechali tu 18 lat temu ze Śląska, z Jastrzębia. Jestem w 10 klasie i przygotowuję się do egzaminów GSCE. Lubię słuchać muzyki i podróżować. Do konkursu zgłosiła mnie mama. W tym roku chcę też wziąć udział w ćwierćfinale Miss Polski. A w przyszłości marzę o karierze modelki.

16 ~ polish news

DŻEM

GRA NA WYSPACH!

LEGENDA POLSKIEGO BLUESA I ROCKA, ZESPÓŁ DŻEM, PRZYJEŻDŻA NA WYSPY! 14 MAJA WYSTĄPI NA SCENIE MANCHESTER ACADEMY W MANCHESTERZE, A 15 MAJA – W LONDYNIE, W O2 SHEPHERD’S BUSH EMPIRE. PRZED ZESPOŁEM DŻEM ZAGRAJĄ THE BAD HERITAGE Z MANCHESTERU ORAZ PIF PAF Z PRZYJACIÓŁMI Z LEGENDARNEGO ZESPOŁU CHŁOPCY Z PLACU BRONI.

13 maja 2022

polish news Mówi się o nich „polscy Rolling Stonesi”... I faktycznie – coś w tym jest. Choćby ze względu na źródła muzyki, żonglowanie stylami, konsekwencję. Ze względu na staż, pod względem którego coraz mniej mają równych. Ze względu na nie harcerski tryb życia oczywiście też.

No i ze względu na skomplikowane, nie wolne od dramatów dzieje...

Choć muzyczna Polska poznała Dżem na początku lat 80., i właśnie na ogół wtedy biorą początek jego biografie, tak naprawdę korzenie grupy sięgają dużo, dużo dalej. Do roku 1973, kiedy to raczej niezobowiązująco grywali ze sobą bracia Beno (gitara basowa) i Adam (gitara) Otrębowie, Paweł Berger (piano) i Aleksander Wojtasiak (perkusja).

Dżem zagrał podczas festiwalu Jarocin ’80 (wówczas noszącego nazwę I Przeglądu Muzyki Młodej Generacji), i okazał się największym odkryciem imprezy. Potem zespół znakomicie przyjął się na innych estradach, wywołując aplauz na takich imprezach, jak Folk-Blues Meeting, Rawa Blues, Jarocin (powrót już w roli gwiazdy, a przynajmniej gwiazdki), Rock Na Wyspie czy Rockowisko. Po trzecie – zespół wreszcie zaczął nagrywać. Spośród sesji dla radia, jakie wówczas zanotował, z pewnością najważniejsza jest ta, podczas której muzycy nagrali piosenki „Paw” i „Whisky” – bo „Paw” stał się pierwszym przebojem Dżemu, zaś „Whisky” z czasem przebojem największym w całych dziejach grupy, po prostu hymnem i standardem.

A spośród innych ówczesnych sesji wyróżniała się ta związana z udziałem w śpiewogrze „Pozłacany warkocz” Katarzyny Gaertner.

Kaseta „Dżem”, nagrana w 1984 na żywo na świnoujskiej FAMIE (a od 1992 wznawiana na płytach jako „Dzień, w którym pękło niebo”), dziś – ze względu na nie zgrywany dźwięk – ma raczej historyczne znaczenie, ale wtedy robiła wrażenie... samą swą obecnością.

Natomiast nagrany i wydany w 1985 roku longplay „Cegła” to już ścisły kanon polskiego rocka, a przy okazji największy bestseller w dyskografii Dżemu. No bo przecież „Cegła” to greatest hits utwór w utwór – od „Whisky” poczynając, zaś na kolejnym wielkim hicie, „Czerwonym jak cegła”, kończąc.

A jeszcze „Oh, Słodka”, „Jesiony”, „Kim jestem”... Jakby tego było

mało, zespół dorzucił kolejnego singla – „Skazany na bluesa”/ „Mała aleja Róż” (pierwszy z tych utworów poświęcając Ryszardowi „Skibie” Skibińskiemu). (…) Jeśli coś było w roku 1986 niedobrego, to tylko wyodrębnianie się w zespole „frakcji narkotykowej” w osobach Riedla i Giercuszkiewicza. Właśnie na tym tle doszło podczas nagrywania kolejnej płyty do zmiany – Giercuszkiewicza na czas sesji zastąpił Krzysztof Przybyłowicz, zaś potem na stałe Marek Kapłon (znany z TSA). Z ponurych narkotykowych powodów wokalista zaczął opuszczać niektóre koncerty – to z własnej winy, to karnie od nich odsuwany.

Dlatego w roku 1987 Dżem wyjątkowo często występował bez Riedla, za to z Ireneuszem Dudkiem, Moniką Adamowską i – przede wszystkim – z Tadeuszem Nalepą. Z tym ostatnim nawet na tak prestiżowych imprezach, jak Rawa Blues i prolog Jazz Jamboree. Z „ojcem polskiego bluesa” Dżem także nagrywał. Ale nim Polska poznała te nagrania, mogła posłuchać kolejnych płyt Dżemu z jego macierzystym wokalistą.

Przede wszystkim premierowych utworów zebranych na „Zemście nietoperzy” (głównie w stylu blues-rockowym, choć w roli głównej reggae’owe „Naiwne pytania”).

Pod koniec lat 80. Dżem zaczął coraz częściej pracować z wokalistkami. Na transmitowanym równolegle w radiu i telewizji koncercie pt. Dżem i Przyjaciele śpiewała z zespołem Małgorzata Ostrowska, w ZSRR (a dokładniej mówiąc w Leningradzie i dalekim Kazachstanie) – Martyna Jakubowicz. To znów było świadectwo kłopotów, jakie ma Dżem ze swoim właściwym wokalistą. To oraz album „The Band Plays On...” zawierający utwory instrumentalne (z santanowskim „Karlusem” w roli absolutnie głównej) przygotowane na wypadek, gdyby Riedel nie stawił się na koncert. Ale Riedel potrafił i utrudnić nagrania studyjne, czego dowodem „Najemnik” – płyta z jednej strony niedopracowana, ale z drugiej... klasyczna dzięki obecności „Modlitwy III”, „Wehikułu czasu”, „Harleya”.

24 czerwca 89, niedługo przed wydaniem „Najemnika”, zespół dał w katowickim Spodku wielki koncert z okazji swego dziesięciolecia. (…)

Ale przecież bardzo dobrze było tylko na scenie... Bo na pewno nie ze zdrowiem wokalisty. W 1994 zdrowie Ryszarda Riedla było już bardzo złe... Zmarł 30 lipca. Przyszłość Dżemu była wtedy bardzo niepewna.

Z myślą, że będą musieli spróbować pracować bez Riedla, instrumentaliści oswajali się jeszcze za życia swego najsłynniejszego wokalisty. Wtedy powstał pomysł konkursu. Konkursu, który wygrał Jacek Dewódzki, na dużej scenie praktycznie debiutant. Wedle jednych kopia Riedla, wedle innych oryginał... Na pewno ktoś, kto chciał i nie bał się stawić czoła legendzie.

Dewódzki zaczął od nagrania albumu „Kilka zdartych płyt”, przyczyniając się do przestawienia Dżemu na nowe, hardrockowe tory (choć głównymi wizytówkami płyty okazały się ballady „Zapal świeczkę” i „Dzikość mego serca”).

Nowy wokalista prawdziwy chrzest przeszedł w Spodku uczestnicząc – obok jedenaściorga gwiazd polskiej sceny (m.in. Jakubowicz, Ostrowskiej, Nalepy, Czesława Niemena, Wojciecha Waglewskiego, Krystyny Prońko) – we wzruszającym koncercie zorganizowanym w wigilię pierwszej rocznicy śmierci Riedla, który to koncert został udokumentowany aż trzypłytowym albumem „List do R. na 12 głosów”.

Wyjątkowy – zresztą nie tylko w skali drugiej połowy lat 90. – okazał się rok 1998. Ze względu na to, że Dżem poprzedzał na stadionie w Chorzowie samych Rolling Stonesów, ale też ze względu na fakt, iż dał cykl koncertów – prekursorski w polskich warunkach – z orkiestrą i chórem w przearanżowanym repertuarze własnym. Udokumentowały to płyty „Dżem w Operze” (98) z piosenkami bardziej przebojowymi oraz „Dżem w Operze 2” (99) z formami dłuższymi; a „Dżem w Operze” to przy okazji tytuł jedynej oficjalnej wideokasety w dorobku formacji. Pomiędzy wydaniem obu płyt symfonicznych miał miejsce pierwszy wyjazd zespołu do Stanów Zjednoczonych (które muzycy potem odwiedzali już regularnie co kilka lat).

Nowa dekada, nowy wiek i… nowy wokalista. Płyta „Być albo mieć” okazała się pożegnaniem z Dżemem Dewódzkiego. Bo po-

~ 17

jawił się ktoś, kto formułę mógł odświeżyć – Maciej Balcar. Ta zmiana wokalisty wywołała o ileż mniejsze emocje niż poprzednia.

Również dlatego, iż trzeci wokalista bardziej przypominał pierwszego…

A pierwszy duży koncert Dżemu z Balcarem miał miejsce na Tyskim Festiwalu Muzycznym im. Ryśka Riedla – imprezie, która w nowym wieku stała się rokrocznym festiwalem Dżemu. (…)

W lecie 2004 grupa pierwszy raz pojechała do tak ważnego muzycznie kraju, jakim jest Wielka Brytania, a wkrótce potem wyszła owa płyta z nowym materiałem – „2004”. I to nowym również jeśli chodzi o stylistykę – zwłaszcza w piosenkach soulo-popowych „Nieproszony” i „Dzień świstaka”; choć Dżem przecież nie z tych, którzy wypierają się przeszłości – co udowodnił zwłaszcza „Gorszy dzień”, nowy koncertowy przebój. Ale grupa miała i nowy przebój radiowy, bo takim stała się melancholijna, gorzko-słodka ballada „Do kołyski”.

Zwłokę z wydaniem „2004” spowodowały kłopoty zdrowotne muzyków, które do szpitala sprowadziły najpierw B. Otrębę, a później Balcara. Cóż to jednak znaczy przy tym, co zdarzyło się pod Jaworznem rankiem przeklętego 27 stycznia 2005. Bus, którym zespół wracał z akustycznego koncertu w Rzeszowie, potrącony przez wyprzedzający go samochód wypadł z szosy i koziołkował. Dla każdego był to wypadek bolesny, a dla Pawła Bergera okazał się śmiertelny…

Może to tak musi być, że za taką muzykę trzeba co jakiś czas płacić cenę najwyższą?

W czym jak w czym, ale w stawaniu z powrotem na nogi Dżem nabrał wprawy. Przydała się – bo znów stanął. Pierwszym poważnym zadaniem składu z nowym klawiszowcem Januszem Borzuckim był cykl koncertów promujących wejście na ekrany „Skazanego na bluesa” – jedynego filmu fabularnego o polskim muzyku rockowym, Ryszardzie Riedlu rzecz jasna. Drugim okazał się koncert w Zabrzu dokładnie w pierwszą rocznicę wypadku i oczywiście poświęcony pamięci Bergera.

Fragment historii grupy ze strony internetowej zespołu, autorstwa Jana Skaradzińskiego

18 ~ felieton

ks. Bartosz Rajewski

SZYSCY J E S T E ŚM Y WINNI „Napawa mnie bólem to, co dziś się dzieje.

Nie uczymy się. Niech Pan zmiłuje się nad nami, nad każdym z nas. Wszyscy jesteśmy winni!” – napisał na Twitterze papież Franciszek, a jego wypowiedź wywołała niemałe oburzenie. Wszyscy jesteśmy winni? – pytają z niedowierzaniem wstrząśnięci dziennikarze, komentatorzy i publicyści (także ci tzw. katoliccy). „Przecież winna jest Rosja!

Winny jest Putin!” – powtarzają niczym mantrę. Myślę jednak, Franciszek ma rację: wszyscy w jakimś stopniu jesteśmy winni.

Podobnie rzecz się ma z pytaniem, kto jest winny męce i śmierci Jezusa Chrystusa. Żydzi? Faryzeusze? Piłat i Rzymianie? A może bezimienny tłum wołający „Ukrzyżuj!

Ukrzyżuj!”? Przecież chyba nie ja?! Nie my?!

My nie mamy z tym nic wspólnego! A jednak dobrze wiemy, że każdy z nas, w takim stopniu w jakim w jego życiu jest obecne zło, ma swój udział w męce i śmierci Zbawiciela. A zatem w takim stopniu, w jakim w naszym życiu jest obecne zło, nienawiść i pogarda wobec bliźniego, w takim stopniu mamy też udział w wojnie i ludobójstwie, którego Rosjanie dokonują w Ukrainie.

Majdanek, Oświęcim, Kołyma, Rwanda, Srebrenica, ukraińska Bucza. Golgota. Golgota. Golgota. Można powiedzieć: od czasów Kaina i Abla ludzie się zabijali. Nie za-

13 maja 2022

wsze jednak zabijali się tak samo.

Najczęściej zabijali się w walce o chleb, czasem o kobiety, Kain zabił Abla z zazdrości o miłość Boga. Za każdym razem jednak walka była walką człowieka z człowiekiem. W tych wszystkich wspomnianych wyżej miejscach (a nie są to oczywiście wszystkie), człowiek został odczłowieczony.

Dlatego nie zabijano go w walce, lecz np. w obozie koncentracyjnym, czyniąc z męczeństwa swoisty spektakl. Człowiek miał umierać śmiercią odczłowieczoną. „Pozbawiona wymiaru wzniosłości śmierć miała stać się czysto zwierzęcym «zdychaniem»” – powie ks. Józef Tischner (wystąpienie podczas międzynarodowej konferencji „Religie o drogach pokoju i bezdrożach wojny” zorganizowanej przez Państwowe Muzeum na Majdanku w 1994 roku). Czyż nie taką śmiercią umierał Jezus? Czyż nie tak byli mordowani nasi bracia w ukraińskiej Buczy? Ósma stacja drogi krzyżowej nosi tytuł: „Jezus pociesza płaczące niewiasty”. Zaraz, zaraz: czy rzeczywiście pociesza? Przecież to, co mówi Jezus, trudno nazwać pocieszeniem. To raczej nagana: „Córki jerozolimskie, nie płaczcie nade Mną; płaczcie raczej nad sobą i nad waszymi dziećmi!”. Po chwili zastanowienia przyznajemy Mu jednak rację. Choć dla Niego samego nie ma już ratunku – Jego los jest przesądzony, czeka Go śmierć – Jezus jakby tego nie zauważa.

Jezus, jeśli o kogoś dba przede wszystkim, to z pewnością nie o siebie, ale o innych.

Komentuj! Goniec.com

Ostrzega współczujące Mu kobiety, gdyż wyraźniej widzi wiszące nad nimi (nad nami) niebezpieczeństwo. Jezus widzi nie tylko Golgotę, ale patrzy dalej i widzi Majdanek, Oświęcim, Kołymę, Rwandę, Srebrenicę, ukraińską Buczę i wiele innych miejsc, w których „ludzie ludziom zgotowali ten los”.

Chętnie współczujemy Jezusowi, tak jak się współczuje komuś, komu cały świat wyrządził krzywdę, ale nie ja, nie my. Analogicznie chętnie współczujemy naszym cierpiącym siostrom i braciom w Ukrainie i wielu innych miejscach świata. Zapominamy, że to my ten świat uczyniliśmy skrajnie niesprawiedliwym, egoistycznie dostrzegając jedynie czubek własnego nosa. Nie chcemy przyjąć do świadomości, że w takim samym stopniu, w jakim w naszym życiu jest obecne zło, nienawiść i pogarda wobec bliźniego, w takim też stopniu mamy swój udział całym złu obecnym w świecie, także w wojnie i ludobójstwie, którego Rosjanie dokonują w Ukrainie. Myślę, że wojna w Ukrainie sprawia, że częściej niż zwykle myślimy o śmierci. To dobrze. Nie po to, byśmy zaczęli się bać, ale po to, byśmy z większym szacunkiem patrzyli na życie. Życie nie tylko swoje własne, ale także życie innych. W przeciwnym razie zawsze będziemy winni.

Ks. Bartosz Rajewski, proboszcz jednej z najstarszych polskich wspólnot katolickich w UK – parafii pw. Św.

Wojciecha na South Kensington w Londynie (Little Brompton Oratory). www.parafia-kensington.uk

felieton

~ 19

Jacek Żakowski

AKA TO JEST WOJ NA? Najpierw miała być kilkudniowa lokalna operacji. Coś jak anschluss Austrii w 1938 r., albo inwazja Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r. Putin szczerze deklarował, swoje oczekiwania, gdy mówił o „specjalnej operacji” i zakazał nazywania jej wojną. Wierzył w szybkie, łatwe wkroczenie, ustanowienie nowego porządku i bezkosztowe - faktyczne lub formalne - ponowne przyłączenie Ukrainy do Rosji. Dlatego przed inwazją zgromadził na ukraińskiej granicy tyle sił policyjnych, a tak mało wojska zdolnego do walki. Duża część Zachodu myślała podobnie. Do końca lutego mało kto sądził, że zaczyna się krwawa, wyniszczająca, długotrwała wojna.

Mniej więcej po tygodniu do wszystkich zaczęło docierać, że to jednak jest prawdziwa wojna lokalna. Trochę etniczna, trochę terytorialna, ale zasadniczo dotycząca dwóch walczących stron, choć inni mogą kibicować, a nawet jakoś pomagać którejś stronie. Coś, jak wojny bałkańskie na początku i końcu XX w. Albo jak indyjsko-pakistańska odwieczna wojna o Kaszmir.

W miarę, jak wojna trwała nie dni, ale tygodnie, a potem miesiące. W miarę, jak coraz bardziej skuteczny wydawał się zaciekły opór Ukrainy. W miarę, jak coraz więcej

znaliśmy zbrodni dokonywanych przez Rosję. W miarę, jak było coraz lepiej widać, że Rosji kibicują inne autokracje. W miarę jak narastał podziw wobec Ukraińców - rosła wymuszana przez opinie publiczne Zachodu pomoc udzielana broniącej się Ukrainie. Docierało do nas, że Ukraińcy przed „russkim mirem” bronią nie tylko swojej niepodległości, lecz także bezpieczeństwa całego wolnego świata. W ten sposób wojna lokalna zaczęła się stawać „proxy war” wojną zastępczą Zachodu ze Wschodem i demokracji z autorytaryzmem. Jak wojny w Wietnamie, Korei, Angoli, Afganistanie, kiedy jedno supermocarstwo staje się agresorem wysyłając wojsko, a drugie wspomaga napadnięte państwo, by mogło się bronić, ale zasadniczo nie wysyła na pole bitwy żołnierzy i samo czuje się - przynajmniej chwilowo - bezpieczne.

W końcu kwietnia, kiedy ten tekst piszę, sytuacja zaczyna się zmieniać. Zachodni żołnierze na tej wojnie nie giną, ale pomoc wojskowa Zachodu dla Ukrainy osiągnęła nieznaną od II wojny skalę (wtedy dotyczyła Rosji walczącej z III Rzeszą). A Rosja już nie tylko mówi, że walczy w Ukrainie z NATO (co jest definicją „proxy war”), ale zaczyna wprost grozić bezpośrednim odwetem. Mówiąc „nasze uderzenie w odpowiedzi będzie

Komentuj! Goniec.com

miało szybkość błyskawicy. Mamy wszystkie narzędzia, by to uczynić” Putin przekroczył granicę proxy war i wszedł na drogę, której finałem może być wojna światowa.

Tak to szło w przededniu I i II wojny.

Putin przegrał anschluss, więc zaczął wojnę lokalną, bo sądził, że ją wygra. Gdy przegrał wojnę lokalną, zaczął wojnę zastępczą licząc, że ją wygra. Przegrywa też wojnę zastępczą, więc jego ostatnią szansą jest wojna światowa, albo wystraszenie Zachodu na tyle, by oddał Ukrainę Rosji.

Do czego Putin jest zdolny mentalnie i militarnie, nie wie nikt. Wiemy tylko, że jeśli się teraz cofniemy, niebawem w Gruzji, Mołdawii, Kazachstanie ruszy ten sam cykl i znów staniemy przed podobnym wyborem.

Aż przyjdzie kolej na nas. Starcie stało się nieuchronne. Jest tylko kwestia czasu i miejsca wybuchu. Wybór należy do nas.

Jacek Żakowski, kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas, publicysta Polityki i Gazety Wyborczej, prowadzi piątkowe poranki w TOK FM. Dziennikarz Roku 1997, laureat m.in. 2 Wiktorów, Superwiktora, Nagrody PEN Clubu im. im Prószyńskiego. Autor kilkunastu książek i programów TV. Ostatnio wydał: „Wirus 2020” (Sic! 2021).

20 ~ felieton

Krystyna Kotlińska

ŻYCIE to nie TEATR

LEKKO FEMINISTYCZNIE

Życie to jest teatr, mówisz ciągle, opowiadasz; Maski coraz inne, coraz mylne się nakłada; Wszystko to zabawa, wszystko to jest jedna gra Przy otwartych i zamkniętych drzwiach To jest gra! Życie to nie teatr, ja ci na to odpowiadam; Życie to nie tylko kolorowa maskarada; Życie tym straszniejsze i piękniejsze jest; Wszystko przy nim blednie, blednie nawet sama śmierć!

Ty i ja - teatry to są dwa Ty i ja!

Ja - duszę na ramieniu wiecznie mam Cały jestem zbudowany z ran Lecz kaleką nie ja jestem, tylko ty (...)

13 maja 2022

Dlaczego mówimy “wszystko mi jedno” gdy czujemy, że coś dotyka nas i rani.

Dlaczego mówimy “dam sobie radę” gdy potrzebujemy by ktoś nam pomógł. Dlaczego mówimy “bez ciebie jest OK” gdy każdy dzień staje się trudny do zniesienia bez kogoś na kim nam zależy.

Mówimy “zawsze”, “nigdy” podczas gdy nie mamy świadomości, co te słowa oznaczają oprócz nadania przekonującej siły w rozmowie.

Ty - ty prawdziwej nie uronisz łzy Ty najwyżej w górę wznosisz brwi Nawet kiedy źle ci jest, to nie jest źle Bo ty grasz!

Życie to nie teatr, pisał Edward Stachura, a jednak... gramy, udajemy, odgrywamy role, które nie rezonują z nami, ale wciąż trwamy w tej grze.

E. Stachura

Komentuj! Goniec.com

Zaciskamy usta, połykamy słowa i milkniemy, gdy potrzebujemy zaledwie kilku ważnych słów i otwartego spojrzenia by rozmówca zrozumiał co nas cieszy a co smuci. Gramy mówiąc te wszystkie kosmiczne bzdury by wypaść lepiej w oczach słuchaczy. Dopiero później nadchodzi otrzeźwienie i w myślach układamy błyskotliwy monolog z tymi wszystkimi istotnymi słowami i ważnymi poglądami, jak w filmie... Piękny, doskonały spektakl jednego aktora.

felieton Co jeszcze?

Kpimy ze śmierci, ale przeraża nas lot samolotem. Chcemy “świętego spokoju”, a wciąż sprawdzamy wiadomości. Nagannym jest dla nas chamstwo, a sami wpadamy zbyt często w złość, niezadowolenie i krytykanctwo w stosunku do innych. Mówimy, że jesteśmy “oryginalni” podczas gdy “oryginalność” innych irytuje nas i denerwuje. To jest gra i teatr dnia codziennego.

Więc...

Erving Goffman, niekonwencjonalny klasyk amerykańskiej socjologii, uważał, że każdy człowiek to aktor grający na deskach własnego teatru. Czy możemy się z nim nie zgodzić? Wychodząc do ludzi, nakładamy maski, stajemy się aktorami, którzy starają się jak najlepiej zaprezentować przed ”widzami”, i nie muszą to być zupełnie nieznani nam ludzie. Najczęściej to właśnie najbliższa rodzina to odbiorcy naszej maskarady. Żona przed, którą gramy silnego, odpowiedzialnego, służącego pomocą wszystkim wokół. Mąż, który chce nas widzieć w roli spolegliwej, ładnej i głupiutkiej kobietki.

Dzieci, przed którymi staramy się uchodzić za rodzica, bez wad, bez problemów, bez wątpliwości. Można tak wymieniać w nieskończoność... kim więc jesteśmy?

Erving Goffman twierdzi, że wszystkie nasze zachowania można przyrównać do występów scenicznych by pokazać a potem utrzymać pewne wrażenia o nas samych u innych ludzi. Twierdzi również, że taka „gra” jest niezbędna w życiu społecznym, bo będąc aktorami jesteśmy jednocześnie widzami i to, podobno, daje równowagę funkcjonowania społeczeństwa. Czy jednak znajdujemy miejsce, w którym możemy być po prostu sobą?

Są ludzie, przed którymi otwierając się, nie czujemy potrzeby grania. Jeśli masz taką osobę obok która, sama nie grając, docenia to, że jesteś naturalny, szczery, złościsz się, płaczesz czy się śmiejesz, możesz uznać się za niebywałego szczęściarza. To twój azyl, twoje miejsce, twoja garderoba, gdzie zdejmujesz maskę i bez skrępowania mówisz to co naprawdę myślisz. W tej ukrytej przestrzeni nie ma

miejsca na widzów. Tylko tu możesz przez chwilę zakwestionować prawdziwość otaczającej rzeczywistości i oddać się cudowności marzeń.

Zrozumiem, kiedy w tym momencie, większość z nas oburzy się na tak postawioną tezę i powie: „mnie to nie dotyczy, jestem prawdziwy zawsze i wszędzie”. Mamy takie prawo. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy całkowicie wolni i nie uczestniczymy w teatrze życia. Obecnie zakładanie masek jest tak powszechne, nie zastanawiamy się nawet zamieszczając kolejny post na FB czy Instagramie, że świadomie kreujemy swoją rolę. Dziś dwa miliardy ludzi ma swój profil w mediach społecznościowych. Większość z nas pokazuje tam swoje szczęście i sukcesy podbarwiając nieco fakty. Każdy w tym wirtualnym świecie może być modelką, biznesmenem czy celebrytą. Wychodząc z domu, będąc w pracy czy na spacerze, każdy z nas wkłada maskę by osiągnąć konkretny cel. Gry społeczne funkcjonują doskonale w każdej dziedzinie życia, w dyplomacji, finansach, reklamie - gdzie tworzą inną, jakże nierealną przestrzeń.

A co ze szczęściem w tej aktorskiej przestrzeni, którą jesteśmy otoczeni?

Często mówimy, „chciałbym wrócić do czasów, gdy byłem dzieckiem”. Czy aby na pewno? Faktem jest, że mieliśmy o wiele mniej powodów do zmartwień i doświadczaliśmy więcej sytuacji, które sprawiały, że byliśmy szczęśliwi. Zdumiewającym było, jak bardzo proste wydarzenia wywoływały radość i wielki uśmiech na naszej twarzy trwał nieprzerwanie przez godziny a nawet dni. Wraz z wiekiem nasz świat stawał się bardziej sceną, a szczęście zaczęliśmy postrzegać jako coś trudnego do osiągnięcia.

Poddaliśmy się normom społecznym i ogólnym oczekiwaniom budującym nasze życie.

Czy zatem powinniśmy trwać na deskach tego teatru, czy możemy powoli odchodzić od naszej roli? Co możemy zmienić w sobie i w życiu by być choć odrobinę szczęśliwym sobą? Nie ma jednego właściwego rozwiązania jednak czy nie warto próbować?

Moim zdaniem należy próbować zawsze.

Po pierwsze nauczmy się lubić siebie i przestańmy ignorować własne potrzeby.

Komentuj! Goniec.com

~ 21

Próba zadowolenia wszystkich jest „mission impossible”, bo kiedy ty zajmujesz się potrzebami innych, kto zajmuje się twoimi potrzebami? Najczęściej nikt i im szybciej sobie to uświadomisz, tym dla ciebie lepiej.

Dlatego określ jasno swoje potrzeby, wycisz podszepty suflera i podążaj za swoimi emocjami.

Po drugie nie porównujmy się z innymi.

Każdy z nas jest inny, każdy z nas jest wyjątkowy. Zaakceptuj to. Przestań przyglądać się życiu innych w mediach społecznościowych, to jest tylko teatr. Zacznij od akceptacji swojego życia i pomyśl jak dużo w nim osiągnąłeś. Nagródź się za to.

Wreszcie po trzecie. Żyj swoim życiem.

Wiem, wiem, żachniecie się za chwilę, że jesteśmy częścią społeczeństwa a każde społeczeństw ma swoje normy społeczne. ...ale dlaczego frustrujesz się mając 30 lat, że nie masz męża i gromadki dzieci. Czy jesteś pewna, że taki stan dałby ci szczęście. Czy nagannym jest podróżowanie, oddawanie się pasjom, rozwój i spełnianie marzeń. Jeśli to cię napędza i uszczęśliwia rób to bez skrępowania. Niech twoja maska dostosowywania się i odgrywania roli szczęśliwej matki czy szczęśliwego ojca leży spokojnie w kącie. Dbaj o siebie.

Niech też rola „buntownika”, bo buntownik w dzisiejszych czasach to takie romantyczne i być zbuntowanym to brzmi dumnie, nie będzie tylko kolejną kreacją na miarę uzyskania innych korzyści.

Namawiam do odrzucenia przypisanych nam przez społeczeństwo ról. Do nieskrępowanej wolności poznawania siebie i świata. Namawiam do bycia sobą w każdej chwili. Rekomenduję doskonalenie w rozpoznawaniu sztuczności, wyimaginowanego świata, fałszywych ludzi i nierealnych sytuacji. Nie zakładajmy masek w sposób automatyczny. Życie to nie teatr.

Absolwentka Wydziału Poligrafii Politechniki Warszawskiej.

Pasjonatka rozwoju osobistego. Kobieta uwielbiająca podróże i dobrą kuchnię. Pozostająca w nieustającej miłości do Greckiej Krety. Traderka zafascynowana światem kryptowalut, ceniąca niezależność finansową.

Lubiąca dobrą literaturę i film.

Krystyna Kotlińska

22

SŁUŻBA ZDROWIA WCIĄŻ PRZECIĄŻONA foto: Shutterstock

Czy epidemia koronawirusa już za nami? Jak wygląda aktualna sytuacja, związana z obostrzeniami w miejscach publicznych?

W placówkach służby zdrowia nadal utrzymany zostaje obowiązek zakrywania ust i nosa. W innych zakładach pracy ten środek ostrożności został już zniesiony. Utrzymanie obowiązku w ośrodkach medycznych i opieki zdrowotnej ma na celu ochronę osób najbardziej wrażliwych na zakażenia. Obecnie przepisy antycovidowe weryfikowane są w cyklu trzytygodniowym i w zależności od wskazań liczbowych uaktualniane zgodnie z przewidywaniami na najbliższy czas.

Mimo, że po zniesieniu restrykcji aktywność społeczna i zawodowa Brytyjczyków wraca do normy, to właśnie sektor opieki zdrowotnej wciąż boryka się ze skutkami pandemii. Nie maleje obciążenie obowiązkami pracowników służby zdrowia. Aby choć częściowo pokryć zapotrzebowanie na pracę wykwalifikowanych pracowników szefowie NHS zarekomendowali zwiększenie liczby nadgodzin oferowanych pracowników oraz sięgnięcie po listę emerytowanych pracowników, którym można zapropono13 maja 2022

wać większy udział w szkoleniu młodszych pracowników i studentów oraz usprawnić prowadzenie konsultacji medycznych. We wrześniu na emeryturę odejdzie kolejne 21 tysięcy doświadczonych medyków, a kolejka Brytyjczyków oczekujących na leczenie kolana czy operację biodra sięga sześciu milionów pacjentów.

Nieprzerwanie trwa ogólnokrajowy proces szczepienia populacji Brytyjczyków przeciwko koronawirusowi.

Osobom starszym (po 75 roku życia) i szczególnie narażonym na zakażenie lub ostry przebieg choroby oferowana jest czwarta dawka przypominająca. Szerszej społeczności zaoferowany zostanie jesienią specjalnie opracowany booster jesienny, jednak szczegóły tego programu nie są jeszcze znane.

Dzieciom między 5 a 11 rokiem życia oferowany są dwie dawki szczepionki o zmniejszonej sile działania.

Według najnowszych danych Krajowego Urzędu Statystycznego (Office for National Statistics), nastąpił rekordowy spadek liczby zakażeń Covid-19. W ostatnim tygodniu kwietnia pozytywny wynik miało około 2,8 mln Brytyjczyków i jest to 900 tysięcy mniej niż tydzień wcześniej. Eksperci są ostrożni w przewidywaniu trendu, zwłaszcza, że rozpoczął się sezon masowych imprez, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusa, mimo to, optymistycznym pozostaje fakt, że taki spadek zakażeń jest największym spadkiem od początku pandemii. Tendencje spadkowe widoczne są we wszystkich grupach wiekowych. Z mniej optymistycznych danych wynika, że wciąż z powodu covid-19 tygodniowo umiera ponad tysiąc Brytyjczyków. Ponad 11 tysięcy osób przebywa obecnie w szpitalu z powodu koronawirusa, a niemal 300 pacjentom niezbędny jest respirator.

Małgorzata Skibińska

23

24 ~ wakacje

NAJTAŃSZE I NAJDROŻSZE MIASTA NA WAKACJE DLA MIŁOŚNIKÓW JEDZENIA BELGRAD

foto: Shutterstock

Jesteś smakoszem, uwielbiasz próbować nowych smaków, jednocześnie podróżując?

Holidu, wyszukiwarka apartamentów i domów wakacyjnych, przygotowała listę miast w Europie, w których jedzenie i picie nie uszczupli niczyjego portfela! Korzystając z danych Numbeo, dotyczących kosztów życia, uszeregowała miasta według średnich kosztów, między innymi za butelkę wina czy posiłek dla dwojga i stworzyła gastronomiczny przewodnik po Europie, niezależnie od tego jakim budżetem dysponujesz!

13 maja 2022

wakacje

1. BELGRAD Przy średnim koszcie trzydaniowego posiłku dla dwojga wynoszącym mniej niż 30 euro, Belgrad jest idealnym miejscem na kolejny wyjazd dla tych, którzy cenią sobie dobre jedzenie za rozsądną cenę. To miasto oferuje niepowtarzalne wrażenia kulinarne dla każdego - od wykwintnych dań dla osób z większym budżetem do stoisk z ulicznym street foodem, które zadowolą tych z Was, którzy wolą lokalną kuchnię w okazyjnej cenie.

2. BUDAPESZT

Lecznicze wody termalne, imponująca architektura i niesamowite życie nocne to nie jedyne powody, dla których Budapeszt jest uwielbianym przez Europejczyków celem podróży. Kulinarna strona Budapesztu jest również warta uwagi. Posiłek w niedrogiej restauracji kosztuje tu średnio około 6,56

euro, a cena lokalnego piwa to 1,71 euro - brzmi idealnie, jeśli ktoś szuka budżetowych wakacji! Będąc w Budapeszcie warto wybrać się do jednego z tamtejszych barów tzn. ruin pubs - barów znajdujących się w opuszczonych kamienicach, ozdobionych graffiti. Jeśli więc odpowiada Ci hipsterska atmosfera w przystępnej cenie, wybierz się do Budapesztu!

3. SOFIA

Turyści odwiedzający Bułgarię często wybierają się na narty w góry lub na plażowanie na wybrzeżu, pomijając ciekawe miasto jakim jest Sofia. To miasto to bułgarska perełka architektury, która zaskoczy również swoją ofertą kulinarną. Kawarma czy popularne Gyuzleme to tylko niektóre z popularnych potraw wartych spróbowania. Jeśli więc masz ochotę na typowe bułgarskie przekąski, wegański posiłek lub piwo rzemieślnicze, przyleć do Sofii.

~ 25

KRAKÓW I WARSZAWA W PIERWSZEJ 10!

Tuż za podium, dumnie na miejscu czwartym znalazł się Kraków. Tutaj za kawę zapłacimy średnio 2,09 euro, a za średniej klasy posiłek na mieście zapłacimy 6,27 euro.

Największy wybór restauracji znajdziemy w okolicach rynku i na Kazimierzu. Czeka tu wiele miejsc w pysznymi pierogami, a na mały głód na każdym kroku można tu znaleźć budki z jeszcze ciepłymi obwarzankami.

Na miejscu ósmym w rankingu znalazła się Warszawa. Tutaj turyści mają w czym wybierać. Kameralne knajpki, wystawne restauracje, miejsca ze zdrowym fast foodem, kawiarnie z pysznymi słodkościami, opcje dla alergików - to wszystko można znaleźć w stolicy. Średnia cena lokalnego piwa w Warszawie to 2,51 euro.

OSLO

foto: Shutterstock

GDZIE JEST NAJDROŻEJ? OSLO jest najdroższym miastem w Europie (i na świecie) jeśli chodzi o cenę posiłku.

Oslo jest najdroższym celem podróży na naszej światowej liście miast dla smakoszy!

To norweskie miasto uchodzi za dosyć drogie, jeśli chcemy jeść na mieście. Za średniej klasy posiłek dla dwojga zapłacimy tu około 98,86 euro. Choć cena powala z nóg, Norwegowie bardzo pilnują jakości posiłków, więc możemy mieć pewność, że za taką ceną dostaniemy danie, które zaspokoi nawet najbardziej wymagającego klienta. Koniecznie spróbuj ich wędzonego łososia lub kjøttkaker.

Na drugim i trzecim miejscu znajdują się szwajcarskie miasta ZURYCH I GENEWA

Kolejnymi równie drogimi miastami są szwajcarskie Zurych i Genewa. Nie jest zaskoczeniem, że to właśnie te dwa miasta plasują się równie wysoko, jeśli chodzi o ceny jedzenia i picia na mieście. Aczkolwiek, podobnie jak w Oslo, wysoka cena równa się wysokiej jakości. Szwajcaria to ojczyzna przepysznej czekolady i rozpływającego się w ustach raclette - tego koniecznie trzeba spróbować. Średniej klasy trzydaniowy posiłek dla dwojga kosztuje w Zurychu około 116,97 euro, a piwo w Genewie 7,31 euro - pamiętaj więc, aby sporo zaoszczędzić, zanim wybierzesz się na wycieczkę do Szwajcarii!

METODOLOGIA

Aby utworzyć indeks miast dla smakoszy, zebraliśmy najpierw listę ponad 150 miast, korzystając z „The world’s 100 best cities” z bestcities.org i innych źródeł. Jako podsta-

wowe źródło danych do tego rankingu wykorzystaliśmy bazę danych Numbeo Cost of Living, pobierając dane w marcu 2022 roku.

Korzystając z tej bazy danych, wzięliśmy pod uwagę dane dostępne dla kategorii “restauracja i rynek spożywczy” w każdym mieście.

Pod uwagę wzięliśmy tylko miasta, dla których dostępne były dane dla wszystkich wskaźników.

Następnie uszeregowaliśmy miasta od pierwszego (najtańsze) do ostatniego (najdroższe), przy czym niektóre czynniki były ważniejsze od innych. Następnie zsumowaliśmy wyniki, aby uzyskać łączny wynik, po czym uszeregowaliśmy miasta.

Tekst przygotowany przez Holidu. To czołowa metawyszukiwarka obiektów wakacyjnych.

26 ~ wakacje

DOKĄD NA URLOP?

ZNANY 10 NAJPOPULARNIEJSZYCH KRAJÓW NA ŚWIECIE, DO KTÓRYCH POLACY POJADĄ NA WAKACJE W 2022 ROKU CHORWACJA

foto: Shutterstock

Po dwóch latach ciągłych ograniczeń w podróżowaniu, nadszedł moment, kiedy możemy swobodniej myśleć o planowaniu kolejnego urlopu, wakacji lub weekendowego wypadu.

Wiele z nas chciałoby nadrobić czas, w którym podróżowanie było niepewną i raczej stresującą sytuacją. Który kraj odwiedzić w pierwszej kolejności?

Ranking powstał po przeanalizowaniu wyszukiwań w Google z ostatnich 12 miesięcy; pokazuje, które kraje cieszą się największą popularnością wśród polskich turystów.

13 maja 2022

wakacje

GRECJA

Ranking wygrywa kraj, który najbardziej kojarzy nam się z filmem Mamma Mia! Tym krajem jest Grecja! I to ona znajduje się na pierwszym miejscu najczęściej wyszukiwanych krajów wśród turystów. Grecja posiada niesamowitą ofertę turystyczną, a jej bogactwo archeologiczne, historyczne i filozoficzne, zaciekawi większość wymagających odwiedzających. Piękne, greckie plaże i krystalicznie czysta woda - to wszystko czeka na Was w Grecji. A gdyby tego było mało, greckie jedzenie jest wyśmienite - warto spróbować tradycyjnego dania souvlaki!

CHORWACJA

Na drugim miejscu znajduje się kraj, który Polacy uwielbiają i chętnie się do niego wybierają, a tym miejscem jest Chorwacja.

Bliskość tego kraju, do którego można dostać się samochodem, piękno krajobrazów i różnorodność miejsc do odwiedzenia, to to, co przyciąga tu turystów nie tylko w sezonie.

Dubrovnik, Split, Zagrzeb czy Istria to tylko niektóre z miejsc wartych zobaczenia. Podobieństwo języków, polskiego i chorwackiego to również duże ułatwienie w komunikacji na miejscu. Różnorodność owoców morza dostępnych w Chorwacji przyciąga smakoszy z całego świata.

TURCJA

Turcja zajmuje trzecie miejsce w naszym rankingu najpopularniejszych krajów na rok 2022, z łączną liczbą wyszukiwań przekraczającą 4.440 wyszukiwań miesięcznie.

Niezależnie od tego, czy masz ochotę na plażowanie w Antalyi, wypad do Stambułu czy romantyczną wycieczkę do Kapadocji - w Turcji znajdziesz wszystko, czego zapragniesz. Kuchnia turecka oferuje pyszne specjały, w tym znakomite meze i słodkie przysmaki, takie jak baklava.

ALBANIA

Tuż za podium znajduje się Albania. Kraj, który nie jest tak bardzo zdominowany przez masową turystykę, dzięki czemu piękno przyrody jest tu widoczne na każdym kroku. Ilość wyszukiwań w Google tego kraju, potwierdza duże zainteresowanie Polaków, aby właśnie tam spędzić kolejny urlop. Nic dziwnego, Albania to piękne góry i magiczne wybrzeże. Wszyscy szukający dobrej zabawy powinni wybrać się do Sarandy, a ci, którzy szukają rajskich wakacji w pięknym miejscu, zachwycą się takimi kurortami jak Ksamil czy Himare.

się wiele ciekawych jaskiń. Valletta, stolica kraju, otrzymała w 2018 roku tytuł Europejskiej Stolicy Kultury i jest przepięknym centrum sztuki, designu i architektury.

HISZPANIA

Kraj tapas, paelli i sangrii zajął szóste miejsce! Hiszpania zawsze była absolutnym faworytem wśród polskich turystów i nie inaczej jest w roku 2022. Hiszpania, szczycąca się jednymi z najlepszych plaż i najbardziej urzekającym pasmem górskim w Europie, ma niesamowicie zróżnicowany krajobraz. Tutaj nie będziecie mieli problemu ze znalezieniem pysznego posiłku, praktycznie na każdym kroku można tu znaleźć wyjątkowe, lokalne knajpki. Hiszpania to kraj ludzi cieszących się każdym dniem i lubiących nocne życie, więc przygotuj się na szaloną fiestę.

BUŁGARIA

Na kolejnym miejscu w naszym rankingu znajduje się Bułgaria. Ten kraj, położony nad Morzem Czarnym cieszy się niezwykłą popularnością wśród turystów, nie tylko z Polski.

Szerokie, piaszczyste plaże i wiele kurortów z bogatą ofertą imprezowo-kulturalną, przyciągają latem wielu turystów z całego świata.

Oczywiście, dla tych, którzy szukają cichego, spokojnego miejsca na rodzinne wakacje czekają piękne, malownicze wioski, jak na przykład Veliko Tarnovo, z dala od wielkich kurortów. Nie każdy wie, że Bułgaria słynie z produkcji świetnych kosmetyków na bazie olejku różanego. To idealna pamiątka z wakacji w Bułgarii.

CZARNOGÓRA

Kolejnym krajem w naszym rankingu jest Czarnogóra, która jest jednym z najmniejszych i najpiękniejszych krajów na Bałkanach. Czarnogóra to zapierające dech w piersiach góry Durmitor, Adriatyk, jeziora oraz zachwycające kaniony. To idealne miejsce dla fanów trekkingu. Z rzeczy wartych odwiedzenia, możemy polecić wyjątkowo położony, wtopiony w góry klasztor Monaster Ostrog

~ 27

oraz gaje oliwne w okolicach miejscowości Bar.

WŁOCHY

Włochy to wymarzone miejsce dla miłośników kuchni włoskiej, która jest słynna i uwielbiana na całym świecie. Spróbuj pizzy w Neapolu, carbonary w Rzymie i bruschetty w Toskanii. A gdy dopadnie Was pragnienie, wybierzcie się do Wenecji, aby napić się uwielbianego przez Włochów Aperol Spritz!

Poza kuchnią, Włochy to kraj, w którym znajduje się więcej zabytków Światowego Dziedzictwa Kultury niż w jakimkolwiek innym kraju na świecie, więc jest to prawdziwy diament dla podróżników zainteresowanych odkrywaniem tych legendarnych miejsc.

PORTUGALIA

Nasz ranking zamyka przepiękna Portugalia. Warta odwiedzenia o każdej porze roku, w szczególności Lizbona i czarujące Porto. Pyszne, lokalne jedzenie i owoce morza, których można spróbować na jednym z Food Marketów oraz niesamowite winiarnie, w których każdy koneser wina znajdzie coś dla siebie - to właśnie jest Portugalia. Pełna smaków, zapachów, wina, pięknych krajobrazów, plaż, klifów i miejsc do surfingu. Kto raz spróbuje Pastel de Nata, nigdy nie zapomni smaku tego wyjątkowego deseru.

METODOLOGIA

W badaniu wzięto pod uwagę wszystkie 195 krajów na świecie. Pominięto Polskę, aby stworzyć ranking, który nie będzie oparty na turystyce w kraju. Ranking Holidu został następnie sporządzony na podstawie średniej liczby miesięcznych wyszukiwań w Google w ciągu ostatnich 12 miesięcy dla każdej z nazw krajów w połączeniu z następującymi słowami kluczowymi: „wakacje”, „atrakcje” i „loty” w celu określenia, które kraje były najbardziej popularne i poszukiwane przez podróżnych

Tekst przygotowany przez Holidu. To czołowa metawyszukiwarka obiektów wakacyjnych.

GRECJA

MALTA

Malta może i jest mała, ale jest wiele powodów, dla których w tym roku stała się ulubionym celem podróży turystów! Ten niewielki archipelag jest miejscem zachwycających krajobrazów i fascynującej historii. Miłośnicy nurkowania będą w siódmym niebie, ponieważ tutejszy podwodny świat jest pełen życia, a w miejscach do nurkowania znajduje

foto: Shutterstock

28 ~ radio

JAK SŁUCHAĆ SAMI SWOI RADIO? Radio dostępne jest z nadajników DAB + w Londynie, Surrey, Sussex, Irlandii i Irlandii Północnej.

Sami Swoi Radio możesz słuchać w najlepszej jakości DAB+ w domu, w pracy czy też w samochodzie. Jeśli jesteś w naszym największym zasięgu DAB+, po prostu w swoim odbiorniku wyszukaj Sami Swoi Radio. Zobacz jakie to proste.

Aplikacje mobilne Sami Swoi Radio i strona www.

Dla tych, którzy mimo największego zasięgu wśród polskich rozgłośni będą mieli trudności z odbiorem lub mają starsze odbiorniki bez DAB+, mogą słuchać Sami Swoi Radio poprzez aplikacje mobilne oraz naszą stronę www.SamiSwoiRadio.co.uk.

Sami Swoi Radio można słuchać przez stronę internetową na różne sposoby:

1. Klikając przycisk “play” w widgecie radia na stronie głównej lub tym poniżej.

2. Klikając w link. Otworzy się nowa karta z Playerem Sami Swoi Radio.

3. Kolejną opcją jest pobranie pliku playlisty Sami Swoi Radio i uruchomienie go w dowolnym odtwarzaczu multimedialnym na swoim PC.

Wolisz słuchać radia na telefonie?

Już teraz możesz pobrać dedykowaną aplikację Sami Swoi Radio na telefon lub tablet z systemem Android oraz iOS. 1. Aby pobrać aplikację na telefon, kliknij Google Play lub Apple Store, bądź wejdź bezpośrednio do sklepu i wyszukaj Sami Swoi Radio. Możesz także zeskanować aparatem w telefonie kod QR. 2. W sklepie Google Play lub App Store kliknij Zainstaluj. Aplikacja pobierze się na Twój telefon lub tablet.

3. Po instalacji po prostu wejdź do aplikacji i słuchaj Sami Swoi Radio po swojemu!

13 maja 2022

Sami Swoi Radio na urządzeniach z Alexa.

Aby uruchomić Sami Swoi Radio w Twojej Alexie należy wybrać jeden z trzech poniższych sposobów.

1. Powiedz w kierunku Alexy: “Alexa, ENABLE The Polish Radio”. Jeśli komenda zostanie prawidłowo odczytana przez Alexę - wówczas powinna ona rozpocząć odtwarzanie naszej stacji radiowej.

Każde następne uruchomienie Sami Swoi Radio wystarczy, że będzie poprzedzone komendą: “Alexa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio”.

2. Odwiedź stronę z Sami Swoi Radio Alexa Skill i aktywuj go na swoim koncie: 3. Jeśli czynności z punktu 1 i 2 nie okażą się wystarczające, wówczas należy odwiedzić stronę Amazon.co.uk i zalogować się do konta do którego jest przypisana Twoja Alexa. Następnie w oknie wyszukiwania wpisz: “Sami Swoi Radio”. Po wyszukaniu naszej stacji radiowej, kliknij na logo Sami Swoi Radio. Następnie należy uruchomić Skill na Alexę. Po prawej stronie monitora znajduje się sekcja pod nazwa: “Get this Skill”. Kliknij w przycisk “ENABLE” pod tym napisem. Teraz wydaj komendę: “Alexa, Open The Polish Radio” lub “Alexa, Start The Polish Radio” - i Twoja Alexa powinna rozpocząć odtwarzanie naszej stacji.

Jeśli mimo powyższej instrukcji nadal masz problem z uruchomieniem Sami Swoi Radio na swojej Alexie, napisz do nas a my Ci pomożemy.

Sami Swoi Radio na platformach radiowych.

Na tym oczywiście nie koniec. Sami Swoi Radio jest dostępne także na największych,

globalnych radiowych platformach internetowych, takich jak Tuneln Inc, MyTunerRadio, Radio.pl, Radio UK czy Zeno.FM. Opcje słuchania są dwie: możesz odtworzyć Sami Swoi Radio bezpośrednio na stronach tych platform lub jeśli preferujesz aplikacje, możesz pobrać je na swój telefon i wyszukać Sami Swoi Radio.

1. Wejdź na wybraną platformę radiową z podanych linków poniżej.

2. Kliknij przycisk “Play” i słuchaj Sami Swoi Radio.

3. Możesz też pobrać aplikacje tych platform na telefon lub tablet z iOS lub Android. Jak już to zrobisz, po prostu wyszukaj stacji Sami Swoi Radio i ciesz się najlepszą muzyką.

Tuneln Inc - https://tunein.com/radio/ Sami-Swoi-Radio-s240836/ Radio.pl - https://www.radio.pl/s/samiswoiradio Radio UK - https://www.radio-uk.co.uk/ sami-swoi-radio Zeno.FM - https://zeno.fm/sami-swoiradio/ My Tuner Radio - https://mytuner-radio. com/radio/sami-swoi-radio-472128/ Radio Garden Live - http://radio.garden/ listen/sami-swoi-radio/Co3rXGbE Sami Swoi Radio można także słuchać na telewizorach za pomocą dekodera Canal+ (NC+) w aplikacji Radio+ na kanale 616.

radio

Baw się razem z Sami Swoi Radio!

Sobota godz. 19:00 - “Clublife” with Tiesto Właśc. Tijs Michiel Verwest. Wielokrotnie wyróżniony tytułem najlepszego DJ-a w plebiscycie czasopisma „DJ Magazine”. Został nazwany „najlepszym DJ–em wszech czasów” przez magazyn „Mix”. Tworzył wspólnie nagrania z producentami, takimi jak Armin van Buuren czy Ferry Corsten. W soboty usłyszysz go w programie “Clublife”. Start godz. 19:00 Sobota godz. 20:00 - “Find Your Harmony”

with Andrew Rayel Andrew Rayel pochodzi z Mołdawii. W wieku 13 lat zaczął produkować swoje pierwsze utwory. Inspirował się twórczością Tiesto i Armina van Buurena. Zadebiutował w 2010 roku utworem “Always In Your Dreams”. Dzisiaj jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych DJ-ów na całym świecie. W Sami Swoi Radio w każdą sobotę o 20:00 zapraszamy na jego dwugodzinny program “Find Your Harmony”.

Sobota godz. 22:00 - “A State Of Trance”

with Armin Van Buuren Armin van Buuren – holenderski DJ, producent muzyki trance, z wykształcenia prawnik. Jeden z najpopularniejszych i utytułowanych DJ-ów na świecie. W kazda sobote o 22:00 w Sami Swoi Radio zapraszamy na jego kultowe “A State Of Trance”.

Sobota/Niedziela godz. 00:00 - “Planet Perfecto”

with Paul Oakenfold Paul Mark Oakenfold – brytyjski DJ i producent muzyczny. Z wykształcenia jest kucharzem. Uznawany za ikonę muzyki klubowej, jako jeden z pierwszych spopularyzował ten typ muzyki. Po ponad 30 latach kariery nadal jest aktywnym producentem i didżejem. W kazda sobotnio/niedzielna noc o 00:00 w Sami Swoi Radio uslyszysz jego “Planet Perfecto”.

~ 29

30 ~ raport

Curd, dżem czy chutney?

foto: Shutterstock

BRYTYJCZYCY MAJĄ CURD I CHUTNEY, KTÓRE DLA WIELU POLAKÓW STANOWIĄ ZAGADKĘ. W POLSCE ISTNIEJE BARDZO SUBTELNA RÓŻNICA POMIĘDZY MARMOLADĄ, POWIDŁAMI, DŻEMEM I KONFITURĄ, KTÓRA UMYKA MŁODSZEMU POKOLENIU POLAKÓW ZA GRANICĄ. CZYM TO SIĘ RÓŻNI I Z CZYM TO SIĘ JE? Dżem: polski czy brytyjski?

Tradycyjna babcina konfitura kojarzy się z dzieciństwem w Polsce...

Ale czy dżem to polski wynalazek?

Niestety nie. Pierwsze przepisy na owoce smażone z miodem pochodzą z Rzymu z 4 wieku. Musiało minąć kilkaset lat, by z Bliskiego Wschodu do Europy dotarł cukier, co mocno uprościło produkcję przetworów.

Legenda mówi, że Joanna d’Arc posilała się przed bitwą dżemem pigwowym. Wśród mniej znanych pozycji z dorobku Nostradamusa jest książka o dżemie. Jest autorem przepisu na dżem wiśniowy, pigwowy i gruszkowy. Zauważył od razu 13 maja 2022

ich dobroczynne właściwości. Dżemy mogą zawierać sporo witamin takich, jak witamina C, co było ważne szczególnie w czasach, gdy przez dużą część roku nie było dostępu do świeżych owoców. Pierwszą marmoladę (pomarańczową) stworzył w 1561 roku lekarz Marii, królowej Szkotów. A w Polsce? Przedwojenna książka „Konfitury, dżemy i inne konserwy owocowe” tłumaczy, że „jam’y są to konserwy owocowe, których moda ostatniemi laty przyszła do nas z Anglii”.

Dżem i konfitura

Starsze pokolenie zna jeszcze różnicę pomiędzy różnymi rodzajami

przetworów owocowych. U młodszego ta wiedza zanika, a wszystkie przetwory znane są pod jedną zbiorczą nazwą: dżem. Tymczasem dżemy to zazwyczaj bardzo słodkie przetwory, w których na 100 g przypada co najmniej 35 g owoców. O ile dżem to owoce gotowane z cukrem, to marmoladę gotuje się z wcześniej przygotowanym syropem. W konfiturze wyraźnie widać całe owoce, dlatego robi się ją z wiśni, porzeczek czy jeżyn. Rosjanie piją herbatę z konfiturą. Czarny, gorzki czaj, a w nim cierpka, ciemna jak noc konfitura z jeżyn czy porzeczek – to pyszny deser, który świetnie zapobiega przeziębieniom.

Powidła a marmolada Powidła zawierają najwięcej owoców, bo aż 160 g na 100 g produktu.

W ogóle nie powinno się dodawać do nich cukru. Są gęste, długo się je robi i mają kwaskowaty smak charakterystyczny dla śliwek, aronii czy rabarbaru. Ponieważ robi się je długo i nie da się tu iść na skróty (dżem można tymczasem „zaprawić” środkiem żelującym), powidła to najrzadziej dostępny w sklepach, najbardziej ekskluzywny produkt.

Najczęściej występuje w wersji domowej.

Marmolada ma z kolei sztywną konsystencję i jest w niej co najmniej 50 proc. owoców. Dzięki

raport temu, że można ją sprzedawać w blokach i kroić, to ona najlepiej nadaje się do ciast czy ciastek, jak np. baletki z makiem. W Polsce wielu do dziś kojarzy się z marmoladą wieloowocową – tanim wyrobem z czasów PRL, w którym trudno było się doszukać smaków konkretnych owoców. Na Wyspach marmoladę też się jada, ale najczęściej w wersji z cytrusów: pomarańczy, cytryn lub grejpfrutów.

Co to jest curd?

Gdy już jesteśmy przy brytyjskiej marmoladzie z cytrusów, trzeba wspomnieć o innym typowo wyspiarskim wyrobie. Curd to krem cytrynowy o smaku, którego nie da się pomylić z niczym innym. Maślana konsystencja, gorycz, słodycz i kwaskowość cytryn z cukrem – istnieją tacy, którzy mogą jeść ten deser łyżkami. Przepis najłatwiej opisać w ten sposób: to kogel-mogel, ale z cytrynami, który podgrzewa się na małym ogniu.

Co to jest chutney?

Szukając na sklepowej półce na Wyspach dżemu, wielu z nas nie raz trafiło na chutney. Po spróbowaniu następowała zwykle konsternacja – wygląda jak dżem, ale może być mdły lub słony... O co w tym chodzi?

Chutney to potrawa pochodząca z Indii, gdzie wygląda zupełnie inaczej niż na Wyspach. W Indiach to ostry sos z kokosem czy chilli; Anglicy dodają do niego cukru i konserwują octem, by móc go przechowywać przez wiele miesięcy. W wersji foto: Shutterstock

brytyjskiej może zawierać jabłka, śliwki czy rabarbar i dlatego tak łatwo pomylić go z dżemem. Serwowany jest np. z daniami obiadowymi czy serem żółtym, co też może się w pierwszej chwili wydawać dziwne.

Nasze a brytyjskie pikle

Zupełnie można się pogubić, jeśli chodzi o brytyjskie pikle. U nas najczęściej mowa o piklowanej cukinii, ogórkach czy innych warzywach, które przypominają korniszony czy ogórki konserwowe.

Na Wyspach też da się znaleźć pikle tego rodzaju: w Harrym Potterze jedzono piklowane cebulki, węgorze czy ślimaki. Istnieją jednak również inne pikle. Słynne pikle Brantston z wyglądu przypominają dżem, ale poza jabłkami i cukrem zawierają też cebulę, marchewki, ocet czy ogórki. Jednocześnie Brytyjczycy mają w sklepach półki pełne pikli na wzór indyjski. Tamte są tłuste i ostre. Zmyliły niejednego Polaka, bo występują w tak klasycznych wariantach jak mango, limonka czy pigwa. Takie pikle je się z ryżem lub serem żółtym. Na koniec jest jeszcze brytyjskie „preserve”. Wygląda identycznie jak dżem i to nie bez powodu. Tego typu przetwór to owoce gotowane w całości w cukrze, wykorzystywane np. do ciast. Jednak wiele miękkich owoców w wyniku ugotowania rozpada się, przez co zaczyna wyglądać zupełnie jak tradycyjne, polskie przetwory. Jak widać, nawet znając w teorii wszystkie te rodzaje owocowych produktów, i tak da się pomylić podczas zakupów.

Sytuację dodatkowo skomplikowa-

ło to, że wraz z polską kuchnią na Wyspy zawędrowały rodzime przetwory z właściwą dla naszej części Europy terminologią. Nie dziwi dziś w brytyjskim markecie opakowanie knedli truskawkowych opisane jako „curd dumplings with strawberry”...

Nietypowe przetwory i kombinacje

Załoga Star Treka, Atomówki, bohaterowie seriali – wszyscy w amerykańskiej telewizji zajadają się kanapkami z dżemem i masłem orzechowym – Peanutbutter & Jelly. Z polskiego punktu widzenia trudno to zrozumieć, ale może warto na chwilę zapomnieć o logice i przynajmniej spróbować? Do tego „delikatesu” używa się najczęściej przetworów jabłkowych. Według badań z 2002 roku przeciętny Amerykanin, zanim zda maturę, zdąży zjeść w swoim życiu 1500 takich kanapek. Warto przy okazji wyjaśnić, że obecnie w większości przepisów wymienia się dżem, ale na początku do przygotowania takiej kanapki używano czegoś w rodzaju galaretki z soków owocowych - Jelly.

W świecie brytyjskich przetworów jest kilka innych zjawisk, które dla wielu Polaków są trudne do pojęcia.

Dwa lata po wynalezieniu kanapki Peanutbutter & Jelly, w 1902 roku niemiecki wynalazca Justus von Liebig zainteresował się drożdżami z londyńskich browarów, które pozostawały po produkcji piwa. Tak powstał Marmite, czyli jedna z najbardziej kontrowersyjnych brytyjskich potraw. Kwaśny, trudny do opisania smak ma tylu samo zwolenników,

~ 31

co przeciwników. Gdy powstawało Marmite, na rynku dawno już istniał sos Worcestershire. Na liście kilkunastu składników znajduje się między innymi cebula, anchois i melasa. Oba klasyczne, ciemne, brytyjskie sosy łączy umami, ten sam, który odpowiada za niepodobny do niczego smak suszonych pomidorów czy zupy miso. Takie przysmaki stosowane z umiarem podbijają wszystkie inne tony wyczuwalne w daniu, ale w nadmiarze odrzucą.

Marmolada pomarańczowa Marii, królowej Szkotów Składniki: 5 pomarańczy 3 jabłka 450 g cukru

Przygotowanie: Owoce zalać wodą i gotować przez godzinę, aż skórka zmięknie.

Następnie całość przepuścić przez młynek – ze skórkami. Zważyć uzyskaną pulpę i dodać tyle samo cukru. Całość usmażyć, a następnie przełożyć do wyparzonych słoików.

Okupacyjna marmolada z buraków

Składniki: 2 buraki 4 łyżki cukru sok z połówki cytryny szczypta soli, szczypta cynamonu Przygotowanie: Pieczone buraki zblendować i smażyć na patelni z cukrem. Na koniec dodać cukier i przyprawy i smażyć do uzyskania „marmoladowej” konsystencji.

Arkas z „Pana Tadeusza” Składniki: 1 litr mleka 1 cytryna 6 kurzych żółtek szczypta szafranu 200 ml czerwonego wina 50 ml wódki różanej 100 ml miodu 4 figi

Przygotowanie: Żółtka i cukier utrzeć i podgrzać z mlekiem i szafranem. Figi gotować w winie, aż odparuje. Arkas to podgrzana mikstura z mleka, szafranu, żółtek i cukru podawana z figami i z miodem, skropiona wódką różaną.

Sonia Grodek

32 ~ raport

STAROŚĆ

w WIELKIEJ BRYTANII

foto: Shutterstock

Wielu z Polaków, którzy przyjechali na Wyspy Brytyjskie po roku 2004, zaczyna wkraczać w wiek emerytalny. Co im przysługuje i ile pieniędzy mogą dostać na starość?

ILE WYNOSI EMERYTURA? Emeryt może liczyć maksymalnie na 185.15 funtów tygodniowo podstawowej stawki emerytalnej. Do ułamka tej kwoty uzyskuje prawo już po 10 latach legalnej pracy na Wyspach, a na pełne świadczenie trzeba pracować 30 lat. Może dodatkowo zwiększyć emeryturę, pracując dłużej (minimalny wiek emerytalny to 66 lat dla mężczyzn i dla kobiet). Emerytury nie dostaje się automatycznie. Urząd wysyła list ze wskazówkami, gdy zbliża się wiek emerytalny. Osoby, które w tym czasie będą np. za granicą, muszą same zgłosić się po swoje świadczenie. Wysokość emerytury rośnie o średnio 2,5 % rocznie. Mężczyźni i kobiety urodzeni przed 1951 13 maja 2022

-1953 rokiem, mogą dostać dodatkową emeryturę w wysokości nawet 185,90 funtów.

Młodsi się do niej nie kwalifikują, ale można odziedziczyć świadczenie po partnerze urodzonym przed 1951 rokiem. Niektórzy mają jeszcze więcej pieniędzy na starość, jeśli w pracy był dodatkowy fundusz, z którego można czerpać po osiągnięciu określonego wieku. W najgorszej sytuacji niewątpliwie są ci, którzy nie kwalifikują się do emerytury.

Warto zastanowić się, czy nie uda się „uskładać” okresu potrzebnego do tego, by pobierać świadczenie. Jako lata, w których składki były opłacane, liczą się też lata na zasiłku dla bezrobotnych czy czas poświęcony na opiekę nad np. rodzicami. Zbliżając się do wieku emerytalnego, a nawet po jego przekrocze-

niu, można też dobrowolnie zacząć płacić składki, by uzyskać prawo do emerytury.

Jeśli np. łączny okres opłacania składek wynosił 8 lat, warto około 60-tki zacząć opłacać dobrowolne składki, by wyrobić sobie prawo do emerytury. Jeśli tylko partner opłacał składki, można ubiegać się o 80-85 funtów tygodniowo z jego ubezpieczenia.

CZY PRACA W POLSCE LICZY SIĘ DO EMERYTURY?

Tym, co najbardziej interesuje większość Polaków, są dwie kwestie. Po pierwsze, czy można mieszkać w Polsce, pobierając brytyjskie świadczenie, a po drugie, czy da się pobierać obie emerytury jednocześnie lub

raport brytyjskie świadczenie za pracę w Polsce?

Tu mamy same dobre wiadomości. Nic nie stoi na przeszkodzie, by starość spędzić w dowolnym kraju świata, w tym – w Polsce.

Jeśli chodzi o drugie pytanie, to osoba, która nie może doliczyć się 10 lat opłacania składek na Wyspach, może posiłkować się swoimi latami pracy w Polsce, bo te składki liczą się tak samo. Można też wybrać inaczej i pobierać dwie emerytury: np. za 10 lat pracy na Wyspach i 20 lat pracy w Polsce, z tym że nie można pobierać pieniędzy z dwóch źródeł za te same lata pracy (czyli: praca w Polsce liczy się albo do brytyjskiej, albo do polskiej emerytury). Jak podaje rządowa strona Powroty.gov.pl: „osoba, która pracowała jakiś czas w Wielkiej Brytanii, a następnie na stałe zamieszkała w Polsce, będzie mogła złożyć wniosek o wypłatę brytyjskiej emerytury w ZUS. Właściwą jednostką jest Oddział ZUS w Gdańsku”. W obu krajach, aby udowodnić lata przepracowane za granicą, trzeba mieć dokumenty, które to poświadczają. Warto więc zbierać wszelką dokumentację z ZUS i od pracodawcy. Na koniec warto pamiętać, że aby pobierać emeryturę na Wyspach, trzeba mieć status osoby osiedlonej, a do ubiegania się o dodatkowe zasiłki jak Pension Credit, trzeba faktycznie tu mieszkać.

DOSTATNIA STAROŚĆ NA WYSPACH?

Jak widać, temat zabezpieczenia na starość na Wyspach nie jest tak prosty, jak wydaje się niektórym imigrantom. Rzeczywiście: emeryt, który całe życie pracował, oszczędzał, a dodatkowo był ubezpieczany przez szefa, może na starość wypoczywać pod palmą. Gdy jednak weźmiemy sytuację osoby, która ma za sobą 10 lat opłacania składek i na starość otrzymuje równowartość 1000 zł miesięcznie, to jej sytuacja jest już nie do pozazdroszczenia. Społeczeństwo starzeje się, coraz więcej osób pracuje w nieregularny sposób i nie opłaca składek, a budżet jest dziś obciążony najbardziej w historii. Prawdopodobnie tendencja do niskich świadczeń utrzyma się. Dlatego najlepszym, co można zrobić z myślą o swojej starości, jest inwestowanie i pomnażanie majątku we własnym zakresie.

znaleźć Polki i Polaków. A ile kosztuje pobyt? Średnio 704 funty tygodniowo za dom opieki i 888 funtów za pobyt w domu opiekuńczym ze stałą opieką pielęgniarską. To może być problem dla większości osób starszych. Na szczęście w pokryciu tych kosztów pomaga urząd gminy. Najpierw jednak oceni, jakim majątkiem dysponuje pacjent. Tu można się zdziwić, bo pod uwagę brane są wszystkie zasiłki i dodatki, które przysługują starszej osobie, nawet, jeśli o nich nie wie i z nich nie korzysta. Właściciele domów mogą być natomiast poproszeni o sprzedanie nieruchomości, by w ten sposób ulżyć w kosztach opieki.

Część osób w ostatnich latach przekazywała dom wnukom lub sprzedawała go, by uniknąć dokładania się do swojego rachunku za dom opieki. Niestety, jeśli zostanie to wykryte przez urząd, to dom i tak zostanie wliczony do posiadanego majątku. Po miejsce w domu opieki można zgłosić się samemu. Często jednak stroną zgłaszającą jest członek rodziny, lekarz lub sama gmina, jeśli dotrą do niej np. skargi od sąsiadów czy zaniepokojone głosy znajomych. Po opłaceniu wszystkich kosztów urząd gminy zostawi emerytowi do dyspozycji minimum 25 funtów tygodniowo.

OPIEKA NAD OSOBAMI STARSZYMI

Wielu Polaków zaczynało życie na Wyspach od mieszkania u osoby starszej w zamian za opiekę i niewielką pensję. Każdy, kto ma w mieszkaniu wolny pokój, może pomyśleć o takim rozwiązaniu na starość. Wciąż trzeba będzie płacić, ale nawet o 60 proc. mniej, niż za samą opiekę. Ceny pomocy pielęgniarki, kucharki, sprzątacza czy rehabilitanta wahają się w granicach 15-25 funtów za godzinę, co daje nawet 1000 funtów tygodniowo przy pełnym wymiarze godzin. W przypadku wielu osób wystarczy jednak kilka godzin pomocy w tygodniu, więc te koszty są znacznie niższe.

~ 33

DODATKOWA POMOC Nawet w przypadku pełnej emerytury trudno mówić o kokosach. Ci, którzy mają problemy z pokryciem podstawowych kosztów, mogą ubiegać się o Pension Credit. Przede wszystkim to pieniądze dla tych, którzy dostają mniej niż ok. 180 funtów tygodniowo i chcą wzbogacić swój dochód. Dodatkowo mogą kwalifikować się do Housing Benefit, który pomoże w pokryciu czynszu, do obniżki podatku lokalnego, darmowej opłaty abonamentowej z telewizję dla osób powyżej 75 roku życia, zakupu okularów i opłaceniu wizyt u dentysty, a także w pokryciu kosztów opału.

PODEJŚCIE DO SENIORÓW

Czy osoba starsza na Wyspach ma lepiej, czy gorzej niż w Polsce? Odpowiedź, jak to często bywa, brzmi: to zależy. Tryskająca życiem, 61-letnia Mary Portas i podróżująca po całym świecie 76-latka Helen Mirren z pewnością powiedziałyby, że to dobre miejsce, żeby się zestarzeć. W knajpie, klubie i na lekcji tańca osoby starsze nie dziwią. Kolorowe stroje i szalone fryzury przystoją tu w każdym wieku, więc łatwiej wyrażać siebie niezależnie od metryki. Jest jednak i druga strona medalu. W badaniach nad samotnością dorosłych Wielka Brytania zajmuje miejsce w czołówce, a Polska jest u dołu skali w porównaniu do całej Europy. Nie przypadkiem jednym z zajęć, które Polacy najczęściej wykonują w Wielkiej Brytanii, jest opieka nad osobami starszymi. Zepchnięte do ośrodka, zapomniane przez rodziny – to też jest obraz starości na Wyspach. Tak czy inaczej, średnia życia wydłuża się, a osób starszych przybywa z każdym rokiem. Można więc sądzić, że rzeczywistość będzie coraz lepiej przystosowana do ich potrzeb.

Sonia Grodek

MIESZKANIE W DOMU OPIEKI

W Polsce o mieszkaniu w domu opieki myślimy ze strachem, pamiętając straszne historie z mediów o nieprofesjonalnie prowadzonych przytułkach dla starców. Rzeczywiście nic nie zastąpi własnego mieszkania, ale dom opieki to profesjonalna pomoc lekarska i domowa, o której trudno pomarzyć, gdy mieszkamy sami. Brytyjskie przytułki wyglądają często jak szereg połączonych ze sobą mieszkań, więc rezydenci mają poczucie, jakby byli we własnym domu. Z pewnością polskim pacjentom nie przeszkodzi to, że w większości takich miejsc wśród obsługi łatwo można

foto: Shutterstock

34 ~ raport

WAKACJE

ZUPEŁNIE ZA DARMO

foto: Shutterstock

Urlop na egzotycznej wyspie dziś nie jest już obiektem pożądania jak kiedyś. Nastała moda na to, co lokalne i proste, a sprzyjają jej rosnące ceny i ogólna niepewna sytuacja społeczna. Czy da się pojechać na wakacje... za darmo?

PILNOWANIE I ZAMIANA Pilnowanie domu nie brzmi zbyt ekscytująco. Tymczasem potrafi w pozytywnym sensie wywrócić życie do góry nogami. Pisarz Andrzej Stasiuk opowiada w wywiadach, że kilkadziesiąt lat życia w Beskidzie zaczęło się od tego, że kolega poprosił go, by popilnował mu domu na czas wyjazdu. Nieco inaczej zaczyna się film „Holiday”, w którym Kate Winslet postanawia zamienić się z Cameron Diaz na domy, by spędzić za grosze wakacje w innym kraju. Niejedna komedia dla nastolatków rozpoczyna się od tego, że bohater ma 13 maja 2022

pilnować domu lub psa w zupełnie pustym domu... Wbrew pozorom takie oferty zdarzają się dość często. Każdy właściciel zwierząt domowych marzy, by czasem rzucić wszystko, zostawić za sobą psy i koty i ruszyć w nieznane – choćby na kilka tygodni. Istnieją portale, które specjalizują się w zamianach mieszkań i pilnowaniu zwierząt. Najsłynniejsza taka strona to Airbnb, która jednak ewoluowała z czasem w stronę biznesu.

Wciąż można spróbować wystawić tam swoje mieszkanie na czas wyjazdu w nadziei, że ktoś zechce w nim zamieszkać, a dzięki temu koszty urlopu się zwrócą. Najłatwiej jednak

po prostu zapytać znajomych w mediach społecznościowych, czy nie potrzebują, by popilnować ich kota, lub nie chcą się zamienić na kilka dni na mieszkania. Gdy właściciel domu na wsi ogłasza w grupie typu „Z miasta do wsi” na Facebooku, że chce zamienić się na tydzień na mieszkanie, zazwyczaj w ciągu kilku godzin zostaje zasypany propozycjami od właścicieli apartamentów w centrach różnych polskich miast. Ci, którzy chcą z tego uczynić swój sposób na życie, mogą zarejestrować się na płatnych stronach, takich jak Trusted Homesitters or Mind My House.

Za 20-80 funtów rocznie zdobędą zaufanie

raport

~ 35

właścicieli domów. Być może w ten sposób uda się spędzić każdy miesiąc w roku w innej części Anglii?

A MOŻE WOLONTARIAT?

Praca u kogoś może kojarzyć się z wielogodzinną harówką na polu w zamian za skromny wikt. Tymczasem dziś organizacje i biznesy zaczynają lepiej wykorzystywać talenty swoich wolontariuszy. Na farmie w Lesmahagow można zostać przez kilka tygodni w charakterze... marketingowca.

Właściciele nie potrzebują pomocy z dojeniem krów czy podlewaniem kwiatów, ale z robieniem zdjęć, nagrywaniem filmów i pisaniem postów w mediach społecznościowych. Dla przepracowanego marketingowca z Londynu miesiąc na farmie może być tym, czego potrzeba, by naładować baterie. Takie okazje są nie tylko na Wyspach. Ośrodek Tu i Teraz w malowniczym Kawkowie na Warmii zaznacza, że w ich warsztatach rozwojowych może wziąć udział każdy, pod warunkiem, że na to zarobi. - Pięć godzin rzetelnej pracy dziennie, minimum 2 tygodnie, w zamian za pobyt i wyżywienie. Praca po ustaleniu z gospodarzami i w miarę potrzeb ośrodka - w kuchni, przy sprzątaniu, w ogrodzie, w gospodarstwie itp. - uściślają na swojej stronie. 33-letnia Daria z Warszawy kilka lat temu spędziła na podobnej zasadzie kilka miesięcy w Portugalii. - Marzyłam, żeby postawić własną jurtę, więc najpierw pracowałam z chłopakiem w gospodarstwie agroturystycznym, w którym stoją jurty.

Sprzątaliśmy, karmiliśmy zwierzęta i pomagaliśmy w gotowaniu. - opisuje. Dziś mieszka we własnej jurcie pod Kozienicami, którą ma zamiar wynajmować, gdy tylko sytuacja epidemiczna na dobre się ustabilizuje i ruszy turystyka. Daria uprzedza jednak, że wolontariat wymaga wysiłku. - Ludziom się wydaje, że przyjadą na 5 dni, zrobią cokolwiek i to wystarczy. Właściciele takich miejsc mają jednak zazwyczaj minimalne wymagania co do długości pobytu i listę zadań, które trzeba wykonać. W przeciwnym razie musieliby poświęcać mnóstwo uwagi na doglądanie wolontariuszy, a tak naprawdę niewiele mieliby w zamian. - wyjaśnia.

W LESIE I NA FESTIWALU

Wolontariat oferują też parki, lasy i atrakcje na terenie Wielkiej Brytanii. National Trust pobiera wprawdzie za nie drobne opłaty, ale za to w zamian za pobyt i wyżywienie w opiece nad lasem mogą brać udział całe rodziny z dziećmi od szóstego roku życia. W Forestry Land Scotland lub dowolnym innym brytyjskim lesie można zgłosić się do pomocy przy konserwacji ścieżek, oprowadzaniu gości lub budowie. Parki narodowe i organizacje mają też propozycje dla wolontariuszy, którzy chcieliby spędzić lato, zajmując się nietoperzami, wiewiórkami lub... małżami.

Również większość z festiwali odbywających

foto: Shutterstock

się w Wielkiej Brytanii potrzebuje wolontariuszy. Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że może zobaczyć na żywo Rolling Stones lub tańczyć przy tej samej scenie, co Kate Moss, nie kupując wcześniej biletu. Na stronie My Cause UK, ale też bezpośrednio na stronach wydarzeń, można znaleźć wszystkie informacje na temat poszczególnych festiwali. Najczęściej wolontariusze sprzątają, rozstawiają namioty, pilnują porządku lub fotografują.

A MOŻE ROZBIĆ NAMIOT NA DZIKO? Takie wakacje kojarzą się z minimum wygód, ale większość z nas jeszcze pamięta je z czasów swojego dzieciństwa. Dziś, gdy nie możemy nigdzie ruszyć się bez smartfona, może warto zatrzymać się i spędzić kilka tygodni wśród dzikiej przyrody? Na Wyspach „na dziko” można rozbić namiot tylko w Szkocji. Co ciekawe, podobnie jak schroniska i bacówki w polskich górach, tak w górach Szkocji można zatrzymać się w pozbawionej prądu, ale jakże klimatycznej, górskiej chatce zupełnie za darmo. Tak samo jest w Finlandii, a w polskich schroniskach wysokogórskich wprawdzie pobyt nie jest darmowy, ale ceny rzędu 5 funtów za rozłożenie śpiwora we wspólnej sali nie zrujnują budżetu. Warto wykorzystać niepewną ostatnio sytuację na świecie do tego, by jeszcze raz jak w dzieciństwie wypić herbatę z blaszanego kubka lub zjeść kanapkę z pasztetem z konserwy.

Szczególnie dla dzieci to może być niesamowita odmiana od kurortów w ciepłych krajach. W Wielkiej Brytanii żywa jest też tradycja spędzania letniego czasu na polach campingowych. Można tu za niewielką opłatą rozbić namiot, ale już mając do dyspozycji stołówkę, prąd czy ciepły prysznic. Z kolei zaparkowanie campera kosztuje od kilkudziesięciu funtów za tydzień. Wiele osób wynajmuje swoje nieużywane przyczepy campingowe, więc nie trzeba mieć własnej.

DOPŁATY DO WAKACJI W Polsce dużym zaskoczeniem było przyznanie świadczenia w wysokości 500 zł na wakacje rodzinom, które pobierają zasiłek 500+. Można je wykorzystać w wielu gospodarstwach agroturystycznych, biurach podróży i hotelach. Na Wyspach odpowiednikiem jest skromny, bo zaplanowany dla 800 najbiedniejszych rodzin program ‚England for Everyone’. Dodatkowo na dopłaty do wakacji mogą liczyć dzieci i dorośli, którzy mają problemy z poruszaniem się, widzeniem lub innymi podstawowymi czynnościami. Spis wszystkich takich zapomóg i dofinansowań jest dostępny na stronie Disability-Grants. org.

GDZIE ZNALEŹĆ DARMOWE WAKACJE? My Cause UK – mycauseuk.com – wolontariat na festiwalach Forestry England - ForestryEngland.uk – wolontariat w lesie World Packers – worldpackers.com – różne rodzaje wolontariatu Z miasta do wsi – grupa na Facebooku, w której można zamienić się domami na wakacje Trusted Homesitters, Mind My House – płatne strony dla szukających domu na wakacje MBA - mountainbothies.org.uk – lista darmowych schronisk w Szkocji WWOOF UK – wwoof.org.uk – wolontariat na eko-farmie Sonia Grodek

36 ~ biznes

HIPOTEKA

W NIEPEWNYCH CZASACH

foto: Shutterstock

Inflacja sięgająca w kwietniu poziomu 11 proc., kolejne podwyżki stóp procentowych, niepewna sytuacja ekonomiczna związana z wojną w Ukrainie… To wszystko sprawia, że na rynku kredytowym obserwujemy dynamiczne zmiany dotyczące wzrostu kosztów kredytów hipotecznych. Na to, ile wynosi miesięczna rata zobowiązania, w dużej mierze wpływa wysokość oprocentowania kredytu. W obecnej rzeczywistości potencjalny kredytobiorca stoi przed ważnym wyborem: jakie oprocentowanie wybrać – stałe czy zmienne? Żeby podjąć taką decyzję, potrzebna jest odpowiednia wiedza. A jak wynika z badania ZBP, prawie połowa Polaków nie wie, z czym wiążą się obie opcje: aż 47 proc. badanych błędnie uważa, że zmiana stóp procentowych wpływa na wysokość raty kredytu o stałym oprocentowaniu . Dlatego tak ważna jest stała edukacja w tym temacie i czerpanie informacji z wiarygodnych źródeł. Eksperci Związku Firm Pośrednictwa Finansowego (ZFPF) wyjaśniają 13 maja 2022

najważniejsze rzeczy związane z oprocentowaniem kredytu hipotecznego.

Z powodu ogromnego skoku cen na rynku paliw, w marcu GUS odnotował wyższy od oczekiwanego wskaźnik inflacji na poziomie 10,9 proc. Aby „walczyć” z negatywnymi skutkami tego zjawiska, RPP zdecydowała się podnieść na przestrzeni ostatnich miesięcy kilkukrotnie stopy procentowe. Dzięki czemu możliwe jest stopniowe wyhamowanie dalszego wzrostu cen. W tej chwili mamy do czynienia z bezpre-

cedensową serią podwyżek. Stopa referencyjna wzrosła z bardzo niskiego poziomu 0,10 proc. we wrześniu 2021 r. do 4,5 proc. proc. obecnie.

Co będzie dalej?

– Prawdopodobnie to nie koniec podwyżek.

Większość prognoz pokazuje, że stopa referencyjna NBP osiągnie poziom od 5 proc. do nawet 7 proc. Trzeba się więc przygotować na to, że raty kredytów w kolejnych miesiącach mogą być jeszcze wyższe – tłumaczy Jarosław Sadowski, ekspert ZFPF, Expander Advisors.

biznes Wysokie stopy wpływają na wysokie oprocentowanie

Wysokość oprocentowania kredytów jest pochodną poziomu stóp procentowych. Im są one wyższe, tym wyższe oprocentowanie. Z kolei oprocentowanie jest najważniejszą składową kosztu kredytu.

– Dlaczego pierwszą rzeczą, na którą powinno się zwracać uwagę w ofertach kredytu hipotecznego jest oprocentowanie? Ponieważ to podstawowy koszt kredytu. Jest to wyrażony procentowo wskaźnik, który pokazuje koszt odsetek zobowiązania w skali roku. Banki doliczają tę kwotę w odpowiednich proporcjach do comiesięcznych rat kredytowych. Im niższe oprocentowanie, tym niższe odsetki i niższy całkowity koszt kredytu – tłumaczy Leszek Zięba, ekspert ZFPF, mFinanse.

W tej chwili potencjalny kredytobiorca ma możliwość wyboru spośród dwóch opcji: kredyt o oprocentowaniu stałym lub kredyt o oprocentowaniu zmiennym. Przyjrzyjmy się im i zobaczmy, jakie są między nimi różnice.

Oprocentowanie zmienne

Zdecydowana większość kredytów hipotecznych w Polsce to kredyty o tzw. zmiennym oprocentowaniu. Jak podaje ZBP, wartość udzielonych kredytów mieszkaniowych z oprocentowaniem zmiennym przekroczyła w zeszłym roku rekordowe 500 mld zł .

– Wysoki udział kredytów o oprocentowaniu zmiennym w całym portfelu kredytów hipotecznych wynika z dwóch powodów. Po pierwsze, do niedawna w ofercie banków właściwie nie było alternatywy. Zmieniła to dopiero wydana przez KNF Rekomendacja S, która zobowiązała banki do wprowadzenia kredytów ze stałym oprocentowaniem od lipca 2021 r. Z drugiej strony, nawet gdy takie oferty się pojawiły, to niewiele osób z nich korzystało, ponieważ stawka stała była zdecydowanie wyższa niż zmienna. Jednak ci, którzy wybrali oprocentowanie stałe teraz mogą cieszyć się z tego, że ich raty nie rosną – mówi Jarosław Sadowski, ekspert ZFPF, Expander Advisors.

Całkowite oprocentowanie kredytu opartego o oprocentowanie zmienne wyliczane jest według wzoru: marża banku (stała w trakcie trwania umowy) + WIBOR 3M lub 6M (zmienny w czasie) = oprocentowanie – Tu dochodzimy do sedna owej „zmienności”.

WIBOR, (nazywany także stawką referencyjną), to wskaźnik, który ogólnie rzecz biorąc, pokazuje oprocentowanie, na jakim banki w kraju pożyczają sobie wzajemnie pieniądze. Jego wysokość jest zmienna i mocno powiązana z wysokością stóp procentowych – im one wyższe, tym wyższy wskaźnik WIBOR. A im wyższy WIBOR… tym wyższe oprocentowanie naszego kredytu, a w konsekwencji, również jego rata – tłumaczy Leszek Zięba.

Dla przykładu: kredyt zaciągnięty na 300 000 zł na 25 lat w 2021 r., podczas niskich stóp procentowych o oprocentowaniu 3% miał ratę wyjściową na poziomie 1 423 zł. Wzrost oprocentowania o 1 pkt. proc. przekłada się na

dodatkowe 161 zł raty, wzrost o 2 pkt. proc. – o 331 zł, a wzrost o 3% – o 510 zł.

Natomiast w sytuacji, w której stopy procentowe i WIBOR spadną, nasz kredyt również stanieje, a rata stanie się mniej odczuwalna.

Oprocentowanie stałe

Jeszcze do połowy ubiegłego roku banki prawie bez wyjątku oferowały nam kredyty oparte wyłącznie o oprocentowanie zmienne. Zmieniła to nowelizacja rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego, która zaczęła realnie obowiązywać od lipca 2021 r. Zgodnie z jej założeniami, banki mają obowiązek posiadać w swoich ofertach kredyt hipoteczny o stałym oprocentowaniu na okres minimum 5 lat. Jest to duża zmiana, ponieważ zmusiła ona banki do poszerzenia oferty o produkty, które do tej pory na polskim rynku były nieobecne. Kredytobiorca ma teraz wybór podobny do tego, przed jakim staje inwestor: zysk w zamian za ryzyko czy brak ryzyka, ale mniejszy zysk. Z tą różnicą, że w przypadku kredytów zysk zastępujemy kosztem.

Jak wynika z danych , w 2021 r. w Polsce udzielono blisko 256,5 tys. kredytów hipotecznych. Zaledwie 5 proc. z tej sumy, to kredyty ze stałym oprocentowaniem. Niska popularność takich kredytów wynika z tego, że w dobie niskich stóp procentowych banki ich po prostu nie promowały, a dodatkowo – kredyty o zmiennym oprocentowaniu były po prostu tańsze.

Oprocentowanie stałe oznacza, że w założonym czasie nie ulegnie ono żadnym zmianom, niezależnie od sytuacji gospodarczej, wysokości stóp procentowych czy wskaźników referencyjnych. Na umowie będziemy mieć zapisaną konkretną wysokość oprocentowania, a nie wzór matematyczny, według którego będzie ono dopiero liczone. Ma to przełożenie na naszą ratę: będzie stała, niezmienna.

W tym miejscu jedna ważna uwaga! W polskich warunkach oprocentowanie stałe nie oznacza, że przez przykładowe 20 lat spłacania kredytu będzie ono takie samo, a rata się nie zmieni! – Banki obecne na naszym rynku oferują kredyty tak właściwie o oprocentowaniu okresowo stałym. W większości przypadków jest to 5 lat, choć na rynku pojawiają się już też okresy 10-letnie. Oznacza to, że owszem, oprocentowanie jest niezmienne i rata też – ale przez wspomniane 5 czy 10 lat. Po tym czasie większość banków zaproponuje nam albo przejście na oprocentowanie zmienne, albo otrzymamy propozycję nowego oprocentowania stałego, przystającego do bieżących warunków ekonomicznych – tłumaczy Leszek Zięba.

Oprocentowanie stałe a zmienne – porównanie

Podsumowując, podstawowe różnice między kredytem z oprocentowaniem zmiennym i zobowiązaniem z oprocentowaniem stałym dotyczą: • zmienności wysokości raty: w oprocentowaniu stałym jest niezmienna przez min. 5 lat; • w zmiennym – będzie modyfikowana w zależności od aktualnego poziomu wskaźnika WIBOR, oznacza to, że w tym okresie nasza

~ 37

rata może i wzrosnąć i zmaleć, przynosząc nam stratę lub zysk; • znajomości kosztów kredytu: jeśli decydujemy się na kredyt z oprocentowaniem stałym, możemy łatwiej oszacować jego całkowity koszt; w przypadku oprocentowania zmiennego takie wyliczenia są bardzo trudne, wręcz niemożliwe; • ceny: Expander porównał wysokość oprocentowania i rat dla kredytu na 300 000 zł, z LTV na poziomie 80 proc., udzielonego na 25 lat przy oprocentowaniu stałym i zmiennym udzielone we wrześniu 2021 r. Początkowo niższą ratę miał kredyt z oprocentowaniem zmiennym. Obecnie jednak widać ogromną różnicę na korzyść oprocentowania stałego: Oprocentowanie stałe zmienne Początkowo wysokość oprocentowania 4,04% 2,44% Obecna wysokość oprocentowania 4,04% 7,68% Rata początkowa 1 591 zł 1 337 zł Rata obecnie 1 591 zł 2 236 zł • poziomu ryzyka: przy zmiennej stopie procentowej jest ono większe niż przy kredytach opartych o stałą stopę procentową. W przypadku pierwszej opcji, gdy wzrasta stopa procentowa i WIBOR, wzrasta nasza rata, nawet o kilkanaście procent w skali kwartału czy półrocza, tego ryzyka nie ma w przypadku kredytu o stałej stopie.

– Każdy kredytobiorca z jednej strony musi sam podjąć decyzję, na jaki kredyt się zdecyduje i rozważyć, jaki poziom ryzyka jest dla niego akceptowalny. Z drugiej, aby to zrobić, trzeba posiadać do tego odpowiednią wiedzę. Jeśli nie mamy takiego zasobu informacji, warto zaczerpnąć porady osoby doskonale znającej aktualną sytuację na rynku i potrafiącej wyjaśnić wszystkie zależności – podpowiada Leszek Zięba.

Dla kogo kredyt o stałym, a dla kogo o zmiennym oprocentowaniu?

– Stałe oprocentowanie powinni rozważyć ci, którzy nie chcą ryzykować, że rata w najbliższych latach wzrośnie. Należy jednak pamiętać, że oprocentowanie stałe nie obejmuje całego okresu spłaty lecz zwykle tylko 5 pierwszych lat. Po tym okresie oprocentowanie zostanie dostosowane do obowiązujących wtedy stóp procentowych, czyli rata może wtedy wzrosnąć lub spaść– mówi Jarosław Sadowski.

Kto w takim razie może czerpać korzyści z oprocentowania zmiennego?

– Oprocentowanie zmienne zwykle wybierają ci, którzy uważają, że stopy procentowe już nie wzrosną lub wzrosną nieznacznie, ale niedługo później zaczną spadać. Warto jednak pamiętać, że takie przewidywania mogą się nie sprawdzić, więc lepiej wybierać takie oprocentowanie, jeśli ktoś ma na tyle wysokie dochody, że poradzi sobie w sytuacji znaczącego wzrostu raty – dodaje Jarosław Sadowski.

38 ~ biznes

TRANSPORT DROGOWY NAPĘDZA GOSPODARKĘ

foto: Shutterstock

RAPORT „TRANSPORT DROGOWY W POLSCE 2021+” UDOWADNIA, ŻE WYTWORZENIE POŁOWY POLSKIEGO PKB UZALEŻNIONE JEST OD TRANSPORTU DROGOWEGO. Transport drogowy towarów odgrywa krytyczną rolę przy wytwarzaniu połowy polskiego PKB. Pełni również coraz większą rolę w gospodarce europejskiej, odpowiadając m.in. za ponad 20 proc. przewozów drogowych między Niemcami a Francją. Branża rozwija się w średnim tempie ok.

10 proc. rocznie. Ale jednocześnie mierzy się z kilkoma strategicznymi wyzwaniami, które wymagają dostosowania zarówno po stronie firm, jak i polityk publicznych. Z badania związku pracodawców Transport i Logistyka Polska oraz centrum analiz SpotData wynika, że najważniejszym wyzwaniem 13 maja 2022

z punktu widzenia firm jest brak pracowników oraz zmiany regulacji europejskich w ramach tzw. Pakietu Mobilności, których znaczenie firmy oceniają na 8,1 pkt na skali od 1 do 10 (gdzie 10 oznacza największą intensywność problemu). Bardzo duże znaczenie mają też coraz ostrzejsze regulacje środowiskowe oraz nieuczciwa konkurencja, z oceną na poziomie 6,1 pkt.

Takie są najważniejsze wnioski z raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+”, który został opracowany przez SpotData na zlecenie i przy merytorycznej współpracy ze związkiem pracodawców Trans-

port i Logistyka Polska. Raport jest jedynym, kompleksowym opracowaniem, które pokazuje stan rozwoju branży w Polsce i najważniejsze wyzwania przed nią stojące.

Opiera się na analizach publicznych danych statystycznych z Polski i Europy, sprawozdaniach finansowych 100 największych firm w kraju, własnym badaniu ilościowym na próbie 115 przedsiębiorstw oraz rozmowach z przedstawicielami przewoźników. „Nadszedł wreszcie czas, aby podjąć się zadania ambitniejszego, jakim jest próba całościowego opisania polskiego rynku transportu

drogowego. Pokazania jaki jest on naprawdę, kogo obsługuje, kto z nim współpracuje i co wnosi dla całej polskiej gospodarki narodowej, dla społeczeństwa oraz dla Polski i Europy” – mówi Maciej Wroński, prezes TLP – Mam nadzieję, że raport okaże się pomocny nie tylko dla przedsiębiorców z branży TSL, ale także dla naszych klientów i partnerów biznesowych, dla potencjalnych inwestorów oraz dla polityków i administracji publicznej, od których w dużej mierze zależą warunki działania transportu drogowego” – dodaje prezes Wroński.

biznes Jak rośnie rola transportu w gospodarce Polski i Europy Transport drogowy towarów jest jedną z trzech największych branż polskiej gospodarki, obok handlu hurtowego i handlu detalicznego.

Bezpośredni udział sektora transportu i magazynowania w polskim PKB wynosi 6 proc. , ale jego znaczenie dla gospodarki jest znacząco wyższe. Bez transportu inne branże nie mogłyby funkcjonować – szczególnie handel i przemysł. Z szacunków TLP i SpotData wynika, że transport jest jedną z krytycznych pozycji kosztowych dla branż, które wytwarzają 50 proc. polskiego PKB. Jednocześnie firmy transportowe zatrudniają milion osób, wożą 85 proc. polskiego eksportu i płacą ponad 16 mld zł podatków do budżetu państwa i samorządów.

Polskie firmy transportowe mają ogromny wkład nie tylko do polskiej, ale całej europejskiej gospodarki. W 2008 roku polscy przewoźnicy wozili 8 proc. towarów transportowanych drogami z Niemiec do Francji, a w 2020 roku – już jedną czwartą. Wożą też ponad 20 proc. towarów w transporcie drogowym z Niemiec do Włoch, Czech i Wielkiej Brytanii.

Rynek europejski odpowiada za największy wzrost pracy przewozowej wykonywanej przez polskie przedsiębiorstwa. Łącznie wypracowują one ponad 300 miliardów tonokilometrów pracy przewozowej, z czego najwięcej (ok. 120 miliardów t-km) na rynku krajowym.

Najszybciej rośnie jednak praca przewozowa wykonywana w cross-trade (przewóz między innymi krajami poza Polską) oraz w kabotażu (przewóz w ramach innych krajów), która w ostatniej dekadzie rosła w średnim tempie 9,4 proc. rocznie. Praca przewozowa w eksporcie, imporcie i przewozach krajowych rosła zaś w tempie między 4 a 5 proc. rocznie.

Przewozy długodystansowe generują popyt na nowoczesny sprzęt i technologie

Zmianom w kierunkach i trasach transportowych towarzyszą też zmiany w strukturze dystansów i przewożonych towarów. O ile pod względem tonażu wciąż przewozi się najwięcej surowców kopalnych (w tym dla budownictwa) oraz wykonuje najwięcej tras na odle-

głościach do 150 kilometrów, o tyle pod względem dynamiki dominują wyroby przemysłowe i drobnicowe (pakowane łącznie zróżnicowane wyroby, w dużej mierze dla handlu) przewożone na odległości od 500 do 2000 kilometrów.

Za tymi zmianami strukturalnymi podąża też bardzo duży popyt na nowoczesny sprzęt transportowy. W ostatnich latach polskie firmy na dużą skalę inwestowały w nową flotę samochodów i przyczep. Ponad połowa przewozów jest już wykonywana pojazdami, których wiek nie przekracza 5 lat.

Najszybciej rośnie flota pojazdów (samochodów, przyczep i naczep) dużych, o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton. Wśród nich dominują pojazdy o charakterze uniwersalnym – na przykład popularne naczepy skrzyniowe/ plandekowe, najczęściej widoczne na drogach – ale najszybciej rośnie flota pojazdów specjalistycznych, przeznaczonych do przewozu towarów o wysokich wymaganiach dotyczących warunków przewozu. Są to m.in. pojazdy przeznaczone do przewozu płynów, gazów, materiałów sypkich i niebezpiecznych oraz w temperaturach kontrolowanych.

Związane jest to z postępującą specjalizacją przewozów towarowych, której towarzyszy przyspieszenie postępu technologicznego.

„Przyszłość rynku transportowego stoi dzisiaj pod znakiem licznych zmian. Wiele z nich w znaczący sposób przyspieszyła pandemia koronawirusa. Digitalizacja, automatyzacja, pojazdy autonomiczne, zrównoważony transport to zdecydowanie aspekty, które będą miały duży wpływ na branżę” – mówi Mariusz Golec, CEO Grupy Wielton.

– „Obserwujemy wyraźne ożywienie w sektorze transportowym, jednocześnie coraz poważniejszym problemem jest bardzo wyraźny deficyt kierowców zawodowych. Konieczne jest zwrócenie szczególnej uwagi na poprawę komfortu i bezpieczeństwa ich pracy, na co odpowiedzią jest m.in. digitalizacja i automatyzacja procesów. Wraz z rozwojem zautomatyzowanych centrów logistycznych standardem w naczepach stają się takie rozwiązania, jak elektrycznie zsuwany dach czy boki naczepy, które pozwalają na bezobsługowy załadunek i wyładunek. Coraz szersze zastosowanie znajdują także rozwiązania telematyczne, a po upowszechnieniu technologii 5G mogą

one pozwolić na realne zastosowanie pojazdów autonomicznych. Technologie te z pewnością nie zastąpią w pełni kierowców, ale pozwolą na jeszcze większą optymalizację przewozów” – dodaje prezes Golec.

Transport odgrywa dużą rolę w rozwoju wielu branż polskiej i europejskiej gospodarki, ale znaczenie kilku z nich zasługuje na szczególne wyróżnienie. Po pierwsze, jest to handel (hurtowy i detaliczny) – bardzo szybko rosnąca gałąź gospodarki, która w ostatnich latach przechodzi zmiany technologiczne w kierunku rozwoju e-handlu, co ma ogromny wpływ na popyt na usługi transportowe i logistyczne. Jedna czwarta popytu na usługi transportu drogowego pochodzi z tego sektora gospodarki. Po drugie, są to branże przetwórcze, w tym głównie spożywcza, materiałów budowlanych, motoryzacyjna, metalowa, chemiczna czy papiernicza. Po trzecie, jest to budownictwo, które odgrywa duże znaczenie w gospodarce w okresie intensywnego wzrostu inwestycji publicznych (drogi, linie kolejowe), czy prywatnych (nieruchomości komercyjne i mieszkania).

„Można powiedzieć, że transport drogowy wozi polski sukces gospodarczy. Wzrost PKB w ostatnich dwóch dekadach opierał się w dużej mierze na wzroście eksportu, czy to bezpośrednio przez firmy sprzedające za granicę, czy pośrednio przez rozwinięte w kraju łańcuchy dostaw.

Firmy transportowe odgrywają ogromną rolę w tym wzroście, nie tylko poprzez przewóz towarów innych firm, ale też poprzez sprzedaż własnych usług dla klientów zagranicznych w ramach kabotażu i cross-trade. Co więcej, pełnią one istotną rolę w rozwoju nowoczesnej branży handlowej, która przechodzi gwałtowną transformację w kierunku e-handlu. Nie każdy dostrzega gołym okiem, że polski handel należy do najbardziej dynamicznych i nowoczesnych w Unii Europejskiej, w czym firmy transportowe też mają swój udział” – mówi Ignacy Morawski, dyrektor SpotData.

Rynek się konsoliduje, przybywa dużych firm

W Polsce działa 125 tys. firm zajmujących się transportem drogowym towarów. Najwięcej stanowią mikroprzedsiębiorstwa. Kluczowe dla rozwoju branży, ze względu na

~ 39

jej międzynarodowy charakter, jest 38 tys. firm posiadających licencję wspólnotową. Ważnym trendem na rynku jest postępująca stopniowo konsolidacja, czyli wzrost znaczenia firm średnich i dużych, kosztem mikroprzedsiębiorstw.

Po drugie, rosnące wymagania pracowników dotyczące warunków zatrudnienia są łatwiejsze do spełnienia w firmach większych, realizujących bardziej złożone zlecenia i dzięki temu wypłacających wyższe wynagrodzenia. Po trzecie, wzrost znaczenia kabotażu i cross-trade sprawia, że przewagę zyskują firmy zdolne do obsługi dużych międzynarodowych zleceń, najczęściej w wielu językach obcych. Po czwarte, zmiana pokoleniowa w polskich przedsiębiorstwach 30 lat po transformacji ustrojowej sprzyja konsolidacji przedsiębiorstw i przejmowaniu udziałów w rynku przez te firmy, które zmianą pokoleniową umieją lepiej zarządzać.

W raporcie pokazane są najważniejsze trendy w wynikach finansowych 100 największych przedsiębiorstw. Widać, że przychody rosną w tempie ok. 10 proc., marże są utrzymywane na stabilnym poziomie, podobnie jak wskaźniki zadłużenia. Istotnym zjawiskiem jest wzrost relacji płac do przychodów – czyli jednostkowych kosztów pracy. O ile jeszcze w 2017 roku relacja płac do przychodów wynosiła 7,2 proc., o tyle w 2020 roku już 8,3 proc. Ten proces będzie prawdopodobnie kontynuowany ze względu na zmiany strukturalne na rynku pracy.

Popyt na pracowników rośnie szybciej niż ich dostępność

W całym sektorze logistycznym w Polsce pracuje niemal milion osób, a w transporcie drogowym ok. 750 tys. Popyt na pracę rośnie szybciej niż podaż pracowników, co sprawia, że warunki do rozwoju stają się coraz trudniejsze. W ostatniej dekadzie przeciętny przyrost zatrudnienia w transporcie drogowym wynosił 4,6 proc. rocznie, podczas gdy praca przewozowa rosła w tempie ok. 6 proc. rocznie.

Dysproporcja między przyrostem zatrudnienia a realnym – mierzonym pracą przewozową – przyrostem ilości wykonywanej pracy może być częściowo niwelowana dzięki zwiększaniu wydajności

40 ~ biznes

pracy, ale ten czynnik nie wystarcza, by dostępna grupa pracowników mogła bez problemu zaspokoić rosnący popyt. Dlatego rośnie odsetek przedsiębiorstw, dla których brak dostępu do wykwalifikowanej kadry stanowi barierę rozwojową.

Jeszcze w roku 2011 w całym sektorze transportu i magazynowania takich przedsiębiorstw było ok.

10–15 proc., a w 2019 r. już ok.

13 maja 2022

45–50 proc. Podczas pandemii COVID-19 odsetek ten wyraźnie spadł, ale później zaczął szybko wracać do przedkryzysowych poziomów.

Firmy muszą uzupełniać braki kadrowe pracą imigrantów, których znaczenie dla rozwoju branży staje się krytyczne. W latach 20152021 liczba kierowców z innych krajów wzrosła z 13 do 131 tys.

Szczególnie duży jest popyt na nowych kierowców w transporcie międzynarodowym. Jest to praca bardzo trudna, wymagająca prowadzenia innego niż standardowy stylu życia, do której gotowych jest coraz mniej osób. Dlatego struktura wiekowa kierowców w transporcie międzynarodowym i mieszanym jest inna niż średnio w gospodarce – w transporcie 34 proc. kierowców

ma powyżej 50 lat, podczas gdy średnio w gospodarce udział tej grupy wiekowej wynosi 28 proc.

Przekonanie ludzi do podejmowania pracy kierowcy stanowi jedno z największych wyzwań dla firm transportowych.

Duży popyt przekłada się na wysoki wzrost płac. Według danych firmy Inelo w transporcie

foto: Shutterstock

biznes

~ 41

foto: Shutterstock

międzynarodowym i mieszanym przeciętna wypłata netto kierowcy wynosiła w 2021 r. 7,2 tys. zł, co oznacza wzrost o 12,5 proc. w ciągu zaledwie roku. Dla porównania, przeciętny wzrost płac w sektorze przedsiębiorstw w Polsce wyniósł w analogicznym okresie 8,6 proc.

A w 2022 roku może być jeszcze wyższy.

„Bardzo ważnym elementem struktury wypłat dla kierowców do 02.02.2022 r. były diety i ryczałty za nocleg. W przewozach na duże odległości stanowiły one nawet 60–70 proc. wypłaty netto. Zgodnie z regulacjami zawartymi w pakiecie mobilności zryczałtowane dodatki za zwrot kosztów podróży (diety i ryczałty za nocleg) nie mogą się zaliczać do wymaganego za granicą wynagrodzenia kierowcy wykonującego pracę podlegającą przepisom o delegowaniu. Odpowiedzią na to była nowelizacja polskiej ustawy o czasie pracy kierowców, która zlikwidowała zagraniczne podróże służbowe” – mówi Bartosz Najman, Wiceprezes Zarządu, Dyrektor Sprzedaży Inelo. – „To sprawia, że od lutego 2022 r. przewoźnicy zobowiązani są do podniesienia wynagrodzenia brutto kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe.

Ostateczne koszty pracy zależą również od pozostałych polskich regulacji krajowych określających zasady naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i podstawę opodatkowa-

nia wynagrodzenia (m.in. Polski Ład, ustawa z 26 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym, ustawy o czasie pracy kierowców oraz niektórych innych ustaw)” – dodaje Bartosz Najman.

Jakie są najważniejsze wyzwania stojące przed rynkiem

Z tego powodu brak pracowników to największe wyzwanie dla rynku. Tak wynika z badania ilościowego przeprowadzonego wśród firm transportowych przez TLP i SpotData. Firmy oceniły wagę tego wyzwania na 8,1 pkt na skali od 1 do 10, gdzie 10 oznaczało maksymalną możliwą ocenę wyzwania. Identyczną ocenę uzyskało wyzwanie związane z wprowadzeniem w Unii Europejskiej tzw.

Pakietu Mobilności, który m.in. podnosi wymagania związane z komfortem pracy kierowców i ich wynagrodzeniem.

Jak firmy będą sobie z tym radzić? Jedna opcja to fragmentaryzacja łańcuchów dostaw, czyli wzrost znaczenia hubów krajowych. Jest to ściśle związane z rozwojem transportu intermodalnego, który musi zyskiwać na znaczeniu jeżeli europejski rynek ma się rozwijać w warunkach kurczącej się siły roboczej i rosnących wymogów środowiskowych. W przyszłości towary będą przewożone w większej

mierze przez kolej i rozwożone po poszczególnych krajach przez pojazdy ciężarowe operujące na relatywnie krótszych trasach niż dziś.

Wreszcie bardzo istotne są zmiany technologiczne – szczególnie możliwość wprowadzenia pojazdów autonomicznych.

Kolejne bardzo istotne wyzwanie to dbałość o środowisko.

Wynika ona zarówno z nowych regulacji, jak też z rosnącej presji klientów. Z badania wynika, że aż 2/3 firm transportowych odczuwa, że klienci zaostrzają wymagania środowiskowe w przetargach na usługi transportowe. Jednocześnie UE wprowadza pakiet Fit For 55, który włączy transport drogowy do systemu handlu emisjami, co sprawi, że rynek będzie musiał się szybko dostosować pod względem technologicznym i przechodzić na nowe rodzaje napędów. Nie do końca jeszcze wiadomo, czy będą to częściej napędy wodorowe czy elektryczne. Z badania wynika, że zdania w tej kwestii są w miarę równo podzielone.

Mimo wyzwań, firmy planują intensywny rozwój. Z badania wynika, że aż 72 proc. firm planuje w najbliższym czasie zakup nowych pojazdów, 42 proc. planuje inwestycje w cyfryzację procesów, a 16 proc. w budowę magazynów. Duża rola polskich firm na europejskim rynku sprawia, że bardzo mało

prawdopodobny jest scenariusz wypierania tych firm z zachodnich krajów, mimo nieprzyjaznych regulacji, takich jak Pakiet Mobilności.

Polskie firmy zyskały mocną pozycję na wielu kluczowych szlakach transportowych, mają doświadczenie, zasoby, są konkurencyjne. Rola sektora w polskiej i europejskiej gospodarce będzie rosła.

„Przyszłość polskiego transportu drogowego zależy jednak w dużej mierze od polityki państwa polskiego. Aby sprostać opisanym w raporcie wyzwaniom oraz nieprzewidywalnym zdarzeniom takim, jak pandemia COVID-19 lub wojna na Ukrainie, potrzebne jest systemowe wsparcie Rządu i jego współpraca z branżą.” - stwierdza Maciej Wroński, prezes TLP. – „Bez likwidacji barier administracyjnych, bez mechanizmów zapobiegających skokowym i drastycznym wzrostom kosztów pracy i paliwa, bez uproszczenia zasad rozliczania pracy kierowców w międzynarodowych przewozach drogowych oraz bez uruchomienia środków finansowych na transformację klimatyczną transportu drogowego, w niedalekiej przyszłości dzisiejsza pozycja naszej branży może być jedynie wspomnieniem. A skutki zaniechań lub niewłaściwej polityki odczuje cała polska gospodarka narodowa, budżet państwa i społeczeństwo.” - przestrzega Maciej Wroński.

42 ~ zdrowie

OTYŁOŚĆ MOŻNA I DA SIĘ LECZYĆ

foto: Shutterstock

Otyłość to poważna choroba, która rozwija się z powodu splotu różnych czynników. Na szczęście należy i da się ją leczyć. O dostępnych metodach, także farmakologicznych, opowiada kardiolog prof. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

W ubiegłym roku powstało Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości. Proszę opowiedzieć jaki jest jego cel.

To inicjatywa specjalistów, którzy widzą, jak dużym problem zdrowotnym jest otyłość. Chcemy, aby zaczęto mówić więcej o otyłości jako o problemie medycznym i o możliwościach jego rozwiązania.

Trzeba sobie bowiem jasno powiedzieć, że otyłość to choroba, która ma swój numer statystyczny w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób, a wciąż przez wiele osób traktowana jest jako pewien defekt estetyczny.

Tymczasem według nowej definicji to choroba, która wiąże się nie tylko z nadmiarem tkanki 13 maja 2022

tłuszczowej, ale też poważnymi powikłaniami, które obniżają jakość życia i skracają je. Otyłość jest porównywalna do najpoważniejszych przewlekłych chorób kardiologicznych, neurologicznych, psychiatrycznych czy onkologicznych, dlatego czas już zacząć stawiać jej rozpoznanie czy przy okazji pobytu pacjenta w szpitalu, czy wizyty w gabinecie lekarza rodzinnego.

Jakie powikłania niesie ze sobą otyłość?

W obszarze najbardziej mi bliskim, czyli w kardiologii, oznacza znacząco wyższe ryzyko wystąpienia zaburzeń gospodarki lipidowej prawie wszyscy otyli pacjenci mają dyslipide-

mię, a także nadciśnienie. Proces zapalny, który temu towarzyszy powoduje, że bardziej prawdopodobna jest miażdżyca i jej powikłania w postaci zawałów i udarów.

Stygmatyzacja otyłości nie sprzyja odchudzaniu

Gdy pacjent ma już czynniki ryzyka, to prawdopodobieństwo wystąpienia niewydolności serca jest zdecydowanie wyższe niż u pacjentów nieotyłych. Częstsze są też zaburzenia rytmu, na przykład napady migotania przedsionków, co wiąże się z różnymi mechanizmami, między innymi z powiększeniem komory, zmianami strukturalnymi serca, ale także z bezdechem

zdrowie sennym, który jest problemem z pogranicza kardiologii, diabetologii, pulmonologii. Warto zwrócić w tym miejscu uwagę, że bezdechem sennym zajmuje się niewiele osób. A wiemy, że pogarsza on jakość życia, bo determinuje gorszą jakość snu, co wymusza potrzebę przyjmowania większej ilości kalorii i tak napędza się błędne koło. Otyłość generuje także problemy w wielu innych, wydawałoby się odległych obszarach, jak np. dysfunkcje seksualne. Jako ciekawostkę opowiem o badaniu, z którego wynika, że osoby z otyłością częściej się rozwodzą i choć „obwiniano” za to chrapanie związane z bezdechem sennym, to okazało się, że to kwestia zaburzeń seksualnych, które są pokłosiem otyłości.

Dużo tych problemów...

Dochodzą do nich też takie jak to, że wykonanie każdego badania diagnostycznego u osoby otyłej jest trudniejsze: począwszy od badania echokardiograficznego, przez rezonans magnetyczny, tomografię komputerową, aż po badania inwazyjne, bo kardiologia interwencyjna wymaga na przykład określonej wielkości stołu dla takiego pacjenta. Oczywiście jesteśmy w stanie temu sprostać, ale bywa, że to poważne utrudnienie. Dodatkowo u pacjentów otyłych zwiększa się ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych. I wreszcie - otyłość to także jest czynnik ryzyka przedwczesnego zgonu.

wracają z nowymi rozpoznaniami i zaleceniami terapeutycznymi, w których realizacji może pomóc właśnie lekarz rodzinny. Powinien być wsparciem i motywatorem, czasem kontrolerem. Jest wiele projektów, które służą aktywizowaniu osób z nadwagą i pomóc w tym mogą właśnie lekarze rodzinni.

Ostatnio pojawiły się nowe możliwości leczenia otyłości...

Leczenie otyłości to po pierwsze właściwe modele żywienia z ograniczeniem kalorii plus aktywność fizyczna oraz działania behawioralne, czyli wsparcie psychologa. Do tego często konieczne jest dołączenie farmakoterapii. Tutaj mamy absolutny przełom, jeśli chodzi o leczenie choroby otyłościowej. Są to leki, które wpływają na oś inkretynową (szlak pomiędzy hormonami wydzielanymi w jelicie cienkim a trzustką wydzielającą insulinę - przyp. red.). To analogi GLP1, które były skonstruowane pierwotnie do leczenia cukrzycy i tak są zarejestrowane.

Mamy wśród nich trzy nowoczesne leki: semaglutyd, dulaglutyd i liraglutyd. Ten ostatni ma już od dłuższego czasu dodatkową rejestrację w

~ 43

w ostatnim czasie chirurgia otyłości (chirurgia bariatryczna), która dla niektórych pacjentów jest właściwym rozwiązaniem

Od czego zależy, że jedni tyją a inni nie?

Zbyt duża waga wynika z niezbilansowanej energii pomiędzy ilością przyjmowanych kalorii, a ich wydatkowaniem, czyli krótko mówiąc jemy więcej niż spalamy. Bardzo często jest to związane z zaburzeniami osi hormonalnych, np. osi inkretynowej. Pacjentowi bardzo trudno sobie z tym poradzić bez pomocy lekarza, dietetyka, psychologa. Kłopot polega też czasem na tym, że dla wielu osób nadwaga czy otyłość to wyłącznie problem z doborem garderoby. Tymczasem to coś o wiele poważniejszego i trzeba do tego podejść jak do przewlekłej, poważnej choroby, która ma wiele powikłań i związana jest ze skróceniem życia. Warto wspomnieć także o tym, że ośrodki głodu i sytości znajdują się w podwzgórzu i zdarza się, że gdy dochodzi do ich uszkodzenia zaburza się regulacja głodu i sytości co prowadzi do nadmiernego apetytu. Przyczyną takiego stanu mogą też być zaburzenia endokrynologiczne lub kłopoty z florą jelitową. Często z otyłością wiążą foto: Shutterstock

Wygląda na to, że była duża potrzeba powołania takiego towarzystwa...

Tak. Dodatkowo musimy sobie uzmysłowić, że to wszystko o czym już mówiliśmy generuje kolejne problemy. Bo np. jeśli pacjent miał zawał, najczęściej wymaga rehabilitacji, a ta w przypadku osób otyłych jest trudniejsza i niesie za sobą więcej wyzwań, a do tego jest ryzykowna w kontekście powikłań związanych z aktywnością ruchową w czasie rehabilitacji. Tak więc problemów są dziesiątki. Ideą powołania tego towarzystwa było zainteresowanie problemem lekarzy różnych specjalności i skupienie ich w jednym miejscu: diabetologów, hipertensjologów, kardiologów, gastrologów, hepatologów, endokrynologów, lekarzy rodzinnych, ale też zespoły terapeutyczne, czyli dietetyków, fizjoterapeutów, psychologów. Leczenie otyłości to proces, który wymaga wsparcia na wielu płaszczyznach. W takim zespole nie powinno zabraknąć także pediatrów, bo pandemia przyspieszyła tycie dzieci i młodzieży, a także ginekologów, bo zauważamy, że otwiera się nowy obszar wymagający zaopiekowania, mianowicie związane z otyłością zaburzenia płodności. Okazuje się bowiem, że jeżeli waga przekracza pewną granicę dysfunkcje hormonalne sprawiają, że pojawia się zespół policystycznych jajników i prawdopodobieństwo zajścia w ciążę drastycznie maleje.

Jaką rolę w leczeniu otyłości mogą odegrać lekarze rodzinni?

Oni są na pierwszym froncie, bo to do nich najczęściej trafiają ci pacjenci i do nich potem

większej dawce do leczenia otyłości. Przebojem najbliższego czasu będzie zapewne semaglutyd, który - podawany w ampułko-strzykawkach może być stosowany raz w tygodniu. Jest ten lek od niedawna zarejestrowany także do leczenia otyłości. Jak wynika z badań, leki te nie wpływają wyłącznie na masę ciała, ale korygują wiele innych zaburzeń, w tym wysokość ciśnienia, poziom lipidów, proces zapalny - a to bardzo konkretnie przekłada się na śmiertelność.

Od pewnego czasu w leczeniu otyłości mamy też do dyspozycji połączenie dwóch preparatów, które działają na centralny układ nerwowy, czyli bupropionu i naltreksonu w jednym leku.

Warto powiedzieć, że dynamicznie rozwija się

się kłopoty emocjonalne lub depresja, z napadami objadania mamy do czynienia w bulimii, czyli żarłoczności psychicznej. Przyczyn może być więc sporo. Jeśli chodzi o geny otyłości, są one wciąż poszukiwane, choć znane są już niektóre jego warianty. Oczywiście istnieje coś takiego jak szeroko rozumiana skłonność genetyczna każdy może zaobserwować to w swoim otoczeniu: niektórzy jedzą mnóstwo i nie tyją, a inni są nieustająco na diecie i nie mogą sobie poradzić z nadmiernymi kilogramami. Jednak póki co nie znamy dobrze przyczyny tych różnic.

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

44 ~ zdrowie

ZABURZENIA SNU

foto: Shutterstock

NAJCZĘŚCIEJ NIE MA JEDNEJ PRZYCZYNY ZABURZEŃ SNU. SKORO WIELE CZYNNIKÓW WPŁYWA NA TO, JAK (NIE) ŚPIMY, LECZENIE ZABURZEŃ SNU OBEJMOWAĆ MUSI WIELE OBSZARÓW ZDROWIA I STYLU ŻYCIA. PROF. ADAM WICHNIAK - PSYCHIATRA ZAJMUJĄCY SIĘ M.IN. MEDYCYNĄ SNU PRZESTRZEGA PRZED SAMOLECZENIEM I ZACHĘCA DO ODPOWIEDNIEJ AKTYWNOŚCI SPRZYJAJĄCEJ NOCNEMU ODPOCZYNKOWI. Przez lata w medycynie pokutowało rozróżnienie przyczyn zaburzeń snu na tzw. organiczne, takie jak choroba jakiegoś narządu lub układu narządów oraz tzw. nieorganiczne, czyli na przykład stres. Współczesna wiedza przeczy tej dychotomii. I w związku z tym kładzie nacisk na wieloaspektowe podejście w diagnostyce i leczeniu zaburzeń snu.

Nowe podejście do diagnostyki i leczenia bezsenności zostało odzwierciedlone w ostat13 maja 2022

niej nowelizacji międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-11. Klasyfikację tę ogłasza Światowa Organizacja Zdrowia, a pracują nad nią naukowcy z całego świata. Dlaczego zmiana, którą niesie ICD-11 jest istotna? Bo może zmienić postępowanie lekarzy w razie wystąpienia zaburzeń snu.

W Polsce klasyfikacja ICD-11 jeszcze nie obowiązuje, ale to kwestia czasu, kiedy zostanie wprowadzona. Warto wiedzieć, że to

na bazie tej klasyfikacji odbywają się m.in. sprawozdawanie i rozliczanie procedur w ramach kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia. To nie wszystko, bo prowadząc proces diagnostyczny lekarz musi uwzględniać rozstrzygnięcia z ICD - klasyfikacja ta zawiera nie tylko listę nazw chorób, ale wskazuje też kryteria diagnostyczne konieczne do postawienia określonego rozpoznania. A od diagnozy zależy wybór terapii.

zdrowie Przyczyny zaburzeń snu Zdaniem prof. Adama Wichniaka - kierownika III Kliniki Psychiatrii Instytutu Psychiatrii i Neurologii oraz posiadacza certyfikatu Polskiego Towarzystwa Medycyny Snu - poprzednie podejście do etiologii zaburzeń snu, w której rozróżniało się przyczyny „organiczne i nieorganiczne”, wynikało m.in. z tego, że eksperci chcieli, by lekarze pamiętali o stanie emocjonalnym pacjenta w sytuacji, gdy zgłasza im problemy ze snem.

Bezsenność niejedno ma imię – poznaj fakty o śnie

- Chodziło o to, by nie poszukiwali wyłącznie przyczyn problemów ze snem – nazwijmy to – somatycznych, organicznych – ale by pamiętali, że do zaburzeń snu może dojść także wtedy, gdy nie ma uszkodzenia w obrębie układów czy narządów, że mogą się one pojawić w sytuacji napięcia emocjonalnego albo procesów czynnościowych – wyjaśnia.

Bo też prawdą jest, że często zaburzenia snu rozwijają się, a raczej – współwystępują – z wieloma chorobami, takimi na przykład jak otyłość, depresja, problemy hormonalne, choroby neurologiczne, zespoły bólowe. I prawdą jest też, że czynnikiem wyzwalającym może być na przykład stan napięcia wywołany choćby problemami w pracy.

Profesor zaznacza jednak, że postęp wiedzy, rozwój narzędzi diagnostycznych, w tym tych obrazujących pracę mózgu wykazał, że zaburzenia snu mają genezę wieloczynnikową, a w przypadku tych, co do których sądzono, że mają podłoże psychogenne, okazało się, że stres pewne istniejące zaburzenia może po prostu nasilać.

Podział zaburzeń snu • Bezsenność (w uproszczeniu: zbyt mała ilość snu); • Hipersomnia (w uproszczeniu: za duża ilość snu); • Parasomnia (w uproszczeniu: sen zaburzony nieprawidłową aktywnością, której najczęściej pacjent nawet nie pamięta); • Zaburzenia oddechowe w czasie snu (np. bezdech senny); • Zaburzenia ruchowe w czasie snu (np. zespół niespokojnych nóg).

Diagnoza zaburzeń snu: teoria a praktyka

Profesor wskazuje, że – w uproszczeniu - przed zmianami w ICD postępowanie lekarza w razie problemów ze snem u pacjenta szło dwoma torami: albo koncentrował się na problemie ze zdrowiem psychicznym (np. na depresji czy zaburzeniach lękowych i leczył depresję czy zaburzenia lękowe, sądząc, że wraz z ich remisją problemy ze snem ustąpią), albo jego działania ogniskowały się na tzw. chorobie somatycznej (np. nadczynności tarczycy). - Snem samym w sobie zajmowano się dopiero wtedy, gdy leczenie zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych nie prowadziło do jego poprawy - dodaje. A niestety bywa często

tak, że tzw. leczenie choroby podstawowej nie poprawi jakości snu.

- Często jesteśmy w stanie wyleczyć lub trzymać pod kontrolą problem pierwotny, jak na przykład nadczynność tarczycy, ale problem ze snem pozostaje, bo pacjent nie wrócił do swojego stylu życia i rytmu dnia i nocy sprzed choroby – zwraca uwagę ekspert.

Mechanizm jest w sumie prosty, a wynika z prób adaptacji do problemów ze snem. Jak wyjaśnia prof. Wichniak, na przykład osoby, które cierpią z powodu bezsenności, często zaczynają wydłużać czas spędzany w łóżku i wprowadzają oszczędzający tryb życia – w końcu są zmęczone i niewyspane. W rezultacie zaburzenia snu... narastają zamiast zniknąć. Na czym wówczas powinna polegać interwencja?

Jak skutecznie poradzić sobie z bezsennością

- Bardzo często na tym etapie pomaga zwrócenie uwagi na coś, co nazywamy higieną snu, czyli zwiększenie aktywności w ciągu dnia i ograniczeniu czasu spędzanego w łóżku. Ważna jest też edukacja, która pomaga zmniejszyć lęk przed bezsennością. Dopiero taka prosta interwencja, połączona z uregulowaniem funkcjonowania tarczycy, jeśli mamy na przykład pacjenta z nadczynnością tarczycy, pozwala na powrót do prawidłowego snu - mówi. W przypadku podejrzenia niektórych zaburzeń snu konieczna jest pogłębiona specjalistyczna diagnostyka, np. neurologiczna, jak w przypadku zespołu niespokojnych nóg, pulmonologiczna, jak w bezdechu sennym czy kardiologiczna w przypadku zaburzeń rytmu serca. Teraz, niestety, taka poprawna diagnostyka zaburzeń snu jest często niemożliwa w ramach opieki finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia albo konieczne jest kierowanie pacjenta do różnych ośrodków na badania cząstkowe.

Prof. Wichniak ma jednak nadzieję, że kiedy ICD-11 wejdzie w Polsce w życie, ta sytuacja ulegnie zmianie i zaczną powstawać ośrodki medycyny snu. - Powinniśmy się zajmować snem niezależnie od tego, jaka jest przyczyna występowania jego zaburzeń – podkreśla specjalista.

Wyjaśnia, że poszukując przyczyn problemów ze snem pacjenta lekarz powinien rozpocząć diagnostykę (przy czym wywiad jest jej bardzo istotną częścią!), sprawdzając pięć obszarów, które mają wpływ na jakość nocnego odpoczynku: • Stan emocjonalny pacjenta; • Zdrowie ogólne (czyli czy na przykład nie ma chorób przewlekłych czy ostrych); • Przyjmowane leki i substancje (takie jak nikotyna, alkohol czy inne substancje psychoaktywne); • Styl życia; • Pierwotne zaburzenia snu, jak np. bezdech senny.

•

Domowe sposoby na dobry sen

Niestety, wiele osób, doświadczając problemów ze snem, sięga po bardzo szkodliwe sposoby. I na przykład, w razie doświadczania utrudnionego zasypiania, sięga po alkohol. Ten, faktycznie,

~ 45

może pomóc w zaśnięciu, ale to droga na manowce, bo zamiast zaradzić problemowi, problem pogłębi (alkohol bardzo źle wpływa na jakość snu), a może dodać kolejnych. Lepiej też na własną rękę nie przyjmować suplementów diety.

Zaburzenia snu: kiedy do specjalisty?

- Osoby, które przez okres co najmniej trzech miesięcy mają problemy ze snem, powinny mieć możliwość konsultacji ze specjalistą zajmującym się medycyną snu – uważa profesor Wichniak.

Przestrzega przed sięganiem na własną rękę po niesprawdzone metody w takiej sytuacji. - Jeśli dojdzie do zaburzeń snu, należy korzystać z właściwych metod diagnostycznych i właściwych metod leczenia. Chodzi mi o to, że jeśli ktoś chrapie i jest otyły, powinien przejść diagnostykę w kierunku bezdechu sennego. Jeśli ktoś cierpi z powodu bezsenności i trwa to dłużej niż trzy miesiące, to wiara, iż przy pomocy leków czy, co gorsza, przy pomocy alkoholu, uda się to wyregulować, jest pułapką. Tak złożonego procesu jak sen nie da się regulować tylko chemicznie – przestrzega specjalista.

Wskazuje, że w takiej sytuacji konieczne jest m.in. skorzystanie z programów terapii poznawczo-behawioralnej. - Z kolei jeśli ktoś ma zaburzenia rytmu snu, czyli zasypia łatwo, ale w ciągu nocy wybudza się, albo ma kłopoty ze wstaniem rano, należy skorzystać z metod chronobiologicznych, czyli całościowych programów wpływających na rytm aktywności, ale też zmieniających rytm życia poprzez właściwą ekspozycję na światło, na ciemność i ewentualnie stosowanie dodatkowo melatoniny. W sytuacjach, gdy istnieją patologie ruchowe w czasie snu, jak na przykład w zespole niespokojnych nóg, konieczna jest szczegółowa diagnostyka neurologiczna - tłumaczy.

Nie jest przypadkiem, że współczesna wiedza wyodrębniła zaburzenia snu jako osobną kategorię diagnostyczno-terapeutyczną. Warto o tym pamiętać i nie szukać dróg na skróty. Prof.

Wichniak podkreśla, że zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać zaburzeniom snu niż je leczyć, a niestety, współczesny styl życia nie sprzyja higienie snu. Nic dziwnego, że problem narasta i szacuje się, że obecnie z zaburzeniami snu boryka się nawet 40 proc. dorosłej populacji.

Podstawowe zasady higieny snu to: • regularny tryb życia, czyli m.in. chodzenie spać i wstawanie o tych samych porach wieczorem i rano; • unikanie używek, • niepodejmowanie wieczorem aktywności, które wybudzają (a takimi są na przykład korzystanie z ekranów smartfonów czy komputerów), • odpowiednia dawka aktywności fizycznej w ciągu dnia; • zaciemnienie sypialni; • „niezarywanie” nocy; • prawidłowa dieta; • leczenie chorób przewlekłych zgodnie ze wskazaniami lekarza.

Justyna Wojteczek, zdrowie.pap.pl

46 ~ zdrowie

CHOROBY DZIĄSEŁ?

TO MOŻE BYĆ CUKRZYCA!

foto: Shutterstock

Osoby z cukrzycą są narażone na większe ryzyko rozwoju stanów zapalnych w jamie ustnej, w tym choroby dziąseł.

Ale też odwrotnie - przewlekłe choroby dziąseł mogą przyczynić się do rozwoju cukrzycy. Jeśli więc zmagasz się z pleśniawkami, suchością jamy ustnej, brzydkim zapachem z ust, warto... zrobić morfologię krwi wraz z oznaczeniem poziomu cukru.

13 maja 2022

zdrowie Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, z cukrzycą zmaga co jedenasta dorosła osoba - to aż 2,9 mln osób, przy czym statystyki te dotyczą tylko osób zdiagnozowanych. Wiele osób nie wie, że ma stan przedcukrzycowy (stwierdza się go w badaniu surowicy krwi na czczo, jeśli poziom glukozy znajduje się w przedziale 100-125 mg/ dl) lub cukrzycę.

Prostą metodą wykrywającą podwyższony poziom cukru w organizmie jest badanie krwi.

Poza tym, że warto co roku wykonywać morfologię krwi z oznaczeniem parametru glukozy w surowicy, nawet jeśli nic nam nie dolega, do laboratorium analitycznego warto się wybrać także wtedy, gdy pojawiają się określone dolegliwości – także te w jamie ustnej.

- Wśród charakterystycznych objawów wysokiego poziomu cukru można wskazać uczucie suchości błony śluzowej jamy ustnej, co wiąże się ze zmniejszeniem ilości wytwarzanej śliny. Kserostomia (to termin oznaczający suchość w jamie ustnej – red.) to przypadłość, o której mówi większość chorych. Może być ona przyczyną pieczenia, powstawania bolesnych owrzodzeń i drożdżycy (także na języku), infekcji, w tym trudno gojących.

Gdy w organizmie występuje znaczny i nagły niedobór insuliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za zmniejszenie stężenia cukru, może dojść do tzw. kwasicy ketonowej. Objawia się ona m.in. nieświeżym oddechem - wyjaśnia lekarz dentysta Bartłomiej Karaś z kliniki Maxdent we Wrocławiu, członek Działu Badawczego Polskiego Towarzystwa Endodontycznego.

Warto zaznaczyć, że kserostomia może być też skutkiem ubocznym działania niektórych leków, na przykład antydepresantów. Niemniej jednak lepiej być wyczulonym na ten objaw.

Dolegliwości w jamie ustnej związanych z cukrzycą może być więcej.

- U dzieci, szczególnie z chorobą niewyrównaną metabolicznie, typowe jest przedwczesne wyrzynanie się zębów stałych. Częściej występują też: próchnica zębów, zakażenia grzybicze i bakteryjne, choroby przyzębia, zmniejszone wydzielanie śliny – dodaje lek. stom. Monika Stachowicz z Centrum Leczenia i Profilaktyki Paradontozy Periodent w Warszawie.

Cięższy przebieg cukrzycy

Na podstawie metaanalizy 23 badań przeprowadzonych w latach 1970-2003 zaobserwowano podobną częstość występowania chorób przyzębia u pacjentów chorych na cukrzycę jak u osób zdrowych, ale ich przebieg u diabetyków był cięższy. Do bardzo ciekawych wniosków doszedł Saremi i wsp., którzy badali Indian Pima powyżej 35. roku życia, którzy chorowali na cukrzycę typu 2, zmarłych w latach 1983-1998.

Zaobserwowali oni, że u osób, które miały zaawansowane choroby przyzębia, ryzyko zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca i cukrzycowej choroby nerek było 3,2 razy większe w porównaniu z osobami bez zmian w tkankach okołozębowych lub ze zmianami o niewielkim nasileniu.

Częstość występowania makroalbuminurii i schyłkowej niewydolności nerek także zwiększała się wraz ze stopniem nasilenia zapalenia tkanek okołozębowych, a największa była w grupie pacjentów, u których w wyniku stanu zapalnego tkanek okołozębowych doszło do całkowitej utraty uzębienia.

Cukrzyca a stan zdrowia jamy ustnej

Cukrzyca nie jest tylko chorobą trzustki - dotyczy całego organizmu. Zbyt wysoki poziom cukru wpływa na układ odpornościowy powodując, że bakterie mają łatwiejsze zadanie w kolonizacji różnych tkanek - także tych w jamie ustnej. - Winne przede wszystkim są tutaj mikroangiopatie, czyli zmiany w naczyniach krwionośnych, towarzyszące cukrzycy, które mogą prowadzić do pogorszenia ukrwienia dziąseł. To osłabia układ podporowy zęba i ogranicza jego regenerację i konsekwencji zwiększa ryzyko wystąpienie zapalenia i krwawienia dziąseł, przyzębia, utratę przyczepu zęba do dziąsła i utratę kości, a tym samym zębów - mówi stomatolog.

Najnowsze badania sugerują także, iż przewlekłe choroby dziąseł mogą stanowić czynnik ryzyka rozwoju cukrzycy. W jaki sposób? Bakterie przedostając się do krwioobiegu aktywują komórki wytwarzające sygnały biologiczne, które mają niszczący wpływ na cały organizm.

Np. w obrębie trzustki może to prowadzić do uszkodzenia lub zniszczenia komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie insuliny, czyli hormonu regulującego poziom cukru we krwi.

Jeśli tak się stanie, nawet u uprzednio zdrowych osób, u których nie występowały żadne czynniki ryzyka może rozwinąć się cukrzyca typu 2.

Dlatego tak ważne jest, aby nie bagatelizować żadnych zmian w obrębie jamy ustnej, mogą one bowiem świadczyć o zbyt wysokim poziomie cukru we krwi.

Zdaniem Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego każdy dentysta powinien wiedzieć, jak rozpoznawać i unikać: • hiperglikemii (zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi, co objawia się m.in. częstym oddawaniem moczu, wzmożonym pragnieniem, zmęczeniem i sennością) • hipoglikemii (zbyt niskiego poziomu cukru, co objawia się drżeniem mięśni, przyspieszonym biciem serca, większym zapotrzebowaniem na węglowodany, zimnymi potami, bladością skóry).

Obydwa te stany przekładają się zwiększenie ryzyka powikłań w czasie leczenia stomatologicznego. Natomiast leczenie stomatologiczne pacjenta z uregulowanym poziomem cukru, przyjmującego leki i będącego pod opieką diabetologa nie różni się od standardowego.

- Każdy lekarz powinien zdawać sobie sprawę, że choroby przyzębia nazywane są szóstym powikłaniem cukrzycowym – uważa dr Bodga Skowrońska, specjalista pediatrii, endokrynologii oraz endokrynologii i diabetologii dziecięcej z Kliniki Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego w Poznaniu.

~ 47

PTS wydało konkretne zalecenia, związane m.in. z bardziej inwazyjnymi zabiegami, podczas których dochodzi do przerwania ciągłości błon śluzowych, na przykład w trakcie usuwania zęba. Zalecana jest m.in. konsultacja z lekarzem prowadzącym.

- W takiej sytuacji stosujemy profilaktykę antybiotykową. Standardowo zalecany jest regularny nadzór stomatologiczny i wizyty kontrolne co trzy miesiące, a na co dzień odpowiednia higiena.

Prawidłowe szczotkowanie (nie tylko przesuwając szczoteczkę z jednej na drugą stronę, ale także pamiętając o ruchach kolistych i wymiatających), nitkowanie i stosowanie płynu to tak zwana triada w higienie, której sumienne stosowanie daje największe szanse na to, aby próchnicę utrzymać na wodzy, a tym samym zminimalizować pojawienie się ryzyka wystąpienia infekcji - mówi lek. stom. Bartłomiej Karaś.

Na możliwość cukrzycy u swojego pacjenta powinni zwracać też uwagę lekarze zajmujący się protetyką. Cukrzyca predysponuje bowiem do zmniejszonego wydzielania śliny oraz zwiększenia jej lepkości, co w znacznym stopniu przyspiesza i nasila zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej.

- Pacjenci z cukrzycą, użytkujący uzupełnienia protetyczne, mają dużą skłonność do stomatopatii protetycznych, którym towarzyszą infekcje grzybicze. Ponadto cukrzyca powoduje postępujące uszkodzenie kości i stawów tzw. neuroartropatię cukrzycową – zwraca uwagę dr n. med. Ewa Preferansow z Katedry Protetyki Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Ekspertka podkreśla, że lekarz dentysta powinien posiadać zatem informacje dotyczące specyfiki schorzenia oraz stanu zagrożenia, jaki stwarza cukrzyca (zwłaszcza niewyrównana) w powstawaniu i rozwoju zmian w aspekcie tkanek podłoża protetycznego.

JEŚLI MASZ CUKRZYCĘ, PAMIĘTAJ!

• Reaguj na sygnały, które wysyła ci organizm.

• Monitoruj poziom cukru przed posiłkiem lub podaniem insuliny lub 1,5 do 2 godzin po jedzeniu.

• Przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania leków czy podawania insuliny.

• Informuj każdego lekarza, u którego się leczysz, że masz cukrzycę oraz jakie bierzesz leki – to ważne, ponieważ niektóre leki podwyższają zapotrzebowanie na insulinę (np. leki hormonalne).

• Przestrzegaj zaleceń dietetycznych ustalonych z lekarzem i dietetykiem. Z diety wyeliminuj cukier oraz alkohol.

• Bądź aktywny fizycznie, uprawiaj sport.

• Przestrzegaj higieny, pamiętaj, że przy wysokim poziomie cukru we krwi, nawet niewielkie skaleczenie może się długo goić.

Oprac. Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

48 ~ zdrowie

AKTYWNE ŻYCIE

Z BOLĄCYMI STAWAMI

foto: Shutterstock

Dolegliwości stawowe mogą bardzo utrudnić życie, ale zwłaszcza w razie ich wystąpienia nie należy rezygnować z aktywności. Sprawdź, jak można dostosować tryb życia do problemów kostno-stawowych.

Wraz z wiekiem mięśnie wiotczeją i tracą na elastyczności, a chrząstka stawowa, która ulega degeneracji ścierając się, przestaje spełniać ochronną funkcję dla stawów. Nic dziwnego, że z postępem czasu niemal każdemu zaczyna doskwierać niewielki ból w kolanie lub innym stawie, który z czasem może się nasilać. Stopniowo pojawiają się kłopoty z wstawaniem z krzesła, trudności przy porannym wstawaniu z łóżka, codzienne czynności wymagają wysiłku.

Ból staje się coraz bardziej dokuczliwy. Wiele osób na tym etapie zaczyna się więc oszczędzać i stronić od aktywności fizycznej, skracając także codzienne spacery. Tak dochodzi do zwyrodnienia stawów, które, tracąc swoją sprężystość, stają się sztywne i deformują się. U niektórych 13 maja 2022

mogą być widoczne w postaci zewnętrznych deformacji, szczególnie małych stawów np. dłoni.

- U osób starszych występują naturalne niedobory materiałów budulcowych, w tym białka (kolagneu), który stanowi podstawowy składnik tkanki łącznej i jest odpowiedzialny za wydolność stawów, a także całego narządu ruchu - kości, chrząstek, więzadeł i powięzi. U kobiet dodatkowym czynnikiem niekorzystnie wpływającym na narząd ruchu jest zmniejszanie się poziomu hormonów chroniących tkankę kostną po menopauzie. Zmniejszanie się masy kostnej wywołuje bóle, a te ograniczają pracę mięśni i stawów powodując ich niewydolność – tłumaczy ortopeda dr Tadeusz Śnieżek.

Paradoks polega na tym, że jednym ze sposobów na niedomagające stawy jest aktywność fizyczna. - Ruch uruchamia mięśnie, te z kolei - naczynia krwionośne. Prawidłowe krążenie krwi powoduje dotlenienie wszystkich elementów, jak również dostarcza składniki pokarmowe do wszystkich komórek organizmu, dzięki czemu nasze stawy są sprawniejsze i silniejsze – tłumaczy specjalista. Badania naukowe wykazały, że odpowiednie ćwiczenia fizyczne pomagają zmniejszać ból, a także zwiększają ruchomość stawów, wzmacniają mięśnie, które utrzymują stawy, redukują stres oraz poprawiają sen. Bardzo ważną rolę w zachowaniu sprawności jest też prawidłowe odżywianie się. Odpowiednio zbilansowane posiłki powinny zawierać łatwo

zdrowie przyswajalne białka, cukry proste, tłuszcze roślinne, witaminy oraz mikro i makroelementy.

CO MOŻESZ ZROBIĆ, BY POPRAWIĆ CODZIENNE FUNKCJONOWANIE

Zwolnij tempo życia Zrób plan dnia, to pomaga racjonalnie rozłożyć wysiłek Staraj się dobrze wysypiać Dbaj o odpowiednią wagę ciała – pamiętaj, że nadwaga i otyłość obciążają biodra kolana oraz stopy.

Jeśli jest taka potrzeba, wspomóż się farmakoterapią, ale poradź się lekarza, jakie leki będą najodpowiedniejsze dla ciebie Nie bój się ćwiczeń fizycznych. Poradź się fizjoterapeuty jakie ćwiczenia pomogą ci zachować sprawność i nie zaszkodzą

CO ROBIĆ GDY STAWY BOLĄ

Stosuj na bolące miejsca naprzemiennie okłady ciepłe i zimne.

Korzystaj z ciepłych kąpieli i termoforu - to pomaga zrelaksować mięśnie i stymulować krążenie krwi.

Gdy ból bardzo dokucza, stosuj 15 minutowe zimne okłady. Pamiętaj, że im niższa temperatura schładzania, tym krótszy okład.

Spytaj lekarza, czy nie pomogłyby ci zabiegi fizjoterapeutyczne.

Udaj się do lekarza zajmującego się leczeniem bólu.

W razie dużych lub utrzymujących się długo dolegliwości bólowych warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, który może zaproponować zabiegi rehabilitacyjne, np. techniki z zakresu medycyny manualnej, masaże lecznicze, krioterapię, laseropunkturę, magnetoterapię, laseroterapia, czy ultradźwięki.

JAK DBAĆ O CHORE STAWY

Jedną z najważniejszych zasad jest utrzymanie równowagi między wypoczynkiem i ćwiczeniami. Nie należy unikać aktywności fizycznej nawet jeśli dokucza ból, ale ruch nie powinien być wówczas intensywny. Warto po wskazówki udać się do fizjoterapeuty, ponieważ każda osoba z problemami kostno-stawowymi powinna mieć indywidualne wskazówki. Stąd też zakres i intensywność ćwiczeń zależeć będzie od stopnia uszkodzenia stawów, miejsca dysfunkcji i wymaga modyfikacji pod kierunkiem lekarza i fizjoterapeuty.

Uwaga!

Jeśli w wyniku wykonywanej czynności stawy stają się nadmiernie ciepłe i spuchnięte lub zaczynają nadmiernie boleć, trzeba przerwać ćwiczenia. Takie objawy należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.

JAK CHRONIĆ STAWY

Kiedy tylko możesz używaj dużych stawów, np.: do zamykania szafki użyj biodra lub ramienia zamiast dłoni.

Noś duże przedmioty blisko ciała przyciskając je do klatki piersiowej (w ten sposób odciążasz je).

Rozkładaj ciężar na wiele stawów - np. trzymając czajnik staraj się używać dwóch rąk, używaj całej dłoni do trzymania przedmiotu zamiast samych palców.

Tam gdzie to możliwe, zminimalizuj wysiłek jaki wkładasz w wykonywanie różnych czynności – np. używaj automatycznego otwieracza do puszek czy specjalnych sprzętów do uprawiania ogródka.

Staraj się redukować ciężar rzeczy, które podnosisz. Ciężkie przedmioty podnoś pojedynczo, nalewaj wodę do czajnika porcjami za pomocą innego naczynia.

Unikaj pozycji, które narażają twoje stawy na deformacje, np. śpij na średnio twardym materacu z małą poduszką pod głową, siadając podłóż poduszkę pod kręgosłup lędźwiowy lub korzystaj ze specjalnego fotela, rób przerwy na rozruszanie się.

Unikaj pchania ciężkich przedmiotów dłońmi, zwłaszcza ze zgiętymi nadgarstkami.

Staraj się nie wyginać palców na boki, nie obciążaj kciuka - używaj kubków z szerokim wygodnym uchem, pomagaj sobie drugą dłonią.

Kiedy wstajesz z krzesła, staraj się opierać całą otwartą dłonią o kolana Utrzymuj prosty kręgosłup.

Dbaj o dobór odpowiedniego obuwia – wygodnego, „oddychającego”, z obcasem nieprzekraczającym 3 cm.

Kiedy pracujesz przy stole lub biurku, ustawiaj pozycję ciała tak, aby unikać wyciągania się i pochylania.

Używaj podkładek pod nadgarstek.

Kiedy stoisz, rozłóż ciężar ciała równomiernie na obydwie nogi.

Wprowadź udogodnienia w domu, np. wymień zwykłe krany na baterie z dźwignią.

Pamiętaj, aby zmiany w życiu codziennym zacząć wprowadzać pojedynczo. Zacznij od poprawy czynności, które sprawiają ci najwięcej bólu i na usprawnianiu stawów, które mają największe znaczenie dla sprawności funkcjonalnej. Ćwicz nowe ruchy, aż poczujesz się swobodnie podczas ich wykonywania.

RODZAJE AKTYWNOŚCI DOBRE DLA STAWÓW

Nawet jeżeli masz kłopoty ze stawami możesz uprawiać sport – po prostu dobieraj dyscypliny, które nie obciążają nadmiernie stawów, dopasowane do twojej kondycji i sprawności fizycznej.

Wybór jest naprawdę duży: • Spacer, marsz, nordic walking - pozwalają zredukować obciążenie stawów i zwiększają aktywność mięśni. Pamiętaj, że trenując z kijami musisz aktywizować również górną część ciała, aby odciążyć stawy kolanowe.

• Rower- na początek wybierz trasę po w miarę płaskim terenie, bez ciężkich podjazdów i dużych nierówności. Mocne wstrząsy mogą obciążać stawy.

• Joga, tai-chi, pilates lub proste ćwiczenia rozciągające - pomagają utrzymać ruchomość stawów • Taniec • Pływanie i aerobic w wodzie - środowisko wodne odciąża stawy, ułatwia poruszanie, a

~ 49

ćwiczenia wykonuje się łatwiej dzięki właściwościom wyporowym wody; jednocześnie opór wody podczas wykonywania ćwiczeń wpływa na rozbudowę masy mięśniowej.

• Fitness, ale tylko zajęcia, które nie obciążają mocno stawów, nakierowane na rozciąganie, stabilizację centralną.

• Turystyka górska - wybieraj trasy adekwatne do umiejętności i twojego stanu. Jeśli kochasz Tatry i wiesz, że dasz radę - spróbuj. Jeśli masz wątpliwości - wybierz Góry Świętokrzyskie.

• Ogrodnictwo - jeśli to lubisz, nie rezygnuj.

Może zmniejsz rozmiary ogrodu i zamiast

foto: Shutterstock

klęczeć weź stołeczek. Gdy grabisz- dostosuj wysokość grabi do swojego wzrostu. Dostosuj uchwyty wszelkich narzędzi, aby były wygodniejsze do trzymania.

• Codzienne ćwiczenia - zacznij od małych stawów, wybieraj pozycje, które nie potęgują bólu i sprzyjają rozciągnięciu i utrzymaniu pełnego zakresu ruchu w stawach. Pamiętaj o oddychaniu i niewstrzymywaniu oddechu w trakcie ćwiczenia.

• Jeśli masz problemy z biodrami lub kolanami unikaj ćwiczeń zawierających biegi i skoki.

Lepiej unikać sportów kontaktowych, takich jak piłka nożna czy koszykówka, a także wymagających intensywnego wysiłku np. squasha czy aerobiku, który polega na wykonywaniu częstych ruchów niekorzystnych dla chorych stawów (podskoki).

Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl

50 ~ zdrowie

JAK CIAŁO ZDRADZA CHOROBĘ

foto: Shutterstock

Ciało zdradza stan zdrowia na różne sposoby - początek niektórych schorzeń wypisany jest na twarzy, w głosie, w oczach. O toczącym się procesie chorobowym świadczyć może uścisk dłoni. W sukurs lekarzom w uchwyceniu tego rodzaju subtelności przyjść może sztuczna inteligencja, ale czasem wystarczą proste przyrządy i dokładne oględziny pacjenta.

13 maja 2022

zdrowie Oględziny pacjenta to zresztą jedna z najstarszych i wciąż stosowanych metod diagnostycznych, często - zwłaszcza jeśli dokonuje ich doświadczony lekarz - tak dobra, jak zlecane potem badania laboratoryjne czy obrazowe.

Marek Edelman opowiadał Hannie Krall, że ten właśnie aspekt medycyny zachęcił go do uczęszczania na studia medyczne. „Usłyszałem, że profesor mówi: Kiedy lekarz wie, jak wygląda oko chorego, jak wygląda skóra, jak język, to powinien wiedzieć, co temu choremu jest. Spodobało mi się to” - zanotowała wybitna reportażystka.

Teraz trwają badania z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, która być może będzie jeszcze bardziej spostrzegawcza niż ludzki mózg w wyłapywaniu istotnych subtelności. I tak, w trakcie niedawnej konferencji American College of Cardiology zespół z Mayo Clinic pokazał, że na podstawie analizy głosu pacjenta można określić prawdopodobieństwo choroby wieńcowej. W badaniu z udziałem ponad setki ochotników pewna cecha głosu oznaczała 2,6 raza większe ryzyko tego zaburzenia.

Tu konieczne są przyrządy - naukowcy nie wsłuchiwali się w mowę ochotników za pomocą własnych uszu; robił to komputer ze sztuczną inteligencją wytrenowaną do analizy 80 różnych parametrów.

- Użyta przez nas technologia wykorzystuje uczenie maszynowe, aby ocenić coś, czego my nie jesteśmy w stanie dostrzec z pomocą naszego ludzkiego mózgu i uszu - wyjaśnia dr Jaskanwal Deep Singh Sara.

Liczba uczestników w tym badaniu była zbyt skromna, by wyciągać kategoryczne wnioski, a technologia na razie znajduje się w fazie badań, jednak wyniki są obiecujące i być może w niedalekiej przyszłości lekarze otrzymają dodatkowe narzędzie diagnostyczne, zwłaszcza w zdalnych usługach medycznych.

- Telemedycyna jest nieinwazyjna, niedroga i skuteczna. Przy tym coraz bardziej zyskuje na znaczeniu w obliczu pandemii - podkreśla kardiolog. I czyni ważne zastrzeżenie.

- Nie sugerujemy, że analiza głosu zastąpi lekarza czy obecne metody pomocy chorym, ale według nas istnieje duży potencjał wykorzystania tej technologii jako uzupełnienie dzisiejszych sposobów. Dostarczenie próbki głosu jest dla pacjentów intuicyjne, a nawet zabawne i może stać się skalowalną metodą wspierającą prowadzenie pacjentów - zaznacza specjalista.

CYFROWE UCHO PSYCHIATRY

Jeśli z pomocą głosu można rozpoznać kłopoty z sercem, nie powinno dziwić, że podobnie da się ocenić stan pacjenta z zaburzeniem psychicznym. Taki sposób pokazali badacze z University of California w Los Angeles, którzy przez 14 miesięcy obserwowali grupę ochotników z poważnymi chorobami, takimi jak schizofrenia, choroba dwubiegunowa czy ciężka depresja.

Raz - dwa razy w tygodniu uczestnicy eksperymentu dzwonili na specjalną, darmową linię i odpowiadali na proste pytania o samopoczucie czy wyzwania, jakim musieli ostatnio sprofoto: Shutterstock

stać. Inteligentny program przede wszystkim analizował słowa i to, jak ich dobór zmieniał się z czasem. W mniejszym stopniu uwzględniał również ton głosu. Badacze, jak twierdzą, mogli dzięki temu lepiej oceniać stan ochotników.

- Sposób, w jaki ludzie odpowiadają na pytania i zmiany, jakie zachodzą w tych odpowiedziach, są unikalne dla każdego pacjenta. Patrzymy na każdą osobę indywidualnie, a nie tylko na diagnozę - zaznacza dr Armen Arevian, autor badania opisanego na łamach „PLoS ONE”. Wyjaśnia, że sztuczna inteligencja pozwoliła badaczom zauważyć indywidualne, różnorodne, istotne klinicznie parametry użycia języka i wzorce głosu pacjentów.

ZDROWIE ODBITE W OCZACH

Oprócz wsłuchiwania się w mowę człowieka, można się dokładnie przyglądać różnym jego częściom. Okazuje się na przykład, że zdjęcia siatkówki mogą wskazać na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, a także zgonu. Po analizie 90 tys. zdjęć dna oka prawie 50 tys. osób sztuczna inteligencja nauczyła się określać ogólne ryzyko śmierci danej osoby, porównując biologiczny wiek siatkówki z metrykalnym wiekiem człowieka. Im większa różnica (starsza - bardziej zniszczona siatkówka), tym ryzyko śmierci rosło. „Nasze wyniki wskazują, że różnica w wieku siatkówki i wieku chronologicznego danej osoby potencjalnie może być wskaźnikiem starzenia się blisko powiązanym z prawdopodobieństwem śmierci. Sugeruje to, że analiza wieku siatkówki może służyć jako narzędzie do badań przesiewowych i wyboru najlepszej pomocy dla pacjentów” - swoje rezultaty podsumowują naukowcy.

NA TWARZY WYPISANE

Podobnie rzecz się ma z twarzą, choć i tu badania dopiero się zaczynają. „Istnieje ogromny, niewykorzystany jeszcze potencjał związany z najnowszymi metodami komputerowymi i uczeniem maszynowym (...)” - piszą naukowcy z włoskiej Krajowej Rady Badań Naukowych, autorzy analizy postępów na tym polu. Co jednak dzisiaj zajmuje głowy i laboratoria naukowców, jutro może trafić do szpitali, czy przychodni. Możliwe nawet jest, że programy tego typu będą działały na zwykłych smartfonach - uważają włoscy badacze.

Eksperci z Macquarie University w Sydney twierdzą na przykład, że dzięki analizie kształtu twarzy - m.in. symetrii, przeciętności wyglądu, czy wypisanych na niej cech płciowych można już przewidzieć różne fizjologiczne cechy związane ze zdrowiem, takie jak procent tkanki tłuszczowej w ciele, BMI, ciśnienie tętnicze.

To parametry, które mają kluczowe znaczenie dla zdrowia sercowo-naczyniowego. Ich projekt badawczy pokazał też, że z odczytywaniem wypisanego na twarzy zdrowia nie najgorzej radzą sobie także ludzie.

~ 51

ZACIŚNIJ DŁOŃ I DOWIEDZ SIĘ CZEGOŚ O SWOIM SERCU Niektóre badania, które mogą wiele powiedzieć o stanie organizmu, wymagają tymczasem jedynie podstawowych przyrządów, takich jak miernik nacisku. Naukowcy z Koreańskiego Instytutu Zdrowia i Środowiska donieśli niedawno o związkach miedzy siłą uścisku dłoni dorosłych osób i stanem ich zdrowia, a dokładniej - występowaniem u nich co najmniej dwóch chorób. Informacje na temat prawie 20 tys. uczestników wskazały na silną, odwrotną korelację - im silniejszy uścisk dłoni, tym mniejsze ryzyko chorób. Według badaczy z McMaster Univeristy, że siła uścisku może nawet więcej powiedzieć o zdrowiu, niż pomiar ciśnienia krwi.

- Ocena uścisku dłoni może stanowić łatwy i niedrogi test do oceny ryzyka zgonu oraz chorób serca” - twierdzi prof. Darryl Leong, autor badania opisanego na łamach magazynu „The Lancet”. - Lekarze lub inni pracownicy medyczni mogą mierzyć uścisk, aby zidentyfikować pacjentów z poważnymi chorobami, takimi jak niewydolność serca czy udar, którzy są szczególnie zagrożeni śmiercią - mówi naukowiec.

Jego zespół doszedł do takich wniosków po czteroletniej obserwacji aż 140 tys. ochotników w wieku 35-70 lat, w 17 krajach. Każdy spadek siły o 5 kg oznaczał przeciętnie wzrost ogólnego ryzyka śmierci o jedną szóstą. Wśród głównych przyczyn śmierci były wymienione właśnie udary i zawały.

Tego typu badanie wiele też może powiedzieć już o zdrowiu dzieci - twierdzą eksperci z Baylor University. Przeprowadzili oni dwuletnią obserwację grupy uczniów, którzy przystępując do eksperymentu mieli 9-10 lat. Według pomiarów uścisku dłoni, aż 28 proc. chłopców i 20 proc. dziewcząt badacze zaklasyfikowali jako „słabych”. W tej grupie, w czasie trwania obserwacji ryzyko pogorszenia zdrowia było aż trzy razy wyższe, niż w grupie dzieci z silnym uściskiem. Wyraźna korelacja utrzymywała się nawet po uwzględnieniu innych czynników, takich jak wydolność krążeniowo-oddechowa, ciśnienie krwi, rodzinna historia zdrowia, poziom lipidów i glukozy, aktywność fizyczna, czy ilość beztłuszczowej masy ciała.

- Badanie siły uścisku jest proste, nieinwazyjne i można łatwo je przeprowadzić w gabinecie lekarskim. Taki test ma dużą wartość zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci - podkreśla prof. Paul M. Gordon, autor pracy opublikowanej na łamach „The Journal of Pediatrics”. Nikt nie powinien się więc chyba dziwić, jeśli kiedyś lekarz poprosi go o silny uścisk dłoni, wypowiedzenie paru zdań do mikrofonu albo ustawienie się do zdjęcia.

Marek Matacz zdrowie.pap.pl

52 ~ kuchnia

KOLOROWO, WIOSENNIE, PYSZNIE

Wprawdzie żyjąc w globalnej wiosce mamy do dyspozycji zawsze i wszystko, nie marzymy o wiosennych smakach. A wiosenne, a niebawem letnie jadłospisy ,przyznacie, różnią się od tych typowo zimowych. Wiadomo, wiosną nie szukamy potraw, które nas rozgrzeją, nasycą, zachęcą do stawienia czoła

niekorzystnej pogodzie. A poza tym wiosenne truskawki z gruntu smakują jednak bardziej słodko, rzodkiewka szczypie w język znacznie przyjemniej, a sałata chrupie intensywniej.

Jeśli macie Państwo wątpliwości, czy po tym wstępie będzie to propozycja tylko dla wegetarian, zachęcam do spojrzenia na

Na początek biała, przepyszna

i bardzo elegancka

ZUPA SZPARAGOWA Pęczek białych szparagów (mogą być pośledniejszego gatunku, cienkie), 4 szklanki wywaru warzywnego lub wody,1/2 szklanki słodkiej śmietanki (18 lub 12 proc.), sól i cukier do smaku. Jako dodatek- grzanki z bułki lub płatki migdałowe Szparagi myjemy i oddzielamy ich łykowate części: zginamy każdy szparag - sam pęknie w miejscu, gdzie zaczyna się twarda skórka; można także obrać szparagi jak zwykle, nożykiem do obierania warzyw lub specjalnym do szparagów. Kroimy szparagi na kawałki i wrzucamy do wrzącego wywaru lub wody, dodajemy w niedużej ilości sól i cukier, gotujemy, aż szparagi będą miękkie. Ugotowaną zupę miksujemy dokładnie, powinna mieć bardzo aksamitną konsystencję. Doprawiamy śmietaną, solą i cukrem do smaku.

Podajemy z grzankami lub podprażonymi migdałowymi płatkami. Uwaga, lepsza jest zupa z białych szparagów ma bowiem piękny kolor ecru: ugotowana z zielonych szparagów zupa miałaby mniej efektowną barwę.

Tradycyjną, mającą długą historię foto: Shutterstock

13 maja 2022

nasze przepisy: będzie sprawiedliwie, dla jednych i drugich. Nie ograniczymy się także do przepisów polskich, zaczerpniemy pomysły także z innych kuchni.

Znajdziecie tu także coś dla łakomczuchów marzących o słodyczach. A więc - wszystkim życzę smacznego.

foto: Shutterstock

w polskiej kuchni zupą jest

BOTWINA 6-8 młodych buraków z łodygami i listkami, 4-6 szklanek rosołu (może być z kostki, także z kostki rosołu warzywnego), łyżka masła klarowanego, ½ szklanki śmietany 18 proc., sok z połowy cytryny, sól i cukier do smaku.

Nieodzownym składnikiem jest spora garść siekanego koperku. Jako dodatek - tradycyjnie po jednym gotowanym na twardo jajku na osobę.

Uwaga, jeśli botwina czyli młode buraczki z listkami są bardzo małe -dodajmy do pokrojonego warzywa również starty na tarce ubiegłoroczny średni burak, który nada botwinie kolor.

Młode buraczki obieramy ze skórki, usuwamy uszkodzone liście. Dokładnie myjemy botwinkę, aby nie pozostał w niej piasek, a następnie kroimy: maleńkie buraczki w półplasterki, a łodygi i liście w centymetrowe kawałki. Rozgrzewamy klarowane masło i na nim dusimy botwinę.

Uduszoną botwinę dodajemy do rosołu, podgrzewamy doprawiając solą, cukrem i cytrynowym sokiem do smaku: powinna mieć wyraźny smak słodko- kwaśny. Kiedy zupa jest zagotowana, dodajemy śmietanę i starannie całość mieszamy. Dodajemy siekany koper. Do każdej porcji, już na talerzu, dodajemy jajko na twardo pokrojone na ćwiartki.

kuchnia

~ 53

Proponuje Barbara Adamczewska Nasza następna propozycja to tradycyjna w kuchni polskiej zupa, do której dodawano w dawnych czasach zimną pieczeń cielęcą krojoną w paski, rakowe szyjki i inne specjały, zupa pracochłonna i wystawna. My polecamy na najcieplejsze dni prostszy, ale smakowity

CHŁODNIK

NAPRAWDĘ SZYBKI

Kilka młodych buraczków, łyżeczka masła klarowanego, 2 szklanki kefiru lub naturalnego jogurtu, albo zsiadłego mleka, szklanka śmietany, 2 średnie świeże ogórki, po 1 jajku na twardo na osobę oraz sól, cukier, pieprz i sok z cytryny do smaku Młode buraczki wraz z listkami obieramy i przygotowujemy tak, jak podaję w poprzednim przepisie, dusimy kilka minut, mieszając, na maśle klarowanym, po czym wlewamy szklankę wody i gotujemy, aż kawałki buraczków staną się miękkie. Doprawiamy dwoma lub trzema łyżeczkami soku cytrynowego. Studzimy. Obrane ogórki kroimy w paseczki, siekamy koperek i szczypiorek (powinno być każdego nich przynajmniej po sporej garści).

W większym naczyniu łączymy ugotowane buraczki, kefir lub jogurt czy mleko, śmietanę i ogórki. Doprawiamy do smaku solą, pieprzem i cukrem.

Odstawiamy w chłodne miejsce. Przecież chłodnik powinien być chłodny!

Przed podaniem dodajemy pokrojone w ćwiartki jajka na twardo.

foto: Shutterstock

Pora na drugie danie, w którym wiosenne warzywa odegrają niepoślednią rolę.

Na początek trzy pomysły na ich wykorzystanie.

NIESPODZIANKA

Z MIĘSEM I WARZYWAMI

Podwójna pierś z kurczaka, 3 dymki, pęczek młodej marchewki, kilka młodych, drobnych pietruszek, średnia czerwona papryka, 2 łyżki masła klarowanego lub oleju z pestek winogron, sól, szczypta cukru lub pół łyżeczki miodu, po szczypcie curry i mielonego imbiru, opakowanie gotowego ciasta francuskiego, arkusz papieru do wypieków, białko lub jajko do posmarowania wierzchu rulonu.

Najpierw kroimy pierś kurczaka w cienkie plasterki, które, po posypaniu solą i pieprzem smażymy na patelni na rozgrzanym maśle klarowanym lub oleju, po czym odkładamy. Na pozostałym na patelni tłuszczu smażymy pokrojone wraz ze szczypiorem dymki, po czym dodajemy uprzednio obrane marchewki i pietruszki (jeśli są większe, kroimy na połówki lub ćwiartki) oraz pokrojoną w kostkę paprykę. Podsmażamy wszystko razem, dodając cukier lub miód, curry, imbir, sól i pieprz.

Na papierze do wypieków rozkładamy płat ciasta, na środku układamy od jednego końca do drugiego podduszone warzywa, na nich usmażone kawałki kurczaka; sklejamy ciasto w rulon, na wierzchu tworząc ozdobny „spaw”. Wierzch smarujemy białkiem lub rozbitym jajkiem. Pieczemy 25 minut w temperaturze 180 st. C. Podając kroimy na porcje.

54 ~ kuchnia

Oryginalny smak zyska też ryba, upieczona w piekarniku ,w doborowym towarzystwie wiosennych warzyw.

RYBA

NA WARZYWACH

Duży filet lub mniejsze filety z jakiejkolwiek ryby, po ok. 150-200 g na osobę, 4 młode marchewki, 4 młode pietruszki, pół średniego kalafiora, 3-4 dymki, kilka różyczek brokuła, 2-3 ząbki czosnku, 2 łyżki klarowanego masła lub tyleż oliwy lub oleju, sól, pieprz, 2 garście siekanego koperku i dodatkowo pół łyżeczki masła klarowanego Rozgrzewamy 2 łyżki masła klarowanego lub oliwę. Dusimy na nim najpierw pokrojone dymki, dodajemy marchewki (jeśli są większe-kroimy je) pietruszki i podzielonego na różyczki kalafiora i brokuł. Doprawiamy solą i pieprzem Rozgrzewamy piekarnik do 180 st. C. W żaroodpornym naczyniu układamy warzywa i pokrojony na połówki czosnek, następnie posolone lekko filety, a na nich maleńkie kawałeczki masła.

Pieczemy potrawę 20 minut.

Do warstwy warzyw możemy też dodać pokrojone na plasterki, obgotowane młode ziemniaki.

foto: Shutterstock

Tym, którzy nie jedzą mięsa i ryb radzimy spróbować

MAKARON

A teraz pesto inne niż używane popularnie włoskie, z bazylii. Będzie to pesto doskonale nadające się jako smakowity dodatek do makaronów wszelkiego rodzaju klusek, a także kanapek. Oto

Z WARZYWAMI PESTO PÓŹNEJ WIOSNY Z ZIELONEJ PIETRUSZKI

Opakowanie (40 dag) makaronu: rurek lub jakiegokolwiek innego, 2 pomidory, cukinia, 3 dymki, 3 średnie marchewki, szczypta ziół prowansalskich, szczypta słodkiej i szczypta ostrej papryki w proszku, 3 łyżki oleju z pestek winogron lub oliwy, sól, pieprz Cukinię i marchewki obieramy i kroimy, najlepiej obieraczką do warzyw w długie wstążki. Dymki kroimy drobno wraz ze szczypiorkiem.

Na oleju lub oliwie, na głębszej patelni, podsmażamy pokrojoną dymkę; kiedy jest już szklista, dodajemy wstążki marchwi oraz cukinii i podsmażamy mieszając. Kiedy warzywa nie są już surowe, dodajemy obrane ze skórki i pokrojone drobno pomidory; dalej mieszając doprawiamy ziołami prowansalskimi, solą i pieprzem oraz paprykami. Możemy dodać kawałek rozkruszonej kostki rosołowej, wtedy mniej solimy.

Gotujemy teraz w osolonej wodzie makaron i po odcedzeniu dodajemy do warzyw; mieszamy wszystko razem. Najlepiej podawać w naczyniu, w którym przygotowaliśmy potrawę, aby zachowała temperaturę. Możemy danie to posypać startym serem, jednak nie jest to konieczne.

Pęczek zielonej pietruszki (ok. 7-8 dag), 1/2 szklanki oliwy z oliwek, pół szklanki startego parmezanu, 5 dag posiekanych lekko nerkowców, pół płaskiej łyżeczki soli.

Umytą i wysuszoną zieloną pietruszkę, wrzucić do blendera wraz z orzechami, oliwą, solą i startym parmezanem. Zblendować starannie.

Jeśli pesto zostanie można je przechować w słoiku z zakrętką w lodówce. Warto przygotować pesto z podwójnej ilości składników i wykorzystać je później.

Najlepszy jest ścierany w domu parmezan. Jeśli kupimy go więcej ,aby nadmiernie nie zsechł się, możemy przechować, po pokrojeniu na „jednorazowe” kawałki, w plastikowych woreczkach w zamrażalniku.

Po kilku minutach od wyjęcia można już ścierać parmezan na tarce. foto: Shutterstock

13 maja 2022

kuchnia

~ 55

Dla miłośników wiosennych rzodkiewek, pyszna i prosta potrawa, która może iść w zawody ze szparagami. Doskonałe spożytkowanie , jeśli na przykład nadmiernie wyrosły nam w ogródku

GOTOWANE RZODKIEWKI

2 pęczki możliwie dużych rzodkiewek, sól, cukier, 2 łyżki masła klarowanego, kopiasta łyżka tartej bułki

Rzodkiewki obieramy z czerwonej części skórki, odcinając korzonek i listki, gotujemy w lekko osolonej i posłodzonej do smaku wodzie, aż będą miękkie. Odcedzamy.

Na suchej patelni rumienimy tartą bułkę, dodajemy masło i podgrzewamy, aż się stopi.

Polewamy masłem rzodkiewki i delektujemy się ich smakiem.

foto: Shutterstock

A teraz pora na desery. Najpierw prosty

DESER 18+ ½ kg truskawek, 2 kopiaste łyżki cukru (najlepiej pudru), 2 łyżki dowolnego mocnego alkoholu Umyte, odsączone starannie i pozbawione szypułek truskawki umieszczamy w głębokiej misce, posypujemy cukrem, skrapiamy alkoholem i przynajmniej na godzinę wstawiamy pod przykryciem do lodówki.

I jeszcze ciasto z historią. Znakomity poeta Jarosław Iwaszkiewicz mieszkał w podwarszawskich Stawiskach, przysiółku Podkowy Leśnej. Duży rodzinny dom, zawsze otwarty dla licznych gości słynął z doskonałej kuchni. Przepis na ciasto, które pojawiało się w truskawkowym sezonie u Państwa Iwaszkiewiczów nie jest ani tani ani odchudzający.

Ale może, przy jakiejś wielkiej okazji warto spróbować przepisu sprzed niemal 100 lat.

CIASTO ZE STAWISKA

Z TRUSKAWKAMI

foto: Shutterstock

Podane na deser ciasto smakuje wybornie, nasuwa na pamięć niegdysiejsze smaki. Z apewniam!

A więc smacznego!

Na ciasto: 1/2 kg mąki,30 dag masła,3 żółtka,4 łyżki cukru Na krem: 25 dag masła,3 żółtka, szklanka cukru pudru Co najmniej ½ kg truskawek Najpierw umieszczamy na stolnicy mąkę, dodajemy żółtka, cukier i pokrojone na kawałki masło. Wszystko razem siekamy, po czym zagniatamy ręką ciasto łącząc dokładnie składniki. Rozwałkowane i rozciągnięte na wyłożonej papierem do wypieków blaszce ciasto (wystarczy na całą blaszkę wielkości piekarnika) pieczemy do lekkiego zrumienienia.

Mikserem ucieramy masło do konsystencji śmietany, dodając po kolei, po trochu cukier - puder i po jednym żółtka. Smarujemy kremem ciasto i na wierzchu układamy truskawki.

56 ~ sport

PIROTECHNIKA KONTRA PUCHAR

- jak rozwiązać konflikty ze środowiskiem kibiców?

foto: Shutterstock

W dzień święta Polskiej Flagi po dwóch latach przerwy Lech Poznań wraz z Rakowem Częstochowa zagrali na Stadionie Narodowym o Puchar Polski. Mecz wygrany przez częstochowian pod względem sportowym był jednym z najlepszych spotkań ostatnich lat. Niestety, na pierwszym planie w relacjach pojawił się konflikt kibiców z gospodarzem finału - miastem stołecznym Warszawa.

Finał Pucharu Polski świętem dla kibiców Marzeniem każdego fana polskiego zespołu jest kibicowanie jego ulubionemu zespołowi na Stadionie Narodowym. Możliwość wygrania prestiżowego trofeum oraz zaprezentowania się przed milionami telewizyjnych widzów. Prawdopodobnie uczestniczenie w największym wy13 maja 2022

jeździe swojego klubu. Kibice z Wielkopolski i Częstochowy udali się więc licznie do Warszawy.

Za każdą z bramek miało usiąść ponad dziesięć tysięcy fanów. Poznaniacy, świętujący w 2022 roku stulecie klubu traktowali ten mecz jako rozgrzewkę przed planowanym Mistrzostwem Polski. Raków, najlepiej zarządzany polski zespół, chciał obronić tytuł. Tradycją już jest, że finał krajowej imprezy organizuje się drugiego maja.

Można wcześniej zaplanować urlop, zmotywować znajomych.

Zakaz dla dużych flag oraz sektorówek Kiedy wyobrazimy sobie kibiców piłkarskich, od razu widzimy flagi wraz z sektorówkami.

Większe oraz mniejsze. Prezentujące nazwy miast i klubów “kolorują” trybuny stadionów. Sprzedaż

sport wejściówek na finałowe spotkanie uruchomiono już 12 kwietnia. W regulaminie imprezy masowej nie było veta dla flag, dlatego kibice malujący specjalne sektorówki mogli zabrać się do pracy. Fan kluby zaczęły dystrybucję okazjonalnych koszulek oraz gadżetów. Cała logistyka wyjazdu została zaplanowana, ale tydzień przed meczem organizator zmienił zasady o sto osiemdziesiąt stopni. Rafał Trzaskowski, prezydent miasta stołecznego Warszawa, w porozumieniu z miejscową Państwową Strażą Pożarną wydał zgodę na organizację meczu

racji, że cały wyjazd został już zaplanowany, zdecydowano się do Warszawy pojechać. Pod bramami Stadionu Narodowego ochrona wraz z policją przygotowały płachty, gdzie można było zmierzyć rozmiar flag. “Decyzyjni” fani z Poznania zaprotestowali, że w takich okolicznościach nie wejdą na stadion. Nie decydowali tylko za siebie, ale też za całe rodziny, które pojechały do Warszawy kibicować Lechowi. Pomimo chęci wejścia na trybunę, “fani” poznaniaków zabronili wejścia innym kibicom, niezwiązanym z ruchem ultras. foto: Shutterstock

~ 57

Problem z agresywnymi chuliganami na polskich stadionach udało się rozwiązać. Natomiast, włodarze nie potrafią dogadać się z ultrasami oraz politykami, jak rozwiązać spór na temat pirotechniki na trybunach. Wielkie sektorówki oświecane pokaźną ilością rac robią wrażenie na piłkarzach, postronnych kibicach oraz samych rządzących.

Niestety czasem zdarzy się incydent pokroju rakietnicy na Stadionie Narodowym, gdzie “kibic” Arki Gdynia podpalił dach warszawskiej areny. W Polsce jest społeczne poparcie dla ultrasów, ale nie dla chuliganów. W Anglii nigdy kibice nie używali pirotechniki, dlatego nie mamy wzorów naśladowania jak rozwiązać ten problem. Profesor z University of Leeds - Clifford Stott, wywiadzie dla serwisu stadiony.net wypowiedział się o problemie pirotechniki na polskich stadionach.

[...]’’Oczywiście sytuacja się zmieniła w porównaniu do 10-15 lat temu. Ale dokonaliśmy tego nie tylko przez siły policyjne. Również przez dostosowanie reakcji policji do zmian w zachowaniu widzów. […]

Nie dajcie się zmylić, że w Anglii sobie poradziliśmy.

I nie jest powiedziane, że rozwiązania angielskie zadziałają gdzie indziej. Wasza kultura piłkarska jest inna niż nasza. U nas nie ma grup ultras, tu tło społeczne jest zupełnie inne” – powiedział Clifford Stott.

- pod warunkiem braku sektorówek większych niż 2m x 1,5m. Do tej pory to PZPN jako organizator wyrażał zgodę na wniesienie i użycie flag ponad wymiar. To prawo decyzją prezydenta zostało jednak zawieszone. Powstało duże zamieszanie, w którym przepychanki rozpoczął PZPN w kontrze do warszawskiego ratusza oraz PSP. “Polski Związek Piłki Nożnej, jako organizator przedmiotowej imprezy masowej, zamierza złożyć stosowne odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w zakresie ww. warunku zezwolenia” - informowała federacja.

Prezes PZPN, Cezary Kulesza w swoim oświadczeniu ogłosił, że w przypadku braku zgody na oprawy kibicowskie podczas następnych finałów związek może zmienić miasto organizujące imprezę. Jest to poważne ostrzeżenie dla Rafała Trzaskowskiego, ponieważ nigdy wcześniej PZPN nie wystosował tak ostrych komunikatów w stosunku do organizatora swoich imprez.

Brak komunikacji przyczyną fiaska finałowego meczu

Kibice, pomimo apelu do organizatorów nie uzyskali zgody na wniesienie większych flag. Z

Całe nieporozumienie wywołał jednak brak wcześniejszej komunikacji przez organizatora.

Być może, po prostu oszukano kibiców kupujących bilety w obawie przed brakiem chętnych na bilety - kiedy wystarczająco dużo ludzi kupiło wejściówkę można było ogłosić zakaz. W ostatecznym rozrachunku przed bramami Stadionu Narodowego zostało około 15 tysięcy kibiców.

Skompromitowały się służby swoją nieudolnością, skompromitowali się decyzyjni kibice klubu z Poznania, nie wpuszczając chętnych fanów na trybunę.

Na zachodzie sobie poradzili

Kiedy w maju 2011 roku kibice Legii Warszawa oraz Lecha Poznań zorganizowali ogromną burdę podczas finału Pucharu Polski, politycy wszczęli “wojnę” przeciw kibicom. Polskie władze starały się dążyć śladem raportu ministra sprawiedliwości Wielkiej Brytanii Petera Taylora. Sprawozdanie zostało opracowane po dwóch tragediach - Heysel i Hillsborough, gdzie śmierć poniosło ponad sto osób. Śladem Anglików w Polsce wprowadzono numerację miejsc siedzących, karty kibica oraz przede wszystkim budowano nowe stadiony gwarantujące bezpieczeństwo.

Według opinii angielskiego eksperta z kibicami należy rozmawiać, a nie zakazywać. Wprowadzenie bardzo ważnej zmiany tydzień przed meczem nie pomoże w naprawie relacji między kibicami, a włodarzami. Regulamin imprez masowych jasno mówi o surowym zakazie używaniu pirotechniki na stadionach, jednak od wielu lat prezesi klubów i federacji przymykają oko na tę sprawę. W wielu sektorówkach ultrasi wnoszą również race, zakazane przez prawo. Punktem dyskusji należy ustanowić nie czy, a jak powinno się używać pirotechniki na stadionach. W Danii podczas zeszłego sezonu kibice w porozumieniu z władzami testowali bezpieczną pirotechnikę, przystosowaną do warunków stadionowych. Natomiast w Polsce nie ma dialogu z kibicami, istnieje tylko surowy system kar - dodatkowo karający zbiorowo wszystkich kibiców. Przykładowo, kiedy podczas meczu na trybunie o pojemności pięć tysięcy widzów ultrasi odpalą pięć świec dymnych, wojewoda ma prawo zamknąć całą tą trybunę. Karani są ludzie, którzy nie są uwikłani w to środowisko - przyszli po prostu kibicować swojej drużynie. Finałowy mecz na Stadionie Narodowym pokazał, że problem z kibicami dalej istnieje. Poprzez ciężką pracę służb udało się wyeliminować chuliganów ze sportowych aren. Wiele osób uważa, że jest miejsce dla ultrasów na trybunach. W końcu to oni kolorują piłkarskie trybuny flagami i ciekawymi oprawami. Należy ustanowić zasady współpracy między organizatorem, a “decyzyjnymi” reprezentującymi daną grupę kibiców oraz sposób użycia pirotechniki - aby w przyszłości uniknąć incydentów, które przyćmiły majowy finał Pucharu Polski.

Cyprian Gibuła

58 ~ satyra

PRZEZ OKULARY PIOTRA BIELKOWICZA Z życia wzięte Krajobrazy ludzkie – para 1 Copyright Piotr Bielkowicz 2022 To była dziwna para – ofiary życiowe.

Ona całkiem niebrzydka.

On miał włosy płowe.

W sumie to jednak były dwie wielkie niezdary.

Takie nieudaczniki dobrane do pary.

Nikt im nie wróżył dobrej przyszłości w tym życiu.

Ona mówiła:-‘Kotku’, a on do niej:-‘Kiciu’.

Ale jakoś ich życie biegło powolutku, bo ktoś nad nimi czuwał, co widać po skutku. Żyli cicho i skromnie – jakby obok ludzi, ale to w ludziach często złe instynkty budzi.

Domek mieli malutki, całkiem niepozorny, a obok domku pole – nieduży grunt orny.

Więc ludzie się dziwili – jak takie ofiary mają tak dobre życie powyżej ich miary.

A oni sobie żyli bez wrzasku i szumu.

Widocznie nie potrzeba do tego rozumu.

Więc ludzie się dziwili – jak niezgraby takie mają na swym podwórzu maszyny wszelakie.

A oni sobie żyli jak jakieś aniołki.

Nie w głowie im kłód rzucanie, ani żadne dołki.

Więc ludzie się dziwili – jak takie niezguły, niedojdy i ciamajdy, tak wszystkim krew psuły.

A oni zbudowali chlewy i obory.

I to ich gospodarstwo dawało zysk spory.

Więc ludzie się dziwili – jak takie tępaki potrafią całkiem sprawnie hodować warchlaki.

I gdzie tu jest na świecie sprawiedliwość Boża, kiedy z małego pola mają tyle zboża.

Więc ludzie się modlili żarliwie do Boga, by się im powinęła jak najszybciej noga.

A Bóg stwierdził:-„Modlitwy – zawracanie głowy”.

I wkrótce te ciamajdy zakupiły krowy.

Więc ludzie to zgłosili na swym posterunku, gdyż już tylko Policja jest deską ratunku.

Lecz lokalna Policja na tej sprawie siedzi i dlatego w swej złości kiszą się sąsiedzi.

foto: Shutterstock 13 maja 2022

satyra

Matrioszka Putina

Mordobicie w dobrobycie

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

Copyright Piotr Bielkowicz 2022

~ 59

Tajemnica Kanclerza Rishi Sunaka Copyright Piotr Bielkowicz 2022

A Zachód wciąż jest zaskoczony, przeciera oczy ze zdumienia, że Putin tak oszukał wszystkich i politykę tak pozmieniał.

Był taki miły, uładzony, i dobrze z nim się pracowało i wydawało się, że Rosja na Zachód rusza pełną parą.

Już MacDonaldy ją zalały, smażone kurczaki z Kentucky, Cola i Diory i Chanele i włoskich krawców sort wszelaki.

Ropa płynęła w drugą stronę, a na dodatek gaz z Jamału; i tenisistki całkiem, całkiem; i oligarchów też niemało.

Koniec historii ogłoszono i nastał czas symbiozy błogi – G8, Rosja-NATO układ...

Nagle na równe skaczą nogi wszyscy, a Niemcy nawet wyżej!!!

Bo stała się rzecz niesłychana – Putin pokazał wszystkim „wała” i się zamienił w chuligana!

Sjurpriz? Nie dla znawcy lalek, bo sytuacja przypomina matrioszkę, gdy z dobrego bat’ki wyskoczy złe ego Putina.

W Hollywoodzie dobre życie, więc dlaczego mordobicie?

Po co na Oscarów gali Will Smith Rocka w gębę wali? (całe szczęście, że kułakiem – skończyło się więc siniakiem; gdyby walnął statuetką – skończyłoby się karetką) Otóż dowcip Rocka Chrisa zdenerwował Willa Smitha.

Dowcip był o Willa żonie, więc on stanął w jej obronie (zatem czy to jego wina jeśli w grę wchodzi rodzina?)

Problem w tym, że ten sierpowy przyćmił wieczór Oscarowy.

Nieważne filmy, muzyka.

Reżyserów rola znika.

Aktorki stare i nowe – wszystkie są drugoplanowe!

Meryl Streep i Russell Crowe tworzą zatem marne tło.

Nawet temat Ukrainy zszedł ze szczytów na niziny.

Czy zwariował już świat cały nie widząc przegięcia pały?

Wyznam Państwu –jest mi źle z tym śmiesznym ‘vanity fair’, a tragikomedia cała pustkę pewną pokazała w górnej części ludzi ciała.

PS. Zalecenia 1. Mam poradę dla krytyka:„Walnij w gębę satyryka gdy cię jego humor złości – to może poprawi dowcip”.

2. Radzę też, aby Chris Rock poprawił refleks i wzrok.

foto: Shutterstock

W głowie Kanclerza Sunaka powstała idea taka:„Dam żonie status Non Dom, zyskam w podatkach tą grą.

Legalne to – więc nie draka”.

Lecz pod Rishim kopią dołek, by wypchnąć spod niego stołek, bo on za często spoziera na fotel Bo Jo – premiera.

On więc Brutus, nie aniołek.

By mu skomplikować życie, trzeba zrobić jakiś wyciek.

Niech zobaczą wszyscy ludzie, że Kanclerz żyje w obłudzie, a w dodatku w dobrobycie! (choć Kanclerz jest od pieniędzy – trudno więc, aby żył w nędzy) Jaki wniosek z tego wynika?

Ciężkie jest życie polityka.

Schowasz się ze swą tajemnicą, a ONI znajdą ją i przemycą.

Pytanie: Kto to są ci ONI? Odpowiedź : Czy ktoś się odsłoni?

PS 1.

Na pomoc rzuca mu się żona.

Zbiera manatki swoje ona i pokazuje wrodzony spryt zmykając szybko z Downing Street!

Ale czy wyprowadzka żony znaczy, że Rishi jest ocalony?

PS 2.

Policję każdy teraz chwali, bo ona godzi dwóch rywali – Rishi i Bo Jo wlepiając karę za covimprezy ponad miarę.

Ciekawe czy przez te mandaty obaj spisani są na straty.

60 ~ strefa dzieci

ROZWIĄŻ

ROZWIĄŻ

13 maja 2022

strefa dzieci

ZADANIA MATEMATYCZNE

ZNAJDŹ WŁAŚCIWY CIEŃ

~ 61

62 ~ kalendarium

KALENDARIUM 5 maja

1 maja

1840 – W Wielkiej Brytanii wyemitowano pierwszy znaczek

1821 – Ukazało się pierwsze wydanie brytyjskiego dziennika „The Guardian” (jako „The Manchester Guardian”).

pocztowy Penny Black 1890 – Pierwsze obchody Święta Pracy.

1997 – Opozycyjna Partia Pracy Tony’ego Blaira wygrała wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii.

6 maja 1910 – Jerzy V został królem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii.

1937 - W Londynie otwarto Chelsea Bridge.

2 maja 1568 – Królowa Szkotów Maria I Stuart uciekła z zamku na jeziorze Loch Leven, gdzie była uwięziona przez zbuntowanych lordów.

1780 – Brytyjski astronom William Herschel odkrył pierwszą

7 maja 1663 – W Londynie otwarto Teatr Królewski.

2001 - Ronnie Biggs, jeden ze sprawców „napadu stulecia” z 1963 roku, powrócił dobrowolnie z Brazylii do Wiel-

gwiazdę podwójną – ksi Ursae Majoris w konstelacji

kiej Brytanii, gdzie został natychmiast osadzony w

Wielkiej Niedźwiedzicy.

więzieniu.

1894 – Oficjalnie otwarto Royal College of Music w Londynie.

9 maja 1941 -Bitwa o Atlantyk: Brytyjczycy przechwycili niemieckiego

3 maja

U-Boota U-110 wraz z maszyną szyfrującą Enigma.

1544 – Flota angielska pod wodzą księcia Edwarda Seymoura wpłynęła do Firth of Forth celem zajęcia Edynburga i porwania (nie doszłego do skutku) 1,5-rocznej królowej Szkocji Marii i Stuart.

1621 – Angielski filozof, prawnik i polityk Francis Bacon został oskarżony o korupcję i pozbawiony stanowiska lorda kanclerza.

1715 – Miało miejsce pierwsze od 1140 roku całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Londynie, obserwowane i badane przez Edmunda Halleya.

1769 – Brytyjski koń wyścigowy Eclipse wygrał pierwszą spośród 18 swoich zwycięskich gonitw.

1860 – Karol XV został koronowany na króla Szwecji.

1921 – Utworzono Irlandię Północną.

10 maja 1824 – W Londynie otwarto Galerię Narodową 11 maja 1967 - Wielka Brytania złożyła wniosek o przyjęcie do Wspólnot Europejskich.

1981 – Na londyńskim West Endzie odbyła się premiera musicalu Koty Andrew Lloyda Webbera.

2010 – David Cameron został premierem Wielkiej Brytanii.

13 maja 1940 – Nowy brytyjski premier Winston Churchill powiedział w inauguracyjnym przemówieniu przed Izbą Gmin, że może obiecać jedynie krew, znój, pot i łzy.

4 maja 1776 – Rhode Island jako pierwsza kolonia amerykańska ogłosiła niezależność od Wielkiej Brytanii.

1780 – W Anglii odbyły się pierwsze Epsom Derby, dziś jeden z najbardziej prestiżowych na świecie wyścigów koni trzyletnich.

14 maja 1796 – Brytyjski lekarz Edward Jenner zaszczepił 8-letniego chłopca wirusami ospy krowianki, uzyskując dzięki temu po raz pierwszy odporność biorcy na wirusy ospy prawdziwej.

2010 - Otwarto Aviva Stadium w Dublinie.

13 maja 2022

kalendarium

15 maja

~ 63

MAJ

1718 – Brytyjski prawnik i wynalazca James Puckle opatentował pierwszy karabin maszynowy.

1836 − Brytyjski astronom Francis Baily, podczas obserwacji obrączkowego zaćmienia Słońca, odkrył zjawisko zwane dziś perłami Baily’ego, do którego dochodzi, gdy światło słoneczne przedostaje się przez nierówności na brzegu tarczy Księżyca.

24 maja

1689– Angielski parlament uchwalił akt tolerancyjny, który zapewnił opiekę protestantom na Wyspach Brytyjskich. W dokumencie celowo zostali pominięci katolicy.

1901 – 81 górników zginęło w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego w Senghenydd w Walii.

1930 - Brytyjska pilotka Amy Johnson, jako pierwsza kobieta na tej trasie, zakończyła po 19 dniach samotny prze-

16 maja

lot samolotem de Havilland DH.60 Moth z Croydon

1916 – Została zawarta tajna brytyjsko-francuska umowa Sykes-

(obecnie część Londynu) do Darwin w Australii.

-Picot, dotycząca podziału stref wpływów na Bliskim Wschodzie po zakończeniu I wojny światowej.

18 maja 1725 – Król Wielkiej Brytanii Jerzy I Hanowerski ustanowił Order Łaźni.

25 maja 1850 – Do londyńskiego zoo przywieziono pierwszego hipopotama nilowego.

2005 – Liverpool F.C. z Jerzym Dudkiem w bramce poko-

.

nał po rzutach karnych A.C. Milan w rozegranym w

19 maja

Stambule finale Ligi Mistrzów UEFA.

1568 – Królowa Szkotów Maria I Stuart została aresztowana na zamku Carlisle na polecenie królowej Anglii Elż-

26 maja

biety I Tudor.

1868 – Odbyła się ostatnia publiczna egzekucja w Wielkiej

1649 – Anglia została proklamowana republiką.

Brytanii.

2018 – Książę Harry poślubił amerykańską aktorkę Meghan Markle.

28 maja 1934 - Rozpoczął się pierwszy festiwal operowy w angielskim

21 maja

Glyndebourne.

1662 - Król Anglii i Szkocji Karol II Stuart ożenił się w Portsmouth z księżniczką portugalską Katarzyną de

29 maja

Bragança.

1969 – Manchester United jako pierwszy angielski klub wy-

1916 – W Wielkiej Brytanii wprowadzono po raz pierwszy czas letni.

grał rozgrywki Pucharu Europy Mistrzów Krajowych, pokonując w finale na Stadionie Wembley w Londynie Benficę Lizbona 4:1 po dogrywce.

22 maja 2017 – 22 osoby zginęły, a ponad 800 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym przez halą wi-

31 maja 1941 - Bitwa o Anglię: Niemcy dokonali nalotu bombowego

dowiskowo-sportową Manchester Arena w Manche-

na Dublin zabijając 28 osób, pomimo że Irlandia

sterze, dokonanym przez islamskiego terrorystę po

ogłosiła swoją neutralność w wojnie.

zakończeniu koncertu amerykańskiej wokalistki Ariany Grande.

64 ~ wielki imprezownik

co w trawie piszczy...

Adam Ant

foto: Shutterstock

brytyjski muzyk, wokalista, gitarzysta i aktor. Urodził się w Marylebone w środkowym Londynie. Fascynował się lekcjami historii i grał w rugby. Studiował na wydziale projektów graficznych w londyńskiej Hornsey School of Art. Popularność zdobył w późnych latach 70. i wczesnych 80. jako lider post punkowej grupy Adam and the Ants.

Zespół nagrał łącznie trzy albumy: Dirk Wears White Sox (1979), Kings of the Wild Frontier (1980) i Prince Charming (1981). Zajmował się również aktorstwem. Wystąpił w filmie Dereka Jarmana Jubileusz (Jubilee, 1978).

Grywał też na scenie, w 1985 w spektaklu Joego Ortona Entertaining Mr. Sloane, a w 1993 w przedstawieniu Stevena Berkoffa Greek w reżyserii Bruce’a Payne’a. W komedii Malcolma Marmorsteina Ukochany gryzoń z Michelle Forbes pojawił się jako Zachary Simms.

W 1982 roku wydał pierwszy solowy album Friend of Foe. Singiel Goody Two Shoes z tej płyty dotarł na pierwsze miejsce brytyjskiej i australijskiej listy przebojów. W 1983 roku Ant współpracował z Philem Collinsem i Richardem Jamesem Burgessem nad kolejnym albumem Strip. We wrześniu 2006 wydał swoją autobiografię Stand and Deliver. W roku 2008 otrzymał nagrodę magazynu Q. kiedy: czwartek, 12 maja 2022 r., godz. 18:30 piątek, 13 maja 2022 r., godz. 18:30 gdzie: The O2, London

POLECAMY!

MAGAZYN kulturalny

KALENDARIUM

WYDARZEŃ: kwiecień 2022 Steel Pulse

Half Alive

Kizz Daniel

The Dualers

zespół roots reggae z okolic Handsworth w Birmingham, w jego skład wchodzili David Hinds (wokal, gitara), Basil Gabbidon (gitara prowadząca, wokal) i Ronald McQueen (bas); wraz z bratem Basila, Colinem, krótko na perkusji i Mykaell Riley (wokal, perkusja). Steel Pulse był pierwszym nie-jamajskim zespołem, który zdobył nagrodę Grammy w kategorii Best Reggae Album.

amerykański zespół z Long Beach w Kalifornii. Powstał w 2016 roku i składa się z wokalisty Josha Taylora, perkusisty Bretta Kramera i basisty J. Tylera Johnsona. Trio jest najbardziej znane z singla „Still Feel” i jego choreograficznego teledysku. Ich pierwsza EP-ka, została wydana w 2017 roku, a ich debiutancki album studyjny, Now, Not Yet, w 2019 roku.

nigeryjski piosenkarz i autor tekstów, znany z przebojowych singli „Woju” i „Yeba”. Nagrywał dla G-Worldwide Entertainment, ale opuścił wytwórnię po nagłośnionym sporze o kontrakt i sprawie sądowej. Założył wtedy własną wytwórnię płytową Fly Boy Inc.

ośmioosobowy zespół, grający ska i reggae, pochodzący z południowo-wschodniego Londynu. Początkowo składał się z braci Si i Tybera Cranstoun, a po odejściu Tybera, który w 2010 roku rozpoczął karierę solową, nie złożyli broni. Ich singiel „Kiss on the Lips” wszedł do brytyjskiego Top 30 w październiku 2004 roku. The Dualers wspierali Madness podczas dużych koncertach plenerowych, grali m.in. w Indigo O2, Fairfield Halls w Croydon i Churchill Theatre w Bromley. kiedy: sobota, 14 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: OVO Arena Wembley, London

kiedy: piątek, 13 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London 13 maja 2022

kiedy: piątek, 13 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: EartH (Formerly Hackney Arts Centre), London

kiedy: piątek, 13 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

wielki imprezownik

~ 65

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Calexico

amerykańska grupa muzyczna, klasyfikowana jest jako alternatywne country i americana. Nazwa grupy pochodzi od miasta w stanie Kalifornia. Początki zespołu sięgają roku 1990, kiedy Joey Burns poznał Johna Convertino i dołączył do zespołu Giant Sand, w którym występował też Howe Gelb. W 1994 grupa przeniosła się do Tucson w stanie Arizona. John i Joey założyli zespół The Friends of Dean Martin. Przed założeniem Calexico występowali przez jakiś czas jako sekcja rytmiczna do wynajęcia. W 1996 nagrali płytę Spoke dla niemieckiej wytwórni niezależnej Hausmusik. Płyta ta została wydana w limitowanym nakładzie 2000 egzemplarzy. Już jako Calexico. ponownie wydali płytę Spoke. Kolejny album, The Black Light, ukazał się w 1998 i otrzymał przychylne recenzje m.in. w Wall Street Journal. W tym czasie grupa koncertowała jako support przed takimi artystami jak Pavement, Dirty Three, czy Lambchop, a także regularnie występowała na festiwalach muzycznych (Bonnaroo Music Festival, Hurricane Festival, All Tomorrow’s Parties). W 1999 ukazał się limitowany album Road Map sprzedawany wyłącznie podczas koncertów grupy. Kolejny album grupy, Hot Rail, który ukazał się w maju 2000, odróżniało od poprzednich dodanie instrumentów dętych i smyczkowych. Wydany w 2003 album Feast of Wire pojawił się nawet na listach przebojów Billboardu. kiedy: sobota, 14 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Pinegrove amerykański zespół rockowy, założony w Montclair w stanie New Jersey w 2010 roku. Jego trzon to wokalista i autor tekstów Evan Stephens Hall i perkusista Zack Levine. Zespół wykorzystuje instrumenty takie jak banjo i stalowa gitara pedałowa, jego styl jest opisywany jako mieszanka alt-country i emo. Po podpisaniu kontraktu z niezależną wytwórnią Run for Cover, grupa wydała antologię swojej wczesnej twórczości, zatytułowaną Everything So Far (2014). Ich drugi album studyjny, Cardinal (2016) pojawił się na listach 10 najlepszych najlepszych albumów rockowych roku. Pinegrove są

znani z literackiego liryzmu i podążania za fanami, którzy nazywają siebie „Pinenuts”. Nazwa zespołu pochodzi od sosen w rezerwacie przyrody w Kenyon College, gdzie Hall uczęszczał do college’u.. kiedy: sobota, 14 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London

Fletcher - a właściwie Cari Elise Fletcher – amerykańska piosenkarka i autorka tekstów. Jej singiel „Undrunk” z 2019 roku trafił na Billboard Hot 100 i osią-

gnął pierwsze miejsce na Spotify Viral Chart w Stanach Zjednoczonych.

Spotify umieścił piosenkę w rankingu „Best Pop Songs of 2019”. kiedy: niedziela, 15 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Whitesnake & Foreigner brytyjski zespół hardrockowy, stworzony w 1978 przez byłego wokalistę Deep Purple, Davida Coverdale’a.

Przez jej skład przewijali się m.in. Jon Lord, Ian Paice z Deep Purple, a także

Bernie Marsden, Micky Moody, Steve Vai, czy Aynsley Dunbar. Na początku zespół często był porównywany do Deep Purple, nie tylko dlatego, że trzech muzyków pochodziło z tej grupy, ale przede wszystkim z racji podobieństwa brzmień i wyraźnego wpływu jednego zespołu na drugi.

W późniejszych latach zespół zbliżył brzmienie do popularnego w latach osiemdziesiątych hard rocka. kiedy: poniedziałek, 16 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: The O2, London

66 ~ wielki imprezownik

co w trawie piszczy...

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Bonobo

angielski producent, kompozytor, muzyk i DJ. W wieku 18 lat zamieszkał w Brighton, gdzie wydał swój debiutancki album Animal Magic. Dzięki temu albumowi (który sam wyprodukował), został uznany przez prasę za jednego z „nowych pionierów downtempo”. W 2001 Bonobo zaczął nagrywać dla Ninja Tune. W 2003 r. wydał Dial ‚M’ For Monkey, a w 2006 r. - Days to Come. W 2007 jego utwór „Ketto” został wykorzystany w reklamie Citroëna C4 Picasso. Album The North Borders z 2013 r. artysta promował na koncertach w Polsce, m.in. w Warszawie, Krakowie i Poznaniu. kiedy: poniedziałek, 16 maja 2022 r., godz. 19:00 Wtorek, 17 maja 2022 r., godz. 19.00 Środa, 18 maja 2022 r., godz. 19.00 gdzie: Royal Albert Hall, London

John Scofield Trio

- John Scofield to jeden z trzech najwybitniejszych współczesnych gitarzystów jazzowych obok Pata Metheny’ego i Billa Frisella. Był gitarzystą legendarnego Milesa Davisa, współpracował z wszystkimi najważniejszymi muzykami jazzu, bluesa, gospel i muzyki funky, stworzył swój niepowtarzalny styl i brzmienie gitary, wszystkie jego gitarowe frazy pełne są bluesa, którego czuje jak mało kto.

Urodził się w Dayton w stanie Ohio w 1951 roku. Dorastał w Connecticut, uczył się w muzycznym Berklee College w Bostonie, a na gitarze bardzo wcześnie zaczął grać bardzo dobrze.

Najpierw do wspólnego grania zaprosili go Gerry Mulligan i Chet Baker.

Później przez dwa lata był członkiem Billy Cobham-George Duke band, a w 1977 roku pracował z Charlesem Mingusem i Garym Burtonem. Od 13 maja 2022

1978 roku zaczął nagrywać własne płyty, a między 1982 a 85 rokiem koncertował i nagrywał z Milesem Davisem. Na jego albumach – jest ich ponad 30 – jako muzycy towarzyszący pojawiają się Pat Metheny, Charlie Haden, Eddie Harris, Medeski, Martin & Wood, Bill Frisell, Brad Mehldau, Mavis Staples, Government Mule, Jack DeJohnette, Joe Lovano oraz Phil Lesh. Wśród wielu legend jazzu, z którymi przez lata nagrywał są też Tony Williams, Jim Hall, Ron Carter, Herbie Hancock, Joe Henderson, Dave Holland i Terumasa Hino. Posiada swoje wyraźnie rozpoznawalne brzmienie. W trasie żyje około 200 dni w roku, a niektóre z pozostałych spędza na prowadzeniu zajęć na Uniwersytecie Nowojorskim. Na pytanie „Jak zacząć karierę muzyczną?” odpowiada na swojej stronie internetowej: „Grać naprawdę dobrze. Grać

naprawdę dobrze, wszędzie, gdzie cię słyszą”. kiedy: poniedziałek, 16 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Cadogan Hall, London

Kae Tempest

angielska piosenkarka, poetka, powieściopisarka i dramatopisarka. W wieku 16 lat Tempest została przyjęta do BRIT School for Performing Arts and Technology w Croydon. W 2013 roku zdobyła nagrodę Ted Hughes Award za swoją pracę Brand New Ancients i była nominowana do Mercury Music Prize. Obecnie uznana jest za artystkę niebinarną. kiedy: środa, 18 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Shepherds Bush Empire, London

Warpaint

amerykańska żeńska grupa indie-rockowa z Los Angeles. Tworzą ją: Emily Kokal, Theresa Wayman, Jenny Lee Lindberg i Stella Mozgawa (ta ostatnia dołączyła do zespołu w 2009 r.).

W zespole grywa Josh Klinghoffer, multiinstrumentalista znany z Red Hot Chili Peppers. kiedy: środa, 18 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse London

Julien Baker

amerykańska piosenkarka, autorka tekstów i multiinstrumentalistka. Jej muzyka jest znana z nastrojowości i lirycznego stylu, a także szczerych wyznań, dotyczących takich zagadnień jak duchowość, uzależnienie, choroba psychiczna i ludzka natura.

Wydała swój debiutancki album Spra-

wielki imprezownik

ined Ankle (2015), gdy była studentką Middle Tennessee State University.

Album zyskał uznanie krytyków i pojawił się na kilku listach na koniec 2015 roku. Oprócz kariery solowej, Baker jest członkiem niezależnej supergrupy boygenius, obok Phoebe Bridgers i Lucy Dacus. Debiutancka EP-ka grupy ukazała się w październiku 2018 roku. kiedy: środa, 18 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Electric Ballroom, London

Bear’s Den

brytyjski zespół folkrockowy z Londynu, założony w 2012 roku. Tworzą go Andrew Davie (wokal, gitara elektryczna, gitara akustyczna) i Kevin Jones (wokal, perkusja, bas, gitara). Wydali trzy albumy studyjne: Islands (2014), Red Earth & Pouring Rain (2016) oraz So that you might hear me (2019).

Islands osiągnął czterdzieste dziewiąte miejsce na UK Albums Chart.

Zespół był nominowany do kilku nagród muzycznych w całej swojej

karierze, a „Above the Clouds of Pompeii” przyniósł zespołowi nominację do nagrody Ivor Novello Award za najlepszą piosenkę w 2015 roku. Zespół otrzymał dwie nominacje do UK Americana Awards w 2016 roku, w kategoriach Artysta Roku i Piosenka Roku za „Agape”. kiedy: środa, 18 maja 2022r. godz. 19:00 gdzie: Eventim Apollo, London

Woosung

Peach Pit

Men I Trust

indie popowy zespół z Vancouver w Kanadzie.Składa się z wokalisty i gitarzysty rytmicznego Neila Smitha, gitarzysty prowadzącego Christophera Vanderkooya, basisty Petera Wiltona i perkusisty Mikeya Pascuzziego.

Opisują swoją własną muzykę jako „przeżuty bubblegum pop”. Krytycy opisują ich brzmienie jako smutny pop i surf rock. kiedy: czwartek, 19 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

właściwie Kim Woo-sung, koreańsko-amerykański muzyk, piosenkarz, autor tekstów, raper i kompozytor, najbardziej znany jako wokalista i gitarzysta południowokoreańskiego zespołu The Rose. kiedy: czwartek, 19 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

kanadyjski zespół z Montrealu, grający muzykę z pogranicza indie-rocka i dream popu. Został założony w 2014 roku przez Jessy’ego Chirona oraz Dragosa Chiriaca. Z czasem do zespołu dołączyła także wokalistka i gitarzystka Emmanuelle (Emma) Proulx. kiedy: piątek, 20 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Electric Brixton, London

~ 67

Volbeat

duński zespół wykonujący muzykę z pogranicza rocka i heavy metalu.

Grupę założył w październiku 2001 w Kopenhadze wokalista i gitarzysta Michael Poulsen. Skład zespołu utworzyli ponadto perkusista Jon Larsen, gitarzysta Teddy Vang oraz basista Anders Kjølholm. Rok później Vanga zastąpił Franz Gottschalk. Debiutancki album zespołu zatytułowany The Strength / The Sound / The Songs ukazał się 26 września 2005 roku.

10 września 2010 roku do sprzedaży trafił czwarty album studyjny zespołu pt. Beyond Hell / Above Heaven. Płyta została wyróżniona dwukrotną platyną w Danii oraz złotem w Szwecji.

Album trafił ponadto na listę Billboard Heatseekers Albums w Stanach Zjednoczonych. kiedy: sobota, 21 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Travis

szkocki zespół rockowy z Glasgow. Należy do nurtu post brit-pop, do którego należy też m.in. zespół Coldplay. Zespół grał między innymi z Paulem McCartneyem, Grahamem Nashem (z The Holllies i Crosby, Stills, Nash and Young), członkiem zespołu Oasis, Noelem Gallagherem i Jasonem Falknerem. Travis wystąpili także gościnnie w piosence Tumble and Fall zespołu Feeder jako chórek w końcowej części utworu. Do współpracy zespołów doszło za sprawą przypadku – twórcy pracowali w tym samym studiu fonograficznym w jednym czasie i postanowili nagrywać wspólnie. Adaptacja piosenki zespołu Oasis Half the World Away, w wykonaniu Healy’ego została użyta jako intro do scenki w „The Adam and Joe Show” zatytułowanej „The Imperial Family”. Sam skecz był parodią „The Royale Family”, do którego motyw przewodni nagrywało właśnie Oasis. W czerwcu 2007 roku, zespół Travis uczestniczył w projekcie rozgłośni BBC Radio 2. Przedsięwzięcie miało uświetnić czterdziestą rocznicę wydania albumu Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, zespołu the Beatles. Wszystkie utwory z tej płyty zostały nagrane w nowej aranżacji, pod nadzorem inżyniera Geoffa Emericka, który współpracował przy oryginalnej produkcji. Travis, chcąc być wiernym pierwotnej wersji piosenki Lovely Rita, nagrał linię melodyczną gitar na klatce schodowej Abbey Road Studios. kiedy: piątek, 20 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse , London

68 ~ wielki imprezownik

co w trawie piszczy...

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Pet Shop Boys

brytyjska grupa muzyczna, grająca muzykę pop, utworzona w 1981 roku. Duet tworzą: wokalista Neil Tennant i klawiszowiec Chris Lowe. Do największych przebojów zespołu można zaliczyć „West End Girls”, „Suburbia”, „It’s a Sin”, „What Have I Done to Deserve This?”, „Rent”,”Always on My Mind”, „Heart”, „Domino Dancing” i „Go West”. Okres największej popularności grupy przypada na lata 80. Muzycy przypadkowo spotkali się w sklepie elektronicznym na Kings Road w Londynie. Grupa, którą stworzyli, początkowo miała się nazywać West End. Nazwę Pet Shop Boys zapożyczyli później od znajomych, którzy pracowali w sklepie zoologicznym. W krótkim czasie odnieśli oszałamiający, światowy sukces. Popularność zapewniły im autorskie piosenki oparte na rytmach dyskotekowych i oryginalnie zaaranżowane. Jako kompozytorzy i producenci współpracowali m.in. z Dusty Springfield, Lizą Minnelli, Patsy Kensit, Kylie Minogue, Electronic, Tiną Turner, Madonną, Davidem Bowie, Robbie Wiliamsem i Years & Years. kiedy: niedziela, 22 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: The O2, London

Elvana

a właściwie Elvana Gjata, albańska piosenkarka. Pochodzi z rodziny artystycznej, jest córką Fatmira Gjaty, oficera armii albańskiej. Zadebiutowała na scenie jako dziecko, śpiewając w stołecznym Pałacu Pionierów.

W 2001 na Festiwalu Młodych Głosów zdobyła trzecią nagrodę.

W 2003 wzięła udział w najbardziej prestiżowym albańskim konkursie dla piosenkarzy, organizowanym pod patronatem RTSH. Zaśpiewała utwór „Prane teje”, który znalazł się wśród kompozycji wyróżnionych na festiwalu. Kolejny sukces przyniosła piosenkarce współpraca z artystami z Kosowa (Flori Mumajesi i Andy DJ), która zaowocowała wspólnym utworem „Vetëm Zoti e di”. Piosenka stała się jednym z najlepiej sprzedawanych przebojów w Kosowie. Współpraca z producentem Mumajesim doprowadziła do wydania w 2007 debiutanc-

13 maja 2022

kiego albumu studyjnego pt. Mamës, a także wideoklipu promującego płytę. Rok później wydała kolejny album pt. Vetës. Współpracuje z muzykiem Flori Mumajesi. W grudniu 2019 zajęła drugie miejsce z piosenką „Me tana” w finale 58. edycji Festivali i Këngës, poprzez który wyłaniany był reprezentant Albanii na 65. Konkurs Piosenki Eurowizji. kiedy: sobota, 21 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town

Mayhem

norweska grupa black metalowa, zaliczana do prekursorów gatunku.

W początkowym okresie działalności utożsamiana z nurtem satanizmu teistycznego. Zespół powstał w Oslo w 1983 roku z inicjatywy gitarzysty Øysteina „Euronymousa” Aarsetha, do

którego dołączyli dwaj szkolni koledzy, perkusista Kjetil Manheim i Jørn „Necrobutcher” Stubberud grający na gitarze basowej. Inspiracją dla nazwy zespołu był utwór brytyjskiego zespołu Venom „Mayhem with Mercy”.

W 1993 roku zespół został rozwiązany w wyniku morderstwa Aarsetha – lidera i założyciela Mayhem. Grupę ponownie reaktywowano w 1995 roku z udziałem gitarzysty Rune „Blasphemera” Eriksena. Na przestrzeni lat w zespole występowało kilkunastu muzyków, jednak mimo częstych zmian utrzymał łatwo rozpoznawalny styl oparty na szybkich partiach perkusji oraz nisko strojonej gitarze basowej.

Z zespołem były związane organizacje okultystyczne Inner Circle, którą założył Aarseth oraz Outer Circle założona przez fanów zespołu, będące odpowiedzialne w dużym stopniu za falę przemocy oraz przestępstw na tle antyreligijnym, w tym podpalenia

kościołów luterańskich, jaka miała miejsce na początku lat 90. XX wieku w Norwegii. Muzycznie zespół prezentował różne oblicza black metalu, łącząc w swej muzyce wpływy industrialu oraz muzyki elektronicznej. Do 2007 roku zespół wydał cztery wysoko oceniane albumy studyjne oraz szereg kompilacji i albumów koncertowych. Zespół z biegiem lat stał się przedmiotem krytyki oraz bohaterem wielu filmów i publikacji dokumentujących przemoc w muzyce metalowej. Podczas występów zespół prezentuje charakterystyczny rodzaj ekspresji włączając okaleczenia muzyków, corpse paint oraz scenografię z użyciem m.in. szczątków zwierząt i efektów pirotechnicznych. kiedy: niedziela, 22 maja 2022 r., godz. 18:30 gdzie: O2 Academy Islington, London

wielki imprezownik

The Shires

brytyjski duet country złożony z piosenkarzy i autorów tekstów Bena Earle’a i Crissie Rhodes. Earle śpiewa, gra na pianinie i gitarze, Rhodes jest wokalistą. Duet powstał w 2013 roku, gdy wydał swój debiutancki album Brave. Stał się pierwszym brytyjskim zespołem country, który znalazł się w Top 10 UK Albums Chart. Drugi album grupy, My Universe, stał się najszybciej sprzedającym się brytyjskim albumem country w historii.

Pochodzą z sąsiednich hrabstw Hertfordshire i Bedfordshire w Anglii. „Shire” to termin określający hrabstwo w Wielkiej Brytanii. Duet przyjął taką nazwę, aby zachować brytyjską tożsamość i zabrać niewielką część Wielkiej Brytanii do Stanów Zjednoczonych. To pierwszy brytyjski zespół country, który znalazł się w pierwszej dziesiątce najlepszych albumów w USA i pierwszym, który otrzymał nagrodę American Country Music Association. Earle i Rhodes otrzymali

doktoraty honoris causa od University of Bedfordshire za ich zasługi i wkład w muzykę. kiedy: wtorek, 24 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: London Palladium, London

platformy Netflix. Jest także czynną działaczką feministyczną. kiedy: wtorek, 24 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Electric Brixton, London

Kate Nash

Karnivool

angielska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów piosenek.

Zasłynęła przebojem „Foundations” w 2007 roku, a jej debiutancki album Made of Bricks dotarł do 1. miejsca na brytyjskiej liście sprzedaży. Jest zdobywczynią Brit Award dla najlepszej artystki (2008). Początkowo nagrywała piosenki w stylu indie pop, od 2012 roku działa jako niezależna artystka tworząca muzykę bardziej zwróconą w stronę rocka alternatywnego. Nash ma na swoim koncie także osiągnięcia aktorskie, wystąpiła w kilku amerykańskich i brytyjskich filmach, a przede wszystkim popularnym amerykańskim serialu GLOW dla

POLECAMY! Alice Cooper & The Cult

australijski zespół; ich muzyka to rock progresywny oraz rock alternatywny.

Został założony w Perth w 1997 r. kiedy: środa, 25 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

Years and Years

brytyjski zespół muzyczny tworzący muzykę elektroniczną, solowy projekt piosenkarza Olly’ego Alexandra. Założony w 2010 w Londynie. Muzyka zespołu to mieszanka R&B, electropopu i elementów house’u z lat 90. W 2015 r. zdobyli prestiżową nagrodę

~ 69

BBC Sound of 2015. W tym samym roku byli nominowani również do nagrody Critics’ Choice podczas gali Brit Awards 2015. Wydany w tym czasie singiel „King”, który stał się numerem jeden na UK Singles Chart. Ich debiutancki album studyjny, zatytułowany Communion, zadebiutował na pierwszym miejscu UK Albums Chart. W styczniu 2016 r. byli nominowani do Brit Awards w kategoriach: „Najlepszy brytyjski zespół”, „Najlepszy debiutant”, „Najlepszy singiel” i „Najlepsze wideo artystyczne”. 18 marca 2021 zespół wydał oświadczenie, że najbliższy album będzie już solowym projektem Olly’ego Alexandra, pod nazwą dotychczas istniejącego zespołu. Ostatecznie album ukazał się 21 stycznia 2022 r. pod nazwą Night Call. kiedy: czwartek, 26 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

foto: Shutterstock

Władca makabry i brytyjscy giganci goth-rocka trafią na jednej scenie! Co mówi Alice o tym koncercie? ”Myślę, że DNA Anglii jest bardzo uprzejme. Ameryka jest trochę bardziej rewolucyjna. Przyjazd do Anglii i rąbanie lalek, krwi i węży bywa niezwykle egzotyczne dla publiczności” - powiedział. „A fakt, że posłowie próbowali nas zakazać, uczynił nas jeszcze bardziej egzotycznymi. Byliśmy jak złoczyńcy rock’n’rolla i każdy chciał przyjść i zobaczyć dlaczego. Uwielbiali te piosenki, ale na dodatek miałeś ten program niepodobny do żadnego innego. To wyjęty spod prawa Alice Cooper sprawił, że wszyscy chcieli się ujawnić. kiedy: środa, 25 maja 2022 r., godz. 18:15 gdzie: The O2, London

70 ~ wielki imprezownik

co w trawie piszczy...

A-ha

norweski zespół pop, jego muzyka jest wypadkową stylów rock, synth pop oraz new wave. Jest jednym z najlepiej sprzedających się zespołów europejskich. Do tej pory sprzedali na całym świecie ponad 50 milionów płyt, które osiągnęły status multiplatynowych, złotych i srebrnych. Zespół powstał w roku 1982 w Norwegii z inicjatywy wokalisty Mortena Harketa, gitarzysty Påla Waaktaara oraz klawiszowca Magne Furuholmena.

Niedługo po założeniu grupy muzycy

przeprowadzili się do Londynu, co umożliwiło im rozwój artystyczny oraz zaowocowało w krótkim czasie znaczną popularnością w USA i Wielkiej Brytanii. Zespół przeżył pasmo sukcesów w latach 80. XX wieku, głównie za sprawą pochodzącego z albumu Hunting High and Low singla Take on Me. W wyniku spadku popularności w 1994 ogłosił zakończenie działalności. W 2015 roku grupa wznowiła działalność. kiedy: piątek, 27 maja 2022 r., godz. 18:00

gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

Mogwai

szkocki zespół rockowy założony w 1995 roku w Glasgow. Zadebiutował na rynku fonograficznym 18 marca 1996 roku singlem „Tuner” / „Lower”, wydanym przez własną wytwórnię płytową, Rock Action Records. W roku następnym wydał swój debiutancki album studyjny, Young Team.

W sumie ukazało się 10 albumów

studyjnych zespołu. Największym jego sukcesem komercyjnym okazał się jubileuszowy, 10. album, zatytułowany As the Love Continues - doszedł do 1. miejsca na liście UK Albums Chart oraz został zgłoszony do nagrody Mercury Prize 2021. Zespół ma swym koncie również kilka albumów z muzyką filmową. Jego styl muzyczny jest określany jako post-rock. kiedy: piątek, 27 maja 2022 r., godz. 18:30 gdzie: Alexandra Palace, London

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Bryan Adams

kanadyjski piosenkarz, gitarzysta i autor piosenek. Urodził się w Kingston, w prowincji Ontario. Kiedy był młody, wraz z rodzicami podróżował po Europie i Bliskim Wschodzie, zanim osiedlił się na stałe w Kanadzie w 1973 roku. Jego ojciec pracował jako dyplomata, a matka była bibliotekarką. W roku 1975, mając szesnaście lat, Adams dołączył do zespołu Sweeney Todd, zastępując poprzedniego wokalistę, Clarka Perry’ego. Latem 1977 roku zespół wydał swój pierwszy i jedyny album, z Adamsem jako wokalistą – If Wishes Were Horses. Adams odszedł z zespołu jesienią i rozpoczął solową karierę. Mając 17 lat, wysłał kilka swoich utworów do wytwórni A&M Records i mając lat osiemnaście podpisał z nimi kontrakt. Do tej pory wydał czternaście albumów. Niektóre z jego utworów napisanych w roku 1978 stały się później hitami, zwłaszcza I’m Ready (piosenka ta znalazła się na płycie Cuts Like a Knife) i Remember, która pojawiła się na pierwszym albumie. Jego debiutancki album (zatytułowany po prostu Bryan Adams) ukazał się w lutym 1980 roku i był początkiem długoletniej współpracy Adamsa z twórcą piosenek Jimem Vallance’em. Drugi album Adamsa, You Want It You Got It został nagrany w Nowym Jorku w przeciągu dwóch tygodni i był to pierwszy album Adamsa wyprodukowany przy współpracy Boba Clearmountaina. Wydany w roku 1981 album zawierały przebój Lonely Nights. Dopiero trzeci album, Cuts Like A Knife, wydany w lutym 1983 roku zawierał cztery przeboje, w tym utwór tytułowy. Jednym z najbardziej udanych albumów Adamsa jest Waking up the Neighbours, wyprodukowany przez artystę i Roberta Lange’a. Album wydano we wrześniu 1991 roku. Poprzedzał go singel (Everything I Do) I Do It for You, który wykorzystano także w filmie Robin Hood: Książę złodziei. Piosenka ta w roku 1991 i 1992 znajdowała się na szczycie list przebojów. W maju 2002 ukazała się ścieżka dźwiękowa z filmu Mustang z Dzikiej Doliny, z piosenkami Adamsa, która zdobyła status złotej płyty w USA. Adams jest także współautorem piosenki Never Gonna Break My Faith do filmu Bobby, którą wykonała Aretha Franklin i Mary J. Blige. Piosenka ta została nominowana do Złotych Globów 2007. Podczas ceremonii otwarcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver zaśpiewał piosenkę „Bang the Drum” razem z Nelly Furtado. W referendum w Wielkiej Brytanii w 2016 roku opowiedział się za opuszczeniem Unii Europejskiej. kiedy: 22,23 i 24 kwietnia 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London 13 maja 2022

wielki imprezownik

Rudimental

brytyjska grupa wykonująca muzykę w stylu drum and bass, składająca się z 4 DJ-ów i producentów muzycznych: Piersa Aggeta, Kesiego Drydena, Amira Amora i DJ-a Locksmitha.

Kwartet zadebiutował w 2011 roku singlem „Deep in Valley”. W 2012 roku Rudimental zyskało międzynarodowy rozgłos i ogromną popularność singlem „Feel the Love” i „Not Givin’ In”, natomiast w maju 2013 roku na półki trafił ich debiutancki album pt. Home.

Ich twórczość poza drum’n’bassem zawiera także brzmienia charakterystyczne dla deep house oraz liquid funk. kiedy: piątek, 27 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

Finley Quaye

brytyjski muzyk. W 1997r. laureat nagrody Music of Black Origin Awards dla najlepszego artysty reggae i Brit Awards w 1998 r. dla najlepszego brytyjskiego wokalisty. Quaye pochodzi z muzycznej rodziny - jest młodszym synem Caba Kaye, przyrodnim bratem gitarzysty Caleba Quaye, piosenkarki Terri Quaye i wujem Adriana Thawsa. kiedy: piątek, 27 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: The Garage, London

Earl Slick

gitarzysta, najbardziej znany ze współpracy z Davidem Bowie, Johnem Lennonem, Yoko Ono i Robertem Smithem. Współpracował również z innymi artystami, w tym Johnem Waite’em, Timem Currym i Davidem Coverdale’em, a także wydał

kilka solowych nagrań i dwie płyty z Phantom, Rocker & Slick, zespołem, który założył ze Slim Jim Phantom i Lee Rocker (obaj z Stray Cats). kiedy: sobota, 28 maja 2022 r., godz. 18:00 gdzie: O2 Academy Islington, London

Bloc Party

- angielska grupa rockowa powstała w 2002 r. Poiczątkowo mieli inną nazwę, Superheroes of BMX, The Angel Range, Diet oraz Union. Ta ostateczna pochodzi od angielskiego określenia block party, które oznacza „mały, organizowany przez społeczność osiedlową festiwal, na którym występują okoliczne grupy muzyczne”. Jak zaznacza sama grupa, brak litery „K” w nazwie jest spowodowany jedynie względami estetycznymi, nie zaś aluzją do Soviet Bloc (blok socja-

~ 71

listyczny) czy Bloc Québécois (Blok Quebecu). kiedy: sobota, 28 maja 2022 r., godz.

18:30gdzie: O2 Academy Islington, London

Ashanti

amerykańska piosenkarka, producentka muzyczna, tancerka, poetka, aktorka, pisze także teksty piosenek i projektuje ubrania. Zdobyła sławę na początku lat 2000. Ośmiokrotnie była nominowana do nagrody muzycznej Grammy. Otrzymała ją jeden raz, za najlepszy album R&B w 2003 r. kiedy: niedziela, 29 maja 2022 r., godz. 18:30 gdzie: OVO Arena Wembley (formerly The SSE Arena Wembley), London

foto: Shutterstock

Jessie Ware

POLECAMY!

brytyjska piosenkarka, autorka tekstów i podkasterka. Zadebiutowała w 2012 roku wydając album Devotion, skąd pochodzi singiel Wildest Moments - jej pierwszy komercyjny sukces. Ware wydała łącznie cztery albumy studyjne (Devotion, Tough Love, Glasshouse i What’s Your Pleasure?) oraz dwie książki kulinarne, napisane wraz z jej matką Heleną Ware. Od 2017 roku nagrywa podcast Table Manners with Jessie Ware, gdzie gościła różnych artystów, np. Kylie Minogue, John Legend czy Dua Lipa. Po zakończeniu edukacji pracowała przez kilka lat jako dziennikark, zajmowała się dziennikarstwem sportowym w The Daily Mirror i pracowała za kulisami w firmie telewizyjnej Love Productions. Przed wydaniem pierwszego solowego albumu Ware wykonywała chórki na koncertach dla Jacka Peñate, który później zabrał ją w trasę po USA. Ware przyznała, że to dzięki niemu poznała Adele i wiele się nauczyła podczas pracy jako chórzystka.Pierwszy album studyjny pt. Devotion, z 2012 r., dostał nominację do Mercury Prize. W Polsce płyta uzyskała status platynowej. Album dotarł do 5. miejsca listy najczęściej kupowanych albumów w Wielkiej Brytanii. Sukces ugruntowały kolejne płyty. kiedy: sobota, 28 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

• POLECAMY•

72 ~ wielki imprezownik

co w trawie piszczy...

POLECAMY!

foto: Shutterstock

Celine Dion

kanadyjska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów. Karierę muzyczną rozpoczęła jako nastolatka w 1980, po nawiązaniu współpracy z menedżerem i przyszłym mężem René Angélilem, który zastawił dom, aby sfinansować wydanie jej debiutanckiego albumu. Zdobyła międzynarodową rozpoznawalność w latach 80., kiedy zaczęła wydawać swoje pierwsze francuskojęzyczne albumy oraz wygrała Yamaha World Popular Song Festival i 33. Konkurs Piosenki Eurowizji (1988), podczas którego reprezentowała Szwajcarię z utworem „Ne partez pas sans moi”. W drugiej połowie lat 80. XX wieku podpisała kontrakt z wytwórniami CBS Records i Epic Records, które wydały przełomowe w jej karierze albumy, przynoszące jej tytuł jednej z najbardziej popularnych artystek w historii. W 1999 zawiesiła karierę, by skoncentrować się na życiu rodzinnym po tym, jak u jej męża zdiagnozowano raka. Trzy lata później powróciła na scenę.

Za działalność na rzecz ojczyzny, rozpowszechnianie języka francuskiego oraz podtrzymywanie i rozsławianie tradycji, kultury francusko-kanadyjskiej otrzymała wiele odznaczeń i wyróżnień, w tym m.in. Order Kanady, Order Quebecu, honorowy doktorat kanadyjskiego Uniwersytetu w Laval oraz francuską Legię Honorową. Ma na koncie mnóstwo nagród muzycznych, w tym pięć nagród Grammy i 20 kanadyjskich nagród Juno. W 2004 została upamiętniona na Alei Gwiazd w Los Angeles. W 2004 Międzynarodowa Federacja Przemysłu Fonograficznego uhonorowała ją tytułem artystki, której nakład ze sprzedaży albumów przekroczył liczbę największą w historii, osiągając wówczas wynik ponad 175 mln sprzedanych egzemplarzy. W 2013 autorzy Księgi rekordów Guinnessa uznali ją za drugą (po Madonnie) artystkę z największą liczbą sprzedanych albumów muzycznych w historii z liczbą ponad 200 mln sprzedanych egzemplarzy na całym świecie. Niektóre źródła podają jednak, że liczba sprzedanych przez nią płyt wynosić może nawet 220 mln sztuk. Może poszczycić się tytułem drugiej zagranicznej artystki (po Mariah Carey), której nakład ze sprzedaży wydawnictw muzycznych w Japonii sięgnął najwyższego w historii. .kiedy: niedziela, 29 maja 2022 r., godz. 18:30 Poniedziałek, 30 maja 2022 r., godz. 18.30 gdzie: The O2, London

The Smile

angielski zespół rockowy składający się z członków Radiohead - Thoma Yorke’a (wokal, gitara, bas, klawisze) i Jonny’ego Greenwooda (gitara, bas, klawisze) z perkusistą Sons of Kemet Tomem Skinnerem. Ich muzyka zawiera elementy post-punku, rocka progresywnego, afrobeatu i muzyki elektronicznej. kiedy: niedziela, 29 maja 2022 r., godz. 19:00 gdzie: Roundhouse, London

13 maja 2022

Jeff Beck brytyjski muzyk, wirtuoz gitary.

Sześciokrotny laureat nagrody amerykańskiego przemysłu fonograficznego Grammy. W 2003 został sklasyfikowany na 14. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone, zaś w 2011 na 5. Z kolei w 2004 roku muzyk został sklasyfikowany na 24. miejscu listy 100 najlepszych gitarzystów heavymetalowych wszech czasów magazynu Guitar World. W 2009

został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame. kiedy: poniedziałek, 30 maja, godz. 18.30 wtorek, 31 maja 2022 r., godz. 18:30 gdzie: Royal Albert Hall, London

Amyl and The Sniffers australijski zespół pub rockowy i punk rockowy Melbourne, składający się

z wokalistki Amy Taylor, perkusisty Bryce’a Wilsona, gitarzysty Deca Martensa i basisty Fergusa Romera.

W konkursie ARIA Music Awards w 2019 roku ich debiutancka płyta zdobyła nagrodę w kategorii Best Rock Album. kiedy: środa, 1 czerwca 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Academy Brixton, London

polecam

Flaming Lips amerykański zespół rocka psychodelicznego, założony w 1983 roku w Oklahoma City. Obecnie w skład zespołu wchodzą Wayne Coyne (wokal, gitara, instrumenty klawiszowe), Steven Drozd (gitary, instrumenty klawiszowe, bas, wokal), Derek Brown (instrumenty klawiszowe, gitary, perkusja), Matt Duckworth Kirksey (perkusja, instrumenty perkusyjne, instrumenty klawiszowe) i Nicholas Ley (perkusja, perkusja). Grupa nagrywała dla niezależnej wytwórni Restless, ale ich album Transmissions from the Satellite Heart z 1993 roku zawierał przebojowy singiel „She Don’t Use Jelly”, który trafił na listy przebojów. Później wydali The Soft Bulletin (1999), który był albumem roku magazynu NME, a następnie doceniony przez krytyków Yoshimi Battles the Pink Robots (2002). W lutym 2007 roku zostali nominowani do BRIT Award w kategorii „Best International Act”. Grupa zdobyła trzy nagrody Grammy, w tym dwie w kategorii Best Rock Instrumental Performance. Zostali umieszczeni na liście magazynu Q „50 Bands to See Before You Die” w 2002 roku.

~ 73

POLECAMY!

kiedy: czwartek, 2 czerwca 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

The Killers

foto: Shutterstock

amerykański alternatywny zespół rockowy z Las Vegas w Nevadzie. Został założony przez Brandona Flowersa, a inspiracją do tego było obejrzenie występu Oasis. Nazwa została zapożyczona z klipu New Order „Crystal”. Wkrótce potem do Brandona i Davida dołączyli Mark Stoermer i Ronnie Vanucci i w czwórkę szybko rozpoczęli prace nad materiałem na płytę.

Ich pierwszy album Hot Fuss został wydany w 2004 r. Największym hitem był singel Somebody Told Me, który wspiął się na trzecie miejsce w rankingu singli w Wielkiej Brytanii. Innymi hitami z tego albumu były: Mr. Brightside, All These Things That I’ve Done, Smile Like You Mean It. Zespół wystąpił gościnnie w drugim sezonie serialu Życie na fali.

Madness

amerykańska grupa punkrockowa, utworzona w Kalifornii w 1979 r. przez Grega Graffina (wokal), Bretta Gurewitza (gitara) oraz Jaya Bentleya (bas) i Jaya Ziskrouta (perkusja). Od początku Bad Religion krytykuje „amerykański sen”, a nazwa zespołu oznacza sprzeciw wobec wszelkiej zorganizowanej religii.

- zespół brytyjski, grający ska. Założony w Londynie jako The Invaders (The North London Invaders). Pierwszy singiel The Prince wydali w kwietniu 1979 w 2 Tone Records (jest to hołd dla Prince’a Bustera, jamajskiego klasyka muzyki ska). W listopadzie tego samego roku wyszedł debiutancki album grupy One Step Beyond... Od 1979 i wydania singla One Step Beyond... przez następne pięć lat 14 utworów Madness znalazło się w pierwszej dziesiątce brytyjskiej listy przebojów. Ukoronowaniem sukcesu była pierwsza pozycja utworu House Of Fun na brytyjskiej liście przebojów w 1982 r. Po odejściu w 1984 Mike’a Barsona, odpowiedzialnego za dużą część hitów, zespół nagrał jeszcze jeden album Mad Not Mad, ale po dwóch latach rozpadł się. W 1992 zespół reaktywował się w oryginalnym, siedmioosobowym składzie, by zagrać koncert w londyńskim Finsbury Park. Wydarzenie to, nazwane Madstock, zyskało tak dużą popularność, iż kolejna edycja odbyła się w 2009. W 2002 w Londynie został wystawiony musical pod tytułem Our House oparty na piosenkach zespołu. W 2004 grupa zagrała serię koncertów, jako The Dangermen. W 2007 nagrali singiel Sorry który zajął pierwszą pozycję na brytyjskiej liście niezależnej (UK Indie Chart.). W maju 2009 grupa nagrała premierowy album The Liberty of Norton Folgate z zupełnie nowym autorskim materiałem. Zespół wystąpił w Polsce 4 lipca 2009 na Open’er Festival w Gdyni. 12 sierpnia 2012 wystąpił w uroczystości zakończenia Igrzysk Olimpijskich w Londynie. W grudniu 2012 w Ambasadzie RP w Londynie członkowie zespołu odebrali Medale Wdzięczności Europejskiego Centrum Solidarności, przyznane w dowód uznania dla wsparcia polskiej opozycji. Występujący w 1984 w Polsce zespół przekazał honoraria podziemnym strukturom związku „Solidarność”.

kiedy: piątek, 3 czerwca 2022 r., godz. 19:00 gdzie: O2 Forum Kentish Town, London

kiedy: czwartek, 2 czerwca 2022 r., godz. 12:00 gdzie: Brockwell Park, London

kiedy: piątek, 3 czerwca 2022 r., godz. 17:30 gdzie: Emirates Stadium, London

Bad Religion

74 ~ informator

I•n•f•o•r•m•a•t•o•r Polskie parafie w UK Ashton-under-Lyne

Duszpasterz: ks. proboszcz Grzegorz Januszewski (0161) 339 3047; 13 Brompton Terrace, DUKINFIELD SK16 4JT; ashton@pcmew.org; pcmashton.chrystusowcy.pl St Anne’s Church; Burlington Street, ASHTON-UNDER-LYNE, OL6 7DG; msze niedzielne: 13.00 St Peter’s Church; 16 Green Lane, STOCKPORT, SK7 4EA; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 16.00 St Anne’s Church; Crescent Road, Manchester, M8 5UD; msze niedzielne: 8.30

Bedford

Duszpasterze: ks. proboszcz Janusz Kopeć – 07704141192; ks. senior Grzegorz Aleksandrowicz; parafiabedford.uk Kościół Polski pw. Sacred Heart of Jesus & St Cuthbert; Mill Street, BEDFORD, MK40 3EU; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 9.30, 11.00, 19.00

Birmingham

Duszpasterze: Ks. prob.

Krzysztof Kita - 0121 643 0940; ks. asyst. Artur Kozik - 0121 643 0940; parafiabirmingham.org.uk St Michael’s Church; Moor Street, BIRMINGHAM, B4 7UG; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9,30, 11.30, 18.00

Blackburn

Duszpasterz: ks. prob.

Robert Pytel - (01254) 57067; blackburn@pcmew.org; parafiablackburn.eu; St Anne’s Church; France Street, Blackburn, BB2 1LX; msze niedzielne: 10.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Kaplica Domu Polskiego pw.

NMP Królowej Polski; 44 Preston New Road, Blackburn, BB2 6AH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00 i 19.00 St Anne’s Church; Cobham Road, ACCRINGTON, BB5 0AH; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 13.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Holy Saviour Church; 2 Vulcan Street, Nelson, BB9 8HE; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 13.30 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Bognor Regis

Duszpasterz: o. prob. Antoni Prosowicz OFM - 07515 706 746; parafiabognorregis.com Our Lady of Sorrows Church; Clarence Road, Bognor Regis, PO21 1JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 16.00 13 maja 2022

St Richard’s Church; Market Avenue, Chichester, PO19 1XB; msze niedzielne: 12.00 English Martyrs Church; Goring Way, Goring-by-Sea, BN12 4UH; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 18.00 St. Anthony of Viareggio; Gossamer Lane, Aldwick, Rose Green, PO21 3HF; msze niedzielne: sobota 18.00, 2. i 4. niedziela m-ca 9.00

Bolton

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Stebel - (01204) 523563; parafiabolton.co.uk Kościół Polski pw. Dobrego Pasterza; 180 High Street, Bolton, BL3 6PL; msze niedzielne: 12.00 Kaplica Domu Polskiego pw.

MB Królowej Polski; Back East Street, Bury, BL9 0RU; msze niedzielne: 10.00 St Mary’s Church; Mt Pleasant, Chorley, PR7 2SR; msze niedzielne: co dwa tygodnie - 14.00

Boston

Duszpasterze: ks. prob.

Stanisław Kowalski SChr. (01205) 619921; ks. asyst.

Damian Jędrzejak SChr. - (01205) 619921; boston@pcmew.org; parafiaboston.co.uk St. Mary Church; 24 Horncastle Road, BOSTON, PE21 9BU; msze niedzielne: 11.30, 13.00, 19.30 The Sacred Heart Church; Grosvenor Road, SKEGNESS, PE25 2DB; msze niedzielne: 15.00 The Immaculate Conception and St Norbert Church; 52 St Thomas Road, SPALDING, PE11 2XX; msze niedzielne: sobota 18.30

Bournemouth

Duszpasterz: ks. prob. Łukasz Przewieślik SChr. - (01202) 619668; bournemouth@pcmew. org; Sacred Heart Church; 1 Albert Road, Bournemouth, BH1 1BZ; msze niedzielne: 12.30 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA The Annunciation Church; 218 Charminster Road, Bournemouth, BH8 9RW; msze niedzielne: 9.00 St Edmund Campion Church; Castle Lane West, BOURNEMOUTH, BH8 9TN; msze niedzielne: sobota: 19.00; niedziela: 12.30; 19.00

Bradford

Duszpasterz: ks. prob.

Mirosław Sławicki - (01274) 720848; bradford@pcmew.org; parafiabradford.co.uk

Kościół polski Matki Bożej Częstochowskiej i św.

Maksymiliana Marii Kolbego; 29 Edmund Street, Bradford, BD5 0BH; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 11.15 St Marie’s Church; 2 Clarence Street, Halifax, HX1 5DH; msze niedzielne: 13.00 St Austin’s Church; 6 Wentworth Terrace, Wakefield, WF1 3QN; msze niedzielne: 15.30

Brighton

Duszpasterz: ks. prob.

Tadeusz Białas COr. - (01273) 720069; brighton@pcmew.org; parafiabrighton.org; St Mary Magdalen Church; 55 Upper North Street, Brighton, BN1 3FH; msze niedzielne: niedziela 9.00 Our Lady, Queen of Heaven Church; Stagelands, Langley Green, Crawley, RH11 7QD; msze niedzielne: niedziela 11.00 St. Agnes’ Church; 10 Whitley Road, Eastbourne, BN22 8NE; msze niedzielne: 2 i 3 niedziela m-ca 18.00 Our Lady Star of the Sea Church; 1 High Street, Hastings, TN34 3EY; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 18.00 St. George Church; Court Farm Road, Hove, BN3 7QR; msze niedzielne: sobota 18.30 Dom Polski w Hove; 78 Farm Road, Hove, BF3 1FD; msze niedzielne: poniedziałek 18.30; środa i piątek 10.30 St Augustine’s Church; Crescent Road, Tunbridge Wells, TN1 2LY; msze niedzielne: 4 niedziela m-ca 19.30

Bristol

Duszpasterz: ks. prob.

Jacek Michalski - (0117) 942 14 27; bristol@pcmew.org; parafiabristol.uk; Kościół Polski pw. MB Ostrobramskiej; Cheltenham Road, Bristol, BS6 5RH; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.00, 12.30 i 15.00

Cambridge

Duszpasterz: ks. prob.

Waldemar Niewiński - (01223) 368539; cambridge@pcmew.org; parafia-cambridge.co.uk; Our Lady & The English Martyrs Church; Hills Road, Cambridge, CB2 1JR; msze niedzielne: 12.45 Kaplica polska pw. MB Królowej Polski; 231 Chesterton Road, Cambridge, CB4 1AS; msze niedzielne: sobota 18.00 St Thomas of Canterbury Church; Weeting Road, Brandon, IP27 0PT; msze niedzielne: 9.00

St Michael the Archangel Church; 82 Hartford Road, Huntingdon, PE29 1XP; msze niedzielne: 15.30

Cardiff

Duszpasterz: ks. prob. Michał Oszczudłowski - (029) 2025 3514; polskaparafiacardiff.org; Our Lady of Lourdes; Gabalfa Avenue, Gabalfa, Cardiff, CF14 2QQ; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.30 i 12.00 St. David’s Church; Park Crescent, Newport, NP20 3AQ; msze niedzielne: niedziela 9.00 Our Lady Queen of Martyrs Church; Belmont Road, Hereford, HR2 7JR; msze niedzielne: 4. niedziela miesiąca 16.00 St Mary’s Church; Pontmorlais Road, Merthyr Tydfil, CF47 8RG; msze niedzielne: 1. niedziela miesiąca o 19.15

Corby-Kettering

Duszpasterz: ks. prob. Ryszard Taraszka 01536 203 574; corby@ pcmew.org; parafiacorby.co.uk Kościół pw. Św. Józefa Rzemieślnika; Rockingham Road, Corby, NN17 1AE; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 10.30 i 16.00 St Edward the Confessor Church; 2 The Grove, Kettering, NN15 7QQ; msze niedzielne: 13.00

Coventry

Duszpasterz: ks. prob. Romuald Szczodrowski - (024) 7622 2455; coventry@pcmew.org; parafiacoventry.org.uk Kościół Polski pw. św.

Stanisława Kostki; Springfield Road, Coventry, CV1 4GR; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00

Crewe

Duszpasterz: ks. prob. Piotr Gardoń SChr. - (01270) 256284; crewe@pcmew.org; St Mary of the Immaculate Conception Church; 13 Gatefield Street, Crewe, CW1 2JP; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 12.45

Derby

Duszpasterze: ks. prob. Roman Kossakowski SChr. - (01332) 364078; ks. Sebastian Ludwin SChr. - (01332) 364078; derby@ pcmew.org; parafiaderby.co.uk; Kościół Polski pw. św.

Maksymiliana Kolbe; 9 Gordon Road, Derby, DE23 6WR; msze niedzielne: niedziela 9.00, 10.30, 12.00 (od września do lipca); 18:00

St Mary and Modwen Church; 78A Guild Street, Burton-uponTrent, DE14 1NB; msze niedzielne: 14.00 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA St. Joseph the Worker; Mount Street, Winshill; DE15 0JA; msze niedzielne: sobota 18:00 (od września do lipca)

Doncaster

Duszpasterz: ks. prob. Daniel Głoćko SChr. - 07564 413154; doncaster.eparafia.pl; St Peter in Chains Church; St Peter in Chains, Doncaster, DN1 2AA; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 8.00, 12.00 Sacred Heart Church; Market Street, Hemsworth, WF9 4LB; msze niedzielne: brak St Bede’s Church; Station Road, Rotherham, S60 1HF; msze niedzielne: 11.15 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Dunstable

Duszpasterze: ks. prob. Piotr Redliński SChr. - (01582) 662807; ks. Krzysztof Sanda SChr.; ppld. co.uk; Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 17 Victoria Street, Dunstable, LU6 3AZ; msze niedzielne: sobota 17.00, niedziela 9.00, 11.00, 17.30 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA, 19.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 17:00 NIEDZIELA 8:30, 10:00, 11:30 ORAZ 19:00 The Holy Ghost Church; 33 Westbourne Road, LUTON, LU4 8JD; msze niedzielne: niedziela 19.00 - ZNIESIONA DO ODWOŁANIA St. Augustine’s Church; Langcliffe Drive, Heelands, MILTON KEYNES, MK13 7LA; msze niedzielne: niedziela 14.00 OD 19 WRZEŚNIA SOBOTA 19:00 NIEDZIELA 14:00

Enfield

Duszpasterz: ks. prob. Maciej Michałek – 07470804568; enfield@pcmew.org; parafiaenfield.org; Holy Family Chapel; 52 London Road, Enfield, EN2 6EN; msze niedzielne: sobota 18.00 i niedziela 9.00 St Monica’s Church; 1 Stonard Road, Palmers Green, London, N13 4DJ; msze niedzielne: niedziela 15.30

London – Forest Gate

Duszpasterz: ks.prob. Cezary Kraczkowski SChr. - (020) 8599 1445; parafiailford.co.uk;

informator GOODMAYES; High Road, Goodmayes, Ilford, IG3 8SH; msze niedzielne: 13.00 Immaculate Conception and St Joseph Church; 204 High Street, Waltham Cross, EN8 7DP; msze niedzielne: sobota 20.00, niedziela 10.00 Most Holy Redeemer; Petersfield Avenue, Harold Hill, ROMFORD, RM3 9PB; msze niedzielne: 15.30 UPTON PARK; 555 GREEN STREET, E13 9BF, UPTON PARK; msze niedzielne: 18.00

Gloucester

Duszpasterz: ks. prob. Dariusz Mazur - (01452) 523839; gloucester@pcmew.org St. Thomas More Catholic Centre; Princess Elizabeth Way, Cheltenham, GL51 7RA; msze niedzielne: 9.30 St Peter’s Church; London Road, Gloucester, GL1 3EX; msze niedzielne: sobota 19.30, niedziela: 12.30 Sacred Heart of Jesus and Mary Church; Moorend Road, Charlton Kings, Cheltenham, GL53 9AU; msze niedzielne: 16.15

Great Missenden

Duszpasterz: ks. prob. Roman Werner SChr. - (01494) 868248; tchr.org/amersham Immaculate Heart of Mary Church; 23 High Street, Great Missenden, HP16 9AA; msze niedzielne: 12.20 (oprócz 1. niedzieli m-ca) St Aidan’s Church; Finch Lane, Little Chalfont, HP6 5LF; msze niedzielne: 9.00 Holy Rood Church; Exchange Road, Watford, WD18 0PJ; msze niedzielne: 14.15 St. Columba Church; 432 Berkhamstead Road, CHESHAM, HP5 3HQ; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca godz. 12.00

High Wycombe

Duszpasterz: ks. prob. Andrzej Neblik - (01494) 462994; parafiahighwycombe.org.uk Our Lady of Lourdes Church; 69 Camborne Avenue, Aylesbury, HP21 7UE; msze niedzielne: 8.30 Polski Dom; High Wycombe, HP13 7JF; msze niedzielne: 12.00, 18.00

Huddersfield

Duszpasterze: ks. prob. Józef Wacławik CHS - (01484) 420474; ks. kapelan Jan Wojczyński SChr. (01484) 531452; huddersfield@ pcmew.org Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej, Królowej Polski; 88 Fitzwilliam Street, Huddersfield, HD1 5BB; msze niedzielne: niedziela: 11.15, 15.30, środa: 19.00, sobota: 12.00

Hull

Duszpasterz: ks. prob. Mariusz Gutowski SChr. - (01482) 341472; parafia.hull.pl St Wilfrid’s Church; 200 The Boulevard, Hull, HU3 3EL; msze niedzielne: 17.00

St Vincent’s Church; Queens Road, Hull, HU5 2QP; msze niedzielne: sobota 18.30 St Peter’s Church; Castle Road, Scarborough, YO11 1TH; msze niedzielne: 9.30 St George’s Church; Peel Street, York, YO1 9PZ; msze niedzielne: 13.30

Ilford Park

Duszpasterz: ks. prob. Marcin Wysocki - (01626) 332043; parafiawdevon.ucoz.net Kaplica pw. Chrystusa Króla i MB Ostrobramskiej Church; Ilford Park Polish Home, Stover, Newton Abbot, TQ12 6QH; msze niedzielne: 10.30 - we Mszy św. uczestniczą tylko rezydenci domu Ilford Park Polish Home The Sacred Heart Church; The Sacred Heart Church; 25 South Street, Exeter, EX1 1EB; msze niedzielne: 13.15 Assumption of Our Lady Church; 76 Abbey Road, Torquay, TQ2 5NJ; msze niedzielne: 18.30 St Joseph Church; 1 Stavordale Rd, WEYMOUTH, DT4 0AB; msze niedzielne: 15.00 (spowiedź od 14:30)

Ipswich

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Nawłoka - 07486 880441; 82 Wellesley Road; IPSWICH, IP4 1PH; parafiaipswich.pl St Mary’s Church; 322 Woodbridge Road, Ipswich IP4 4BD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 12.00 Our Lady Queen of Peace Church; The Avenue, Braintree, CM7 3HY; msze niedzielne: niedziela 16.30 St Edmund’s Church; 21 Westgate Street, Bury St Edmunds, IP33 1QG; msze niedzielne: 2. i 4. sobota m-ca godz. 16.00 St James the Less Church; 51 Priory Street, Colchester, CO1 2QB; msze niedzielne: niedziela 14.00

Jersey

Duszpasterz: ks. prob. Jacek Małecki - 07797 778 786 St Mary’s and St Peter’s Church; Wellington Road, St Helier, JE2 4RJ; msze niedzielne: 9.00 St Thomas Church; 17 Val Plaisant, St Helier, JE2 4TA; msze niedzielne: 19.30

Kidderminster

Duszpasterz: ks. prob. Marek Ogorzały SChr. - (01562) 745914; kidderminster@pcmew.org; parafiakidderminster.org.uk Kościół Polski pw.MB Ostrobramskiej; 50 Pitt Street, Kidderminster, DY10 2UN; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00, 18.00 St George Church; 1 Sansome Place, Worcester, WR1 1UG; msze niedzielne: niedziela 14.00

Lancaster

Duszpasterz: ks. prob.

Ryszard Sadecki SChr. - (01524)

39820; lancaster@pcmew.org; kosciolwlancaster.org.uk Kościół Polski pw. MB Królowej Polski; Nelson Street, Lancaster, LA1 1PT; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30 Our Lady and St Joseph Church; The Rectory, Warwick Square, CARLISLE, CA1 1LB; msze niedzielne: 13.00 St Patrick’s Church; St John’s Road, MORECAMBE, LA3 1EX; msze niedzielne: niedziela 18.30 St Catherine’s Church; Drovers Lane, PENRITH, CA11 9EL; msze niedzielne: 1. niedziela m-ca 15.30 - ZAWIESZONO DO ODWOŁANIA Our Lady of Windermere Church; Lake Road, WINDERMERE, LA23 2EQ; msze niedzielne: sobota 16.00

Laxton Hall

Duszpasterze: ks. kapelan Andrzej Budzyński - (01780) 444242; ks. rezydent Jan Szponar Kaplica Polska pw.

Niepokalanej Maryi, Matki Kościoła; Laxton Hall, Laxton, Corby, NN17 3AU; msze niedzielne: 12.00

Leeds

Duszpasterz: ks. prob. Jan Zaręba - (0113) 262 3220; parafialeeds.com Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św.

Stanisława Kostki; Newton Hill Road, Leeds, LS7 4JE; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 19.00 St Roberts Church; Robert Street, Harrogate, HG1 1HP; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela miesiąca 16.30 St Joseph’s Church; Back Street, Pontefract, WF8 1NL; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.15

Leicester

Duszpasterz: ks. prob.

Tadeusz Kordys - (0116) 221 7006; leicester@pcmew.org; leicesterpolonia.co.uk Kościół polski pw. Nawrócenia św. Pawła; Wakerley Road, Leicester, LE5 4WD; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.45, 11.15, 17.00

Letchworth

Duszpasterz: Ks. Prob. Cezary Komosiński – 07519059276; letchworth@pcmew.org; parafialetchworth-albert.co.uk St Hugh of Lincoln Church; 84 Pixmore Way, Letchworth, SG6 3TP; msze niedzielne: 13.00 SS Alban’s and Stephens Church; 14 Beaconsfield Road, ST ALBANS, AL1 3RB; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 16.00 St Mary Church; 26 Salisbury Square, HATFIELD, AL9 5JD; msze niedzielne: 18.00 Our Lady Queen of all Creation; St Albans Road, Hemel Hempstead, HP3 8PG; msze niedzielne: 1. i 3. niedziela m-ca 16.00

St Hilda Church; 9 Breakspear, Stevenage, SG2 9SQ; msze niedzielne: sobota godz. 17.00

London – Balham

Duszpasterze: ks. prob.

Władysław Wyszowadzki - (020) 8672 5070; ks. Aleksander Dasik (020) 8767 0358; ks. senior Teodor Bartnik; balham@pcmew. org; parafia-balham.co.uk Kościół Polski pw. Chrystusa Króla; 232-234 Balham High Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 9.30, 10.45, 12.00, 18.00 Kaplica polska osiedla św.

Antoniego; 47-49 Foxbourne Road, London, SW17 7AW; msze niedzielne: 8.30

London – Croydon

Duszpasterze: ks. prob. Jerzy Mikrut - (020) 8653 8701; ks.

Bartosz Kasprzyszak; croydon@ pcmew.org; parafia-croydon.co.uk Kościół polski pw. Jezusa Miłosiernego; 6-8 Oliver Grove, London, SE25 6EJ; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 8.30, 10.00, 18.00 Holy Innocents Church; 192 Selhurst Road, London, SE25 6XX; msze niedzielne: 12.00

London – Devonia

Duszpasterze: ks. prob. Bogdan Kołodziej - 08444874288; ks.

Tomasz Mężyk; devonia@pcmew. org; parafia-devonia.org.uk Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej i św.

Kazimierza; 2 Devonia Road, Islington, LONDON, N1 8JJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 12.30 - ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, 15.00, 19.00

London – Ealing

Duszpasterze: ks. prob. Michał Kozak MIC - (020) 8567 1746; ks. Wiktor Gumienny MIC (020) 8567 1746; ks. senior Jerzy Januszkiewicz - (020) 8621 5260; ks. Klaudiusz Rokicki MIC - (020) 8567 1746; ks. Piotr Szyperski MIC - (020) 8567 1746; ealing. office@gmail.com; parafiaealing. co.uk Kościół polski pw. NMP Matki Kościoła; 2 Windsor Road, LONDON, W5 5PD; msze niedzielne: sobota 19.00, 20.30 (Windsor Hall) MSZA NA WINDSOR DLA NEOKATECHUMENATU ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 14.30, 17.15, 19.00, 20.30 Uwaga! Kościół otwierany jest 15 minut przed Mszą Świętą i zamykany bezpośrednio po mszy do dezynfekcji.

Kaplica domu polskiego, Kolbe House; 18 Hanger Lane, LONDON, W5 3HH; msze niedzielne: sobota 16.30 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Divine Mercy Apostolate; 1 Courtfield Gardens, LONDON, W13 0EY; msze niedzielne: 10.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA Kaplica Sióstr Imienia Jezus; 57 Mount Park Road, LONDON,

~ 75

W5 2RU; msze niedzielne: sobota - 17.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – HighgateFinchley

Duszpasterz: ks. prob.

Marek Gałuszka - (020) 8371 0189; highgate@pcmew.org; finchleyparish.co.uk St Joseph’s Retreat Church; Highgate Hill, LONDON, N19 5NE; msze niedzielne: 13.30 St Mary Magdalene Church; 6 Athenaeum Road, London, N20 9AE; msze niedzielne: 16:00 St Philip the Apostle Church; Gravel Hill, Finchley, LONDON, N3 3RJ; msze niedzielne: 18.30

London – Hammersmith

Duszpasterze: ks. prob. Marek Reczek - (020) 8743 8848; ks. asyst. Zygmunt Zapaśnik 0208 743 88 48; hammersmith@ pcmew.org; bobola.church Kościół Polski pw. św.

Andrzeja Boboli; 1 Leysfield Road, LONDON, W12 9JF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 12.00, 18.00 Our Lady Queen of the Apostles Church; 15 The Green, HESTON, TW5 0RL; msze niedzielne: 15.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Lewisham

Duszpasterz: ks. prob. Dawid Jasiński - (+44) 07448583386; lewisham@pcmew.org St. William of York; 4 Brockley Park, Forst Hill, London, SE 23 1PS; msze niedzielne: sobota 19.30 Kaplica Domu Polskiego pw. św.

Jana Bosko; 8A Waldram Park Road, Forest Hill, LONDON, SE23 2PN; msze niedzielne: 9.00 Our Lady Help of Christians; 127 Mottingham Rd, London, SE9 4ST; msze niedzielne: godz. 13.00

London – South Kensington

Duszpasterz: ks. prob. Bartosz Rajewski - 07449 801 752; chaplaincy@pcmew.org; parafiakensington.uk Little Brompton Oratory; Brompton Road, London, SW7 2RP; msze niedzielne: Z uwagi na pandemię COVID-19, Little Brompton Oratory pozostaje zamknięte od odwołania.

Msze św. celebrowane są w następujących miejscach: Niedziela, godzina 12.00 - St. Patrick Church, 167 West Hendon Broadway, NW9 7EB (Msze św. także w poniedziałki i środy o godz. 19.00 - wcześniej od godz. 18.00 - adoracja); Niedziela, godzina 18.00 (od 4 października 2020 r. - godzina 14.00) - Maria Assumpta Chapel, 23 Kensington Square, W8 5HN.

London – Putney

Duszpasterze: ks. prob. Andrzej Zuziak SChr. - 020 8788 3933; ks.

Leszek Rygiewicz SChr.; putney@ pcmew.org; parafiaputney.co.uk

76 ~ informator Kościół Polski pw. św. Jana Ewangelisty; St John’s Avenue, LONDON, SW15 6AJ; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.30, 10.00, 11.30, 13.00, 18.00 Christ the King Church; The Crescent, Wimbledon Park, LONDON, SW19 8AJ; msze niedzielne: 12.45 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

London – Willesden Green

Duszpasterze: o. prob. Adam Tomaszewski SJ - (020) 8452 4304; o. Leszek Szuta SJ; o. Adam Baczewski SJ; willesden.green@ pcmew.org; polishjesuits.co.uk St. Francis of Assisi Church; Cullingworth Rd, LONDON, NW10 1NR; msze niedzielne: sob.19.00, niedz. 9.00, 10.30, 12.00, 19.00 Kaplica domu polskiego pw.

MB Miłosierdzia; 182 Walm Lane, LONDON, NW2 3AX; msze niedzielne: 10.30, 12.00

Manchester

Duszpasterze: ks. prob. Karol Rogasik SChr. - (0161) 226 1588; ks. Wojciech Rożdżeński SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Edward Sopala SChr. - (0161) 226 1588; ks. senior Stanisław Leniart - (0161) 226 1588; parafiamanchester.pl Kościół Polski pw. Miłosierdzia Bożego; 196 Lloyd Street North, Manchester, M14 4QB; msze niedzielne: sobota 19.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00 oraz 19.00

Mansfield

Duszpasterz: ks. prob.

Kazimierz Bidziński - (01623) 626470; mansfield@pcmew.org; parafia-mansfield.co.uk/ Kościół Polski pw. Św. Barbary; Windmill Lane, MANSFIELD, NG18 2AL; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.15 St Joseph the Worker Church; 101 Winfield Avenue, WORKSOP, S81 0SF; msze niedzielne: 16.00

Melton Mowbray

Duszpasterz: ks. prob. Krzysztof Zalewski - (01664) 562101 Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 82 Sandy Lane, Melton Mowbray, LE13 0AW; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz. 11.00 Dom Polski; True Lovers Walk, Loughborough, LE11 3DB; msze niedzielne: 09.00

Godalming

Duszpasterz: ks. prob.

Tomasz Kocjan - 01483 497860; parafiamilford.org.uk St Edward the Confessor; Sutton Park, Sutton Green, GUILDFORD, GU4 7QN; msze niedzielne: Sobota o 18.00 St Joseph’s Church; Portsmouth Road, Milford, GU8 5DY; msze niedzielne: niedziela: 8.15; 18.00 St John the Evangelist Church; 3 Springfield Road, Horsham, RH12 2PJ; msze niedzielne: 13.00 St Tarcicius Church; 227 London Road, Camberley GU15 3EY; msze niedzielne: 2. niedz. m-ca: 11.00 13 maja 2022

Newcastle-upon-Tyne

Duszpasterz: ks. prob. Jan Świętek - (0191) 273 3575; newcastle@ pcmew.org; parafianewcastle. org.uk Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; 2 Maple Terrace, Newcastle upon Tyne, NE4 7SF; msze niedzielne: 1 i 2 sobota m-ca godz. 18.00; 2, 3 i 4 niedziela m-ca godz. 09.00; wszystkie niedz.m-ca godz. 18.00 St Patrick Church; Victoria Road, CONSETT, DH8 5AX; msze niedzielne: 3 niedz. m-ca godz. 13.00 St Teresa Church; Harris Street, DARLINGTON, DL1 4NL; msze niedzielne: 1 niedziela m-ca godz.

08.45; 2 niedziela m-ca godz.

13.00; 4 sobota m-ca godz. 18.00 St Wilfrid Church; Sunderland Road, GATESHEAD, NE8 3QR; msze niedzielne: wszystkie niedziele m-ca godz. 11.00 The Sacred Heart Church; Linthorpe Road, MIDDLESBROUGH, TS5 6LD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca godz.

18.00; ostatnia niedziela m-ca godz. 14.00

Northampton

Duszpasterz: ks. prob. Janusz Zbroniec - 07758 689059; parafianorthampton.pl Kościół Polski pw. św.

Stanisława i św. Wawrzyńca; Duke Street, Northampton, NN1 3BA; msze niedzielne: 9,00, 10.30, 19.00 St Augustine’s Church; 32 London Road, Daventry, NN11 4BZ; msze niedzielne: sobota przed 1. i 3. niedzielą m-ca 18.30 Our Lady of the Sacred Heart Church; 82 Knox Road, Wellingborough, NN8 1JA; msze niedzielne: sobota przed 2. i 4. niedziela m-ca 20.00, niedziela 12.30

Northolt

Duszpasterz: ks. prob. Witold Kapuściński - (020) 8993 0097; northolt@pcmew.org; parafiaojcapio.com St. Bernard Church; 17 Mandeville Road, NORTHOLT, UB5 5HE; msze niedzielne: 17.00 St Lawrence Church; 9 The Green, FELTHAM, TW13 4AF; msze niedzielne: 13.00 Holy Family Church; Vale Lane, London, W3 0DY; msze niedz.: 10.00

Northwich

Duszpasterz: ks. prob. Grzegorz Kozieński SChr. - (01606) 42877; liverpool.chrystusowcy.pl Kościół polski pw. MB Częstochowskiej; 107 London Road, Northwich, CW9 8AT; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 10.00 St. Patrick Church; Park Place, Liverpool, L8 5UX; msze niedzielne: niedziela 13.00 St Stephen, First Martyr Church; 101 Sandy Ln, Warrington WA2 9HS; msze niedzielne: 15.30

Norwich

Duszpasterz: ks. prob.

Waldemar Haręza - (01603) 928622; norwich@pcmew.org St John the Baptist Church; St Giles’ Gate, Norwich, NR2 2PA; msze niedzielne: sobota 16.00 Methodist Church; 72 High Street, WATTON, IP25 6AH; msze niedzielne: Sobota 18.30 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA St Thomas of Canterbury Church; Brandon Road, IP27 0PT Brandon; msze niedzielne: niedziela 09.00 St. Williams Way - Churchfield Green Our Lady’s; Norwich NR7 0AH; msze niedzielne: 11.30

Nottingham

Duszpasterze: ks. prob.

Krzysztof Kawczyński - (0115) 960 4740; ks. Janusz Sroka – (0115) 962 37 13; nottingham@ pcmew.org; parafianottingham. org.uk Kościół Polski pw. MB Częstochowskiej; 2 Sherwood Rise, Nottingham, NG7 6JN; msze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 9.30, 11.00, 12.30 i 18.30

Oxford

Duszpasterz: prob. ks. dr Edward Rusin - (01865) 510354, 07842901275; oxford@pcmew. org; parafiaoxford.co.uk Corpus Christi Church; Margaret Road, Oxford, OX3 8AJ; msze niedzielne: środa, 1. piątek m-ca godz. 19:00 i sobota - godz. 18:00 St. Anthony of Padua Church; 115 Headley Way, Oxford, OX3 7SS; msze niedzielne: 12.00 Our Lady & St. Edmund; 1 Radley Road, ABINGDON, OX14 3PL; msze niedzielne: 14.00 St John the Baptist Church; Alexandra Road, Andover, SP10 3AD; msze niedzielne: 2. i 4. niedziela m-ca 18.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Penrhos

Duszpasterze: ks. kapelan Ryszard Hanaczewski - (01758) 461310; ks. senior Władysław Marmol; penrhos@pcmew.org Kościół osiedla polskiego pw.

Our Lady and St Cynfil; Penrhos Home, Pwllheli, LL53 7HN; msze niedzielne: niedziela 9.30

Peterborough

Duszpasterze: ks. prob. Paweł Urbanek SChr. - (01733) 552726; ks. asyst. Arcenio Fialek SChr.; peterborough@pcmew.org; pmkpeterborough.pcmew.org Our Lady of Lourdes Church; Welland Road, Dogsthorpe, Peterborough, PE1 3SP; msze niedzielne: sobota 19.15, niedziela 10.45, 12.30, 19.15 Our Lady and St Charles Borromeo Church; 63 Queens Road, Wisbech, PE13 2PH; msze niedzielne: 15.30 (daty mszy: 01 i 15 listopada)

Preston

Duszpasterz: ks. prob. Paweł Szatlewski - (01772) 700231; smgpreston.org.uk St Maria Goretti Church; Gamull Lane, PRESTON, PR2 6SJ; msze niedzielne: sobota 17.30, niedziela 12.00; dodatkowa msza św.: niedziela 17.30 St Marie-on-the-Sands Church; 25 Seabank Road, Southport, PR9 0EJ; msze niedzielne: St Cuthbert’s Church; Lytham Road, South Shore, Blackpool, FY1 6BS; msze niedzielne: 15:30

Reading

Duszpasterze: ks. prob. Rafał Jarosławski - (0118) 375 7587; ks. senior Edward Stachurski - (0118) 375 7587; reading@pcmew.org; parafiawreading.net Kościół polski pw. Najśw. Serca Pana Jezusa; 61 Watlington Street, Reading, RG1 4RF; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 9.00, 11.00, 18.00 The Holy Ghost Church; Sherborne Road, Basingstoke, RG21 5TD; msze niedzielne: 3 sobota m-ca 18.00

Rochdale

Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Świątkowski SChr - 01706 345 950; rochdale@pcmew.org Kaplica Polska pw. MB Częstochowskiej; Polish Catholic Centre, Manchester Road, Rochdale, OL11 4LX; msze niedzielne: 10.00 St Patrick’s Church; 40 Union Street West, Oldham, OL8 1DL; msze niedzielne: 12.30

Rugby

Duszpasterz: ks. prob.

Władysław Liptak - (01788) 560478 St Marie’s Church; Dunchurch Road, Rugby, CV22 5EL; msze niedzielne: 12.30 Kapilca polska pw Miłosierdzia Bożego; 17 Lawford Road, Rugby, CV21 2EB; msze niedzielne: 18.00 St Joseph’s Church; Avon Dassett, SOUTHAM, CV47 2AR; msze niedzielne: 1. i 3. niedz. m-ca 15.15 St Joseph the Worker Church; Edmunds Road, BANBURY, OX16 0PP; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 15.15 St John the Evangelist Church; 25 South Bar Street, BANBURY, OX16 9AF; msze niedzielne: ostatnia niedziela m-ca 15.15 Kaplica polska pw. Chrystusa Ukrzyżowanego; Polish Catholic Centre, 54 High Street, Leamington Spa, CV31 1LW; msze niedzielne: sobota 17.30 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA, niedziela 10.15

Scunthorpe

Duszpasterz: ks. prob.

Włodzimierz Pająk SChr. - (01724) 855698 Holy Souls’ Church; Frodingham Road, Scunthorpe, DN15 7TA; msze niedzielne: 16.30 St Joseph and St Thomas of Canterbury Church; 143 Pasture

Road, Goole, DN14 6DP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 20.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA St. Mary on the Sea; Heneage Road, Grimsby, DN32 9DZ; msze niedzielne: 9.00 St Hugh’s Church; 34 Broadgate, Lincoln, LN2 5AQ; msze niedzielne: 12.15

Sheffield

Duszpasterz: ks. prob.

Leszek Seweryn - (0114) 263 1688; sheffield@pcmew.org; lpcmsheffield.com St Charles Borromeo Church; St Charles Street, Attercliffe, Smsze niedzielne: sobota 18.30, niedziela 09.00; 10.30; 12.00; 13.30 Church of the Holy Rood; George Street, Barnsley, S70 1AX; msze niedzielne: 16.00 - ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA The Annunciation Church; 2 Spencer Street, Chesterfield, S40 4SD; msze niedzielne: 13.00 ZAWIESZONE DO ODWOŁANIA

Slough

Duszpasterz: ks. prob. Leszek Buba - 01753 533 861; (01753) 533861; slough@pcmew.org; parafiaslough.org Kościół polski pw. Miłosierdzia Bożego i Matki Bożej Królowej Polski; 48 Pitts Road, Slough, SL1 3XH; msze niedz.: sobota 18.00, niedziela 8.00, 10.00, 12.00, 18.00 St. Tarcisius Church; 227 London Road, Camberley, GU15 3EY; msze niedzielne: czwarta niedziela miesiąca o godz. 14.00

Southampton

Duszpasterz: ks. Mariusz Urbanowski SChr. - (023) 8178 6316; southampton@pcmew.org; southampton.chrystusowcy.pl St Edmund’s Church; The Avenue, Southampton, SO15 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: sobota 17.30 i 19.00 Holy Cross Church; 53 Leigh Road, Eastleigh, SO50 2EQ; msze niedzielne: msze niedzielne: 8.30 Holy Family Church; 4 Redbridge Hill, Millbrook, Southampton, SO16 4PL; msze niedzielne: msze niedzielne: 17:30 i 19:00 St. Joseph’s Catholic Church; 48 Bugle St, Southampton, SO14 2AH; msze niedzielne: czwartek i piątek 19.00

Southend-on-Sea

Duszpasterz: ks. prob. Wojciech Mozdyniewicz - 07566 229 699; southend@pcmew.org The Most Holy Trinity; 71 Wickhay, Basildon, SS15 5AD; msze niedzielne: wszystkie niedziele za wyjątkiem 2. niedzieli m-ca 12.30 sobota przed 2. niedzielą m-ca 19.30 Our Lady Immaculate and Holy Name Church; 178 New London Road, Chelmsford, CM2 0AR; msze niedzielne: niedziela o 16.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA Sacred Heart Church; 418 South Church Road, Southend on Sea, SS1 2QB; msze niedzielne: 9.00 Our Lady Help of Christians and St Helen; 27 Milton Rd, Westcliff-

informator on-Sea, SS0 7JP; msze niedzielne: sobota godz. 17.30

Stoke-on-Trent

Duszpasterz: ks. prob.

Jacek Jabłoński - (01782) 411195; stoke@pcmew.org; parafiastokeontrent.pcmew.org Our Lady of Perpetual Succour Church; Masterson Street, Fenton, ST4 3QB; msze niedzielne: 11.00, 14.00 i 19.00 St Mary’s Church; Compton Road, Leek, ST13 5NH Msze niedzielne: sobota 16.30

Swansea

niedzielne: soboty o godz. 17:30 przed 2 i 4 niedzielą m-ca.

Our Lady of Peace Church; Waunt-lan-yr-afon Road, Llanelli, SA15 3AB; msze niedzielne: 12.00

Swindon

Duszpasterz: ks. prob.

Jarosław Kozak - (01793) 531257; swindon@pcmew.org; parafiaswindon.com Kościół katolicki p.w. św.

Jana Pawła II; Whitbourne Avenue, Swindon; SN3 2JX; msze niedzielne: sobota 18.00, niedziela 8.00, 09.30, 10.30, 12.30 St Peter’s Church; 7 St Peter’s Road, Cirencester, GL7 1RE; msze niedzielne: 1. sobota miesiąca 16.00 - ZAWIESZ. DO ODWŁ.

St George Church; Billet Street, Taunton, TA1 3NN; msze niedzielne: 12.00 St Joseph Church; 9 Binford Place, Bridgwater, TA6 3NJ; msze niedzielne: sobota 18.30 The Holy Ghost Church; 73 Higher Kingston, Yeovil, BA21 4AR; msze niedzielne: 16.30 Corpus Christi; Ellenborough Park, WESTON SUPER MARE BS23 1XW; msze niedzielne: 9.00

Telford – Stafford

St Austin’s Church; 82 Wolverhampton Road, STAFFORD, ST17 4AW; msze niedzielne: 12.30 St Patrick’s Church; King Street, Wellington, TELFORD, TF1 3AP; msze niedzielne: 17.00

Trowbridge

Duszpasterz: ks. prob. Zbigniew Zybała - (01225) 752930; trowbridge@pcmew.org Sala ośrodka Lokalnej PMK pw.

MB Częstochowskiej; 6 Waterworks Road, Trowbridge, BA14 0AL; msze niedzielne: 10.00, 19.00 St John the Evangelist Church; South Parade, Bath, BA2 4AF; msze niedzielne: 12.30 St Catharine’s Church; 4 Park Road, Frome, BA11 1EU; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 18.00 St Osmund’s Church; 95 Exeter Street, Salisbury, SP1 2SF; msze niedzielne: 2. niedziela m-ca 16.00

~ 77

St Michael’s Church; 6 Park Road, SHEPTON MALLET, BA4 5BP; msze niedzielne: 1. sobota m-ca 16.00

West Bromwich

Duszpasterz: ks. prob. Ireneusz Maraszkiewicz - (0121) 532 4548; 18 Fitzguy Close, WEST BROMWICH, B70 6RU St Michael and the Holy Angels Church; 260 High Street, , B70 8AQ; msze niedz.e: 14.00 i 16.00 St. Thomas of Canterbury; Dartmouth Avenue, WALSALL, WS3 1SP; msze niedzielne: 12.00

Wolverhampton

Duszpasterz: ks. prob. Wiesław Garbacz - (01934) 629865; tauntonparafia.co.uk

Duszpasterze: ks. prob. Michał Łatuszyński - 07926 044 405; ks. senior Jan Główczyk 01785 748 891; stafford@pcmew.org; parafia-stafford.pcmew.org Our Lady of Pity; Meadow Farm Drive, Harlescott, Shrewsbury, SY1 4JY; msze niedzielne: 9.00 ZAWIESZONA DO ODWOŁANIA

Policja, straż pożarna, pogotowie - 112, 999 Informacja kolejowa 0845 748 4950

Osoby niesłyszące - wiadomość tekstowa pilna - 18000 NHS Helpline - 0800 22 44 88 Post Office 0845 722 3344

Informacja transportowa w Londynie - 020 7222 1234 Połączenia autobusowe 0870 6082 608

Informacja o numerach lokalnych i międzymiastowych - 192

Informacja o numerach międzynarodowych - 153

AMBASADA RP W LONDYNIE 47 Portland Place, Londyn W1B 1JH, tel. 0 207 2913 520, e-mail: london@msz.gov.pl

WYDZIAŁ KONSULARNY AMBASADY RP W LONDYNIE 10 Bouverie Street, City of London EC4Y 8AX, tel. 0 207 8228 900, e-mail: londyn.konsulat@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W MANCHESTERZE Manchester One, 51 Portland Street, Manchester M1 3LD, tel. 0 161 245 4130, e-mail: manchester@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W EDYNBURGU 2 Kinnear Road, Edynburg EH3 5PE, tel. 0 131 552 0301, e-mail: edinburgh@msz.gov.pl

KONSULAT GENERALNY RP W BELFAŚCIE 67 Malone Road, BT9 6SB , Belfast, tel. 0 28 96209500, e-mail: belfast.kg.sekretariat@ msz.gov.pl

Polska Misja Katolicka w Anglii

Związek Harcerstwa Polskiego w Wielkiej BrytaniiI

Polski Uniwersytet na Obczyźnie

Polish Heritage Society UK

Polish Psychologist Association

Fundacja Stowarzyszenie Kombatantów w Wielkiej Brytanii

Lewisham Polski Ośrodek Levisham

Polish Proffesionals in UK

Duszpasterz: ks. prob. Artur Strzępka 07549 325 521; swansea@pcmew.org Sacred Heart Church; School Road, Morriston, Swansea, SA6 6HZ; msze niedzielne: 14.00 Our Lady of Mount Carmel Church; Pontfaen Road, LAMPETER, SA48 7BS; msze

Taunton

Telefony alarmowe i infolinie

Duszpasterz: ks. prob. Tomasz Maziarz - 01902 422833; Presbytery; 74 Green Drive, wolverhampton@pcmew.org Kościół Polski pw. Trójcy Świętej; 265 Stafford Road, Wolverhampton, WV10 6DQ; msze niedzielne: sob. 18.00, niedz.a 9.30, 11.30, 18.00

Ambasada i konsulaty

Polskie instytucje i organizacje

2-4 Devonia Road, Islington, London, N1 8JJ, www: www. pcmew.org, tel. 020 7226 3439, ZJEDNOCZENIE POLSKIE W WIELKIEJ BRYTANII 240 King Street, Hammersmith W6 0RF London, www: www. zpwb.org.uk, tel. 0 208 741 16 06,

POSK (Polski Ośrodek Społeczno-Kulturalny)

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.posk.org, tel.

020 8741 1940

Polska Macierz Szkolna

238 King Street London, W6 0RF, www: www.polskamacierz.org/ en/, tel. 020 8742 6431

Fundacja Veritas

63 Jeddo Road, London W12 9EE, www: www.veritasfoundation. co.uk, tel. 020 3740 8350

23-31 Beavor Lane, London W6 9AR, www: www.zhpwb.org.uk, tel. 020 8748 8006

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego 20 Prince’s Gate, London, SW7 1PT, www: www.pism.co.uk, tel.

020 7589 9249

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pilsudski.org.uk, tel. 020 8748 6197

Biblioteka Polska - POSK 238-246 King Street, London W6 0RF, www: polishlibrarylondon. co.uk/biblioteka, tel. 020 8741 1940

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.puno.edu.pl, tel.

020 8846 9305

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.spk-wb.com, tel.

020 8741 1911,

Zjednoczenie Polek na Emigracji

238-246 King Street, London W6 0RF, e-mail: charity@ polishwomensba.org.uk, tel. 020 8563 1893

Polish YMCA London Association

20 Gunnersbury Ave, London W5 3QL, www: www. polskaymcalondon.com, tel. 020 8992 5699

Widecombe Lodge, 2, Brentham Lodge, London W5 1BJ, , www: www. polishheritage.co.uk 8 Waldram Park Road, London, SE23 2PN, www: www.osrodeklpc.com

Ognisko Polskie

55 Princes Gate, London, SW7 2PN, www: www.ogniskopolskie.org. uk, tel. 020 7589 4670

East European Resource Center 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.eerc.org.uk, tel. 020 8741 1288, Free Advice Line: 0800 121 4226

238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.polishpsychologists. org 55 Exhibition Road London SW7 2PN, www: www.polishprofessionals. org.uk

Poles in Need UK CIC & Centrum Pomocy Familia 238-246 King Street, London W6 0RF, www: www.pinuk.online, tel. 07809904386

Haringey PEEC Centrum Rodzinne

Pretoria Road, Tottenham, N17 8DX, www: www.peec.org.uk, tel.

0208 365 9090, 07956574274

78 ~ informator Instytut Polski w Londynie

10 Bouverie Street, London EC4Y 8AX, www: www.polishculture.org.uk, tel. 020 7822 8990

Merton „PYZA” Stowarzyszenie na Rzecz Polskich Rodzin 66-72 High Street, SW19 2BY Colliers Wood, www: www.polishfamily.org.uk

Stockwell POLES CONNECT Project Partnership Lambeth,

157 South Lambeth Road, London, SW8 1XN, tel. 020 7793 7730, www: www.stockwell.org.uk

Oxford Oxford Polish Association

Bradgate Road, Bedford, MK40 3DE, www: www.pbic.org.uk, tel. 01234 328100

Birmingham Polish Millenium House

Bedford Ośrodek Integracji Polsko-Brytyjskiej

Luton POLONIA – Polish Community Group

www: www.poloniapcg.org.uk, tel. 07969254578

Blackbird Leys Road, Oxford, OX4 6HW, www: www.opaoxford.org, tel. 07585442696

Bordesley St, Birmingham B5 5PH, polishmillenniumhouse.org.uk, tel. 0121 643 3577

Birmingham – Polish Expats Association (Erdington)

Lotniska

Aberdeen Airport,

Dyce, Aberdeen AB21 7DU, tel. +44 (01224) 722 331, www.aberdeenairport.com

Belfast City Airport,

George Best Belfast City Airport, Belfast BT3 9JH, tel. +44 (0)28 9093 9093, www.belfastcityairport.com

Belfast International Airport, Belfast BT29 4AB, tel. +44 (0)28 9448 4848, www.belfastairport.com

Birmingham International Airport,

Airport Way, Birmingham, B26 3QJ, tel. +44 0870 733 5511, www.birminghamairport.co.uk

CF62 3BD, Wales, tel. +44 (01446) 711 111, www.tbicardiffairport.com

Coventry Airport,

Coventry Airport South, Siskin Parkway West, Coventry, CV3 4PB, tel. +44 (0)2476 308 600, coventryairport.co.uk

Edinburgh Airport,

Edinburgh EH12 9DN, tel. +44 (0)870 040 0007, www.edinburghairport.com

Glasgow Airport,

Glasgow, Paisley, Renfrewshire PA3 2SW, tel. +44 (0)141 887 1111, www.glasgowairport.com

Inverness Airport,

Vale of Glamorgan,

Inverness, Scotland, UK, IV2 7JB, tel. +44 (01667) 464 000, www.hial.co.uk

London Polska Macierz Szkolna

Aylesbury PSS w Aylesbury

Cardiff International Airport,

Leeds Bradford International Airport,

Aberdeen PS im. św. St. Kostki tel. 07784675058

PSS tel. 07932499848

Accrington PSS im. Pana Kleksa

tel. 012542 33382, 07842841679

Amersham PS im. św. Józefa

info@polskaszkolaamersham.co.uk 13 maja 2022

tel. 07876535548

Banbury PSS tel. 07841759790

Bath Integracyjna Szkoła Sobotnia im. Fryderyka Chopina tel. 07710816449

Bath PSS im. Jana Pawła II w Bath tel. 07449309894

Bedford Szkoła Polska im. JP II

Walsall Europeans Association Welfare INC Joseph Leckie Academy, Walstead Rd, Walsall, WS5 4PG, www: www.ewacic.com/pl, tel. 0787 525 8192

Southampton SOS Polonia

32 Queen’s Terrace, Southampton SO14 3BQ, www: www.sospolonia.net,

Middlesex UB3 5AP, tel. +44 0870 000 0123, www.heathrowairport.com

Leeds LS19 7TU, tel. +44 (0113) 250 9696, www.leedsbradfordairport.co.uk

London Luton Airport,

Liverpool L24 1YD, England, tel. +44 0870 129 8484, 0906 108 8484, www.liverpoolairport.com

London Stansted Airport,

Liverpool John Lennon Airport,

London City Airport,

London City Airport Ltd, Royal Docks, London E16 2PX, tel. +44 (0)20 7646 0088, www.londoncityairport.com

London Gatwick Airport,

Navigation House, Airport Way, Luton, Bedfordshire LU2 9LY, tel. +44 (0)1582 405 100, www.london-luton.co.uk

Enterprise House, Bassingbourne Road, Essex CM24 1QW, tel. +44 (0)870 000 0303, www.stanstedairport.com

Manchester Airport,

West Sussex, RH6 0NP, tel. +44 0870 000 2468, www.gatwickairport.com

Manchester Airport Plc, Manchester M90 1QX, tel. +44 (0)161 489 3000, www.manchesterairport.co.uk

234 Bath Road, Hayes,

Woolsington, Newcastle-Upon-Tyne,

London Heathrow Airport,

Szkoły sobotnie

238 King Street, London, W6 0RF, Tel. 020 874 264 31 (od poniedziałku do piątku w godz.

10.00-17.00, w środy do 19.00)

109 High St, Birmingham B23 6SA, www: www.polishexpats.org.uk, tel. 0121 382 2568

tel. 07525218426 szkola.polska.bedford@gmail.com

Bedford PSS przy Stowarzyszeniu Kultury i Języka Polskiego tel. 07935643005 Birmingham PSS im. M. Kopernika tel. 07849450483

Blackburn PSS im. A. Mickiewicza tel. 07513037683

Blackpool PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07926258084

Newcastle Airport,

Boston PSS tel. 07851864621

Bournemouth PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych tel. 07854814412, 01202801208

Bracknell PSS im. Chopina tel. 07837486598

Bradford PSS tel. 07581114643

Brighton / Hove PSS im. gen. Sikorskiego tel. 07926769798

tel. 02380 233722

Liverpool Meyerside Polish Community

1st Floor, 5 Covent Garden, Liverpool L2 8UD, www: www.merseysidepolonia. com

Nottingham Signpost to Polish Succes Tennyson, Unit B, Forest Road West, NG7 4EP Nottingham, www: www.empp.co.uk, tel. 0115 978 1396

tel. +44 0870 122 1488, www.newcastleairport.com

Norwich International Airport, Amsterdam Way, Norwich, NR6 6JA, tel. +44 (01603) 411 923, www.norwichairport.co.uk

Nottingham East Midlands Airport,

Castle Donington, Derby DE74 2SA, tel. +44 (01332) 852 852, www.eastmidlandsairport.com

Southampton International Airport,

Wide Lane, Southampton, Hampshire, SO18 2NL, tel. +44 0870 040 0009, www.southamptonairport.com

Brighton / Hove PSS im. Jana Brzechwy tel. 07470203363

Bristol Integracyjna Sz. Sobotnia im. gen. Wł. Andersa tel. 07806612529, 07541244281

Bristol PSS im. Jana Pawla II

tel. 01179602269, 07756797798

Burnley PSS tel. 07837845007

Cambridge PSS im. Dąbrówki tel. 01223358219

informator Canterbury PSS tel.07878957519

Cardiff PSS tel. 07704445465, Carlisle PSS tel. 07729670242

Chatham (Medway) PS w Kent im. Juliana Tuwima tel. 07847221866 Chelthenam PSS tel. 07776331002

Corby PSS tel. 07704628444 Coventry PSS tel. 01455230560

Craigavon PSS tel. 07549619661

Crawley PSS tel. 07725908836 Derby PS Przedmiotów tel. 07581172361

Derry Polish Abroad Saturday School info@polishabroad.co.uk Ely Polska Społeczna Szkoła tel. 07523460097

Exeter PSS tel. 07947647731

Fife PS im. Jana Pawła II tel. 07724544543

Glasgow PSS tel. 07545538935

Gloucester PSS tel. 07800842430 Gravesend PSS tel. 01322402482

Grays PSS Przedmiotów Ojczystych im. Wisławy Szymborskiej tel. 07511551832

Grimsby PSS tel. 07736940301

Harlow PS Przedmiotów Ojczystych im. J. Tuwima tel. 07851387655, 07552010903,

Hastings / St Leonards-on-Sea PSS Uzupełniająca im.

Jana Brzechwy tel. 07917795512

High Wycombe PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07903189252

High Wycombe PS im. św. Bernarda tel. 01628525753

Hitchin PSS im. M. Skłodowskiej tel. 01462632933

Huddersfield Szkoła Ojczysta im. A. Mickiewicza tel. 07939117590 Hull PSS St. Mary’s College

tel. 07775698031, 01482803514

PSS im. I.Sendlerowej tel. 07526144246

Huntingdon PSS tel. 07856514222

Inverness Szkoła im. św. Jana Pawła II tel. 01463223223,

Jersey PS Przedmiotów Ojczystych tel. 07700348183 Kettering PSS im. Jana Brzechwy tel. 07894012194

Kidderminster PSS tel. 01562823568

Lancaster PS Nauczania Przedmiotów Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07851221762 Leamington Spa PS im. M. Konopnickiej tel. 01926730181

Leeds PS Parafialna pw. św.

Stanisława Kostki

tel. 01132677298, 07957972086,

Leicester PS im. Jana Pawła II

jp2polskaszkola@gmail.com

Leicester PSS Edu Owls

tel. 07516340933, 07738096644

Lincoln PSS tel. 07840484006

Liverpool PS Przedmiotów Ojczystych im. Jana Pawła II tel. 07792110391 London Brockley / Lewisham PSS tel. 01689602752 London Chiswick PSS im. M. Reja

London Croydon / Crystal Palace Szkoła Przedmiotów Ojczystych tel. 07922400138

London Devonia Szkoła im. Matki Boskiej Częstochowskiej tel. 07513528338

London Ealing PSS Przedmiotów Ojczystych im. Tadeusza Kościuszki tel. 07970107691 London Enfield PSS im. A. Mickiewicza tel. 07988680162

London Erith Szkoła im. św. Franciszka tel. 07882572259, 07809433738

London Forest Gate / Ilford PS Przedmiotów Ojczystych im. Królowej Jadwigi tel. 07940747540 London Fulham PS Przedmiotów Ojczystych im. Henryka Sienkiewicza tel. 07868607736 London Hanwell Akademia Języka Polskiego tel. 07872949395

London Hanwell PS Przedmiotów Ojczystych im. Heleny Modrzejewskiej tel. 07849831135

London Highgate PSS im. Prymasa S. Wyszyńskiego tel. 07720968503 London Leyton PS Przedmiotów Ojczystych im. Adama Mickiewicza tel. 07963722810 London New Malden PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07923608863 London Newham PS im. JP II tel. 07521357317

London Northolt PSS im. J. Kochanowskiego tel. 07734581134

London Putney/Wimbledon tel. 07973301638

London South Croydon PSS im. F. Chopina tel. 07427547020

tel. 07756969708

London Streatham PSS tel. 07734458583,

tel. 02086734177

tel. 07555120012

London Clapham / Balham PSS im. T. Arciszewskiego

London Sutton Polska Sobotnia Szkoła im. Dywizjonu 303

London Walthamstow PSS im. Świętej Rodziny tel. 07414668585

London Willesden Green PSS im. M.Konopnickiej tel. 07787116414

Luton PS im. M.Kolbe tel. 07759045102 Manchester PS Ojczysta tel. 07434161991 Manchester PS Przedmiotów Ojczystych im. św. S. Kostki tel. 07934663173 Mansfield PSS tel. 07962802386

Medway PSS tel. 07856548679

Milford PSS im. T. Czuchnickiego tel. 07940269631

Motherwell Szkoła Języka Polskiego i Kultury tel. 01698230225, Newcastle Upon Tyne PSS tel. 07907067346,

Northampton PSS im. Bł. Franciszki Siedliskiej tel. 07912562338

~ 79

Reading PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07505758121 Redditch PSS tel. 07454392577

Scunthorpe Polska Akademia tel. 07718904123

Scunthorpe PSS im. Maksymiliana Kolbego tel. 07722769455

Sheffield PS przy LPCM tel. 07934115799 Skegness PSS tel. 07526947641

Slough PS im. H. Sienkiewicza tel. 01628636313

Southampton PSS tel. 07766478011

Southend-on-Sea PSS tel. 07516986094

Spalding PSS tel. 01175960966,

St Albans PSS im. Jana Pawła II tel. 07863136316

Swansea PSS pss.swansea@googlemail.com

Northampton Szkoła Polska Języka i Kultury Ojczystej

Swindon Katolicka PSS im. Marii Konopnickiej tel. 07724833452

Northwich PS tel. 07988693128

tel. 07999647444

tel. 07713430251

Nottingham PSS im. J. Kantego tel. 07450354854

Nottingham PS Przedmiotów Ojczystych im. św.

Kazimierza tel. 07960364303 Oxford PSS Przedmiotów Ojczystych tel. 07507122244 Peterborough PSS im. Mikołaja Kopernika tel. 07951513924 Plymouth PSS tel. 07565638821

Portsmouth PSS im. Powstańców Listopadowych tel. 07986476216

Preston PSS im. Jana Pawła II tel. 07707818402

Taunton PSS im. Jana Brzechwy

Telford PSS w Telford tel. 07955209897 Walsall PSS tel. 01922721071

Warrington PS Przedmiotów Ojczystych Polonia tel. 07779838672

Watford PSS kontakt@polskaszkolawatford.org,

Wellingborough PSS tel. 07585662020 Wolverhampton PSS tel. 07540049147

Worcester PSS im. Jana Pawła II tel. 07445458848

Worksop PSS tel. 07549392889 Wrexham PSS tel. 07522881978

miesięczny

HOROSKOP

80 ~ horoskop

Baran 21.03 - 19.04 Drogi Baranie, majowa aura 2022 roku sprawi, że staniesz się bardziej niż zwykle towarzyski. Ta silna potrzeba będzie domagać się natychmiastowej realizacji. Dzięki temu poszerzy się grono znajomych oraz odnowisz lub wzmocnisz dotychczasowe relacje. Możliwe, że majówkę spędzisz w gronie bliskich znajomych oraz rodziny, na której Ci zależy. Otaczająca Cię aura energetyczna sprawi, że odżyją także relacje z dalszą rodziną. Jeśli jesteś samotnym Baranem, to prawdopodobnie poświęcisz wiele czasu i energii, by poznać osobę, która stanie się Ci bardzo bliska. Poza tym maj to doskonały czas na naukę, rozwój zawodowy i duchowy. Możesz doświadczyć odnowienia, przypływu sił życiowych i śmiało rozpoczynać nowe projekty. Maj 2022 roku może okazać się też miesiącem trafnych inwestycji, o ile zostaną gruntownie przemyślane. Warto wykorzystać sprzyjający czas na poprawę kondycji fizycznej oraz zadbać o zdrowie.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny buduje swoje szczęście dzięki stałości i rozwadze.

Byk

Bliźnięta

20.04 - 22.05

23.05 - 21.06

Drogi Byku, maj 2022 roku sprawi, że w centrum zainteresowania znajdą się przede wszystkim sprawy rodziny. Możliwe, że cały miesiąc stanie się wiosennym festynem spotkań rodzinnych i przyjacielskich. Jeśli jesteś samotnym Bykiem, to masz szansę poznać kogoś interesującego, z kim zechcesz spełniać marzenia. Dodatkowo zdecydujesz się poświęcić energię i czas realizacji marzenia o stworzeniu swojego miejsca na Ziemi. Zapragniesz zbudować coś, gdzie poczujesz się jak w domu, w Twojej małej ojczyźnie. Maj 2022 roku to również dla Ciebie doskonały czas na regenerację sił, odnowienie w każdej sferze życia i ożywienie ciepłych kontaktów z osobami bliskimi Twojemu sercu. Możesz śmiało wcielać w życie plany, a nawet krok po kroku spełniać marzenia zawodowe.

Nie bój się kontrowersyjnych decyzji w sprawach, które do tej pory szły jak po grudzie. Jeśli ma się dokonać rewolucyjna zmiana, to właśnie teraz. Uważaj tylko na nieprzemyślane wydatki; nie zdawaj się na hazard w sprawach finansowych i zawodowych.

Drogi Bliźniaku, maj 2022 roku otworzy przed Tobą szanse w następujących dziedzinach: kariery, nauki oraz kontaktów międzyludzkich. Mimo dość sprzyjających okoliczności warto zachować czujność, bo możesz przegapić ciekawe oferty pracy lub możliwość awansu. Dobrze byłoby wykorzystać sprzyjający czas, by podnieść kwalifikacje zawodowe, zdać egzaminy, zakończyć trudne i ciągnące się od dawna negocjacje. Czas będzie także sprzyjać przemyślanym i gruntownie przygotowanym inwestycjom. Trzeba jednak zachować umiar, bo na spektakularne sukcesy finansowe przyjdzie Ci jeszcze poczekać. Jeśli interesujesz się ezoteryką, to możesz doświadczyć głębokiego wglądu w naturę spraw dotąd przed Tobą ukrytych. Wzrośnie też Twoja intuicja. Dzięki temu masz ogromne szanse na odzyskanie harmonii wewnętrznej. Maj 2022 roku to dla Ciebie czas oszczędzania sił fizycznych. Nie forsuj się więc i dbaj o zdrowy jadłospis oraz regularny sen. Jeśli jesteś samotnym Bliźniakiem, na spełnienie w sferze uczuć przyjdzie Ci jeszcze poczekać.

I CHING radzi: Gdy człowiek szlachetny postępuje zgodnie z prawdą, nic mu nie hamuje drogi, gdyż nie rzuca zbędnych wyzwań losowi.

8 października 2021

I CHING radzi: Człowiek szlachetny żyje w zgodzie ze swoim czasem, pobudzając ludzi do pracy i wzajemnej pomocy.

horoskop

~ 81

Rak 22.06 - 22.07 Drogi Raku, maj 2022 roku obdarzy Cię większą wrażliwością na własne potrzeby duchowe i emocjonalne. Masz szansę odzyskać poczucie wewnętrznej harmonii. Możliwe, że ceną za to okaże się postawa bezkompromisowej asertywności. Możliwe, że zmiana Twojej postawy spowoduje nieco nerwową atmosferę. Twoi bliscy nie do końca będą bowiem nadążać za Twoimi zapędami do wybicia się na niezależność. Jeśli jednak nie teraz, to kiedy zaczniesz być sobą i żyć swoi życiem? Nowy sposób postępowania sprawdzi się znakomicie przede wszystkim w osobistej sfery życia, choć dotknie także relacji zawodowych. Czas konfrontacji możesz przetrwać, pozostając łagodnie życzliwy światu i sobie. Możliwe, że podejmiesz decyzję o zmianie miejsca do życia. W maju warto także zmienić nawyki, które Cię niszczą. Poza tym okaże się, że ten miesiąc przyniesie niewielkie korzyści finansowe.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny wzrasta wewnętrznie, jeśli nieustannie koryguje swoje postępowanie.

Lew

Panna

23.07 - 23.08

24.08 - 22.09

Drogi Lwie, maj 2022 to dla Ciebie optymalny czas na urlop.

Otaczająca Cię aura kosmiczna może bowiem przysporzyć sporo nerwów. Jeśli tylko możesz, weź urlop i oddaj się rekreacji. Maj to znakomity czas, by zregenerować siły duchowe i fizyczne. Maj wspiera też Twoje wysiłki w dziedzinie poprawy stylu życia: uda się wprowadzenie nowej diety, zabiegi pielęgnacyjne przyniosą olśniewające efekty. Nie forsuj się jednak, bo szybko Twoim mottem stanie się „Duch ochoczy, ale ciało słabe”… Z drugiej strony majowa aura kosmiczna sprzyja Ci we wszystkim, co wymaga skupienia, wnikliwości i metodycznego podejścia. Zatem możesz z powodzeniem analizować różnorodne kwestie oraz wdrażać poprawki. Czasem drobna zmiana kursu przynosi spektakularne efekty. Szczególnie warto poświęcić czas na rozwój duchowy oraz rozwijanie naturalnych talentów. Jeśli wciąż jesteś samotnym Lwem, to na spełnienie w tej sferze życia przyjdzie Ci jeszcze poczekać.

Droga Panno, maj 2022 roku może skłonić Cię do głębokiej refleksji nad celami, do których zmierzasz. Najprawdopodobniej podejmiesz także radykalne decyzje, które pozwolą Ci zerwać więzi blokujące Twój rozwój osobisty oraz społeczny.

Być może przyjdzie Ci pożegnać kogoś bliskiego. Przypomnisz sobie, że tylko to, co wymaga wyrzeczeń, ma dla Ciebie prawdziwą wartość. Z drugiej strony maj daje Ci realne szanse na sukcesy podczas egzaminów, awans zawodowy oraz nową pracę, która spełni Twoje oczekiwania. Być może, droga Panno, podsumujesz maj jako czas poszukiwań duchowych oraz podróży. Warto także zadbać o zdrowie i kondycję fizyczną, choć bardziej posłuży Ci joga niż siłownia. Maj sprzyja także Twoim celom w dziedzinie zmiany stylu życia. Nowa dieta, zdrowszy jadłospis, nowe nawyki fitness poprawią Ci nastrój i kondycję. Ogólnie, choć może być trudno, masz szansę zaliczyć maj 2022 roku do dość udanych miesięcy.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny waży słowa i zachowuje umiar w postępowaniu.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny umyka przed trudnościami w świat swoich myśli.

82 ~ horoskop

Waga 23.09 - 22.10 Droga Wago, majowa aura kosmiczna 2022 roku wspiera Twoje zamiary w osobistej oraz społecznej sferze życia. Możesz udać się na zasłużony urlop, zacząć regularne treningi, rozpocząć nowy etap kariery, nieco poprawić stan finansów. Masz także optymalny czas, aby zmienić styl życia. Wszystko, co robisz dla swojego dobra, przyniesie Ci satysfakcję mimo początkowych trudności czy oporów wewnętrznych. Pamiętaj, że to Ty jesteś swoim największym przyjacielem i… wrogiem. W maju 2022 roku masz szansę zrozumieć, że największa przeszkoda dla Ciebie, droga Wago, to Twoje lenistwo. Możliwe, że, korzystając ze sprzyjającej aury kosmicznej, zmienisz pracę lub rozpoczniesz projekty zawodowe wymagające podróży i dodatkowych kwalifikacji.

Postaraj się też z troską podejść do zdrowia, nie lekceważ najsłabszych nawet przejawów słabości, ale też i nie ulegaj słabościom. Jeśli jesteś samotną Wagą, to maj może przynieść ciekawe znajomości, choć niczego nie da się teraz jeszcze przesądzić...

I CHING radzi: Człowiek szlachetny rozumie, że zwlekanie niszczy szansę. Wszystko ma swój czas i swoje miejsce...

Skorpion

Strzelec

23.10 - 21.11

22.11 - 21.12

Drogi Skorpionie, majowa aura energetyczna 2022 roku to czas wyzwań w społecznej sferze życia. Możesz rozpoczynać nowe projekty zawodowe, z powodzeniem zdawać egzaminy, rozwijać pasje. Masz także ogromne szanse na nowe ciekawe znajomości. Jeśli jesteś samotnym Skorpionem, to będziesz miał szansę na poznanie kogoś, kto na dłużej pozostanie w Twoim życiu. Możliwe, że z hukiem zakończysz stare, by rozpocząć zupełnie nowy etap w życiu uczuciowym. Od Ciebie zależy, czy i jak wykorzystasz romantyczne majowe szanse. Niektóre z tych znajomości mogą również zaowocować przyjaźnią na całe życie. Poza tym wiosenny nastrój i aura kosmiczna sprawią, że będziesz pełen radości i energii do działania. Nie forsuj się jednak i nie ulegaj wrodzonej skłonności do ryzyka.

Kilka sekund więcej na drodze może uratować Ci życie... Maj to czas regeneracji sił i rozwoju, a nie hazardowego podejścia do życia. Uważaj na finanse, bo nie wszystko w tej sferze pójdzie po Twojej myśli.

Drogi Strzelcze, maj 2022 roku to dla Ciebie czas dość skomplikowany. Z jednej strony kosmiczna aura pozwala Ci zregenerować nadwątlone siły i odzyskać nieco wewnętrznej harmonii.

Może nie stanie się nagle cudnie i radośnie, ale możesz poczuć się silniejszy. Z drugiej strony wciąż odczuwasz duchowy ucisk, niczym w potrzasku… Dlatego w centrum Twoich zainteresowań znajdują się teraz sprawy osobiste, szczególnie te mające wpływ na pozycję społeczną. Możliwe, że dzięki bardziej harmonijnej aurze energetycznej znajdziesz rozwiązania dla spraw, które od pewnego czasu nie przynosiły satysfakcji, od których uciekałeś, by nie pogrążać się we frustracji. Intensywności życia wewnętrznego powinna towarzyszyć szczególna troska o siły fizyczne. Oszczędzaj je, dbaj o siebie, bo osłabienie i stres łatwo przyciągają chorobę. Wiosenny nastrój przyniesie także ożywienie w kontaktach towarzyskich. Możliwe też, że nowe znajomości przyczynią się do rozwoju Twojej kariery. Krótka podróż czy weekendowa wycieczka poprawią Ci nastrój.

I CHING radzi: Słowa człowieka szlachetnego powinny być pełne treści, a jego I CHING radzi: postępowanie – zgodne z zasadami.

Aby ruszyć z miejsca, trzeba odzyskać prawdziwy spokój w wolności...

8 października 2021

horoskop

~ 83

Koziorożec 22.12 - 19.01 Drogi Koziorożcu, maj 2022 roku daje Ci szanse odnalezienie harmonii w każdej sferze życia. Może nie będzie tak całkiem miło, gładko i przyjemnie, ale możesz nieco odetchnąć i pozwolić sprawom toczyć się swoim biegiem bez większej szkody dla wyznaczonych celów. Koniecznie znajdź czas, by zregenerować siły. Możesz teraz cieszyć się bliskością tych, których kochasz. Twoja rodzina to Twoja opoka, podobnie jak zaufani przyjaciele. Maj 2022 roku sprawia, że chętniej korzystasz z uroków życia. Jeśli jesteś samotnym Koziorożcem, to teraz poszerzać krąg znajomych. Kto wie, czy nie poznasz kogoś, z kim zechcesz dzielić w przyszłości życie. Niemniej na poczucie spełnienia w miłości przyjdzie Ci jeszcze trochę poczekać. Możliwe też, że rozpoczniesz nowy etap zawodowy. Możesz teraz z sukcesami rozpoczynać kursy podnoszące kwalifikacje, zdawać egzaminy, prowadzić trudne negocjacje. Masz także zielone światło w sprawach rozwoju duchowego. Towarzyszą Ci bowiem szanse na głęboki wgląd w naturę ważnych dla Ciebie spraw.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny umacnia swoje przeznaczenie, gdy nieustannie koryguje pozycję.

Ryby

Wodnik

19.02 - 20.03

20.01 - 18.02 Drogi Wodniku, maj 2022 roku to czas wielu pokus i kilku szans. Od Ciebie zależy, w jaki sposób wpłyną na Twoje życie.

Przede wszystkim warto udać się teraz na krótki urlop, by zregenerować nadwątlone siły i spędzić czas z tymi, których kochasz. Dobrze byłoby poświęć również więcej czasu, by uporządkować życiowe priorytety na najbliższe miesiące.

Możliwe, że podejmiesz decyzje, które zmienią Twoją sytuację finansową oraz społeczną. Wymagająca i skomplikowana energetyka majowa wyzwala Twoje twórcze siły, choć nie zabraknie trudnych dyskusji, konfliktów, cichych dni... Jeśli zachowasz spokój, możesz wnikliwiej rozważyć przyczyny dotychczasowych niepowodzeń i podjąć działania naprawcze.

Zaufaj intuicji i nie przeciągaj sporów. Postaraj się także nie forsować się. Ogólnie bowiem maj 2022 roku to dla Ciebie czas ostatecznych rozstrzygnięć, zamykania lub kończenia tego, co zaczęte i odpoczynku, przygotowującego na nowy etap.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny bada przychylne znaki. Szczęście nadejdzie, gdy zachowa cierpliwość, troskę i czujność.

Droga Rybo, maj 2022 roku to czas ożywienia kontaktów towarzyskich i rodzinnych. Optymalnie byłoby udać się na krótki urlop lub zaplanować weekendowe wypady z rodziną i przyjaciółmi. Jeśli jesteś samotną Rybą, to możesz poznać kogoś, z kim z czasem zechcesz spędzić życie. Maj sprzyja także Twoim sprawom zawodowym, choć nie obędzie się bez trudności spowodowanych zbyt lub za mało energicznym podejściem do kariery. I właśnie to tracenie rytmu najbardziej Ci będzie przeszkadzać w codziennym życiu. Warto więc zastanowić się nad tym, jak wypracować więcej harmonii w działaniach. Poza tym postaraj się więcej czasu spędzać aktywnie wypoczywając, wzmacniając ciało fizyczne. Jeśli zostały jeszcze jakieś niezałatwione sprawy z przeszłości, to jak najszybciej się z nimi uporaj. W maju 2022 roku pojawią się niezwykłe szanse na realizację Twoich planów życiowych.

Jeśli, droga Rybo, uchwycisz je, to z czasem osiągniesz to, co dla Ciebie najważniejsze.

I CHING radzi: Człowiek szlachetny trwa w godności i cnocie, by poprawić swój charakter.

Horoskop przygotowała Akia na podstawie astrologii, tarota i wyroczni I CHING https://www.wrozbyonline.pl/ekspert/1057/Akia